Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid. modulair handboek hout. Ramen en deuren. Deel I

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

modulair handboek hout

Ramen en deuren Deel I

MODULAIR HANDBOEK HOUT

Ramen en deuren Deel 1 : Enkelvoudige ramen en deuren met horizontale overspanning

FONDS VOOR VAKOPLEIDING IN DE BOUWNIJVERHEID (FVB) Koningsstraat 45 – B-1000 Brussel Tel.: +32 2 210 03 33 – Fax: +32 2 210 03 99 Website: www.debouw.be - E-mail: [email protected]

@ Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, Brussel, 2007. Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen, D/2003/1698/05

2

Ramen en deuren - Deel 1

Voorwoord Het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB) kreeg de afgelopen jaren steeds meer vragen om een degelijk naslagwerk voor de schrijnwerkertimmerman. Alhoewel er heel wat boeken over hout en houtbewerking bestaan, is dit werk een niet te missen aanvulling: het geeft enerzijds een overzicht van de hedendaagse producten, technieken en toepassingen en sluit anderzijds aan bij de reeds bestaande beroepsprofielen die stap voor stap omgezet worden in opleidingsprogramma’s. Ook nieuwe ontwikkelingen in het opleidingslandschap (het stijgend belang van de bijscholing van de arbeiders, de invoering van het modulair beroepsonderwijs, e.a.) maakten de opmaak van een nieuw type handboek noodzakelijk. Vele slimme mensen met slimme handen hebben met dit werk een onschatbare bijdrage geleverd om het vakmanschap in ons land op een hoger peil te brengen. Dit handboek richt zich dan ook tot iedereen die het vak onder de knie wil krijgen; in bevattelijke taal en in een sterk visuele stijl worden alle aspecten van het beroep in de kleinste bijzonderheden omschreven en uitgelegd. De lezer zal er een schat aan informatie in vinden, de opleider wordt een handleiding aangereikt die hem toelaat alle aspecten van het beroep aan te leren. Bij de samenstelling van de werkgroep was de inbreng van o.a. de beroepsorganisaties van doorslaggevend belang. Alleen zo kan immers een brug worden geslagen tussen het opleidingsveld en de realiteit van werkvloer of bouwplaats. Ten behoeve van de gebruikers werd het naslagwerk opgedeeld in zeven vakgebieden die samen goed zullen zijn voor een 30-tal modules van elk 60 tot 200 pagina’s. Voor diegenen die zich meerdere delen, of de volledige reeks willen aanschaffen, werd een bijbehorende opbergmap ontwikkeld. De structuur van de complete reeks vindt u op de keerzijde van de cover. Veel leesplezier en vooral succes !

Stefaan Vanthourenhout, FVB-Voorzitter.

Voorwoord

3


Redactie Hoofdredacteur: Arch. Edwin De Ceukelaire

Redactiecomité: Yvo Borry, Jan Claus, Kris Dejonghe, Paul Delcour, Bernard Despiere, Marc Nuytemans, René Van Begin, André Van de Velde, Peter Vantuyckom, Etienne Moernaut, André De Potter, Jeroen Doom en Chris Decaesstecker

Taaladvies: Karel De Groote

Terminologie: André Van de Velde

Tekeningen en illustraties: Peter Vantuyckom en Paul Delcour

4

Redactie


Inhoud Deel 1: Enkelvoudige ramen en deuren met horizontale overspanning 1

Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2

Terminologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

3

Materialen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PVC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aluminium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Staal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15 17 19 20 21

4

Raam- en deurtypes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

5

Profilering en verbinding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5

Inhoud

Algemene principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Slagbuitenschrijnwerk in hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Slagbuitenschrijnwerk in PVC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Slagbuitenschrijnwerk in aluminium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Slagbuitenschrijnwerk in staal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25 28 39 43 47

5


6

Industriële toepassingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 6.10 6.11 6.12 6.13 6.14 6.15 6.16 6.17 6.18 6.19 6.20 6.21 6.22 6.23 6.24 6.25 6.26 6.27 6.28 6.29

7

Glas en licht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Soorten glas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Productie van floatglas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gehard glas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samengesteld glas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Plaatsen van glas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67 68 68 69 69 70

Isolatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 8.1 8.2 8.3 8.4

6

49 49 49 50 50 51 51 52 52 52 53 53 54 54 55 56 56 57 57 58 58 58 59 61 62 63 64 65 66

Beglazing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6

8

Vast raam in hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vast raam in PVC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vast raam in aluminium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vast raam in staal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vast raam in PUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Enkel vleugelraam in hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Enkel vleugelraam in PVC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Enkel vleugelraam in aluminium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Enkel vleugelraam in staal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Enkel vleugelraam in PUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dubbel vleugelraam in hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dubbel vleugelraam in PVC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dubbel vleugelraam in aluminium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dubbel vleugelraam in staal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dubbel vleugelraam in PUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Draaikipraam in hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Draaikipraam in PVC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Draaikipraam in aluminium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Draaikipraam in staal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Draaikipraam in PUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Deur zonder glas in hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Deur zonder glas in PVC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Deur zonder glas in aluminium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Deur zonder glas in staal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Deur met glas in hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Deur met glas in PVC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Deur met glas in aluminium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dubbel deur met glas in staal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Deur met glas in PUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Inhoud

Algemene principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Isolerende waarde van glas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Thermische isolatie van ramen en deuren in aluminium . . . . . . . Ventilatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

75 76 76 77


9

Inbraakvertraging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7

10

79 80 81 83 89 93 93

Afwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5

11

Preventie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eenvoudige inbraakvertragende middelen . . . . . . . . . . . . . . . . . Professionele inbraakvertragende middelen . . . . . . . . . . . . . . . . Inbraakvertragende deuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inbraakvertragende ramen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inbraakvertragend glas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rolluikbeveiliging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 PVC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Aluminium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Staal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 PUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

Verklarende woordenlijst. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

Deel 2: Ramen en deuren met niet-horizontale overspanning en schuiframen 1

Algemeen

2

Ramen en deuren met gebogen overspanning

3

Ramen en deuren met schuine overspanning

4

Specifieke en meervoudige ramen en deuren

5

Schuiframen

6

Beglazing

7

Afwerking

8

Verklarende woordenlijst

Inhoud

7


8


1 Algemeen Voor het maken van buitenschrijnwerkelementen kan de bouwheer doorgaans uit vijf verschillende materialen kiezen. Er zijn constructies in hout, PVC, aluminium, staal en polyurethaan hardschuim. Zowel esthetische, praktische, als financiële overwegingen kunnen deze keuze beïnvloeden. Het materiaal voor buitenschrijnwerk in België is ongeveer verdeeld op volgende manier: 50 % hout, 30 % kunststof en 20 % metaal. Wie voor hout kiest, heeft keuze uit een groot aantal houtsoorten, elk met zijn specifieke kenmerken en eigenschappen. Hout als buitenschrijnwerkelement laat heel wat afwerkingsmogelijkheden toe: licht of donker, dekkend of niet dekkend, verschillende kleuren enz. Bovendien zorgen de solventvrije afwerkingproducten ervoor dat houten buitenschrijnwerkelementen milieuvriendelijk afgewerkt worden en een jarenlange garantie op kleurvastheid krijgen, mits het nodige onderhoud.

Raam in hout

Profel NV / Overpelt

Hoofdstuk 1: Algemeen

9


In PVC zorgen een kamersysteem en een inwendige versterking met metalen profielen voor de isolatie en stevigheid van ramen en deuren.

Raam in PVC

Engels NV / Lokeren

Buitenschrijnwerkelementen in aluminium bestaan uit kokerprofielen. Ondanks de dunwandige opbouw is de stabiliteit groot en het onderhoud minimaal. De meeste gordijngevels van kantoorgebouwen of wolkenkrabbers zijn uit aluminium vervaardigd.

Raam in aluminium

Engels NV / Lokeren

10



Bij de stalen ramen en deuren kunnen, dankzij hun voortreffelijke stabiliteit, heel dunne profielen worden toegepast. Die zijn bovendien goed bestand tegen mechanische beschadiging (schokken, stoten).

Stalen ramen

Jansen / CH-Oberriet SG


11


Buitenschrijnwerkelementen in PUR bestaan uit massieve polyurethaan hardschuim profielen met ingeschuimde aluminiumkern. Deze kern draagt niet alleen bij tot de mechanische weerstand van de draagprofielen, hij heeft ook een technische functie bij de verwerking van profiel tot buitenschrijnwerkelement.

Raam in PUR

Belcopur / Houthalen

Naast hout, aluminium, staal, PUR en PVC worden er ook ramen vervaardigd uit rvs, brons of combinaties van materialen, zoals hout, PVC en aluminium. Deze worden evenwel niet in dit handboek behandeld.

Raam in combinatie hout en aluminium Unilux

12



2 Terminologie

Ramen en deuren in hout AVL NV / Beringen

Het gebruik van de juiste Nederlandse benaming voor onderdelen en begrippen van buitenschrijnwerk, gevelbekledingen, beglazing, isolatie, verbindingen, profileringen, enz. is belangrijk om te komen tot eenvormigheid en juist woordgebruik, zowel in het onderwijs als in de houten bouwindustrie. Het komt vaak voor dat streekgebonden en dialectische benamingen in de vakliteratuur terechtkomen en dat de betekenis ervan verkeerd of onduidelijk geïnterpreteerd wordt. Het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal, de Technische Encyclopedieën, het Technisch Woordenboek, NBN, STS, TV’s bevatten tal van woorden, uitdrukkingen en verklarende teksten in verband met een aanvaardbare technische terminologie. Hoewel de wetenschappelijke literatuur voorhanden is, komt het toch nog vaak voor dat slechts een beperkt deel van de gangbare benamingen is opgenomen en sommige uitdrukkingen helemaal niet voorkomen in deze verzamelwerken. Achteraan kan je een woordenlijst vinden met uitdrukkingen en benamingen, een voorkeurbenaming, een korte beschrijving en mogelijke varianten.

Hoofdstuk 2: Terminologie

13


BUITEN

BINNEN

Terminologie Tekening: Paul Delcour TV 221 - CSTC

Waterdichting tussen kozijn en vleugel 1. Regenwaterprofiel 2. Decompressiekamer 3. Afvoeropening in kozijndorpel 4. Winddichting 5. Druiplijst

14

Hoofdstuk 2: Terminologie

Waterdichting tussen ruit en raam 6. 1ste waterdichting 7. 2de waterdichting 8. Beslaggroef 9. Draineerbuis vleugel


3 Materialen 3.1 Hout Hout voor buitenschrijnwerk is een traditioneel materiaal. Volledige houten constructies maken momenteel nog deel uit van ons hedendaags geschiedkundig patrimonium. Het intact blijven van de houten buitenconstructies is een duidelijk bewijs voor de kwaliteit van het materiaal. Houten buitenschrijnwerk onderscheidt zich van de overige materialen enerzijds door het specifieke uitzicht van zijn onderdelen, zijn natuurlijke kleuren, zijn stabiliteit, zijn hoge mechanische weerstand tegen vervorming en luchtverontreiniging, zijn duurzaamheid en zijn voortreffelijke isolatievermogen. Anderzijds kunnen we het uitzicht ervan blijvend behouden door het eens op te frissen of zelfs helemaal veranderen. Het materiaal voor buitenschrijnwerk wordt in België vaak aan ongunstige klimatologische omstandigheden blootgesteld. Dit heeft een negatieve invloed op de gevelelementen van een gebouw en daarom moet hout voor buitenschrijnwerk aan een aantal voorwaarden voldoen. Op volgende pagina vind je een tabel met enkele veel voorkomende houtsoorten die in aanmerking komen voor het maken van buitenschrijnwerkelementen.

Ramen en deuren in hout Serge Brison Grandjean / Profondeville

Hoofdstuk 3: Materialen

15


De voornaamste eigenschappen van hout voor buitenschrijnwerk zijn: • een duurzaamheid van minimum klasse I, II of III bezitten, waarbij de duurzaamheidklasse III een bijkomende biologische bescherming moet krijgen tegen verblauwing; • het hout moet ook een hoge stabiliteit en een goede mechanische weerstand bezitten; • er mogen geen zichtbare gebreken, zoals kwasten, barsten, harsgallen, uitgespoelde inhoudstoffen, enz. in de stukken voorkomen; • het vochtgehalte van het gebruikte hout moet tussen 12 en 18 % liggen (STS 52). • de stukken mogen geen zichtbare gebreken vertonen: weke kwasten, gedraaide vezel, bast, sterscheuren, onechte kern (rot), vriesbarst, ringscheuren, spintlagen, interne scheuren, kapbreuken, wonden, steken, wormgaten, rot of uileveer. De houtdraad moet minder dan 5% kromming hebben. Vaste knoesten zijn toegelaten en loszittende kwasten met minder dan 5 mm diameter en minstens 5 mm van een scherpe kant verwijderd worden geduld. Merg is niet toegelaten. Duurzaamheidsklasse

Kleur

Gemiddelde Volumemassa kg/m3 (H = 15 %)

Handelsnaam

Botanische naam

Maatvastheid

Acajou d'Afrique

Khaya spp.

III

rose tot helder roodbruin

530

stabiel

Swietenia macrophylla

II

bruinrood tot helder bruin

550

zeer stabiel

Pericopsis elata

I/II

GESCHIKT VOOR RAMEN EN DEUREN

Acajou d'Amérique Afrormosia Afzélia Apa, Bella, Chanfuta, Lingué, Pachyloba Afzélia Doussié Europese eik Witte Amerikaanse eik Epicéa Framiré Hemlock

Afzelia spp. Afzelia bipindensis

I

goudbruin

700

stabiel

helder oker tot bruinrood

800

zeer stabiel

I

helder oker tot bruinrood

800

zeer stabiel

Quercus robur et Q. petraea

II/III

geel tot helder bruingeel

700

minder stabiel

Quercus spp.

II/III

helder tot goudbruin

750

minder stabiel

witachtig bruingeel

450

stabiel

geel tot helder bruingeel

550

stabiel

Picea abies Terminalia ivorensis

IV II/III

Tsuga heterophylla

IV

geelgrijs tot bruingrijs

450

stabiel

Chlorophora excelsa et C. regia

I/II

goudgeel tot donkerbruin

650

zeer stabiel

Jatoba

Hymenaea courbaril

II

oranjerood tot roodbruin

900

stabiel

Makoré

Tieghemella heckelii

I

rosbruin tot roodbruin

660

stabiel

Iroko (Kambala)

Mengkulang

Heritiera spp.

IV

Meranti, Red

Shorea spp.

II/IV

Merbau Moabi Movingui Niangon Oregon pine Padouk Panga-Panga Pin des Landes

Intsia spp.

I/II

roodbruin

680

stabiel

roodbruin tot rosbruin

550

stabiel zeer stabiel

helderbruin tot roodbruin

800

Baillonella toxisperma

I


850

stabiel

Distemonanthus benthamianus

III

helgeel tot bruingeel

700

stabiel

Heritiera utilis et H. densiflora

III


700

stabiel

Pseudotsuga menzieii

III

helder tot helderbruin

550


Pterocarpus soyauxii

I

rood tot paarsrood

750

Millettia stuhlmannii

II

zwartbruin

850

stabiel

gestreept roodachtig bruin

620

minder stabiel

Pinus pinaster

III/IV

RNG

Pinus sylvestris

III/IV

helder tot gelig roodbruin

500

stabiel

Grenen

Pinus sylvestris

III/IV

helder tot gelig roodbruin

500

stabiel

Pinus caribaea

III

helderbruin tot roodbruin

700

stabiel

Entandrophragma cylindricum

III

roodbruin

650

stabiel

II/III

roodbruin

650

stabiel

Pitch-pine Sapelli Sipo Southern pine Tatajuba

Entandrophragma utile Pinus spp.

III

helder geelbruin

540

stabiel

Bagassa guianensis

I/II

goudbruin tot bruin

800


Teak

Tectona grandis

Tola

Gossweilerodendron balsamiferum

I

midden- tot donkerbruin

650

rossig geelbruin

500

stabiel

III

rose beige tot havanabruin

550

stabiel

II/III

Tornillo

Cedrelinga catenaeformis

Wengé

Millettia laurentii

II

zwartbruin

850

stabiel

Pinus spp.

IV

geel tot helder roodbruin

450

stabiel

Thuya plicata

II

bruin

370

stabiel

Western pine Western red cedar

Bron: Pratique du bois – 35 essences et leurs fiches techniques/Fédération Nationale des Négociants en bois – Brussel, pp. 94-95

16



Bepaalde houtsoorten moeten, voor het aanbrengen van de afwerkingssystemen, een reinigingsvoorbehandeling ondergaan. Dit is nodig om de mogelijke nadelige inhoudstoffen te neutraliseren en de hechting van de afwerkingslagen niet te verhinderen. Deze behandeling kan bijvoorbeeld bestaan uit ontvetten.

3.2 PVC Sinds enkele decennia is het gebruik van kunststoframen in België sterk toegenomen. Onder de vele kunststoffen met uiteenlopende eigenschappen is hard polyvinylchloride (PVC) tot op heden de meest gebruikte kunststof voor buitenschrijnwerk. Voorts worden ook andere kunststoffen zoals polyurethaan (PUR) en polyphenyleenoxide (PP) toegepast. De opkomst van de kunststoframen is begonnen in 1954 en PVC was het eerste synthetisch materiaal dat ingang vond in de schrijnwerkerij. Het materiaal voor buitenschrijnwerk in hard PVC moet logischerwijze van een goede kwaliteit zijn. De samenstelling van de compound waaruit de profielen worden geëxtrudeerd, vraagt evenwicht en homogeniteit.

Oorsprong van PVC

Hans Dendooven / Hoeilaart

De mechanische weerstand van een PVC-profiel voor buitenschrijnwerk beperkt zich niet enkel tot slagvastheid, maar het moet ook stabiliteit, dichtheid, elasticiteit, stijfheid en maatvastheid bezitten. De eigenschappen van het hard PVC zijn vastgelegd in voorschriften zoals: • STS-52 addendum, • STS-52.12 buitenschrijnwerk, vensters, vensterdeuren en lichte gevels, • bepalingen Butgb: technische goedkeuring, met doorlopende goedkeuring van de PVC-profielen. PVC-raam- en deurprofielen bezitten een kamersysteem dat sterk verschillend kan zijn naargelang de bestemming van het profiel en zijn fabricatie. Het kamersysteem vindt zijn oorsprong in het stabiliserende, isolerende en sterkte-effect van deze werkwijze. Op dit ogenblik is een uitvoering in een vier-, zelfs een vijfkamersysteem geen zeldzaamheid. De meeste profielen worden versterkt met een metalen versterkingsprofiel, dat vóór het samenbrengen van het kader en de vleugel in een vrije kamerruimte wordt geschoven.


17


Samenstelling compound Deceuninck Plastics Industries NV / Hooglede-Gits

Het hoofdprofiel van een raam of een buitendeur heeft een minimumdikte van 60 tot 70 mm. Het hele systeem bestaat uit basisprofielen waarop supplementaire profielen worden opgebouwd, zoals afvoerlijsten, glaslatten, versterkingsprofielen, enz. zodat men constructief diverse raam- en deurvormen kan uitvoeren. De profielen worden via extrusie uit een compound getrokken in een continu productieproces. Het product van dit productieproces is een wit, gestandaardiseerd en glad kokerprofiel dat op één enkele lengtemaat van 6 m wordt afgekort. Men heeft ook gekleurde uitvoeringen, met enkel aan de buitenkant van het gevelelement een gekleurde acryllaag (PMMA), die in een aantal standaardkleuren verkrijgbaar is.

18



De acryllaag wordt in één bewerking samen met de basiskleur (wit) geëxtrudeerd, zodat er tussen het basisprofiel en de ongeveer 1 mm dikke kleurlaag, een homogene verbinding ontstaat. De beide componenten moeten zicht, duurzaamheid en uitzetting gekleurde profielen is gesatineerd den worden door het regelmatig wassen.

een identieke waarde bezitten wat uitbetreft. Het oppervlak van de witte en de (halfmat) en kan eenvoudig proper gehoumet water met een niet bijtende zeep te

3.3 Aluminium Het materiaal aluminium vind je in de natuur niet in zijn normale handelsvorm. De basisgrondstof van aluminium is de delfstof bauxiet die in ruime mate aanwezig is in de aardkorst. De belangrijkste ontginningsgebieden zijn Guinea, Australië en Rusland.

Ramen en deuren in aluminium Studio Claerhout Van Severen / Bonheiden

De delfstof wordt via een chemisch productieproces omgevormd tot een wit poeder dat in vaktermen aluminaat genoemd wordt. 4,6 ton bauxiet levert 1 ton aluminaat op. Door middel van elektrolyse wordt vloeibaar aluminium verkregen. Voor aluminium in de bouwnijverheid worden er dan legeringen van magnesium en silicium toegevoegd om de mechanische eigenschappen en de weerstand tegen corrosie te verhogen. Dit mengsel wordt vervolgens in ronde staven gegoten die de basisvorm zijn voor het extrusieproces: de ronde staven worden opgewarmd tot 510° - 540° en onder hoge druk door een stalen matrijs geperst. Op deze manier krijgt men blankgetrokken aluminium kokerprofielen met één, twee of drie kamers en met een materiaaldikte van 1,6 tot 2 mm. Thermisch geïsoleerde aluminiumprofielen bezitten een doorlopend isolatieprofiel waardoor de buisvormige elementen zonder koudebrug met elkaar verbonden zijn. De dichting tussen de onderscheiden delen van het gevelelement gebeurt doorgaans met een zelfklemmend, soepel neopreenprofiel. Voor de uitvoering verwijzen we naar de technische goedkeuring van BUtgb en de STS 52.0.


19


3.4 Staal De basisgrondstof van staal, ijzererts, is op aarde ruim voorhanden. Een andere "grondstof" die voor het vervaardigen van staal vaak gebruik wordt, is gerecycleerd schroot. Staal is dus 100 % herbruikbaar, wat uit ecologisch oogpunt een belangrijk pluspunt is, vergeleken bij sommige van zijn concurrenten. In een hoogoven wordt door het smelten van ijzererts gietijzer verkregen, het basismateriaal van staal. Door een affinageproces wordt het gietijzer in staal omgezet. Het aldus verkregen staal wordt gewalst en uit walsplaten worden profielen gevormd.

Voordelen van staal - Daar waar de fysische eigenschappen van andere materialen zich er niet toe lenen, kunnen met staal complexe en/of buitenmaatse ensembles worden gerealiseerd. - Inbraakvertragende, kogelwerende en explosiebeveiligende eigenschappen. - Een grotere stabiliteit dankzij de gelaste verbindingen. - Een behoorlijk elastisch raamwerk. - Meer lichtinval door het gebruik van smallere profielen. Men dient een onderscheid te maken tussen staalconstructies met en zonder thermische "snede" of onderbreking. Profielen zonder thermische onderbreking zijn koudgevormde buisprofielen met een minimum wanddikte van 1,5 mm. Profielen met thermische snede worden geassembleerd uit 2 stalen halfkokers met een wanddikte van 1,5 mm, verbonden door een isolerende kunststofstrip. De profielen worden op twee verschillende manieren vergaard: - door elektrisch lassen over de hele omtrek van de verbindingsnaad, bij assemblage van twee koudgeprofileerde kokerprofielen; - door het vouwen en ineenfelsen van de uiteinden tot één geheel.

Stalen deuren en ramen Jansen / CH-Oberriet SG

20



3.5 PUR Polyurethaan (PUR) is een kunststof die behoort tot de groep van de duromeren, wat betekent dat hij zich niet meer vervormt na uitharding door hittewerking. De mechanische eigenschappen van polyurethaan blijven nagenoeg onveranderd onder temperaturen gaande van – 40° C tot + 110° C. Polyurethaan is heel goed bestand tegen chemische stoffen, zuren, basen, cement, olie, teer en luchtverontreiniging… De thermisch isolerende eigenschappen zijn prima. Ook de verwerkingsmogelijkheden liggen goed, zoals bij hout. Polyurethaan zagen, boren, frezen, lijmen is geen probleem.

Ramen en deuren in PUR Belcopur / Houthalen

De ramen worden samengesteld uit profielen van integraal gehard schuin (densiteit van 0,6 g/cm3), versterkt met een centrale aluminiumkern die volledig hecht aan de sluitende pasvorm van het schuim. De alu verstijvingsprofielen fungeren als verbindingsstukken doordat ze ingeklemd zitten in de holle PUR-vorm waarin hoeksluitstukken vast verlijmd zijn.


21


22


4 Raam- en deurtypes

Raam- en deurtypes Deceuninck Plastics Industries NV / Hooglede-Gits

Raam- en deurtypes worden ingedeeld op basis van: • constructie, • vorm, • beweging. In de gevelzichten van de architectuurplannen komen de voorstellingstekens of conventionele tekens voor.

Principe van conventionele tekens Paul Delcour

Hoofdstuk 4: Raam- en deurtypes

23


Indien alles in overeenstemming wordt gebracht met de prEN 12 519, wordt alles omgekeerd, m.a.w. volle lijnen worden stippellijnen en omgekeerd.

Ze bepalen het type van het buitenschrijnwerkelement en de draaizin volgens DIN-norm (in uurwerkzin opendraaien is links, in tegenuurwerkzin opendraaien is rechts). De draaizin wordt in de gevelzichten schematisch weergegeven door een gelijkbenige driehoek met een horizontale of verticale basis. De basis van de driehoek duidt de scharnierzijde aan, de punt van de driehoek de sluitzijde. Het kruisje geeft de vaste delen weer.

Enkele conventionele tekens bij ramen en deuren Paul Delcour

24

Hoofdstuk 4: Raam- en deurtypes


5 Profilering en verbinding 5.1 Algemene principes Een buitenschrijnwerkelement bestaat meestal uit twee grote delen: • het kozijn of vaste kader, het gedeelte verankerd aan het gebouw; • de vleugel, het vaste of beweegbare gedeelte in het kozijn. Naar plaatsing van een buitenschrijnwerkelement in de muuropening onderscheiden we twee soorten buitenschrijnwerk: slagbuitenschrijnwerk De totale kozijnbreedte is altijd groter dan de breedte van de muuropening. De kozijnhoogte is groter zonder toepassing van een rolluik of gelijk aan de hoogte van de muuropening bij toepassing van een rolluik. Anders gezegd: het schrijnwerkelement zit voor een gedeelte achter de buitenmuuropening en is dus niet volledig zichtbaar.

Slagbuitenschrijnwerk

DM ramen / Lokeren

Hoofdstuk 5: Profilering en verbinding

25


blokbuitenschrijnwerk De totale buitenafmetingen van het schrijnwerkelement zijn kleiner dan de afmetingen van de muuropening. Het schrijnwerkelement zit tussen de buitenmuur en is dus volledig zichtbaar.

Blokbuitenschrijnwerk

Wymar International / Oeselgem

Bij het slagen blokbuitenschrijnwerk komt, naast gelijkliggend en terugliggend schrijnwerk, opdekschrijnwerk het meest voor. opdekschrijnwerk

Opdekschrijnwerk

Paul Delcour

De vleugel ligt aan de binnenzijde op het kozijn, zodat de gepaarde zijden niet in hetzelfde vlak liggen. Op deze manier wordt de voeg, ontstaan door de zijdelingse speling tussen de vleugel en het kozijn ontdoken (onzichtbaar).

26



De opdek is het gedeelte van de vleugel dat op de gepaarde zijde van het kozijn ligt, de totale opdek is het gedeelte van de vleugel in principe het kozijn ligt. Komt vooral voor bij draai-, draaikip-, val-, schuifkip- en schuifvouwramen/deuren. gelijkliggend schrijnwerk

Gelijkliggend schrijnwerk Paul Delcour

De vleugel en het kozijn liggen aan de binnenzijde gelijk, de gepaarde zijden liggen dus in hetzelfde vlak. Wanneer de kozijndikte groter is dan de vleugeldikte liggen de buitenzijden, de ongepaarde zijden, niet in hetzelfde vlak. Er is een zichtbare voeg tussen kozijn en vleugel, ontstaan door de zijdelingse speling. Dit komt voor bij tuimel- en wentelramen. terugliggend schrijnwerk

Terugliggend schrijnwerk Paul Delcour

De gepaarde kant van de vleugel ligt binnen de dikte of breedte van het kozijn. Het komt voor bij schuifdeuren, hefschuifdeuren en schuiframen.

Buitenschrijnwerk in hout komt vooral voor als opdek- of gelijkliggend slagbuitenschrijnwerk en terugliggend blokbuitenschrijnwerk. Buitenschrijnwerk in PVC en aluminium komt vooral voor als opdek- of gelijkliggend slagbuitenschrijnwerk.


27


5.2 Slagbuitenschrijnwerk in hout 5.2.1 Sponningen aan vleugel en kozijn dubbele aanslag Rondom de vleugel worden twee sponningen gefreesd, onafhankelijk van de twee sponningen in het kozijn.

Dubbele aanslag

Paul Delcour

dubbele aanslag Rondom de vleugel worden twee sponningen gefreesd, onafhankelijk van de drie sponningen in het kozijn. De eerste sponning maakt het mogelijk een sluitsysteem in te werken, de tweede sponning maakt het mogelijk het schrijnwerkelement wind-, water- en geluiddicht te krijgen.

Dubbele aanslag

Paul Delcour

28



drievoudige aanslag Rondom de vleugel worden drie sponningen gefreesd, onafhankelijk van het aantal sponningen in het kozijn.

Drievoudige aanslag

Paul Delcour

glassponning De glassponningen worden afgestemd op de plaatsing van isolerende beglazing (dubbele beglazing of drievoudige beglazing). Isolerende beglazing moet in een verluchte, gedraineerde, glassponning geplaatst worden. De diepte van de glassponning varieert van 17 mm tot 22 mm, maar 18 mm is de meest voorkomende afmeting. De diepte wordt soms ook de sponninghoogte genoemd, maar aangezien een groef bepaald wordt door breedte en diepte, krijgen deze benamingen ook de voorkeur bij de sponningen.

Glassponning

Paul Delcour


29


Voor het sponningvoorhout wordt minimum 15 mm voorzien, om eventuele vervormingen van het hout te voorkomen. De breedte van de glassponninggroef bedraagt 4 tot 10 mm, de diepte 4 tot 6 mm. De verluchtingsgroef heeft als doel: • binnengekomen regenwater in de glassponning af te voeren; • de vochtcondensatie uit het hout en het eventueel binnengekomen regenwater zo vlug mogelijk te laten verdampen om niet te gaan inwerken op de dichtingen van de isolerende beglazing. De breedte van de (mogelijke) glasgroef bedraagt 4 mm, de diepte idem als de verluchtingsgroef, meestal 4 mm. De glaslatgroef heeft als doel: • de horizontale glaslat met een glaslatpennetje te verankeren; • een versterking van de verbindingen met conterprofilering bij de tussenregels en de posten; • een bijkomende verbinding door het pennetje in de opdekdikte van de hoekverbindingen bij de vleugel. 5.2.2 De aansluiting tussen kozijn en vleugel semi-industrieel: het 4 mm-systeem met rechtstreeks of onrechtstreeks waterscherm Tussen de kozijn- en vleugelonderdelen is er een omtrekspeling van 4 mm. Deze zijdelingse speling wordt soms de standaardsponning genoemd. De sluitplaatjes, nodig om de vleugel in het kozijn of de vleugel te sluiten, moeten nog in de kozijnonderdelen of vleugelonderdelen ingewerkt worden.

Aansluiting tussen kozijn en vleugel Paul Delcour

30



4 mm-systeem

Siegenia / Sint-Martens-Latem

Nu duiden we het verschil aan tussen de onrechtstreekse en rechtstreekse aansluiting tussen vleugel en kozijn.

Rechtstreeks en onrechtstreeks waterscherm Paul Delcour

• Onrechtstreeks waterscherm: het regenwater tussen de vleugel en het kozijn wordt opgevangen binnenin de kozijndorpel in een houten decompressiekamer. Dit opgevangen water kan dan via afvoeropeningen in de kozijndorpel verdampen of naar buiten afgevoerd worden. • Rechtstreeks waterscherm: het regenwater tussen de vleugel en het kozijn wordt rechtstreeks opgevangen buiten de kozijndorpel in een geanodiseerd aluminium regenwaterprofiel. In dit regenwaterprofiel zijn er afvoeropeningen, waardoor het opgevangen water kan verdampen of afgevoerd worden.


31


AFVOEROPENINGEN

Regenwaterprofiel bij een rechtstreeks waterscherm Paul Delcour

industrieel: 11 mm- of 12 mm-systeem met onrechtstreeks of rechtstreeks waterscherm Tussen de kozijn- en vleugelonderdelen is er een omtrekspeling van 11 mm of 12 mm. Deze zijdelingse speling wordt soms de eurosponning genoemd. De sluitplaatjes, nodig om de vleugel in het kozijn of de vleugel te sluiten, moeten we niet meer inwerken in de kozijn- of vleugelonderdelen. Ze moeten alleen nog op de juiste plaats in de beslaggroef of beslagsponning vastgeschroefd worden.

Aansluiting kozijn en vleugel Paul Delcour

32



11-12 mm-systeem

Roto

5.2.3 Hang- en sluitpunten In de vleugel en het kozijn (in de hoogte, breedte of combinatie van beide) moeten we meerdere hangen sluitpunten plaatsen die de vleugel goed op het kozijn laten sluiten. Zo wordt de vleugel gelijkmatig tegen het kozijn gedrukt en blijft de goede werking van de dichting gewaarborgd.

Rechtstreeks en onrechtstreeks waterscherm Paul Delcour

Het beslag zelf moet voldoen aan belangrijke eisen: • stabiel en uit een duurzaam materiaal vervaardigd worden; • goed functioneren; • veilig zijn; • soepel en makkelijk te bedienen. Sluitingen worden ingefreesd in de vleugel. Beslagfirma's en raamfabrikanten streven naar een uniforme beslaggroep voor de verschillende schrijnwerkelementen. Zo bestaat nu voor alle draairamen/deuren, draaikipramen/deuren, tuimel- of wentelbeslag, schuifvouwbeslag... een uniformiteit in de ingefreesde beslaggroef.


33


De universele beslaggroef wordt op een verschillende plaats in de vleugel gefreesd bij het 4 of 11-12 mm-systeem: • voor het 4 mm-systeem: het sluitplaatje wordt na het schuren van het kozijn ingefreesd gelijk met de gepaarde zijde van het kozijn;

Universele beslaggroef bij 4 mm-systeem Paul Delcour

• voor het 11-12 mm-systeem: het sluitpotje zit niet gelijk met de gepaarde zijde van het kozijn.

Universele beslaggroef bij 11-12 mm-systeem Paul Delcour

5.2.4 Verbindingen verbindingen bij het kozijn De hoekverbindingen worden uitgevoerd met open doorgaande pen- en gatverbindingen waarbij de houtdikte verdeeld wordt in een oneven aantal delen. De open gaten komen in de horizontale stukken, de pennen aan de verticale stukken. Er komt geen kopshout van de stijlen op de muurdorpel, zodat er zich ook geen capillaire vochtopname kan voordoen. De pennen worden + 10 mm korter gezaagd dan de buitenafmetingen van het kozijn om zo vochtopname tegen te gaan.

34



De dikte van de pennen en het profiel van de oneven verdeling zijn afgestemd op het profiel gefreesd aan de kozijndagkant.

Verbindingen bij het kozijn Paul Delcour

Verbindingen bij het kozijn Paul Delcour


35


verbindingen bij de vleugel De hoekverbindingen worden uitgevoerd met open doorgaande pen- en gatverbindingen waarbij de houtdikte verdeeld wordt in een oneven of even aantal delen. De open gaten komen in de verticale stukken en de pennen aan de horizontale stukken. Bij dubbele isolerende beglazing zijn er 5 of 6 delen, bij drievoudige isolerende beglazing zijn er 5, 6 of 7 delen. Een even penverdeling bij de vleugel wordt toegepast omwille van: • een groter lijmoppervlak; • hetzelfde uitzicht van kozijn en vleugel aan buitenzijde, de ongepaarde zijde; • minder kopshout onderaan de vleugelbuitenkant zodat vochtopname vermeden wordt.

Verbindingen bij de vleugel Paul Delcour

36



De dikte van de pennen en het profiel van de oneven of even verdeling is afgestemd op de glassponning, gefreesd aan de dagkant van de vleugel.

Verbinding bij de vleugel Paul Delcour

5.2.5 Zachte profilering Scherpe kanten bij hout, zeker als omtrek van kleine vlakken, zijn zeer kwetsbaar en splinters zorgen voor verwondingen. Door de oppervlaktespanning van het aangebrachte afwerkingproduct trekt het product terug op de zijvlakken waardoor de scherpe buitenhoek mager of helemaal onbedekt blijft. Een scherpe binnenhoek heeft een moeilijker onderhoud tot gevolg, daarom worden binnenhoeken, ook uit esthetisch oogpunt, zacht geprofileerd. Het zacht profileren bestaat uit een opronding met minimum straal van 2 mm of een afschuining onder 45° en komt voor aan de zichtbare buiten- en binnenhoeken bij alle kozijn- of vleugelonderdelen. Op deze manier is er geen enkel contact meer tussen de verschillende stukken in het gepaarde en ongepaarde vlak. We spreken hier van een voegontduiking waardoor de verschillende kozijn- en vleugelstukken, vóór het samenstellen ervan, geschuurd kunnen worden.


37


5.2.6 De glaslat De doorsnede van de glaslatten is meestal afgestemd op het sponningvoorhout en bedraagt ongeveer 18 op 15 mm. Door de glaslatten zacht te profileren is het mogelijk de glaslat in hetzelfde vlak te positioneren als het gepaarde of ongepaarde vlak van de vleugel of het kozijn. De binnenglaslat heeft de voorkeur op de glaslat aan de buitenzijde. De positie van de glaslatten kan op drie manieren: • een vooruitliggende glaslat, • een terugliggende glaslat, • een gelijkliggende glaslat met voegontduiking waarbij de glaslat onderaan een opronding of een rondlopende schaduwvoeg van ongeveer 3 x 3 mm heeft.

Plaats van de glaslat

Paul Delcour

Onzichtbaar nieten glaslat Contimeta NV / Gent-Oostakker

Onzichtbaar nieten glaslat Contimeta NV / Gent-Oostakker

38



5.3 Slagbuitenschrijnwerk in PVC 5.3.1 Sponningen aan kozijn- en vleugelprofielen De holle profielen voor de vleugel bezitten rondom een enkele, dubbele of drievoudige sponning (aanslag), onafhankelijk van de enkele sponning bij de kozijnprofielen. De holle geëxtrudeerde profielen in slagvast hard PVC voor de vleugel bezitten rondom een enkele, dubbele of drievoudige sponning (aanslag), onafhankelijk van de enkele sponning bij de kozijnprofielen.

Sponningen Deceuninck Plastics Industries NV / Hooglede-Gits

Sponningen

Paul Delcour


39


5.3.2 De glassponning en de glaslat De dubbele of drievoudige beglazing wordt geplaatst in een glassponning met minimum 20 mm diepte, dit volgens de richtlijnen van de STS 38 en voorschriften van fabrikant. De glassponning wordt gedraineerd door de kozijn- of vleugeldorpel te doorboren met 2 draineringssleuven van diameter 5 en lengte 25 mm, waardoor via de holle kamers in de profielen een gecontroleerde verluchting ontstaat en eventueel condensatiewater kan afgevoerd worden. De doorsnede van de glaslatten is afgeschuind of geprofileerd om een optisch slanker uitzicht te krijgen. De glaslatten komen in de hoeken samen in het verstek. Het glas wordt op zijn plaats gehouden door de glaslatten over de hele lengte in de hoofdprofielen te klikken. Op deze manier is er een vlugge be- en ontglazing mogelijk. De glaslatten krijgen een aangeëxtrudeerde of gecoëxtrudeerde dichting mee.

Glassponning en glaslat Vrebos-Stas NV / Overijse

5.3.3 Aansluiting tussen kozijn en vleugel Alle vleugel- en kozijnprofielen sluiten industrieel aan op een onrechtstreeks waterscherm waarbij de sluitplaatjes, nodig om de vleugel in het kozijn of de vleugel te sluiten, met corrosiewerende schroeven op de profielen worden geschroefd. Alle horizontale profielen worden voorzien van ontwaterings- en/of decompressiesleuven in de sponningen die via de daarvoor voorziene holle kamer kunnen verluchten (minimum 2 sleuven per vleugel en per kozijn op minimum 100 mm uit een buitenhoek). Indien de afwatering met sleuven langs de buitenzijde gebeurt, wordt er een afdekkapje geplaatst. De sleuven in de sponningen en deze aan de buitenzijde moeten minimum 50 mm van elkaar gepositioneerd worden om een fluiteffect te vermijden. In een kamer met verstevigingsprofielen of beslagonderdelen mogen geen sleuven zitten.

40



5.3.4 Hang- en sluitwerk Alle corrosiewerende gangbare universele draaien sluitpunten worden geplaatst met staalverzinkte zelftappende schroeven en gemonteerd volgens de richtlijnen in de STS 36 en STS 52. Het beslag krijgt een steviger plaatsing wanneer er twee holle kamers doorboord worden of m.a.w. wanneer door twee wanden heen geschroefd wordt.

5.3.5 Verbindingen De verbindingen tussen twee geëxtrudeerde profielen gebeurt in het verstek: de profielen worden volgens lengte een beetje te lang afgezaagd. De versterkingsprofielen en de meelasbare hoeken worden in de PVC-profielen ingebracht. De verstekken worden daarna opgewarmd en vervolgens in elkaar gedrukt en aan elkaar gelast (gesmolten). De opgestoken verstekken worden dan weggefreesd/gestoken en zuiver gemaakt.

Verbinding Deceuninck Plastics Industries NV / Hooglede-Gits

Verbinding

Engels NV / Lokeren


41


Sponningen Deceuninck Plastics Industries NV / Hooglede-Gits

42



Raam in PVC

Paul Delcour

5.4 Slagbuitenschrijnwerk in aluminium 5.4.1 Sponningen aan vleugel- en kozijnprofielen De profielen bestaan uit buisvormige aluminium halfschalen die de producent zelf machinaal assembleert tot driekamerprofielen met behulp van polyamide isolatiestrippen. Op deze manier kan binnen en buiten een verschillende kleur toegepast worden. Het gehele vleugelprofiel bezit rondom een enkele sponning (aanslag), onafhankelijk van de sponning bij de kozijnprofielen.

5.4.2 De glassponning en glaslat De dubbele of drievoudige beglazing wordt geplaatst in een glassponning met minimum 18,5 mm diepte. De glassponning wordt doorboord met een opening van 5 mm in de vleugelstijlen aan scharnier en krukzijde. Op deze manier krijgen we drukegalisatie rond de isolerende beglazing. De glaslatten worden op hun plaats gehouden door de druk van de beglazing naar binnen of naar buiten toe, naargelang de toepassing van een binnen- of buitenglaslat. De glaslatten zijn dus niet klikkend. In een geëxtrudeerd kanaal in de glaslat zit een cilindervormig dichtingssnoer van celrubber dat waterinfiltratie uitsluit.


43


Glassponning en glaslat Paul Delcour

5.4.3 Aansluiting tussen kozijn en vleugel Alle vleugel- en kozijnprofielen sluiten aan met een onrechtstreeks waterscherm waarbij de sluitpotjes, nodig om de vleugel te sluiten, met schroeven uit roestvrij staal op de profielen worden geschroefd. Alle horizontale onder- en tussenprofielen worden voorzien van een draineersysteem: 3 ronde gaten van minimum diameter 8 mm of een sleufgat van 8,5 en 34 mm. De 3 ronde gaten of het sleufgat komen voor op elke 500 mm breedte en de maximale afstand tot de hoeken bedraagt 250 mm. Het draineersysteem van de vleugel en het kozijn moeten t.o.v. elkaar verspringen. 5.4.4 Hang- en sluitwerk Alle gangbare corrosiewerende en universele draaien sluitpunten worden vastgemaakt met roestvrije stalen schroeven. 5.4.5 Verbindingen

Raam in aluminium

Paul Delcour

44



De hoekverbindingen tussen de profielen worden gevormd door de in verstek gezaagde aluminium profielen: • handmatig te verbinden met nokken, • industrieel pneumatisch te persen.

Verbinding

Engels NV / Lokeren

Elke hoek bezit verschillende verbindingspunten: aluminium pershoeken of schroefhoeken. Vóór het persen van de pers- of schroefhoeken worden de doorsneden van de in verstek gebrachte profielen ingelijmd met een tweecomponentenlijm PUR of voorzien van een neutrale elastische dichtingskit. Een speciale aluminium steunhoek zorgt voor het vlak blijven van de verstekhoeken; deze steunhoeken worden ook met een twee-componentenlijm PUR verlijmd. Een vulhoek in kunststof vormt de afwerking van de assemblage tussen de polyamide isolatiestrippen. Dwarsverbindingen: dwarsprofielen worden bevestigd met T-verbinders of met schroeven door het kozijn. De T-verbinders worden met schroeven en/of doordrukschroeven in het kozijn vastgezet. De T-verbindingen worden met aangepaste vulstukken en een afdichtingproduct met blijvende elasticiteit afgedicht.


45


Pers- en schroefverbinding in aluminium Reynaers International / Duffel

46



5.5. Slagbuitenschrijnwerk in staal Bij het vervaardigen van stalen schrijnwerk worden de op verstek gezaagde profielen over heel hun buitenomtrek aaneengelast. Dat zorgt voor een extra stijve verbinding. Volgt dan de afwerkingsfase waarbij lasresten worden verwijderd en alle vlakken volkomen glad worden gemaakt. Bij het assembleren van dwarsregels en stijlen wordt dezelfde werkwijze toegepast. De gebruikte glaslatten kunnen van aluminium zijn (kliksysteem) of van staal (geschroefd), afhankelijk van de toepassing of van het door de gebruiker nagestreefde beveiligingsniveau.

Opgeschroefde glasplaat Paul Delcour

De taatsen (pennen, paumellen) worden in de regel aangelast maar er bestaan ook geschroefde uitvoeringen voor zwaardere belastingen. De sluitpunten, enkelvoudige zowel als meerpuntssluitingen (extra veilig) worden in vooraf uitgefreesde kepingen vastgeschroefd.


47


48


6 Industriële toepassingen 6.1 Vast raam in hout

Vast raam in hout

Paul Delcour

6.2 Vast raam in PVC

Vast raam in PVC

Paul Delcour

6.3 Vast raam in aluminium

Vast raam in aluminium

Paul Delcour

Hoofdstuk 6: Industriële toepassingen

49


6.4 Vast raam in staal

Vast raam in staal

6.5 Vast raam in PUR VERTICALE DOORSNEDE

Vast raam in PUR HORIZONTALE DOORSNEDE Belcopur / Houthalen

50



6.6 Enkel vleugelraam in hout

Enkel vleugelraam in hout Paul Delcour

6.7 Enkel vleugelraam in PVC

Enkel vleugelraam in PVC Paul Delcour


51


6.8 Enkel vleugelraam in aluminium

CHTS

DIN-RE

Enkel vleugelraam in aluminium

DIN-LIN

KS

Paul Delcour

6.9 Enkel vleugelraam in staal

Enkel vleugelraam in staal

6.10 Enkel vleugelraam in PUR HORIZONTALE DOORSNEDE

Enkel vleugelraam in PUR VERTICALE DOORSNEDE Belcopur / Houthalen

52



6.11 Dubbel vleugelraam in hout

Dubbel vleugelraam in hout Paul Delcour

6.12 Dubbel vleugelraam in PVC

Dubbel vleugelraam in PVC Paul Delcour


53


6.13 Dubbel vleugelraam in aluminium ZONDER MAKELAAR

DIN-LIN

KS CHTS DIN-RE

MET MAKELAAR

DIN-LIN

KS

CHTS

DIN-RE

Dubbel vleugelraam in aluminium Paul Delcour

6.14 Dubbel vleugelraam in staal

Dubbel vleugelraam in staal

54



6.15 Dubbel vleugelraam in PUR

HORIZONTALE DOORSNEDE

Dubbel vleugelraam in PUR Belcopur / Houthalen


55



6.16 Draaikipraam in hout

Draaikipraam in hout

Paul Delcour

6.17 Draaikipraam in PVC

Draaikipraam in PVC

Paul Delcour

56




6.18 Draaikipraam in aluminium

CHTS DIN-RE

DIN-LIN

KS

Draaikipraam in aluminium Paul Delcour

6.19 Draaikipraam in staal

Draaikipraam in staal


57


6.20 Draaikipraam in PUR HORIZONTALE DOORSNEDE

Draaikipraam in PUR VERTICALE DOORSNEDE Belcopur / Houthalen

6.21 Deur zonder glas in hout

Deur zonder glas in hout Paul Delcour

6.22 Deur zonder glas in PVC

Deur zonder glas in PVC Paul Daelcour

58



6.23 Deur zonder glas in aluminium

DIN-LIN KS

Deur zonder glas in aluminium Paul Delcour


59


Deur zonder glas in aluminium Paul Delcour

60



6.24 Deur zonder glas in staal (onbeglaasde stalen deur) VRIJE BREEDTE 950

Deur zonder glas in staal VRIJE BREEDTE 950 Paul Delcour


61


6.25 Deur met glas in hout

Deur met glas in hout

Paul Delcour

62



6.26 Deur met glas in PVC

Deur met glas in PVC

Paul Delcour


63


6.27 Deur met glas aluminium

CHTS

DIN-RE

Deur met glas in aluminium Paul Delcour

64



6.28 Dubbele deur met glas in staal

Dubbele deur met glas in staal


65


6.29 Deur met glas in PUR VERTICALE DOORSNEDE

HORIZONTALE DOORSNEDE

Deur met glas in PUR

Belcopur / Houthalen

66



7 Beglazing 7.1 Glas en licht Goed ontworpen en geplaatste ramen van de juiste afmetingen verhogen zowel de architecturale kwaliteit als de sfeer van het gebouw. Belangrijk hierbij is: de oriëntatie

de openingen bepalen

De invloed van obstakels op de lichtinval.

Hoe hoger het raam, hoe verder de lichtinval is.

Glas en licht

Paul Delcour

Hoofdstuk 7: Beglazing

67


7.2 Soorten glas Glas is een bijzonder en tevens belangrijk bouwproduct met een geschiedenis die tot voor onze jaartelling teruggaat. Glas werd en wordt nog steeds in de eerste plaats gebruikt omwille van zijn transparantie die het zicht op de omgeving mogelijk maakt. Dankzij de researchinspanningen van de laatste decennia draagt glas ook in hoge mate bij tot de verbetering van het leef- en wooncomfort. De keuze van glas is van vele factoren afhankelijk zoals: • functie, • kostprijs, • esthetische vormgeving, • constructiemogelijkheden. We kunnen glas in twee grote groepen onderverdelen in de vorm waarin het voorkomt, namelijk enkel glas (monolitisch glas) en glas bestaande uit meerdere glasplaten (samengesteld glas). We onderscheiden enkele soorten: • gegoten glas, • figuurglas, • floatglas.

7.3 Productie van floatglas Dit is momenteel het meest gebruikte procédé. In vergelijking met gegoten glas is het resultaat beter en er kunnen meerdere alternatieven aan toegevoegd worden. Bovendien is het productieproces volledig geautomatiseerd.

Productie van floatglas

Paul Delcour

invoer van de grondstoffen De productie van floatglas begint bij de grondstoffen (voornamelijk zand, soda, kalk en dolomiet), die in aparte silo’s worden opgeslagen. Ze worden eerst apart gewogen en dan pas gemengd. Daarna worden ze samen met het glasgruis in de oventrechter gegoten. smeltproces De grondstoffen worden in de oven, door de vlammen van de krachtige stookolie- en/of gasbranders bij een temperatuur van 1550 °C gesmolten. Tijdens deze smeltfase gaat het mengsel, dat glas zal worden, langzaam in de oven waar het geleidelijk gezuiverd wordt. De zuivering moet de gasbellen, die in het gesmolten glas gevangen zitten verwijderen. Daartoe wordt het enkele uren lang op hoge temperatuur gehouden.

68



floating van het glas Het gesmolten glas komt uit de oven en wordt over een bad in vloeibaar tin gegoten, waar het glasblad door “floating” wordt gevormd. Van het ene uiteinde van dit bad naar het andere, daalt de temperatuur van het glas en van het tin geleidelijk van 1100 °C naar 600 °C. Aan elke kant trekken de “top rollers” het glas tot de gewenste dikte en breedte. De coatings van metaaloxides worden op het warme glaslint aangebracht. Trekkappen zuigen de reactiegassen aan en sturen ze naar zuiveringsinstallaties. koeling van het glas Bij het verlaten van het tinbad vormt er zich een doorlopend glaslint. Het glas wordt geleidelijk en onder controle gekoeld om het oppervlak glad te krijgen en om mechanische spanning in de massa te vermijden. Anders ontstaat er risico op breuk. Na dit alles is het glas op kamertemperatuur en klaar voor versnijding. snijproces Na de koeling wordt het glaslint door een optische laser geïnspecteerd en automatisch in bladen van grote afmetingen (6 x 2,31 m) gesneden. Deze bladen worden dan volautomatisch per bestelling verdeeld, op grond van de kwaliteitseisen van de klant. Dan plaatsen stapelmachines alles op laadblokken, klaar voor verzending.

7.4 Gehard glas Door een specifiek hardingsproces verkrijgt men gehard glas. Dat glas is vijfmaal sterker dan gewoon glas. Bij een hevige (in-)slag breekt gehard glas in een oneindig aantal stukjes, ter grootte van een erwt, zonder scherpe kanten… Dit soort glas wordt gebruikt voor uitstalramen, beglaasde deuren, enz.

7.5 Samengesteld glas thermisch isolerende beglazing Thermisch isolerend glas bestaat uit ten minste twee glasplaten, gescheiden door een hermetisch afgesloten spouw. De combinaties van glasplaten zijn enorm: getemperd, zonwerend, geluidsisolerend zijn nog maar enkele van de mogelijkheden. De spouw tussen de glasplaten is niet luchtledig, maar wordt met een droge lucht of gas gevuld. De reden hiervoor is een evenwicht te krijgen voor de atmosferische druk. Meestal gebruiken we gassen omdat deze betere thermische en akoestische isolatie geven. Condensatie aan de binnenzijde van het glas wordt vermeden omdat de isolerende spouw koudeoverdracht tegenhoudt. Wanneer het echter buiten zeer koud is en binnenin de woning zeer warm kan er in de omgeving van de randen van het raam condensatie ontstaan.


69


Het isolerende vermogen is sterk afhankelijk van de breedte van de spouw. Het profiel dat de glasplaten op de juiste afstand houdt, komt voor in breedtes van 6, 9, 12 of 15 mm en is uit gegalvaniseerd staal of aluminium vervaardigd. De spouw dient blijvend hermetisch gesloten te zijn en de verschillende onderdelen van de ruit moeten stevig aan elkaar vastzitten. Wanneer er vochtige lucht binnendringt in de spouw, dan verliest de ruit zijn isolerende effect en kan dampaanslag op de binnenkant voorkomen.

Glas en thermische isolatie Paul Delcour

droogmiddel Bepaalde profielen zijn holvormig en hebben een vulling die uit een droogmiddel bestaat. Dit geeft extra beveiliging tegen waterdamp. Het droogmiddel bestaat uit een poreus materiaal dat binnendringend vocht snel in zich opneemt en ook vasthoudt. Het droogmiddel neemt enkel waterdampdeeltjes op.

7.6 Plaatsen van glas 7.6.1 Algemeen

Plaatsen van glas

Om aan de garantievoorwaarden te voldoen moeten we de volgende negen punten naleven: • het vastzetten moet correct gebeuren; • de beglazing mag niet beschadigd worden; • er mag geen enkel contact tussen het glas en het basismateriaal van het schrijnwerkelement bestaan; • de omtrekspeling moet gerespecteerd worden; • bij plaatsing en onderhoud mogen geen bijtende producten gebruikt worden; • onderaan in de sponning mag zich in geen geval water bevinden, de afdichtingproducten mogen ook geen water vasthouden; • de maximale druk op de omtrek van de dubbele beglazing mag niet meer bedragen dan 20 N per lopende meter; • de gebruikte kitten moeten perfect waterdicht zijn en blijven; • alle materialen die bij de plaatsing van dubbele beglazing gebruikt worden, moeten onder elkaar, met de dubbele beglazingen en de ramen verenigbaar zijn.

Paul Delcour

70



De beglazing wordt in de verluchte glassponning van vleugel of kozijn geplaatst zodat er geen enkel contact is tussen de glasplaten en het hout. Rondom het glas is er een omtrekspeling. Hulpmiddelen zijn: • steunblokjes, • cellulair vulprofiel, • kitmateriaal.

7.6.2 Steunblokjes Steunblokjes dienen om: • de glasplaten doelgericht in de glassponning te steunen; • het verschuiven van de isolerende beglazing in zijn vlak tegen te gaan; • de omtrekspeling van het glas te respecteren; • de goede werking van de bewegende vleugel te respecteren. Deze blokjes komen in standaardafmetingen in de handel voor: verschillende diktes, breedtes, bestaande uit gedrenkt beukenhout in verschillende kleuren naargelang de dikte. Ze bestaan ook in een kunststof. De speling van de sponningbodem tussen de beglazing en het raam heeft tot doel: • het spanningsverschil tussen hout en glas opvangen; • het contact tussen hout/PVC/aluminium en glas vermijden; • het aanbrengen van afdichtingsproducten mogelijk maken. Bij de spelingen moet rekening worden gehouden met de fabricagetoleranties van de ramen en met de uitzetting en het krimpen van de beglazing en de ramen. De speling moet gelijk zijn aan de dikte van de steunblokjes en bedraagt meestal 4 mm met een minimum van 3 mm.


71


Bij de plaatsing van de steunblokjes wordt er ook rekening gehouden met volgende punten: Oppervlakte van het glas in m2

Breedte van het glas in m

Minimum afstand tot de hoeken in mm

Minimum lengte in mm

< of = 1,5

< of = 1

50

50

< of = 1,5

>1

75

50

< 1,5 < of = 3

< of = 1,8

100

75

> 1,5 < of = 3

> 1,8

150

75

>3

< of = 2,5

150

75

>3

> 2,5

200

75

7.6.3 Plaatsing van de steunblokjes naargelang het raamtype De steunblokjes worden geplaatst volgens het principe van “de steekschoor” (zie pijl op de tekening).

Plaatsing isolerende beglazing Paul Delcour

72



7.6.4 Cellulair vulprofiel Het doorlopend cellulaire vulprofiel met gesloten cellen bestaat uit een zelfklevende schuimrubberband en dient om de speling tussen het hout en het glas te behouden. Deze spatiëring tussen glas en hout is noodzakelijk om voldoende kitmateriaal tussen glas en hout te kunnen spuiten.

7.6.5 Kitmateriaal De kitkant is een 45° afschuining van 2 tot 3 mm aan het sponningvoorhout en de glaslat. De kitkant dient voor een betere aansluiting en aanhechting tussen hout en kit en zorgt ervoor dat de kitnaad in het afwateringsvlak komt. Het kitmateriaal vult de beglazingsvoeg tussen het hout en glas op zodat waterinfiltratie onmogelijk wordt. De hoogte van het kitmateriaal bedraagt minimum 8 mm. De volgende regels moeten worden nageleefd: compatibiliteit Voor het begin der werken is het noodzakelijk de onderlinge compatibiliteit en de goede hechting van het afdichtingsmateriaal op verschillende onderdelen te controleren. Het werk moet uitgevoerd worden volgens de voorschriften van de fabrikant. zuiverheid Het afdichtingsmateriaal mag pas worden aangebracht als de sponning zuiver, droog en correct behandeld is. Bij het aanbrengen van de voegen moeten we nauwkeurig werken omdat sommige stopverven na polymerisatie soms moeilijk te verwijderen vlekken achterlaten. dichtheid Na verloop van tijd moeten we controleren of de afdichting voldoende is, zoniet moeten de voegen bijgewerkt worden. onderhoud Het onderhoud van het afdichtingmateriaal is noodzakelijk.

7.6.6 Plaatsing van beglazing Het plaatsen van glas gebeurt in drie fasen: • het voorbereiden van de sponning, • het bevestigen en borgen van de beglazing, • het afdichten met kit of een elastisch profiel. voorbereiden van de sponning Onder het voorbereiden verstaan we het volgende: • het drogen, reinigen en ontvetten van de sponning; • het eventueel aanbrengen van de door de kitfabrikant voorgeschreven grondlaag.


73


bevestigen en borgen van de beglazing De beglazing moet zo geplaatst worden en vastgehouden, dat deze niet kan worden verplaatst onder invloed van de krachten waaraan ze wordt blootgesteld (gewicht van het glas, wind, trillingen, enz.). In een gesloten sponning wordt het glas vastgehouden door het sponningvoorhout en de glaslat. Opdat de glaslat goed op haar plaats zou blijven, mag de afstand van de hechtpunten (spijkers, schroeven, clips) vanaf een hoek niet groter zijn dan 100 mm en de afstand tussen de hechtpunten niet meer dan 400 mm bedragen. Hierbij moet de sponning de juiste afmeting hebben om de beglazing te kunnen vasthouden. Onder het bevestigen en borgen verstaan we het volgende: • een cellulair vulprofiel op het sponningvoorhout kleven; • de steunblokjes onderaan in de sponning op de juiste plaats leggen; • de dubbele beglazing in de sponning plaatsen en de verdere plaatsing van de overige steunblokjes volgens raamof deurtype; • een cellulair vulprofiel op de dubbele beglazing kleven; • de glaslatten plaatsen en verankeren; • de nodige kit spuiten.

74



8 Isolatie 8.1 Algemene principes Bij een woning is het buitenschrijnwerk één van de elementen waarlangs veel energie verloren gaat. In deze module willen we enkel het belang ervan aantonen. De onderstaande tekeningen geven de warmteverliezen weer bij een raam in hout en PVC.

20 °C

– 8,0 – 5,0

0

5,0

10 °C

Isothermisch verloop bij houten schrijnwerk

Buitentemperatuur -10°C Paul Delcour

Isothermisch verloop bij PVC-schrijnwerk Deceuninck Plastics Industries NV Hooglede-Gits

Hoofdstuk 8: Isolatie

75


8.2 Isolerende waarde van glas 8.2.1 Warmte-uitwisseling Een glazen scheidingswand verdeelt twee ruimtes met een onderling verschillende temperatuur. Een warmteoverdracht van warm naar koud zal plaatsvinden. Warmte-uitwisseling door een wand verloopt op drie mogelijke manieren. geleiding Geleiding is de warmteoverdracht in een lichaam of tussen twee lichamen die in contact met elkaar zijn. De warmtestroom tussen de twee zijden van de beglazing hangt af van het temperatuurverschil tussen de oppervlaktes en het warmtegeleidingsvermogen van glas. De warmtegeleidingscoëfficiënt van glas is λ = 1,0 W/(m.K) straling Straling is de warmteoverdracht door een stralingsuitwisseling tussen twee lichamen met verschillende temperaturen. Bij kamertemperaturen bevindt deze straling zich in het infrarode gebied met golflengten groter dan 5 μm. Ze staat in verhouding tot de emissiviteit van de lichamen. convectie of stroming Convectie is de warmteoverdracht tussen het oppervlak van een vaste stof en een gas of vloeistof. De materie is bij deze overdracht in beweging.

8.2.2 Thermische overgangscoëfficiënten Als een wand in contact staat met de lucht wisselt hij warmte uit door geleiding, convectie van lucht en straling met de omgeving. Bij de definiëring van deze warmteuitwisselingen houdt men rekening met de windsnelheid en de normaal te verwachten emissiviteit en temperatuur in de omgeving van het gebouw. Dit wordt uitgedrukt door ‘he’ voor de overgangsweerstand buiten en ‘hi’ voor de overgangsweerstand binnen.

8.3 Thermische isolatie van ramen en deuren in aluminium Aluminium is een slechte isolator. Het bezit een hoge thermische geleidingseigenschap, wat betekent dat warmte of koude zich snel doorheen het materiaal verplaatsen. Hierdoor zullen profielen voor buitenschrijnwerk bij lage temperaturen, ook binnenskamers snel koud aanvoelen. Bij een relatief hoge vochtigheidsgraad zal er zich een condensatieaanslag vormen aan de oppervlakte van de profielen. Om daar iets aan te doen, worden de moderne aluminiumprofielen doelmatig geïsoleerd. Deze isolatie kan gebeuren met een polyurethaangiethars of een polyurethaanschuim dat in de holle ruimten wordt ingespoten.

76



Een vaak toegepaste methode voor het isoleren van aluminiumprofielen is het inwerken van een polyamidestrip in het profiel. Hierbij gaat men uit van twee aluminiumprofielen of halfschalen, die door middel van de met glasvezel versterkte polyamidestrip onderling met mekaar verbonden worden en dan zo een volledig kokerprofiel vormen. De werkwijze biedt ook nog de bijkomende mogelijkheid om verschillende kleuren zowel binnen- als buitenshuis toe te passen.

8.4 Ventilatie Een behoorlijke ventilatie van een gebouw is onontbeerlijk voor een voldoende toevoer van verse lucht en voor het afvoeren van bedorven lucht. Nu is de luchtdichtheid van ramen en deuren aanzienlijk verbeterd. Gedaan met de talrijke kieren en spleten die vroeger vanzelf voor verluchting zorgden. Schrijnwerk is energiezuiniger geworden. Vandaag de dag is het (af en toe) open zetten van de ramen niet echt een interessante, economische oplossing. Daarom is het nodig voor een correcte ventilatie controleerbare systemen te voorzien, die trouwens door de regelgeving worden voorgeschreven.


77


78


9 Inbraakvertraging 9.1 Preventie De gulden regel inzake beveiliging bestaat uit de volgende stappen: 1. Het binnendringen vertragen en/of de inbreker ontraden. (De mechanische beveiliging komt daarbij zonder twijfel op de eerste plaats; 2. De agressie analyseren (elektronische detectie); 3. Onmiddellijk verwittigen (discrete melding); 4. Efficiënt alarm slaan (door geluid en licht afschrikken); 5. Veilig interveniëren, optreden, handelen. Inbraak gebeurt meestal via de zwakke of kwetsbare plaatsen van een woning. Als we deze plaatsen voldoende kennen en enkele eenvoudige maatregelen toepassen, kunnen we de kans op inbraak tot een minimum beperken.

Vrijstaande woning

Qubo

De beveiliging van een woning is een combinatie van drie soorten voorzorgsmaatregelen op bouwkundig, organisatorisch en elektronisch vlak. bouwkundige maatregelen Deze hebben tot doel de weerstand van toegangen en uitgangen en van alle gevelopeningen te verhogen. organisatorische maatregelen Deze strekken er vooral toe de woning voor de dief onaantrekkelijk te maken en een bewoonde indruk te geven. elektronische beveiliging Dit is in sommige gevallen een noodzakelijke aanvulling van de voorgaande maatregelen. Daarenboven is het noodzakelijk alle kwetsbare punten goed te beveiligen. Meestal komt de inbreker langs de achterzijde van de woning. Daar is de beveiliging vaak het zwakst.

Hoofdstuk 9: Inbraakvertraging

79


9.2 Eenvoudige inbraakvertragende middelen Daaronder verstaan we eenvoudige middelen die we bij ramen en deuren kunnen plaatsen om onze veiligheid te verhogen. 9.2.1 Bij deuren

Veiligheidsbeslag bij deuren Abus

9.2.2 Bij ramen

Veiligheidsraamsluiting

Abus

80



9.3 Professionele inbraakvertragende middelen Dit zijn middelen die we in samenspraak met de architect en de schrijnwerker moeten afwegen. Meestal worden deze inbraakvertragende middelen door de raamof deurfabrikant in het schrijnwerk voorzien. 9.3.1 Bij deuren • • • • • •

veiligheidssloten, veiligheidscilinders, veiligheidssluitkommen, sloten met meerpuntsluitingen, inbraakwerend deurbeslag, kwaliteit en constructie van de gebruikte materialen. Sluitkom met muurverankering Abus

Veiligheidscilinder

Litto

9.3.2 Bij ramen • de beveiliging van het raam is altijd afhankelijk van het type, de constructie en de gebruikte materialen; • men gebruikt best altijd afsluitbare raamsluitingen; • men gebruikt eveneens inbraakvertragend hangen sluitwerk; • men voorziet versterkte of dubbele beglazing, vooral op de benedenverdieping; • sterke raamkaders met een goede muurverankering zijn aangeraden; • men plaatst daarbij boorbeveilingen voor raamkrukken en sluitend raambeslag; • het gebruik van voldoende stevige raamscharnieren aan de raamvleugels is eveneens aangeraden.

Veiligheidsbeslag bij ramen Abus


81


9.3.3. Veiligheidsklassen bij inbraakvertragend sluitwerk Belgisch label voor inbraakwerende gevelelementen •

•

•

Omdat bepaalde slotenmakers, meestal degenen die producten van mindere kwaliteit leverden, niet aarzelden om op hun publiciteit de samenwerking en de erkenning van technopreventieve adviseurs te vermelden, werd er binnen het VSP (Vast Secretariaat voor Preventiebeleid) een specifiek technisch certificatiecomité de TCC 4bis opgericht. Dit comité werkte specifieke voorschriften uit inzake het binnendringen van gevelelementen. Het gaat hier met name over ramen, deuren, sloten, koepels, kortom alle elementen waardoor men zich toegang kan verschaffen tot een gebouw. Dit resulteerde in het oprichten van het iB3-label.

Op 2 april 2002 startte dan in België onder toezicht van BOSEC het iB3label. De drie elementen in dit label betekenen: de B voor België, de i voor de indringer, de 3 van de drie minuten minimale inbraakvertragende weerstand. De iB3-certificaten van Bosec worden afgeleverd na het slagen voor de proeven die voorkomen in het document van het VSP: “Voorschriften betreffende inbraakvertragende gevelelementen voor gebouwen bestemd voor particuliere bewoning”. BOSEC is de afkorting van “Belgian Organisation for Security Certification”. Deze organisatie certificeert al sinds 1993 inbraakwerende deuren en brandkasten in België.

het label van het Nederlandse SKG-keurmerk SKG komt van “Stichting Kwaliteitscentrum Gevelelementen”. Dit onafhankelijke instituut keurt beveiligingsproducten en deelt ze in drie categorieën in, al naargelang de mate van hun inbraakwerendheid.

Eén ster: standaardbeveiliging, 3 minuten inbraak-vertragend; Twee sterren: zwaar beveiligd, 5 minuten inbraak-vertragend; Drie sterren: extra zwaar beveiligd, 10 minuten inbraak-vertragend. Buiten deze certificaten leggen bepaalde fabrikanten van inbraakvertragend sluitwerk nog andere certificaten voor zoals KEMA, Cebec, ISO 9001, NEN 5096, Politiekeurmerk Veilig Wonen, enz.

82



9.4 Inbraakvertragende deuren 9.4.1 Constructie van de deuren algemeen Om als inbraakvertragend bestempeld te kunnen worden, moet de deur als bouwelement in zijn geheel een homogeen inbraakvertragend vermogen bezitten. Door flink tegen de onder- en bovenkant van de deur te duwen, kunnen we de sterkte van een deur testen. Wijkt ze niet of nauwelijks dan is ze sterk genoeg. Een minder sterke deur zal door het plaatsen van extra voorzieningen de gewenste stevigheid krijgen. Hoofdsloten kunnen dan worden opgewaardeerd door het plaatsen van bijzetsloten. Achterdeuren, garagedeuren en kelderdeuren zijn voor inbrekers aantrekkelijk om rustig en ongestoord te kunnen werken. Ze moeten daarom sterk genoeg zijn, een goede verankering van het kozijn hebben en eventueel voorzien zijn van inbraakvertragend glas. Indien mogelijk plaatsen we hier een deurbalk om de deur te verstevigen. De meeste inbraken gebeuren echter door het forceren van een deur of raam, glasbreuk en gebruik van valse sleutels. Hier moeten we zeker aandacht voor hebben. deurblad Het materiaal waarin de deur gemaakt is speelt hier een grote rol. Het spreekt voor zich dat een massief houten deur een grotere weerstand heeft dan een deur uit holle materialen. Alle houtsoorten komen in aanmerking, met uitzondering van Western Red Cedar (WRC) en Redwood. Deze houtsoorten zijn te zacht. Het paneel of de beglazing moet voldoende dik zijn, dit verstevigt namelijk het geheel. De plaatsing van het paneel en het glas vraagt aandacht. We gebruiken best veiligheidsglas. Het gebruik van minimum 4 stevige schanieren of paumelles aan de buitendeur is aangeraden, naargelang de oppervlakte en het gewicht van de deur.

Staalplaat in 75/100 dikte, schildersklaar Brandwerend materiaal Rotswolvulling om thermische en akoestische geleiding te verminderen (optioneel) Pantserplaat in 25/10 dikte uitvoering HLE (High Limited Elasticity) Brandvertragend materiaal Staalplaat 75/100 dikte Bekleding in 6 mm dikke houtafwerking

Kogelscharnieren die regelbaar zijn in de hoogte en de diepte Onderkant van de deur is nog aanpasbaar tot 10 mm

Appartementsdeur vesterkt met staalplaat Fichet


83


kozijnconstructies De spelingen tussen deurvleugel en kozijn moeten minimaal zijn om het gebruik van zwaar inbrekersgereedschap te bemoeilijken (bv. koevoet). De nachtschoot van het slot dient minimum 20 mm lang te zijn en voldoende diep in de sluitkom van het kozijn te gaan. De speling langs de kant van de sluitzijde van de deur moet dus beperkt worden. Ook de manier waarop de deur aan het kozijn bevestigd is, speelt hier een rol. Zeker als de scharnieren zich aan de buitenkant van de deur bevinden, maakt men gebruik van dievenklauwen of veiligheidsstrips om deurconstructies te beveiligen. Het is duidelijk dat het kozijn op een degelijke manier aan de muur moet bevestigd worden. Zoniet kan men bij een eventuele inbraak deur en kozijn eruitlichten.

Veiligheidsstrips

Sobinco

9.4.2 Veiligheidsbeslag van deuren het slot en de sluitkom Moderne veiligheidssloten hebben een dikkere en stevigere voorplaat dan de oudere sloten. Het slot is ook voorzien van een roestwerende laag voor een langere levensduur. Dure sloten zijn voorzien van een nachtslotblokkering. Dit is een speciale voorziening die ervoor zorgt dat men de nachtschoot in uitgedraaide stand niet kan terugduwen. Voor een optimale veiligheid zijn cilindersloten aan te bevelen in alle mogelijke veiligheidsklassen en met allerhande sluitsystemen.

Veiligheidskom

Litto

84



Doorsnede slot

Litto

Als sluitmiddel wordt er best een veiligheidssluitkom gebruikt, waarbij het mogelijk is om de nachtschoot van het slot in de sluitzijde uit te boren. Om inbraakveilig te zijn, dient ze uit gehard staal te bestaan en gemonteerd te zijn met voldoende lange schroeven in een stevig kozijnonderdeel. het nachtslot of bijzetslot Het nachtslot is een bijkomend geplaatst slot dat zich meestal langs de bovenkant van de deur bevindt. Deze sloten kunnen door de speling die zich tussen de deur bevindt met een koevoet uitgewrongen worden.

Nachtslot

Abus


85


Beter is een bijkomend nachtslot te plaatsen op kniehoogte of aan de sluitkant van de deur. Deze sloten worden dan best voorzien van een kierstandhouder. veiligheidscilinders Veiligheidscilinders zijn in de handel te verkrijgen in alle soorten afmetingen en veiligheidsklassen. Hoe meer stiften er in de cilinder zitten, hoe groter de beveiliging van het slot.

Veiligheidscilinder

Abus

Een sleutel heeft aan de boven- en zijkanten gleuven en een vertand profiel.

Gecombineerde sleutel

Litto

86



Doorsnede cilinders

Litto

Dit is zo vervaardigd dat ze de stiftjes in de cilinder drukken. Alleen de eigen sleutel krijgt het slot open. Een deel van de stiftjes hebben een afwijkende vorm. Dat zijn de ‘diabolo’s’ die samen de aftastbeveiliging vormen. Sommige inbrekers proberen de cilinder uit te boren. Goede veiligheidscilinders zijn echter bestand tegen deze manier van werken. Er zijn veiligheidscilinders te verkrijgen met zowel van buiten als van binnen een boorbescherming.

Doorsnede cilinders

Litto

Doorsnede cilinders

Litto

Bepaalde fabrikanten leveren combinatiesystemen van veiligheidssleutels met certificaten. Deze sleutels zijn dan enkel te verkrijgen bij de leverancier mits het voorleggen van het certificaat en/of patent door de eigenaar. Goede sloten en veiligheidscilinders hebben weinig inbraakweerstand als ze meer dan 2 mm ver uit de deur uitsteken. Zo kunnen ze gemakkelijk worden afgebroken.


87


Om dit te voorkomen gebruiken we veiligheidsbeslag. Dit kan een veiligheidsrozet of beslag zijn dat het slot en de krukopening volledig afdekt. Deze worden altijd langs de binnenkant vastgeschroefd.

Veiligheidsbeslag

Abus

meerpuntsluitingen Een sluitpunt is meestal onvoldoende om een deur of raam te beveiligen. Een driepuntslot heeft een centraal hoofdslot en twee nevensloten die je vanuit het centrale slot bedient. Deze sloten hebben maar één sleutel, wat bij verlies of diefstal geen bijkomende veiligheid biedt. Beter is twee afzonderlijke afsluitpunten aan de deur of het raam te voorzien (één centraal en één onderaan) met een afzonderlijk afsluitmechanisme. Dit kunnen opleg- of insteeksloten zijn.

Cilindernachtslot

Abus

Meerpuntsluiting

Litto

88



9.5 Inbraakvertragende ramen 9.5.1 Constructie van ramen algemeen In de eerste plaats is een goede verankering van het buitenkader noodzakelijk, zeker bij aluminium en PVC-ramen. De scharnieren van opendraaiende ramen mogen maximum 700 mm tussenafstand hebben. Schuiframen worden het best voorzien van een extra zijdelingse bescherming.

Verankering van een PVC-raam Abus

Het glas vormt vaak het zwakke punt bij het inbreken. Het breken van het glas om zo de raamkruk te openen, is een veel gebruikte methode. Daarom krijgen opendraaiende ramen op het gelijkvloers best een vergrendelde raamkruk met een cilinder en meerpuntsluitingen. Dikwijls wordt isolerende beglazing gebruikt. Buiten het geluid dat deze beglazing maakt bij inbraak is het beter voor gelaagd glas te kiezen. Bij de beglazing dient men er zeker op benedenverdiepingen voor te zorgen dat de glaslatten steeds aan de binnenkant van het raam bevestigd zijn. Voor het geval dat we ze toch langs de buitenkanten van het raam plaatsen, is het aangeraden de slaglatten te lijmen en eventueel eenrichtingsschroeven te gebruiken.


89


opendraaiende en kipramen Om te voorkomen dat de vleugel bij opendraaiende of kipramen wordt uitgelicht, kan men hem met hangen sluitwerk beveiligen. Daarvoor bestaan er degelijke scharnieren of paumelles die stevig in het kozijn en de raamvleugel bevestigd zijn. Als de onderlinge afstand tussen de scharnieren meer dan 700 mm bedraagt, moeten we overwegen om nog een bijkomend draaipunt of sluitpunt te plaatsen.

Draaikipraamsluiting

Siegenia

De moderne profileringstechniek bij het vervaardigen van ramen is bijzonder geschikt voor speciaal ontworpen veiligheidsdraai- en sluitsystemen. Dit beslag bestaat uit hoekoverbrengingen met paddestoelnokken en sluitplaten met een aangepaste vorm, uitgevoerd in gegalvaniseerd staal. Hun aantal en de tussenafstand hangen af van de vleugel en van de beveiligingsklasse van het aangekochte systeem. De meest gebruikte soorten paddestoelnokken zijn de volgende: • de ronde nok of rolnok die minder weerstand heeft tegen het uitheffen van het raam dan de paddestoelnok; • de ovale paddestoel die de beste beveiliging is.

Paddestoelnok

Roto

Hoe meer sluitpunten er in ons raamsysteem zitten, hoe groter de inbraakvertragende weerstand van het raam. Afhankelijk van de aard van de constructie en de openingswijze van het raam voorziet men voor sluitwerk met paddestoelnokken 7 tot 9 sluitpunten.

90



Plaatsing schroeven paddestoelsluiting Maco

Ook een zo klein mogelijke opening tussen het kozijn en de vleugel, en een degelijke plaatsing van de schroeven in de profielen zorgt voor een goede inbraakwerende constructie. schuiframen Schuiframen met oude schuifsystemen zonder pinnen kunnen met een schroevendraaier of beitel uit de rail worden gelicht. Als het schuivende gedeelte aan de binnenzijde zit, houdt een lat of een staaf in de rail veel inbraakpogingen tegen. Verschillende soorten meerpuntsluitingen en veiligheidssloten kunnen hier een oplossing brengen. Wanneer het schuifraam uit aluminium of PVC-materialen bestaat, is het aangewezen de dorpel te versterken.

9.5.2 Veiligheidsbeslag van ramen Vaak wordt bij inbraak de kruk van een raam uitgeboord om zo de vleugels van het raam te openen. We bevelen daarom aan een beschermplaatje van mangaanstaal aan de buitenzijde voor de krukgatopening te plaatsen. Afsluitbare raamkrukken bieden hier nog een extra bescherming.

Afsluitbare raamkruk

Gretsch-Unitas & Ferco


91


Bijkomend raamslot

Abus

Combinatie afsluitbare handgreep en kierstandhouder Abus

Bijkomend raamslot

Litto

92



9.6 Inbraakvertragend glas Gelaagd glas of veiligheidsglas bestaat uit twee of meer glasplaten die luchtdicht op elkaar verlijmd worden met daartussen een transparante film. Bij glasbreuk zorgt de film ervoor dat de glassplinters aan de film blijven hangen en zo nog één stevig geheel blijven. Hoe meer lagen er gebruikt worden, hoe hoger de inbraakwerende graad is. Voor een gewone bescherming tegen inbraak neemt men best 4 maal gelaagd glas (bv. 4 lagen is 4 PVB gelaagd glas). Dubbel en driedubbel glas kan bij een woning in een dichtbebouwde omgeving een bijkomende veiligheid bieden: bij het breken ontstaat er een knal door het ontsnappen van de aanwezige gassen. Bij een deur die makkelijk bereikbaar is voor inbrekers kan men het glas ook vervangen door een kunststof zoals polycarbonaat. De weerstand van polycarbonaat is ongeveer 250 maal hoger dan deze van gewoon glas.

Gelaagd glas

Abus

9.7 Rolluikbeveiliging Rolluiken bieden soms een bijkomende bescherming bij ramen en deuren maar er moet wel voor gezorgd worden dat ze niet omhoog kunnen worden geduwd. Verschillende soorten rolluiksluitingen zijn in de handel verkrijgbaar.

Automatische rolluikvergrendeling Abus


93


94


10 Afwerking 10.1 Hout Buitenschrijnwerk zoals ramen en buitendeuren die regelmatig aan allerlei weersinvloeden en temperatuurschommelingen worden blootgesteld, dienen een goede beschermende afwerking te krijgen, in functie van een lange levensduur.

Afwerken houten schrijnwerk Glasurit Bouwverven / Vilvoorde

Hoofdstuk 10: Afwerking

95



Afhankelijk van de gebruikte houtsoort en zijn duurzaamheidsklasse, zal de afwerking verschillend zijn. Deze afwerking kan filmogeen of niet-filmogeen zijn, m.a.w. ze kan van het open of van het gesloten poriëntype zijn, zoals een geïmpregneerde beschermlaag met een hout-gepigmenteerde transparante afwerkingslaag, een vernis, een lazuur of een verflaag. In dergelijke gevallen spreekt men van een transparante, een semi-transparante of een dekkende afwerking. Naargelang het gewenste uitzicht zal de werkwijze van aanbrenging van de verschillende afwerkingssystemen enigszins verschillend zijn. 10.1.1 Basisvereisten voor een goede afwerkingslaag Wanneer men voor een gebruiksklaar afwerkingsproduct op basis van houtbeschermende bestanddelen kiest, moet het product voorzien zijn van een toelatingsnummer van het Ministerie van Volksgezondheid en ook van een homologatienummer van de Belgische Vereniging voor Houtbescherming (BVHB). Een afwerking met een verflaag van een uitgesproken kleur kunnen we uitvoeren met verven samengesteld op basis van solventen of met verven op basis van watergedragen elementen. Deze laatste soort is op dit ogenblik, omwille van haar milieuvriendelijkheid zeer actueel.

96



Naast de opgesomde specifieke eisen, dient er voor een goede afwerking nog rekening gehouden te worden met een aantal noodzakelijke parameters zoals: • de graad van afwerking van het schrijnwerk, voortreffelijk geschuurd met bij een laatste schuurbeurt korrel 100; • het hout goed afstoffen vooraleer men een behandeling begint; • de kwaliteit van het schaafwerk moet onberispelijk zijn; een machineslag van ongeveer 1 mm bevelen we aan bij kwaliteitsvol schaaf- en lijstwerk; • hout waarop een afwerkingslaag moet aangebracht worden, dient een gepaste vochtigheidsgraad te bezitten, een vochtgehalte van 12 à 15 %, is aan te bevelen. Het resultaat van de eindafwerking hangt voor een groot gedeelte af van een goede voorbereiding en de zorg voor het product.

10.1.2 Aanbrengmethoden van de afwerkingslagen Een afwerkingssysteem kan verschillend zijn, naargelang we voor een filmogene- of niet-filmogene afwerkingslaag kiezen. Filmogene afwerkingen vragen meer aandacht om uiteindelijk een behoorlijk eindresultaat te krijgen. De meeste afwerkingssystemen bestaan uit een twee- of drielagenprocédé, namelijk een degelijke en beschermende grondlaag of primer, die een biologische bescherming geeft tegen aantasting door schimmels en insecten, soms een tussenlaag of surfacer, die als verbindingslaag naar de afwerkingslaag dient en een eindlaag of topcoat, die een fysische bescherming biedt tegen de weersinvloeden en het uitzicht bepaalt. Deze laatste is verkrijgbaar in een glanzende of gesatineerde uitvoering. grondlaag Dit is een eerste gebruiksklare houtbeschermingslaag die in het atelier van de buitenschrijnwerker wordt aangebracht. Deze laag op basis van alkydharsen en minerale oliën, bezit een diep penetratievermogen en kan kleurloos of licht gepigmenteerd zijn. Door middel van instrijken, spuiten of dompelen kan het schrijnwerk hiermee worden behandeld. Een droogtijd van 8 tot 24 uur moet in acht genomen worden, vooraleer we een volgende afwerkingslaag aanbrengen; 8 uur = handdroog en 24 uur = inwendig droog: de laag is uitgehard. Deze werkwijze noemen we het C1-procedé. eindlaag Deze tweede gebruiksklare filmvormende of niet-filmvormende afwerkingslaag, die maar een beperkte poriënvulling heeft, bezit geen actieve beschermingsstoffen tegen houtparasieten, maar wel een hoeveelheid pigmenten, die een fysische bescherming bieden tegen de weersinvloeden en de vergrijzing van het houtoppervlak. De eindlaag kan transparant of niet-transparant zijn, al naargelang het een houtimitatie of een uitgesproken kleur betreft. Sommige merken geven een jarenlange garantie op hun producten, zodat de schilderbeurten sterk beperkt worden. Het aanbrengen kan ook in de werkplaats van de buitenschrijnwerker gebeuren.


97


Soms brengt men de tweede laag aan na plaatsing van het buitenschrijnwerk op de werf zelf, dit als beschermlaag voor een later nog aan te brengen eindlaag, die dan door de eigenaar zelf of door een schilder gebeurt. In dit geval zal tussenschuren omwille van de goede hechtbaarheid noodzakelijk zijn. Wanneer men een kleurafwerking (verflaag) verkiest, dan zal de tweede laag volledig in de werkplaats van de buitenschrijnwerker aangebracht worden. Een aanbrengmethode met kwast, rol of spuitpistool is hier van toepassing. We mogen vooral niet vergeten de kopse delen en vlakken, alsook de absorberende zones goed te behandelen, om het infiltreren van vocht te beletten. De toepassing van verven op waterbasis heeft wel beperkingen. Niet alle houtsoorten zijn geschikt voor een dergelijk afwerkingsmethode. Vooral exotische houtsoorten zoals afzelia en merbau lenen zich niet tot het behandelen met afwerkingsproducten op basis van watergedragen elementen. In dergelijke gevallen zijn verven op basis van solventen beter op hun plaats. De semi-transparante en de transparante afwerkingssystemen kunnen naargelang hun afwerking ingedeeld worden in drie groepen, waarbij de verweringsweerstand afneemt. Zo treffen we een C2-, C3- en CTOP-classificatie aan.

C2

is een gepigmenteerde laagvormende houtbeits die een schimmeldodende stof (houtrotfungicide) bevat.

C3 is een beperkt laagvormende gepigmenteerde houtbeits die een schimmeldodende stof tegen blauwschimmels bevat.

CTOP is een laagvormende lazuur of toplaag,

die als eindlaag wordt aangewend en die voldoende hoeveelheid pigmenten bevat en een duidelijke laagvorming geeft. In de massa zijn blauwfungiciden opgenomen en het mengsel bevat 35 tot 60 % droge stoffen zoals pigmenten e.d.


98






99


10.2 PVC De toepassing van kunststoframen is in ons land de laatste decennia sterk toegenomen. Onder de vele kunststoffen met hun uiteenlopende eigenschappen heeft tot nu toe alleen het polyvinylchloride hard (hard PVC) als materiaal voor gevelelementen opgang gemaakt. Natuurlijk worden ook andere soorten kunststof gebruikt zoals polyurethaan (PUR) en polyphenyleenoxide (PP). De ontwikkeling van kunststoframen begon in 1954 en PVC was ook de eerste kunststof die voor schrijnwerk werd gebruikt. De PVC-profielen door extrusie bekomen, kunnen in een basiskleur of een uitgesproken kleur voorkomen. De gekleurde profielen hebben aan de buitenkant een gekleurde acryllaag (PMMA) in een uitgebreid gamma. De acryllaag wordt samen geëxtrudeerd met de basiskleur van het dragende profiel, nl. witte PVC, zodat er een homogene verbinding bereikt wordt tussen de PVC-drager en de gekleurde acryllaag. Deze werkwijze noemt men de coextrusie. Naast de gekleurde profielen kan het PVC-buitenschrijnwerk ook nog voorkomen in diverse houtdesigns. Door middel van een speciaal fabricageprocédé worden houtimitatiefolies op de profielen aangebracht. De keuzemogelijkheid van afwerking wordt hierdoor nog vergroot. De foliëring van de profielen kan één- of tweezijdig aangebracht worden. Luchtvervuiling, neerslag en allerlei ongunstige weersinvloeden kunnen de oppervlakken van het buitenschrijnwerk enigszins bevuilen. Een reiniging met water en een niet schurend huishoudreinigingsmiddel kan een afdoende oplossing geven. Het PVC-profielmateriaal heeft de neiging elektrostatisch op te laden, wat nog kan toenemen door polijsten en oppoetsen. In dit geval zal men best een behandeling uitvoeren met een reinigingsmiddel dat een antistaticum bevat. Dit bouwt de statische oplading af en vermindert de neiging tot verdere bevuiling. Het gebruik van verdunners, azijnzuren, nagellakremovers en benzines, veroorzaakt de vernietiging van de oppervlaktelaag.

10.3 Aluminium 10.3.1 Algemeen De afwerking van aluminiumprofielen voor buitenschrijnwerk verschilt uiteraard van de afwerkingsmethoden voor houten buitenschrijnwerk. De getrokken aluminiumprofielen worden in de fabriek van herkomst eerst grondig gezandstraald. Daarna krijgen zij een lichte beschermingslaag met een olie en worden ze tegen mogelijke beschadigingen zorgvuldig verpakt. Naargelang de wensen van de klant kunnen aluminium gevelfragmenten een uitgesproken afwerking krijgen. 10.3.2 Anodisatie Anodiseren is het aanbrengen van een oxidelaag langs elektrochemische weg.

100



In een verdund zwavelzuurbad wordt het profiel door een gecontroleerde elektrolytische behandeling bewerkt, waarbij het aluminium als pluspool fungeert en het verdunde zwavelzuur als minpool wordt opgeladen. Door een stroomdoorgang in het verdunde zwavelzuurbad wordt aan het aluminium zuurstof ontwikkeld, dat zo op het oppervlak een oxidatie neerzet. Zwavelzuur-anodiseren is slechts één van de reeks bewerkingen die een afgewerkt product ondergaat. Vooraf wordt het profiel eerst gezuiverd en ontvet, daarna volgt een anti-corrossiebehandeling en tenslotte krijgt het nog een nabehandeling die dan een uitgesproken kleur heeft. De oxidelaag kan doorzichtig of gekleurd zijn. In het laatste geval worden de poriën in de oxidelaag met pigmenten gevuld, vooraleer de nabehandelingen worden aangevat. De oxidelaag is harder dan glas, is niet giftig, ze bezit een goede hechting en een goede weerstand tegen zuren. De laagdikte van de anodisatie voor buitenschrijnwerk bedraagt minimum 20 micron en geeft een goede weerstand tegen wrijvende slijtage, maar kan echter geen stoten of slagen verdragen. De dikte van de anodisatie kan naargelang de toepassing van het aluminium verschillend zijn. Het uitzicht van een anodisatielaag hangt af van de voorafgaande bewerkingen van de profielen. Zo kan men de volgende oppervlakte-effecten onderscheiden: • glanzend, • mat, • gesatineerd. 10.3.3 Lakken en poedercoaten (moffelen) Onder lakken en poedercoaten verstaan we het elektrostatisch aanbrengen van een deklaag in poedervorm. Dit gebeurt in een gespecialiseerd bedrijf. Nadat het poeder is aangebracht, wordt het profiel direct in een speciale tunneloven gebracht met temperaturen van 180° tot 210°C, waarbij het poeder overgaat in een gesloten deklaag. Ook hier zijn een aantal voorbehandelingen noodzakelijk. Het zuiveren, het ontvetten en het aanbrengen van een anti-corrossielaag gaat het moffelen vooraf. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen de zichtbare en niet zichtbare vlakken. Op de niet zichtbare vlakken moet de lak aangebracht worden in die mate dat het grondprofiel niet meer zichtbaar is. Het moffelen kan volgens de keuze van de klant in zeer veel kleurentinten gebeuren, zowel in een matte, een blinkende als in een gesatineerde afwerking. De poeders voor het moffelen van aluminium zijn meestal thermohardende polyesterharsen. Door het elektrostatisch poederspuiten op het voorbehandelde aluminium kan men zo een laagdikte bekomen van 60, 80 of 100 micron.

10.4 Staal 10.4.1 Stralen De elementen worden in hun geheel gestraald door het bespuiten ervan met een schuurmiddel onder druk. Het splitstralen dient om de oppervlakte op te ruwen voor een betere hechting van de zinkdeeltjes aan de kleine oneffenheden van de ondergrond.


101


De oppervlakteruwheid en lichte poreusheid van de coating bevorderen het hechten van bijv. verflagen. De normen qua (zand-/split-)stralen gaan van SaO (niet behandeld) over Sa1 (licht gestraald), Sa2, Sa ½ _ (grondig gestraald) tot Sa3 (zilverwit gestraald). Naast deze mechanische behandeling worden nog andere methoden zoals het pneumatisch gritstralen (ISO 8501-1) met perslucht toegepast. 10.4.2. Metalliseren De corrosievastheid van een deklaag wordt aanzienlijk verbeterd door een degelijke chemische vóórbehandeling door opspuiten van een laag bestaande uit 85 % zink en 15 % Alu. Vooraf wordt een niet-metallische scheikundige oplossing aangebracht. Die dient als hechtlaag voor de eindafwerking. Het betreft hier een passieve laag tussen de verf en de grondlaag die corrosiewerend is. 10.4.3. Lakken en poedercoaten (moffelen) Toepassing van thermohardend polyesterpoeder dat in de oven op 200 °C wordt gebakken. (Kleurenkeuze volgens de RAL-schaal). Het poeder wordt doorgaans in één laag met een dikte van 40 μm aangebracht, maar afhankelijk van het soort milieu (zoute lucht, industriële vervuiling, chloor…) kan een tweelagensysteem noodzakelijk zijn. Daarvoor worden twee methoden toegepast: - aanbrengen van een transparante laag bovenop de polyestercoating. Het polyesterpoeder wordt maar gedeeltelijk gepolymeriseerd, met name 5 minuten lang bij 190°C metaaltemperatuur. Vervolgens wordt de transparante laag aangebracht en volledig gepolymeriseerd (10 minuten bij 190 °C metaaltemperatuur). - eerst wordt een epoxy primer aangebracht en gedeeltelijk gepolymeriseerd (5 minuten bij 180 °C metaaltemperatuur). Daarboven wordt de eigenlijke polyestercoating aangebracht en als afwerklaag volledig gepolymeriseerd. Deze bewerkingen gebeuren conform de Qualicoat*-richtlijnen.

10.5 PUR De afwerklaag is een tweecomponenten-polyurethaanlak. Stofafzetting en andere aanslag veroorzaakt door luchtverontreiniging kan gemakkelijk verwijderd worden want polyurethaan wordt niet elektrostatisch opgeladen.

* Qualicoat is het internationaal organisme met zetel in Zürich dat de richtlijnen opstelt en een aantal strikte regels oplegt. De lakker kan een licentie verkrijgen voor het gebruiken van het 'label'). De poederfabrikant kan slechts een goedkeuring bekomen wanneer zijn producten voldoen aan de eisen vervat in de richtlijnen.

102


11 Verklarende woordenlijst woord

omschrijving

aanslag

* sluitnaad van twee onderdelen van een raamof deurconstructie tussen vast en bewegend deel v. slag

aansluiting

* het samenkomen van raamof deuronderdelen; bv. de aansluiting van raamvleugel met kozijn, van deurblad met kozijn, enz.

acryllaag

verflaag op basis van water en acrylaten

afhangen

een deurblad of raamvleugel draaibaar of bewegend aan het kozijn of aan een vast deel verbinden

aftastbeveiliging

ingebouwde veiligheidsvoorziening in een slotcilinder waarbij het onmogelijk wordt met vreemde sleutels of voorwerpen de cilinder te bedienen

aluminaat

bestanddeel van aluminium dat door een chemisch proces uit de grondstof bauxiet verkregen wordt

afvoeropening

een opening voorzien voor het afvoeren van het doorslaande regenwater of het condensatievocht dat zich tussen of op de raamof deuronderdelen bevindt v. afvoergaatje

afwateringsvlak

het hellende vlak dat zich aan de buitenkant van een raamof deuronderdeel bevindt; doel: het aflopende regenwater zo snel mogelijk afvoeren v. schuine kant

afwerkingsproduct

* een verflaag of een houtbeits die als een beschermlaag op een raam of deur wordt aangebracht als deel van een afwerkingssyteem

aluminium pershoeken

speciale hoekvormige verbindingsmiddelen die gebruikt worden bij de montage van aluminium ramen

anti-corrosiebehandeling

preventieve behandeling tegen roestvorming of oxidatie op bepaalde metalen

basisprofielen

elementaire profielvormen die het hoofdbestanddeel uitmaken van een PVC-, houten of aluminium raamconstructie

benzeen

verdunningsproduct (solvent) dat kan omgevormd worden tot ethyleenbenzeen en vervolgens tot styreen, dat op zijn beurt kan gepolymeriseerd worden tot polystyreen en vervolgens verwerkt tot piepschuim

bijzetsloten

extra sloten die als beveiliging op deurbladen geplaatst worden

bovenregel

horizontaal onderdeel van een raamof deurelement dat steeds bovenaan het raamwerk is ingewerkt v. raambovenregel, deurbovenregel, kozijnbovenregel

Hoofdstuk 11: Verklarende woordenlijst

103


beslagwerk

metaalwerk aan de bewegende en vaste delen van een raamof deurconstructie, noodzakelijk voor het draaien, sluiten, versterken of versieren van het geheel

blokkozijn

bijzondere (zwaardere) uitvoering van een raamof deurkozijn dat meestal ongeveer 15 mm achteruit t.o.v. het gevelvlak van het gebouw tussen de muuropening is geplaatst v. blokconstructie, blokbuitenschrijnwerk

blokdeur of -raam

een deur of raam uitgevoerd met een blokkozijn

botanische naam

wetenschappelijke naam voor houtsoorten, bv. quercus robur (zomereik)

buitenschrijnwerkelement

een constructie (raam of buitendeur) die afzonderlijk beschouwd wordt om in een gebouw te integreren

buitenspouwblad

het gedeelte van de spouwmuur dat aan de buitenkant van de gevels zichtbaar is

capillair vocht

vocht dat zich door middel van overvloeiing verspreidt v. opstijgend vocht

cellulair vulprofiel

een soepel dichtingsprofiel, opgebouwd uit een cellenstructuur

coating

* het aanbrengen van een beschermende deklaag

co-extrusie

extrusieproces van PVC-kokerprofiel(en) waarbij er een gedeelte met een ingekleurde pasta samen met het basismengsel (compound) in één extrusiebeurt wordt getrokken

condensatie

ophoping van vocht onder de vorm van waterdamp

compatibiliteit

* de verenigbaarheid van afwerkingslagen of -systemen

compound

mengsel of pasta bestaande uit diverse kunststoffen, waaruit de PVCkokerprofielen worden geëxtrudeerd

contraprofileren

het aanbrengen van een tegenovergestelde lijstvorm bij onderdelen van een raamof deurverbinding

corrosie

aantasting van materiaal door roest, oxidatie of verwering

corrosiewerende schroeven

houtschroeven vervaardigd uit een niet-oxiderende metaalsoort bv. inox

dagkant

afschrijfzijde of profileerzijde van een deur- of raamonderdeel

decompressiekamer

opening tussen de aanslagen van het kozijn en de vleugel van een raam; doel: verhinderen dat de winddruk of regen binnen het gebouw komt v. ontspanningskamer, windkamer

deurbeslag

alle sluit-, draaien versieringsmateriaal dat op deuren geplaatst wordt

deurblad

het bewegende deel van een deur, als constructieve samenstelling of geprefabriceerd element

deurpomp

automatisch functionerend sluitmechanisme waardoor de deur na het openen gesloten wordt

104



deurspion

ingeboord doorkijkbuisje doorheen het deurblad; doel: identificatie van de bezoeker

deurstaaf

horizontaal uitschuifbaar beveiligingsmiddel dat achter deuren of ramen wordt geplaatst

deurstijlen

verticale onderdelen aan de buitenkant van een deurblad; men onderscheidt meestal een draaistijl en een sluitstijl v. staander

diabolo

* element uit de slotcilinder met een conisch uiteinde en noodzakelijk voor de veilige werking van het geheel

dichtingsgroef

groef in de raamof deurconstructie waarin men de soepele dichtingsprofielen kan plaatsen

dichtingsstrip

soepel rubberen bandje of strookje dat de wind tegenhoudt en de waterdichtheid van een vast of bewegend deel bevordert v. dichtingsjoint, rubberen dichtingsprofiel

distillatie

chemisch proces waarbij verschillende fracties gescheiden worden in een distillatiekolom door gebruik van warmte; de verschillende fracties/producten hebben een verschillend kookpunt en kunnen zo gescheiden worden

draaikipraam

een gecombineerde raamsoort waarvan het bewegende deel twee bewegingen kan maken: draaien en kippen

draaipunt

snijpunt van de aslijnen van een scharnier of fits v. draaimiddenpunt, scharnier-middenpunt

draaizin

* de draairichting van een bewegend deel van een raam of deur; dit kan zowel rechtsdraaiend (wijzerzin) als linksdraaiend (tegenwijzerzin) zijn

draineringszone

* ruimte tussen vaste of bewegende delen van een raam waar het doorslaande regenwater of lekwater verzameld wordt, om het daarna af te voeren

drijfwater

regenwater dat door de winddruk doorheen de aansluitnaden van een raamof deurconstructie infiltreert v. lekwater

eenrichtingsschroeven

* houtschroeven die om veiligheidsredenen enkel ingeschroefd kunnen worden

elastomeren

rubberen driedimensioneel vernetpolymeer met als voornaamste eigenschap elasticiteit

elektrochemische weg

een productieproces dat tot stand komt door de inwerking van chemische en elektrische elementen

elektrostatisch spuiten

een spuittechniek waarbij een voorwerp onder een elektrisch veld wordt geplaatst en via dit procédé een afwerking krijgt waarbij het verlies aan spuitmateriaal minimaal is

enkel vleugelraam

raamtype met slechts één al dan niet bewegende raamvleugel v. éénvleugelraam

emissie

uitstoot van kleine deeltjes van een bepaalde stof


105


emissiviteit

mogelijke uitstoot van kleine deeltjes van een bepaalde stof

eurosponning

een genormaliseerde omtrekspeling van 11 of 12 mm tussen de kozijn- en vleugelonderdelen van een raamof deurconstructie

externe permutatiestift

buitenste stift die de draaibeweging van een passende sleutel in het cilinderlichaam mogelijk maakt

extrusie

uittrekken of uitpersen van een compound of pasta door een metalen mal zodat men een ononderbroken, geprofileerde, kokerachtige buis krijgt

frezen

machinale bewerking waarbij met een roterend snijgereedschap een hoeveelheid materiaal volgens een welbepaalde vorm wordt weggefreesd

fungicide

vloeibare of vaste schimmel- en zwamdodende stof die in een houtbeschermingsproduct is vermengd en die een preventieve of curatieve werking heef v. blauwfungicide

geanodiseerd aluminium

het aanbrengen van afwerkingslagen bij aluminium profielen; doel: verfraaien en tegen weersinvloeden beschermen

gedraineerde glassponning

glassponning waarin een afwateringsgroefje is voorzien; doel: het condensatiewater tussen de buitenrand van de ruit en de glassponning afvoeren

gedrenkt hout

hout dat via drenking of onderdompeling een preventieve behandeling tegen insecten en schimmels heeft ondergaan

gegalvaniseerd staal

staal dat door een industriële bewerking van een beschermingslaag voorzien is; doel: oxidatie verhinderen

gelabeld hout

een aanduiding of label voor het constructiehout, dat er op wijst, dat het hout afkomstig is uit goed beheerde bossen, waar niet alleen rekening gehouden wordt met economische aspecten, maar ook met milieu en sociale voorwaarden

gelijkliggend schrijnwerk

constructiewijze waarbij de binnenzijde van kozijn en vleugel of deurblad in één effen vlak zijn geplaatst

geluidsdichtingsgrens

afsluitzone bij ramen en buitendeuren waar geluidswerende dichtingen zijn geplaatst v. akoestische dichtingsgrens

gepaarde zijde

referentievlak waarop de paartekens geplaatst worden

geprofileerde stukken

onderdelen waaraan een lijst of profiel is gefreesd v. lijst

gesatineerde afwerking

graad van afwerking waarbij de eindlaag een satijnglans vertoont v. satijnglans, satiné, zijdeglans

glasblad

glasplaat van een welbepaalde afmeting voor het afsluiten van een glasopening v. glasplaat, glasruit

glasdikte

diktemaat van een glasblad uitgedrukt in mm

106



glaslat

latje voor het bevestigen van een glasruit in een raamof deuropening

glaslatpennetje

uitstekend pennetje aan het einde van de glaslat; doel: hulpmiddel voor het juist positioneren in de glassponning

gordijngevel

constructie in glas, aluminium of hout die als voorzetwand bij een gebouw is aangebracht

halfschalen

afzonderlijke buiten- of binnenprofielen van een PVC- of aluminium kokerprofiel

hangen sluitwerk

alle beslagwerk dat noodzakelijk is voor het draaien en sluiten van ramen en deuren

harsgallen

concentraties van hars bij naaldhoutbomen

homogeen inbraakvertragend vermogen

wordt gezegd van een schrijnwerkelement dat op de meest kwetsbare plaatsen van een degelijk inbraakvertragend beslagwerk is voorzien en zo minder zwakke punten vertoont

hoofdslot

het bijzonderste sluitpunt van een deur of raam

houtbescherming

procédé waarbij men hout een speciale behandeling geeft, met een al dan niet gepigmenteerd houtbeschermingsproduct; doel: weerstand van het hout verhogen tegen de aantasting van houtvernielers zoals insecten, schimmels en weersinvloeden

houtdikte

diktemaat van het hout uitgedrukt in mm v. ruwe houtdikte, geschaafde diktemaat

houtsectie

de dikte- en breedtematen van houten stukken v. houtzwaarte

houtimitatie

nabootsing van een houtstructuur of een houttekening op foliën of op platen

impregneren

via een aantal penetratiemethoden een houtbeschermingsmiddel in het hout laten indringen

indekschrijnwerk

constructiewijze van buitenschrijnwerk waarvan het vlak van het kozijn van binnen gezien uitsteekt op het vlak van de vleugel v. indekwerk, terugliggend schrijnwerk

infiltratie

* indringing van vocht bij ramen en deuren

interne permutatiestift

binnenstift die de draaibeweging van een passende sleutel in het cilinderlichaam mogelijk maakt

isolerende beglazing

glaspaneel bestaande uit twee of drie glasruiten die met elkaar verbonden zijn door een luchtdicht profiel, met tussen de ruiten een droge luchtspouw of gas; doel: de thermische en geluidswerende waarde verhogen v. isoleerbeglazing

kaderwerk

raamconstructie met regels en stijlen die onderling op een eigen manier verbonden zijn v. frame


107


kamersysteem

opbouwwijze van een PVC- of aluminium kokerprofiel waarbij een aantal schotten (kamers) tot stand komen die op zichzelf een afzonderlijk compartiment vormen

kantenbreking

lichte opronding of afschuining van scherpe kanten van een constructieonderdeel

kierstand

beperkte (vergrendelbare) opening van een raamvleugel of deurblad

kierstandhouder

een raamof deurbeslag dat een beperkte opening van een raamvleugel of deurblad in vergrendelde staat toelaat

kipraam

raam waarvan de vleugel een gedeeltelijk openvallende beweging maakt v. openvallend raam

kipstand

geopende stand van een raamvleugel bij een kipraam of een draaikipraam of van een kipschuifdeur

kitkant

schuine kant voorzien aan het glaslatje ter hoogte van de glassponning

kitmateriaal

elastisch blijvende vulstof die gebruikt wordt om naden of voegen te dichten v. kitten, dichtingsmateriaal, elastisch voegmateriaal

kitsponning

ingefreesde sponning in het raamof buitendeuronderdeel waarin kitmateriaal gespoten wordt

kleurgelakt

verfprocédé waarbij de verflaag (laklaag) een bepaalde kleur heeft

kokerprofiel

holle staaf van een welbepaalde vorm uit PVC of aluminium

kopshout

het transversale vlak van een afgewerkt stuk hout v. kopsvlak, kopse vlak

koudebrug

contactzone tussen twee bouwelementen waar een verbinding tot stand gebracht is die de invloeden van de buitenlucht naar de binnenruimte van een gebouw overbrengt

kozijn

buitenkader van een deur of raam dat vastgeankerd is aan het metselwerk of het gevelfragment waartoe het behoort v. raamkozijn, deurkozijn, vast kader

kozijndorpel

onderste, horizontale, vaste deel van het kozijn v. steenlijst, onderdorpel, lekdorpel

kozijnregel

horizontaal boven- of tussenstuk van het kozijn

kozijnstijlen

verticale stukken van het kozijn

kozijnpost

vaste verticale tussenstijl gemonteerd in het kozijn

lazuur

transparante afwerkingslaag van een beschermingssysteem van houten buitenschrijnwerk v. vernis- of eindlaag, toplaag

legering

mengen van een aantal bestanddelen als veredeling van een bepaalde metaalsoort

108



legeringselementen

vreemde stoffen die aan een metaalsoort worden toegevoegd om de eigenschappen ervan te verbeteren

moffelen

bewerkingsproces van aluminium waarbij men de profielen met een speciaal afwerkingsprocédé van een eindlaag voorziet

monolitisch glas

enkel glas

omtreksluiting

sluitsysteem van een raam of deur dat op de drie of vier buitenkanten van een bewegend deel een aantal sluitpunten heeft

omtrekspeling

zijdelingse speling bij een bewegend deel van een raam of deur, die aan de zijkanten voorzien is

ongepaarde zijde

* het tegenoverliggende vlak van de gepaarde zijde van een raamof deuronderdeel waarop geen paartekens geplaatst zijn

onrechtstreeks waterscherm

* afsluitzone tussen kozijndorpel en -vleugel waarbij geen regenwaterprofiel is voorzien

ontwateringsgleuf

gleuf of groef voorzien in de horizontale onderdelen van een PVC-, houten of aluminium raam; doel: het doorslaande regenwater opvangen en afvoeren v. afvoergleuf

opdek

het gedeelte van een binnenkader, een vleugel of een deurblad, dat buiten het binnenvlak van het kozijn uitsteekt v. opdekconstructie, opdekraam, opdekdeur

opdekvleugel

raamvleugel die volgens een opdekconstructie is uitgevoerd

open pen- en gat-verbinding

enkelvoudige of meervoudige houtverbinding met een open verbindingsstructuur

oppervlaktebehandeling

het aanbrengen van een afwerkingsprocédé bij buitenschrijnwerk

oxidatie

scheikundig proces veroorzaakt door de luchtpollutie of door een scheikundige reactie van twee stoffen waarbij de oppervlakte van het materiaal degradeert en vervuiling vertoont v. roest

oxidelaag

laag op een aluminiumprofiel die ontstaat door een scheikundige verbinding van zuurstof met een ander element, bv. zwavelzuur; doel: voorbereiding van de anodisering

paartekens

door de houtbewerker gebruikte verzameltekens die op de onderdelen van een houtconstructie worden getekend als herkenningsmiddel van de plaats die een bepaald onderdeel inneemt in het geheel van de constructie v. paringstekens

paddestoelnokken

sluitnokken van een raamof deursluiting die paddenstoelvormig zijn en door hun speciale vorm het inbraakvertragende effect van het buitenschrijnwerk verhogen

patineren

* het aanbrengen van een schaduweffect als afwerking

pennen

* verbindingsmiddelen die aan de uiteinden van raamof deuronderdelen worden aangebracht om een stevige houtverbinding te maken


109


penverdeling

de positie van de pen(nen) t.o.v. de houtdikte van het te verbinden onderdeel

penvermindering

versmalling van de penbreedte bij een pen- en gatverbinding, als gevolg van infrezing van een sponning, profiel of groef v. penmindering

perspalen

aluminium gegoten stukken van een bepaalde vorm die als uitgangsmateriaal dienen voor het extrusieproces

pigmenten

sterk geconcentreerde kleurstoffen in vaste of vloeibare vorm die in verven vermengd worden;

planchetten

houten planken als onderdeel van een beschot of van een plankendeur die van tand en groef en soms van een voegontduiking voorzien zijn

plankendeur

een deurtype waarvan het deurblad met planchetten bekleed is v. planchettendeur

poedercoaten

elektrostatisch aanbrengen van een verflaag met poederverf

polyamidestrip

verbindingsprofiel in kunststof dat tussen het binnen- en buitengedeelte van een aluminium kokerprofiel voorzien is; doel: de overdracht van koude en warmte verhinderen

polyurethaangiethars

kunsthars met als hoofdbestanddeel polyurethaan

polyurethaanlijm

reactieve, watervaste lijmsoort die een verharder bevat of waarbij een verharder wordt toegevoegd en die uithardt door een inwendige reactie van scheikundige stoffen

profiel

* lijstvorm v. lijst

profileren

aan een werkstuk een lijstvorm aanbrengen door middel van een freesbewerking

propyleen

monomeer die kan gepolymeriseerd worden tot polypropyleen, gebruikt in veel toepassingen (verpakking, folie, gebruiksartikelen, auto-onderdelen, …)

PVC

petrochemisch product: een organische component die voortkomt uit petroleum of natuurlijk gas; het ontstaat door het polymeriseren van het monomeer vinylchloride

raamfreesset

frezenstel dat in één freesbewerking verschillende profileringen aan raam- en deuronderdelen aanbrengt

rechtstreeks waterscherm

* afdichtingszone voor vochtinfiltratie, uitgevoerd met een regenwaterprofiel met soepele dichtingsstrips

recycleerbaarheid

mogelijkheid tot het opnieuw verwerken van afgedankte materialen in een bruikbaar product

reflexievermogen

eigenschap van materiaal om na belasting terug te keren in zijn oorspronkelijke vorm

recuperatieglaslat

type van glaslat dat uitgespaard en bewerkt wordt uit het hout van de glassponning

110



regel

horizontaal geplaatst onderdeel van een raamwerk v. bovenregel, middenregel, tussenregel

regenwaterprofiel

aluminium profiel dat tussen de onderregel van een raamvleugel en een onderdorpel of steenlijst van het kozijn geplaatst wordt; doel: wind- en waterdichtheid bevorderen en lekwater afvoeren v. waterlekprofiel, waterprofiel

schuimrubberband

afdichtingsmateriaal of -strook die gebruikt wordt voor het afdichten van voegen tussen buitenschrijnwerk en metselwerk

slip

opening tussen twee naast elkaar geplaatste pennen als onderdeel van een houtverbinding v. open gat

soepele dichting

aansluiting tussen bewegend deel en vast gedeelte van een raam of deur waar gebruik wordt gemaakt van een indrukbare rubberen strip

spatieblokjes

blokjes van diverse dikten die gebruikt worden bij het plaatsen van glas of een paneel als afstandhouders tussen de sponning en het (glas)paneel

speling

* ruimte of spleet tussen het bewegende deel en het vaste kader

sponningbreedte

afmeting van een sponning in functie van de dikte van het materiaal

sponningdiepte

afmeting van een sponning in functie van de breedte van het materiaal

sponningvoorhout

het gedeelte hout dat zich voor de glassponning van een raamwerk bevindt, gezien vanaf de buitenzijde;

spouw

ruimte tussen twee muurplaten, glasruiten of vulpanelen

staalverzinkte, zelftappende schroeven

verzinkte schroeven van een speciale uitvoering die aan het uiteinde van een boorkopje voorzien zijn

standaardsponning

de normale of gestandaardiseerde afmetingen van een aanslagsponning bij ramen of buitendeuren met 4 mm als referentieafmeting

statische belasting

belasting op een onderdeel van een houtconstructie met een onbeweeglijke en bestendige druk

steunblokjes

* blokjes uit harde kunststof of uit hard hout voor het correct plaatsen van een glasblad

stoomkraker

een raffinaderijproces dat aan de hand van warmte (via stoom) en een katalysator de moleculaire structuur breekt en later weer combineert tot iets nieuws (base chemicals)

terugliggende glaslat

model van glaslat(ten) dat naar plaatsing van het glas een beetje binnen het vlak van het raamwerk komt

thermisch isolerend glas

soort van beglazing die warmte- en koude-isolerend is

tunneloven

onderdeel van een doorloopdrooginstallatie waarbij poedergelakte aluminium profielen via een transportsysteem door een verwarmde, gesloten droogtunnel gevoerd worden om het lakproces te versnellen

universele sluiting

sluitmechanisme dat onder diverse omstandigheden kan worden geplaatst


111


UV-bestendig

eigenschap van een bepaalde afwerkingslaag om schadelijke ultraviolette stralen tegen te houden

valraam

vensterraam waarvan de opgaande vleugel(s) een naar binnen toe openvallende beweging maakt (maken)

valraamscharnier

speciaal raamscharnier dat de openvallende of kippende beweging mogelijk maakt

vast raam

type vensterraam waarvan geen enkel deel een beweging maakt

veiligheidscilinder

slotcilinder die door zijn speciale bouw belangrijk is voor inbraakvertraging

veiligheidsglas

glassoort die door een speciaal fabricageprocédé onbreekbaar is

veiligheidsklassen

classificatie van glassoorten op het gebied van breuken en inslagen

veiligheidssluitkom

verbeterde versie van het sluitpunt van een slot of sluitnok

veiligheidsrozet

sleutelplaatje dat in hetzelfde vlak van de cilinder gemonteerd wordt; doel: bescherming van de cilinder

verankeren

bevestigen van een raamof deurkozijn in de muuropening door middel van muurpluggen of speciale schroeven v. het verankerde deel van een raam of deur

vergaren

* het samenbrengen van een houtconstructie (een raam of een deur vergaren)

verluchte glassponning

een glassponning die voorzien is van een extra verluchtingsgroef met een aantal geboorde openingen

verluchtingsgroef

ondiepe groef in de glassponning om het condensatievocht af te voeren

vleugel

opengaand of ingewerkt deel van een raam v. raamvleugel

vochtinfiltratie

indringing van vocht onder de vorm van waterdamp of waterdruppels

vulprofiel

een soepele, dunne, zelfklevende strip die gebruikt wordt bij het plaatsen van glas en die vooraf gekleefd wordt aan de binnenkant van de glassponning en aan de binnenkant van de glaslat

wachtoven

onderdeel van productie-installatie van aluminium waar de legeringen samen met het vloeibare aluminium onder hoge temperaturen worden vermengd

waterplint

deurplint bij een buitendeur; doel: beletten dat het aflopende en doorslaande regenwater tussen de onderkant van het deurblad en de stenen dorpel naar binnen dringt v. plint

* betekenis van het woord in de context van de inhoud van de module

112


MODULAIRE handboeken Hout •• Overzicht beschikbare handboeken •• Manuele houtbewerking •• Machinaal houtbewerking (eerste deel) •• Machinaal houtbewerking (tweede deel) •• Machinaal houtbewerking (derde deel) •• Ramen en deuren (eerste deel) •• Plaatsen van ramen en deuren •• Rechte steektrap en bordestrap •• Wanden en plafonds •• Massieve meubelen •• Gevelbekleding •• Binnenschrijnwerk

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid. modulair handboek hout. Ramen en deuren. Deel I

Recommend Documents