Regionaal Cluster Logistiek ZWOLLE ZWOLLE-KAMPEN-MEPPEL MEPPEL UITVOERINGSPLAN
17 oktober okto 2012, Zwolle, Kampen, Meppel
1
Inhoud 1
Inleiding ........................................................................................................................................... 3
2
Context ..................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
3
Beschrijving regio ............................................................................................................................ 5
4
Doelen en kansen ............................................................................................................................ 6
5
Strategie en uitvoering .................................................................................................................... 8
6
Organisatie .................................................................................................................................... 11
7
Communicatie en lobby ................................................................................................................ 12
8
Financiën ....................................................................................................................................... 14
Bijlage: Profiel kwartiermaker ............................................................................................................... 15
2
1. Inleiding Medio 2011 hebben de gemeenten Kampen, Meppel en Zwolle het initiatief genomen samen de meerwaarde te verkennen van samenwerking op het terrein van logistiek. Met een tweetal ruimtelijk-economische visies en bijbehorende uitvoeringsagenda’s gericht op logistiek en meer specifiek op de binnenhavens, is de kracht van de regio nagegaan. Daarnaast is bezien of nauwere vormen van samenwerking en gezamenlijk optrekken tot meerwaarde leidt ten opzichte van de afzonderlijke som der delen. De beide visies vormen de basis om een aantal logistieke zaken in gezamenlijkheid op te pakken. Dit vanuit de behoefte om de regio verder te ontwikkelen en door gezamenlijke profilering en krachtige lobby de regio als regionaal cluster logistiek landelijk op de kaart te zetten. Centraal hierbij staan het identificeren van de eigenheid en sterkte van de regio, het benoemen van datgene wat de regio bindt, het verkennen van kansen en ontwikkelmogelijkheden gericht op het versterken van de regionale en lokale economische structuur en positie van de regio binnen het (inter)nationale economische speelveld. In dit uitvoeringsplan worden de ambities en doelen benoemd voor de gezamenlijke opgave. Het uitvoeringsplan bevat een projectbeschrijving en gaat in op organisatie, communicatie en financiën. Verder wordt aangegeven wat van de samenwerking op het gebied van logistiek wordt verwacht en aan welke eisen daartoe moet worden voldaan. Het uitvoeringsplan vormt de grondslag en het kader voor opdrachten, aanvullend onderzoek en investeringen. De uitvoering wordt door alle deelnemers gedragen.
2. Context Kampen, Meppel en Zwolle willen hun economische potentieel en gezamenlijke ruimtelijk-economische structuur benutten en versterken middels samenwerking op het gebied van logistiek en bijbehorende werklocaties. De logistieke sector kent in de drie gemeenten een stevige basis en de regio vormt een strategisch knooppunt in de verbinding van de Randstad en Midden-Nederland met Noordoost-Nederland. In termen van (inter)nationale handelscorridors vormt de regio een belangrijke schakel tussen de mainports Amsterdam en Rotterdam in relatie tot het achterland: Noordoost-Nederland, Noord-Duitsland, Scandinavië en Oost-Europa. De sector kent een sterke groei, zowel het wegtransport als de overslag van bulk en containers via de binnenvaart. Via de modaliteit spoor wordt op dit moment in geringe mate gebruik gemaakt van overslag. De regio dankt haar economische kracht en vitaliteit in belangrijke mate aan haar strategische ligging langs congestievrije transportassen, comparatieve arbeidsmarktvoordelen en een aantrekkelijk vestigingsklimaat. De logistieke sector draagt in belangrijke mate bij aan het floreren van andere sectoren in de regio, zoals de bouw, industrie en agrarische sector. De groei van de wereldhandel en de bedrijfsontwikkeling in de regio dragen daartoe bij. Voor de verdere uitbouw en consolidering van de logistieke draaischijffunctie van het knooppunt Zwolle-Kampen-Meppel wordt sterk ingezet op een robuuste verdere ontwikkeling van goederentransport, value added logistics en versterking van de keten als het gaat om relevante industriële complexen. De samenwerking richt zich op een betere regionale benutting van de modaliteiten weg, binnenvaart en spoor voor transport en logistiek. De drie gemeenten zetten gezamenlijk en in samenwerking met andere partners in op verbetering van de logistieke relatie met de Nederlandse mainports en met binnenvaart- en spoorterminals in het achterland. Ook wordt gezamenlijk gestreefd naar versterking van de infrastructuur en een vergroting van de binnenhavens in met name Kampen en Meppel. De oriëntatie en netwerkrelaties op naburige
3
economische regio’s zijn van essentieel belang alsmede een betere profilering van de regio in nationaal perspectief. Op basis van rondetafel-discussies (klantarena’s) in 2009 met ondernemers en aanvullend onderzoek in 2010 zijn een logistieke visie en een havenvisie opgesteld ten behoeve van Zwolle-Kampen-Netwerkstad. Hierbij zijn vier scenario’s uitgewerkt en voorgelegd aan betrokken partijen. De voorlopige conclusies van het onderzoek zijn in januari 2010 wederom voorgelegd aan ondernemers, zowel verladers als vervoerders, onderwijs- en onderzoeksinstellingen. De rapportages en discussie hierover hebben geleid tot bevindingen die als input hebben gefungeerd voor een aanvullende analyse, die in het najaar van 2011 samen met ECORYS is verricht. De beide visies zijn uitgebreid en gecombineerd met de propositie van Meppel teneinde te komen tot een gezamenlijk en gedeeld beeld. De gedeelde visie ten aanzien van logistiek en meer specifiek de binnenhavens vormt een eerste stap om te komen tot verdergaande samenwerking en integratie op dit terrein. De drie gemeenten willen daadwerkelijk met elkaar aan de slag en stappen zetten om de ontwikkelopgaven te concretiseren en te vertalen in projecten die in gezamenlijkheid kunnen worden opgepakt. Om dit adequaat en succesvol te kunnen doen, is het van belang om een goed fundament te vormen voor de samenwerking en dit fundament gaandeweg verder te verstevigen. Uitgangspunt hierbij is een goede basis van vertrouwen, daadkracht en commitment.
De Havenvisie richt zich specifiek op verdere ontwikkeling van de havens. Dit betreft onder andere de kwaliteit van havenvoorzieningen, een hoogwaardige ontsluiting over water, beleid ten aanzien van havengerelateerde bedrijvigheid, et cetera. De Logistieke Visie richt zich specifiek op verdere ontwikkeling regio als logistiek knooppunt. Dit betreft ondermeer de kwaliteit van intermodale voorzieningen, het aanbod van bedrijventerreinen, de bereikbaarheid over de weg, et cetera. Doel van de opdracht: (Wat?) Integreren van Meppel in de Logistieke Visie Zwolle-Kampen-Netwerkstad en (Hoe?) onder andere de gezamenlijke positionering van Zwolle-Kampen-Meppel, hiervoor een SWOT-analyse op te stellen en bouwstenen aan te reiken voor een logistieke visie en een bijbehorende uitvoeringsagenda.
4
3. Beschrijving regio De regio in de invloedsfeer van het Knooppunt Zwolle-Kampen-Meppel is gunstig gelegen tussen de Randstad en Noordoost-Nederland. Er is sprake van een goede ontsluiting en bereikbaarheid via weg, water en spoor. De havens van Zwolle, Kampen en Meppel worden gekenmerkt door groeiende overslag, in het bijzonder van containers. De afgelopen jaren zijn omvangrijke investeringen gedaan in havens (o.a. Zuiderzeehaven in Kampen en Oevers D in Meppel) en ontsluitende infrastructuur (o.a. aanpassing keersluis in schutsluis bij Zwartsluis). Kaart 1: Belangrijkste binnenhavens in Nederland
Kaart 2: Waterwegen binnen het knooppunt Zwolle-Kampen-Meppel A32
Meppel
A28 Meppelerdiep Zwarte Meer
N50 Zwarte Water
A28
Ketelmeer
Kampen
IJssel
N50
Zwolle N35 A28 IJssel
5
4. Doelen en kansen Groeipotentieel voor het Knooppunt Zwolle-Kampen-Meppel is duidelijk aanwezig, maar de concurrentie met andere regio’s is groot. Derhalve is een nauwe(re) samenwerking tussen de drie gemeenten niet alleen wenselijk maar essentieel om kansen en mogelijkheden voor versterking van economische dynamiek en structuur ten volle te benutten. Daarbij dient intensief te worden samengewerkt met het (georganiseerde) bedrijfsleven, onderwijs en intermediaire organisaties in de regio om vanuit een bredere coalitie synergie en complementariteit tot stand te brengen. Figuur 1: SWOT-analyse Sterkten •
Aanwezigheid van grootste binnenvaart
Zwakten •
containerterminal Noord-Nederland (Meppel)
•
Gunstige ligging ten opzichte van Randstad en
netwerk van zeehavens en binnenhavens
•
(inter)nationaal achterland (scharnierfunctie)
•
Goede bereikbaarheid via weg en water
•
Voldoende ruimte beschikbaar voor vestiging nieuwe bedrijven, met name watergebonden
•
Goed arbeidsklimaat
•
Voldoende gevarieerd aanbod van lading in directe
Onvoldoende profilering als regio richting Mainports en Rijksoverheid
•
Geen multimodale terminal (water-weg-spoor), beperkt gebruik spoor mogelijk
•
Enkele (kleinere) niet-watergebonden bedrijven zijn actief in havengebied
•
omgeving
•
Onvoldoende omvang en positie in landelijk
Beperkte beschikbaarheid hoger opgeleid personeel, lage kennisintensiteit
Reeds bestaande samenwerkingsverbanden (Kampen Zwolle Netwerkstad, Drentse Zuidas)
Kansen •
Toenemende behoefte multimodale dienstverlening
•
Potentieel grote ladingstromen tussen Mainports en Noord-Duitsland passeren op korte afstand
•
Bedreigingen •
Milieu-/geluid wetgeving beperken ruimte voor groei
•
Mogelijk uitstel maatregelen ter verbetering
Verdere uitbreiding en verbetering van
bereikbaarheid vaarweg IJsselmeer-Meppel
bereikbaarheid via weg en water
(VIJM) en aanpassing Kornwerderzand
•
Goederenvervoer per spoor via Hanzelijn
sluizencomplex
•
Groei in containervervoer per binnenvaart door Maasvlakte II
•
Innovatie (RoRo-vervoer, plantenshuttle)
•
Verbetering voorzieningen Lelystad Airport (in kader uitplaatsing vliegverkeer van Schiphol) waardoor betere aantakking regio op luchtverkeer (bron: Logistieke Visie Zwolle-Kampen-Meppel, Ecorys, 2012)
Belangrijk is om te werken aan een sterke, gezamenlijke profilering van de regio richting de zeehavens Rotterdam en Amsterdam: gezamenlijk optrekken naar en samenwerken met deze zeehavens is essentieel voor het versterken van de positie van de regio ten opzichte van de mainports en de doorvoer naar het achterland. In dit kader is het wenselijk om de basis voor de vorming van één overkoepelend havenbedrijf te onderzoeken. Bovendien is het van belang om de concurrentiepositie van de regio te versterken door te werken aan ondermeer: gezamenlijke acquisitie van ladingstromen/nieuwe bedrijven. Hiervoor is een belangrijke rol weggelegd voor een kwartiermaker.
6
Tevens ligt er de opgave omtrent het bepalen van een voorkeursalternatief door de regio ten aanzien van de Vaargeul-IJsselmeer-Meppel (VIJM). De wenselijkheid dient te worden nagegaan van nieuwe/aangepaste en/of integrale lijndiensten tussen de regionale havens. Daarnaast is het opportuun de wenselijkheid te onderzoeken van een spooraansluiting op de Zuiderzeehaven, Hessenpoort of Oevers teneinde kansen op het terrein van multimodaliteit en synchromodaliteit te benutten. Verder zijn er evidente kansen om in gezamenlijkheid de (uitbreidings)vraag bedrijventerreinen te monitoren en hierop te anticiperen, mogelijkheden na te gaan voor sterkere implementatie van duurzaamheid en het gezamenlijk ontwikkelen van nieuwe logistieke concepten. Andere aandachtspunten: • Gezamenlijke lobby voor de MIRT-projecten, het samen aanbrengen van prioritering in MIRTprojecten en het samen optrekken in MIRT-overleggen; • Gezamenlijk acteren op de arbeidsmarkt en onderwijs; • Samen optrekken in werving, selectie, beeldvorming; • Samen kennislogistiek regionaal organiseren; • Specialisatie van havens. Havens nutten sterke punten uit en onderscheiden zich hier ook expliciet op. Dit betekent ook keuzes maken; • Onderzoek verrichten naar mogelijke specialisatie van de drie havens. Wensen en mogelijkheden in kaart brengen; • Continu afstemmen van vestiging van nieuwe en verplaatsing van huidige bedrijven. Het Knooppunt Zwolle-Kampen-Meppel fungeert reeds als functioneel samenhangende regio op het gebied van ondermeer logistiek. Een logistieke regio is een regionaal samenhangend geheel van logistieke basiselementen, zoals: infrastructuur, bedrijventerreinen, type industrie en logistieke diensten. Kenmerkend zijn bijvoorbeeld het feit de havens en terminals onderling verbonden door water en wegen; de verwevenheid met andere sectoren zoals de bouwsector (zand en grind), agribulk, scheepswerven, containeroverslag en dergelijke. Een logistieke visie brengt de verbindende basiselementen in kaart. Op basis hiervan valt vast te stellen waar meerwaarde kan ontstaan door samenwerking, valt tevens gezamenlijk vast te stellen wat voor regio we willen zijn (ambities) en hoe we dit willen bereiken (investeringsagenda). Vertrekpunt hierbij zijn de volgende vragen: Welke kansen biedt logistiek als economische activiteit en in het bijzonder verlading en vervoer over water en wegen aan Zwolle, Kampen, Meppel en omliggende regio om zich op te profileren als duurzame en robuuste vestigingsfactor en als motor voor toekomstige werkgelegenheid? Is de ontwikkeling van de regio tot Logistieke hotspot (korte termijn) en internationale hub (lange termijn) wenselijk en realistisch? Indien ja, dan zou de volgende ambitie hieruit kunnen worden afgeleid: – Zwolle-Kampen-Meppel logistiek knooppunt in 2020 behorend tot top 10 van Nederland; – Zwolle-Kampen-Meppel internationale hub in 2030 (= streefdoel).
7
5. Strategie en uitvoering De belangrijkste opgaven om de ambities tot verwezenlijking van Zwolle-Kampen-Meppel tot logistiek knooppunt in 2020 behorend tot top 10 van Nederland en internationale hub in 2030 (= streefdoel) te realiseren, zijn: – Vorm helder en herkenbaar logistiek cluster (in termen van fysieke en digitale infrastructuur); – Koppel maakindustrie en logistiek nadrukkelijker; – Inrichten kennis- en opleidingscomponent (Windesheim, Smart Logistics, Dinalog); – Betrek visionaire ondernemers bij verdere invulling (evenals NOM, Oost NV); – Volg leidraad met acties op korte en lange termijn (inclusief positieve besluitvorming waar nodig). Uitvoeringsagenda Een uitvoeringsagenda fungeert de komende anderhalf jaar als uitgangspunt om concreet gezamenlijk ferme stappen te zetten om te komen tot een regionaal cluster logistiek. Deze uitvoeringsagenda kent een drietal speerpunten: 1. Gezamenlijke acquisitie en versterking profilering van de regio 2. Versterken kennisnetwerk 3. Vergroting kwaliteit bedrijventerreinen Tabel 1: Uitvoeringsagenda 2013-2015 Nr.
Actie
Opmerkingen
Planning
Gezamenlijke acquisitie en versterking profilering van de regio 1
Aanstellen kwartiermaker gericht op uitwerken van een markt- en acquisitiestrategie logistieke stromen en bedrijvigheid
Start uitvoering uitvoeringsplan
Per 1 januari 2013
2
Onderzoek mogelijkheden voor de opzet van een regionaal havenbedrijf en investeringsfonds c.q. grondbedrijf op het gebied van regionale werklocaties.
In afstemming met Rijkswaterstaat, Provincie Overijssel en Provincie Drenthe. Kosten geraamd op € 25.000,-.
Van start: januari 2013 Gereed: begin 2015
3
Input regionale propositie Regio Zwolle ten aanzien van thema logistiek. Uitbreiding visies met regionale analyse en inventarisatie regionaal actieprogramma.
Als vervolg op Logistieke Visie ZKM wordt binnen de Regio Zwolle opgeschaald naar een regionale inventarisatie en actieprogramma. Met name ook aandacht voor gemeenten Zwartewaterland en Staphorst. Bestuurlijk/ambtelijk trekker: Meppel.
Start: januari 2013
4
Verkennen verbreden logistieke stromen naar luchtvervoer en ondergrondse en digitale infrastructuur.
Kansen benutten die provincie en providers en vervoerders aanbieden
Mei 2013
5
Vormgeven vanuit regio ZKM van goederenstromenanalyse en op basis hiervan gerichte actie met het oog op bundeling van stromen en modal split.
Aansluiten bij activiteiten van Provincie Overijssel
Uitwerken in 2013
8
Eerste verkenning is op initiatief van Provincie Overijssel afgerond in het najaar van 2012. 6
Knelpunten- en perspectievenanalyse bestaande bedrijvigheid met strategisch regionaal belang (ketenstructuur)
Inventarisatie industrieel activiteiten/complex (bijvoorbeeld afvalretourlogistiek, biomassa). Inzet: accountmanagement
Start: voorjaar 2013
7
Nagaan haalbaarheid optimalisatie railverbindingen (o.m. noordtak multimodaliteit goederenvervoer in de regio (in aansluiting op Hanzelijn)
Quick-scan haalbaarheid in samenspraak met NS/ProRail
Start: medio 2013 Afronding: medio 2014
8
Profileer regio sterker naar mainports en overheid: • Intensiveer samenwerking met zeehavens • Gezamelijke prioritering aanbrengen in MIRT-projecten • Gezamenlijk optrekken in MIRToverleggen • Draag innovatieve karakter van de regio nadrukkelijker uit
Opstellen lobby (notitie van uitgangspunten) en bijbehorend actieplan (samen met lobbyisten uit de regio op te stellen en uit te voeren)
Gereed: najaar 2013
9
Haalbaarheid en organisatie nagaan gericht op bovenregionale acquisitie. Centraal: gerichte acquisitie van bedrijven en/of overheveling van dienstverlening die voor de realisatie van het logistieke cluster van belang zijn (ketenstructuur)
Opstellen Plan van Aanpak Kosten: nader te bepalen
Gereed: najaar 2014
Opstellen van een innovatieprogramma (ook sociale innovatie!) samen met onderwijs. Kosten: nader te bepalen.
Gereed: medio 2013
Versterken kennisnetwerk 10
Intensiveren participatie in relevante netwerken, zoals: logistiek topinstituut Dinalog, Kennispoort. Innovatie centraal, gericht op het door bedrijven of cluster invullen van de logistieke hotspotambitie op overkoepelende thema’s als: eshopping/internet, lean supply chains en duurzame logistiek. Versterk kennisnetwerk: • Inventariseer en specificeer kennisbehoefte bedrijfsleven; • Scherp zo nodig onderwijsbehoefte daarop aan; • Ontwikkel arbeidsmarktstrategie gericht op met name hoger opgeleid personeel; • Inventariseer subsidieregelingen, innovatieprogramma’s transport en logistiek, en zorg voor
9
•
regionale ontsluiting daarvan. Oriëntatie op participatie in Europese fondsen (o.a. INTERREG, Marco Polo) en cofinanciering Rijk (Kernnetwerk Logistiek, Ten-T)
11
Afstemming met provincies Overijssel en Drenthe + SER (toetsing plannen) + kennis- en onderzoeksinstellingen en landelijke/regionale marktpartijen
Draagvlak voor beleid en uitvoering benodigd voor succesvolle realisatie.
Start: januari 2013
12
Vormgeven human talent programma en onderwijsspecialisaties met logistieke kernspelers; uitbouwen regio als dé nationale onderwijslocatie voor logistiek (MBO/HBO). Lectoraat Logistiek Windesheim vorm geven.
Samen met bestaande programma’s. Inventarisatie haalbaarheid en opstellen Plan van Aanpak. Kosten: nader te bepalen.
Gereed: voorjaar 2014
Vergroting kwaliteit bedrijventerreinen 13
Uitvoeren studies gericht op haalbaarheid uitbreidingsmogelijkheden van bestaande havengebieden m.n. Kampen en Meppel (Zuiderzeehaven en Oevers). Tevens samenwerking organiseren inzake containeroverslag en gezamenlijke planning shuttlediensten binnen Mainport Netwerk Binnenvaart + aanvullende diensten (douanefaciliteiten, PortBase, etc.).
Op basis van uitbreidingsplannen van Kampen en Meppel en voorafgegaan door gezamenlijk Plan van Aanpak. Kosten geraamd op € 25.000.
Gereed: najaar 2013
14
Onderzoeken opgaven revitalisering, herstructurering en transformatie bestaande werklocaties en onderzoek uitbreidingsmogelijkheden, met name gericht op containeroverslag. Voortzetting op basis van uitkomsten onderzoek havenontwikkeling Kampen en Meppel.
Focus hierbij op: Onderzoek wenselijkheid gezamenlijk havenbedrijf, vergroting geluidsruimte, verkenning marktontwikkelingen containervervoer en –terminals, uitplaatsing niet-watergebonden bedrijvigheid in havengebieden, monitor (uitbreidings)vraag continue en anticiperen hierop, onderzoek wenselijkheid multimodaliteit (spoor/railterminal). Opstellen PvA (kosten: nader te bepalen).
Start: mei 2013 Afronding: juni 2015
15
Knelpuntenanalyse en inventarisatie uitvoeringsagenda weginfrastructuur naar westen (Flevoland) en oosten (N35, A37), noorden en zuiden.
Monitoring en opstellen termijnagenda in afstemming met programma bereikbaarheid van provincie Overijssel
Gereed: najaar 2013
16
Afstemmingsoverleg werklocaties met aandacht voor segmentatie, fasering, beheer, borging van kwaliteit (parkmanagement) en duurzaamheid.
Voorafgegaan door inventarisatie draagvlak en meerwaarde van uitbreiding aandacht naar afstemming op niveau werklocaties
Start: najaar 2013
10
6. Organisatie Stuurgroep, ambtelijk projectteam, kernteam Met betrekking tot de samenstelling van het kernteam dient te worden bepaald welke vertegenwoordigers vanuit het (georganiseerde) bedrijfsleven, overheid (provincie Drenthe, provincie Overijssel), diverse intermediaire organisaties, kennisinstituten worden gevraagd te participeren. Het kernteam wordt aangevuld met de leden van het projectteam en de kwartiermaker. Tabel 2: Organisatie en bestuurlijke afstemming Organisatievorm Zwolle
Kampen
Meppel
Stuurgroep
R. de Heer
P. Treep
J. Westmaas
Ambtelijk projectteam (+ kwartiermaker)
J. van Maar
F. Pals
A.P. Zwolle
Kernteam
Nader te bepalen
Nader te bepalen
Nader te bepalen
Kwartiermaker De driehoek Zwolle-Kampen-Meppel wil zich nadrukkelijker profileren als aantrekkelijke logistieke regio en draaischijf voor goederenstromen tussen de zeehavens en Noordoost-Nederland. Een proces dat begint met het maken van plannen en afspraken met relevante partijen in de havens, op het spoor, in de binnenvaart en met de bedrijven in de driehoek Zwolle-Kampen-Meppel. Hiervoor zoeken de drie gemeenten een kwartiermaker, een man of vrouw die de wereld van de zeehavens, verladers en vervoerders zeer goed kent, die procesmatig en strategisch denkt en handelt, uitstekende communicatieve vaardigheden heeft en vertrouwd is met de processen van de overheid. Zijn/haar taak is in het bijzonder om concrete stappen te zetten in het aantrekken van logistieke bedrijvigheid naar de regio en het sterker profileren van de logistieke driehoek Zwolle-Kampen-Meppel richting de zeehavens Rotterdam en Amsterdam. De belangrijkste taken van de kwartiermaker omvatten: • Het uitwerken van een markt- en acquisitiestrategie logistieke stromen en bedrijvigheid; • Vervullen van een stimulerende rol in de acquisitie van ladingstromen (container- en bulkstromen) van en naar de zeehavens Rotterdam en Amsterdam, en naar de greenports (ladingacquisitie) in nauwe samenwerking met het regionale bedrijfsleven; • Het identificeren van kansen om ladingstromen te bundelen, met name op de relatie met de zeehavens; • Acquisitie van nieuwe logistieke bedrijven; • Uitwerken van een uitvoeringsplan voor realisatie van een gemeenschappelijk havenbedrijf ZwolleKampen-Meppel; • Benoemen van kennisvraagstukken op terrein van logistiek en transport (vanuit perspectief bedrijfsleven, overheden) en die uitzetten voor nadere analyse (bijvoorbeeld via kennisinstituten). Een profielschets is opgenomen in de bijlage. Besluitvorming Bestuurlijke afstemming: organisatorisch en secretarieel wordt aangesloten bij de bestuurlijke overlegvormen die reeds bestaan in het kader van Zwolle-Kampen-Netwerkstad in aanvulling met Meppel. Een goede afbakening is wenselijk tussen de diverse samenwerkingsverbanden, met name: Zwolle-KampenNetwerkstad, Regio Zwolle en Zwolle-Kampen-Meppel. Eindrapportage Het is praktisch om de momenten waarop verantwoording wordt gegeven over de stand van zaken, voortgang en resultaten, zoveel mogelijk te laten aansluiten op de reguliere cycli in de gemeentelijke organisaties: BERAP,
11
Perspectiefnota, Programmabegroting en Jaarstukken. Halfjaarlijks wordt een tussenrapportage opgesteld en gecommuniceerd. Draagvlak De raden van Zwolle, Kampen en Meppel zullen na de zomer 2012 worden geïnformeerd door de colleges van burgemeester en wethouders over de bevindingen in het kader van de Logistieke Visie en Havenvisie. Dit document is tevens bedoeld om de stand van zaken en ontwikkelperspectieven te delen met de raden. Aanvullend zullen de raden middels een werkvergadering nader worden betrokken bij het proces en de keuzen die moeten worden gemaakt. Het is aan te bevelen daarna bijzondere klantenarena’s te organiseren, waarbij raadsleden en ondernemers met elkaar van gedachten kunnen wisselen. De uitwerking van deze keuze om gezamenlijk te werken aan vorming van een logistiek cluster is leidend voor de verdere benodigde vervolgstappen. Voor de raden van de drie gemeenten is het daarbij belangrijk om aan te geven voor de korte termijn en middellange termijn op welke zaken wordt ingezet en hoe de andere bouwstenen in de visie passen. Een goede betrokkenheid en een duidelijk commitment van de provincies Drenthe en Overijssel is een belangrijke randvoorwaarde tot succes. De resultaten van de Logistieke Visie en Havenvisie worden door de leden van het projectteam afgestemd met de ambtenaren van de provincies. De provincie Overijssel heeft het thema Logistiek op dit moment niet hoog op de agenda staan: de provincie werkt momenteel aan een adequaat provinciaal beleidskader, welke zal worden betrokken bij de beide visies. Stuurgroep, ambtelijk projectteam, kernteam Centraal staat de planning van de logistieke visie met bijbehorende uitvoeringsagenda in het kader van de vorming van een regionaal cluster. De opgave hierbij is om bedrijfsleven, onderwijs, overheid en kennisinstellingen te laten samenwerken aan innovatie en economische meerwaarde en dynamiek met betrekking tot de logistieke sector in de regio. Belangrijk is om eerst na te gaan wat de precieze (economische) meerwaarde vormt voor bedrijven, arbeidsmarkt en bijdrage aan het vestigingsmilieu. Met Windesheim is in de afgelopen periode overleg gevoerd om het procesmanagement met betrekking tot het thema Logistiek en het nieuw te realiseren lectoraat Logistiek aan elkaar te verbinden. Het is belangrijk om een duidelijke focus aan te brengen ten aanzien van het lectoraat van Windesheim. Onderwijs vormt een integraal onderdeel van de bredere focus, welke vanuit het thema Logistiek op dit moment als uitgangspunt is genomen. Daarnaast moeten we in de regio concreet aan de slag in en geen tijd verliezen in allerhande analyses en verkenningen. Samen met het bedrijfsleven snel tot interessante business cases komen is dan ook een even belangrijke opgave. Conform de profielschets van de kwartiermaker zal in het najaar van 2012 in beeld moeten worden gebracht welke persoon de rol van procesmanager en aanjager dient te vervullen en in deze rol moet worden aangesteld om het regionaal logistieke cluster werkendeweg in de steigers te zetten.
7. Communicatie en lobby Algemeen Belangrijke constatering is dat de Noordoost-Nederland op de landelijke relevante logistieke kaarten die in toenemende mate als kader fungeren voor infrastructurele investeringen door het Rijk als ‘witte vlek’ is ingetekend. Of het nu om het kernnetwerk logistiek of TEN-T de regio is niet of nauwelijks in beeld als relevant knooppunt vanuit het perspectief van (inter)nationale verbindingen en multimodale knooppunten. Ten onrechte, omdat Zwolle-Kampen-Meppel nu al in toenemende mate een belangrijke schakelfunctie heeft tussen de Randstad met haar main ports en het achterland (Noordoost-Nederland). Daarnaast zijn er goede
12
kansen in de regio dat vervoersstromen regionaal neerslaan indien de regio er de komende jaren in slaagt om deze behoefte adequaat te kunnen accommoderen. Op de kaart Op nationaal niveau gaat veel aandacht uit naar de mainports Amsterdam en Rotterdam, terwijl een deel van de oplossing van de problemen in en rond deze mainports juist zou kunnen worden gezocht in het achterland. Door optimaal gebruik te maken van de Nederlandse delta met het IJsselmeer, rivieren en kanalen kan een belangrijke draaischijffunctie in het achterland zijn weggelegd voor Zwolle-Kampen-Meppel. Een gezamenlijke profilering van de mogelijkheden die er reeds zijn alsmede een goede lobby om de uitgangspositie van de regio nog verder te verbeteren, zijn daarbij essentieel. Onbekend maakt onbemind. Vandaar zal moeten worden ingezet op een sterke gezamenlijke lobby, bijvoorbeeld als het gaat om infrastructurele projecten als de Vaargeul IJsselmeer Meppel (VIJM), de Meppelerdiepsluis (van keersluis naar schutsluis) te Zwartsluis en de aanpassing van het Kornwerderzand-sluizencomplex. Doelgroepen Op basis van gezamenlijke profilering en het presenteren van een regionale propositie in plaats van een (beperkte) individuele propositie wordt de regio interessant voor de havenbedrijven en het bedrijfsleven in de mainports Amsterdam en Rotterdam. Regionale samenwerking en afstemming wordt in de logistieke sector op nationaal niveau als belangrijke randvoorwaarde beschouwd voor het plegen van investeringen en inzet. Door gezamenlijk op te trekken als Zwolle-Kampen-Meppel en positie, rol en ontwikkelpotentieel vanuit (boven)regionaal perspectief helder op het netvlies te hebben, kan gericht worden ingezet op contacten, invloed en netwerken, zoals: Ministerie I&M (Rijk), Nederlandse Vereniging van Binnenhavens (NVB), Transport en Logistiek Nederland (TLN), EVO, Koninklijke Schuttevaer, Kennispoort e.a.. In 2012 zijn de gemeenten Kampen, Meppel en Zwolle als medeoprichter betrokken geweest bij het opzetten van twee nieuwe netwerken: de IJsselmeeralliantie en het netwerk GOLD. Tabel 3: Relevante netwerken Netwerken
Deelname
Doel
Nederlandse Vereniging van Binnenhavens (NVB)
Kampen, Meppel beiden lid
De vereniging fungeert als aanspreekpunt voor de leden ter ondersteuning van de ontwikkeling van binnenhavens en het signaleren van knelpunten als input voor beleid van provincies en ministeries. De vereniging is tevens centraal punt voor kennis, ervaring en uitwisseling van informatie over economische en maatschappelijke betekenis van binnenhavens voor de regio. Daarnaast is de NVB behartigster van belangen van de binnenhavens
IJsselmeeralliantie
Kampen, Meppel en Zwolle lid (mede-oprichter)
GOLD
Kampen, Meppel en Zwolle lid (mede-oprichter)
op regionaal, nationaal en internationaal niveau. De IJsselmeeralliantie is in de zomer van 2012 opgericht door gemeenten en provincies gelegen of verbonden aan het IJsselmeer teneinde in gezamenlijkheid de belangen te behartigen voor een optimale bevaarbaarheid en gebruiksmogelijkheden van het IJsselmeer voor beroepsen recreatievaart. Het secretariaat wordt verricht door de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens (NVB). Het netwerk GOLD is in januari 2012 opgericht door een aantal regio’s die fungeren als logistieke draaischijven in het achterland, zoals: de regio’s Venlo, Twente, Arnhem/Nijmegen, Coevorden/Emmen en Zwolle-
13
Kampen-Meppel. In het najaar wordt samen met de Erasmus Universiteit een ‘position paper’ opgesteld. GOLD zal periodiek met het Ministerie van I&M overleg voeren om de belangen en de toegevoegde waarde van de knooppunten in het achterland nadrukkelijker ‘op de kaart’ te krijgen.
8. Financiën De gemeenten Kampen, Meppel en Zwolle stellen elk € 25.000 beschikbaar in 2013 gericht op uitvoering van de uitvoeringsagenda. In het najaar van 2013 zal na evaluatie op basis van de ervaringen van de inspanningen en activiteiten in dit jaar worden bezien welke speerpunten en bijbehorende middelen in 2013 en 2014 benodigd zijn. In 2013 zal een oriëntatie plaatsvinden of voor onderdelen van de uitvoeringsagenda aansluiting kan worden gevonden bij Europese programma’s, zoals: INTERREG en Marco Polo, zodat met vereende inzet en aanvullende middelen vanuit Europa extra (financiële) slagkracht kan worden gecreëerd. Tabel 4: Begroting 2013 bijdrage
bedrag
Gemeente Kampen
€ 25.000
Gemeente Meppel
€ 25.000
Gemeente Zwolle
€ 25.000
totaal budget
€ 75.000
inzet middelen Procesmanagement (incl. rol regionaal kwartiermaker)
€ 40.000
(Haalbaarheids)onderzoeken
€ 25.000
Bijeenkomsten, klantarena’s
€ 10.000
totaal inzet
€ 75.000
14
Bijlage: Profiel Kwartiermaker Verantwoordelijkheden De kwartiermaker is verantwoordelijk voor: het lobbyen voor de logistieke driehoek Zwolle-Kampen-Meppel; het leggen van de contacten met relevante partijen in de zeehavens, het goederenvervoer, het bedrijfsleven, en de overheid; het maken van afspraken met deze partijen; het acquireren van logistieke bedrijven; het rapporteren aan en deelnemen in werkoverleggen van de logistieke driehoek; het verwerven van (innovatie)subsidies voor afzonderlijke studies en deelprojecten. Functie-eisen kennis van en aantoonbare ervaring met krachtenvelden, werkwijzen en verhoudingen in zeehavens, bij verladers en transport operators (weg, rail en barge); beleidsmatig inzicht in ontwikkelingen in de branche van transport en logistiek, en toepassingsmogelijkheden value added logistics; inzicht in en ervaring met innovatieprogramma’s en mogelijkheden cofinanciering logistieke projecten (bijvoorbeeld bundeling van lading); vertrouwd met de processen van de overheid, communiceren op bestuurlijk niveau; analytisch denken en procesmatig werken; op directieniveau kunnen communiceren; uitstekende mondelinge en schriftelijke vaardigheden; uitstekende sociale vaardigheden; doorzettingsvermogen en flexibiliteit; goede beheersing van de Engelse taal in woord en geschrift; ervaring met projectontwikkeling, accountmanagement en marketing; relevante opleiding op academisch niveau dan wel vergelijkbare ontwikkeling van kennis en ervaring. Resultaten Het resultaat van de inspanningen van de kwartiermaker bestaat uit: Contacten van de havenbedrijven van Rotterdam en Amsterdam met de logistieke driehoek ZwolleKampen-Meppel versterken middels Letters of Intent c.q. contracten. Verkenning voor één gemeenschappelijk havenbedrijf uitvoeren op basis waarvan een go/no-go gegeven kan worden omtrent realisatie. Locatiebezoeken aan de logistieke driehoek Zwolle-Kampen-Meppel voorbereiden voor beslissers van het ministerie van Infra en Milieu, en het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Aan verladers uit de logistieke driehoek Zwolle-Kampen-Meppel de mogelijkheden en voordelen van gebruik van multimodale faciliteiten toelichten. Promotionele activiteiten ondernemen, waaronder: o Potentiële verladers rondleiden in de logistieke driehoek Zwolle-Kampen-Meppel. o Conceptteksten leveren voor nieuwsbrieven, persberichten en artikelen in vaktijdschriften over de logistieke driehoek Zwolle-Kampen-Meppel. o Marketing tours organiseren voor logistieke bedrijven (verladers, vervoerders) uit de logistieke driehoek naar Amsterdam (1x) en Rotterdam (1x).
15
