Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid. modulair handboek hout. Wanden en plafonds

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

modulair handboek hout

Wanden en plafonds

MODUL AIR HANDBOEK HOUT

Wanden en plafonds

FONDS VOOR VAKOPLEIDING IN DE BOUWNIJVERHEID (FVB) Koningsstraat 45 – B-1000 Brussel Tel.: +32 2 210 03 33 – Fax: +32 2 210 03 99 Website: www.debouw.be - E-mail: [email protected]

1

@ Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, Brussel, 2005. Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen, D/2005/1698/01

2

Wanden en plafonds

Voorwoord Het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB) kreeg de afgelopen jaren steeds meer vragen om een degelijk naslagwerk voor de schrijnwerkertimmerman. Alhoewel er heel wat boeken over hout en houtbewerking bestaan, is dit werk een niet te missen aanvulling: het geeft enerzijds een overzicht van de hedendaagse producten, technieken en toepassingen en sluit anderzijds aan bij de reeds bestaande beroepsprofielen die stap voor stap omgezet worden in opleidingsprogramma’s. Ook nieuwe ontwikkelingen in het opleidingslandschap (het stijgend belang van de bijscholing van de arbeiders, de invoering van het modulair beroepsonderwijs, e.a.) maakten de opmaak van een nieuw type handboek noodzakelijk. Vele slimme mensen met slimme handen hebben met dit werk een onschatbare bijdrage geleverd om het vakmanschap in ons land op een hoger peil te brengen. Dit handboek richt zich dan ook tot iedereen die het vak onder de knie wil krijgen; in bevattelijke taal en in een sterk visuele stijl worden alle aspecten van het beroep in de kleinste bijzonderheden omschreven en uitgelegd. De lezer zal er een schat aan informatie in vinden, de opleider wordt een handleiding aangereikt die hem toelaat alle aspecten van het beroep aan te leren. Bij de samenstelling van de werkgroep was de inbreng van o.a. de beroepsorganisaties van doorslaggevend belang. Alleen zo kan immers een brug worden geslagen tussen het opleidingsveld en de realiteit van werkvloer of bouwplaats. Ten behoeve van de gebruikers werd het naslagwerk opgedeeld in zeven vakgebieden die samen goed zullen zijn voor een 30-tal modules van elk 60 tot 200 pagina’s. Voor diegenen die zich meerdere delen, of de volledige reeks willen aanschaffen, werd een bijbehorende opbergmap ontwikkeld. De structuur van de complete reeks vindt u op de keerzijde van de cover. Veel leesplezier en vooral succes !

Eddy Devos, FVB-Voorzitter.

Voorwoord

3

Wanden en plafonds

Redactie Hoofdredacteur: Arch. Edwin De Ceukelaire

Redactiecomité: Yvo Borry, Paul Delcour, Bernard Despiere, René Van Begin, André Van de Velde, Etienne Moernaut, André De Potter, Jeroen Doom, Alex Dierickx, Patrick Coene, Philip Deltour en Karel De Groote

Taaladvies: Karel De Groote

Terminologie: André Van de Velde

Tekeningen en illustraties: Paul Delcour

4

Redactie

Wanden en plafonds

Inhoud 1

Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 1.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1.2 Flexibiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1.3 Bouwtechnische eigenschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.1 Akoestiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.2 Thermische isolatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.3 Brandveiligheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.4 Vochtweerstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9 9 11 12 14

1.4 Visueel comfort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 1.5 Onderhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 2

Materialen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 2.1

Draagstructuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1 Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2 Eisen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3 Materiaalkeuze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3.1 Hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3.2 Metaal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3.3 Combinatie metaal – hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17 17 17 17 17 19 19

2.2 Bekleding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1 Planchetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2 Gipsplaten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3 Platen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.4 Systemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

19 21 25 28 33

2.3 Isolatiematerialen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 3

Algemene plaatsingsvoorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 3.1 Opslag op de bouwplaats. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 3.1.1 Beschrijving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 3.1.2 Algemene voorwaarden bij het opslaan. . . . . . . . . . . . . . . 42 3.2 Algemene richtlijnen bij het plaatsen van wanden en plafonds . . 3.2.1 Beschrijving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2 Voorbereidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.3 Richtlijnen bij het plaatsen van wanden . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.4 Richtlijnen bij het plaatsen van plafonds . . . . . . . . . . . . . . 3.2.5 Plaatsen van nutsvoorzieningen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.6 Versterkingen plaatsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Inhoud

43 43 44 45 46 49 51

5

Wanden en plafonds

4

5

6

Lichte binnenwanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 4.1 Lichte binnenwand met houten draagstructuur . . . . . . . . . . . . . 4.1.1 Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.2 Plaatsen van een houten draagstructuur . . . . . . . . . . . . . 4.1.3 Plaatsen van planchetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.4 Plaatsen van gipsplaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.5 Plaatsen van platen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

57 57 57 59 60 60

4.2 Lichte binnenwanden met metalen draagstructuur . . . . . . . . . . 4.2.1 Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2 Plaatsen van een metalen draagstructuur . . . . . . . . . . . . 4.2.3 Plaatsen van planchetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.4 Plaatsen van gipsplaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.5 Plaatsen van platen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

64 64 64 66 66 67

4.3 Specifieke wanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.1 Modulaire systeemwanden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.2 Voorzetwanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.3 Mobiele paneelwanden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.4 Wanden voor sanitaire toepassingen . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.5 Gaaswanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

69 69 70 71 74 75

Verlaagde plafonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 5.1 Plafonds op een houten onderstructuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.1 Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.2 Plaatsen van een houten onderstructuur . . . . . . . . . . . . . 5.1.3 Plaatsen van planchetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.4 Plaatsen van gipsplaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.5 Plaatsen van platen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.6 Plaatsen van systemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

77 77 78 83 85 85 86

5.2 Plafonds op een metalen onderstructuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.1 Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.2 Plaatsen van een metalen onderstructuur . . . . . . . . . . . . 5.2.3 Plaatsen van planchetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.4 Plaatsen van gipsplaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.5 Plaatsen van platen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.6 Plaatsen van systemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

86 86 87 89 89 90 90

5.3 Specifieke plafonds. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.1 Spanplafond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.2 Beloopbaar plafond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.3 Sportplafond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.4 Cleanroomplafond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.5 Klimaatplafond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

92 92 93 93 93 94

Afwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 6.1 Randafwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 6.2 Oppervlakteafwerking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

7

6

Verklarende woordenlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

Inhoud

Wanden en plafonds

1 Algemeen 1.1 Inleiding Lichte binnenwanden en verlaagde plafonds vinden we steeds vaker terug bij de bouw van industriegebouwen en in privé-woningen. De voorziene levensduur van een gebouw kan door deze systemen aanzienlijk verlengd worden want de behoeften van bedrijven en van gezinnen wijzigen voortdurend. De aanpassing van de wanden en de plafonds maakt dan een herindeling van het beschikbare oppervlak mogelijk. Zelfs een volledige herbestemming van het gebouw kan met deze systemen worden gerealiseerd. We denken hierbij aan kantoorgebouwen die tot woningen kunnen omgebouwd worden of een woning die een grondige herindeling krijgt voor gebruik door gehandicapte personen. Een ander belangrijk voordeel van deze systemen vinden we bij nutsvoorzieningen: water- en elektriciteitsleidingen kunnen makkelijk en onzichtbaar aangebracht worden. Men gebruikt deze systemen niet alleen in de nieuwbouw maar ook bij renovaties. Als het gewicht een rol speelt, kunnen vaak alleen lichte materialen gebruikt worden.

BUITENMUUR ISOLATIE IN SPOUW BINNENMUUR PLEISTERWERK

STABILISÉ + MORTELBED + VLOER ISOLERENDE CHAPE VLOERPLAAT VISQUEEN BETONBLOK

FUNDERINGSZOOL

AARDINGSLUS

Dragende muren

Paul Delcour

Verder zijn er geen droogtijden die het verloop van de werf kunnen afremmen. Alle werkfasen volgen elkaar op en kunnen gebeuren in samenspraak met andere aannemingsbedrijven, wat het beëindigen van de werken ten goede komt.

Hoofdstuk 1 : Algemeen

7

Wanden en plafonds

Door het grote aanbod en een gepaste samenstelling kunnen verschillende wanden plafondtypes een antwoord bieden op eisen aangaande esthetiek, geluidwering, lichtreflectie, brandbeveiliging, thermische isolatie en hygiëne. Het beperkte materiaalgebruik en de flexibele indeling zorgen ervoor dat deze systemen heel wat milieuvriendelijker zijn dan de traditionele, steenachtige binnenwanden of de klassieke afbouw.

Ruimte met scheidingswand in gipsplaat BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

Woning met verlaagd plafond Parador / Coesfeld (D)

1.2 Flexibiliteit Duurzaam bouwen is geen techniek, maar een mentaliteit en een manier van met de dingen om te gaan. Onze visie op leven en werken is immers voortdurend in evolutie. Zo ziet de werkomgeving in een kantoor er vandaag totaal anders uit dan 50 jaar geleden. Zelfs op korte termijn kan een bedrijf grondige wijzigingen ondergaan en opteren voor landschapskantoren i.p.v. individuele kantoren. De bestemming van een gebouw kan op 10 jaar al verschillende malen gewijzigd zijn.

8


Wanden en plafonds

Het gebruik van lichte scheidingswanden biedt de mogelijkheid grote ruimtes anders in te delen. Deze flexibiliteit is de grote troef van lichte scheidingswanden. Een bijkomende tussenwand plaatsen, een deur verplaatsen... dit alles kan snel en efficiënt gebeuren. In de meeste gevallen kunnen zelfs de normale activiteiten in de ruimte doorgaan. Bovendien kan elke aanpassing weer ongedaan gemaakt worden. Naast dit type van lichte scheidingswanden worden er ook demonteerbare verplaatsbare scheidingswanden op de markt gebracht. De elementen van deze wanden kunnen zonder beschadiging worden gedemonteerd en elders terug opgebouwd.

Indeling met lichte scheidingswanden JB-Partitions BVBA / Wilrijk

1.3 Bouwtechnische eigenschappen 1.3.1 Akoestiek Uit onderzoek blijkt dat geluidsoverlast als zeer storend wordt ervaren. Een gunstig geluidscomfort zorgt ervoor dat de bewoner of gebruiker van een ruimte zich goed voelt in zijn omgeving. Dit geldt zowel voor de huiselijke als voor de zakelijke werkomgeving. Men ervaart voornamelijk achtergrondgeluid van gesprekken en signalen, verkeerslawaai, industrielawaai en lawaai van installaties in het gebouw als storend. Geluidhinder kan uiteindelijk leiden tot klachten, zoals concentratiestoornissen, hoge bloeddruk, stress, hoofdpijn, vermoeidheid en agressie. Conclusie: een afgestemd geluidklimaat helpt stress voorkomen en komt de prestaties ten goede. Om geluidhinder te beperken spelen twee factoren een belangrijke rol: – de geluidsisolatie, – de geluidabsorptie (galm).


9

Wanden en plafonds

• Geluidsisolatie Bij geluidsisolatie is het van belang de geluidsoverdracht binnen een gebouw te beperken en om omgevingslawaai te weren. De geluiden kan men dusdanig in twee hoofdgroepen onderscheiden: - Luchtgeluid Dit geluid wordt voortgebracht door een bron, zoals een radiotoestel of een stem en gaat zich eerst door de lucht voortplanten. Nadien kan het door de wand- of plafondconstructie doordringen en via een nieuwe uitstraling in de lucht bij de ontvanger van het geluid terechtkomen. - Contactgeluid Als de bron, zoals een pneumatische hamer, direct trillingen in een constructie veroorzaakt en ze nadien in een aangrenzende constructie laat uitstralen, spreken we van contactgeluiden. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de verplaatsing van de trillingen op de buizen van het centrale verwarmingsstelsel, die zich erg ver van de bron kunnen verplaatsen. Om een goede geluidsisolatie te krijgen moet men dus zowel aandacht schenken aan luchtgeluiden als aan contactgeluiden. De weerstand die bepaalde materialen bieden tegen de voortplanting van deze soorten geluid duidt men aan als de isolatie.

FLANKERENDE GELUIDSOVERDRACHT

GELUIDLEK

GELUIDLEK LUCHTGELUID

GELUIDLEK

GELUIDLEK OMLOOPGELUID

Wegen van geluidsoverdracht

GELUIDLEK BIJ AANSLUITING

Paul Delcour

10


Wanden en plafonds

Dichte en zware materialen isoleren het geluid het beste. Deze materialen zijn dan weer niet geschikt om het geluid te absorberen. Lichte binnenwanden die tegen een verlaagd plafond of een doorlopende parketvloer geplaatst worden, zorgen voor een gemakkelijke geluidsoverdracht. Men kan deze flankerende geluidsoverdracht afremmen door het onderbreken van zowel plafond als vloerbedekking en door het plaatsen van akoestische schotten. Tip Bij de keuze van de materialen moet men streven naar een perfecte balans tussen materialen met geluidabsorberende en geluidisolerende eigenschappen.

• Geluidabsorptie Door het gebruik van harde, gladde materialen weerkaatst het geluid en vermindert de verstaanbaarheid van een gesprek. Bij een te lange nagalmtijd (echo) worden woorden (gedeeltelijk) overlapt door de vorige. Dit leidt de aandacht af en is zeer vermoeiend om naar te luisteren. Geluidabsorberende materialen vormen hier de oplossing. Het plafond dat zich over de hele oppervlakte van de ruimte uitstrekt, is een ideaal middel om het geluid te beheersen. Men moet er echter wel op letten dat niet alle geluid wordt geabsorbeerd. In grote vergaderruimten of in klaslokalen is het belangrijk voldoende stemgeluid achter in het lokaal te krijgen voor een goede verstaanbaarheid. Bij de keuze van wand- of plafondsystemen dient men hiermee rekening te houden.

Geluidabsorberende panelen met nagalmgaten Winsol NV / Izegem

1.3.2 Thermische isolatie Het plaatsen van een goede thermische isolatie bij de constructie van de lichte binnenwanden en verlaagde plafonds draagt bij tot het comfort van de bewoner of gebruiker van het gebouw. Daarbij worden ook energiekosten gespaard. Deze isolatie heeft voordelen zowel in de winter als in de zomer. Thermische isolatie in combinatie met een goede zonnewering kan er immers voor zorgen dat de binnentemperatuur niet te hoog oploopt.


11

Wanden en plafonds

Naast een goede thermische isolatie draagt ook een degelijk ventilatiesysteem bij tot een gezond klimaat.

Binnenwand met thermische isolatie Rockwool Belgium NV Zaventem

1.3.3 Brandveiligheid In principe kan een brand alleen ontstaan als er zowel ontstekingsenergie, zuurstof als een brandbaar materiaal aanwezig is. Door zo weinig mogelijk brandbaar materiaal te gebruiken, wordt het brandrisico beperkt. Brand is een complexe materie waarin vele factoren een rol spelen. De schrijnwerker-timmerman moet weten welke materialen hij gebruikt en welke aanwijzingen voor de constructie hij moet volgen. Europese geharmoniseerde normen met betrekking tot de brandreactie van de materialen en heel recentelijk ook voor wat betreft de brandweerstand van bouwelementen zijn ondertussen van kracht geworden. De normen staan in de bijgevoegde tabellen. Er bestaan echter nationale normen en regels die vaak nog toegepast worden. Volledigheidshalve worden ze hier toegevoegd. • Brandreactie van materialen Volgens de Europese classificatie van de brandreactie wordt een opdeling gemaakt in 7 klassen. Deze Europese normering zorgt ervoor dat de Europese lidstaten dezelfde brandproeven en indeling gaan toepassen.

12

A1

Niet brandbaar

A2

Praktisch niet brandbaar

B

Heel moeilijk brandbaar

C

Brandbaar

D

Goed brandbaar

E

Zeer brandbaar

F

Uiterst brandbaar


Wanden en plafonds

De brandreactie van materialen, gebruikt voor wanden en plafonds wordt volgens de Belgische norm in vijf klassen opgedeeld. Op deze manier kan men bepalen tot welke klasse de materialen in een bepaalde ruimte moeten behoren om aan brand te weerstaan.

A0

Alle materialen die volgens de betreffende ISO-norm als onbrandbaar worden beschouwd.

A1

Alle niet-ontvlambare materialen en alle materialen beschikkend over een oppervlak met zeer kleine vlamvoortplantingssnelheid.

A2

Alle moeilijk ontvlambare materialen en alle materialen beschikkend over een oppervlak met kleine vlamvoortplantingssnelheid.

A3

Alle gemiddeld ontvlambare materialen en alle materialen beschikkend over een oppervlak met gemiddelde vlamvoortplantingssnelheid.

A4

Alle gemakkelijk ontvlambare materialen en alle materialen beschikkend over een oppervlak met grote vlamvoortplantingssnelheid.

• Weerstand van bouwelementen tegen brand Naast de hiervoor behandelde materiaaleisen worden eveneens wettelijke voorschriften voor brandweerstand aan bouwdelen gesteld. Hiervoor bestaat de test “Weerstand tegen brand”. Deze test geldt o.a. voor vloeren of daken eventueel voorzien van een verlaagd plafond. Dit betekent dat de brandwerendheid van een bouwdeel de eigenschap aangeeft gedurende welke tijd dit bouwdeel zonder functieverlies weerstand biedt aan verhitting en vlamoverdracht. Lichte binnenwanden en verlaagde plafonds kunnen worden gebruikt om het gebouw op te delen in kleinere ruimtes, zodat alle delen van een bouwwerk tegen brand kunnen beschermd worden. Dit noemt men compartimentering tegen brand. De juiste keuze van materialen en constructie bij de opbouw van een plafond bepaalt de weerstand die het plafond zal bieden tegen brand. Het is dus mogelijk de bouwconstructies te beschermen zodat de stabiliteit van het gebouw niet in gevaar komt. Gebouwen die op deze wijze zijn beschermd, zijn veiliger dan andere gebouwen: hoe langer de constructie stabiel blijft, hoe groter de kans op vluchten. Anderzijds biedt het de gelegenheid aan brandweerlui het gebouw te betreden om de brand van dichtbij te bestrijden. Hierdoor kan het gebouw vaak geheel of gedeeltelijk behouden blijven. Om de vooropgestelde brandweerstand te behalen is het noodzakelijk alle aanbevelingen in de testrapporten van materialen en constructies op te volgen.

Brandwerende paneelwand (L) Rookdichte wand (R) Winsol NV / Izegem


13

Wanden en plafonds

1.3.4 Vochtweerstand Bij de constructie van wanden waarbij gebruik gemaakt wordt van plaatmaterialen op basis van hout zoals spaanderplaat, MDF, OSB (Oriented Strand Board), multiplex dient men aandacht te besteden aan mogelijke vochtopname bij de aansluiting met de grond. De meeste plaatmaterialen die niet over specifiek vochtbestendige eigenschappen beschikken, kunnen bij contact met grondvocht beschadiging oplopen (opzwellen, verkleuren, enz.). Door de vochtopname verliest de plaat plaatselijk zijn stabiliteit onder andere door het loskomen van de verlijming van de onderlinge lagen van een multiplexplaat. We voorzien best een speling bij de grondaansluiting.

Plaat met grondaansluiting met speling Paul Delcour

De wanden en plafonds in vochtige ruimtes zoals badkamers voeren we uit met materialen die over vochtbestendige eigenschappen beschikken. Plaatmaterialen op basis van hout zijn meestal ook te verkrijgen in vochtbestendige uitvoering. Multiplex met deze eigenschappen bestaat in de handel onder de benaming WBP. Vochtbestendige spaanderplaat en MDF hebben een kenmerkende groene kleur.

1.4 Visueel comfort Licht heeft een grote invloed op het persoonlijke comfort, de kwaliteit en de efficiëntie van het menselijke werk. Kantoorwerk gebeurt over het algemeen in een combinatie van daglicht en kunstlicht. Vandaag werken veel mensen met computers. Spiegelingen in beeldschermen ten gevolge van daglicht of kunstlicht leiden vaak tot hoofdpijn, concentratieverlies, vermoeidheid van de ogen en oogirritaties.

14


Wanden en plafonds

Spiegelingen ontstaan door vlakken die veel meer licht afstralen (ramen en armaturen) dan de vlakken waarop het oog zich heeft afgestemd (beeldscherm, papier, bureau). Door middel van de juiste verlichting en door gebruik te maken van wanden en plafonds met een hoge lichtreflectie kunnen we deze problemen voorkomen. Daarnaast verminderen deze plafonds de behoefte aan kunstlicht doordat meer daglicht in de ruimte wordt gereflecteerd. Minder kunstlicht betekent minder dure armaturen en een lager energieverbruik.

1.5 Onderhoud Afhankelijk van de gebruiksfunctie van een ruimte kunnen de eisen voor reiniging oplopen van droge reiniging (stofzuiger, stofdoek of vochtige doek), natte reiniging (afwasbaar) tot reiniging onder druk (laag of hoog). Rokersruimtes en niet-rokersruimtes stellen bijvoorbeeld verschillende eisen aan reiniging. In het algemeen volstaat droge reiniging. In hygiënische ruimtes in de voedings- en levensmiddelenindustrie, in grootkeukens en in de gezondheidszorg moet het plafond regelmatig kunnen worden gereinigd. In dit geval moet men kiezen voor materialen met een gesloten structuur. Naargelang de toepassing kunnen materialen gebruikt worden die zeer onderhoudsvriendelijk zijn. Men hoeft ze bijvoorbeeld niet meer te schilderen: eenvoudig afwassen volstaat om opnieuw een net oppervlak te krijgen. Verder gaan we in deze situaties ook zorgen dat er corrosiebestendig beslag zoals bijvoorbeeld inox wordt gebruikt en dat er opgeronde hoeken bij de constructie van de verschillende onderdelen voorzien worden.

Cleanroomomgeving Eurobox Continental NV Wijnegem


15

Wanden en plafonds

Wanden en plafonds

2 Materialen 2.1 Draagstructuur 2.1.1 Algemeen Lichte binnenwanden en verlaagde plafonds worden steeds opgebouwd aan de hand van een draagstructuur. Bij de samenstelling van deze structuur gaat de aandacht vooral naar de flexibiliteit van de constructie. Zowel de lichte binnenwanden als verlaagde plafonds behoren tot de niet-dragende bouwconstructies.

Lichte binnenwand met metalen draagstructuur Knauf / Engis

2.1.2 Eisen De keuze van de bekleding en de grootte van de constructie zijn bepalend voor de opbouw van de draagstructuur. De draagstructuur dient zo geplaatst te worden dat een perfect uitgelijnde bekleding kan aangebracht worden. De draagstructuur moet eveneens de inwendige krachten opvangen die in de constructie kunnen optreden.

2.1.3 Materiaalkeuze Bij de materiaalkeuze spelen zowel de duurzaamheid als de gebruiksvriendelijkheid van het materiaal een belangrijke rol. We onderscheiden hout en metaal.

2.1.3.1 Hout Voordelen: – is duurzaam; – is relatief licht van gewicht; – is verkrijgbaar in verschillende afmetingen; – leent zich tot het uitvoeren van bijzondere constructies; – laat zich gemakkelijk verwerken; – laat het vlot aanbrengen van de bekleding toe; – is thermisch isolerend; – heeft een goed akoestisch absorptievermogen; – heeft een hoge brandweerstand, als het correct in brandwerende constructies verwerkt is.

Hoofdstuk 2 : Materialen

17

Wanden en plafonds

Nadelen: – is bij verkeerd gebruik onderhevig aan kromtrekken, zwellen en krimpen; – niet geïmpregneerd hout wordt door schimmels en insecten aangetast.

Grondstof Bij de keuze van de houtsoort spelen volgende factoren een rol: – de duurzaamheid, – de afmetingen, – het vochtgehalte. Voor een vlotte opbouw werkt men best met vierzijdig geschaafd hout. In de praktijk zijn Rood Noors Grenen, vuren, hemlock, en Western pine veel gebruikte houtsoorten.

Opbouw Het gevormde raamwerk wordt met behulp van schroefverbindingen om de 800 mm aan de bestaande dragende bouwconstructies verankerd. Bij de opbouw van lichte binnenwanden en verlaagde plafonds op een houten draagstructuur of de uitvoering van voorzetwanden moeten we erop letten dat de constructie voldoende stabiliteit biedt. De houten draagstructuur wordt bijgevolg opgebouwd uit een geraamte van stijlen en regels. Voor constructies van lichte binnenwanden en plafonds in woningen wordt gebruikt gemaakt van vierzijdig geschaafde kepers met een minimum houtsectie van van 45 mm. Bij grote constructies of wanneer de akoestische isolatie van de wand belangrijk is, gaat men in de meeste gevallen over naar kepers die onder de naam CLS in de vakhandel te vinden zijn. Deze geschaafde stukken hebben een standaardafmeting van 38 x 64, 38 x 89, 38 x 140, 38 x 184 of 38 x 235 mm.

CLS afmetingen

Paul Delcour

18


Wanden en plafonds

De stijlen worden aan de regels verbonden met een onderlinge afstand van maximum 600 mm en aangepast in functie van de bekleding. De onderlinge verbinding van de elementen gebeurt door middel van twee schuin ingedreven nagels. 2.1.3.2 Metaal Voordelen: – is gemakkelijk te plaatsen; – verlaagd gewicht door gebruik van profielen; – is gebruiksvriendelijk met een grote flexibiliteit. Nadelen: – heeft een beperkte thermische isolatiewaarde; – bij hoge temperaturen treedt er vormverandering op; – is hitteoverdragend bij brand (thermische brug). Grondstof Een metalen draagstructuur bestaat uit lichte, thermisch verzinkte stalen profielen. Deze profielen zijn gemakkelijk te hanteren, te snijden en te plaatsen als je specifiek gereedschap gebruikt. Wanden en plafonds met een metalen draagstructuur moeten van een aarding voorzien worden. Opbouw De horizontale en verticale profielen zijn verschillend van vorm. De verticale profielen worden zonder vastschroeven in de horizontale profielen voor vloer en plafond geklemd. Door het doordacht combineren van profielbreedte, plaattype en plaatdikte kan men constructies samenstellen die aan het beoogde doel beantwoorden. De verankering met de bestaande constructie gebeurt eveneens om de 800 mm. 2.1.3.3 Combinatie metaal - hout Voordelen Hierbij tracht men de constructie in die mate uit te voeren dat de voordelen van beide materialen aan bod komen. Opbouw Bij deze combinatie worden de U-vormige, horizontale profielen uit metaal behouden maar de verticale elementen zijn uit hout gemaakt. De houten stijlen worden in de U-vormige profielen geklemd zonder gebruik te maken van een bijkomend bevestigingsmiddel, wat vooral een tijdbesparing betekent. Het aanbrengen van de bekleding op de houten stijlen wordt vergemakkelijkt.

2.2 Bekleding De meest gebruikte materialen voor het afwerken van binnenwanden en verlaagde plafonds zijn: – massief hout, – materialen op basis van hout, – kunststof,


19

Wanden en plafonds

– gips, – andere materialen zoals metaal. Deze materialen kunnen voorkomen in de vorm van planchetten, platen, tegels, lamellen en moeten eenvoudig te onderhouden zijn. Gipsplaten kunnen geschilderd, behangen of betegeld worden. Houten bekleding kan afgewerkt worden met een dekkende of een transparante laag. Het spreekt voor zich dat de gekozen afwerkingslaag tegen de normale huishoudelijke onderhoudsproducten bestand moet zijn. De dikte van de gebruikte afwerkingsmaterialen is afhankelijk van de toepassing. Voor plaatmaterialen op basis van hout mag men sinds kort enkel platen gebruiken die een CE-markering dragen. Dit merkteken geeft aan dat het betreffende plaatmateriaal voldoet aan de in de “Bouwproductenrichtlijn” voorgeschreven vereisten: – mechanische weerstand en stabiliteit, – brandveiligheid, – hygiëne, gezondheid en milieu – werkveiligheid, – geluidsisolatie, – thermische isolatie en energiebesparing.

Plaat met CE-markering TCHN / Yvo Borry

20


Wanden en plafonds

2.2.1 Planchetten Materiaal Massief hout

Afmetingen – profilering - bevestiging - Verkrijgbaar in diverse afmetingen en profileringen

- De planchetten kunnen horizontaal, verticaal of schuin geplaatst worden.

- Verbonden door middel van een tand- en groefverbinding - De voegen tussen de planchetten kunnen in diverse vormen worden afgewerkt.

Voegaansluitingen massieve planchet Paul Delcour

Toepassing massieve planchet Imberty Belgium / Luik

- Bevestiging op de houten onderstructuur met spijkers, klemmen of nieten

Houtachtig plaatmateriaal

- Verkrijgbaar in diktes variërend van 11 tot 16 mm

- De kern bestaat in de meeste gevallen uit vochtwerende MDF, soms ook uit spaanderplaat.

- Verbonden door tand en groef of losse veerverbinding - Met of zonder tussenvoeg

* MDF-planchetten met fineerbovenlaag

Voegopvulling Paul Delcour


21

Wanden en plafonds

- De kopse zijden zijn ook van een verbinding voorzien.

Kopsverbinding Parador / Coesfeld (D)

Toepassing MDF-planchetten met fineerbovenlaag Parador / Coesfeld (D)

* MDF-planchetten met bovenlaag in decorfolie

- Bevestiging op de houten onderstructuur met speciale klemmen - Verkrijgbaar in diktes variërend van 10 tot 14 mm en breedtes van ongeveer 200 mm; in bepaalde uitvoeringen zijn lengtes tot 5 000 mm mogelijk - Verbonden door tand en groef of losse veerverbinding - Met of zonder tussenvoeg - Bevestiging op de houten onderstructuur met speciale klemmen - De wand- of plafondplanchetten worden door verdoken nageling of met speciale clips bevestigd.

Toepassing planchetten met bovenlaag in decorfolie HDM / Peer

Bevestiging met klemmen HDM / Peer

22


Wanden en plafonds

* MDF-planchetten met bovenlaag in laminaat

- Verkrijgbaar in een dikte van 10 mm en in een breedte van ongeveer 250 mm; de lengte bedraagt ongeveer 2 600 mm - Verbonden door tand en groef of losse veerverbinding met 0 mm voeg - Kopse zijden ook voorzien van verbinding, soms klikverbinding

Klikverbinding Toepassing planchet met bovenlaag in laminaat HDM / Peer

HDM / Peer

- Bevestiging op de houten onderstructuur met speciale klemmen - De wand- of plafondplanchetten kunnen ook door verdoken nageling of met speciale clips bevestigd worden.

Detail MDF-planchet met bovenlaag in laminaat HDM / Peer

Kunststof - Ze kunnen horizontaal, verticaal of schuin geplaatst worden.

- De dikte van het planchet bedraagt ongeveer 10 mm, de breedte kan variëren van 100 tot 300 mm, de lengte van 2 700 tot 6 000 mm.

- Komen voor in een zeer uitgebreid kleurengamma. - Hedendaagse profielen kunnen bestaan uit tot 80 % gerecycleerd materiaal.


23

Wanden en plafonds

- Verbonden door middel van een tand- en groefverbinding

Detail kunststofplanchet Deceuninck NV / Hooglede

Toepassing kunststofplanchet Deceuninck NV / Hooglede

- De voegen tussen de planchetten kunnen in diverse vormen worden afgewerkt, met of zonder voegbreedte.

Voegopvulling bij kunststofplanchet Paul Delcour

- Bevestiging op een houten of kunststof onderstructuur met spijkers of nieten

Bevestiging kunststofplanchet Deceuninck NV / Hooglede

24


Wanden en plafonds

2.2.2 Gipsplaten Hieronder geven we de courante maten van de gipsplaten. Specifieke afmetingen kunnen eveneens verkregen worden maar ze worden niet vermeld. Materiaal Gipsplaten

Afmetingen – profilering - bevestiging - De standaarddiktes van de platen zijn 9,5 en 12,5 mm.

- Deze platen bestaan uit een harde kern van onbrandbaar gips, aan beide zijden met een sterk karton omhuld. - Bij brandvertragende gipsplaten is de gipskern iets zwaarder en wordt er een percentage glasvezels in verwerkt; ze worden als Rf-platen aangeduid.

- Afhankelijk van de dikte komen de platen voor in afmetingen van 1 200 x 600 mm, 2 600 x 600 mm, 3 000 x 600 mm en in 2 600 x 1 200 mm - De zijkanten of langskanten van de gipsplaten kunnen verschillende vormen hebben. - Rechte zijkanten

- Voor toepassing in badkamers, douchecellen en andere natte cellen zijn platen met een waterafstotende kwaliteit beschikbaar; bij de gipskern worden naast een percentage glasvezels ook siliconen toegevoegd; de kern is omhuld met een speciaal groen karton met verminderde waterabsorptie. Die platen worden als WR-platen verhandeld.

- Afgeschuinde langskanten voor een voegafwerking tot een effen oppervlak

- Voor bepaalde toepassingen kunnen isolerende gipsplaten gebruikt worden; deze platen zijn voorzien van een isolerende plaat zoals polyurethaan, polystyreen, enz.

Afgeschuinde langskanten BPB Belgium NV Gyproc / Wijnegem

Isolerende gipsplaat Isolava G.C.V. / Wielsbeke


25

Wanden en plafonds

- Voor ruimtes waar akoestische eigenschappen gewenst zijn, kunnen geperforeerde gipsplaten toegepast worden. Een geluidabsorberend vezelvlies op de rugzijde van de platen zorgt voor akoestische eigenschappen.

- Ronde langskanten voor zichtbaar blijvende, geaccentueerde voegen

Afgeronde langskant BPB Belgium NV Gyproc / Wijnegem

- Facet-langskanten voor geaccentueerde voegen

zichtbaar

blijvende,

Toepassing geperforeerde gipsplaat bij verlaagd plafond Knauf / Engis

Facet-langskanten Paul Delcour

- Zowel plafonds als wanden in gipsplaten kunnen op een houten latwerk of op metaalprofielen met speciaal daartoe bestemde schroeven worden geschroefd. - Bij wanden en plafonds kunnen de platen met daartoe bestemd gips door de stukadoor worden gekleefd.

Bevestiging platen met gips Isolava G.C.V. / Wielsbeke

26


Wanden en plafonds

Gipsvezelplaat - Deze plaat is een alternatief voor de gipsplaten als bekleding bij lichte binnenwanden.

- De platen worden vastgeschroefd met speciaal daartoe geschikte schroeven: geen gewone schroeven of gipsschroeven.

- Gipsvezelplaten bestaan uit gips dat versterkt wordt met cellulosevezels, gewonnen uit gerecycleerd papier. - Mits een waterdichte bekleding is de plaat geschikt voor gebruik in vochtige ruimten. - In gipsvezelplaten zijn geen lijmen verwerkt en ook geen stoffen die gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Toepassing gipsvezelplaat Xella droogbouw systemen / Waregem

Gipsvezelplaat Yvo Borry


27

Wanden en plafonds

2.2.3 Platen Hieronder geven we de courante maten van de platen. Specifieke afmetingen kunnen eveneens verkregen worden maar ze worden niet vermeld. Materiaal

Afmetingen – profilering - bevestiging

Houtachtig plaatmateriaal

- De standaardafmetingen van de platen zijn 2 440 x 1 220 mm.

* MDF - Voor bepaalde toepassingen kunnen wanden in brandvertragende of vochtwerende MDF worden uitgevoerd.

- De platen worden gewoon naast elkaar geplaatst zonder voegverbinding. - Bevestiging op de houten onderstructuur met zichtbare schroefverbinding

MDF vochtwerend Beveka sales NV / Merksem

MDF brandvertragend Beveka sales NV / Merksem

* OSB

- Verkrijgbaar in een dikte van 18 mm

- Decoratief afgewerkte OSB kan als wandafwerking worden toegepast.

- De plaatafmeting bedraagt 2 800 x 1 200 mm.

- De voorgeschuurde vlokkenplaat is afgewerkt met een meerlagige, doorzichtige en gekleurde UV-lak en komt voor in 6 kleurtonen.

- Onzichtbare bevestiging op een houten onderstructuur kan gebeuren door verlijming. - Zichtbare plaatranden kunnen door kantverlijmingsstroken in de plaatkleur afgewerkt worden

OSB decorativ Egger International / Zulte

OSB decorativ kantverlijming Egger International / Zulte

28


Wanden en plafonds

* Systeemplaat - De kern van de plaat bestaat uit HDF (High Density Fibreboard).

- De platen komen voor in formaten van 1285 x 389, 2585 x 389 en 2585 x 492 mm. - De platen worden onderling verbonden door een tand en groef met klikverbinding.

Samenstelling systeemplaat Parador / Coesfeld (D)

- De achterzijde van de plaat heeft een vochtwerende afwerking. - De zichtzijde heeft een melamine toplaag en een krasbestendige afwerking.

Klikverbinding Parador / Coesfeld (D)

- Deze plaat kan zowel bij renovatie als bij nieuwbouw worden toegepast. - Bevestiging met midden- en kantklemmen

Toepassing systeemplaat

Bevestiging systeemplaat

Parador / Coesfeld (D)


- Kan op een onderstructuur uit hout of metaal geplaatst worden. - In tegenstelling tot andere materialen hoeft er na plaatsing niet meer geplamuurd, geschuurd, geschilderd of behangen te worden.


29

Wanden en plafonds

Kunststof

- De dikte van de platen varieert van 2 tot 30 mm.

* HPL

- De afmetingen van de platen variëren van 2 150 mm tot 4 200 mm lang en 900 tot 1 860 mm breed.

- Deze plaat is een zelfdragend hoogdruk-laminaat met een één- of tweezijdige decoratieve toplaag, gebruikt voor de bekleding van binnenwanden. - Deze vlakke plaat is samengesteld op basis van thermohardende harsen, versterkt met cellulosevezels en vervaardigd onder hoge druk en temperatuur.

- De platen worden meestal met een open voeg naast elkaar geplaatst. - De platen kunnen op verschillende manieren met elkaar verbonden worden.

- Ze zijn van een geïntegreerd decoratief papier voorzien. - Het materiaal is ongevoelig voor de inwerking van vocht en uitermate geschikt voor het gebruik in steriele ruimtes.

Verbindingen van HPL-platen Triplaco NV / Harelbeke

- Bij de bevestiging moet rekening gehouden worden met het krimpen en uitzetten van de platen bij respectievelijk lage en hoge vochtigheidsgraad. - De panelen kunnen met zichtbare schroeven bevestigd worden, nadien met een afdekhuls afgewerkt. Toepassing HPL-plaat Trespa Belgium BVBA / Hasselt

Bevestiging van HPL-platen Triplaco NV / Harelbeke

30


Wanden en plafonds

- De platen kunnen ook rechtstreeks met aluminium bevestigingsprofielen op een stenen ondergrond of op een houten latwerk bevestigd worden.

Detail plaatsamenstelling Abet Laminati / Vilvoorde

Bevestiging HPL-platen Triplaco NV / Harelbeke

- De platen worden met speciale klemmen en draagprofielen op een metaalstaander-constructie aan de wanden bevestigd.

Bevestigingsclip Trespa Belgium BVBA / Hasselt

Bevestigingsclip op plaat Trespa Belgium BVBA / Hasselt

Bevestiging plaat Trespa Belgium BVBA / Hasselt

- De bevestiging kan ook gebeuren met een geschikte lijmsoort.


31

Wanden en plafonds

Andere materialen * Cementgebonden plaat Deze plaat bestaat uit portlandcement aangevuld met toeslagstoffen. De platen kunnen op een eenvoudige manier verwerkt worden door middel van insnijden en breken. De plaat kan zonder problemen toegepast worden in natte en vochtige ruimtes.

Toepassing cementgebonden plaat Knauf / Engis

Cementgebonden plaat Eternit NV / Kapelle-op-den-Bos

* Kurk Kurk als wandbekleding is afkomstig van de kurkeik. Wandkurk is een isolerend en geluidabsorberend materiaal. Het houdt de omgevingswarmte vast en laat geluiden minder schel weerklinken. Hierdoor is kurk een geschikte bekleding voor koude muren of voor wanden van kamers waar de geluidkwaliteit belangrijk is.

Toepassing wandkurk Van Avermaet / Lokeren

32


Wanden en plafonds

2.2.4 Systemen Materiaal Tegels - Mineralen Samengesteld op basis van steenwol

Toepassing mineraaltegel

Detail mineraaltegel

Rockwool-Rockfon NV / Zaventem

Rockwool-Rockfon NV / Zaventem

- Metaal

Toepassing metaaltegel

Detail tegel

Chicago Metallic Continental NV / Wijnegem

Chicago Metallic Continental NV / Wijnegem


33

Wanden en plafonds

Lamellen - Kunststof

Toepassing kunststoflamel

Kunststoflamel

Deceuninck NV / Hooglede

Paul Delcour

Toepassing metaallamel

Detail metaallamel

Hunter Douglas Belgium NV / Lokeren

Isolux / Kapellen

- Metaal

34


Wanden en plafonds

2.3 Isolatiematerialen Bij het plaatsen van wanden en plafonds moet de schrijnwerker de constructies voorzien van de meest geschikte akoestische of thermische isolatie. De thermische isolatie van een wand of plafond heeft als doel een bepaald klimaat in een ruimte proberen te behouden en het thermische comfort te verbeteren. Het gebruikte isolatiemateriaal bepaalt bovendien de brandveiligheid. Indien men een wand akoestisch wil isoleren, moet men er voor zorgen dat er in de wand geen onderbrekingen zijn die het geluid doorlaten, bv. raamopeningen, verluchtingspijpen en dergelijke. Verder kunnen verbindingen van de wand met muren en plafonds een negatief effect hebben op de isolatie. Overzicht van de soorten isolatiematerialen: • Rotswol, steenwol Rotswol bestaat uit vezels, gesponnen uit vloeibaar gesteente. De hoofdgrondstof voor rotswol is diabaas of basalt, een vulkanisch gesteente dat vooral uit Duitsland komt, maar wordt tegenwoordig voor een belangrijk deel vervangen door gerecycleerde rotswol in de vorm van briketten. Afhankelijk van het eindproduct zijn er nog specifieke toevoegingen nodig. Voor wanden en plafonds komt dit materiaal hoofdzakelijk voor in de vorm van platen die over thermische, akoestische en brandwerende eigenschappen beschikken. De platen zijn volledig recycleerbaar. Je kan de platen gemakkelijk op maat snijden en zagen. Je kan ze zowel in plafonds als wanden met een houten of een metalen draagstructuur gebruiken. Onze voorkeur gaat naar platen met een dampremmende laag. Steenwol heeft een hogere brandvertraging met een smeltpunt hoger dan 1 000 °C en is drukvaster dan glaswol. Je vindt ze voornamelijk op plaatsen waar hoge mechanische eisen worden gesteld.

Steenwolplaten Rockwool Belgium NV Zaventem

Toepassing in plafond Rockwool Belgium NV Zaventem


35

Wanden en plafonds

Toepassing in wand Rockwool Belgium NV Zaventem

• Glaswol Glaswol op basis van gerecycleerde glasscherven aangevuld met zuiver zand, soda en kalksteen is van nature uit bijzonder veerkrachtig. De grondstoffen worden met fenolformaldehydehars tot een wolachtige massa verbonden. De massa wordt met een waterafstotend middel behandeld. Het materiaal is zeer soepel waardoor het bij gebruik als wanden plafondisolatie naadloos aansluit. Door die perfecte aansluiting zijn koudebruggen, restspouwen en interne convectie uitgesloten.

Glaswolplaten Saint-Gobain Isover Benelux NV Brussel

Glaswoldeken

Knauf / Engis

36


Wanden en plafonds

Glaswol isoleert zowel thermisch als akoestisch iets beter dan steenwol en komt voor in de vorm van rollen, platen en spijkerflensdekens. Voor isolatie van wanden en plafonds zijn platen het gemakkelijkst te verwerken Het isolatiemateriaal kan jeuken bij aanraking. Je draagt dus best handschoenen en beschermende kleding. Het materiaal is dampopen. Gebruik van isolatieplaten met een dampremmende laag of plaatsing van dampremmende lagen is dus noodzakelijk om te voorkomen dat het materiaal vochtig wordt en dus zijn thermische isolatie verliest. Glaswol kan een oneindig aantal keren worden gerecycleerd.

Glaswoltoepassing in wand Knauf / Engis

Glaswoltoepassing in plafond Saint-Gobain Isover Benelux NV Brussel


37

Wanden en plafonds

Zowel glaswol als rotswol hebben als kenmerk dat ze onbrandbaar zijn. Zo kan er in geval van brand geen rookontwikkeling ontstaan. Beide isolatiematerialen nemen geen vocht op in hun massa en schimmel en bacteriën vinden er geen voedingsbodem in.

• Andere isolatiematerialen - Hennepwol De isolatieplaat bestaat uit hennepwol. De vezels worden aan elkaar gekleefd door polyester dat als bindmiddel dient.

Hennepwol is vochtregulerend. Dit betekent dat het vocht opneemt en snel terug afstaat met behoud van zijn isolerende eigenschappen. Dit type platen wordt toegepast voor isolatie van lichte binnenwanden en voorzetwanden. Hennepwolplaten Saint-Gobain Isover Benelux NV Brussel

De halfstijve platen worden niet aangetast door ongedierte en zijn volledig recycleerbaar. Hennepwolplaten worden omwille van hun ecologische eigenschappen in het kader van duurzaam en gezond bouwen en wonen toegepast.

Plaatsing hennepwolplaten Saint-Gobain Isover Benelux NV Brussel

38


Wanden en plafonds

- Polystyreen (piepschuim) Deze platen worden veel gebruikt in de bouw maar hebben enkele beperkingen bij de constructie van lichte binnenwanden en plafonds. Ze zijn niet alleen snel ontvlambaar maar verspreiden bovendien een giftige rook bij brand. Het gebruik van brandvertragende EPS-platen wordt meer en meer aanbevolen. Soms komen ze voor in combinatie met houtwolcementplaten gebruikt voor isolatie van plafonds uit beton.

Isolatieplaat uit EPS bekleed met houtwolcementplaat Knauf Isol BV / Oosterhout (NL)

Als alternatief kunnen XPS-platen gebruikt worden. De platen uit hard geëxtrudeerd polystyreenschuim met een typisch groene kleur hebben betere eigenschappen dan de gewone EPS-platen. Ze komen voor in niet beklede uitvoering maar ze kunnen ook met een gipsplaatbekleding uitgevoerd zijn. - Polyurethaan Schuim Dit isolatiemateriaal is uiterst geschikt voor bestaande constructies. Opgelet: PU-schuim is expansief tijdens het uitharden: er ontstaat een volumevermeerdering. Een verpakking van één liter levert een schuimhoeveelheid van 25 tot 40 liter, afhankelijk van de gebruikte soort. Platen Voor de isolatie van wanden en plafonds wordt meestal echter PU gebruikt in plaatvorm. Deze platen bestaan uit geëxtrudeerd polyurethaan. - Cellulose Papierschuim gewapend met stukjes vlas geeft een stevige plaat met goede mechanische en akoestische eigenschappen. Dit materiaal is uiterst geschikt voor binnenwerken voor akoestische isolatie. - Kurk Kurk is een natuurlijke grondstof die vooral bij het ecologisch bouwen ook als isolatiemateriaal kan toegepast worden. Het heeft de eigenschap geen stof aan te trekken of vast te houden. Kurk komt voor in de vorm van blokken, bladen en vellen.


39

Wanden en plafonds

Als aan akoestische isolatie hoge eisen worden gesteld, kunnen we een wand van een dubbel geraamte voorzien. De stijlen van beide geraamten worden volledig los van elkaar gemonteerd. Als we de stijlen geschrankt plaatsen, kunnen we makkelijk een isolatiedeken tussen de stijlen aanbrengen.

Wand met dubbel geraamte en geschrankte stijlopstelling Paul Delcour

Verhogen van de isolatiewaarde Zowel bij binnenwanden als bij verlaagde plafonds worden vaak hoge eisen gesteld aan de akoestische isolatiewaarde. Het is daarom aangeraden de nodige aandacht te besteden aan de keuze van het isolatiemateriaal.

Verlaagd plafond met isolatie Paul Delcour

Constructief kan het geluidabsorptievermogen van de wanden verhoogd worden door gebruik te maken van een dubbel geraamte, van elkaar gescheiden door een akoestisch isolerende plaat.

Wand met dubbele geraamte Paul Delcour

40


Wanden en plafonds

3 Algemene plaatsingsvoorschriften 3.1 Opslag op de bouwplaats 3.1.1 Beschrijving Voor we tot de plaatsing van wanden en plafonds overgaan, worden de constructiedelen vooraf op de werf gebracht. Dit gebeurt bij voorkeur pas op het laatste ogenblik. Wanden en plafonds kunnen bestaan uit diverse materialen die elk hun specifieke eigenschappen hebben. Voor de materialen die niet uit hout of plaatmateriaal op basis van hout bestaan, is het aangewezen de richtlijnen van de fabrikant betreffende opslag op de bouwplaats te volgen. Als we massief hout of plaatmateriaal op basis van hout gebruiken, dient de opslagplaats aan een aantal voorwaarden te voldoen: – een water- en winddicht gebouw, – een vlakke, droge en schone opslagruimte, – een temperatuur tussen 10 °C en 20 °C, – een luchtvochtigheidsgraad tussen 45 % en 65 %, – voldoende droge ondergrond (dekvloer, stenen vloer, enz.). De schrijnwerker kan op zicht vatsstellen dat de ruimte niet geschikt is voor de opslag van de constructieonderdelen uit massief hout of uit plaatmaterialen op basis van hout: – verkleuring van het metselwerk, de bepleistering of van andere bouwmaterialen, – condensatie op de beglazing, – vochtvlekken, – scheuren en barsten in muren, vloeren of plafonds, – zichtbare gebreken in nutsleidingen.

Vochtproblemen in de bouwconstructie Dobbit magazine / Zedelgem

Bij twijfel over de staat van de opslagruimte kunnen metingen worden uitgevoerd. De metingen die kunnen gebeuren zijn: – vochtigheidsmeting van de ruwbouwmaterialen (plafond, dekvloer, metselwerk) met een vochtigheidsmeter, – vochtigheidsmeting van het binnenklimaat van het gebouw met een hygrometer, – vochtigheidsmeting van het te gebruiken hout met een vochtigheidsmeter.

Hoofdstuk 3 : Algemene plaatsingsvoorschriften

41

Wanden en plafonds

3.1.2 Algemene voorwaarden bij het opslaan • Het materiaal moet minstens 2 tot 3 dagen vóór verwerking in de ruimte worden opgeslagen waarin het plafond of de wand wordt geïnstalleerd, zodat het kan acclimatiseren. • De opslagruimte moet veilig en goed bereikbaar zijn. • We laten de materialen zo dicht mogelijk bij de uit te voeren werken plaatsen. • De materialen worden het best op houten pallets opgeslagen, waarvan de afmetingen enkele millimeters groter zijn dan de afmetingen van de materialen. • Krimpfolieverpakkingen zijn niet waterdicht, ze vragen extra beschermingen. • Verpakkingen vragen tijdens het transport een voorzichtige behandeling. • Steunen op hoeken of randen van verpakkingen kan beschadigingen tot gevolg hebben. • Platen die manueel verplaatst worden, dienen steeds gekanteld of verticaal gedragen te worden, dit om breuk van de plaat te vermijden. Voor een correct transport bestaan er speciale gereedschappen. • We laten best de platen tot op de gewenste verdieping leveren. Sommige firma’s beschikken over een speciale kraanwagen of kooiaap waarmee ze de gewenste verdiepingshoogte kunnen bereiken.

Leveren van plaatmaterialen met kraanwagen BPB Belgium NV Isogips / Puurs

Soms leggen fabrikanten van materialen speciale plaatsingsvoorschriften vast: – gipsplaten worden op de originele paletten gelegd of op balkjes of strips met een minimale breedte van 100 mm met een maximum tussenruimte van 400 mm als de vloer niet effen is; – het verticaal opslaan van gipsplaten is af te raden want de langskanten van de platen mogen niet worden beschadigd; – de papieren banden die om de kopse kanten van gipsplaten zijn gekleefd, mogen slechts net voor de montage van de platen verwijderd worden; – HPL-platen mogen slechts maximum met twee pallets boven elkaar opgeslagen worden om beschadigingen door de druk van het gewicht te voorkomen; – bij het verplaatsen van plaatmaterialen die voorzien zijn van een decorzijde, dient in ieder geval vermeden te worden dat de decorzijden al schuivend over elkaar worden getrokken.

42


Wanden en plafonds

Transporteren van gipsplaten BPB Belgium NV Isogips / Puurs

Tip Bij het gebruik van nieuwe materialen is het wenselijk de transport- en opslagvoorwaarden op voorhand door te nemen.

3.2 Algemene richtlijnen bij het plaatsen van wanden en plafonds 3.2.1 Beschrijving Tijdens de bouw en wanneer het gebouw gesloten is, kunnen er abnormale en langdurende hygrothermische omstandigheden optreden die erg nadelig zijn voor het schrijnwerk (loskomen van onderdelen, abnormale zwellingen, enz.). Als we werken met materialen die onderhevig zijn aan temperatuur- en vochtschommelingen zoals – massief houten balken, – planchetten in massief hout, – planchetten in houtachtige plaatmaterialen, – gipsplaten, – platen in houtachtige materialen, – plafondtegels in vezels, – plinten en lijsten in houtachtige materialen, – enz. zullen we zeker een aantal installatievoorwaarden in acht moeten nemen. Ze worden hieronder opgesomd. • Een stabiele temperatuur in een gebouw binnen de limieten (11 – 20 °C) schept een goede conditie voor de montage van materialen. • Vooral temperaturen beneden de grens van 11 °C, veroorzaken bij geringe temperatuurdaling een enorme stijging van de vochtigheidsgraad. • Men wacht best met de installatie van de materialen tot de relatieve vochtigheidsgraad (RV) binnen het gebouw tussen de 45 en 65 % ligt. • Veranderingen van relatieve vochtigheid hebben een invloed op de maatvoering van hout en houtachtige producten. Daarom dienen de materialen voor en na de verwerking twee tot drie dagen geacclimatiseerd te worden.


43

Wanden en plafonds

Het beste resultaat krijgen we als het gebouw tegen weersinvloeden afgeschermd is, droog en glasdicht is. Tijdens de wintermaanden voorzien we best een droge verwarming om een stabiele omgevingstemperatuur (minimum 11 °C) te bereiken. Als door de zon de temperatuur te hoog oploopt, dient er extra geventileerd te worden.

3.2.2 Voorbereidingen Als de klimaatomstandigheden in de bouwplaats gunstig zijn, kunnen we overgaan tot het plaatsen van de wand of het plafond. De werkvoorbereiding bestaat uit het bestuderen van plattegronden en werkinstructies. Daarop zijn de plaatsen van deuren, ramen en andere constructies aangegeven. We controleren of de benodigde materialen, gereedschappen en machines op de bouwplaats zijn. Dit voorkomt tijdverlies. Als we op verschillende verdiepingen werken, verdelen we de materialen over de verschillende bouwlagen en bouwdelen. De ruimte waar de wand of het plafond moet aangebracht worden, moet volledig vrij zijn van obstakels. Bij het traceren of uitzetten van de wand of plafond kunnen we gebruik maken van de volgende gereedschappen om de juiste plaats te bepalen: – priemen en draden, – rechte regels, – luchtbelwaterpas, – slangwaterpas, – smetkoord, – gewone of telescopische meetstokken, – schietlood, – meetbanden, – elektronische afstandmeters, – laserapparatuur. De elektronische toestellen worden tegenwoordig het meest gebruikt, omdat ze preciezer werken en omdat ze bij grote afstanden het werk aanzienlijk vergemakkelijken.

Uitzetten met laser Stanley Works Belgium BVBA Mechelen

44


Wanden en plafonds

Als de plaats voor de wand of het plafond bepaald is, kunnen we aan de hand van de afmetingen van de platen of panelen de afstanden en het aantal tussendelen bepalen. Dit is van belang om bij het plaatsen van de wanden en plafonds op de uiteinden geen smalle of ongelijke stroken te hebben, wat een slordige indruk geeft. Bij het verdelen van de tegels of platen voor een plafond maken we best een plafondtekening die het aantal volledige tegels zowel in de breedte als in de lengte aangeeft. De indeling moet zo gemaakt worden dat de eindtegels aan beide zijden van de wanden gelijk zijn en niet kleiner dan een halve tegel.

3.2.3 Richtlijnen bij het plaatsen van wanden Als we de wand rechtstreeks op de muur bevestigen, spreken we van een voorzetwand. Een veel gebruikte methode bij renovatiewerken is het kleven van gipsplaten rechtstreeks op een steenachtige ondergrond. Hier moeten eerst wel alle vocht- en schimmelproblemen opgelost zijn voor we met de werkzaamheden beginnen. Om een mooi uitgelijnde wandbekleding te krijgen, zetten we de voorzijde van de wandbekleding uit op vloer en het plafond. Deze afstand moet gelijk zijn aan de dikte van de bekleding plus ongeveer 10 mm.

Plaatsen van een voorzetwand BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

Het plaatsen van een voorzetwand kan ook gebeuren met houten stijlen of metalen profielen die rechtstreeks op een bestaande muur worden bevestigd. De toelaatbare hoogte van een voorzetwand opgebouwd met niet gesteunde metalen stijlen van 50 mm bedraagt 2,4 m. Door de stijlen in het midden te ondersteunen, kunnen we echter hogere voorzetwanden plaatsen.

Ondersteunen van metalen profielen BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem


45

Wanden en plafonds

Na het plaatsen en opleveren van de voorziene leidingen voor nutsvoorzieningen en de nodige isolatiematerialen, wordt de gevelbekleding bevestigd. Bij de montage van de bekleding moeten we de plaatsingsvoorschriften van de fabrikant opvolgen en voldoende ruimte laten tegen aansluitende wanden en plafonds om de materialen te laten uitzetten. Over het algemeen is dit 10 mm langs alle aansluitende kanten. Bij het plaatsen van lichte binnenwanden kunnen we de werkzaamheden in een aantal fasen verdelen: – de werkvoorbereidingen, – het plaatsen van het frame, bestaande uit hout, metaal of een combinatie van metalen U-profielen met houten stijlen, – het aanbrengen van eventuele hulpconstructies voor deuren, ramen, nutsvoorzieningen, enz. – het aanbrengen van de beplating langs een zijde die we de stelwand noemen, – het aanbrengen van de leidingen voor elektriciteit, water, verwarming, enz. – het aanbrengen van de isolatiematerialen, – het plaatsen van de beplating aan de andere zijde, de wandzijde genoemd, – de afwerking van de wand, – het plaatsen van de deuren raamkozijnen. Wanden op een houten onderstructuur kunnen we opbouwen met houten stijlen in droog timmerhout dat mooi recht geschaafd is en niet met oliehoudende houtbeschermingsproducten behandeld is. Afhankelijk van de hoogte van de te plaatsen wand dienen de volgende minimum afmetingen van de houten delen gerespecteerd te worden: – wandhoogte tot 2,6 m = houtafmetingen 45 x 45 mm minimum; – wandhoogte tot 3,3 m = houtafmetingen 45 x 70 mm minimum. In de handel zijn hiervoor speciale balkjes onder de naam CLS verkrijgbaar met afgeronde hoeken, wat het plaatsen van de materialen vergemakkelijkt. Bij het opbouwen van een wand met metalen profielen kunnen we gebruik maken van U-vormige profielen die tegen de wand en het plafond geplaatst worden, waartussen we dan C-profielen plaatsen. Er dient altijd eerst een soepele isolatieband aangebracht te worden op de profielen die tegen de ruwbouw komen. Dit zorgt voor een betere lucht- en geluidisolatie. Is de wand hoger dan de profiellengte van 2 600 mm, dan verlengen we deze door 2 profielen in en over elkaar te klikken met een overlapping van 200 mm. De maximale hoogte van een wand met profielen van 50 mm en bekleed met gipsplaten van 12,5 mm dikte is 3 m. Als we 2 gipsplaten van 12,5 mm per zijde bevestigen, kunnen we tot een hoogte van 4 m werken. Voor de boven- en onderregel kunnen we ook metalen U-profielen gebruiken waartussen we de houten stijlen plaatsen. Ook hier worden de metalen profielen die tegen de vloer en het plafond liggen van een isolatieband voorzien. Als deze profielen, afhankelijk van de wandhoogte, breder zijn dan 50 mm brengen we 2 strips aan.

3.2.4 Richtlijnen bij het plaatsen van plafonds Er kan bij het bekleden van een plafond gekozen worden voor een directe onderstructuur van hout of metaal. Speciale ophangsystemen om een plafond te verlagen bestaan ook. Dit zijn de zogenaamde systeemplafonds.

46


Wanden en plafonds

Onderstructuur van hout of metaal Bij alle gebruikte methoden is de werkvoorbereiding een van de belangrijkste factoren die het uiteindelijke resultaat bepaalt. Het uittekenen van het plafondplan is afhankelijk van de afmetingen van de gebruikte materialen. Het mooi uitlijnen of traceren van de plafondhoogte draagt zeker bij tot het uiteindelijke resultaat. Hiervoor gebruiken we een slangwaterpas en een smetlijn. De methode om de plafondhoogte te bepalen bestaat uit het afmeten van verschillende punten met het slangwaterpas en het uittekenen van de hoogte met een smetlijn. Dit is een in kleurstof gedrenkte draad die tegen de muur wordt gespannen. We trekken er even aan en laten dan los. De draad tekent dan een rechte lijn op de wand af. Als alle hoekpunten na controle juist uitkomen, is het plafond mooi vlak. Voor het uitlijnen van de plafondhoogte zijn rotatielasers bijzonder geschikt. Ze kunnen met een wandhouder en een magneetrichtingsplaatje aan de muren worden bevestigd, zodat de monteur beide handen vrij heeft om het plafond uit te vlakken.

Rotatielaser met wandhouder Stanley Works Belgium BVBA Mechelen

Als de verdeling van het aantal draagregels gemaakt is, kunnen we beginnen met de bevestiging van de onderstructuur. Ze kan bestaan uit een directe onderstructuur uit hout met een enkel of dubbel lattenraamwerk. Bij een dubbel lattenwerk monteren we tussen de draagregels en het plafond een extra basislat in de andere richting. Om de plafondregels op de juiste hoogte en in één lijn te brengen, maken we gebruik van dubbele houten spieën of opvulhout op de plaats van de bevestigingspunten. De rechtheid van de regel wordt gecontroleerd aan de hand van een reilat of een koord. De directe bevestiging van een onderconstructie uit metaal gebeurt met in de handel verkrijgbare profielen. De hoogte tussen de profielen wordt uitgevlakt met profielbevestigingen of met afstandsplaatjes van de gewenste dikte. Als er op een onderstructuur een plafond in massief hout of houtachtige materialen komt, moeten we langs de muurzijden een opening van ongeveer 10 mm laten om het materiaal bij temperatuurschommelingen te laten werken. De openingen die zo tussen het plafond en muur ontstaan, worden dan met passende sierlijsten afgewerkt. Bij het plaatsen worden de platen gecentreerd zodat we na de uitvoering een even brede plaatstrook krijgen aan beide zijden.


47

Wanden en plafonds

Opspieën van plafondregels Paul Delcour

Systeemplafonds Voor een groot verlaagd plafond worden er meestal systeemplafonds met een kant-en-klaar ophangsysteem uit metaal gebruikt. De meest voorkomende systemen zijn deze met zichtbare rasters en plaatafmetingen of modulematen van bijvoorbeeld 600 x 1 200 mm of 600 x 600 mm. Vooraleer we systeemplafonds plaatsen, moeten we alle onderdelen controleren: – de profielen zijn schoon en niet beschadigd; – de profielen hebben geen korte knikken en de zichtzijde is egaal van kleur; – meestal hebben plafondtegels een productiecodering op de verpakking; per ruimte mogen alleen tegels met hetzelfde codenummer verwerkt worden, om kleurverschillen te voorkomen; – de tegels moeten op kleurverschillen en beschadigingen gecontroleerd worden; beschadigde tegels kunnen nog als pasplaten worden gebruikt; – de platen worden op hun haaksheid gecontroleerd, door twee platen ruggelings tegen elkaar te leggen en ze telkens een kwart slag te draaien. De montage van deze systeemplafonds bestaat uit een aantal fasen: – de werkvoorbereidingen, – het aftekenen van de plafondhoogte, – het uitzetten van het ophangsysteem, – het monteren van het ophangsysteem, – het aanbrengen van de plafondplaten, – de afwerking van de aansluitingen op de andere bouwelementen.

48


Wanden en plafonds

Bij het inbouwen van spots, afzuiginstallaties of andere elektrische toestellen, dient er voldoende ruimte voorzien te worden tussen het verlaagde plafond en de verdiepingsvloer, desgevallend ook een plaatselijke versterking.

Montage van systeemplafond Interalu / Wilrijk

Toleranties op het plaatsen Bij het productieproces van materialen voor wanden en plafonds kunnen geringe verschillen van afmeting ontstaan. Afhankelijk van de dikte van het materiaal laten de Europese normen bepaalde afwijkingen toe: – dikte 6 - 10 mm: ± 0,5 mm, – dikte 12 - 20 mm: ± 1 mm, – dikte 25 mm: ±1,5 mm. Bij de lengte- en breedteafmetingen zijn volgende toleranties aanvaardbaar: – breedtes tussen 1 200/1 250mm: ± 3 mm, – lengtes tussen 2 500/3 000 mm: ± 5 mm. Daarom is het noodzakelijk een plaat op de gewenste afmetingen te controleren voor het uitzetten of traceren. Deze plaat kan eventueel als pasplaat gebruikt worden. Voor de juiste afwijkingen of de uitzettingcoëfficiënt raadpleegt men best de technische fiche van de fabrikant. Bij het plaatsen van wanden kunnen er door meetfouten bepaalde afwijkingen in de rechtheid, haaksheid en afstand ontstaan. Ook plafonds kunnen niet volledig recht uitgelijnd of getraceerd zijn, zodat ze niet volledig vlak zijn. Bij het plaatsen van binnenschrijnwerk bedraagt de maximale toelaatbare afwijking op de afmetingen van schrijnwerkelementen 5 mm op de afstandsmaten en 2 mm op de haaksheid en rechtheid. De normale stelopening van plaatmaterialen langs de kanten van wanden is ongeveer 10 mm. Als we te maken hebben met wanden uit massieve houten delen, voorzien we om de 6 meter breedte een bijkomende uitzettingsvoeg van minimum 10 mm. Deze kan dan met een afdichtingslat afgewerkt worden. 3.2.5 Plaatsen van nutsvoorzieningen Doorvoeren van leidingen Soms worden de centrale-verwarmingsleidingen door de wanden of de plafonds gevoerd. De gaten die hiervoor geboord worden, mogen niet te klein zijn en er is speling nodig tussen de leiding met het isolatiemateriaal, de muur of het plafond en de daarboven liggende vloer. De leidingen zetten uit of krimpen als gevolg van het opwarmen. Te strak geplaatste leidingen geven een hinderlijk getik. Op de plaats van de doorvoer kunnen we om de leiding een rozet of mof in kunststof aanbrengen. In ieder geval moet vermeden worden dat de leidingen de metalen constructie en de plafondafwerking raken. Dit zou tot contactgeluiden of condensatie kunnen leiden.


49

Wanden en plafonds

Leidingen in voorzetwanden kunnen we wegwerken door er een uitbekleding of een buizenkast rond te bouwen. Speciale profielen of gaines voor verschillende leidingen zijn in de handel verkrijgbaar.

Buizenkast

Paul Delcour

Bij een houten onderstructuur komen de leidingen in de holle ruimten van de onderconstructie. De leidingen kunnen door geboorde gaten of door wigvormige inkepingen op de juiste plaats worden doorgevoerd. Sanitaire leidingen vragen voldoende ruimte voor de isolatie van de buizen die de onderstructuur niet mogen raken. Door de sanitaire buizen in een afzonderlijke buizenkast te plaatsen zorgt men voor de minste problemen bij eventuele breuk. Als algemene regel geldt dat we geen doorboringen of inkepingen maken die groter zijn dan de helft van breedte van de stukken.

Doorboringen in houten onderstructuur

Als we doorboringen in de houten onderstructuur van een plafond maken, dan mag de diameter van de gaten of inkepingen niet meer dan ¹⁄₃ van de regelhoogte overschrijden. Bij het boren van verschillende gaten naast elkaar is dat ¹⁄₄ van de regelhoogte, dit om de onderliggende constructie niet te veel te verzwakken. Met flexibele leidingen vergemakkelijk je het doorvoeren van de leidingen in de gemaakte openingen.


Doorvoer van nutsleidingen Paul Delcour

50


Wanden en plafonds

Bij het gebruik van metalen U-profielen of C-profielen kunnen elektriciteitsleidingen in de bestaande openingen van de profielen worden doorgevoerd.

Doorvoer door metalen profielen BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

Voor het doorvoeren van leidingen en nutsvoorzieningen in modulaire systeemwanden zijn de stalen profielen uitgerust met speciale uitsparingen. De aluminiumprofielen zijn hol. Sommige fabrikanten van systeemplaten beschikken over een eigen klik- of montagesysteem. In deze systemen is er een holle ruimte in de plint of de lijst voorzien waardoor elektrische leidingen kunnen worden gevoerd.

Doorvoeren van elektrische leidingen in plinten Parador / Coesfeld (D)

3.2.6 Versterkingen plaatsen Wanden Voor het bevestigen van boilers, hangkasten, wastafels of lasten groter dan ± 25 kg, moeten we versterkingen plaatsen. Aan houten onderstructuren schroeven we tussen twee plaatdragende elementen (stijlen) een plank of multiplexplaat met een dikte van ± 18 mm. De belasting van het voorwerp wordt dan op de onderstructuur overgedragen waardoor het afwerkingsmateriaal niet wordt beschadigd.


51

Wanden en plafonds

Bij het bevestigen van zware voorwerpen aan metalen onderstructuren brengen we eveneens een extra versteviging aan. Voor eenvoudige constructies kan dit een multiplexplaat zijn. Bij voorzetwanden steunt de verstevigingsplaat steeds tegen de achterliggende muur. Bij scheidingswanden wordt een plaat tussen de profielen geplaatst.

Versterking in metalen draagstructuur BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

Werkwijze bij het plaatsen: – aan een zijde van de multiplexplaat op 45 mm van de rand een rechte gleuf van 1 mm breedte aanbrengen; – aan de andere zijde een lat van 22 x 32 mm schroeven; – het verstevigingsstuk tussen de profielen aanbrengen en het aan beide profielen vastschroeven.

Plaatsing versterking in metalen draagstructuur Paul Delcour

52


Wanden en plafonds

Voor ingewikkelde constructies zoals hangende toiletten, wastafels, enz. bestaan er speciaal geïntegreerde standaardmodules die we tussen de profielen bevestigen. Universele, verzinkte stalen draagstaanders worden gebruikt voor de bevestiging van wastafels en van hangende wc’s met of zonder inbouwspoelbak. Voor zwaardere voorwerpen gebruiken we dwarsstukken. Dit zijn verzinkte stalen constructies, met enkel- of dubbelzijdige bevestigingen voor wastafels, urinoirs of boilers. Ook bij het plaatsen van binnenramen en -deuren worden dwarsstukken voorzien.

Doorvoer van buisleidingen voor bad en douche Knauf / Engis

Voor de doorvoer van buisleidingen achter badkuipen en douchearmaturen is een verzinkte stalen bevestigingsrail met montageplaten verkrijgbaar. De montageplaten hebben doorboringen met verschillende diameters (33, 22 en 18 mm) waardoor de leidingen in speciale rubberen moffen kunnen gevoerd worden. Voor de geluidsisolatie moeten buisleidingen bij alle doorgangen in de constructie ommanteld worden. Als achter een badkuip of een douche veel buisleidingen samenkomen, is het raadzaam de wand van een inspectieluik te voorzien. Je kan ze in de handel kopen in profielen die tegen de plaatdikte van de wand aansluiten. De afmetingen variëren tussen een lengte en breedte van 200 mm tot 1000 mm.

Inspectieluik

Isolava G.C.V. / Wielsbeke


53

Wanden en plafonds

Plafonds In systeemplafonds worden er dikwijls nutsvoorzieningen zoals verlichtingsarmaturen, spots, luchtroosters, luidsprekers ingebouwd. Voor de standaardophangsystemen bestaan er TL-armaturen in diverse afmetingen. Ze passen precies in het verlaagde rasterwerk van het plafond. Als ze niet passen, wordt er een raveelconstructie gemaakt met extra tussenprofielen om de stevigheid en de vlakheid van het plafond te verzekeren. Deze constructies kunnen op verschillende manieren worden uitgevoerd.

Raveelverbindingen bij systeemplafonds Paul Delcour

Details raveelverbindingen Paul Delcour

54


Wanden en plafonds

Voor het gewicht van de armaturen zijn er meestal extra ophangers nodig. Kleine apparaten worden in het midden van plafondtegels, houten panelen of lamellen opgehangen en eventueel met extra profielen ondersteund. Ook voor lamellenplafonds zijn speciaal ontwikkelde armaturen of inbouwverlichtingssystemen verkrijgbaar. Deze worden dan tussen de lamellen opgehangen, volgens de voorschriften van de fabrikant. Middelzware voorwerpen zoals lampen en lichte luchters kunnen ook door middel van speciale pluggen aan de plafondafwerking worden bevestigd. Ze zijn te koop als toepassing in holle ruimten. Deze pluggen vormen bij het indraaien van de schroef een groter contactoppervlak. Men dient bij de keuze van de pluggen rekening te houden met de dikte van de plafondafwerking, het te dragen gewicht en de afmetingen van het op te hangen voorwerp.

Plug met schroefhaak BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

Schroef met veerklemmen BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

Voor het ophangen van zware voorwerpen voorzien we best een extra versteviging tussen de regels om het gewicht van het voorwerp te kunnen dragen. Deze constructie kan uitgevoerd worden door een strook multiplex tussen de regels aan te brengen of de draagconstructie met extra plafondhangers aan het bestaande plafond te bevestigen. Je kan het voorwerp ook rechtstreeks aan het bestaande plafond of dak opgehangen. Voor grote oppervlakken is het eveneens nodig de plafondstructuur te verstevigen.

Versteviging van systeemplafond Paul Delcour


55

Wanden en plafonds

56

Wanden en plafonds

4 Lichte binnenwanden Lichte, niet dragende binnenwanden met houten of metalen draagstructuur vinden we voornamelijk als scheidingswand in woningen, hotels, kantoorruimten en bij renovatiewerken.

4.1 Lichte binnenwand met houten draagstructuur 4.1.1 Algemeen Dit type van binnenwand wordt op de werf gemonteerd en bestaat uit een houten draagstructuur waarop aan beide zijden een afwerking wordt bevestigd.

Het bekleden van de houten draagstructuur BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

De draagstructuur bestaat uit horizontale regels en verticale stijlen. De ribben hebben een afmeting van 45 x 45 mm of 45 x 69 mm, afhankelijk van de hoogte van de wand. De regels worden aan de vloer en het plafond bevestigd met daartussen de stijlen die om de 600 mm geplaatst worden. Aan beide zijden van het geraamte worden platen of planchetten geschroefd of genageld. De totale dikte van de wand varieert naargelang de houtafmetingen van de draagstructuur en de dikte van de afwerking (platen of planchetten). Als er eisen zijn in verband met akoestiek en warmte-isolatie dan kan de holle ruimte tussen de platen met minerale isolatie gevuld worden. 4.1.2 Plaatsen van een houten draagstructuur De wanden worden volledig uitgezet op de vloer door ofwel de volle dikte van de wand ofwel enkel de dikte van de horizontale regel af te tekenen. Ook de plaats van raam- en deurkozijnen, de plaats van inbouwtoestellen, de

Hoofdstuk 4 : Lichte binnenwanden

57

Wanden en plafonds

doorgangen van leidingen worden aangeduid. Als men de wanden voor de montage nauwkeurig uitzet, bespaart men arbeidstijd. Het biedt bovendien het onmiddellijke voordeel dat de materialen met grote afmetingen (platen, lange stijlen en regels) in een nog vrije omgeving kunnen worden geplaatst of verplaatst. De plafond- en vloerregels bevestigt men ongeveer om de 800 mm aan vloer en plafond. De bevestigingsmiddelen die het meest geschikt zijn voor de ondergrond zijn spijkers, schroeven of nagelpluggen. Bevestigen houten vloerregel BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

Maken deuropening met toepassing van speciaal metaalbeslag BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

Voor een goede akoestische afdichting brengen we een soepele rubberen isolatieband aan tussen de ruwbouw en de randprofielen (vloeren plafondregels en de muurstijlen). De stijlen worden om de 400 tot 600 mm tussen de vloeren plafondregels bevestigd, afhankelijk van de dikte van de platen. In vochtige ruimtes of natte cellen gebeurt dat best om de 400 mm. We plaatsen steeds een extra stijl aan het begin en aan het einde van de wand, aan wandontmoetingen en langs beide zijden van grotere openingen zoals deuren en ramen. De houten stijlen moeten nauwkeurig in één vlak geplaatst worden. Leidingen en eventueel andere voorzieningen kunnen we tussen de stijlen aanbrengen vooraleer de afwerking geplaatst wordt. De vloeren plafondregels kunnen worden vervangen door metalen profielen. Dit betekent dat we de stijlen minder precies op lengte moeten maken en dat zij bovendien gemakkelijker op hun juiste plaats kunnen worden gesteld.

Metalen vloerregel met houten stijlen BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

58


Wanden en plafonds

We klemmen de stijlen eenvoudigweg tussen de zijwanden van de profielen en brengen ze op hun plaats bij het aanbrengen van het afwerkingsmateriaal. De stijlen dienen hier niet noodzakelijk afzonderlijk vastgezet te worden.

4.1.3 Plaatsen van planchetten De houten draagstructuur kan met houten planchetten of planchetten in kunststof bekleed worden. De richting van de planchetten loopt in principe dwars over de richting van de draagstructuur. Wil men de bekleding toch verticaal laten lopen of onder hoek plaatsen, dan kan men eerst latten dwars op de richting van de draagstructuur plaatsen op een hart-op-hartafstand die aangepast is aan de houtsectie van de planchetten. Aangezien planchetten soms een geringe dikte van bijvoorbeeld 7 mm hebben waardoor ze kunnen doorbuigen, kan uitzonderlijk een onderplaat in multiplex of OSB met een dikte van 15 tot 18 mm op de houten draagstructuur aangebracht worden en daarop nadien de planchetten. Dit zal zeker nodig zijn bij korte, schuingeplaatste planchetten die bij normale opbouw van de draagstructuur moeilijk te bevestigen zijn.

Extra lattenstructuur voor planchetten met verticale plaatsing Imberty Belgium / Luik

Bij het verdelen van de planchetten over de te bedekken oppervlakte zorgen we ervoor dat de eerste en het laatste planchet een gelijke zichtbare breedtemaat hebben. De planchetten worden met een verdoken nageling of met speciale klemmen aangebracht. Beschadigingen of hinderlijke nagelgaatjes zijn uitgesloten als we aangepaste klemmen gebruiken.

Bevestigingsklemmen

Yvo Borry


59

Wanden en plafonds

4.1.4 Plaatsen van gipsplaten Gipsplaten kunnen tegen een houten draagstructuur genageld of geniet worden maar deze werkmethode wordt sterk afgeraden. Hamerslagen en pistoolinslagen kunnen immers de gipskern beschadigen. Als je ze met schroeven bevestigt, voorkom je het hinderlijk doorveren van de stijlen tijdens het vastspijkeren. Voor platen van 9,5 mm gebruiken we speciale schroeven van 25 mm, platen van 12,5 mm worden met schroeven van 35 mm vastgezet. Deze speciale schroeven zijn tegen roestvorming behandeld en de kop ervan kan dicht geplamuurd worden. Bij het schroeven blijven we op minimum 10 mm van de rand. De platen worden maximum om de 250 mm vastgeschroefd. Om de schroeven op de gepaste diepte in te schroeven, kan een speciale schroefkoppeling gebruikt worden. Dit hulpstuk past op een snoerloze schroefmachine en ontkoppelt automatisch als de schroef op de juiste diepte zit. De platen worden sluitend tegen elkaar geplaatst waarbij men bij voorkeur volle platen gebruikt. Passtukken moeten zoveel mogelijk vermeden worden maar ze zijn uiteraard niet uit te sluiten. Men schikt de platen zodanig dat de voegen ten opzichte van elkaar geschrankt liggen. De verticale naden probeert men samen te laten vallen met een stijl. Schroefboormachine met schroefkoppeling Knauf / Engis

Gipsplaten kunnen met een decoupeerzaag worden verzaagd als we het gepaste zaagblad voorzien maar meestal volstaat het insnijden met een snijmes (cutter) en voorzichtig afbreken.

Op maat brengen van gipsplaten Dobbit magazine / Zedelgem

4.1.5 Plaatsen van platen Om de wanden af te werken kunnen naast gipsplaten platen op basis van hout gebruikt worden. Een eerste en belangrijke vereiste voor een goede wandafwerking is een goed uitgevlakte onderconstructie. We bevestigen de platen op de houten onderconstructie met kantklemmen en middenklemmen die afgestemd zijn op de soort plaat. De kantklemmen worden gebruikt daar waar de wand een aansluiting krijgt met een aanliggende wand of plafond. Deze klemmen zorgen er ook voor dat de platen niet kunnen zakken en dienen in bepaalde gevallen eveneens voor de montage van randafwerkingsprofielen. In het midden van de te bekleden wand gebruikt men de middenklemmen.

60


Wanden en plafonds

De klemmen worden aan de houten onderconstructie met gewone houtschroeven vastgeschroefd. Kantklemmen worden best om de 200 mm voorzien en middenklemmen om de 400 mm. We gaan er om esthetische redenen op letten dat de buitenste stroken van de plaat een gelijke breedte hebben. Wanneer systeemplaten gebruikt worden, zijn deze platen van een klikverbinding voorzien om de platen in de breedte met elkaar te verbinden. Onder elke klikverbinding moet een staander voorzien worden. Bij de montage worden deze platen onder een hoek van 15° in elkaar gebracht en naar achter geduwd.

Plaatsen van systeemplaat Parador / Coesfeld (D)

Het is van belang dat de eerste plaat loodrecht wordt geplaatst. Hierbij kunnen we afstandswiggen gebruiken om de plaat op de voorgeschreven afstand van de aansluitende muur te plaatsen. Nadat de wand aan één zijde van wandbekleding voorzien is, kunnen de isolatie en de nodige nutsleidingen in de wand geplaatst worden. We kunnen de wand nadien ook aan de achterzijde bekleden. De platen hebben een aantal voordelen ten opzichte van gipsplaten. Zo kunnen we voorwerpen met schroeven tegen de wand ophangen zonder dat er speciale pluggen nodig zijn. De montage van deze systeemplaten vergt slechts de helft van de tijd die nodig is voor de montage van conventionele systemen. De platen zijn afgewerkt waardoor plamuren, schuren, aanbrengen van een grondlaag, afschilderen en behangen overbodig zijn. In natte en vochtige ruimtes waar gipsplaten en platen op basis van hout niet gebruikt kunnen worden, bestaat de mogelijkheid om cementgebonden platen te gebruiken. Ze kunnen ook in zwembaden en professionele keukens worden toegepast.


61

Wanden en plafonds

Wandontmoetingen Men laat bij de wandontmoetingen de nodige afstand tussen de elkaar ontmoetende horizontale houten regels en stijlen aan vloer en plafond, zodat de afwerking later kan worden aangebracht.

Wandontmoeting houten wanden Paul Delcour

Wandontmoeting in T-vorm Deze wandontmoeting kan op verschillende wijzen worden uitgevoerd: – de afwerking van de doorlopende wand met schroeven tegen de beginstijl bevestigen;

Aansluiting wanden

Paul Delcour

62


Wanden en plafonds

– aan het begin van de aansluitende wand een extra houten stijl voorzien;

Aansluiting wanden met extra stijl Paul Delcour

– de aansluitende wand door middel van schroeven aan de platen van de doorlopende wand bevestigen.

Verbinding van de wanden Paul Delcour

Wandontmoeting in L-vorm We plaatsen een houten stijl aan elk wandbegin. Beide wandelementen worden door middel van schroeven aan deze stijl verbonden. De afstand tussen deze bevestigingen bedraagt maximaal 800 mm.


63

Wanden en plafonds

4.2 Lichte binnenwanden met metalen draagstructuur 4.2.1 Algemeen Dit type van binnenwand monteert men op de werf en het bestaat uit een metalen draagstructuur waarop aan beide zijden voornamelijk gipsplaten worden bevestigd.

Niet-beklede metalen draagstructuur Festool / Brussel

De regels worden aan de vloer en plafond bevestigd. Daartussen komen de stijlen om de 400 tot 600 mm. De totale dikte van de binnenwand varieert naargelang de profielafmetingen van de draagstructuur, de dikte van de gipsplaten en het aantal platen per zijde. Als er eisen zijn in verband met akoestiek of brandwerendheid, dan kan de holle ruimte tussen de platen met minerale isolatie gevuld worden. Bij het plaatsen van gipsplaten kunnen we zorgen voor een effen oppervlak dat klaar is voor verdere afwerking door de schilder of behanger.

4.2.2 Plaatsen van een metalen draagstructuur Het traceren en uitzetten van de vloeren plafondprofielen gebeurt op dezelfde manier als bij het plaatsen van een houten draagstructuur. Eerst worden de horizontale profielen aan vloer en plafond bevestigd. Vervolgens plaatsen we de verticale profielen tegen de aansluitende wanden. De bevestiging van de profielen gebeurt met behulp van schroeven en pluggen, spijkerpluggen of schietnagels, afhankelijk van de materialen waarop men aansluit. De onderlinge afstand tussen de bevestigingsmiddelen bedraagt maximaal 800 mm.

64


Wanden en plafonds

Vastzetten profielen BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

Tussen de metalen draagstructuur en de ruwbouw brengen we steeds een soepele isolatieband aan om een goede akoestische afdichting te krijgen. Als de wand op een ruw vloeroppervlak wordt gemonteerd, is het aangewezen vooraf een vloerlat aan te brengen.

Aanbrengen isolatieband Knauf / Engis

We brengen de verticale delen op juiste lengte, dit wil zeggen 10 mm korter dan de afstand tussen de profielbasis van de horizontale profielen. De stijlen worden vervolgens los tussen de vleugels van de vloeren plafondprofielen op onderlinge afstanden van 600 mm gebracht. Door het aanbrengen en vastzetten van de gipsplaten op de horizontale en verticale profielen ontstaat een vormvast geheel. We plaatsen een extra stijl aan het begin en einde van de wand, aan wandontmoetingen en langs beide zijden van grote openingen zoals deuren en ramen. Een dubbele stijl krijgen we door de twee profielen onderling 180° te draaien en in elkaar te schuiven.

Dubbele stijl BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem


65

Wanden en plafonds

Opmerkingen over lengteverbindingen voor profielen Het gebeurt vaak dat resten of overschotten van profielen van vorige opdrachten overblijven. Met eenvoudige middelen kunnen we dergelijke profielen nog nuttig gebruiken. Volgende werkwijzen zijn van toepassing: doordat de profielen ongelijke vleugels hebben kunnen ze in elkaar schuiven. Als stijlen niet lang genoeg zijn, kunnen ze op deze manier ook verlengd worden. Een andere methode om profielen te verlengen is een houten lat in het profiel aanbrengen. De inklemlengte bedraagt minimaal 300 tot 400 mm. De lassen moeten zo ver mogelijk uit het midden liggen en moeten onderling verspringen.

Verlenging metaalprofiel Paul Delcour

4.2.3 Plaatsen van planchetten Om de planchetten op de metalen profielen te kunnen bevestigen, moet er vooraf een houten lattenstructuur of een onderplaat uit multiplex of OSB met een dikte van ongeveer 15 mm gemonteerd worden. Nadien kunnen we de planchetten in diverse mogelijke richtingen bevestigen.

Massieve planchetten op metalen draagstructuur Imberty Belgium / Luik

Hier gelden dezelfde regels en methoden als bij het plaatsen van planchetten op een houten draagstructuur.

4.2.4 Plaatsen van gipsplaten Bevestiging Voor de bevestiging van gipsplaten tegen de metalen stijlen gebruiken we snelbouwschroeven, aangepast aan de dikte van de plaat. Als er een tweede laag platen wordt geschroefd, dienen we eveneens de lengte van de schroeven aan te passen. De schroefafstand bedraagt maximaal 250 mm.

66


Wanden en plafonds

Schroefafstand onderling + rand BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

We korten de platen of panelen af op een lengte die 10 mm korter is dan de verdiepingshoogte en plaatsen ze vervolgens tegen de draagstructuur. We laten vanaf de vloer een speling gelijk aan de dikte van de plaat om te vermijden dat later vocht kan opstijgen in de plaat. We verplaatsen of verschuiven de panelen zodat ze met de bovenkant tegen het plafond aansluiten. Hierbij kan een platensteller met een hefboommechanisme bijzonder nuttig zijn. Daarna schroeven we de platen aaneensluitend op de stijlen vast zodat de voegen steeds tussen de platen geschrankt zijn.

Afstandsblokje onderaan BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

Hefboommechanisme

Paul Delcour

Voor een effen oppervlak worden gipsplaten met afgeschuinde langskanten gebruikt. We voegen ze op na het plaatsen. Deze manier van werken is de zekerste en minst arbeidsintensieve voor een perfect vlakke wand, klaar voor de schilder of de behanger.

4.2.5 Plaatsen van platen Als de panelen een houtdikte van minimum 15 mm hebben, worden ze rechtstreeks op de structuur aangebracht. Een aanpassing van de onderlinge hart-op-hartafstanden van de stijlen is nodig in functie van de gebruikte materialen. Als men decoratieve platen op een metalen draagstructuur plaatst, dan is het gebruik van bevestigingsklemmen de meest aangewezen methode, net zoals bij de houten draagstructuur. Decoratieve panelen hebben immers meestal een geringe dikte, bijvoorbeeld 6 mm. Ook het verticaal of onder hoek plaatsen van dergelijke panelen kan voor moeilijkheden zorgen.


67

Wanden en plafonds

Bij het opbouwen van deze wanden worden er platen zoals OSB, multiplex, enz. met een dikte van 15 tot 18 mm tegen de houten draagstructuur aangebracht. Hierop komt dan de eigenlijke afwerking. Het is mogelijk systeemplaten net zoals bij een houten draagstructuur met kanten middenklemmen op de metalen draagstructuur te monteren. Ook hier geldt de regel dat de draagstructuur vlak moet uitgavoerd zijn. Cementgebonden platen kunnen op de metalen draagstructuur worden aangebracht door verlijming, wat een niet zichtbare bevestiging oplevert. Zichtbare bevestiging met schroeven is eveneens mogelijk

Wand uitgevoerd in cementgebonden plaat

Eternit NV / Kapelle-op-den-Bos

Wandontmoetingen We laten bij de wandontmoetingen de nodige afstand tussen de elkaar ontmoetende horizontale profielen aan vloer en plafond zodat de afwerking later kan worden aangebracht.

Wandontmoeting met metalen profielen Paul Delcour

68


Wanden en plafonds

Wandontmoeting in T-vorm Deze wandontmoeting kan op verschillende wijzen worden uitgevoerd: – de afwerking van de doorlopende wand met schroeven tegen de beginstijl bevestigen; – aan het begin van de aansluitende wand een extra verticaal profiel voorzien;

Aansluiting wanden met metalen profielen Paul Delcour

– de aansluitende wand door middel van ankerpluggen aan de platen van de doorlopende wand bevestigen.

Wandontmoeting in L-vorm We plaatsen een verticaal profiel aan elk wandbegin. Beide wandelementen worden met zelftappende schroeven aan deze profielen verbonden. De afstand tussen deze bevestigingen bedraagt maximaal 800 mm.

4.3 Specifieke wanden 4.3.1 Modulaire systeemwanden Beschrijving Een modulaire systeemwand bestaat uit een boven- en onderframe met daartussen profielen in staal of aluminium. De ruimte tussenin wordt met platen, beglazing, deuren, isolatie enz. opgevuld. Elk element wordt aan de twee zijden bekleed. De diverse bekledingen kunnen bestaan uit platen op basis van houtvezels of -spaanders met een eventuele afwerklaag of uit gipsplaten.


69

Wanden en plafonds

Modulaire wand

Panisol BVBA / Antwerpen

Dit systeem biedt tegelijk een functionele en esthetische oplossing bij de indeling van kantoorruimten of andere grote ruimten. Het modulaire systeem is flexibel: de wandelementen zijn demonteerbaar, vervangbaar en onderling verwisselbaar voor zover de modulematen dit toelaten. De modulematen zijn afgeleid van de beschikbare bekledingspanelen. Voor de breedte zijn gewoonlijk volgende afmetingen beschikbaar: 600, 1 000, 1 200 en 1 250 mm. Standaardlengten zijn meestal 2 250, 25 , 2 750 en 3 000 mm. Deze afmetingen zijn in functie van het systeem en zijn fabrikantgebonden. Voor projecten worden de wanden op maat gemaakt. Zowel voor de breedte als voor de hoogte bestaan er aanpassingspanelen of -elementen.

4.3.2 Voorzetwanden Voorzetwanden worden hoofdzakelijk toegepast in geval van renovatie van bestaande muren. Belangrijk is dat eventuele vocht- en schimmelproblemen eerst moeten opgelost worden vooraleer een voorzetwand geplaatst kan worden. Een voorzetwand bestaat uit een geraamte van hout of licht thermisch verzinkt metaal met een minimum breedte van 50 mm, waarop aan één zijde één of twee lagen gipsplaten, platen op basis van hout of massieve planchetten worden bevestigd.

Voorzetwand op houten draagstructuur Imberty Belgium / Luik

70


Wanden en plafonds

Het metalen geraamte wordt samengesteld uit U-vormige, horizontale profielen die aan vloer en plafond worden bevestigd. De C-vormige, verticale profielen worden als stijlen om de 600 mm geplaatst. De draagstructuur wordt vóór de te bekleden muur opgebouwd en vormt een spouw, waarin onder andere leidingen en plaatselijke oneffenheden kunnen worden weggewerkt. Bij een houten structuur kan de bevestigingsmethode van de latten een ventilatie van de wand mogelijk maken. Dit kan vochtproblemen voorkomen.

Onderbroken latten voor ventilatie Imberty Belgium / Luik

In de wand wordt ook een isolatiemateriaal geplaatst. Indien het om een voorzetwand voor een buitenmuur gaat, moet er tussen de bedekkingplaat en het isolatiemateriaal een dampscherm geplaatst worden.

Voorzetwand op metalen draagstructuur met isolatie Knauf / Engis

De houten of metalen structuur wordt na het plaatsen met afwerkingsmateriaal zoals planchetten of platen afgewerkt. Het plaatsen van een voorzetwand biedt de volgende voordelen: de wand wordt vrij van de achterliggende wand opgericht; – koude- of thermische bruggen worden vermeden; – de ontstane spouw biedt de mogelijkheid om nieuwe leidingen aan te brengen en weg te werken; – door deze spouw met minerale wol te vullen wordt de thermische en geluidisolatie van de muur aanzienlijk verbeterd.

4.3.3 Mobiele paneelwanden Mobiele paneelwanden bestaan uit een aantal individuele panelen die door middel van één of twee in de hoogte regelbare loopwagens zonder vloergeleiding aan een stalen plafondrail opgehangen worden. De panelen kunnen aansluitend aan elkaar opgebouwd worden tot een volledige wand met onbeperkte breedte en een hoogte tot maximum 10 m. Men kan de wand afbouwen en dan de panelen op een vooraf gekozen parkingplaats stockeren.


71

Wanden en plafonds

Een geïntegreerde toepassing van mobiele paneelwanden moet vooraf ingecalculeerd worden bij de opbouw van de structuur. Een mobiele paneelwand laat toe grote ruimten zoals een vergaderzaal, een refter, een tentoonstellingsruimte in kleinere ruimten op te delen die zonder akoestische problemen tegelijkertijd kunnen gebruikt worden.

Opbouw basispaneel

Winsol NV / Izegem

Op een frame samengesteld uit stalen kokerprofielen wordt aan beide zijden een spaanderplaat van 16 mm dikte gemonteerd. In de spouw tussen de spaanderplaten zijn de gewenste akoestische isolatie en het mechanisme om de uitschuivende afdrukbalken te bedienen aangebracht.

Toepassing mobiele paneelwand Winsol NV / Izegem

72


Wanden en plafonds

De oppervlakteafwerking van de spaanderplaten kan bestaan uit een schilderklare afwerking: melamine, HPL, behangselpapier, folie, stof, vinyl of gelakt of gebeitst houtfineer. De paneelwanden kunnen verder ook afgewerkt zijn met sierlijsten, geluidabsorberende platen, spiegels of staalplaat. Ze kunnen ook van akoestisch dempende afwerkingsplaten voorzien zijn. Het wandsysteem kan ofwel manueel of elektrisch bediend worden. Als een doorgang tussen de gevormde lokalen noodzakelijk is, kan men een paneelhoge deur of een volledig geïntegreerde loopdeur in de mobiele wand voorzien. Op die manier moet niet de gehele wand verplaatst worden om een doorgang te creëren. De mobiele wand kan ook rookdicht, moeilijk ontvlambaar, met een brandweerstand 30’ of 60’ of balwerpbestendig uitgevoerd worden. De geluiddemping bij mobiele paneelwanden ligt tussen 39 dB en 59 dB.

Schematische voorstelling van paneelparkeersystemen Paul Delcour


73

Wanden en plafonds

4.3.4 Wanden voor sanitaire toepassingen Sanitaire wanden zijn meestal opgebouwd uit metaal en kunststof. Verzinkt plaatstaal, roestvrij staal (RVS, inox) en aluminium zijn de meest gebruikte metalen voor de draagstructuur. PVC, PMMA (plexi), polyurethaan, massieve kunststofplaat (HPL) en glas gebruikt men zowel voor de structuur als voor de afwerking van de panelen.

Toepassing sanitaire wand Inter-Systems NV / Genk

Een sanitaire wand kan vervaardigd zijn uit een aluminium-profielsysteem in combinatie met HPL-platen van minimum 13 mm dikte. Het deurbeslag en alle ander beslag zijn vervaardigd uit nylon (polyamide) dat in de massa is gekleurd. Hierdoor is het beslag tegen hoge temperaturen, vochtigheid en chemicaliën bestand.

Kunsstofscharnier met veer Inter-Systems NV / Genk

De scharnieren zijn met een kern in verzinkt staal versterkt en voorzien van een ingebouwde veer zodat de deuren steeds in gesloten stand terugkeren. Vaak worden zogenaamde oploopscharnieren gebruikt om de deuren van toiletten met lichte sanitaire wanden dicht te houden.

74


Wanden en plafonds

Een sanitaire wand kan ook vervaardigd zijn uit een sandwichpaneel. Het sandwichpaneel bestaat uit: – een metalen draagstructuur en een bekleding uit verzinkte staalplaten met PVC-afwerklaag; – een kunststof draagstructuur met aan beide zijden een bekleding van minimum 3 mm HPL-platen. De holle ruimte tussen de bekledingen wordt opgespoten met polyurethaan. Deze panelen zijn als afgewerkte producten in de handel verkrijgbaar.

4.3.5 Gaaswanden Gaaswanden worden voornamelijk in fabrieken en magazijnen toegepast. De gaaswanden beschermen het personeel en de goederen. Ze schermen eveneens machines af en kunnen een veilige borstwering vormen voor een verdieping. De elementen zijn verkrijgbaar in diverse standaardhoogten en -breedten. Ze worden met bouten en moeren aan elkaar en aan de vloer of wand bevestigd. Verschillende soorten schuif- en draaideuren maken de afgeschermde ruimten toegankelijk en afsluitbaar.

Gaaswand rond een CNC - houtbewerkingsmachine DV Special Machines St.-Niklaas


75

Wanden en plafonds

76

Wanden en plafonds

5 Verlaagde plafonds Zowel in de nieuwbouw als de restauratie vinden we een verlaagd plafond of het rechtstreeks bekleden van de onderzijde van ruwe vloeren of daken. De redenen daarvoor zijn: – het horizontaal en vlak maken van de ruwe onderzijde van een betonnen vloerplaat; – scheuren of barsten in een oud plafond verbergen of wegwerken; – de ruwe ondergrond klaarmaken om te schilderen of te behangen; – balken, leidingen of andere technische voorzieningen aan het zicht onttrekken; – de mogelijkheid om spots in het plafond in te bouwen; – zowel de thermische als de akoestische isolatie verbeteren; – de brandweerstand verhogen; – te hoge lokalen verlagen.

5.1 Plafonds op een houten onderstructuur 5.1.1 Algemeen De wijze van uitvoering van houten onderstructuren wordt onder andere bepaald door de bovenliggende vloeropbouw en de gewenste eigenschappen van de onderstructuur. We kunnen de onderstructuur op drie manieren aanbrengen: – een enkel regelwerk rechtstreeks tegen het oorspronkelijke plafond bevestigd, – een dubbel regelwerk of lattenrooster rechtstreeks tegen het oorspronkelijke plafond bevestigd, – een vrijdragend roosterwerk onafhankelijk van het oorspronkelijke plafond (plafondverlaging).

Benamingen bij verlaagde plafonds Paul Delcour

De regels waartegen de platen of de plafondafwerking worden geplaatst, zijn meestal vandikte geschaafd (22 mm) en hebben een breedte van minstens 45 mm. Bij een dubbel regelwerk zijn de draagregels dikker dan de plafondregels.

Hoofdstuk 5 : Verlaagde plafonds

77

Wanden en plafonds

5.1.2 Plaatsen van een houten onderstructuur Indien de onderstructuur uit een gemakkelijk te nagelen of te schroeven materiaal bestaat, zoals een houten balklaag, volstaat een enkel regelwerk. Op dit regelwerk kunnen dan plaatmaterialen op basis van hout of andere plafondafwerkingen aangebracht worden. Enkel regelwerk op draagstructuur De onderlinge afstand tussen de regels is afhankelijk van het type en de afmetingen van de plafondbekleding. Als zware voorwerpen, zoals lusters, aan het plafond worden opgehangen, is het noodzakelijk ter hoogte van de belasting de nodige versterkingen aan te brengen. Uitlijnen Bij het gebruik van vlakke platen is een perfecte uitlijning bepalend door het uitzicht van het plafond. Er bestaan gipsplaten die na het plaatsen nog bepleisterd worden. De stukadoor kan hierbij nog kleine afwijkingen wegwerken.

Uitlijnen van een enkel regelwerk Paul Delcour

Bevestigen De bevestigingsmiddelen voor de plafondregels zijn aangepast aan de draagstructuur. Als de plafondregels rechtstreeks aan de balklaag worden bevestigd, gebruikt men nagels of schroeven. Als de plafondregels op een betonnen draagstructuur geplaatst worden, kan dit gebeuren met pluggen en schroeven. Speciale doorslagpluggen zijn dan sterk aanbevolen. Hierbij boort men door de plafondregel en in de beton een gat met dezelfde boordiameter. Men plaatst vervolgens de schroef met plug en zet zo de plafondregel vast aan de draagstructuur.

Nagelplug

Fischer Cobemabel NV / Brussel

78


Wanden en plafonds

Lattenwerk op betonnen draagstructuur BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

In de appartementbouw kunnen houten onderstructuren op een betonnen draagstructuur met een schiethamer vastgeschoten worden. De afstand van de bevestigingsmiddelen is afhankelijk van de afmetingen van de plafondregels. De gegevens vinden we in de tabel terug. In functie van de brandweerstand kunnen andere afmetingen van toepassing zijn. Afmetingen van de plafondregels in mm hoogte x breedte

Toelaatbare overspanningen Plafondregels

Draagregels

22 x 47 mm

650 mm

----

30 x 47 mm

800 mm

800 mm

38 x 63 mm

---

1 100 mm

63 x 38 mm

---

1 400 mm

89 x 38 mm

---

2 000 mm

95 x 25 mm

---

1 700 mm

Dubbel regelwerk rechtstreeks op de draagstructuur bevestigd Het gebruik van een dubbel regelwerk is aangewezen bij volgende situaties: – moeilijke bevestiging tegen de draagstructuur, – te grote afstand tussen de mogelijke bevestigingspunten, – grote oneffenheden of leidingen. Dit regelwerk is opgebouwd uit draagregels die aan de onderkant van de vloer of het dak worden bevestigd. Het plaatsen van de plafondregels vereenvoudigt hierdoor. Ook hier is het noodzakelijk ter hoogte van eventuele hangbelasting de nodige versterkingen aan te brengen. Uitlijnen De draagregels lijnen we uit met opvulhout. De plafondregels kunnen rechtstreeks op de draagregels worden vastgezet, als ze op voorhand vandikte werden geschaafd. Eventuele correcties kunnen met spieën uitgevoerd worden.


79

Wanden en plafonds

Uitlijnen dubbel regelwerk Paul Delcour

Bevestigen We bevestigen de draagregels met aangepaste bevestigingsmiddelen aan de draagstructuur. We gebruiken daarvoor nagels of schroeven bij balklagen en schroeven met pluggen voor bevestiging aan betonnen draagstructuren. De afstand van de bevestigingsmiddelen is afhankelijk van de toegelaten overspanning van de plafondregels (zie tabel). We maken de plafondregels vast met schroeven of nagels op de draagregels. Opgehangen plafond Dit systeem wordt toegepast als – het bestaande plafond te hoog is; – leidingen voor elektriciteit, airconditioning, verluchting, enz. dienen weggewerkt te worden; – isolatie dient aangebracht te worden; – het bestaande plafond barsten of scheuren vertoont die niet of moeilijk te herstellen zijn.

Opgehangen plafond

Dobbit magazine / Zedelgem

80


Wanden en plafonds

De plafondregels hangen we door middel van plafondhangers aan de draagstructuur. Door het gebruik van plafondhangers kan men het plafond op gelijk welke afstand van het bestaande plafond aanbrengen en de plafondregels perfect uitlijnen. We houden er wel rekening mee dat het opgehangen plafond minimum 120 mm lager komt dan het oorspronkelijke plafond. Deze afstand is vereist om nadien inbouwspots te kunnen plaatsen. Verschillende systemen zijn geschikt om dit opgehangen plafond uit te voeren.

Plafondhanger


De plafondhangers worden afwisselend links en rechts tegen de draagregels aangebracht om wringen te voorkomen. Bij universele plafondhangers is dit echter niet nodig. Zij grijpen over de draagregels zodat de regel in het midden opgehangen wordt. Dit voorkomt wringen.

Ophanging met universele plafondhanger Paul Delcour


81

Wanden en plafonds

Uitlijnen De draagregels worden zo goed mogelijk uitgelijnd door middel van de plafondhangers. De wijze waarop is afhankelijk van het gebruikte systeem. Als men vervolgens op dikte geschaafde plafondregels gebruikt, hoeft men deze niet meer uit te lijnen bij de bevestiging tegen de draagregels.

Bevestiging geschaafde plafondregels Paul Delcour

Bevestigen De plafondhangers worden nauwkeurig aan de draagstructuur opgehangen: dit is afhankelijk van de aard van de draagstructuur. Bij een houten draagstructuur kan men nagelen of schroeven. Bestaat de draagstructuur niet uit hout, dan is een bevestiging met pluggen en schroeven noodzakelijk. Al deze bevestigingen moeten voldoende sterk zijn om het gewicht van het plafondgeheel te kunnen dragen. De afstand van de bevestigingspunten is afhankelijk van de afmetingen van de draagregels. De afstand van de plafondregels is afhankelijk van de toegelaten overspanning van de draagregels. De plafondregels worden dwars tegen de draagregels geschroefd.

Bevestigde plafondregel Dobbit magazine / Zedelgem

82


Wanden en plafonds

Als je van plan bent om later verlichting aan te brengen, kan elektrische bekabeling op het verlaagde regelwerk voorzien worden.

Plaatsen bekabeling


Vrijdragend plafond Dit type plafond wordt toegepast wanneer men in zeer hoge lokalen of onder een netwerk van buizen en leidingen een verlaagd plafond wenst aan te brengen. Er wordt een vrijdragende onderstructuur opgebouwd zonder verbinding met de bovenliggende draagstructuur.

Opgehangen en vrijdragend plafond Paul Delcour

5.1.3 Plaatsen van planchetten Om esthetische redenen proberen we ervoor te zorgen dat de buitenste planchetten steeds dezelfde zichtbare breedte hebben. Dit is van belang voor de nodige hoeveelheid planchetten. Planchetten die voorzien zijn van een kopse tand- en groefverbinding zijn zeer economisch in gebruik, omdat bij wildverband elk afgezaagd deel op het einde van een rij gebruikt wordt om de volgende te starten. Zo is er weinig verlies. Tegen de muren laten we een uitzetvoeg van 8 tot 10 mm. Het eerste planchet wordt met de tand naar de muur gelegd en aan de andere zijde in de lip aan de onderstructuur bevestigd. Het is dus mogelijk dat de tand van het eerste planchet in de breedte moet afgezaagd worden om een gelijke breedteverdeling te krijgen.


83

Wanden en plafonds

Het planchet wordt zo dicht mogelijk tegen de muur vastgezet zodat de bevestiging later door de randafwerking wordt afgedekt, evenwel rekening houdend met de uitzetvoeg. De volgende planchetten worden enkel in de lip vastgenageld, vastgeschroefd of met klemmen bevestigd.

Plaatsen van planchetten met nieten Dobbit magazine / Zedelgem

Plaatsen van planchetten met clipsysteem Parador / Coesfeld (D)

Gaten voor inbouwspots kunnen ook al ingeboord worden, alvorens het planchet op te hangen.

Inboren van gaten voor spots Dobbit magazine / Zedelgem

84


Wanden en plafonds

5.1.4 Plaatsen van gipsplaten Zoals bij wanden met een houten draagstructuur is het ook hier van groot belang dat de draagstructuur vlak is uitgelijnd. De latten van de onderstructuur zijn met het oog op bekleding met gipsplaten om de 400 mm aangebracht. Waar later openingen, voorwerpen of inbouwelementen komen, voorzien we een extra versteviging zoals bijvoorbeeld een multiplexplaat. Voor het plaatsingsgemak zijn gipsplaten in kleine formaten van 1 200 x 600 mm beschikbaar. Plaatsen van gipsplaten BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

Versteviging plafond

Paul Delcour

Het plaatsen van de gipsplaten gebeurt vanuit een hoek van het te bekleden plafond. De naden van de platen verspringen onderling. De platen worden met gipsplaatschroeven van minimum 25 mm tot 35 mm om de 170 mm vastgeschroefd.

5.1.5 Plaatsen van platen Als je voor een naadloos plafond kiest, kunnen systeemplaten als alternatief dienen voor planchetten op basis van hout. In vergelijking met gipsplaten is er minder tijd nodig voor de uitvoering. Als dezelfde systeemplaten gebruikt worden als die voor de wanden kunnen de platen met dezelfde metaalklemmen worden bevestigd. Het gebruik van deze klemmen laat toe het plafond in een later stadium te demonteren en opnieuw te verwerken. De platen worden met een klikverbinding aan elkaar bevestigd en zo krijgen we een sluitende voeg. Om het plaatsen van plafonds te vergemakkelijken zijn deze systeemplaten in handelbare formaten te verkrijgen, bijvoorbeeld 2 580 x 390 mm of 1 285 x 390 mm. De platen hebben een dikte van 12 mm.


85

Wanden en plafonds

De platen kunnen in wildverband geplaatst worden. Dat betekent dat het afgezaagde reststuk van de laatste plaat als startplaat voor de volgende rij kan dienen. Na plaatsing van de platen kunnen de randen met diverse profielen afgewerkt worden.

5.1.6 Plaatsen van systemen Onder systemen verstaan we tegels of lamellen die als plafond worden gebruikt. Ze worden zelden op een houten onderstructuur bevestigd. Deze systemen beschikken over een onderstructuur bestaande uit een raster van metalen profielen die aan de draagstructuur opgehangen worden. De tegels of lamellen komen in dit raster.

5.2 Plafonds op een metalen onderstructuur 5.2.1 Algemeen Indien we van een metalen draagstructuur gebruik maken, spreken we van vrijdragende plafonds die contactgeluid niet doorgeven. De ontstane ruimte tussen het opgehangen plafond en het oorspronkelijke plafond of dak kan ook hier dienst doen om leidingen, oneffenheden of isolatie weg te werken. Een metalen onderstructuur passen we vooral toe: – bij plafonds onder leidingen en kokers voor nutsvoorzieningen, – onder onstabiele vloeren, – waar geen koppeling met bestaande bovenliggende vloeren mag zijn, – onder constructies met een vrij grote afstand tussen de dragende elementen zoals beton- en staalskeletbouw. Hier maakt men dan gebruik van extra plafondhangers. De metalen onderstructuur is opgebouwd uit een metalen U-profiel dat rondom tegen de muren wordt bevestigd en een metalen C-profiel dat tussen de U-profielen wordt aangebracht. We bekleden de onderzijde met gipsplaten of een andere plafondafwerking. De profielen zijn in verschillende breedtes voorhanden zodat ook grotere overspanningen mogelijk zijn.

Metalen U-profiel (L) en C-profiel (R) Knauf / Engis

86


Wanden en plafonds

5.2.2 Plaatsen van een metalen onderstructuur Om optimaal van de akoestische eigenschappen te genieten, monteren we het raster onafhankelijk van de ruwbouwconstructie. De hoogte van de profielen en het eigen gewicht van het plafond bepalen de maximale overspanning. Indien met het hoogste profiel de ruimte nog niet kan overspannen worden, maakt men gebruik van plafondhangers om doorbuiging te voorkomen. De maximale doorbuiging bedraagt 1/500 van de overspanning. U-profiel We brengen eerst een soepele dichtingsband aan op het profiel aan de zijde die tegen de muur wordt bevestigd. Hierdoor krijgen we een betere luchtdichtheid en contactisolatie. Bij brede profielen (> 50 mm) brengen we twee strips aan. Vervolgens worden de profielen door middel van schroeven en eventueel pluggen tegen de muren of binnenwanden aangebracht.

Detail aanbrengen U-profiel met slagplug BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

Het volstaat de U-profielen aan te brengen tegen de langste, tegenover elkaar liggende muren. De overspanning is dan het kleinst. Bij brede profielen plaatsen we twee bevestigingspunten boven elkaar. C-profiel Deze profielen worden eerst op lengte afgezaagd. Dit is ongeveer 10 mm korter dan de afstand tussen de bodems van de U-profielen. De regels of Cprofielen worden vervolgens in de U-profielen vastgeklemd op een afstand afhankelijk van de gebruikte plafondafwerking. De C-profielen worden aan de bovenzijde aan de U-profielen bevestigd door middel van schroeven. We bevestigen de begin- en eindregels tegen de muren nadat we eerst een soepele dichtingsband hebben aangebracht. Bij een grote overspanning dienen de dwarsregels verstevigd te worden om het doorbuigen te vermijden. Men gebruikt hiervoor een metalen profiel of een houten lat die dwars over de regels wordt gelegd en hierop wordt vastgeschroefd. Je kan grote overspanningen realiseren door de C-profielen met plafondhangers aan het bestaande plafond op te hangen. We plaatsen de plafondhangers best aan de C-profielen ter hoogte van lasnaden.


87

Wanden en plafonds

Plafondhangers voor metalen onderstructuur Paul Delcour

Een andere constructie bestaat erin aan beide zijden van een multiplexplaat een U-profiel te bevestigen. We hangen dit geheel op en lijnen het uit aan de ruwbouwconstructie.

Verlengen plafond

Paul Delcour

Als we zwaardere voorwerpen aan het plafond willen ophangen, moeten we een extra versteviging voorzien. Deze constructie bestaat uit een strook multiplex die we tussen de regels aanbrengen. Indien nodig voorzien we ook extra plafondhangers om het gewicht te dragen. Zware voorwerpen kunnen ook aan de bovenliggende vloer of dakconstructie opgehangen worden door middel van speciale ophangers. Men dient dan te vermijden dat de voorwerpen ook aan de metalen onderstructuur worden vastverankerd. Dit is nodig om vervormingen bij verschillen in uitzetting te vermijden. Verder komt ook een systeem voor waarbij metalen profielen met speciale ophangers aan de ruwbouw worden opgehangen. De profielen worden eenvoudigweg op de ophangers vastgeklikt. De handeling van het inschroeven van de hangers in de profielen valt weg en dit spaart tijd. De ophangers kunnen rechtstreeks in het bestaande plafond of aan de dakconstructie worden bevestigd. Bij houten balklagen worden de ophangers tegen de zijkant van de balk genageld of geschroefd. Bij een betonnen vloerplaat bevestigen we de ophangers met pluggen en schroeven. Je kan ook gebruik maken van een combinatie van veerklemplafondhangers en ophangdraad. Hierbij zijn grote niveauverlagingen mogelijk en het plafond kan op een eenvoudige wijze uitgelijnd worden.

88


Wanden en plafonds

Eerst bevestigen we de ophangdraad aan de balken of vloerplaat. Vervolgens schuiven we hierover de veerklemophanger. Het geheel kan uitgelijnd worden door de veerklem over de ophangdraad te verschuiven. Je moet wel rekening houden met de maximale draagkracht van de veerklemmen. Deze bedraagt 50 kg.

Ophanging met veerklemplafondhangers Paul Delcour

Het systeem maakt gebruik van brede en sterke plafonddragende profielen zodat grote overspanningen kunnen uitgevoerd worden. Voordelen: – eenvoudig en snel te monteren draagstructuur, – vormvast, – de plafondhanger is aangepast aan de draagconstructie, – hoge akoestische en thermische isolatie is mogelijk.

5.2.3 Plaatsen van planchetten Houten planchetten worden zelden op een metalen onderstructuur geplaatst. Als we ze toch gebruiken, is het aangewezen vooraf houten plafondregels als drager voor de planchetten op de metalen onderstructuur te monteren.

5.2.4 Plaatsen van gipsplaten Op de uitgevlakte metalen onderstructuur bevestigen we de platen op een zelfde manier als bij een houten onderstructuur. Boven de onderstructuur kan een isolatielaag voorzien worden.

Metalen plafondstructuur met isolatie Knauf / Engis


89

Wanden en plafonds

Gipsplaten op een metalen onderstructuur lenen er zich ook toe om speciale plafondconstructies zoals gebogen oppervlakken of speciale vormen uit te voeren.

Gebogen constructie BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

5.2.5 Plaatsen van platen Systeemplaten met een dikte van 12 mm kunnen op identieke wijze als bij opgehangen plafonds met houten onderstructuur gemonteerd worden.

5.2.6 Plaatsen van systemen Systeemplafonds zijn uitgerust met een onderstructuur eigen aan het type plafond. De onderstructuur die aan de draagconstructie zoals bijvoorbeeld betongewelven opgehangen wordt, bestaat meestal uit metalen profielen waarin de systeemelementen worden bevestigd. Als je voor een modulair plafondsysteem kiest, moet je je ook hier de vraag stellen aan welke criteria het plafond dient te voldoen. De keuze kan afhankelijk zijn van argumenten die variëren van esthetiek tot veiligheid. Systeemplafonds verbergen scheuren, vlekken en beschadigingen op oude plafonds. Ze verbergen eveneens leidingen en voorzieningen voor telefoon, ventilatie, verwarming, airconditioning, blussystemen. Het voordeel ten opzichte van andere systemen is dat men op eenvoudige wijze toegang heeft tot de ruimte boven het opgehangen plafond om werken aan nutsleidingen uit te voeren.

Systeemplafond met ingebouwde verlichting Armstrong Building Products B.V. / Breda (NL)

90


Wanden en plafonds

We kunnen bij een systeemplafond twee grote delen onderscheiden: – het metalen ophangsysteem bestaande uit de profielen en de ophangers, – de plafondpanelen met een zeer uitgebreid gamma om aan al de specifieke criteria van functionele, esthetische of technische aard te voldoen.

De ophangsystemen Het aanbod aan T-profielen voor het creëren van opgehangen plafonds is heel uitgebreid. Men dient een keuze te maken uit volgende mogelijkheden: – lichtgewichtsystemen voor plafonds bestaande uit lichte panelen of robuuste systemen bij zware plafondpanelen of grote overspanningen; – de manier waarop de profielen aan elkaar kunnen gekoppeld worden, met name klik- of haaksystemen; – de kleur van de profielen die kan aangepast worden aan de specifieke vraag van de klant; – zichtbare of verdekte ophangsystemen; – systemen waaraan hoge eisen worden gesteld wat betreft de brandvertraging.

Detail profielen bij systeemplafond Armstrong Building Products B.V. / Breda (NL)

Het systeem bestaat meestal uit een hoofdprofiel waarin dwarsprofielen klikken of haken volgens een vast bepaald raster. Het raster is afhankelijk van het type en de soort platen die men wil toepassen. Buiten de T-profielen beschikt men over een uitgebreide keuze van ophangers. Dit kunnen vaste ophangers van een bepaalde afmeting zijn die tegen de ruwbouw of de oude plafondstructuur worden aangebracht. Het kunnen ook veerklemophangers zijn die toelaten het plafond op een snelle en efficiënte manier uit te lijnen.

Ophanging systeemplafond Chicago Metallic Continental NV Wijnegem


91

Wanden en plafonds

De plafondpanelen De plafondpanelen dienen in de eerste plaats aangepast te zijn aan de T-profielen. Verder heeft men een zeer uitgebreid gamma aan materialen, kleuren, afmetingen.

Plafondpanelen in mineraal materiaal Armstrong Building Products B.V. / Breda (NL)

5.3 Specifieke plafonds 5.3.1 Spanplafond Een spanplafond bestaat uit een op maat gemaakt vinyldoek dat ter plaatse wordt opgespannen met behulp van speciaal daartoe geschikte profielen. Dit type van plafonds wordt zowel bij nieuwbouw als renovatie geplaatst. Erg beschadigde plafonds kunnen zo een vernieuwd uitzicht krijgen.

Spanplafond (Design F. Billiet) Estrikor NV / Kortrijk

92


Wanden en plafonds

5.3.2 Beloopbaar plafond In bepaalde situaties komen plafonds voor die om diverse redenen beloopbaar zijn.

Beloopbaar plafond

Yvo Borry

5.3.3 Sportplafond Dit plafond wordt toegepast in sporthallen en gymzalen waar balsporten worden gespeeld. In deze ruimtes is een goede akoestiek essentieel voor de communicatie op het veld.

Sportplafond Rockwool - Rockfon NV Zaventem

5.3.4 Cleanroomplafond We vinden dit type plafonds in ruimten waar het werk onder perfecte hygiënische omstandigheden moet worden uitgevoerd. Dit kunnen operatiekamers, keukens, labo’s en dergelijke zijn. Deze plafonds zijn uitgevoerd met bijvoorbeeld een hygiënische coating en een speciale waterafstotende laag waardoor ze regelmatig en met water gereinigd kunnen worden.


93

Wanden en plafonds

Cleanroomplafond in keuken Rockwool - Rockfon NV Zaventem

5.3.5 Klimaatplafond In een omgeving waar men optimaal wil wonen of werken is een perfecte koelen verwarmingsregeling onontbeerlijk. Op vandaag is de behoefte aan koeling groter dan aan verwarming. De hedendaagse gebouwen zijn immers optimaal geïsoleerd terwijl computers en andere apparatuur voor extra warmteontwikkeling zorgen. Een klimaatplafond bestaat uit aan elkaar gekoppelde buisjes in de vorm van matten of panelen, die het plafond op een grote radiator doen lijken. Door het doorvoeren van koud of warm water kan het plafond koelen of verwarmen. De matten of de panelen met de buisjes kunnen ook in andere plafonds worden ingewerkt.

Klimaatplafond Hunter Douglas Belgium NV Lokeren

94


Wanden en plafonds

6 Afwerking 6.1 Randafwerking Overgangsprofielen Algemeen Overgangsprofielen dienen voor een perfecte afwerking en aansluiting tussen het verlaagde plafond of de lichte binnenwand en de bestaande constructies. Met dezelfde materialen kunnen eventueel ook schuine hoeken gevormd worden.

Overgangsprofielen


De profielen vergemakkelijken niet alleen het plaatsen van de bekleding, ze vangen eveneens het uitzetten of het krimpen van het materiaal van de wand of het plafond op.

Randprofielen in metaal bij systeemplafonds Paul Delcour

Onderscheid We kunnen overgangsprofielen indelen in twee groepen: – de U-vormige profielen worden aan de onderstructuur verbonden; – de hoekprofielen bevestigt men aan de aanliggende bestaande constructies. Omdat we van profielen met dunne flenzen gebruik maken, wordt de keuze van het materiaal beperkt tot de volgende vormvaste en waterbestendige materialen: – kunststof (PVC), – metaal (aluminium, geplastificeerd en verzinkt staal).

Overgangsprofielen in metaal Armstrong Building Products B.V. / Breda (NL)

Hoofdstuk 6 : Afwerking

95

Wanden en plafonds

Plinten Algemeen Plinten zorgen voor de aansluiting tussen de wand en de vloerbekleding. Plinten moeten waterbestendig en onderhoudsvriendelijk zijn en ze dienen daarbij uit een voldoende drukvast materiaal te bestaan. Deze afwerkingselementen worden na het plaatsen van de wandbekleding aangebracht. Onderscheid De vorm van de plint wordt zo gekozen dat een perfecte aansluiting tussen de aangrenzende constructies mogelijk is. Massief houten plinten kunnen zo geprofileerd zijn dat ze omkeerbaar zijn.

Omkeerbare plint

Paul Delcour

Naargelang het type bestaan er sluitstukken voor het vormen van inwendige of uitwendige hoeken. Deze sluitstukken vergemakkelijken niet alleen het plaatsen van de plinten, ze zorgen ook voor een nauwkeurig aansluitende afwerking.

Hoeken bij plinten


Het profiel van hedendaagse plinten voorziet aan de achterzijde een uitsparing voor het aanbrengen van bedrading. Meestal worden deze plinten met een klemsysteem bevestigd.

Klemsysteem bij plinten Parador / Coesfeld (D)

96


Wanden en plafonds

De materiaalkeuze van de plinten is afhankelijk van de aard en de bestemming van de wand en de bevloering. We onderscheiden: – massief hout, voorzien van een oppervlaktebehandeling, – MDF, voorzien van een oppervlaktebehandeling, – MDF, voorzien van een kunststoffolie en laminaat. Als we de voorkeur geven aan een plint in combinatie met de vloer, kunnen we kiezen uit volgende materialen: – kunststof (vinyl en linoleum), – gebakken kunststeen, – natuursteen.

Plafondlijsten Algemeen Met behulp van plafondlijsten wordt de overgang van plafond naar wand op een esthetisch verantwoorde manier verwezenlijkt. De afmetingen en de vorm worden zo gekozen dat de lijst nauwkeurig tegen de aangrenzende constructies aansluit.

Onderscheid Voor het gebruik van de meest geschikte plafondlijst kunnen we beroep doen op volgende materialen: – massief hout, meestal voorzien van een oppervlaktebehandeling, – MDF, voorzien van een oppervlaktebehandeling, – gips, – geëxtrudeerd polystyreen.

Plafondlijst


Plafondlijst in massief hout Imberty Belgium / Luik


97

Wanden en plafonds

Kooflijst in gips of geëxtrudeerd polystyreen Paul Delcour

6.2 Oppervlakteafwerking De manier waarop de oppervlakte van het materiaal van de wand en het plafond behandeld is, bepaalt in grote mate het uitzicht van de constructie. Aan de keuze van de oppervlakteafwerking moet dan ook voldoende aandacht besteed worden. Soorten Oppervlakteafwerking van planchetten en plaatmaterialen uit hout Voor elementen uit massief hout en plaatmateriaal met fineerbekleding, wordt vaak een houtbeschermingsproduct aangebracht. Dit verhoogt de duurzaamheid van de constructie. De keuze van het afwerkingsproduct is bepalend voor het decoratieve effect dat men aan het hout wil geven. Oppervlakteafwerking van gipsplaten Voor de oppervlakteafwerking van gipsplaten maakt men gebruik van de gepaste gereedschappen en materiaal. Van de vakman wordt de nodige kennis vereist. • Voegband: – papieren voegband met perforaties, voor langsnaden en binnenhoeken, – papieren voegband met aluminium stroken, voor buitenhoeken, – éénzijdige, zelfklevende voegband bestaande uit glasvezelgaas, voor langsnaden,

Het afwerken van de voegen bij gipsplaten BPB Belgium NV Gyproc Wijnegem

98


Wanden en plafonds

• Hoekprofielen uit thermisch verzinkt staal met afgeronde hoeken en fijne gaasvormige vleugels, zowel voor inwendige als voor uitwendige hoeken.

Hoekafwerkingsprofiel bij gipsplaten Knauf / Engis

• Voegspecie Hier maakt men een onderscheid tussen het opvulproduct en het afwerkingsproduct. Beide producten bestaan uit een poedervormig materiaal dat strikt volgens de richtlijnen van de fabrikant met zuiver water dient aangemaakt te worden. Het product is klaar om klontervrij gemengd te worden, is gemakkelijk uit te smeren en hecht goed op de ondergrond. We moeten wel opletten dat de ondergrond stof- en vetvrij is. Het aanbrengen van de volgende laag kan pas wanneer de vorige laag voldoende droog is. Er bestaan ook kant en klare pasta’s, die het voordeel hebben dat men geen wachttijden heeft voor het aanmaken van het voegmiddel. Het mengsel heeft daarbij steeds dezelfde samenstelling. Bij temperaturen beneden het vriespunt mag het product op basis van water nooit aangebracht worden. Theoretisch gebeurt de afwerking best bij een temperatuur van 18 tot 20 graden en bij een luchtvochtigheid van 60 procent. Het materiaal moet steeds vrij zijn van onzuiverheden, zodat het opvoegen niet bemoeilijkt wordt. Het mengen van de voegspecie gebeurt in een zuivere mengketel. Het verwerken van het product wordt uitgevoerd met zuiver gereedschap. Op plaatsen waar te veel voegspecie is aangebracht, wacht men tot het product volledig is verhard. Daarna kan het met schuurpapier verwijderd worden.

Afwerking met voegspecie Dobbit magazine / Zedelgem


99

Wanden en plafonds

Oppervlakteafwerking van andere materialen Er zijn ook nog andere materialen die geen oppervlakteafwerking vereisen. Hierbij denken we aan: – gelakt MDF of plaatmateriaal, – gelamineerd HDF en MDF, – geplastificeerd MDF – PVC, – geplastificeerd metaal, – aluminium.

Wand in aluminium ODS NV / Antwerpen

Wand en plafond in PVC Deceuninck NV / Hooglede

Wand in cementgebonden plaat

Onderhoudsvriendelijke wandpanelen

Eternit NV / Kapelle o/d Bos

100

Winsol NV / Izegem


Wanden en plafonds

Verklarende woordenlijst module “Wanden en plafonds” woord

omschrijving

acclimatiseren

aan een klimatologische omgeving aanpassen

afhangsysteem

*een werkwijze voor het ophangen en het juist afregelen van een industriële plafondconstructie

akoestiek

geluidleer

akoestisch absorptievermogen

*de geluidopslorpende eigenschap van een wand- of een plafondconstructie

akoestische afdichting

een afdichtingssysteem of een afdichtingsmateriaal dat hinderlijke geluiden tegenhoudt

armatuur

verlichtingstoestel

bouwbelasting

het eigen gewicht van het gebouw, de gebruiksbelasting en krachten veroorzaakt door externe factoren zoals sneeuw en wind

bouwdeken

oprolbaar isolatiemateriaal dat in de bouwindustrie gebruikt wordt

brandbeveiligingsduur

de tijd dat een bouwelement volgens bepaalde normen aan een brandsituatie weerstaat, aangeduid met RF (fire resistent)

brandreactie

de weerstand van een bouwelement tijdens de blootstelling aan een brand

cellulosevezel

organische vezel van een plantencel zoals bv. een houtcel

clean room

ruimte waarvan het materiaal bestand is tegen grondig (chemisch) onderhoud

clip

*klem die speciaal vervaardigd is voor het bevestigen van plafond- en wandplaten op de draagstructuur

CLS

afkorting van Canadian Lumber Standards - Canadees geschaafd naaldhout volgens genormaliseerde afmetingen

compartimentering

onderverdeling van een ruimte of gebouw, belangrijk bij brandbeveiliging

corrosiebestendig

roestvrij

dampopen materiaal

een materiaalsoort die condensatie- of waterdampdoorlatend is

dampremmende laag

*een vlies of een ingebouwd dampdicht scherm bij een isolatiemateriaal; doel: condensatie of waterdamp tegenhouden; v. dampfolie

decoratief afgewerkt OSB

vlokkenplaat die van een decoratief oppervlak is voorzien

decorfolie

*zeer dun blad of deklaag uit kunststof die meestal met een houtimitatie bedrukt is en op een houtvezelplaat gelijmd wordt

doorslagplug

speciale soort plug waarvan de schroef al vooraf in de plug is gemonteerd en die na een boring met dezelfde boor zowel door het hout als in de muur wordt ingeslagen; v. nagelplug

ecologische eigenschappen

eigenschappen in verband met een duurzaam milieu

Europese geharmoniseerde normen

normen die in de landen van de Europese Unie algemeen erkend zijn

expansief PU-schuim

schuim op basis van kunsthars dat bij gebruik in volume uitzet

facetlangskant

*zijkant van een gipsplaat die voorzien is van een afgeschuinde zijde; doel: bij samenvoeging duidelijk de aansluitvoeg benadrukken

fenolformaldehydehars

kunsthars op basis van fenol dat als bestanddeel bij de productie van fenollijmen wordt gebruikt

flankerende geluidsoverdracht

de voortplanting van het geluid in een gesloten ruimte die via de weerkaatsing op de wanden, vloer en plafond gebeurt

foamglas

cellulair glas dat als een hoogwaardig isolatiemateriaal wordt beschouwd

Verklarende woordenlijst

101

Wanden en plafonds

gaaswand

wand waarbij de vulling uit een netwerk- of rasterstructuur bestaat

gaine

een soort overtrek, een buisvormig profiel of een hoes; doel: leidingen verbergen; v. foedraal

geëxtrudeerd polystyreen

*isolatieplaat vervaardigd uit piepschuim

geïntegreerd decoratief papier

papiersoort met decormotief dat bij het productieproces wordt gebruikt als afwerking

gekleurde UV-lak

vernissoort met ingemengde kleurpigmenten die goed tegen zonnestralen bestand is

gelagerde rolwagentjes

*rolsysteem voor mobiele wanden waarvan de looprollen van een lagering voorzien zijn; v. loopwagens

gelamineerd HDF of MDF

High Density Fiberboard en Medium Density Fiberboard afgewerkt met een melaminelaag

gemodificeerd hout

hout van een lagere kwaliteitsklasse dat met een hoogwaardig product is afgewerkt

genivelleerd oppervlak

op gelijke hoogte of effen gebracht oppervlak

geplastificeerd MDF

Medium Density Fiberboardplaten voorzien van een PVC-folie

glasvezelgaas

voegband met een netstructuur

HPL

High Pressure Laminate - hogedruklaminaat

hygrothermische omstandigheden

klimatologische omstandigheden die betrekking hebben op het vochtgehalte en de temperatuur

interne convectie

*inwendige luchtstroming tussen bepaalde delen van een bouwconstructie veroorzaakt door temperatuurverschillen

kantenlijmstrook

afboordmateriaal dat aan de randen van een paneel wordt gelijmd

klikverbinding

verbindingswijze van twee aansluitende panelen of planken die via een speciaal profiel met een lichte druk met elkaar worden verbonden en achteraf demonteerbaar zijn

kooflijst

hoeklijst of sierlijst die rond het plafondoppervlak geplaatst wordt

krimpfolieverpakking

verpakkingswijze voor afgewerkte producten die uit een PVC-folie bestaat en die door opwarming een goed sluitende bescherming geeft

landschapskantoor

open kantoorruimte waar verschillende bureaus zijn ondergebracht zonder een muur- of een wandafscheiding

magneetrichtingsplaatje

speciaal plaatje dat door zijn onderlinge magnetische aantrekkingskracht het plaatsen van wanden en plafonds vergemakkelijkt

MDF

Medium Density Fiberboard

micro-organismen

microscopisch kleine organismen zoals bacteriën

modulaire systeemwand

kant-en-klaar wandsysteem bestaande uit maatvaste elementen

natte cel

lokaal waar de wanden vochtbestendig zijn en een waterafvoer voorzien is, bv. douchecel

oploopscharnier

bijzondere uitvoering van scharnieren waar één scharnierblad bij het openen, naast de draaiende ook een opwaartse beweging maakt

OSB

afkorting van Oriented Strand Board, bekend als vlokkenplaat

pasplaat

opvulmateriaal uit resten van houtplaten bestemd voor de uitvlakking van een plafondconstructie

plafondhanger

verbindingsstaaf tussen de draagconstructie van een gebouw en de plafondribben

platensteller met hefboommechanisme

toestel of hulpapparaat om gipsplaten vlot en correct bij de plaatsing te positioneren

polyamide

*kunststofmateriaal voor het vervaardigen van scharnieren

102


Wanden en plafonds

raveelconstructie

versterking van een structuur bij het maken van een opening

sandwichpaneel

*speciale uitvoering van een plaat waarbij de samenstelling bestaat uit een kern uit bijvoorbeeld een isolatie- of een vulmateriaal en buitenbladen uit een houtachtig product

snelbouwschroef

speciale schroef voor het bevestigen van plaatmaterialen; v. gipsplaatschroef

speciale schroefkoppeling

*afzonderlijk onderdeel van de schroefboormachine waarmee men de gipsplaatschroeven inklemt en op juiste diepte inschroeft

spijkerflensdeken

soepel isolatiemateriaal dat aan de beide lengtezijden van een bevestigingsstrook voorzien is

stofgevoelige componenten

onderdelen van een apparaat of een elektrische installatie die stofvrij moeten blijven

systeemplafond

plafond dat volgens een bepaald procédé geplaatst wordt

thermisch verzinkt metaal

metaal dat een industrieel proces heeft ondergaan door middel van een verwarmd zinkbad en zo een bescherming tegen roestvorming bezit

thermohardend hars

hars dat bij verwarming van de massa hard wordt

transparante laag

doorzichtige of doorschijnende afwerkingstechniek

veerklemplafondhanger

ophangsysteem voor een plafondconstructie dat via een eenvoudig veersysteem in de lengte regelbaar is

vloergeleiding

in de vloer ingebouwde of bovenop gemonteerde railgeleiding bij mobiele wandconstructies

WBP

kwaliteitsaanduiding van vochtbestendige houtplaten – Water Boiled Proof

WR-plaat

houtplaat met een waterbestendige eigenschap – Water Resistent

zelftappende schroef

speciale uitvoering van een schroef die op het uiteinde van een klein boorkopje voorzien is

* verklaring van woord in de context van de inhoud van de module.


103

MODULAIRE handboeken Hout •• Overzicht beschikbare handboeken •• Manuele houtbewerking •• Machinaal houtbewerking (eerste deel) •• Machinaal houtbewerking (tweede deel) •• Machinaal houtbewerking (derde deel) •• Ramen en deuren (eerste deel) •• Plaatsen van ramen en deuren •• Rechte steektrap en bordestrap •• Wanden en plafonds •• Massieve meubelen •• Gevelbekleding •• Binnenschrijnwerk

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid. modulair handboek hout. Wanden en plafonds

Recommend Documents