Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid. bouwplaatsmachinisten. Toegepaste technieken. Lastechnieken. Invulcursus

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

bouwplaatsmachinisten Toegepaste technieken

Lastechnieken Invulcursus

2

Toegepaste technieken

LASTECHNIEKEN

VOORWOORD Situering Er bestaan al verschillende uitgaven over bouwplaatsmachines, maar de meeste zijn verouderd. Daarom is de vraag naar een modern handboek, waarin ook de nieuwe technieken aan bod komen, enorm groot. Het ‘Modulair handboek Bouwplaatsmachinisten’ werd geschreven in opdracht van fvb-ffc Constructiv (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid). De dienst Gemechaniseerde beroepen (MECA) van het fvb vormde het redactieteam. De verschillende boekdelen werden in samenwerking met de opleidingsinstellingen uitgewerkt. Dit handboek werd opgebouwd uit verschillende boekdelen en verder opgesplitst in modules. De structuur en inhoud werden aangepast aan de nieuwe technieken in de bouw- en machinewereld. In het naslagwerk werd tekst zoveel mogelijk afgewisseld met afbeeldingen. Hierdoor krijgt de lezer het leermateriaal meer visueel aangeboden. Om goed aan te sluiten bij de realiteit en de principes van competentieleren is een praktijkgerichte beschrijving het uitgangspunt van elk onderwerp. De boekdelen bevatten ook praktijkoefeningen.

Opleidingsonafhankelijk Het handboek werd zo ontwikkeld dat het voor verschillende doelgroepen toegankelijk is. We streven naar een doorlopende opleiding: zo kan zowel een leerling bouwplaatsmachinist als een werkzoekende in de bouw of een werknemer van een bouwbedrijf dit handboek gebruiken.

Een geïntegreerde aanpak Veiligheid, gezondheid en milieu zijn thema’s die de redactie hoog in het vaandel draagt. Het is voor een bouwplaatsmachinist uitermate belangrijk dat hij daar de nodige aandacht aan besteedt. Om de toepasbaarheid te optimaliseren werden deze thema’s zoveel mogelijk geïntegreerd in het handboek.

Robert Vertenueil Voorzitter fvb-ffc Constructiv

3

© fvb•ffc Constructiv, Brussel, 2012 Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen. N036BM - versie augustus 2012.

D/2011/1698/86

4

Contact Voor opmerkingen, vragen en suggesties kun je terecht bij: fvb•ffc Constructiv Koningsstraat 132/5 1000 Brussel Tel.: +32 2 210 03 33 Fax: +32 2 210 03 99 website : fvb.constructiv.be


LASTECHNIEKEN

INHOUD 1. Lastechnieken��7 1.1. Historiek��7 1.1.1. Soorten��8 1.2. Veiligheidsvoorschriften��9 1.2.1. Opslag van elektroden��9 1.2.2. Lassen in besloten ruimten��9 1.2.3. Elektrische veiligheid��9 1.2.4. De elektrodehouder�� 10 1.2.5. Beschermende kledij�� 10 1.2.6. Lasrook�� 11 1.2.7. Laspositie�� 12 1.2.8. Boogtijd�� 12 1.2.9. Vermindering van lasrook�� 13 1.2.10. Ventileren�� 14 1.3. Veiligheidsmaatregelen�� 15 1.3.1. Elektrische stroom�� 15 1.3.2. Brandgevaar�� 15 1.3.3. Veiligheid van omstaanders�� 16 1.4. Gas�� 17 1.4.1. Risico’s�� 17 1.4.2. Bijkomende aandachtspunten�� 20 1.5. Welke werkzaamheden uitvoeren bij een graafmachine?�� 21 1.6. Europese kleurcode voor gasflessen�� 22 1.7. Elektroden�� 24 1.7.1. Cellulose elektroden�� 24 1.7.2. Rutiel elektroden�� 25 1.7.3. Basische elektroden�� 26 1.7.4. Speciale elektroden met verhoogd rendement�� 27 1.8. Stroombronnen�� 28 1.9. MIG/MAG-lassen�� 29 1.9.1. MIG/MAG-lassen met volle draad�� 29 1.10. Lasapparatuur�� 30 1.10.1. Toebehoren van een lasinstallatie�� 30 1.11. Lassen van hijshaken�� 31 1.11.1. Hijstabel�� 32 1.11.2. Keuringsvoorwaarden�� 33 1.11.3. Wie mag een hijshaak lassen?�� 33 1.11.4. Andere lasmethodes�� 34

5

6

1. Lastechnieken


LASTECHNIEKEN

1. Lastechnieken 1.1. Historiek In 1881 ontwikkelde Auguste de Meritens een apparaat waarmee het mogelijk was om door middel van koolstofelektroden de elektrische boogwarmte te benutten om loodplaten voor accu’s te lassen. De Russen Nicolas Bernardos en Stanislav Olszewski borduurden voort op dit Engelse patent en plaatsten de koolstofelektrode in een geïsoleerd handvat. Ze patenteerden dit idee in 1887. Dit was in principe de doorbraak voor het elektrisch lassen. Dit succes zette anderen aan tot nadenken om deze ontwikkeling te verbeteren. De Amerikaan Strohmenger patenteerde in 1912, net voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, een dikker beklede elektrode in de Verenigde Staten. De twee wereldoorlogen hebben de ontwikkeling van beklede elektroden in een stroomversnelling gebracht. Al in 1920 werd in Engeland het eerste volledig gelaste schip gemaakt: de Fulagar. De productie van __________________ elektroden was niet eenvoudig en erg arbeidsintensief. Aanvankelijk werd elke elektrode handmatig gemaakt. IJzeren staafjes werden ondergedompeld in een pasta en aan een rek gedroogd. Als de __________________ door het verticaal ophangen iets uitzakte bij het drogen en niet rond was, moest hij met schuurpapier weer rond gemaakt worden. Maar alles werd een stuk eenvoudiger toen de fabricage in 1927 door extrusie kon gebeuren.

7


LASTECHNIEKEN

1. LASTECHNIEKEN

1.1.1. Soorten De elektroden die vandaag het meest gebruikt worden, zijn: • ______________________ elektroden • ______________________ elektroden • ______________________ elektroden

8

1. LASTECHNIEKEN


LASTECHNIEKEN

1.2. Veiligheidsvoorschriften 1.2.1.

Opslag van elektroden

De elektroden moeten altijd in een __________________, goed ______________________ ruimte bewaard worden. Een goede manier om pakken elektroden op te slaan, is op houten pallets of op een rek dat vrijstaat van de vloer.

1.2.2.

Lassen in besloten ruimten

Als er een ___________________ __________________ aan giftige dampen of gassen kan ontstaan, is extra aandacht nodig. Bij het lassen met __________________________ kan verstikkingsgevaar ontstaan door zuurstoftekort. Een daarvoor gekwalificeerde medewerker moet het risico beoordelen, bepalen welke stappen ondernomen moeten worden om het werk veilig te kunnen uitvoeren en voorschrijven welke maatregelen genomen moeten worden gedurende het lassen zelf.

Opgelet • Zorg voor voldoende ventilatie. • Zorg dat er geen gascilinders opgeslagen worden in de besloten ruimte.

1.2.3.

Elektrische veiligheid

Bij kabels moet extra aandacht besteed worden aan de volgende punten: • De kabels moeten _____________________ zijn en beschermd worden tegen uitwendige beschadigingen. • Het lastoestel mag niet verplaatst worden door aan de kabels te trekken. • Er mag niet over de kabels gereden worden. • De laskabel moet uit ____________________ bestaan. • De kabels mogen niet over ruwe of scherpe kanten schuren. 9


LASTECHNIEKEN

1. LASTECHNIEKEN

1.2.4.

De elektrodehouder

• Laat de elektrodehouder __________________ in contact komen met water. • Laat de houder niet op de grond slingeren, maar leg hem altijd op een ________________ en ____________ plaats. • Draag altijd droge _______________________________.

1.2.5.

Beschermende kledij

Bij laswerkzaamheden moeten lassers altijd beschermd worden tegen schadelijke __________________. Bij booglassen met beklede elektrode moeten lassers beschermd worden tegen ____________ en ____________. De bescherming tegen hitte gebeurt door brandvertragend materiaal te dragen, dat meestal gemaakt is van __________, zowel de handschoenen als de schort.

Laskap: De laskap is gemaakt van een ______________________. De kap beschermt het hoofd en de hals van de lasser. Het ______________________ bevat een beschermglas, waar een gewoon wit glas voor geschoven wordt, zodat het niet beschadigd kan worden.

Lashelm: De lashelm wordt vastgezet op het hoofd. Hij scharniert en maakt het glas __________________ tijdens het lassen. Hij zorgt er ook voor dat de lasser zijn beide ________________ vrij heeft tijdens het lassen.

10

1. LASTECHNIEKEN

1.2.6.


LASTECHNIEKEN

Lasrook

De maatregelen die genomen moeten worden voor een voldoende bescherming tegen de schadelijke effecten van lasrook, zijn afhankelijk van verschillende factoren: • het _____________________ • de _____________________ van het werk • de _____________________ van het stuk Bij het lassen met beklede elektrode in een werkplaats is uitsluitend ________________________ altijd onvoldoende en zal _____________________ moeten worden toegepast. De lasrook mag de ____________________ van de lasser niet kunnen bereiken en moet vooraf worden afgezogen. Er moeten speciale voorzieningen worden getroffen ten aanzien van ____________________ bij lassen in besloten ruimtes, zoals in een ketel, een tank of een ruimte van een schip. Enkele factoren die belangrijk zijn voor de blootstelling aan lasrook: • de laspositie • de lasplaats • de duur van de blootstelling Verschillende lassers die __________________ werk uitvoeren, maar in een andere __________________, kunnen eventueel in verschillende mate blootgesteld worden aan lasrook. Elk laswerk moet __________________ worden beoordeeld.

11


LASTECHNIEKEN

1. LASTECHNIEKEN

1.2.7.

Laspositie

De houding van de lasser tegenover het ________________ en de ________________________ hebben een invloed op de blootstelling. Het is belangrijk dat de lasser een houding aanneemt waarbij hij zich zo ver mogelijk verwijdert van de lasrook.

1.2.8.

Boogtijd

Hoe __________________ een lasser blootgesteld wordt aan lasrook, is afhankelijk van hoe lang er effectief gelast wordt. Dit is dus ook afhankelijk van de lassers die werkzaamheden uitvoeren in de ________________________ omgeving.

12

1. LASTECHNIEKEN

1.2.9.


LASTECHNIEKEN

Vermindering van lasrook

We kunnen lasrook niet volledig weghalen, maar we kunnen wel enkele stappen ondernemen om de hoeveelheid te verminderen: • het lasproces ______________________ • de _______________________________ aanpassen • de ____________________ van de werkruimte aanpassen • werken met _____________________________ _________________________________

13


LASTECHNIEKEN

1. LASTECHNIEKEN

1.2.10. Ventileren De werkruimte goed ventileren is prima als de laswerkzaamheden van __________________ duur zijn. De beste methode om lasrook te verwijderen, is hem __________________ bij de bron. Daarvoor kunnen we het best __________________________ gebruiken. Voordelen van bronafzuiging: We kunnen de lasrook wegzuigen zonder dat de _________________________ verdwijnt. Wanneer bronafzuiging echt niet mogelijk is, moeten we persoonlijke adembeschermende middelen toepassen. Er zijn _____________ soorten beschermingmiddelen: • __________________________________, waarmee de in te ademen lucht op de werkvloer behandeld wordt voor hij ingeademd wordt • _____________ luchtaanvoer via een ________________

14

1. LASTECHNIEKEN


LASTECHNIEKEN

1.3. Veiligheidsmaatregelen 1.3.1.

Elektrische stroom

• Controleer de elektrische ____________________ en zorg ervoor dat de eventuele beschadigde elementen en de losse draden hersteld worden voor het lastoestel gebruikt wordt. • Gebruik altijd ___________________ klemmen en kabels. • Gebruik eventueel isolerende __________________. • Draag specifieke ________________________________, handschoenen en een laskap.

1.3.2.

Brandgevaar

Laswerkzaamheden veroorzaken regelmatig _____________, meestal door wegspringende vonken __________________ metaal. Bij het lassen aan een graafmachine moet de ____________ _________ losgekoppeld worden, omdat er een reëel gevaar bestaat voor ________________ in het elektrische systeem. De computerdoos van het motorgedeelte en de alternator die op de motor gemonteerd is, zijn niet bestand tegen ________________________________. Bij laswerkzaamheden moet er altijd voldoende _____________________ ter beschikking staan in de onmiddellijke omgeving.

Haal brandbare producten altijd weg uit de onmiddellijke omgeving! Blusmiddelen: blustoestel , haspel , vuurdeken

15


LASTECHNIEKEN

1. LASTECHNIEKEN

1.3.3.

Veiligheid van omstanders

Probeer altijd zo weinig mogelijk andere personen te __________________ of te __________________ bij de laswerkzaamheden. Probeer de werkzaamheden uit te voeren in een __________________ ruimte met de nodige afzuiging. Als dat niet kan, gebruik dan ____________________________.

Bij laswerkzaamheden komen giftige __________________, __________________ en __________________ vrij.

Wat is lasrook? Lasrook, ook wel lasdamp of lasnevel genoemd, is een mengsel van in de lucht zwevende fijne stofdeeltjes en gassen.

16

1. LASTECHNIEKEN


LASTECHNIEKEN

1.4. Gas Hoe schadelijk de lasrook en gassen zijn voor de lasser en andere personen, is afhankelijk van: • de _______________________ • de _______________________ • de ____________________________ van de lasser • de ____________________________ van de lasser

1.4.1.

Risico’s

Irritatie van de luchtwegen Fijne stofdeeltjes kunnen een droge keel, een geïrriteerd gevoel en hoesten veroorzaken. Bij hoge concentraties zijn ook een ______________________ gevoel op de borst en ademhalingsmoeilijkheden mogelijk.

Metaaldampkoorts __________________________ zoals zink, mangaan en koperdampen inademen kan leiden tot een acute ziekte die lijkt op griep. Deze metaaldampkoorts komt het meest voor bij het lassen van __________________________ staal. Voorzie dus altijd afzuiging bij het lassen op delen die gegalvaniseerd staal bevatten.

17


LASTECHNIEKEN

1. LASTECHNIEKEN

Effect op lange termijn: Er is een aanwijzing dat veelvuldig lassen zonder de nodige afzuiging een verhoogd risico op _____________________ veroorzaakt. Maar het gevaarlijkste is:

de straling Het risico wordt voornamelijk gevormd door fel blauw licht en de onzichtbare UV-straling. Blootstelling kan leiden tot een verbrande huid en tijdelijke ______________________. Op lange termijn kan blijvende schade ontstaan, zoals versnelde _________________________ en staar.

Lasogen Het licht dat veroorzaakt wordt door de ________________, bevat behalve zichtbare ook onzichtbare stralen: ___________________- en ____________________stralen. Deze stralen kunnen ‘__________________’ veroorzaken Zogenaamde lasogen kunnen al ontstaan na een ____________________ blootsteling aan de vlamboog.

18

1. LASTECHNIEKEN


LASTECHNIEKEN

Elektromagnetische velden Elektrische velden ontstaan door een verschil in elektrische lading tussen twee plaatsen. Hoe groter het _____________________________, hoe sterker het veld. Als de positieve en de negatieve lading regelmatig omwisselen, ontstaat naast het elektrische veld met een wisselende sterkte en richting ook een magnetisch veld. We spreken dan van een ___________________________ veld. De snelheid waarmee het veld omwisselt (het aantal keren per seconde), wordt de ____________________ genoemd. Hoewel elektromagnetische velden geen _______________ in het lichaam kunnen beschadigen, zijn er toch risico’s voor de gezondheid als ze sterk genoeg zijn. Bij velden met _____________ frequenties, zoals die bij lassen ontstaan, kunnen elektrische stromen in het lichaam optreden als de ____________________ groot genoeg is. Hierdoor kunnen spiersamentrekkingen of stoornissen in de hartfunctie ontstaan. Elektromagnetische velden die een __________________ voor de gezondheid kunnen opleveren, ontstaan alleen bij elektrisch lassen, niet bij open vlam of laserlassen. De belangrijkste bron is de _______________________ en de veldsterkte neemt af naarmate de lasser verder van de kabel verwijderd is.

Zichtbaar licht Zichtbaar licht is die straling die we met onze ogen kunnen zien. Dit licht wordt door het __________________ in het oog opgevangen en doorgegeven aan de hersenen. Bij lassen kan zichtbaar licht ontstaan dat zo fel is dat het netvlies beschadigd raakt en dat er gezichtsverlies optreedt. Zichtbaar licht kan bij _____________ soorten lastechnieken vrijkomen. 19


LASTECHNIEKEN

1. LASTECHNIEKEN

1.4.2.

Bijkomende aandachtspunten

De volgende maatregelen kunnen helpen om het risico te verminderen: • Hou kabels zo __________________ mogelijk en leg ze zo dicht mogelijk tegen elkaar en op de vloer. • Zorg dat er geen ______________________ voorwerpen in de buurt van het werkstuk staan: deze voorwerpen kunnen de lokale sterkte van het elektromagnetische veld vergroten of optische straling weerkaatsen. • Hang bij handmatig elektrisch lassen de stroomkabel niet over je arm of schouder en hou _____________________ afstand tussen je hoofd of romp en de kabel, gelijkrichter of transformator (minstens 20 centimeter). • Hou bij geautomatiseerde lasprocessen minstens een __________________ afstand tot het lasapparaat aan en zorg voor fysieke afscheidingen, zoals veiligheidsdeuren. • Hou bij elektrisch lassen ook rekening met het risico op een elektrische __________________ bij aanraking van elektroden, de lastang, het werkstuk, klemmen en de tafel. Draag __________________ metalen sieraden of horloge. • Raadpleeg een arts bij ______________________ zoals huiduitslag, huidverbranding, verminderd gezichtsvermogen of een gevoel van zand in de ogen. • Wees erop bedacht dat bepaalde ____________________ het lichaam gevoeliger kunnen maken voor de effecten van UV-straling. Raadpleeg hiervoor de bijsluiter en raadpleeg een arts als je na het gebruik van een geneesmiddel huid- of oogklachten krijgt.

20

1. LASTECHNIEKEN


LASTECHNIEKEN

1.5. Welke laswerkzaamheden uitvoeren bij een graafmachine? Bescherming van smeernippels Als de bescherming van een ______________________ bij een graafmachine beschadigd of afgerukt wordt, moet dit zo _______________ mogelijk hersteld worden om overmatige vervuiling of binnendringing van vuil te vermijden.

Bevestigingsbeugel van hydraulische leidingen Als hydraulische __________________ op een graafmachine loskomen of als er hydraulische leidingen bijgeplaatst worden, moeten ze onmiddellijk op een professionele manier vastgezet worden om verder kwaad te voorkomen.

Steunen en trede Als voettreden, beschermingsuitrusting of opstapmogelijkheden loskomen, moet dat indien mogelijk hersteld worden.

Steun van uitlaat Als de uitlaat en de demper losgekomen zijn, moet er bij de herstelling altijd voor gezorgd worden dat de vrijgekomen hitte en de eventuele lasspatten geen ________________ kunnen veroorzaken. Bij laswerken aan een machine moet de _______________ altijd ontkoppeld worden om verdere schade te voorkomen. Voorzie bij het lassen van uitlaatsystemen altijd een nieuw exemplaar, want laswerkzaamheden aan dempers zijn niet van blijvende aard. Las nooit katalysatoren en roetfilters!

21


1. LASTECHNIEKEN

LASTECHNIEKEN

1.6. Europese kleurcode voor gasflessen

ARGON

MENGGAS

ZUURSTOF

MIG/MAG Aluminium Cusi 3

MIG/MAG 85/15 Staal

AUTOGEEN In combinatie met acetyleen

TIG Aluminium Roestvaststaal Koper Staal

MIG/MAG 98/2 Roestvaststaal

HARDSOLDEER In combinatie met propaan

ACETYLEEN AUTOGEEN In combinatie met zuurstof

STIKSTOF AFPERSEN AIRCO auto: 11 bar industrie: 20 bar AUTOBANDEN

HELIUM BALLONNEN

KOOLZUUR AQUARIUM

DRANKEN

Etiketten duiden het gevaar van gas aan. Gebruik of transporteer __________________ een gascilinder zonder etiket. Het etiket is immers de enige mogelijkheid om de _________________ van de cilinder correct te identificeren.

22

1. LASTECHNIEKEN


LASTECHNIEKEN

23


LASTECHNIEKEN

1. LASTECHNIEKEN

1.7. Elektroden De meest gebruikte elektroden zijn: • cellulose elektroden • rutiel elektroden • basische elektroden

1.7.1.

Cellulose elektroden

Dit type elektroden heeft een hoog gehalte aan __________________ (houtmeel) in de bekleding. Het gevolg hiervan is een fel spuiende boog die een ___________ inbranding veroorzaakt in een relatief korte tijd, waardoor een hoge lassnelheid word bereikt. Dit veroorzaakt wel veel spatten en rook. Deze elektroden worden veel toegepast als ______________ en als ______________ laag bij het lassen aan pijpleidingen. Ze zijn relatief __________________ voor roest en kunnen uitstekend verlast worden in verticaal neergaande positie. Voordelen: • diepe inbranding in alle posities • uitstekende las

24

1. LASTECHNIEKEN

1.7.2.


LASTECHNIEKEN

Rutiel elektroden

Vergeleken met een cellulose elektrode wordt met een rutiel elektrode een geringere inbranding verkregen. Een rutiel elektrode is verkrijgbaar voor alle ______________________, zowel voor een stroombron die wisselstroom levert als voor een stroombron die gelijkstroom levert. Deze elektrode wordt in de praktijk vooral toegepast om _________________ te vullen en _____________________ te vervaardigen. Voor deze toepassingen wordt ijzerpoeder aan de elektrode toegevoegd om het __________________ te verhogen. Voordelen: • het __________________ toegepast • uitstekende __________________________ • mooie __________________ lassen, vloeien goed aan de te verlassen delen • goede slaklossing en verkrijgbaar in vele varianten en diameters • redelijk goede ______________________ eigenschappen • relatief hoog _______________________________

25


LASTECHNIEKEN

1. LASTECHNIEKEN

1.7.3.

Basische elektroden

Wat? Basische elektroden bevatten een hoog gehalte aan __________________ (calciumcarbonaat) en vloeispaat (calciumfluoride) in de bekleding. Deze stoffen hebben een sterk _____________________ werking op het smeltbad, waardoor een __________________, schoon lasbad verkregen wordt zonder veel ongewenste gassen. Hierdoor verbeteren de ________________________ eigenschappen, in het bijzonder de kerftaaiheid. Elektrodefabrikanten zijn tegenwoordig in staat om basische elektroden te vervaardigen met een waterstofgehalte van minder dan 5 ml per100 gram neergesmolten lasmetaal, een resultaat dat enkele jaren geleden nog voor onmogelijk gehouden werd. Voor speciale toepassingen worden zelfs elektroden op de markt aangeboden met een waterstofgehalte van minder dan 3 ml per100 gram neergesmolten lasmetaal. Dit geeft enorme voordelen bij het lassen van staalsoorten en constructies die ontvankelijk zijn voor waterstofgeïnitieerde scheurvorming. Door deze laag waterstofhoudende elektroden __________________ te verpakken kan het lage waterstofgehalte van de elektrode over een lange tijd worden gegarandeerd. Sommige fabrikanten vullen het __________________ slechts voor een lastijd van 4 uur (een halve shift) en geven een garantie dat het product zelfs 10 uur na de opening van het vacuümpak een waterstofgehalte heeft van 5 ml per 100 gram neergesmolten lasmetaal. Elektrodefabrikanten hebben begrijpelijkerwijze ______________________ ontwikkeld tussen de zuivere rutiel en basische elektroden. Deze mengtypen zijn populair bij lassers en constructeurs.

26

1. LASTECHNIEKEN


LASTECHNIEKEN

Nadelen: • Vergeleken met een rutiel elektrode is de ______________ minder goed. Er moet gelast worden met een korte boog. • De las geeft een grove tekening en bij een verkeerd gebruik kunnen gemakkelijk ___________________________ ontstaan. • De slaklossing is minder __________________ dan bij een rutiel elektrode. • Het lasmetaal geeft een relatief _____________ tekening. • Als het materiaal niet door een vakman verlast wordt, kunnen inbrandkerven ontstaan. • De _________________________ is dikwijls minder gemakkelijk dan bij een rutiel elektrode. Voordelen: • Door de chemische samenstelling van de bekleding en een speciale behandeling van de elektrode kan een lasmetaal met een zeer laag waterstofgehalte verkregen worden. • Het lasmetaal is erg _______________. Hierdoor worden uitstekende _______________________ eigenschappen verkregen (in het bijzonder een goede kerftaaiheid). • Het is mogelijk producten te verkrijgen met een extreem laag ______________________________. • Het lasmetaal geeft een hoge zekerheid bij constructies die worden blootgesteld aan hoge eigenspanningen.

1.7.4. Speciale elektroden met verhoogd rendement Zowel bij rutiel als bij basische elektroden kan het rendement worden verhoogd door _____________________ toe te voegen. De percentages toegevoegd ijzerpoeder kunnen variëren tussen 120% en 240%. Het rendement kan worden berekend door het gewicht van het neergesmolten lasmetaal te delen door het gewicht van de verbruikte kerndraad en dit met 100 te vermenigvuldigen, zodat uiteindelijk een getal in procenten verkregen wordt. Dergelijke types elektroden worden in de praktijk toegepast om ______________ te vullen en hoeklassen te leggen. De elektroden worden meestal ____________________ verlast. Ze zijn economisch zeer interessant en aantrekkelijk voor de lasser.

27


LASTECHNIEKEN

1. LASTECHNIEKEN

1.8. Stroombronnen De meeste elektroden kunnen zowel op ________________ als op __________________ verlast worden. Een uitzondering hierop vormen de producten die specifiek voor gelijkstroomlassen ontwikkeld zijn. Dit zijn bijna altijd __________________ varianten. Elektroden die voor wisselstroom ontwikkeld zijn, laten zich op een enkele uitzondering na bijna altijd uitstekend op gelijkstroom verlassen. De stroombronnen zijn de laatste decennia aanzienlijk kleiner en lichter geworden door de toepassing van de ‘_______________________________’-techniek. Hierdoor wordt de toepassing op montage vergemakkelijkt. De aangehaalde stroombronnen kunnen vrij eenvoudig worden uitgebreid door modules voor ____________- en ____________-lassen te monteren.

1.8.1. Stroomsterkte Welke stroomsterkte toegepast moet worden, is afhankelijk van de __________________ van de __________________ en het rendement van de elektrode. Bij een normaal rendement mag ongeveer 40 A/mm als algemeen uitgangspunt genomen worden. Voor een elektrode van 4 mm betekent dit een stroomsterkte van ongeveer 160 A.

28

1. LASTECHNIEKEN


LASTECHNIEKEN

1.9. MIG/MAG-lassen 1.9.1.

MIG/MAG-lassen met volle draad

Wanneer CO2 en argonmengsels met CO2 en ook O2 gebruikt worden, spreken we van ________-lassen. Het beschermgas is dan immers actief door zijn oxiderende componenten. Bij ijzerlegeringen hebben de _______________________ componenten in het beschermgas een positieve invloed op de ____________________ van de draad naar het smeltbad.

Bij vloeistoffen worden de __________________ bij elkaar gehouden door onderlinge krachten. Zuurstof is in het bijzonder een werkzaam middel om de oppervlaktespanning van vloeibaar ijzer te verminderen en het afstoten van de vloeibare druppels te bevorderen. In de loop van de jaren heeft het MIG/MAG-lassen het lassen met beklede elektroden grotendeels verdrongen, omdat het door de hogere neersmeltsnelheden en de betere efficiëntie kostenbesparend werkt.

29


LASTECHNIEKEN

1. LASTECHNIEKEN

1.10. Lasapparatuur MIG/MAG-lasinstallaties zijn verkrijgbaar in diverse uitvoeringen, aangepast aan de toepassing en het soort werkzaamheden. Bij een ______________________________ is het draadaanvoermechanisme ingebouwd in de kast, samen met de stroombron. Daarnaast zijn er ook ______________________ installaties, waarbij de ___________________________ op een afstand van de stroombron kan worden gebruikt. Voor het lassen van de zachtere aluminiumdraad biedt het ‘push-pull’-systeem, met ___________________________ in zowel de draadkast als het pistool, voordelen. De capaciteit van de stroombron wordt bepaald door de materiaalsoort die gelast moet worden en de dikte van het materiaal. Ontwikkelingen in de elektronica hebben een grote invloed gehad op het bedieningsgemak en de _________________________________ van de apparatuur. Boven een stroomsterkte van ongeveer 250 A (bij 60% inschakelduur) wordt een ______________________ pistool aanbevolen. Lichtere apparatuur is enkel geschikt om staal tot circa 5 mm plaatdikte met een draaddiameter van 1,0 mm te lassen.

1.10.1. Toebehoren van een lasinstallatie • • • • • • •

30

Stroombron Elektrodehouder Persoonlijke beschermingsmiddelen Lasrookafzuigmateriaal Staalborstel Bikhamer Veiligheidsbril

1. LASTECHNIEKEN


LASTECHNIEKEN

1.11. Lassen van hijshaken Reglementering en keuring van lasconstructies bij een bouwplaatsmachine De gebruiker mag zelf lassen aan een graafmachine, op voorwaarde dat hij niet aan de constructieve eigenschappen van de machine komt, dus niet aan de armen, de gewrichten of de uitrusting. Als er een __________________ moet bijgeplaatst worden op de machine, moet dat gebeuren bij de leverancier van het merk. De leverancier last een __________________ hijshaak op een welbepaalde plaats, die ______________________ werd door de fabrikant. Het lassen zelf moet gebeuren door een _______________________ lasser.

31


LASTECHNIEKEN

1. LASTECHNIEKEN

1.11.1. Hijstabel De nieuwe hijstabel wordt opgesteld aan de hand van de volgende factoren: • de plaats waar de hijshaak werd bevestigd • de _____________________ van de giek • de _____________________ van de rupsen • het ____________________ van de uitrusting De fabrikant zorgt voor een aangepaste hijstabel waarop de maximale lasten op verschillende afstanden en hoeken vermeld staan. Een kopie van de nieuwe hijstabel moet op een zichtbare plaats in de cabine bevestigd worden. De fabrikant verwittigt ook een EDTC (__________________ __________________ __________________ __________ ______________________________), bv. Vinçotte. Iemand van het keuringsorganisme gaat naar de fabrikant en schrijft onmiddellijk een ‘_______________________________’ uit, zodat de machine kan werken. Achteraf wordt een definitieve versie naar de klant gestuurd.

32

1. LASTECHNIEKEN


LASTECHNIEKEN

1.11.2. Keuringsvoorwaarden • De lasser moet over een _________________ beschikken. • Het kantelpunt is belangrijk: de __________________ van de rupsen moet op de grond blijven. • De hijshaak moet __________________ het aangegeven gewicht kunnen dragen. • Er moet een nieuwe ________________ gemaakt worden. • Er mag niet zomaar overal gelast worden. De constructeur kan hierover meer inlichtingen verschaffen. • Er moeten slangbreukventielen ____________________ worden. • Deze keuring is niet verplicht voor de bak. • Het materiaal van de haak moet van de kwaliteit ________ zijn en gelast worden met staaldraad.

1.11.3. Wie mag een hijshaak lassen? Om een hijshaak te mogen lassen moet de lasser in het bezit zijn van een ____________________ EN 287-1. Dit certificaat is 2 jaar geldig. Om de 6 maanden wordt het ondertekend door de werkgever, die daarmee bevestigt dat de medewerker de betreffende activiteiten nog altijd uitoefent. Om de ____________________ moet er een nieuwe proef afgelegd worden.

Opgelet Aandachtspunt bij het lassen aan een graafmachine Verwijder altijd de _______________________ voor het lassen. Anders kunnen de ______________________ en andere elektronische toebehoren beschadigd worden. Eventueel kan er een _____________________________ worden geplaatst. 33


LASTECHNIEKEN

1. LASTECHNIEKEN

1.11.4. Andere lasmethodes • • • • • •

34

puntlassen kunststoflassen autogeen lassen snijden poederlassen TIG-lassen

NOTITIES


LASTECHNIEKEN

NOTITIES

35


LASTECHNIEKEN

NOTITIES

36

NOTITIES

NOTITIES


LASTECHNIEKEN

NOTITIES

37


LASTECHNIEKEN

NOTITIES

38

NOTITIES

fvb•ffc Constructiv Koningsstraat 132/5, 1000 Brussel t +32 2 210 03 33 • f +32 2 210 03 99 fvb.constructiv.be • [email protected] © fvb•ffc Constructiv, Brussel, 2012. Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen

39

Modulaire handboeken bouwplaatsmachinisten •• Toegepaste technieken Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid



BouwplaaTsmachinisTen

Bouwplaatsmachinisten

Bouwplaatsmachinisten

ToegepasTe Technieken

toegepaste technieken

toegepaste technieken

hydraulIca

PNEUMATIcA

ElEktricitEit

Hydraulica Pneumatica Elektriciteit Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid






Lastechnieken

AAndrijvingen

Lastechnieken Aandrijvingen

Andere boekdelen:

•• Bouwplaatsmachines - praktijk •• Bouwplaatsmachines •• Bouwtechnologie •• Motorenleer


Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid. bouwplaatsmachinisten. Toegepaste technieken. Lastechnieken. Invulcursus

Recommend Documents