Fout #3: Niet motiveren

Ronald Dingerdis

Fout #3: Niet motiveren Waar zit de motivatieknop ? Er wordt wel eens gedacht dat we anderen kunnen motiveren als we maar hard genoeg ons best doen. Helaas werkt het zo niet. Dagelijks proberen we elkaar op te beuren, aan te sporen om te doen wat we leuk vinden en ook alleen maar dat. We geven elkaar ongevraagd advies en we zijn 6 weken blij met de gevraagde loonsverhoging. Mensen willen een nog duurdere auto van de zaak en een telefoon wordt een smartphone. We krijgen een fiets van de zaak, een jaarlijks uitje met of zonder partners en cadeaubonnen in plaats van een kerstpakket zodat we zelf een cadeau kunnen uitzoeken. We hebben gekoeld water op de afdeling, mogen een cursus volgen naar keuze en krijgen allemaal een bedieningsknop voor de klimaatregeling. We krijgen meer vrije dagen als we ouder worden

(ouder worden is nog nooit zo leuk geweest) en mogen thuis werken. We hebben flexibele werktijden en houden hele inspirerende speeches (die een voetbaltrainer niet zou misstaan) om elkaar op te beuren. Want Nederland wordt steeds slimmer……

En lukt het hiermee mensen weer blij en gemotiveerd te krijgen zodat ze weer maanden fluitend rondlopen? Soms wel, maar vaak lukt het niet. Het lijkt soms wel of we een hekel hebben aan collega’s die op maandagochtend fluitend binnenkomen en zeggen dat ze er weer zin in hebben. ‘Uitslover’ roepen we dan, ‘doe normaal joh’, of ‘kan het wat minder’, want anderen moeten nog bijkomen van 2 dagen vrij … druk weekend. Herkenbaar? Heb je zo’n collega? Of herken je het bij jezelf….! Niet zo gek hoor, we bezitten nu eenmaal geen ‘motivatieknop’ die we kunnen indrukken zodat onze motivatie opgeroepen wordt. Helaas voor degenen die het zo hard proberen; elkaar motiveren lukt gewoonweg niet. En lijkt het wel te lukken, dan is het zo tijdelijk dat het nauwelijks merkbaar is. Motivatie is een gevolg van de juiste omstandigheden hebben, niet van een knop die je indrukt. Velen hebben het geprobeerd. Zelfs voetbaltrainers lukt het maar een beperkte tijd en dan worden ze vriendelijk verzocht te vertrekken.

Kunnen wij er wat aan doen? Natuurlijk wel. Het is een kwestie van de juiste omstandigheden creëren en dan lukt het. Dan kan iemand bergen verzetten en valt het woord stress en werkdruk niet meer. ZES beste manieren om met mensen om te gaan

14

Goed nieuws dus. Iedereen kan motivatie krijgen en je kan het iedereen geven. Alle antwoorden schuilen in het afstemmen van de omstandigheden op de individuele gewenste situatie. En dat is makkelijker dan we denken, maar het lukt alleen wanneer we dat dan ook doen. Stilzitten lost niets op en alleen maar denken helemaal niet. Iets doen wel.

Waardoor gaat het fout? Het tegenovergestelde van motivatie is demotivatie en beiden worden in belangrijke mate veroorzaakt door de volgende top 3: 

WII FM (What’s In It For Me) versus WNII FM (What’s Not In It For Me).



Verantwoordelijkheid krijgen versus verantwoordelijkheid afnemen.



Een slechte relatie versus een goede relatie met de leidinggevende of collega’s.

Simpel zoals deze punten hier staan. Toch hebben maar weinig mensen genoeg motivatie en als gevolg daarvan, veel energie. Dat zijn de mensen die niet moe lijken te worden, terwijl anderen hen aangeven doe maar rustig anders raak je overwerkt. De Chinese filosoof Confucius, die ruim 500 jaar voor Christus werd geboren, bracht ons de wijsheid ‘Geef me werk dat bij me past en ik hoef nooit meer te werken’. Vandaag de dag gaat dat nog steeds op. Waar gaat het dan fout? Waar past het niet?

Een analyse van de genoemde top 3 brengt ons de volgende bevindingen: 1.

WII FM (What’s In It For Me). Het meest merkbaar rond ons 36e tot 42e levensjaar is de behoefte aan zingeving. Men noemt dit ook wel drijfveren of carrière ankers. De carrière ankers zijn: 

macht & invloed



specialisme



zekerheid



sociale contacten



financiële beloning



creativiteit



normen en waarden



onafhankelijkheid



status

ZES beste manieren om met mensen om te gaan

15

Dit geldt overigens voor alle beroepen. Carrière ankers zeggen iets over je motivatie, houding, voorkeur en waarden. Twee of drie van deze ankers voeren vaak de boventoon en bepalen onze behoefte. Krijgen we deze ingevuld in onze functie, thuis, of in een hobby dan raken we gemotiveerd. Zo niet, dan raken we gedemotiveerd en worden we heel vervelend, doen we er bijna alles aan om ze te krijgen. In dit geval betekent What’s In It For Me dat we de stimulans in onszelf willen vinden. 2.

Verantwoordelijkheid afnemen. Hoe herken je mensen met teveel verantwoordelijkheid? Die werken langer door, ook wel thuis of in het weekend. Leuk om te zien hoe dat op vakantie werkt. Je ziet deze mensen telefoneren of druk met de laptop in de weer terwijl de rest van de familie in de auto zit te wachten op vertrek. En mensen die geen of minder verantwoordelijkheid hebben? Die maken zich niet of nauwelijks druk, ze vergeten veel en vinden dat fouten maken hoort bij het leven, dat kan toch iedereen gebeuren. Als ze de deur achter zich dichttrekken denken ze geen moment meer aan hun werk. Ook niet als dit niet af is terwijl ze het hadden beloofd. Wanneer je de verantwoordelijkheid bij mensen wegneemt, haal je hiermee automatisch de betrokkenheid weg wat er weer voor zorgt dat het nadenken sterk afneemt. Wat overblijft zijn mensen die aan anderen vragen wat ze moeten doen en die zich afhankelijk van anderen opstellen. Wat mijzelf betreft, ik voel de verantwoordelijkheid om dit rapport af te maken voor a.s. maandag, zoals ik beloofd heb. Het is nu zaterdagavond 20.03 uur. Zo werkt dat met verantwoordelijkheid.

3.

De relatie met de leidinggevende of collega’s. Een open deur: iedere dag ruzie thuis maakt een slecht huwelijk. Op het werk een slechte relatie tussen leidinggevende en medewerker, of tussen collega’s onderling, kan de sfeer goed verpesten. Mensen gaan daar onder gebukt en raken uiteindelijk gedemotiveerd. Zelfs de meest stoere mens zal er onder lijden, het verbittert mensen ook. Kijk maar om je heen.

Maak jij dezelfde fouten? Herken je dit? Zijn het ook factoren die bij jou spelen of bij iemand in je omgeving? Dan heb ik goed nieuws voor je. Ook jij kunt het in je functie, hobby, privé of werk krijgen. Het enige wat je hoeft te doen is het herkennen en weten wat je nodig hebt. Een overzicht van wat je wil aan de hand van de top 3 die op de volgende pagina wordt uitgelegd. En dan zorgen dat je dit vertaalt naar werk en privé. Het werkt alleen wanneer je er ook daadwerkelijk aan gaat werken om het te halen. Blijven nadenken ‘hoe’ werkt niet; doen en erom vragen wel.


16

Het is ook een leeg leven, geen verantwoordelijkheid dragen. Je verveelt je op een gegeven moment. Wanneer de koek van verantwoordelijkheid op een goede manier verdeeld is dan voel je ‘enige’ druk op de schouders. Die is positief: omdat we niet graag fouten maken denken we goed na bij wat we doen en raken we betrokken. Betrokken mensen die na blijven denken om het goed te doen, motiveren zichzelf tot het leveren van een prestatie. Misschien wel een topprestatie. Die staan vroeg op, ook na een feestje, en doen wat ze nodig achten om succes te halen.

Wanneer je gemotiveerd in het leven wilt staan denk dan eens aan de volgende tips: 1.

Onderzoek welke drijfveren belangrijk voor je zijn. Bepaal je eigen top 3 en vertaal deze naar je werkzame en privé leven. Wat heb je nodig om een leuke (werk)dag te hebben?

2.

Zorg dat je ook een stukje verantwoordelijkheid krijgt. Het werkt inspirerend als je bijdrage gewenst is, als op je inbreng gewacht wordt en deze belangrijk is. Vraag ernaar.

3.

Wanneer je gevangen zit in een slechte relatie, zakelijk of privé, onderzoek dan eens waarom de ander je zo anders ziet dan jijzelf en situaties anders beleeft dan jij. Waarom de ander zo anders tegen de oplossing aankijkt. Een belangrijke spelregel hierbij is dat het alleen werkt in volgorde van elkaar begrijpen. Discussie werkt niet. Sterker nog, dat levert vaak alleen maar meer irritatie op en degene met de sterkste argumenten wint. Vraag door totdat je de ander volledig begrijpt. Je hoeft het niet met de ander eens te zijn. Zorg ervoor dat je volledig begrepen wordt. Daardoor verdwijnt de emotie en komen oplossingen binnen bereik die je eerst niet zag.

De sleutel tot succes De sleutel tot succes zit hem in het feit dat mensen nadenken over wat ze willen en wat ze doen. Door de genoemde punten daarbij voor ogen te houden wordt de afstand tussen wat men doet en wat men wil steeds kleiner. Hierdoor verdwijnt stress en werkdruk en komt er weer ruimte voor zin, zingeving en motivatie. Energie om zaken op te willen pakken. Iets wat ik iedereen gun. Nu ik het heb ben ik een beter mens en heb ik op het werk en in privé niet meer zo’n kort lontje. Ik merk nu direct dat ik, wanneer ik het minder krijg, daardoor weer energie verlies. Dan keer ik de boot, op de manieren die ik net beschreven heb.


17

Onlangs kwam er een man bij ons op kantoor praten. 75 jaar en al meer dan 10 jaar lijdend aan de ziekte van Parkinson. Hij had veel te bieden en we gaan samenwerken. Ik bewonder de man om zijn enthousiasme en gedrevenheid. Iemand die weet hoe hij gemotiveerd in het leven kan staan en dit dan ook opzoekt. Die daardoor midden in het leven staat, ondanks al zijn lichamelijke beperkingen. Gelukkig, een emotie die ik verwelkom. Emotie is iets moois, maar kan ook iets vreselijks zijn. Omgaan met boosheid is bijvoorbeeld lastiger dan omgaan met blijdschap. In het volgende hoofdstuk ga ik in op het managen van emoties, met name emoties die leiden tot woede. Hoe ga je daar mee om?


18

Fout #4: Emoties niet in bedwang kunnen houden Gedrag roept gedrag op Wanneer emoties de kop op steken is de grootste fout emotie met emotie te willen bestrijden. Dan laait de emotie absoluut erg op en voor je het weet ontstaat er dikke ruzie. Het gevolg daarvan is dat het niets oplost en erger nog. Het voorval zal veelal na enige tijd vervagen maar het gevoel van de emotie blijft hangen. Als dit een goed gevoel is dan is er niets aan de hand, maar in de meeste gevallen gaat het om boosheid, verdriet of misschien wel wantrouwen. Wanneer die gevoelens blijven hangen stapelen die zich op en barst vroeg of laat de bom, vaak met hele nadelige gevolgen. Er zullen dan lelijke dingen worden gezegd waar later vaak excuses voor worden aangeboden. Echter, het kwaad is geschied en de schade is niet meer volledig te herstellen. Mensen blijven het toch onthouden.

Waardoor gaat het fout? Ik herinner me dat ik tijdens een bijeenkomst iemand zag ontploffen. Vanuit het niets werd de altijd zo rustige man zeer boos. Met luide stem werden verwensingen en uitroepen als ‘jij altijd’ en ‘je bent een rotzak’ naar de leider geslingerd. Iedereen was versteend. Later hebben ze de kwestie uitgepraat, maar het kwaad was toch geschied. De relatie was verslechterd, merkbaar voor anderen en de personen zelf. Veel later schoot de leidinggevende ook een keer uit zijn rol. Hij werd duidelijk kwaad op de medewerker waar hij al eerder onenigheid mee had gehad en slingerde hem allerlei verwensingen naar het hoofd. Het kwaad had zich geworteld en het vertrouwen was weg, ook al was de eerste emotionele aanvaring destijds uitgepraat.

Maak jij dezelfde fouten? Heeft u zo’n collega waarbij een dergelijke situatie aan de orde was òf heeft u wel eens bij uzelf gemerkt dat het gebeurde? Bij iedereen kan de laatste druppel de emmer doen overlopen. Degene die zegt dat het hem of haar nooit overkomt moet nog geboren worden, zegt onderzoek. Iedereen heeft ergens diep verborgen een knop en wanneer je die indrukt laait de emotie hoog op. Er zijn mensen die helemaal geen emoties vertonen, maar dat is onnatuurlijk. Dat zijn mensen zonder enige vorm van wrok of schuldgevoel. Ze zijn niet in staat lief te hebben of liefde te geven en ze hebben geen enkele vorm van empathie. Iets waar je als mens niet bepaald naar streeft.


19

De knop kleiner maken Dat is meteen het goede nieuws: Iedereen kan de knop kleiner maken zodat erop drukken een toevalstreffer wordt. Wat de knop groot houdt en waardoor het fout gaat zijn meerdere factoren, een opsomming van belangrijke en beïnvloedbare factoren: 

Sub-assertief zijn in plaats van assertief zijn.



De manier van communiceren.



Jezelf niet kunnen managen om niet emotioneel of boos te worden.

Vandaag de dag leven we op een hoger stressniveau dan vroeger. Een groot deel daarvan is positieve stress die nodig is om te kunnen presteren. Deze positieve stress wordt al dan niet aangevuld met negatieve stress als gevolg van files, slechte werkrelaties, relatieproblemen, haast, de kinderen, etc. Ons drukke bestaan maakt dat we, naarmate we ouder worden, nagenoeg altijd met een hoger stressniveau rondlopen dan toen we kind waren. Dat is een belangrijke oorzaak van de korte lontjes die we om ons heen zien. Helaas is ons plafond van de maximale mate van onrust niet verhoogd. Dus hoe hoger het stressniveau is hoe kleiner de afstand tot het plafond wordt, met een explosie als gevolg.

(Mogelijke extra aanvallen emotie / boosheid. Eén verkeerd woord is genoeg.)

CrisisFase (explosie)

Veel onrust (emotie boosheid)

Escalatiefase (emotie neemt toe)

Huidige lengte van ons lontje

Verhoogd stressniveau leven anno nu

Herstelfase Lengte van ons lontje wat weg is door toenemende stress

Stressniveau “vroeger”

1 à 1 ½ uur

0

Tijd

Figuur: De onrust in ons lichaam neemt toe (stressniveau)

Vroeger hielp tot 10 tellen, maar helaas lijkt het wel of we geen 10 seconden tijd meer hebben.


20

Wanneer we inzoomen op ons dagelijks handelen zien we een aantal faalmomenten ontstaan. Een analyse van de beïnvloedbare factoren waardoor het fout gaat brengt de volgende bevindingen:



Sub-assertief zijn. We zeggen niet wat we eigenlijk vinden en draaien op de brij heen. In de omgang met elkaar lossen we zaken niet echt op omdat we niet boven tafel krijgen wat ons werkelijk dwars zit. Een voorval verdwijnt vaak na verloop van tijd naar de achtergrond maar het (negatieve) gevoel blijft aanwezig. Dat vult langzaam de emmer tot het moment dat die overloopt. De laatste druppel wordt veelal veroorzaakt door een klein voorval dat vervolgens leidt tot een explosie aan emotie. Zo ontstaat imagoschade, die een onuitwisbare indruk achterlaat.



De manier van communiceren. De toon maakt de muziek wordt wel gezegd. In dit geval: hoe u iets zegt, bepaalt uw succes. o

Veel mensen hebben gelijk maar krijgen geen gelijk. Ze hebben goede ideeën die niet gehoord worden of zo van tafel worden geveegd. Een veelgehoorde klacht is dat de mensen die het meest gelijk krijgen degenen zijn met de “grootste” mond. Maar hebben zij wel gelijk? Nee dus.

o

Communicatie tussen ouders en peuters. Ik verbaas me vaak over de manier van praten van ouders tegen een peuter die net iets heeft gedaan wat echt niet door de beugel kan. Met poeslieve, bijna fluwelen stem wordt dan gezegd: ‘Maar dit kan echt niet hoor, nu is mama erg verdrietig. Dat mag je nooit meer doen’. Je ziet zo’n kind denken ‘oké, is mama echt boos? Nee, ze praat niet eens hard, ik krijg geen straf. Niets aan de hand, geen grenzen overtreden gelukkig’. Wanneer je zo communiceert tegen een klein kind maakt dat natuurlijk weinig tot geen indruk. En zo gaat het vaak ook in de volwassen wereld waarin wij leven.

o

Communicatie op het werk. In een vergadering hoorde ik iemand zeggen: ‘Meneer de voorzitter, hoe lang zijn we nu al aan het vergaderen. Werken we zo wel effectief toe naar een conclusie?‘ Ik laat het aan uw fantasie over wat daarop het antwoord was. Deze man kreeg weinig bijval en men vond hem een beetje negatief overkomen. Even later zei zijn collega met krachtige stem en houding: ’Meneer de voorzitter, we zitten hier nu al meer dan drie uur en we kunnen nog uren doorpraten over wat wel en niet had gekund. Het wordt tijd dat we een besluit nemen of pizza gaan bestellen want ik krijg honger’. Ineens vonden de meesten het nu ook tijd worden en de voorzitter zwichtte en rondde af.



Je emoties niet kunnen managen. Niet weten hoe je jezelf rustig krijgt is een grote oorzaak van het mislukken van een gesprek.


21

Wanneer de emotie in ons toeneemt is dat als een vlam die steeds hoger gaat branden. Dat is lastig om tegen te houden. Een eerste reactie is om de emotie weg te drukken. Nadeel daarvan is dat anderen de emotie toch zien. Mensen gaan namelijk signalen van toenemende emotie lekken. Het is alsof je met één hand jongleert en probeert 3 ballen hoog te houden en ondertussen ook nog een kop thee inschenkt. Een onmogelijk taak. Uiteindelijk wint de vlam van emotie het en laait deze hoog op waardoor discussies nogal eens uit de hand lopen en boosheid maakt dat er dingen worden gezegd die niet altijd handig zijn. Het lucht misschien lekker op om de ander eens flink de waarheid te zeggen, maar tegen welke prijs?!

Nu ik dit zo schrijf realiseer ik me hoe fragiel de lijn is tussen assertiviteit en agressiviteit. En hoe lastig het kan zijn om rustig te willen blijven wanneer je stressniveau door omstandigheden omhoog is gegaan. Ik zie mezelf nog aangehouden worden door de politie omdat ik mijn telefoon vast had. Er ging van alles door mijn hoofd maar rustig blijven zat er niet direct tussen. Toch word je er steeds beter in om rustig te blijven, als je eenmaal weet hoe je dat moet doen. Voorheen deed ik zelf ook alle moeite om opkomende emoties de kop in te drukken, alsof je uit alle macht probeert de stoom tegen te houden uit een fluitketel die het kookpunt heeft bereikt. Uiteindelijk brand je je vingers en de stoom ontsnapt toch, en met zelfs nog grotere kracht.

De sleutel tot succes Ik geef je een drietal tips om emotie te managen; de sleutel tot succes: 1.

Wees assertief. Dit betekent in deze context zeggen wat je wilt of bedoelt, duidelijk zijn in wat je zelf wilt of prettiger vindt. Begin klein en maak het steeds groter. Hierbij een paar voorbeelden. a.

Zeg wanneer je met iemand afspreekt niet ‘maakt mij niet uit waar we afspreken’, maar ‘zullen we bij jou afspreken!’ wanneer je niet wilt dat een afspraak bij jou plaatsvindt omdat iedereen altijd bij jou komt om lekker te eten en te drinken. En vraag, wanneer je op visite bent en je staat al geruime tijd ‘droog’ omdat de ander 2 consumpties per avond voldoende vindt, ‘mag ik nog wat drinken?’.

b.

Een vriend of collega heeft privéproblemen. Hij kan zijn werk even niet aan en wil enkele klussen aan jou overdragen. Of een bekende vraagt je of je ‘s middags ergens bij kan helpen omdat zaken anders privé in het honderd lopen. Je hebt het zelf heel druk en kan er eigenlijk niks extra's bij hebben. Tegelijkertijd vind je het moeilijk om nee te zeggen. Je bent bang hem


22

of haar te kwetsen en wilt voorkomen dat de ander boos wordt. En, last but not least: Je voelt je schuldig want goede collega’s of vrienden staan altijd voor elkaar klaar. Formuleer in je hoofd assertieve, rationele gedachten. Als ik nee zeg, kwets ik de ander → Hij/zij heeft het recht hulp te vragen, ik heb het recht om 'nee' te zeggen. Als ik nee zeg, wordt hij/zij boos → Het is onmogelijk het iedereen naar de zin te maken; ik heb het recht om zelf

keuzes te maken. Ik moet hem helpen anders ben ik geen goede collega of vriend(in) → Ik ben niet verantwoordelijk voor de problemen van de ander. Ervaar dat nee zeggen dan een stuk makkelijker wordt. De eerste keer geeft het een rotgevoel, groot genoeg om het niet te doen. Maar dat gevoel verdwijnt als sneeuw voor de zon wanneer je het vaker doet. 2.

Gelijk krijgen door een statushouding aan te nemen. Wanneer je ooit een serie of film uit de middeleeuwen hebt gekeken of naar een sprookjespark bent geweest zul je dit herkennen.

De koning en zijn onderdanen. Wanneer de koning spreekt luisteren zijn onderdanen. Hij spreekt met krachtige stem en staat fier rechtop met zijn borst vooruit. Hij kijkt mensen recht in de ogen en zegt op kordate wijze wat hij wil of wenst. Zijn onderdanen buigen als een knipmes en zeggen met zachte stem woorden als ‘ja majesteit, natuurlijk majesteit’ en doen dat terwijl ze naar zijn voeten kijken. Als je zelf meer gelijk wilt krijgen vraag je dan eens af welke houding daarbij past, die van de koning of de onderdaan? Juist, die van de koning. Zit of sta rechtop, kijk je gesprekspartner recht aan en praat met een krachtige stem en wacht daarna even, terwijl je de ander blijft aankijken. En als tip: een krachtige stem betekent niet dat je moet bulderen; je stem dient krachtiger te zijn dan “normaal”. 3.

Tel eens tot 4. Een zeer effectieve manier om zelf weer rustiger te worden is een keer dieper ademhalen. Haal diep adem en laat de lucht langzaam weer ontsnappen. Het grappige hiervan is dat door het zuchten de spanning van je keel en borstspieren wordt gehaald waardoor een eventuele vervelende trilling direct verdwijnt. Je hartslag en bloeddruk zakken. Wat je niet ziet is dat je bij jezelf een onzichtbare knop hebt ingedrukt door tegen jezelf te zeggen dat je eens een keer diep adem moet halen. Dit maakt je vanzelf rustiger. Diep ademhalen en langzaam uitblazen duurt ongeveer 4 seconden. Tot 10 tellen werkt ook maar daarvoor hebben we vandaag de dag geen tijd meer.


23

Wanneer je meer gelijk krijgt door bijvoorbeeld een statushouding aan te nemen en meer nee zegt tegen zaken die je niet wilt dan word je vanzelf rustiger en wordt ook je lontje weer langer.

Jezelf weer rustig krijgen is dan alleen nog maar in uitzonderlijke gevallen nodig. En het werkt. Zonder schuldgevoel of wrok krijgt het (werkzame) leven meer kleur en glans. Ik zie bij mezelf en anderen dat het vertrouwen in mensen herstelt na tegenvallers of hobbels. En een mens zonder vertrouwen in de wereld om hem of haar heen, is een mens die verbitterd kan raken en achterdochtig wordt. Zonde. Hoe je vertrouwen kan hebben en krijgen vertel ik je in hoofdstuk 5.


24

Fout #3: Niet motiveren

Recommend Documents