Brussel, mei Beroepsprofiel. Asbestverwijderaar. Sector Bouw. In samenwerking met het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

Brussel, mei 2007

Beroepsprofiel Asbestverwijderaar Sector Bouw

In samenwerking met het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

Beroepsprofiel Asbestverwijderaar

De infobank over beroepenstructuren en beroepsprofielen kan worden geraadpleegd op de SERV-website: www.serv.be, via de link beroepsprofielen. © Het copyright over de SERV-beroepsprofielen hoort toe aan de SERV. Gebruik van gegevens en tekst is toegestaan mits een correcte bronvermelding. WD/2007/4665/11 SERV l Wetstraat 34-36 l 1040 Brussel l Tel: 02.20.90.111 l Fax: 02.21.77.008 l [email protected] l www.serv.be

2


Inhoud Inhoud .................................................................................................................................... 3 Inleiding ................................................................................................................................. 5 1. 1.1. 1.1.1 1.1.2 1.2. 1.3. 1.4.

Afbakening en omschrijving....................................................................................... 7 Domein ......................................................................................................................... 7 Bouwsector.............................................................................................................. 7 Asbestverwijdering................................................................................................... 9 Afbakening.................................................................................................................. 13 Beroepsinhoud............................................................................................................ 14 Doorgroeimogelijkheden ............................................................................................. 19

2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.6.1 2.6.2 2.6.3 2.7. 2.8. 2.9. 2.10. 2.11. 2.12.

Taken en Competenties ............................................................................................ 21 Plannen en organiseren van het eigen werk................................................................ 22 Organiseren en inrichten van de werkplek................................................................... 23 Opbouwen van de hermetisch afgesloten zone ........................................................... 23 Verzekeren luchtdichtheid en afzuiging van de hermetisch afgesloten zone................ 24 De hermetisch afgesloten zone binnengaan en verlaten ............................................. 25 Verwijderen van asbesthoudend materiaal .................................................................. 26 Verwijderen volgens de methode van de hermetisch afgesloten zone .................... 26 Verwijderen van asbestisolatie rond leidingen volgens de couveusezak-methode.. 27 Verwijderen volgens de methode van de eenvoudige handelingen......................... 27 Inkapselen van asbesthoudend materiaal.................................................................... 28 Verpakken en ontsmetten van asbestafval .................................................................. 29 Afbouwen van de hermetisch afgesloten zone............................................................. 30 Instaan voor orde en netheid op de werkplek .............................................................. 30 Milieu .......................................................................................................................... 31 Instaan voor welzijn op het werk ................................................................................. 31

3.

Beginnende beroepsbeoefenaar .............................................................................. 34

4. 4.1. 4.2. 4.3.

Competenties ............................................................................................................ 35 Algemene beroepskennis ............................................................................................ 35 Sleutelvaardigheden ................................................................................................... 40 Specifieke vereisten .................................................................................................... 42

5.

Bijzondere arbeidsomstandigheden ........................................................................ 42

6.

Arbeidsorganisatie.................................................................................................... 43

7.

Knelpunten ................................................................................................................ 43

3


8.

Toekomstige evoluties.............................................................................................. 44

9.

Beroepenfiche ........................................................................................................... 45

Lijst van organisaties en bedrijven die deel uitmaakten van de conferentie ‘beroepsprofiel asbestverwijderaar’ ........................................................................ 47 Bijlage .................................................................................................................................. 48 Bronnen – Literatuurlijst ..................................................................................................... 50

4


Inleiding In dit profiel wordt het beroep ‘asbestverwijderaar’ beschreven. Hieronder geven we een kort overzicht van wat in dit beroepsprofiel staat. In een eerste hoofdstuk beschrijven we het domein waarop de asbestverwijderaar werkzaam is en bakenen we af wat we in het kader van deze studie wel en niet zullen verstaan onder het beroep asbestverwijderaar. Eveneens wordt een toelichting gegeven waarom we het beroep op deze manier afbakenen. We sluiten het hoofdstuk af met het weergeven van de inhoud van het beroep aan de hand van de voornaamste taakgebieden, een definitie van het beroep en de mogelijkheden die er voor de asbestverwijderaar zijn om door te groeien. In hoofdstuk twee zit de kern van het beroepsprofiel vervat. Er wordt een takenanalyse uitgevoerd, daartoe worden de verschillende taakgebieden in tabellen opgenomen. We sommen de verschillende activiteiten op die onder de omschreven taakgebieden ressorteren. Doelstelling is het opsporen van de competenties die vereist zijn voor het goed functioneren van de asbestverwijderaar. We wensen er de aandacht op te vestigen dat dit beroepsprofiel slaat op de doorsnee beroepsuitoefening. Belangrijk hierbij te vermelden is dat bij het opstellen van het beroepsprofiel centraal staat wat de asbestverwijderaar in zijn dagdagelijkse realiteit doet en niet wat hij zou moeten doen gezien de ontwikkelingen in de sector. De ontwikkelingen of trends vindt u in een apart punt terug. In de takentabellen wordt tevens aangeduid welke taken een beginnende beroepsbeoefenaar uitvoert en over welke competenties hij moet beschikken, meer informatie hierover vindt u terug in een hoofdstuk drie. Hoofdstuk vier geeft een overzicht van de competenties die vereist zijn voor het beroep van asbestverwijderaar. Allereerst wordt een samenvatting gegeven van de beroepskennis die reeds in de takentabellen tot uiting kwam én de kennis die gedurende de volledige beroepsuitoefening vereist is maar niet aan één specifieke taak te linken is. Daarna geven we de voornaamste sleutelvaardigheden (combinatie van beroepshoudingen en vaardigheden) weer. In de daaropvolgende hoofdstukken schetsen we de context waarin de asbestverwijderaar werkt. Een vijfde hoofdstuk gaat in op de arbeidsomstandigheden die eigen zijn aan het beroep van asbestverwijderaar. De arbeidsorganisatie waarmee hij te maken krijgt bespreken we in hoofdstuk zes. Hoofdstuk zeven behandelt de specifieke knelpunten met betrekking rond kwalificaties, opleidingen,… . In hoofdstuk acht, geven we weer wat is aangegeven als zijnde belangrijke toekomstige evoluties in het beroep van de asbestverwijderaar.

5


In hoofdstuk negen tenslotte, vindt u de beroepenfiche van het beroep asbestverwijderaar terug, die een samenvatting is van het beroepsprofiel. “In verband met de leesbaarheid van de tekst is er voor gekozen om de mannelijke vorm te gebruiken. Waar hij of hem staat wordt uiteraard ook zij of haar bedoeld.”

6


1. Afbakening en omschrijving 1.1. Domein 1.1.1

Bouwsector

De asbestverwijderaar is tewerkgesteld binnen de bouwsector. Slopings- en slechtingswerken met inbegrip van de afbraak en/of de verwijdering van asbest of van asbesthoudend materiaal ressorteren immers onder het Paritair Comité voor het bouwbedrijf. Het bevoegdheidsgebied van het Paritair Comité 124 is erg ruim, een opsomming van de verschillende ondernemingen en hun respectievelijke activiteiten die onder het Paritair Comité ressorteren is terug te vinden in de omschrijving van de oprichting en de wijziging van het bevoegdheidsgebied (Federale Overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg, 2001). Hieronder vermelden wij kort een aantal documenten/bronnen die een overzicht van de bouwsector weergeven. 1.

Een gestructureerd overzicht van de verschillende beroepen binnen de sector biedt de beroepenstructuur Bouw (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid i.s.m Hoger Instituut voor de Arbeid, 1998). We geven hier het schema van de beroepenstructuur weer, opdat het voor de lezer duidelijk wordt waar de asbestverwijderaar te situeren:

7


Schema Beroepenstructuur Bouw Bagger Machinale beroepen

Kraanbestuurder

wegen waterbouw Ruwbouw

werktuigkundige voor de baggerwerker Torenkraanbestuurder bestuurder mobiele kraan Boorder Chauffeur Bouwplaatsmachinist Plaatser nutsleidingen Stratenmaker Asfalteerder Rioollegger

Natuursteenbewerker Steen Ruwbouw

Afwerking ruwbouw Dak Afwerking

Hout Glas Bouwinstallaties

Verf

Metselaar Bekister Ijzervlechter Werfbediener Asbestverwijderaar Betonhersteller monteur metalen gevelelementen Dekvloerlegger Tegelzetter Stukadoor Dakdekker Dakdichter Daktimmerman Buitenschrijnwerker Binnenschrijnwerker Interieurbouwer Glaswerker Stellingbouwer Industriële isolateur monteur CV Sanitair installateur schilder-decorateur Industriëel schilder

Magazijnier

2.

Een gestructureerd overzicht van de verschillende activiteiten van de bouwnijverheid biedt de NACE-BEL activiteitennomenclatuur (zie bijlage).

3.

Tenslotte geeft de Sectorfiche Bouw (Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen, 2001) op een beknopte wijze een overzicht van de structuur van de sector, de organisatie van het bouwproces, de gebruikte technieken,…

Hoewel deze documenten/bronnen een verschillende invalshoek hanteren, tonen zij allen aan dat de bouw een ruime sector is waaronder een grote verscheidenheid van activiteiten, bedrijven en beroepen ressorteren.

8


In het kader van voorliggend beroepsprofiel, kiezen we er echter voor, enkel dat deel van de bouwsector te bespreken dat betrekking heeft op het verwijderen van asbest. 1.1.2

Asbestverwijdering

1.1.2.1

Asbest

Hieronder geven we weer wat asbest is, zoals omschreven in het document “Asbest en asbestafval” van OVAM (2003): “Asbest is een verzamelnaam voor een aantal vezelachtige, magnesiumhoudende silicaten die slijtvast, branden geluidswerend, (elektrisch) isolerend en vrij goedkoop zijn. Men onderscheidt in hoofdzaak:

Serpentijnen (plaatvormige silicaten): • Witte asbest (chrysotiel). Komt het meest voor (ca. 90%) en is het meest hittebestendige type asbest. Chrysolietasbest zou het minst schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid

Amfibolen (kettingvormige silicaten): • Blauwe asbest (crocidoliet). Is de gevaarlijkste vorm, vooral in spuitlagen gebruikt, komst volgens sommige bronnen ook in asbestcementplaten voor, toch veel minder frequent dan witte asbest. Blauwe asbest werd tot 1978 wel frequent in buizen van asbestcement aangewend. • Bruine asbest (amosiet). Eveneens gevaarlijker dan witte asbest. Daarnaast worden ook nog actinoliet, anthofyliet en tremoliet als asbest beschouwd. Rotsformaties die serpentijnen en amfibolen bevatten komen veelvuldig voor doch zelden onder de vorm van asbest in aders. Wanneer dergelijke aders meer dan 1% van het gesteente vormen is commerciële exploitatie mogelijk. Dit is onder meer zo in Canada, Rusland, Zimbabwe en Zuid-Afrika. (…) Op microscopische schaal bestaan bruine en blauwe asbest uit rechtere en dikkere vezels dan witte asbest. Witte asbest of chrysotielasbest heeft een pluizig uitzicht. De pluisjes zijn eigenlik bundels van zeer fijne vezels. De individuele chrysotielvezel heeft een dikte van 002 tot 0,04 µm en is hiermee de dunste natuurlijke voorkomende vezel.” Omwille van de lage kostprijs van asbest, de uitstekende technische eigenschappen (“asbestos” betekent in het Grieks “onverwoestbaar”) en de makkelijke bewerkbaarheid tot vezels en verwerkbaarheid in en met andere materialen, zijn er duizenden producten/toepassingen op basis van asbest. Asbesttoepassingen (voornamelijk asbest gevormd tot plaat- en isolatiema-

9


teriaal en hiertoe vermengd met andere materialen zoals cement, kalk, gips, kunststoffen, … ) werden tussen 1950 en 1975 massaal in de bouw toegepast. We kunnen twee categorieën van asbesthoudende toepassingen onderscheiden, namelijk hechtgebonden en niet-hechtgebonden asbest. Waarbij we kunnen stellen dat de laatste categorie vanuit humaantoxicologisch standpunt gevaarlijker is daar de asbestvezels minder gebonden zijn en hierdoor sneller kunnen vrijkomen. Eveneens in het document “Asbest en asbestafval” (OVAM, 2003), wordt het onderscheid tussen beide categorieën als volgt geformuleerd: (…) Het risico dat asbesthoudende materialen kenmerkt wordt in de eerste plaats bepaald door de wijze waarop de asbestvezel gebonden is. Asbesthoudend materiaal kan op deze wijze in 2 soorten ingedeeld worden. Enerzijds de stoffen of afvalstoffen die vrije asbestvezels bevatten of deze bij hun normaal gebruik of bij hun verwijdering relatief gemakkelijk kunnen vrijstellen (NHA of niethechtgebonden asbest) en anderzijds asbestproducten waarin de asbestvezels hecht gebonden zijn (HA).

NHA materialen zijn onder meer spuitasbest (op wanden en plafonds), zacht geperste isolatieplaten (in en rond verwarmingselementen), asbestkoord (rond leidingen). Dergelijke materialen kunnen, wanneer deze gemanipuleerd worden zonder de nodige beschermingsmiddelen en zonder kennis van zaken, een aanzienlijk risico voor de gezondheid opleveren. De ontmanteling/verwijdering van producten die vrije asbestvezels bevatten uit gebouwen en dergelijke is dan ook uitsluitend het terrein van gespecialiseerde ondernemingen.

Materialen met (min of meer) hechtgebonden asbestvezels zijn vooral bekend onder de vorm van asbestcement. Asbestcement werd veelvuldig gebruikt en met name in asbestcementhoudende dakbedekkingen zoals golfplaten en leien. Asbesthoudende kunststoffen zoals asbestvinyltegels (colovinyl) of vensterbanken (“masal”), asbesthoudende mastiek/coatings en asbesthoudend bitumen worden ook als materialen met hechtgebonden asbest beschouwd.

Deze producten stellen hun vezels in principe slechts vrij na ondoordachte mechanische bewerkingen of nadat de normale levensduur van het product overschreden is. De onderverdeling in materialen met al of niet hechtgebonden asbestvezels is slechts een eerste element voor de inschatting van het risico door de aanwezigheid van asbesthoudend materiaal. Het risico wordt ook niet in het minst bepaald door lokale omstandigheden en dient geval per geval beoordeeld te worden. Asbestvezels zijn vooral bij inademing gevaarlijk omdat zij diep in de longen kunnen dringen en daardoor ernstige ziektes kunnen veroorzaken. Deze ziektes komen voornamelijk voor bij beroepsmatige blootstelling aan asbest, toch valt op te merken dat het op dit ogenblik op wetenschappelijke basis niet mogelijk is een grenswaarde voor blootstelling vast te leggen waar-

10


onder er geen risico op asbestziektes bestaat. Ook het precieze werkingsmechanisme van asbest in de longen is onvoldoende bekend. Toch zou het eerder de fysische dan de chemische structuur van de vezels zijn die door mechanische irritatie tot asbestziektes zou leiden. De meest voorkomende asbestziektes zijn:

Asbestose of asbest stoflongen Mesothelioom Longkanker Larynxkanker

1.1.2.2

Reglementering

Hoewel er reeds vanaf de jaren ’30 stemmen opgaan die wijzen op de gevaren verbonden aan asbesthoudende materialen, zal het nog tot de jaren ’60 duren vooraleer hierover een maatschappelijke consensus ontstaat. Vervolgens is het in België wachten tot eind jaren ’70 op de eerste specifieke reglementering met als doelstelling asbestrisico’s te beperken. Ondertussen is er een uitgebreide regelgeving tot stand gekomen omtrent diverse aspecten van asbest, zoals het beperken van het op de markt brengen en het gebruik van asbestmaterialen, wat te doen bij aanwezigheid van asbest, asbest als afval, maatregelen in acht te nemen bij het werken met asbest,… . In het kader van dit beroepsprofiel verdient, behalve de welzijnswet van 4 augustus 1996, voornamelijk het Koninklijk besluit van 16 maart 2006 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van de blootstelling aan asbest onze aandacht. Dit KB betreft de omzetting van de Europese richtlijn 83/477/EEG betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van de blootstelling aan asbest op het werk in Belgisch recht. Een belangrijke opmerking is dat het KB enkel en alleen verplichtingen oplegt aan werkgevers ter bescherming van werknemers. Particulieren daarentegen, hoewel hen ten stelligste wordt ontraden om zelf werkzaamheden uit te voeren waarbij de eigen gezondheid in gevaar gebracht wordt, zijn niet gebonden door het KB. De inhoud van het KB kunnen we op volgende wijze resumeren: 1. Het eerste deel van het KB betreft de regelgeving rond wat te doen bij aanwezigheid van asbest op de arbeidsplaats. 2. Het tweede deel van het KB bevat de verplichtingen door de werkgever na te komen wanneer werknemers werkzaamheden uitvoeren waarbij asbest kan vrijkomen, zijnde:

11


2.1.

2.2.

1.1.2.3

Enerzijds de werkzaamheden waarbij werknemers weliswaar aan asbest worden blootgesteld maar waarbij deze blootstelling de vastgestelde grenswaarde1 niet overschrijdt en bovendien slechts sporadisch plaatsvindt. Anderzijds de werkzaamheden waarbij werknemers worden blootgesteld aan asbest en deze blootstelling de vastgestelde grenswaarde overschrijdt en/of op regelmatige basis plaatsvindt, deze werkzaamheden zijn verder op te delen in: 2.2.1. De herstel- of onderhoudswerkzaamheden waarbij verwacht wordt dat ondanks preventieve technische maatregelen de grenswaarde kan overschreden worden. 2.2.2. De sloop- en verwijderingswerken van asbest of asbesthoudend materiaal. De sloop- en verwijderingswerkzaamheden zijn het strengst gereglementeerd in het KB, dit omdat zij het gevaarlijkst zijn.

Bedrijven voor sloop- en verwijderingswerken

Het KB schrijft voor dat de sloop- en verwijderingswerken van asbest of asbesthoudend materiaal mits een aantal uitzonderingen slechts uitgevoerd mogen worden door ondernemingen voor asbestverwijdering erkend door de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Het is binnen deze ondernemingen dat we het beroep asbestverwijderaar situeren. Deze asbestverwijderende bedrijven komen oorspronkelijk uit een aantal verschillende branches (Visser, R., 2004):

De sloopbedrijven, die bij het slopen van gebouwen asbest tegenkomen

De schoonmaakbedrijven, die verwijdering van ongewenste materialen een logische uitbreiding van hun taak vinden

De milieutechnische bedrijven, die al ervaring hebben met het omgaan met andere risicovolle stoffen

De isolatiebedrijven, die vroeger de asbest aanbrachten om installaties en deze nu vervangen door asbestvrije producten

Bijkomend lijkt ons ook het vermelden waard:

1

De bouwbedrijven gericht op herstellingswerken en renovatie, die tijdens hun werken asbesthoudend materiaal tegenkomen

Grenswaarde = de concentratie van asbestvezels in de lucht die gelijk is aan 0.1 vezel per cm³, berekend als tijdgewogen gemiddelde (TTG)

12


Hoewel we de term asbestverwijderende bedrijven gebruiken zou het juister zijn te spreken van een asbestverwijderende afdeling binnen een ruimer bedrijf. Het betreft immers veelal gemengde bedrijven, die behalve asbestverwijdering ook andere activiteiten opnemen. De verschillende activiteiten ressorteren onder aparte bedrijfsafdelingen. Welk deze activiteiten concreet zijn, loopt uiteen en hangt af van de branche waaruit het bedrijf gegroeid is.

1.2. Afbakening Zoals hierboven gezegd, mogen sloop- en verwijderingswerken slechts uitgevoerd worden door ondernemingen voor asbestverwijdering erkend door de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Dit soort werken behoren tot het exclusieve bevoegdheidsgebied van deze bedrijven en maken er de kernopdracht van uit, waardoor zij ook in het takenpakket van de asbestverwijderaar een belangrijke plaats innemen. Het asbestverwijderend bedrijf – en dus ook de asbestverwijderaar - voert echter bijkomend nog andere werken uit, namelijk:

Sloop- en verwijderingswerken die, hoewel de wetgever stringente uitvoeringsvoorwaarden voorschrijft, uitgevoerd mogen worden door elke werkgever. Het betreft de zogenaamde “eenvoudige handelingen” (KB artikel 51, 56 en bijlage 2) waarbij het risico op vrijkomen van asbest in alle gevallen zo beperkt is dat de concentratie van 0.01 vezel per cm³ niet wordt overschreden, uitsluitend toegepast bij de verwijdering van: • Hechtgebonden asbest dat niet beschadigd is of waarbij er geen vrije vezels zichtbaar zijn en waarbij verwijdering geen aanleiding geeft tot een wijziging van de toestand • Hechtgebonden asbest dat beschadigd is of waarbij er vrije vezels zichtbaar zijn en dat verwerkt is in een buitentoepassing waarbij geen derden aanwezig zijn, voor zover de verwijdering geen aanleiding geeft tot een wijziging van de toestand • Asbesthoudende dichtingen of pakkingen • Asbesthoudende koorden en geweven materialen • Asbesthoudende remvoeringen en analoge materialen • Asbesthoudend plaatmateriaal, asbestkarton, asbestcement in binnentoepassingen en waarbij er geen bevestigingssysteem aanwezig is zoals schroeven, nagels of lijm voor zover het asbest gefixeerd is en het weggnomen en verpakt wordt zonder gereedschappen te gebruiken voor demontage • Asbestcontaminatie van een lokaal, ruimte, gebouw of technisch installatie waarbij er geen zichtbare asbestresten aanwezig zijn, voor zover het lokaal, de ruimte, het gebouw of de technische installatie gereinigd wordt met stofzuigers met een absoluutfilter en door middel van vochtige doeken

Werken niet met als doelstelling om het asbest te verwijderen maar met als doelstelling het asbest in te kapselen door te fixeren of te bekisten. Ook voor deze werkzaamheden hoeft men niet noodzakelijk beroep te doen op een asbestverwijderend bedrijf.

13


Asbestverwijderende bedrijven zullen, hoewel deze niet tot hun exclusief bevoegdheidsgebied behoren, ook dit soort werken uitvoeren. Dit vanuit een 2-tal overwegingen. Ofwel kiest de opdrachtgever hiervoor vanuit veiligheidsoverwegingen. Ofwel laat de opdrachtgever de werken uitvoeren door verwijderingsbedrijf omdat dit bedrijf reeds in het kader van andere werken geïnstalleerd is op de werf. Deze bijkomende werken beschouwen we als randactiviteiten, die minder courant uitgevoerd worden door een asbestverwijderingsbedrijf. Toch wordt er voor gekozen ook deze randactiviteiten mee op te nemen en verder uit te werken in het beroepsprofiel van de asbestverwijderaar. Zoals gezegd, werkt de asbestverwijderaar meestal in een gemengd bedrijf. Daarom zal de asbestverwijderaar, indien de werkplanning dit vereist, soms ook elders in het bedrijf ingezet worden. Omgekeerd komt deze situatie niet voor, werknemers van andere afdelingen beschikken immers niet over de vereiste juiste opleiding en medische opvolging. Taken die de asbestverwijderaar uitvoert buiten de asbestverwijderende afdeling nemen we niet op in dit beroepsprofiel. Een taak die wel binnen de asbestverwijderende afdeling te situeren is, maar we eveneens niet opnemen, is het transport van asbestafval. Deze taak wordt uitgevoerd door andere beroepsbeoefenaars, zijnde vrachtwagenchauffeurs. Deze chauffeurs bezitten een geldig rijbewijs dat in overeenstemming is met de ADRN reglementering. Voor meer informatie omtrent het beroep van vrachtwagenchauffeur verwijzen wij u naar het Beroepsprofiel Vrachtwagenchauffeur (SERV, 1998). Andere taken binnen de asbestverwijderende afdeling die we, hoewel nauw verbonden met het asbestverwijderen, eveneens niet opnemen zijn de taken uitgevoerd door de leidinggevende. Hierover vindt u in de paragraaf rond doorgroeimogelijkheden (cf. infra) meer informatie terug.

1.3. Beroepsinhoud Plannen en organiseren van het eigen werk De asbestverwijderaar neemt via de leidinggevende kennis van de algemene planning (wanneer en waar gaan de werken door) en van de meer concrete werkinstructies (op de werf zelf geeft de leidinggevende voortdurend opdrachten aan de ploeg van asbestverwijderaars).

14


Organiseren en inrichten van de werkplek De asbestverwijderaar evacueert niet-gecontamineerde verplaatsbare objecten vanuit de toekomstige werkzone. Hij installeert in de toekomstige werkzone de benodigde verlichtingselementen, watertoevoer alsook ladders of rolstellingen. Verder zet hij de tijdens de werken benodigde grondstoffen en materieel klaar, opdat veilig en vlot gewerkt kan worden. Installeren van de hermetisch afgesloten zone De asbestverwijderaar installeert de hermetisch afgesloten werkzone. Hij bouwt de wanden op door het timmeren van een raamkader en het hierop vasthechten van plastiek folie. De plastiek folie bestaat uit twee apart van mekaar te scheiden lagen. Vervolgens construeert hij vanuit prefab elementen een inkomsluis en een materiaalsluis. Hij voorziet deze sluizen van modulaire systemen voor verluchting, verlichting, verwarming, watertoevoer en –afvoer. De asbestverwijderaar bedekt vloeren, wanden en plafonds – behalve deze die glad en afwasbaar zijn – met aan elkaar gehechte vellen plastiek. Niet verplaatsbare objecten pakt de asbestverwijderaar in met een dubbele laag plastiek. Wanneer deze vloeren, wanden, plafonds en nietverplaatsbare objecten gecontamineerd zijn, maakt hij ze eerst schoon door te stofzuigen of te reinigen met natte doeken. Is dit laatste niet mogelijk, dienen zij als asbestmateriaal beschouwd en behandeld te worden (cf. infra). Verzekeren luchtdichtheid en afzuiging van de hermetisch afgesloten zone De asbestverwijderaar stopt alle mogelijke uitgangen van lucht vanuit de werkzone naar de aangrenzende zones toe door middel van kleefband, schuim,… en neemt deel aan de uitvoering van de rooktest. Hierna plaatst de asbestverwijderaar, volgens instructie, één of meerdere afzuiginrichtingen uitgerust met absoluutfilter en stelt ze in werking. De hermetisch afgesloten zone binnengaan en verlaten via de inkomsluis De asbestverwijderaar wisselt – vooraleer de werkzone te betreden – in de buitenste afdeling van de inkomsluis de werkkledij met de persoonlijke beschermingsmiddelen waaronder de ademhalingstoestellen2. Vervolgens betreedt hij de werkzone via de tussenafdeling en de binnenste afdeling. Bij het verlaten van de werkzone ontkleedt hij zich vooreerst volledig in de binnenste afdeling, maar houdt voorlopig het ademhalingstoestel aan. De overige persoonlijke 2

Met betrekking tot ademhalingstoestellen en beschermingskledij vinden we het volgende terug in het KB: De werkgever stelt de werkkledij en beschermkledij, evenals ademhalingstoestellen, ter beschikking van de werknemers en zorgt er voor dat deze gedragen worden. Deze kledij bestaat uit wegwerp of katoenen onderkledij, kousen, een overall, een luchtdichte wegwerpoverall, handschoenen, veiligheidsschoenen of veiligheidslaarzen. De ademhalingstoestellen zijn ofwel van het onafhankelijke type, ofwel werken zij met luchttoevoer, ofwel bieden zij een evenwaardige bescherming door een combinatie van overdruk met totale filtering van de lucht. … De beschermingsmiddelen worden – in zoverre zij niet binnen de sluis op passende wijze en zonder risico op contaminatie met asbestvezels worden gereinigd – na gebruik in hermetisch gesloten verpakking vervoerd, en behandeld en gereinigd in daartoe geschikte installaties.

15


beschermingsmiddelen bergt hij onmiddellijk op in een luchtdichte zak die hij achterlaat in deze afdeling. Vervolgens betreedt hij de tussenafdeling die voorzien is van een douchecel met warm water. Hier neemt de asbestverwijderaar een douche waarbij hij aanvankelijk het ademhalingstoestel aanhoudt. Na deze eerste douche met masker op, zet hij de afsluitdop op de P3-filter (langs de aanzuigkant) en zet het masker af. Vervolgens neemt hij een tweede douche spoelt het masker grondig af. De P3-filter schroeft hij los van het masker en bergt hij op in een asbest afvalzak. Vervolgens gaat de asbestverwijderaar met het gereinigde masker naar de buitenste afdeling (propere zone) om zich aldaar af te drogen en aan te kleden. Verwijderen van asbesthoudend materiaal Voor het eigenlijke verwijderen van het asbest past de asbestverwijderaar één van onderstaande 3 technieken toe. 1.

Verwijderen volgens methode van de hermetisch afgesloten zone

De asbestverwijderaar bevochtigt het asbestmateriaal vooraleer het te verwijderen. Er bestaat geen ideale machinale techniek (dit wil zeggen een techniek waarbij het vrijkomen van asbestvezels wordt beperkt) voor het verwijderen van asbest. Behalve de schuurmachine voor het verwijderen van lijmlagen, gebruikt de asbestverwijderaar voornamelijk handgereedschappen zoals spatel, mes, steker,… of hij verwijdert het asbestmateriaal manueel. Na de grove verwijdering van het asbesthoudend materiaal zal de asbestverwijderaar de ondergrond manueel schuren. Hierna gaat hij over tot het fijn reinigen van de werkzone. Dit wil zeggen dat hij de totale oppervlakte van de werkzone en de verpakking van de objecten die niet verplaatst werden stofzuigt of nat reinigt. 2.

Verwijderen volgens de couveusezak-methode

De couveusezak-methode wordt – onder stringente voorwaarden – toegepast bij het verwijderen van de isolatie rond leidingen die losgebonden asbest bevat en die in open lucht gebeurd. Bij deze methode hoeft de asbestverwijderaar vooraf geen hermetische werkzone in te richten. De asbestverwijderaar plakt een T-vormige plastiek zak met ingebouwde handschoenen rond het asbesthoudend materiaal. Via deze handschoenen verwijdert hij de asbestisolatie manueel of met handgereedschap terwijl hij ze gelijktijdig bevochtigd en schuurt de leiding op. Via een ronde opening vooraan in de couveusezak, fixeert de asbestverwijderaar afsluitend leiding en asbestafval met een sproeikop. Na verwijdering van de couveusezak kleeft de asbestverwijderaar de uiteinden van de nog niet verwijderde isolatie af. De asbestverwijderaar zorgt ervoor de couveusezak hermetisch aan te brengen en deze tijdens de werken niet te beschadigen. 3.

Verwijderen volgens de methode van de eenvoudige handelingen

Tenslotte vermelden we nog de methode van de eenvoudige handelingen. Ook hier hoeft de asbestverwijderaar vooraf geen hermetische werkzone in te richten. De asbestverwijderaar fixeert vooraf de te verwijderen of demonteren materialen. Verder past hij de onder het eerste

16


punt vermelde technieken toe (dit wil zeggen toepassen van voornamelijk manuele technieken). Wel vestigen we er de aandacht op dat bij de methode van de eenvoudige handelingen het te verwijderen asbesthoudend materiaal vaak vastgeschroefd, vastgenageld of vastgeniet is. De asbestverwijderaar demonteert deze bevestigingsmiddelen steeds manueel. Inkapselen van asbesthoudend materiaal Het inkapselen kunnen we onderverdelen in twee categorieën. Ofwel fixeert de asbestverwijderaar het asbesthoudend materiaal door het te herbekleden, dit wil zeggen dat hij een (elastische) verflaag via airless machine, spuit of kwast aanbrengt. Ofwel isoleert de asbestverwijderaar het asbesthoudend materiaal door het stofdicht in te kasten, het betreft hier beperkte toepassingen. Opmerking: Er wordt enkel voor inkapseling gekozen als een preventieve methode, dus niet voor het behandelen van asbesthoudend materiaal dat zich reeds in slechte staat bevindt. Toch dient de asbestverwijderaar ook bij het inkapselen voorzichtig te werken en op te letten door aan het asbest te raken niet ongewild een risicosituatie te creëren. Verpakken en ontsmetten van asbestafval De asbestverwijderaar sorteert en verpakt asbestafval steeds in de daartoe geschikte verpakkingen, sluit deze goed af en etiketteert zoals voorgeschreven. Bij het evacueren van asbestafval vanuit de hermetisch afgesloten zone 3 volgt de asbestverwijderaar bijkomende procedures op. De asbestverwijderaar verpakt niet-ontsmetbaar asbestafval een 1ste maal in de werkzone, ontsmet deze verpakking in de materiaalsluis met het watergordijn en verpakt vervolgens een 2de maal. Ontsmetbaar afval zal de asbestverwijderaar, vooraleer het uit de werkzone te evacueren, eerst in de werkzone en daarna in de materiaalsluis ontsmetten door het te stofzuigen en nat te reinigen. Deze objecten kunnen, na hun ontsmetting, hergebruikt worden of beschouwd worden als bouwafval. Voor het ontsmetbaar afval (namelijk de handgereedschappen) vanuit de couveusezak te verwijderen, draait de asbestverwijderaar de handschoenen binnenste buiten, kleeft en knipt ze af. Hierna kan de asbestverwijderaar de handschoenen onder water opensnijden en ontsmetten. Vervolgens verwijdert de asbestverwjideraar de couveusezak (inclusief het erin opgevangen asbestafval) voorzichtig van de leiding en verpakt deze direct als asbestafval.

3 Alles wat van de werkzone komt (afval in de letterlijke zin van het woord maar ook objecten, gereedschappen, …) wordt als afval beschouwd, wel wordt hierbij een onderscheid gemaakt tussen ontsmetbaar en niet ontsmetbaar afval. Niet ontsmetbaar afval is alles wat van stof of poreus is alsook complexe elementen bestaande uit moeilijk bereikbare onderdelen en daardoor niet ontsmetbaar is. Ontsmetbare objecten kunnen daarentegen na reiniging hergebruikt worden.

17


Afbouwen van de hermetisch afgesloten zone De asbestverwijderaar voert een visuele inspectie uit van de werkzone, dit om zich ervan te vergewissen dat het asbesthoudend materiaal volledig verwijderd is. Hiertoe controleert hij alle oppervlakten van de werkzone en in het bijzonder de moeilijk bereikbare plekken. Hij rapporteert hierover aan de leidinggevende die de eindcontrole uitvoert. Na deze visuele inspectie, zal de asbestverwijderaar een fixatieproduct verspreiden om het vrijkomen van resterende vezels te voorkomen. Vervolgens verwijdert de asbestverwijderaar de binnenste laag van de luchtdichte afsluiting. Na de vrijgavemeting door een erkend laboratorium4, verwijdert de asbestverwijderaar voorzichtig de buitenste laag folie alsook kleefbanden, schuim,… . Hierbij heeft hij oog voor mogelijke beschadigingen en hieruit voortvloeiende besmetting van de ondergrond. Indien zo, herhaalt de asbestverwijderaar de hierboven omschreven fijne reiniging (zie supra). Tenslotte ontmantelt de asbestverwijderaar de hermetische zone volledig. Instaan voor orde en netheid op de werkplek De asbestverwijderaar reinigt dagelijks de inkom- en materiaalsluis. Verder houdt hij gelijke tred met het losmaken van het materiaal en het verwijderen ervan door opzuigen of verpakken zodat geen verontreiniging binnen de werkzone wordt veroorzaakt Milieu De asbestverwijderaar past steeds de voorschriften ter bescherming van het leefmilieu toe, in zover deze van toepassing zijn op zijn takenpakket. Bijvoorbeeld bij het werken met bepaalde grondstoffen en gereedschappen en bij het sorteren, conditioneren en evacueren van afval. Veiligheid De asbestverwijderaar staat, doorheen de ganse uitvoering van zijn takenpakket, in voor welzijn op het werk. Dit betekent in de eerste plaats dat hij zorgt voor de eigen veiligheid en die van collega’s(/derden) door het naleven van veiligheidsregels, -plannen, -instructies,… . Eveneens betekent dit dat hij zorgt voor de eigen gezondheid en die van collega’s(/derden) door onder meer aandacht te hebben voor arbeidshygiëne, voor ergonomisch handelen,… . Samenvattend: De asbestverwijderaar verwijdert asbesthoudend materiaal volgens de methode van de hermetisch afgesloten zone, de couveusezak-methode of de methode van de eenvoudige handelingen. Hij evacueert het hierdoor ontstane asbestafval. In mindere mate kapselt de asbestverwijderaar asbesthoudend materiaal ook in. De asbestverwijderaar voert deze werken op een veilige en gezonde manier uit door nauwgezet de werkvoorschriften te respecteren alsook door consequent de individuele en de collectieve beschermingsmiddelen te gebruiken.

18


1.4. Doorgroeimogelijkheden Werknemers met meerdere jaren ervaring kunnen worden ingezet als voorman. De voorman geeft informatie door aan de leidinggevende van binnen naar buiten de werkzone. Hij houdt bij afwezigheid van de leidinggevende het goede verloop van de werken in het oog en geeft de werknemers aanwijzingen. Omdat de voorman nog steeds volop meewerkt op de werf stellen wij het beroep van voorman gelijk aan het beroep van asbestverwijderaar met dien verstande dat de voorman een aantal bijkomende verantwoordelijkheden heeft. Wel zien wij een doorgroeimogelijkheid voor de asbestverwijderaar naar het beroep van ploegbaas. Hoewel de ploegbaas permanent aanwezig is op de werf, werkt hij niet meer mee aan het asbestverwijderen zelf. De ploegbaas geeft leiding over een groep van 5 tot 10 asbestverwijderaars, belangrijke taken hierbij zijn:

Het installeren van het asbestverwijderende bedrijf op de werf door het bestellen en organiseren van de benodigde zaken (indien de opdrachtgever dit zelf niet opneemt)

Bepalen van het luchtbehandelingsplan

De ploeg werkinstructies geven

Bijhouden van administratie zijnde het dagboek der werken, het werfregeister, het afvalregister,… .

Interpreteren van de luchtmetingen, die dagelijks worden doorgebeld door het erkend labo, en op basis hiervan indien nodig aanpassingen aan de werkmethode en inrichting van de werkzone doorvoeren

Zelf uitvoeren of de uitvoerders coördineren bij het uitvoeren van rooktest

Zorgen dat de werkzone en de collectieve bescherming opgebouwd worden volgens het werkplan. Bepaalde taken bij de voorbereiding van de werkzone zelf uitvoeren of van nabij coördineren zoals het aansluiten van water- en elektriciteitsvoorzieningen via werfkasten, het installeren van extractietoestellen, het vervangen van filters, het positioneren van de hermetische zone,…

Contactpunt voor de toezichthoudende instanties, leidende ambtenaren, studiebureau,… . Bezoeken van de werkzone voor de voortgang en het goede verloop van de werken te controleren en indien nodig bij te sturen.

Doorgeven aan bedrijf wat er extra nodig is op de werf qua materiaalvoorziening

De ploegbaas kan op zijn beurt doorgroeien naar het beroep van werfleider. Volgende omschrijving is algemeen toepasbaar op het beroep van werfleider in de bouwsector: “De werfleider is verantwoordelijk voor de praktische zaken voor één of meerdere werven,

19


vanaf het opstarten (planning en voorbereiding) tot aan de afsluiting. Hij houdt zich bezig met het dagelijks beheer van de werf. Hij superviseert en coördineert de ploegbaas of, bij afwezigheid daarvan, de bouwvakkers. Hij volgt de planning van materiaal, materieel en personeel op, leidt nieuwe werknemers op. Hij controleert het afgeleverd werk, rapporteert erover en lost punctuele problemen op de werf op. Op heel grote werven, kan de werfleider bezig zijn met één onderdeel van de werken. In kleine bedrijven, kan hij de taken van de voorbereidings- en planningsbediende en van de preventieadviseur op zich nemen. Hij krijgt soms hulp van een assistent werfleider. Als er geen projectleider aanwezig is, kan hij ook het administratief en financieel beheer van de werf op zich nemen.” (CEVORA, 2004). Meer specifiek voor de werfleider in een asbestverwijderend bedrijf vonden we volgende taakomschrijving terug (Renotec NV, Sine Dato):

De voorbereiding, de uitvoering en de opvolging van projecten. Het opmaken van een gedetailleerde planning Het begeleiden via de ploegbazen van de uitvoerders Het aanvragen van de nodige vergunningen Het overleggen met de opdrachtgevers, de toezichthoudende ambtenaren,...

Dit maakt dat het mogelijk loopbaanverloop van de asbestverwijderaar er als volgt uitziet: →

Asbestverwijderaar

→

Ploegbaas

→

Werfleider

20


2. Taken en Competenties Hieronder volgt de takenanalyse voor de asbestverwijderaar. De taken zijn gegroepeerd in takenclusters, die elk een eigen titel kregen. Per taak zullen tevens de competenties vermeld worden, die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van die welbepaalde taak. Onder competenties verstaan we de reële en individuele capaciteit om kennis (theoretische en praktische kennis), vaardigheden en attitudes in het handelen aan te wenden, in functie van de concrete, dagdagelijkse en veranderende werksituatie en in functie van persoonlijke en maatschappelijke activiteiten. Vanaf eind 2004 wordt de takencluster ‘Instaan voor welzijn op het werk’ standaard opgenomen in elk beroepsprofiel dat de SERV maakt. Het is een uitgebreide tabel die in overleg met alle meewerkende sectoren werd opgesteld en door hen is goedgekeurd. In principe is het dus een gestandaardiseerde tabel, waarvan de inhoud wel kan worden gespecificeerd indien nodig naargelang het besproken beroep. De takencluster is afkomstig uit de nota ‘Welzijn op het werk’ die op aanvraag te verkrijgen is bij de SERV. De aanleiding voor deze aanvulling is dubbel, namelijk:

de kritiek dat er in de oude SERV-profielen te weinig aandacht werd besteed aan welzijn op het werk;

de vraag van onderwijs om een eenvormige en gestandaardiseerde basistabel te krijgen over de taken en competenties die elke beginnende beroepsbeoefenaar moet uitoefenen en hebben om welzijn op het werk te garanderen.

De betreffende tabel is dus groter van omvang dan wat in de oudere profielen stond over dit thema. We willen evenwel benadrukken dat de omvang van die takentabel geenszins iets zegt over het gewicht van deze takencluster in het gehele takenpakket van de beroepsbeoefenaar. De operationele kerntaken blijven de belangrijkste taken en competenties bevatten. In de toekomst zullen ook dergelijke takentabellen uitgewerkt worden voor de takenclusters milieu en kwaliteitszorg. In dit profiel wordt het takenpakket van een ervaren asbestverwijderaar toegelicht. Naast de opsomming van taken en competenties van deze ervaren beroepsbeoefenaar wordt eveneens aandacht geschonken aan de taken en competenties van een beginnend beroepsbeoefenaar. Dit geeft een indicatie van wat iemand moet kennen en kunnen na een basisopleiding.

21


De volgende takenclusters kunnen onderscheiden worden:

plannen en organiseren van het eigen werk (tabel 2.1.)

verwijderen volgens de methode van de eenvoudige handelingen (tabel 2.6.3.)

organiseren en inrichten van de werkplek (tabel 2.2.) opbouwen van de hermetisch afgesloten zone (tabel 2.3.) verzekeren luchtdichtheid en afzuiging van de hermetisch afgesloten zone (tabel 2.4.) de hermetisch afgesloten zone binnengaan en verlaten (tabel 2.5.) verwijderen van asbesthoudend materiaal (tabel 2.6.) verwijderen volgens de methode van de hermetisch afgesloten zone (tabel 2.6.1.) verwijderen van asbestisolatie rond leidingen volgens de couveusezak-methode (tabel 2.6.2.)

inkapselen van asbesthoudend materiaal (tabel 2.7.) verpakken en ontsmetten van asbestafval (tabel 2.8.) afbouwen van de hermetisch afgesloten zone (tabel 2.9.) instaan voor orde en netheid op de werkplek (tabel 2.10.) milieu (tabel 2.11.) instaan voor welzijn op het werk (tabel 2.12.)

2.1. Plannen en organiseren van het eigen werk Taken

Kennis nemen van de algemene planning en de concrete werkinstructies

Competenties

Weten volgens welke modaliteiten planning en werkinstructies worden meegedeeld Kunnen luisteren Onduidelijkheden, problemen die men voorziet,… kunnen formuleren

22


2.2. Organiseren en inrichten van de werkplek Taken

Verlichtingselementen, watertoevoer alsook ladders of rolstellingen installeren Grondstoffen en materieel klaarzetten opdat veilig en vlot gewerkt kan worden

Competenties

Kennis montage- en aansluitingstechnieken Kennis van grondstoffen en materieel gebruikt tijdens de werken Inzicht hebben in de chronologie van de werken: weten welke grondstoffen en welk materieel wanneer nodig zijn

2.3. Opbouwen van de hermetisch afgesloten zone Taken

Wanden plaatsen die de werkzone van de aangrenzende zones scheiden

Competenties

Inkom- en materiaalsuis plaatsen inclusief watertoevoer, -afvoer en verwarmingselementen voor de douche Eventueel een nooduitgang (als de sassen hiertoe niet voldoen) en een inspectievenster voorzien

Niet verplaatsbare objecten, wanden, plafonds en vloeren schoonmaken (door te stofzuigen of te ontstoffen met een natte doek) indien ze gecontamineerd zijn Niet verplaatsbare objecten, wanden, plafonds en vloeren inpakken

Kunnen uitdenken van een raamkader dat zo goed mogelijk bij de zone aansluit en een vlotte alsook veilige verwijdering mogelijk maken Kunnen op de juiste lengte zagen van latten Kunnen timmeren van een raamkader door te nagelen, schroeven, lijmen, … Kunnen op de juiste lengte snijden van folie Kunnen bevestigen van de folie door te lijmen, nieten,… Handig zijn Teamgericht kunnen werken Kennis van constructiewijze en -elementen van prefabsystemen Kennis van montage- en aansluitingstechnieken Kennis van de criteria waaraan nooduitgang en/of inspectievenster dienen te voldoen zoals bereikbaarheid, grootte, signalisatie en afsluitbaarheid Kunnen realiseren van een nooduitgang en/of inspectievenster door het bewerken van de plastiek folie Weten welk de toegestane schoonmaaktechnieken zijn en kunnen toepassen ervan Kennis gereedschap en grondstoffen voor het schoonmaken zoals stofzuiger, natte doek, wasbak en schoonmaakproducten Kunnen nauwkeurig afdekken met plastiek film Kennis gereedschap en grondstoffen voor het afdekken zoals plastiek, messen en kleefband

23


2.4. Verzekeren luchtdichtheid en afzuiging van de hermetisch afgesloten zone Taken

Alle mogelijke uitgangen van lucht toestoppen: • Kleefband rond ramen en deuren aanbrengen of een plastieken film die gans de opening bedekt • Gaten toestoppen op het niveau van de doorgangen van kabels en buizen met kleefband en expansiemousse Deelnemen aan het uitvoeren van een rooktest

Competenties

Afzuiginstallatie(s) plaatsen en in werking stellen, op instructie van de leidinggevende

Kennis van grondstoffen voor het toestoppen zoals kleefband, plastieken film en expansiemousse Nauwkeurig kunnen werken

Kunnen plaatsen, aansluiten en in werking stellen van het rookapparaat Oplettend zijn: Visueel nagaan op welke plaatsen rook uit de hermetische zone ontsnapt Kennis van de criteria waaraan een goede plaatsing dient te voldoen zoals stabiliteit, positionering van de extractietoestellen ten opzicht van de sassen en volledige uitblaas in de buitenomgeving Kunnen controleren van de goede werking van het extractietoestel Kennis van het filtersysteem van het extractietoestel en kunnen vervangen van voor- en tussenfilter Verantwoordelijkheidszin hebben

24


2.5. De hermetisch afgesloten zone binnengaan en verlaten Taken

De werkzone binnengaan: • In het buitenste compartiment wisselen van de werkkledij met de persoonlijke beschermingsmiddelen • Via tussen- en binnenste afdeling de werkzone betreden De werkzone verlaten: • In de werkzone wegwerpkledij uittrekken en verpakken als asbestafval (cf. infra) • In de binnenste afdeling zich volledig ontkleden met uitzondering van het ademhalingstoestel • In de tussenafdeling een 1ste maal douchen met masker op. Vervolgens de afsluitdop op de P3-filter zetten. Daarna een 2de keer douchen zonder masker op en het masker afspoelen • In de buitenste afdeling afdrogen en aankleden

Competenties

Kennis van en nauwgezet kunnen naleven van de procedures voor het binnengaan en verlaten van de werkzone Kennis van de doelstelling en het correct gebruik van de individuele beschermingsmiddelen en hygiënische maatregelen Veiligheidsbewust werken Gezondheidsbewust zijn Verantwoordelijkheidszin hebben Hygiëne bewust werken

25


2.6. Verwijderen van asbesthoudend materiaal 2.6.1

Verwijderen volgens de methode van de hermetisch afgesloten zone Taken

Verwijderen volgens de methode van de hermetisch afgesloten zone: • De hermetisch afgesloten zone installeren (cf. supra) • Met de airless machine het asbesthoudend materiaal met impregneerproduct bevochtigen • Manueel of met handgereedschap (spatel, mes, steker, …) laag per laag en stuk per stuk losmaken van het asbesthoudend materiaal • In beperkte mate met machinale gereedschappen (vloerschuurmachine en pneumatische beitel) het asbesthoudend materiaal verwijderen • De ondergrond met stalen borstels afschuren Na de eerste reiniging, de ganse werkzone fijn reinigen: • Fijn reinigen met stofzuiger • Fijn reinigen met vochtige doeken

Competenties

Weten in welke gevallen de methode van de hermetische zone aangewezen is Weten welk de toegestane asbestverwijderingstechnieken volgens de methode van de hermetische zone zijn en kunnen toepassen ervan Kennis van de gereedschappen en grondstoffen voor het verwijderen zoals impregneerproduct, airless machine, spatels, stekers, messen, vloerschuurmachine, beitel, stalen schuurborstels en stofzuiger Kennis van het belang en kunnen toepassen van stofbestrijding Weten welk de toegestane technieken voor de fijne reiniging zijn en kunnen toepassen ervan Kennis van gereedschappen en grondstoffen voor de fijne reiniging zoals bijvoorbeeld borstel, doeken, schoonmaakproducten en stofzuiger Weten hoe afvalwater in filterinstallatie te krijgen

26


2.6.2

Verwijderen van asbestisolatie rond leidingen volgens de couveusezak-methode Taken

Verwijderen volgens de couveusezak-methode: • De couveusezak installeren • Manueel of met handgereedschap (zoals bijvoorbeeld mes, schaar en schroevendraaier) de asbestisolatie verwijderen • Gelijktijdig de asbestisolatie bevochtigen • De leidingen met stalen borstels afschuren • De blote leiding fixeren door te sproeien alsook het asbestafval in de couveusezak fixeren door te sproeien

Competenties

2.6.3

Weten hoe een couveusezak hermetisch te bevestigen Weten welk de toegestane verwijderingstechnieken volgens de couveusezak-methode zijn en kunnen toepassen ervan Kennis van de gereedschappen en grondstoffen voor het verwijderen van asbesthoudend materiaal zoals impregneer- en fixatieproduct, spatels, stekers, messen en stalen schuurborstels Kennis van het belang en kunnen toepassen van stofbestrijding Handig zijn: Bij het uitvoeren van de verwijderingstechnieken voldoende handigheid aan de dag leggen opdat de couveusezak niet beschadigd wordt

Verwijderen volgens de methode van de eenvoudige handelingen Taken

Weten in welke gevallen de couveusezakmethode aangewezen is

Verwijderen volgens de methode van de eenvoudige handelingen: • Met airless machine het asbesthoudend materiaal met een fixatieproduct bevochtigen • Objecten bestaand uit asbesthoudend materiaal manueel of met handgereedschap (zoals bijvoorbeeld tang en schroevendraaier) voorzichtig demonteren

Competenties

Weten in welke gevallen de methode van de eenvoudige handelingen aangewezen is Kennis demontagetechnieken Weten welk de toegestane verwijderingtechnieken volgens de methode van de eenvoudige handelingen zijn en kunnen toepassen ervan Kennis van de gereedschappen en grondstoffen voor het verwijderen zoals impregneerproduct, airless machine, tangen, schroevendraaiers,… Kennis van het belang en kunnen toepassen van stofbestrijding Verantwoordelijkheidszin hebben: voorzichtig werken zonder onnodig zaken te gooien of te breken

27


2.7. Inkapselen van asbesthoudend materiaal Taken

Fixeren door herbekleding met een (elastische) coating

Bekisten

Competenties

Kunnen toepassen van de technieken voor het fixeren via bekleding Kennis van gereedschappen en grondstoffen voor het fixeren zoals borstel, kwast, airless machine en coatings Kunnen op de juiste lengte zagen van latten Kunnen afwerken met tengellatten

28


2.8. Verpakken en ontsmetten van asbestafval Taken

Niet ontsmetbaar afval verpakken en etiketteren

Competenties

Ontsmetbaar afval ontsmetten (stofzuigen of natte reiniging)

Weten wat niet ontsmetbaar afval is Kennis praktisch gebruik verpakkingsmateriaal en etikettering Weten waar en hoe het niet ontsmetbaar afval op te slaan, dit in afwachting van transport als gevaarlijk afval naar een bevoegde stortplaats In geval van de methode van de hermetisch afgesloten zone: Kennis en nauwgezet kunnen toepassen van de procedures voor het verpakken en evacueren van niet ontsmetbaar afval via de materiaalsluis In geval van de couveuse-zak-metjhode: Kennis en nauwgezet kunnen toepassen van de procedures voor het losmaken van de couveusezak van de leiding en het verpakken van de couveusezak Milieubewust werken Verantwoordelijkheidszin hebben Weten wat ontsmetbaar afval is Weten welk de toegestane ontsmettingstechnieken zijn en kunnen toepassen ervan In geval van de methode van de hermetisch afgesloten zone: Kennis en nauwgezet kunnen toepassen van de procedures voor het evacueren en ontsmetten van ontsmetbaar afval via de materiaalsluis In geval van de couveusezak-methode: Kunnen verwijderen en ontsmetten van gereedschappen via “omgedraaide” handschoenen Milieubewust werken Verantwoordelijkheidszin hebben

29


2.9. Afbouwen van de hermetisch afgesloten zone Taken

De werkzone visueel inspecteren

Resterende asbestvezels fixeren met fixatieproduct

Losmaken van de lagen plastiek folie, kleefbanden, …

Demonteren van wanden, sluizen, afzuigapparatuur,…

2.10.

Competenties

5

Verantwoordelijkheidszin hebben Kunnen toepassen van de technieken voor fixeren van de resterende vezels Kennis van gereedschappen en de grondstoffen voor het fixeren zoals fixatieproduct en airless machine Oplettend zijn: Kunnen controleren op beschadiging van de folies, losgekomen kleefband, … en eventuele hieruit volgende besmetting van de ondergrond5 Kennis doelstelling vrijgavemeting Kennis demontagetechnieken

Dagelijks reinigen van inkom- en materiaalsluis

Competenties

Kwaliteitsbewust werken: Weten aan welke eisen een goede verwijdering dient te voldoen en bereid zijn deze toe te passen

Instaan voor orde en netheid op de werkplek Taken

Oplettend zijn

De werkzone net houden door asbestafval tijdig op te zuigen en/of te verpakken

Kunnen toepassen van toegestane schoonmaaktechnieken Kennis gereedschap en grondstoffen voor het schoonmaken zoals bijvoorbeeld stofzuiger, natte doek en schoonmaakproducten Ordelijk en net kunnen werken

Indien asbestvezels omwille van beschadigde folie, losgekomen kleefband, … de ondergrond inderdaad hebben kunnen besmetten, dient er terug gekoppeld te worden naar de fase van het fijne reinigen (cf. tabel 2.7 Verwijderen van asbesthoudend materiaal).

30


2.11.

Milieu Taken

Toepassen van voorschriften voor de bescherming van het leefmilieu, in zoverre deze van toepassing zijn op het eigen takenpakket

2.12.

Competenties

Instaan voor welzijn op het werk Taken

Aan de verantwoordelijke melden van: • Ongevallen en incidenten (ook incidenten met betrekking tot agressie en geweld) • Elke werksituatie die een ernstig of onmiddellijk gevaar met zich meebrengt • Elk geconstateerd mankement in de beschermingssystemen

Competenties

Kennis en kunnen toepassen van de geldende milieuvoorschriften, bijvoorbeeld met betrekking tot: • Het werken met bepaalde grondstoffen en gereedschappen • Het sorteren, conditioneren, ontsmetten, evacueren, etiketteren en opslaan van afval

Bijstand verlenen aan de werkgever of de verantwoordelijk gestelde werknemer en hem in staat stellen • Alle taken uit te voeren of aan alle verplichtingen te voldoen met betrekking tot veiligheid en gezondheid • Ervoor te zorgen dat het arbeidsmilieu en de arbeidsomstandigheden veilig zijn en geen risico’s opleveren voor de veiligheid en gezondheid binnen hun werkterrein

Kennis van interne procedures van de onderneming of organisatie inzake het melden van incidenten, ongevallen of gevaarlijke situaties Kennis van de mogelijke bronnen van gevaar op het werk Kennis van de preventiebeginselen Kunnen herkennen van potentieel gevaarlijke situaties Kennis van de regels die van toepassing zijn bij het recht op werkonderbreking (onder andere ernstig en onmiddellijk gevaar, direct melden aan de werkgever) Inzicht hebben in het belang van een goede communicatie inzake veiligheid en gezondheid Inzicht hebben in het belang van deze meldplicht in functie van preventie Instructies correct kunnen opvolgen Kennis van de preventiebeginselen Inzicht hebben in het belang van een goede communicatie inzake veiligheid en gezondheid Inzicht hebben in het belang van deze bijstand in functie van preventie en risicobeheersing Verantwoordelijkheidszin hebben Veiligheidsbewust werken

31


Taken

Adequaat optreden in geval van nood/ brand: • Collega’s en verantwoordelijke verwittigen • Bij brand onder andere juiste blusmiddelen gebruiken, geen liften gebruiken, laag op de grond blijven bij veel rook

Competenties

Ergonomisch werken

Signaleren van stresssituaties aan de verantwoordelijke Op een positieve wijze bijdragen tot het preventiebeleid dat wordt tot stand gebracht in het kader van de bescherming van de werknemers tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Zich onthouden van iedere daad van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk Eigen deskundigheid inzake veiligheid en gezondheid opbouwen, door het volgen van opleidingen (op vraag van/aangeboden door de werkgever)

Adequaat kunnen reageren in noodsituaties Kennis van het nood- en evacuatieplan van de onderneming of organisatie Kennis van de regels die van toepassing zijn bij het recht op werkonderbreking (onder andere ernstig en onmiddellijk gevaar, direct melden aan de werkgever) Kennis van de vuurdriehoek (zuurstof, energie en brandbare stof) Kennis van soorten branden (klasse A, B, C en D) en blusmiddelen Kennis van EHBO, zoals dat van elke burger mag verwacht worden Kennis hebben van de risico’s van overbelasting of verkeerde belasting van het lichaam Kennis hebben van de basisprincipes voor het hanteren van lasten zonder risico’s Juiste hef- en tilbewegingen kunnen toepassen Correct kunnen hanteren van voorziene hulpmiddelen bij heffen en tillen Kennis hebben van het begrip stress op het werk Weten wat onder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk wordt verstaan Kennis hebben van de maatregelen vastgelegd door de onderneming betreffende de bescherming van werknemers tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Respectvol kunnen omgaan met collega’s Inzicht hebben in het belang van opleiding in het kader van preventie het geleerde in de praktijk kunnen brengen kritisch kunnen zijn over eigen houding en handelen

32


Taken

Arbeidsmiddelen gebruiken zoals het moet. Dit houdt onder andere in: • Geregeld controleren en onderhouden van arbeidsmiddelen • Nooit machinebeveiliging willekeurig wegnemen of uitschakelen • Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) dragen als het nodig is • Gereedschap alleen gebruiken voor het werk waarvoor het gemaakt is • Veilig opbergen van gereedschap

Competenties

Producten met gevaarlijke eigenschappen op de juiste manier gebruiken

PMB’s op de juiste manier gebruiken. Dit houdt onder andere in: • PMB’s dragen wanneer het moet • PBM’s regelmatig onderhouden en controleren • PBM’s na gebruik correct opbergen

Oplettend zijn Nauwkeurig de veiligheidsvoorschriften kunnen toepassen Kennis hebben van de werking van de machine en/of gereedschappen Kennis hebben van de risico’s en beheersmaatregelen voor het gebruik van machines en gereedschappen Machines veilig kunnen gebruiken Kennis hebben van de veiligheidssignalisatie Veiligheidsinstructiekaarten kunnen lezen en begrijpen Kunnen beoordelen of het gereedschap nog goed (en dus veilig) is Kennis hebben van de producten met gevaarlijke eigenschappen waarmee men op de werkvloer in contact komt Kennis hebben van de risico’s en beheersmaatregelen voor het gebruik van producten met gevaarlijke eigenschappen Hygiëne bewust werken Kunnen lezen en interpreteren van gevaarsaanduidingen en gevaarssymbolen op het etiket van gevaarlijke producten Kennis hebben van de regels in verband met de opslag van producten met gevaarlijke eigenschappen Kennis hebben van de veiligheidssignalisatie, transportetikettering en productetikettering De veiligheidsinformatiebladen kunnen lezen en begrijpen Kennis hebben van de situaties waarin PBM’s moeten worden gedragen Kennis van de veiligheidssignalisatie met betrekking tot het dragen van PBM’s (blauwe gebodsborden) Kennis van de verschillende PBM’s (beschermingskledij, hand-, voet- en adembescherming) en van hun functie Kennis van het juiste gebruik van PBM’s en gebruikstoepassingen Zich bewust zijn van de eigen verantwoordelijkheid voor het dragen van PBM’s

33


3. Beginnende beroepsbeoefenaar Voor mensen nieuw in de branche, wordt er een 32-uren durende initiële basisopleiding georganiseerd6. De helft van de opleidingsduur bestaat uit praktijkoefeningen in gesimuleerde arbeidsomstandigheden. De opleiding moet op een adequate en voor de betrokken werknemers passende manier worden georganiseerd, opdat zij de nodige vaardigheden verwerven om sloop- en verwijderingswerkzaamheden zonder risico voor de gezondheid en veiligheid uit te voeren. Het KB schrijft bovendien de inhoud van de opleiding voor, volgende onderwerpen komen aan bod: 1.

De eigenschappen van asbest en de gezondheidsrisico’s bij blootstelling aan asbest, met inbegrip van het synergetische effect van roken

2.

De soorten producten of materialen die asbest kunnen bevatten en hun aanwending in installaties en gebouwen

3.

De handelingen die kunnen leiden tot blootstelling aan asbest en het belang van preventieve controles om blootstelling tot een minimum te beperken

4.

De vereisten inzake gezondheidstoezicht

5.

De veilige werkmethoden en meettechnieken

6.

Het dragen en gebruiken van persoonlijke beschermingsmiddelen met inbegrip van de rol, de keuze, de beperkingen, het juiste gebruik en de praktische kennis van het gebruik van ademhalingstoestellen

7.

De noodprocedures, met inbegrip van eerste hulp op de bouwplaats

8.

De ontsmettingsprocedures

9.

De verwijdering van afvalstoffen

10.

De reglementering inzake sloop en verwijdering van asbest of asbesthoudende materialen

11.

De technieken voor sloop en verwijdering van asbest of asbesthoudende materialen en de daaraan verbonden risico’s voor de veiligheid en gezondheid

12.

De specifieke regels voor het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, de noodprocedures en de ontsmettingsprocedures die voortvloeien uit het feit dat het gaat om sloop- en verwijderingswerkzaamheden

13.

De specifieke regels en technieken voor de behandeling en de verwijdering van asbestafval

Hoe nieuwe medewerkers concreet ingezet worden verschilt uiteraard van bedrijf tot bedrijf. Algemeen kunnen we echter stellen dat er, behalve de initiële opleiding bij Edutec, voorzien

6

Deze opleiding alsook een jaarlijkse 8-uur durende herhalingsopleiding worden aangeboden door het opleidingencentrum Edutec, welk gespecialiseerde opleidingen in de bouw organiseert

34


wordt in een opleiding op werkvloer. Hiertoe krijgt de beginnende asbestverwijderaar enerzijds instructies en extra opvolging van de leidinggevende, anderzijds laat men hem hiertoe nauw samenwerken met en leren van meer ervaren collega’s onder de vorm van peterschap. Aanvankelijk wijst men aan de beginnend beroepsbeoefenaar eerder eenvoudige taken toe, waarbij men zijn handigheid, mate van initiatief nemen, … inschat. Op basis hiervan gaat men taken toewijzen met een stijgende moeilijkheidsgraad. Het opleiden op de werkvloer tot een “volleerd” asbestverwijderaar neemt een zes- tot twaalftal maanden in beslag.

4. Competenties Onder competenties verstaan we het samenhangend geheel van kennis, vaardigheden en houdingen, dat aantoonbaar ontleend is aan concrete handelingen en/of taken die voorkomen in de beroepsuitoefening van de asbestverwijderaar In dit hoofdstuk beschrijven we achtereenvolgend de algemene beroepskennis, de sleutelvaardigheden en de specifieke vereisten, waarover de asbestverwijderaar moet beschikken.

4.1. Algemene beroepskennis Kennis van gereedschappen en hulpmiddelen Kennis van de werking, de toepassingsmogelijkheden, de bediening en de veiligheidsvoorschriften van het gereedschap en de hulpmiddelen gebruikt tijdens het werk. Weten welk gereedschap of hulpmiddel het meest geschikt is om geplande werkzaamheden kunnen uit te voeren en weten hoe dit gereedschap of hulpmiddel optimaal te hanteren. Bijvoorbeeld gereedschappen voor het opbouwen van de hermetische zone voor het afdekken van objecten en oppervlakten zoals messen, schroevendraaiers, nietmachines, hamers,… . Bijvoorbeeld gereedschappen voor het schoonmaken, het fijn reinigen, het losmaken en demonteren zoals stofzuiger, doek, wasbak, messen, spatels, stekers, vloerschuurmachine,… . Bijvoorbeeld gereedschappen voor het impregneren, fixeren en herbekleden zoals spraygereedschap, airless machine, borstel en kwast,… . Bijvoorbeeld hulpmiddelen zoals ladders, rolstellingen, verlichtingselementen, watertoevoer, waterverwarmingselementen, extractietoestel, rookapparaat,… . Kennis van grondstoffen Kennis van asbest Kennis van de eigenschappen van asbest en de gezondheidsrisico’s bij blootstelling aan asbest, met inbegrip van het synergetische effect van roken. Kennis van de soorten producten of materialen die asbest kunnen bevatten en hun aanwending in installaties en gebouwen

35


Kennis van de verschillende soorten grondstoffen die men gebruikt tijdens het werk Kennis van de grondstoffen gebruikt tijdens het werk. Weten welke grondstoffen men juist nodig heeft om de geplande werkzaamheden uit te voeren, kennis van hun belangrijkste eigenschappen en hun concrete gebruik. Bijvoorbeeld grondstoffen voor het opbouwen van de hermetische zone en voor het afdekken van objecten en oppervlakten zoals houten latten, plastiek folie of film, kleefbanden, expansiemousses, lijmen,… . Bijvoorbeeld grondstoffen voor het schoonmaken en fijn reinigen zijnde schoonmaakproducten. Bijvoorbeeld grondstoffen voor het impregneren en fixeren zoals impregneerproducten, fixeerproducten, (elastische) coatings,… . Kennis van technieken voor het verwijderen van asbest Kennis van de technieken voor sloop en verwijdering volgens de methode van de hermetisch afgesloten zone, de couveusezak-methode dan wel de methode van de eenvoudige werkzaamheden methode. Kennis van de concrete toepassing, de reglementering en de risico’s voor veiligheid en gezondheid verbonden aan deze methodes (zie infra: kennis van veiligheid). Bijvoorbeeld de toegestane schoonmaaktechnieken voorafgaand aan het eigenlijke verwijderen zoals ontstoffen met stofzuiger, wassen in wasbak, ontstoffen met een natte doek. Bijvoorbeeld de toegestane asbestverwijderingstechnieken zoals bevochtigen van asbesthoudend materiaal, manueel of met behulp van handgereedschap losmaken of demonteren van asbesthoudend materiaal, in zeer beperkte mate met behulp van machinale gereedschappen verwijderen van asbesthoudend materiaal, afschuren van ondergronden met staalborstels, fijn reinigen en fixeren. Bijvoorbeeld de technieken voor het fixeren via bekleding van asbesthoudend materiaal met een (elastische) coating. Kennis van wetgeving Kennis van het Koninklijk besluit van 16 maart 2006 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van de blootstelling aan asbest, met name kennis van de artikelen en bijlagen die invloed hebben op de eigen beroepsuitvoering. Kennis van timmerwerk en montagetechnieken Kennis van timmerwerk (op de juiste lengte zagen van hout, bouwen van een raamwerk en toepassen van hout verbindingstechnieken zoals schroeven, nagelen, lijmen,… voor het opbouwen van een hermetisch afgesloten zone en het stofdicht inkasten. Kennis van de technieken zoals snijden, lijmen, nieten,… toegepast bij het aanbrengen van plastiek folie op raamwerk, objecten en oppervlaktes alsook bij het bewerken van plastiek folie in functie van het realiseren van een nooduitgang, inspectievenster, couveusezak,… .

36


Kennis van de constructiewijze en –elementen van prefabsassen Kennis van de eigen organisatie en het werfgebeuren Weten volgens welke modaliteiten de planning en de werkinstructies in het bedrijf worden meegedeeld. Inzicht hebben in de chronologie van het werfgebeuren. Kennis van metingen Weten welke verschillende soorten metingen/controles met welke doelstelling gedurende de werken worden uitgevoerd door het eigen bedrijf dan wel door een erkend laboratorium. Kennis van het verloop van een rooktest en een visuele inspectie. Kennis van milieu Kennis van de geldende milieuvoorschriften in zoverre deze van toepassing zijn op het eigen takenpakket. Kennis van de voorschriften en uitgewerkte werkprocedures met betrekking tot het werken met bepaalde grondstoffen en gereedschappen, het sorteren, conditioneren, evacueren, ontsmetten, etiketteren en opslaan van ontsmetbaar dan wel niet ontsmetbaar asbestafval. Kennis van veiligheid Basiskennis van de wetgeving met betrekking tot het welzijn op het werk

Kennis van het doel en de uitgangspunten van de wetgeving met betrekking tot welzijn van werknemers bij de uitvoering van hun werk (Wet van 4 augustus 1996, ARAB en Codex)

Kennis van de rechten en plichten van de werknemer met betrekking tot welzijn op het werk

Kennis van de functie en bevoegdheden van door de overheid aangewezen toezichthoudende instanties met betrekking tot arbeidsomstandigheden (o.a. arbeidsinspectie)

Kennis van de vereisten en het belang van gezondheidstoezicht.

Kennis van de rol van de interne en externe diensten voor preventie en bescherming op het werk

Kennis van de regels die van toepassing zijn bij het recht op werkonderbreking (o.a. ernstig en onmiddellijk gevaar, direct melden aan de werkgever)

Kennis van de terminologie met betrekking tot welzijn op het werk

Kennis van de begrippen veiligheid en gezondheid Kennis van de begrippen gevaar, risico, schade, ongeval en incident Kennis van de begrippen preventie en risicobeheersing

37


Kennis van de begrippen stress, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk

Kennis van het beleid van de onderneming/organisatie met betrekking tot het welzijn op het werk

Kennis van de veiligheidsregels en instructies in de onderneming/organisatie

Kennis van het nood- en evacuatieplan van de onderneming/organisatie

Kennis hebben van de richtlijnen binnen het bedrijf omtrent EHBO en maatregelen te nemen bij brand

Kennis van de interne procedures van de onderneming/organisatie inzake het melden van incidenten of ongevallen

Kennis van de maatregelen vastgelegd door de onderneming/organisatie betreffende de bescherming van de werknemers tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk

Kennis van ongevallen

Kennis van de mogelijke bronnen van gevaar op het werk

Kennis van de preventiebeginselen

Kennis van de procedures voor rapportering van ongevallen en bijna ongevallen

Kennis van ongevallenpreventie met aandacht voor de mens, de techniek, de omgeving en de organisatie

Kennis van manieren om gevaarlijke situaties op te heffen Gevaarlijke handelingen kunnen herkennen en kennis hebben van manieren om deze te verbeteren

Kennis van veiligheidssignalisatie

Kennis van de verschillende soorten tekens, symbolen, borden, kleuren voor verbod, gebod, waarschuwing, redding en aanwijzingen, brandbestrijding, gascilinders

Kennis van de gevaarsaanduidingen op etiketten Kennis van de R- en S-zinnen Kennis van de aanduidingen voor de brandklassen, elektriciteit, CE-keurmerk,…

Kennis van hygiëne

Kennis van de principes van algemene en persoonlijke hygiëne Kennis van de richtlijnen in de onderneming of organisatie met betrekking tot netheid en hygiëne waaronder het toetreden tot en verlaten van de werkzone

38


Kennis van ergonomie

Kennis van de risico’s van een slechte houding voor de gezondheid (belasting van rug, gewrichten, spieren,…)

Kennis van de basisprincipes van het hanteren van lasten zonder risico’s Kennis van de juiste hef- en tiltechnieken Kennis van de beschikbare hulpmiddelen bij heffen en tillen

Basiskennis van brandblussen en EHBO

Kennis van brandblussen Kennis van de vuurdriehoek (zuurstof, energie en brandbare stof) Kennis van soorten branden (klasse A, B, C en D) en blusmiddelen Kennis van EHBO, zoals dat van elke burger mag verwacht worden

Kennis van arbeidsmiddelen

Kennis van de werking en de toepassingen van machines en gereedschappen

Kennis van de risico's en de te nemen veiligheidsmaatregelen bij het werken met machines.

Kennis van de inhoud van veiligheidsinstructiekaarten

Kennis van de bedieningsschakelaars aan de machines en gereedschappen (noodstop/dodemansknop)

Kennis van de risico’s en de te nemen veiligheidsmaatregelen bij het werken met gereedschap.

Kennis van het belang van preventief onderhoud

Kennis van producten met gevaarlijke eigenschappen in het algemeen en asbest in het bijzonder

Kennis van de risico’s en beheersmaatregelen voor het gebruik van gevaarlijke producten

Kennis van de belangrijkste veiligheidsaanbevelingen met betrekking tot producten met gevaarlijke eigenschappen

Kennis van de regels in verband met de opslag van gevaarlijke producten

Kennis van gevaarsaanduidingen en gevaarssymbolen op de etiketten van gevaarlijke producten

Kennis van de inhoud van de veiligheidsinformatiebladen

39


Kennis van persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen

Kennis van de voorschriften met betrekking tot de draagplicht van persoonlijke beschermingsmiddelen

Kennis van het correct dragen van de persoonlijke beschermingsmiddelen

Inzicht in de toepassing en kennis van het veilig gebruik maken van verschillende soorten persoonlijke beschermingsmiddelen inclusief ademhalingstoestellen

Kennis van de voorschriften en uitgewerkte werkprocedures met betrekking tot het gebruik van de collectieve bescherming (hermetische zone in onderdruk voorzien van extractietoestel, inkom- en materiaalsluis, nooduitgang, inspectievenster,…)

Kennis van de blauwe gebodsborden met betrekking tot persoonlijke beschermingsmiddelen

4.2. Sleutelvaardigheden Sleutelvaardigheden verwijzen naar de vaardigheden en attitudes die noodzakelijk zijn voor de uitoefening van het beroep van asbestverwijderaar Onderstaande sleutelvaardigheden werden reeds als belangrijk voor dit beroep aangeduid. Sleutelvaardigheid

Communicatief vaardig zijn

Economisch ingesteld zijn Gezondheidsbewust werken (*)

Handig zijn (*)

Hygiëne bewust werken

Omschrijving In staat zijn om duidelijke boodschappen uit te wisselen met collega’s en leidinggevende omtrent de voortgang en de organisatie van het werk. Aandachtig kunnen luisteren bij het kennis nemen van de algemene planning en de concrete werkinstructies. Optimaal gebruik kunnen maken van tijd, grondstoffen en materieel bij het uitvoeren van het werk. De werknemer heeft bij het uitvoeren van zijn taken aandacht voor de impact ervan op de gezondheid en voor de preventieve maatregelen die hij kan nemen Behendig zijn in het verwijderen van asbesthoudend materiaal in het algemeen en in het bijzonder bij het toepassen van de couveusemethode. Behendig zijn in het timmeren en plaatsen van raamkaders die zo goed mogelijk aansluiten bij de werkzone. De werknemer is actief en pro-actief gericht op hygiene en is zich bewust van het belang van hygiëne bij zijn werkzaamheden De werknemer past de principes van algemene en persoonlijke hygiëne toe.

40


Sleutelvaardigheid

Kwaliteitsbewust werken

Milieubewust werken

Nauwkeurig kunnen werken (*)

Oplettend zijn

Ordelijk en net kunnen werken

Teamgericht kunnen werken (*)

Veiligheidsbewust werken (*)

Verantwoordelijkheidszin hebben

Omschrijving Weten aan welke vereisten zowel het eindresultaat (asbestvrij zijn van de werkzone) als de eigenlijke werkzaamheden (goede praktijken naar veiligheid, gezondheid en leefmilieu) moeten beantwoorden en bereid zijn zich in te spannen om aan deze vereisten te voldoen. Zich bewust zijn van de consequenties die het niet naleven van de milieuwetgeving met zich mee kan brengen, zowel naar milieuschade als naar juridische gevolgen. Inzicht hebben in het belang van voorschriften voor de bescherming van het leefmilieu. Bereid zijn deze voorschriften toe te passen. In staat zijn om nauwgezet de procedures te kunnen naleven met betrekking tot het evacueren van afval, het toetreden en verlaten van de werkzone, … en opdrachten zorgvuldig te kunnen afhandelen volgens een vooraf bepaalde werkmethode en werkvolgorde. Oog hebben voor mogelijke onregelmatigheden op of rond de werkzone die aanleiding kunnen geven tot ongevallen of schade (beschadiging van hermetische zone of folie, onvoldoende luchtstroom, …). Indien nodig in staat zijn om snel te reageren. Nastreven van orde en netheid op en rond de werkzone. Bewust zijn van het belang van orde en netheid in het kader van veiligheid, gezondheid en leefmilieu. In staat zijn om als één ploeg gemeenschappelijk en collegiaal een opdracht af te werken. Bereid zijn hiertoe verantwoordelijk op te nemen met betrekking tot de eigen taken, collega’s bij te springen en samen te werken. In staat zijn om actief en pro-actief in te staan voor de veiligheid en gevaarlijke situaties voorkomen Een werknemer werkt veiligheidsbewust wanneer een veilige manier van werken een evident onderdeel van zijn handelen wordt. Het betekent ook dat de werknemer in staat is kritisch naar het eigen handelen te kijken voor wat betreft de veiligheid om het, indien nodig, bij te sturen. Veilig werken betekent dat de werknemer tijdig kan herkennen van wat fout kan gaan (= gevaren kennen en risico’s herkennen), de risico’s juist kan beoordelen (= risico juist evalueren) en er gepast op kan reageren (= risico beheersen). Verantwoordelijkheidszin en plichtsbesef aan de dag leggen bij het uitvoeren van de eigen taken. Beseffen dat het niet of slecht uitvoeren van de eigen taken consequenties kan hebben naar veiligheid, gezondheid, leefmilieu, werklast van collega’s,… .

De sleutelvaardigheden voorzien van een sterretje (*) worden tijdens de conferentie gezegd het meest van belang te zijn.

41


4.3. Specifieke vereisten De asbestverwijderaar moet ook over een aantal specifieke vereisten beschikken voor het uitoefenen van het beroep:

De asbestverwijderaar heeft een contract van onbepaalde duur, werknemers met een tijdelijke contract of tewerkgesteld in het kader van interim arbeid of vakantiewerk mogen niet ingezet worden voor het verwijderen van asbesthoudend materiaal

De asbestverwijderaar volgt een 32-uren durende basisopleiding asbestverwijderen (cf. paragraaf beginnend beroepsbeoefenaar) en jaarlijks een 8-uren durende bijscholing

De gezondheidstoestand van de asbestverwijderaar wordt op geregelde wijze opgevolgd via het medisch opvolgingssysteem van de arbeidsgeneeskundige dienst .

5. Bijzondere arbeidsomstandigheden Met bijzondere arbeidsomstandigheden worden die arbeidsomstandigheden bedoeld, die typisch zijn voor het beroep én de mogelijke risico’s die hiermee verbonden zijn. Typische omstandigheden waarin wordt gewerkt zijn:

De asbestverwijderaar werkt in periodes van maximum 2 uur binnen de hermetische zone De asbestverwijderaar draagt consequent masker en beschermingskledij tijdens de uitvoering van het werk

Ook geven we een overzicht van een aantal beroepsspecifieke risico’s en hun mogelijke preventie.

De asbestverwijderaar verwijdert asbesthoudend materiaal, inademing van asbestvezels veroorzaakt asbestzieketen (cf. supra)

Werken met gevaarlijke producten (lijmen, coatings,…) Verder werkt hij mogelijk in de hoogte op stellingen, indien de plaats waar het asbesthoudend materiaal zich bevindt dit vereist

Het naleven van de voorgeschreven veiligheidsmaatregelen, het gebruik van de individuele en collectieve beschermingsuitrusting en het werk uitvoeren op een veiligheidsbewuste manier zijn belangrijke preventieve maatregelen. Ook zijn orde en netheid (niet laten rondslingeren van gereedschappen, netjes afwerken van folieranden, dadelijk verwijderen van vlekken en plassen,…) belangrijke gegevens in het kader van veiligheid.

42


Verder is het belangrijk dat de asbestverwijderaar oplet voor onregelmatigheden op of rond de werkzone en alert reageert. En moeten knelpunten met betrekking tot veiligheid op het werk ten allen tijde bespreekbaar zijn.

6. Arbeidsorganisatie De asbestverwijderaar werkt veelal in ploegverband. Het werken in een ploeg van een 5-tal asbestverwijderaars lijkt courant, afhankelijk van de aard van de werken en de grootte van de werf kan dit aantal uiteraard variëren. Aan het hoofd van de ploeg van asbestverwijderaars staat de ploegleider, deze werkt op zijn beurt onder verantwoordelijkheid van de werfleider. Wanneer we de asbestverwijderaar dienen te situeren ten op zicht van andere beroepen waarmee wordt samengewerkt lijken voornamelijk contacten met de reeds vernoemde collega’s asbestverwijderaar en leidinggevenden relevant. Behalve deze mag quasi niemand de werkzone betreden. Verder zijn er de incidentele contacten met bijvoorbeeld opdrachtgever en medewerkers van het erkende labo, inspectiediensten,… die de werf komen bezoeken. Voor deze zijn echter leidinggevenden de officiële contactpersonen.

7. Knelpunten Op basis van de interviews blijkt dat aanwervingen voor het beroep asbestverwijderaar moeizaam verlopen. Mogelijke redenen zijn de gevaren die met asbesthoudend materiaal samenhangen (hierbij merkt men echter op dat het beroep niet gevaarlijk is voor wie de werkvoorschriften respecteert) alsook bepaalde arbeidsomstandigheden zoals het dragen van maskers, het werken volgens shiften in een hermetische zone,… . Wanneer men nieuwe medewerkers aanwerft, is het vaak een probleem dat zij niet over sleutelvaardigheden beschikken als gezondheidsbewust zijn, veiligheidsbewust werken, hygiëne bewust werken, oplettend zijn, verantwoordelijkheidszin hebben,… . Deze eisen naar sleutelvaardigheden worden gesteld omdat enkel door het nauwgezet opvolgen van de werkvoorschriften het beroep op een veilige manier kan uitgeoefend worden. Men werft voornamelijk niet- of kortgeschoolde medewerkers aan die nog tot het beroep moeten opgeleid worden. Hiertoe wordt er enerzijds een 32-uren durende initiële basisopleiding alsook een jaarlijkse 8-uren durende herhalingsopleiding georganiseerd en anderzijds voorzien in een opleiding op de werkvloer (cf. supra).

43


8. Toekomstige evoluties Sedert 16 maart 2006 is er het Koninklijk Besluit betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan asbest dat ook de sloop- en verwijderingswerken reglementeert (voor de summiere inhoud van het KB zie paragraaf 1.1.2.2.). Het KB is op moment van deze publicatie van zeer recente datum en introduceert een aantal nieuwigheden zoals het verdwijnen van een aantal verwijderingstechnieken, de herziening van de vrijgavemeting, verstrenging grenswaarden,… . Deze vernieuwingen zijn veelal een antwoord op reeds langer bestaande onduidelijkheden dan wel een formalisering van reeds aanwezige tendensen in de sector. Deze zaken zijn – in zoverre zij van toepassing zijn op de beroepsuitvoering van de asbestverwijderaar – opgenomen en uitgewerkt in voorliggend beroepsprofiel. Opmerking: Er is een aanpassing van het bovenvermelde KB voor de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan asbest is in de maak, dit ter verduidelijking van een aantal artikelen.

44


9. Beroepenfiche ASBESTVERWIJDERAAR (M/V) OMSCHRIJVING De asbestverwijderaar verwijdert asbesthoudend materiaal volgens de methode van de hermetisch afgesloten zone, de couveusezak-methode of de methode van de eenvoudige handelingen. Hij evacueert het hierdoor ontstane asbestafval. In mindere mate kapselt de asbestverwijderaar asbesthoudend materiaal ook in. De asbestverwijderaar voert deze werken op een veilige en gezonde manier uit door nauwgezet de werkvoorschriften te respecteren alsook door consequent de individuele en de collectieve beschermingsmiddelen te gebruiken. TAKEN

Opbouwen van de hermetisch afgesloten zone Verzekeren luchtdichtheid en afzuiging van de hermetisch afgesloten zone De hermetisch afgesloten zone binnengaan en verlaten via de inkomsluis Verwijderen van asbesthoudend materiaal: • Verwijderen volgens de methode van de hermetisch afgesloten zone • Verwijderen van asbestisolatie rond leidingen volgens de couveusezak-methode • Verwijderen volgens de methode van de eenvoudige handelingen Inkapselen van asbesthoudend materiaal door te fixeren of te bekisten Evacueren, ontsmetten en verpakken van asbestafval Afbouwen van de hermetisch afgesloten zone Instaan voor orde en netheid op de werkplek Toepassen van de milieuvoorschriften Instaan voor welzijn op het werk

COMPETENTIES KENNIS

Kennis van eigenschappen, gezondheidsrisico’s, soorten producten of materialen en aanwending in gebouwen van asbest Kennis van de technieken voor het verwijderen van asbest Kennis van gebruikte gereedschappen, grondstoffen en hulpmiddelen Kennis wetgeving rond het slopen en verwijderen van asbest Kennis timmerwerk en montagetechnieken voor het opbouwen van hermetische zone, inkom- en materiaalsluis Kennis van metingen en controles uitgevoerd tijdens de sloop- en verwijderingswerken Kennis milieu

Kennis veiligheid SLEUTELVAARDIGHEDEN

Gezondheidsbewust werken Handig zijn Nauwkeurig kunnen werken Teamgericht kunnen werken

45


Veiligheidsbewust werken OPLEIDING EN ERVARING

Nieuwe medewerkers volgen – alvorens zij aan de slag mogen – een 32-uren durende basisopleiding. Hierna volgen zij jaarlijks een 8-uren durende bijscholing.

TEWERKSTELLINGSMOGELIJKHEDEN

Asbestverwijderende bedrijven DOORGROEIMOGELIJKHEDEN

Asbestverwijderaar ARBEIDSORGANISATIE

→

Ploegbaas →

Werfleider

De asbestverwijderaar werkt in ploegverband. Aan het hoofd van de ploeg van asbestverwijderaars staat de ploegleider, deze werkt op zijn beurt onder verantwoordelijkheid van de werfleider. ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN

De asbestverwijderaar verwijdert asbesthoudend materiaal, inademing van asbestvezels veroorzaakt asbestziekten. Daarom werkt de asbestverwijderaar nauwgezet vooropgestelde voorschriften en procedures om zo het beroep veilig uit te oefenen

De asbestverwijderaar werkt binnen een hermetisch afgesloten zone en draagt beschermingskledij inclusief beademingstoestel KNELPUNTEN

Aanwervingen lopen moeizaam, er zijn te weinig kandidaten voor het beroep asbestverwijderaar.

46


Lijst van organisaties en bedrijven die deel uitmaakten van de conferentie ‘beroepsprofiel asbestverwijderaar’

ABVV

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

ACLVB ACV Vereniging Asbestverwijderende Bedrijven vzw

De heer David NICOLAS De heer Peter BÖRNER De heer Ronny MATHYSSEN De heer Bob ROTTIERS De heer Kristof VAN ROY

47


Bijlage NACEBEL codes, Sectie F – Bouwnijverheid (Ministerie van Economische Zaken) Code

Betiteling

45 45.1 45.11 45.111 45.112 45.12 45.120 45.2 45.21 45.211 45.212

Bouwnijverheid Het bouwrijp maken van terreinen Slopen van gebouwen; grondverzet Slopen van gebouwen Grondverzet Proefboren en boren Proefboren en boren Burgerlijke en utiliteitsbouw; wegen waterbouw Algemene bouwkundige en civieltechnische werken Bouwen van individuele huizen Optrekken van andere residentiële gebouwen en van kantoorgebouwen Optrekken van gebouwen voor industrieel of commercieel gebruik, voor landbouwdoeleinden, enz. Bouw van tunnels, bruggen, viaducten en dergelijke Aanleg van pijpleidingen, telecommunicatieleidingen en hoogspanningsleidingen Dakbedekking en bouw van dakconstructies Dakbedekking en bouw van dakconstructies Aanleg van spoorwegen, wegen, straten, vliegvelden en sportaccomodaties Aanleg van spoorwegen, wegen, straten, vliegvelden en sportaccomodaties Waterbouw Baggerwerken Overige waterbouw Overige werkzaamheden in de bouw Overige werkzaamheden in de bouw Bouwinstallatie Elektrische installatie Elektrische installatie Isolatiewerkzaamheden Isolatiewerkzaamheden Loodgieterswerk Installatie van verwarming, klimaatregeling en ventilatie Overig loodgieterswerk Overige bouwinstallatie Overige bouwinstallatie Afwerking van gebouwen Stukadoorswerk Stukadoorswerk

45.213 45.214 45.215 45.22 45.220 45.23 45.230 45.24 45.241 45.242 45.25 45.250 45.3 45.31 45.310 45.32 45.320 45.33 45.331 45.332 45.34 45.340 45.4 45.41 45.410

48


45.42 45.421 45.422 45.43 45.431 45.432 45.433 45.44 45.441 45.442 4544201 4544202 45.45 45.450 45.5 45.50 45.500

Schrijnwerk Schrijnwerk van hout of van kunststof Metaalschrijnwerk Vloerafwerking en wandbekleding Plaatsen van vloeren wandtegels Plaatsen van vloerbedekking van hout of andere materialen Plaatsen van behang Schilderen en glaszetten Schilderen Glaszetten het aanbrengen van glas, spiegels, enz. de installatie van binnendeuren, scheidingswanden enz.van glas Overige werkzaamheden in verband met de afwerking van gebouwen Overige werkzaamheden in verband met de afwerking van gebouwen Verhuur van machines voor de bouwnijverheid met bedieningspersoneel Verhuur van machines voor de bouwnijverheid met bedieningspersoneel Verhuur van machines voor de bouwnijverheid met bedieningspersoneel

49


Bronnen – Literatuurlijst Interviews Mevr. Nicole Malin, Edutec, Brussel Dhr. Dirk Vandekerkhof, Renotec, Geel Dhr. Bob Rottiers, Asbestos Removal, Wijnegem

Documenten Avenant Asbestsanering BV. (Sine Dato). Asbestverwijdering, reiniging en sloopwerken [online]. Available: http://www.avenant.nl/vverwijdering/verwijdering_txt.html [16 juni 2004] CEVORA. (Document in ontwerp d.d 2004).Beroepenstructuren in het ANPCB: Bouw. Brussel: CEVORA. Federaal Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid. (2000). Codex over het Welzijn op het Werk en uittreksels uit het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming. Brussel: Federaal Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid. Fibrecount nv. (Sine dato). Asbest: definitie, toepassingen, gezondheid, wetgeving en verwijdering [online]. Available: http://www.fibrecount.com [27 juli 2004]. Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid i.s.m Hoger Instituut voor de Arbeid. (1998). Beroepenstructuur Bouw. Brussel/Leuven: FVB/HIVA. Institut National de Recherche et de Sécurité. (1999). Guide de Prévention: Travaux de retrait ou de confinement d’amiante ou de matériaux en contenant. Paris: INRS. Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf. (1998). Veiligheidsnota’s Bouwbedrijf (n° 80): Verwijderen van Asbest. Brussel: NAVB. Openbare Afvalstoffenmaatschappij voor het Vlaamse Gewest. (2003). Asbest en asbestafval [online]. Availble: http://www.ovam.be/jahia/Jahia/cache/off/pid/176?actionReq=action PubDetail &fileItem=137 [02 juli 2004].

50


Organisme Professionnel de Prévention du Bâtiment et des Travaux Public. (1998). Fiches Pratiques. Section 3 : Interventions sur des matériaux contenant de l’amiante. BoulongeBellancourt: OPPBTP. Leren.nl. (Sine dato). Sollicitatievragen voorbereiden: Managementvaardigheden [online]. Available: http://www.leren.nl/cursus/solliciteren/sollicitatievragen/ managementvaardigheden.html [22 juli 2004]. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. (Sine dato). Asbest in en om het huis: Veilig omgaan met asbesthoudend materiaal [online]. Available: http://lucht.milieuinfo.be/ [02 juli 2004]. Renotec NV. (Sine dato). Vacature Werfleider [online]. Available: http://www.renotec.be/GAST%20-%20RENOTEC%20VAC%2003_07_04.pdf [22 juli 2004]. Réseau Intersyndical de Sensibilisation à l’Environnement csc-fgtb. (2003). Amiante: Danger mortel. Bruxelles : RISE. Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen. (1998). Beroepsprofiel Vrachtwagenchauffeur. Brussel: SERV. Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen. (2001). Sectorfiche Bouw [online]. Available: http://www.serv.be/dispatcher.aspx?page_ID=20-00-00-sf-004 [27 juli 2004]. Visser, R. (2004). Praktijkgidsen Arbeidshygiëne. Asbest: Een handleiding voor opsporing en integrale aanpak. Alphen aan den Rijn: Kluwer.

51

Brussel, mei Beroepsprofiel. Asbestverwijderaar. Sector Bouw. In samenwerking met het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

Recommend Documents