Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid. De sanitair installateur. sanitair kraanwerk

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

De sanitair installateur

sanitair kraanwerk

D E I N S

S A N I T A T A L L A T E

I U

R R

SANITAIR KRAANWERK

FONDS VOOR VAKOPLEIDING IN DE BOUWNIJVERHEID Koningsstraat 45 1000 Brussel Tel.: (02) 210 03 33 Fax: (02) 210 03 99 www.debouw.be [email protected]

VOORWOORD Toen het werkterrein van het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid werd uitgebreid tot de Voltooiingssector, werden de verantwoordelijkheden per beroep verdeeld over werkgroepen: de FVB-secties. Binnen de FVB-sectie «Sanitaire Installaties, Kunststoffen en Gas» werd reeds van bij de aanvang beslist om een leerboek te ontwikkelen. In de loop van de werkzaamheden kreeg het leerboek eerder het karakter van een naslagwerk voor opleiding. Met dit naslagwerk willen we een zo breed mogelijk publiek bereiken: de leerlingen, de volwassenen in opleiding, de opleiders, en last but not least... de sanitair installateur zelf. Ten behoeve van de lezer werd het naslagwerk opgedeeld in verschillende modules. Per afgeronde eenheid werd er telkens een boekje van een 40-tal pagina’s opgemaakt. Voor diegenen die zich meerdere boekjes, of de volledige reeks willen aanschaffen, werd een bijbehorende map ontwikkeld, om de boekdelen in op te bergen. De volledige structuur van het naslagwerk vindt u op de keerzijde van de cover. We hopen met dit werk een bijdrage te leveren tot meer uniformiteit in de opleiding en zijn er van overtuigd dat de leerlingen of cursisten met dit werk op een aangename wijze kunnen kennismaken met het zo veelzijdige beroep van «Sanitair Installateur». We willen hierbij al de leerkrachten danken die hun bijdrage hebben geleverd om dit omvangrijk werk te realiseren, evenals de firma’s die ons hebben geholpen bij de keuze van de illustraties en het corrigeren van sommige teksten. Speciaal willen we de heren N. De Pue (†) (past-voorzitter L.B.I.S. - Beroepsfederatie Sanitair, Gas en Dakbedekking) en G. Wouters (honorair voorzitter, Verenigde Lood- en Zinkbewerkers, Antwerpen) vermelden, die mee aan de wieg stonden van dit project en de verdere realisatie mogelijk maakten. Veel leesplezier.

Stefaan Vanthourenhout, FVB-Voorzitter.

WERKGROEP Heeft meegewerkt aan de opmaak van de teksten: De heer Van der Sype

Opmaak en eindredactie – Leerkrachten onderwijs : De heer Boeynaems De heer Ides De heer Uten De heer Verhoeven – Voor het FVB : De heer P. Becquevort 2

INHOUDSTAFEL MODULE IV: WATER – HOOFDSTUK IV: KRANEN IV.1. AFSLUITKRANEN .......................................................................................................... IV.1.1. Ventielkraan met rechte zitting en vaste spindel ......................................... IV.1.2. Ventielkraan met schuine zitting .................................................................... IV.1.3. Ventielkraan met niet-stijgende spil .............................................................. IV.1.4. Schuifafsluiter ................................................................................................. IV.1.5. Membraankraan ............................................................................................... IV.1.6. Kogelkraan ....................................................................................................... IV.1.7. Hoekstopkraan ................................................................................................

4 4 5 6 7 8 8 9

IV.2. TOESTELKRANEN ........................................................................................................ IV.2.1. Dienstkraan ...................................................................................................... IV.2.2. Dubbeldienstkraan .......................................................................................... IV.2.3. Enkele kraan .................................................................................................... IV.2.4. Tweegreepsmengkranen ................................................................................ IV.2.4.1. Eengatsmengkraan ............................................................................ IV.2.4.2. Badmengkraan ................................................................................... IV.2.5. Drie- en viergatsmengkranen ......................................................................... IV.2.6. Inbouwkranen .................................................................................................. IV.2.7. Douchestangen en douchekoppen ................................................................ IV.2.8. Speciale uitvoeringen (AVH-RVB-FOR...) ...................................................... IV.2.9. De lagedrukkraan ............................................................................................ IV.2.10. De “tap”-kraan ................................................................................................. IV.2.11. Eengreepsmengkranen ................................................................................... IV.2.11.1. Mengkraan met cilinder en O-ringen .................................................. IV.2.11.2. Eengreepsmengkraan met keramische schijven ................................ IV.2.11.3. Eengreepsmengkraan met mengkogel ............................................... IV.2.12. Thermostatische mengkranen ....................................................................... IV.2.12.1. Thermostatische mengkraan met vloeistofbalg .................................. IV.2.12.2. Thermostatische mengkraan met bimetaalelement............................ IV.2.12.3. Thermostatische mengkraan met was-element.................................. IV.2.13. Elektronisch gestuurd kraanwerk .................................................................. IV.2.14. Zelfsluitende kraan ..........................................................................................

10 10 11 12 13 13 13 16 17 18 19 19 20 21 21 22 23 24 26 27 28 29 31

© Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, Brussel, 2002. Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen. D/1997/1698/10

3

IV.1. AFSLUITKRANEN IV.1.1. VENTIELKRAAN MET RECHTE ZITTING EN VASTE SPINDEL

Zeer verspreid mechanisme dat in oneindig veel uitvoeringen voorkomt. Een spindel wordt open neergedraaid waardoor het loszittend ventiel deze beweging volgt. Om af te sluiten wordt het ventiel op de zitting gedrukt. De spindel wordt bovenaan afgedicht door een pakkingdrukker. Het principe van de ventielafsluiter kan voorkomen als tappunt of als afsluitkraan. Let op de stroomrichting. Bij verkeerde montage veroorzaakt het loszittend ventiel lawaaihinder.

Naast tal van uitvoeringen zijn diverse verbindingen mogelijk. De kraan kan geleverd worden met schroefdraad, soldeereinden of knelkoppelingen.

DIENSTKRAAN Kruk Spil Pakkingdrukker Pakking Kraankop Kraanlichaam Kraankussen (Kraanzitting) Draadeinde Waterinlaat

Afsluitring Grovedraad Klep (Danser) Klepbedekking Moertje

Kraanhuis Straalbreker Kraanuitlaat BRON: SPIA - ANTWERPEN

4

IV.1.2. VENTIELKRAAN MET SCHUINE ZITTING Dit type afsluiter is een variante op de versie met rechte zitting. De haakse inzet van de zitting tegen de stroomrichting in, geeft een minder gunstig stroombeeld in de kraan. Ook hier moet men bij plaatsing op de stroomrichting letten. Door de aard van de constructie komt dit kraantype het meest voor als afsluitkraan. Ook hier zijn een groot aantal aansluitingsmogelijkheden leverbaar. Het onderhoud van de ventielkraan bestaat uit het aanspannen, desnoods vernieuwen van de pakking rond de spindel bovenaan. Wanneer de kraan niet langer afsluit, vervangt men de dichting op het loszittend ventiel. Soms is het zinvol ook de zitting opnieuw vlak te frezen.

Schuine zitting

Frezen van de zitting

BRON: EGEDA - ANTWERPEN

BRON: J. VERHOEVEN

5

IV.1.3. VENTIELKRAAN MET NIET-STIJGENDE SPIL Door het feit dat bij deze kraan de spindel als het ware in het ventiel draait, blijft de kraankop op zijn plaats. Het ventiel is als een zeskantige plunjer uitgevoerd en veroorzaakt geen hinder bij geringe waterafname. De pakkingdrukker op de vroegere spindel is hier vervangen door één of twee O-ringen die een vetkamer vormen en gedurende lange tijd de kraan smeren.

BRON: GROHE (DUITSLAND)

Dit systeem leent zich duidelijk om te worden ingebouwd in tappunten. Bij herstelling of renovatie kan deze kraankop probleemloos vervangen worden door een keramische uitvoering.

Keramische uitvoering


6

IV.1.4. SCHUIFAFSLUITER De schuif wordt op en neer bewogen door de spindel. De grove draad op de spindel is linksgangig om rechts te sluiten. De schuif is een ronde conische schijf die met haar breedste kant aan de spindel is verbonden. De zitting is eveneens conisch zodat de sluiting zonder rubber of een andere dichting gebeurt. Bij montage in horizontale leidingen, richt men bij voorkeur de spindel naar onder, opdat zich geen vuil zou ophopen in de glijbaan van de schuif en alzo het volledig sluiten van de kraan zou verhinderen.

BRON: PONT-à-MOUSSON (FRANKRIJK)

Door de zware uitvoering is deze kraan geschikt voor toepassingen in buisinstallaties. De kraan kent geen bepaalde stroomrichting, dus geen kans op verkeerde montage. Ze veroorzaakt nagenoeg geen drukverlies bij volledige opening. Deze kranen worden geleverd in normale en versterkte uitvoering, zowel in messing als brons. Tevens zijn in grote diameters versies beschikbaar waarvan de schuif volledig met kunststof is bekleed.

BRON: GIACOMINNI (ITALIE)

7

IV.1.5. MEMBRAANKRAAN Bij de membraankraan of diafragma-afsluiter zijn kraanlichaam en bovenstuk gescheiden door een membraan dat dienst doet als klep en als afsluiter. Het membraan is verwisselbaar in functie van de toepassing: water, stoom, olie... Er is geen stroomrichting bepaald, de bewegende delen bevinden zich nooit in de vloeistof waardoor de spindel bovenaan geen afdichting hoeft.

BRON: ECONOSTO - WIJNEGEM

Door de zware constructie is het uiterlijk van deze kraan niet bepaald elegant. Men gebruikt ze dan ook niet als tappunt, maar eerder als afsluiter in een installatie. Deze kraan is erg duurzaam en veroorzaakt geen waterslagen. Afhankelijk van de gekozen afsluiter spreekt men van een plaatdiafragma of een randdiafragma.

IV.1.6. KOGELKRAAN Is een variante op de plugkraan. Hier maakt men gebruik van een doorboorde bol in een kunststofvatting. Deze kraan leidt slechts tot een gering drukverlies bij volledige opening. Zij kan bij snelle bediening wel waterslagen veroorzaken omdat ze op een kwartslag sluit.

Wordt op zeer ruime schaal toegepast en is in oneindig veel uitvoeringen leverbaar.

LET OP! Er bestaan speciale uitvoeringen voor onder andere aardgastoepassingen.

BRON: GIACOMINNI (ITALIE)

8

IV.1.7. HOEKSTOPKRAAN

NIEUWE BINNENCONSTRUCTIE Verbeterde conus-klemschroefkoppeling met lengtevereffeningsstuk (messing conus, rubber dichting en lengtevereffening vormen één stuk)

Inwendige schroefdraad, beschermd tegen het water

Bij dit type kraan is het ventiel vervangen door een plunjer. Dit biedt het voordeel dat men het debiet van een tappunt kan regelen om opspatten te voorkomen. De plunjer veroorzaakt geen trillingen omdat hij wordt geleid door twee O-ringen.

Spanring O-ringen Zelfdichtende aansluitkoppeling

Stang Dichting BRON: SCHELL (DUITSLAND)

Deze kraan wordt gebruikt als stopkraan tussen de watertoevoer en het tappunt zoals een wastafel, spoeltafel, bidet, WC... De verbinding van de hoekstopkraan en het tappunt wordt uitgevoerd met verchroomde of gekleurde zachtkoperen buis of met een buigzame verbinding. Ook hier biedt men een zeer breed gamma van aansluitingsmogelijkheden gaande van soldeereinden, schroefdraad tot knelkoppelingen.

BRON: SCHELL (DUITSLAND)


Hoekstopkranen kunnen voorkomen in haakse of rechte uitvoering. In dit laatste geval staat de plunjer onder een hoek van 45°.


9

IV.2. TOESTELKRANEN IV.2.1. DIENSTKRAAN Toepassing Universeel tappunt. De dienstkraan wordt gebruikt om slechts één tappunt van water te voorzien. In de uitloop van de kraan bevindt zich een straalregelaar. De luxe-uitvoering wordt voorzien van een schuimstraalmondstuk ook “mousseur” genoemd.

FOTO : FOTOSTOCK

Soorten De dienstkranen kan men onderverdelen in: a) dienstkraan met rechte zitting, b) dienstkraan met schuine zitting.

Rechte zitting Kruk

De inwendige constructie van de dienstkraan met rechte zitting biedt aan het water meer weerstand dan bij het model met schuine zitting (zie punt 1.1. en 1.2. van de afsluitkranen).

Spil Pakkingdrukker Pakking Kraankop Kraanlichaam Kraankussen (Kraanzitting) Draadeinde Waterinlaat

Afsluitring Grovedraad Klep (Danser) Klepbedekking Moertje

Kraanhuis Straalbreker Kraanuitlaat

BRON: SPIA - ANTWERPEN

Werking De werking en de onderdelen van de dienstkraan komen overeen met deze van de ventielkraan.

10

IV.2.2. DUBBELDIENSTKRAAN Toepassing Universeel tappunt De dubbeldienstkraan is identiek aan de dienstkraan met dit verschil dat er aan de uitloop uitwendige schroefdraad (3/4” - 1”) is voorzien waar men een waterslang kan aansluiten voor: • wasmachine, • vaatwasmachine, • tuinslang. Dubbeldienstkraan Kruk Spil Pakkingdrukker Slangaansluiting

Pakking

Kraankop Kraanlichaam Kraankussen (Kraanzitting) Draadeinde

Afsluitring Grovedraad Klep (Danser) Klepbedekking

Waterinlaat

Moertje Kraanhuis Kraanuitlaat BRON: SPIA - ANTWERPEN

Werking De dienstkraan behoort tot de klepafsluiters voor rechtstreekse aftapping. De werking berust bijgevolg op hetzelfde principe als deze van de klepafsluiter met stijgende draadspil. Vermits de kraan kan voorzien worden van een waterslang moet deze kraan beveiligd worden tegen terugstroming van bevuild water in het waterleidingnet (deze terugslagklep is veelal ingebouwd in de kraan zelf). (Zie hoofdstuk I. Drinkwater - 1.4.2. De beveiligingen).

BRON: J. VERHOEVEN

Dubbeldienstkraan als bolkraan

Variante Dubbeldienstkraan met schuine zitting. Dubbeldienstkraan met beluchter. Dubbeldienstkraan als bolkraan. Een dubbeldienstkraan wordt vaak gemonteerd in combinatie met een gevelkom zodat men buitenshuis over een tappunt beschikt.

BRON: EGEDA - ANTWERPEN

11

IV.2.3. ENKELE KRAAN Toepassing Tappunt voor koud of warm water gemonteerd op of boven een sanitair toestel zoals wastafel, handenwasser, uitgietbak.

De wastafelkraan De kraan wordt in de kraanopening van het sanitair toestel geplaatst en langs de onderzijde met een moer vastgezet. De kraan is voorzien van 1/2” buitendraad waarop men verder de waterleiding kan aansluiten.


Indien men zowel koud als warm water moet voorzien aan een toestel moet men twee wastafelkranen plaatsen. Als algemene regel plaatst men de koudwaterkraan rechts op het toestel en de warmwaterkraan links. De menging van het water gebeurt dan in het toestel.

Wastafelkraan met draaibare uitloop

Muurmodel met draaibare S-uitloop

Muurmodel met draaibare U-uitloop


12

IV.2.4. TWEEGREEPSMENGKRANEN Toepassing Deze kranen kan men monteren op een sanitair toestel zoals een wastafel, spoeltafel of bidet. Men spreekt in dit geval van een ééngatsmengkraan. Anderzijds kan men een tweegreepsmengkraan op de muur monteren voor het vullen van een bad en/of douche of een uitgietbak. Al naargelang het gebruik kan men kiezen tussen een mengkraan met vaste of draaibare uitloop.

Werking IV.2.4.1. EENGATSMENGKRAAN De kraan is voorzien van twee kraankoppen die afzonderlijk te bedienen zijn. Men kan afzonderlijk koud of warm water aftappen maar door beide kraankoppen te bedienen verkrijgt men gemengd water en kan men de watertemperatuur regelen.


De kraan wordt gemonteerd in een kraangatopening en langs de onderzijde van het toestel vastgezet. De kraan is onderaan voorzien van twee zachtkoperen buisjes met een diameter van 10 mm om aan te sluiten op de koud- en warmwaterleiding.


IV.2.4.2. BADMENGKRAAN De kraan bestaat uit een kraanlichaam met vaste uitloop en is voorzien van een aansluitpunt 1/2” voor een doucheslang. De bad/douchemengkraan is voorzien van een omstelkraan. Via deze omsteller kan men kiezen om het water uit de vaste uitloop (bad) of uit de douchesproeier te laten stromen.


13

De badmengkraan wordt op de muur bevestigd. De koud- en warmwaterleidingen zijn in de muur gewerkt. De kraan is voorzien van twee aansluitkoppelingen die zijn voorzien van 3/4” inwendige schroefdraad. De kraan wordt aangesloten op de aansluitpunten in de muur met behulp van S-koppelingen.


De S-koppeling maakt het mogelijk de mengkraan juist horizontaal te plaatsen zelfs indien de maatvoering van de twee aansluitpunten niet correct is. De gemiddelde afstand tussen warm en koud bedraagt 15 cm as op as.


S-koppeling

De openingen in de muur en de S-koppelingen worden door middel van twee afdekplaatjes weggewerkt. Deze afdekplaatjes worden op de S-koppelingen geschroefd.

14

TWEEGREEPSMENGKRANEN Overzicht ééngatsmengkranen Wastafelkraan met draaibare uitloop

Wastafelkraan met vaste uitloop

Bidetmengkraan Let op het kogelgewricht met mousseur

Keukenmengkraan

Overzicht muurmengkranen Badmengkraan

Douchemengkraan

Keukenmengkraan met S-uitloop

Keukenmengkraan hoge uitloop


15

IV.2.5. DRIE- EN VIERGATSMENGKRANEN Toepassing • Grote wastafels • Baden Voor baden kan gebruik gemaakt worden van een montageplaat waarop alle onderdelen bevestigd worden.

BRON: HANSA (DUITSLAND)

Omschrijving De kraan bestaat uit 3 of 4 verschillende onderdelen, die onder (of in) het toestel met elkaar verbonden zijn. Dit kan een vaste verbinding zijn, of met buigzame drukslangen. Deze onderdelen zijn: • koudwaterkraan, • warmwaterkraan, • gemeenschappelijke uitloop (uit de wand, op de rand of langs het overloopsysteem), • handsproeier bij viergatsmenkgraan. De bediening gebeurt boven op het toestel.

BRON: HANSGROHE (DUITSLAND)

16

IV.2.6. INBOUWKRANEN Omschrijving Sommige van de voorgenoemde kraansoorten (tweegreeps, ééngreeps, thermostatisch), worden ook als inbouwtoestel uitgevoerd. Hierbij worden de aanvoerleidingen in de muur gewerkt. Bij inbouwkranen letten we wel op de inbouwdiepte: een te diep (of ondiep) geplaatste kraan geeft moeilijkheden bij het monteren van de sierkappen na het betegelen van de wand.


Toepassingen • Een driegats- of viergatsmengkraan op de badrand. • Een inbouwcombinatie op de badrand of in de wand. • Een inbouwcombinatie in de wand bij een douche (stopkranen niet vergeten).

17

IV.2.7. DOUCHESTANGEN EN DOUCHEKOPPEN Omschrijving De fabrikanten zorgen ervoor dat de gebruikers kunnen kiezen uit een groot gamma aan sproeiers: een weldoende masserende straal, een schuimende straal of een gutsende saunastraal. Tevens zijn er waterbesparende versies (spaardouches). Men kan ook kiezen uit een assortiment toebehoren: zeephouders, aansluitbochten, wandhouders, enz. Belangrijk is wel om de juiste diameter voor de aanvoerbuis te kiezen. (Zie hoofdstuk III: Leidingaanleg: Diameterbepaling).

Toepassingen BRON: HANSGROHE (DUITSLAND)

Een douche kan op verschillende manieren uitgevoerd worden: • een douchepijp met een hoofdsproeier, • een handsproeier, bevestigd op een haak, • een handsproeier op een glijstang, • een hoofdsproeier, bevestigd op een douche-arm (inbouw van de leidingen), eventueel met zijsproeiers.

BRON: “DE ONDERNEMING” BRUSSEL

18

IV.2.8. SPECIALE UITVOERINGEN (AVH - RVB - FOR...) Werking Deze kranen werken volgens het volgende principe: om de kraan te openen zal men het sluitingsmechanisme tegen het water in duwen. Om te sluiten trekt men door een 1/2 of 1/3 draaibeweging het ventiel omhoog, dat (mee) wordt aangedrukt door de leidingdruk. De voordelen bij dit systeem: • geen waterslag bij het snel sluiten van de kraan; • sluiting in de drukrichting, zodat de kraan (gedeeltelijk) sluit op de waterdruk; • zo goed als onverslijtbaar: de fabrikanten gaven een 20-jarige (of levenslange) garantie.

Toepassing Deze kranen werden uitgevoerd in alle soorten van toepassingen, en de vleugelvorm van de grepen was meestal kenmerkend aan deze merken.

BRON: RVB - BRUSSEL

IV.2.9. DE LAGEDRUKKRAAN Omschrijving Bij drukloze of lagedruktoestellen voor warmwater staat de warmwateruitlaat steeds open en daarom staan die voorraadtoestellen nooit onder druk. Het warme water wordt naar buiten geduwd door koud water in het toestel te laten stromen. Bij opwarming komt het overtollige expansiewater langs de normale uitlaat naar buiten; in de spoelbak of wastafel.

Toepassingen


Dit soort van kraan wordt enkel gebruikt bij lagedruktoestellen, en bestaat in uitvoeringen voor de spoeltafel en voor de wastafel. 19

IV.2.10. DE “TAP”-KRAAN Werking Een ventiel wordt op zijn plaats gehouden door een veer. Door op de hefboom te drukken zal men het ventiel lichten en kan er water doorstromen.

BRON: CULLIGAN (BELGIE)

Toepassingen Bij een omgekeerde-osmose-toestel zal men het gezuiverde water aftappen met een tapkraan, ook bij voorraadvaten kan men zulke kranen gebruiken.

20

IV.2.11. EENGREEPSMENGKRANEN IV.2.11.1. MENGKRAAN MET CILINDER EN O-RINGEN Omschrijving Met één bedieningshendel wordt tegelijkertijd de temperatuur en het gewenste debiet van het mengwater geregeld. Het spreekt vanzelf dat de éénhendelbediende mengkraan meer comfort biedt dan de klassieke mengkraan met twee knoppen. Toepassing • • • • •

Spoeltafel Wastafel Bad Douche Bidet BRON: GROHE (DUITSLAND)

Werking De huls bestaat uit twee in elkaar schuivende buizen. Koud en warm water stromen langs twee zijdelingse openingen voorzien van gebogen O-ringen in de menghuls. De binnenste buis regelt temperatuur en debiet. Deze buis heeft onderaan een reeks gaatjes die het water doorlaten. Debiet en temperatuur worden veranderd door het bewegen van de binnenste buis; naar boven of onder voor het debiet, draaiend voor de temperatuur. Opdat onderaan de lucht niet zou samengeperst worden, wordt het onderste van de menghuls door een fijn buisje verbonden met de buitenlucht.


21

IV.2.11.2. EENGREEPSMENGKRAAN MET KERAMISCHE SCHIJVEN

Toepassing • • • • •

Spoeltafel Wastafel Bad Douche Bidet


Werking De kraan is via twee zacht-koperen buizen verbonden met het warm en koud water. De buizen zijn in twee openingen in het lichaam van de kraan bevestigd, recht tegenover de koud en warmwateringangen van de menghuls. De menghuls is voorzien van twee zeer vlak geslepen diamantharde keramische schijven. De onderste is vast. Zij heeft drie openingen: twee ingangen en één uitgang. De bovenste schijf heeft één grote, centraal gelegen opening, bedekt met een kunststofdeksel dat de thermische schokken absorbeert. Deze schijf is met de hendel verbonden. De beweging ervan regelt de mate van koud- en warmwatertoevoer (dus mengtemperatuur en debiet).


Belangrijk bij het bedieningscomfort is de hendelverplaatsing. De hoek waaronder de hendel van koud tot heet water verplaatst kan worden, mag niet te klein zijn. Bij onhandig gebruik (kinderen en bejaarden beheersen hun motoriek soms minder) stroomt dan bv. te snel heet water uit de kraan. De comfortabele en veilige temperatuur voor de lichaamsreiniging ligt tussen 30° en 45 °C. 22

De draaihoek van de hendel moet in deze zgn. comfortzone groot zijn, zodat de gewenste mengtemperatuur makkelijk kan worden ingesteld. Hoe kleiner de hoek, hoe moeilijker de instelling van de mengtemperatuur.


BRON: DAMIXA (NEDERLAND)


IV.2.11.3. EENGREEPSMENGKRAAN MET MENGKOGEL Omschrijving Ook hier wordt met één bedieningshendel zowel het gewenste debiet als de temperatuur geregeld.

Toepassing • spoeltafel, • wastafel, • bad, douche, bidet.


Cartouchehuls Bedienmanchetten

Justeerring

Werking Een roestvrijstalen holle kogel met 3 gaten kan soepel heen en weer worden bewogen in een met teflon beklede zitting. Bij het bedienen van de hendel wordt zowel het debiet als de uitstroomtemperatuur geregeld. Meer dan een kwart van de beweging van de hendel laat een precieze watertemperatuurregeling toe tussen de 34 oC en de 42 oC: de comfortzone.

Kogelmanchetten

Bedienkogel


23

IV.2.12. THERMOSTATISCHE MENGKRANEN Omschrijving Thermostatische mengkranen zijn voorzien van een ingebouwde thermostaat voor de regeling van koud en warm water Evenals regelbare mengkranen zijn er thermostatische mengkranen in vele uitvoeringen. Als warmtegevoelig element worden o.a. vloeistofgevulde balgen, bimetalen schijfjes en waspatronen toegepast.

Inbouw

Opbouw BRON: ORAS - MECHELEN

BRON: ORAS - MECHELEN

Het spreekt voor zich dat thermostatische mengkranen de gebruiker een hoog comfort bieden. Uit veiligheidsoverwegingen verdienen thermostatische kranen de voorkeur. Bij niet-thermostatische mengkranen kan de gebruiker (denk hierbij in het bijzonder aan kinderen, hoogbejaarden en gehandicapten) door een ongecontroleerde beweging plotseling te heet water over zich heen krijgen, met alle pijnlijke gevolgen vandien. De meeste thermostatische mengkranen zijn voorzien van een instelknop met veiligheidsblokkering bij 38 °C. Indien men toch watertemperaturen boven de 38 °C wenst, dan wordt een ontgrendelingsknop ingedrukt. Bovendien moeten thermostatische mengkranen beveiligd zijn tegen te hoge temperaturen zodra de druk in de koudwaterleiding wegvalt. De meeste thermostatische mengkranen zijn voorzien van ingebouwde keerkleppen van een door BELGAQUA goedgekeurd type. 24

Toepassing Uitstekend geschikt voor gebruik aan: – bad, – douche, – bidet. Daarnaast kunnen zij ook toegepast worden op wastafels.

Soms is het praktischer alle mengkranen in de badkamer van voorgemengd water te voorzien door toepassing van één centraalthermostaat. Deze zijn er voor montage op of in de muur. Indien de warmwaterleidingen zijn aangesloten op geisers, dienen de hiervoor ontwikkelde lagedrukthermostaten te worden toegepast.

Centraalthermostaat

Opbouw

Opbouw met S-koppeling

Inbouw

BRON: DE MELKER (BELGIE)

25

IV.2.12.1. THERMOSTATISCHE MENGKRAAN MET VLOEISTOFBALG

Omschrijving Opbouwmengthermostaat gestuurd door een vloeistofbalg. Het debiet is 116-176 l/min. bij een druk van 3 bar zodat er 22 douches tegelijk centraal bevoorraad kunnen worden. De regeling van deze thermostaten kan nadelig beïnvloed worden door kalkafzetting.


Werking De vloeistofbalg omspoeld door water zet uit of krimpt bij temperatuursveranderingen waardoor een regelbalans de klepregelhuls verplaatst zodat de doorgang van koud en warm water meer of minder gesloten of geopend wordt, zodat een gedoseerde hoeveelheid warm en/of koud water in de mengkamer terechtkomt.


26

IV.2.12.2. THERMOSTATISCHE MENGKRAAN MET BIMETAALELEMENT

Omschrijving Opbouw of inbouwmengthermostaat gestuurd door een bimetaalelement. De regeling is eerder traag en wordt nadelig beïnvloed door kalkafzetting.


Werking Een bimetaalelement bestaat uit een groot aantal samengevoegde plaatjes. Elk plaatje bestaat uit twee verschillende uitzettingscoëfficiënten, die bij koud water uitzetten (krimpen bij omgekeerde modellen). Eerst moet dus koud water langs het element stromen waardoor de koudwateringang gedeeltelijk gesloten en de wamwateringang geopend wordt.


27

IV.2.12.3. THERMOSTATISCHE MENGKRAAN MET WAS-ELEMENT

Omschrijving Opbouw- of inbouwmengthermostaat met een waspatroon als warmtegevoelig element. De regeling is snel en wordt niet beïnvloed door kalkafzetting.

Werking Bij een thermostaat met waspatroon bestaat het thermoelement uit een cilindertje gevuld met paraffine en microlamellair koper. Koud en warm water stromen door filters en terugslagkleppen (in de koppelingen ingebouwd) en bereiken de koud- en warmwaterzitting van de thermostaat. De waspatroon stuurt een klep die het doorlaten van het warm- en het koudwaterdebiet regelt. Een terugstelveer zorgt ervoor dat de regelklep de bewegingen van de waspatroon volgt. De stand van de temperatuurgreep bepaalt de gemiddelde positie van de regelklep. Bij het afsluiten van het koud water, zet de waspatroon uit (het water wordt te warm) en duwt de regelklep tegen de warmwaterzitting zodat die volledig afgesloten wordt. Dit duurt een fractie van een seconde.


Doorsnede inbouwkraan


28

IV.2.13. ELEKTRONISCH GESTUURD KRAANWERK Optisch elektronisch gestuurde kranen Omschrijving Automatische waterafgifte zonder aanraking. Toepassing • Wastafels • Douche • Bad • WC • Urinoir • Vooral in de medische sector, voor sportterreinen, horecabedrijven, hotels, scholen, enz. BRON: DE MELKER (BELGIE)

Het detectiegebied.

Zodra de handen onder de kraan worden gehouden, geeft deze water.

De kraan stopt zodra de handen buiten het detectiegebied komen. BRON: DE MELKER (BELGIE)

Werking

1 9 V-batterij 2 Magneetventiel 3 Besturingselektronica

Volledig contactloos, dus zonder openen dichtdraaien van bedieningselementen, wordt de waterafgifte volkomen hygiënisch en economisch geregeld. Zodra men de handen onder de uitloop houdt bij infraroodsturing of in de nabijheid komt bij radarsturing, worden de stralen gereflecteerd en door een fotocel of sensor opgevangen. De stuurelektronica verwerkt dit signaal en bedient, uiterst nauwkeurig, het elektro-magneetventiel.

BRON: AQUA (BELGIE)

29

De elektronische kranen regelen betrouwbaar en zonder enig contact de waterkranen in sanitaire installaties. Het systeem bestaat uit een optisch-elektronische sensor (a) ingebouwd in de uitloop of in een roestvrijstalen afdekplaat, een magneetventielkraan (b) en de stuurelektronica (c) waarmee de waterafname voor de verschillende toepassingen individueel kan geregeld worden.

a)

b) Het water loopt enkel wanneer men zich in het ontvangstbereik van de elektronica bevindt.

Automatische spoeling na elk gebruik. BRON: AQUA (BELGIE)

c)

BRON: AQUA (BELGIE)

Elektronisch gestuurd kraanwerk heeft een sanitaire sturing, die volledig automatisch de waterafgifte in was-, douche- en spoelruimten regelt. Op deze wijze bekomt men een waterzuinig verbruik met een maximum aan hygiëne en comfort. De afzonderlijke bouwelementen laten een grote flexibiliteit voor diverse toepassingen toe, zoals inbouw, opbouw of installatie achter de muur. Het hart van de kraan is een elektronische stuureenheid, die in verbinding met een optisch-elektronische sensor, de waterafgifte regelt. De kraan werkt alleen als ze werkelijk gebruikt wordt. Vanaf het moment dat de gebruiker zich in het bereik van de sensor bevindt, worden de infraroodstralen gereflecteerd en door een fotocel opgevangen. De stuurelektronica verwerkt dit signaal en bedient het magneetventiel.

BRON: AQUA (BELGIE)

30

BRON: AQUA (BELGIE)

IV.2.14. ZELFSLUITENDE KRAAN Omschrijving De zelfsluitende kraan is een handig en eenvoudig te bedienen kraan die een vooraf ingestelde hoeveelheid spoelwater naar het sanitair toestel voert.

Toepassing • • • •

Urinoir WC Douche Wastafel


Inbouw

Opbouw BRON: DE MELKER (BELGIE)

Werking (zelfsluitende kraan toilet)

BRON: GROHEDAL (DUITSLAND)

Wanneer de drukknop van de spoelkraan niet ingedrukt wordt, dan is de som van de waterdruk (hydraulisch) en de veerdruk (mechanisch) in de bovenste drukkamer (A) groter dan de waterdruk onder de waterafsluiter of zuiger (B). Bij het indrukken van de drukknop of hendel, verdwijnt de waterdruk in de bovenste drukkamer (A), zodat de zuiger door de waterdruk zal geopend worden waardoor het water door de spoelbuis (D) kan stromen. Bij het sluiten van de spoelkraan zal de bovendrukkamer, doorheen een zeer fijn kanaaltje (C), zich langzaam terug vullen met water, zodat de zuiger langzaam daalt tot ten slotte de spoelkraan volledig gesloten is. 31

Werking van een zelfsluitende kraan : douche, wastafel Het hulpventiel dat de tegendrukkamer sluit, wordt bij het bedienen van de duwknop geopend. Aldus ontspant men de waterdruk in de tegendrukkamer.

ZELFSLUITENDE KRAAN Instelschroef regelnaald

Hulpventieldichting Tegendrukkamer Inwendig by-pass kanaal Membraan Watertoevoer

Regelnaald

Naar aftappunt

Ventieldichting Ventielzitting

BRON: AQUA (BELGIE)

De heersende waterdruk rondom het membraan wordt met het ventiellichaam in de tegendrukkamer ingedrukt, waardoor deze gedeeltelijk geledigd wordt; de ventieldichting wordt daardoor van haar zitting weggedrukt en de waterdoorgang vrijgemaakt. Bij het loslaten van de duwknop sluit de hulpventieldichting de tegendrukkamer weer af, vult zich langsheen het druknivelleringskanaal terug op; daardoor sluit de ventieldichting de waterdoorgang langzaam af. De waterslagvrije sluiting is voltooid van zodra de waterdruk in de tegendrukkamer gelijkwaardig is aan de heersende waterdruk in het net. Bij iedere bediening beweegt de regelnaald in het kanaal en vermijdt daardoor een neerslag van onreinheden.

WERKINGSPRINCIPE GESLOTEN

GEOPEND

BRON: AQUA (BELGIE)

32

handboeken De sanitair installateur •• Overzicht beschikbare handboeken •• Tekenen: conventies, normen, symbolen en definities

•• Aanleg van waterleidingen

•• Tekenen: planlezen voor de sanitair installateur

•• De sanitair warmwaterbereiding

•• Leidingen in lood •• Leidingen in koper •• Leidingen in gietijzer

•• Sanitair kraanwerk •• Brandweerleidingen en sprinklers •• Waterafvoer

•• Leidingen in staal

•• Gas : Van oorsprong tot distributie - De binneninstallatie

•• Kunststoffen: algemeen

•• De verbranding van gas

•• Leidingen in PVC-U, PVC-C

•• Gas : De huishoudelijke toestellen - Ventilatie en schoorstenen

•• Leidingen in PE, VPE, sandwichbuis •• Leidingen in PPR, sandwichbuis •• Leidingen in ABS, PB

•• De sanitaire toestellen •• Aanverwante technologieën

•• Leidingen in gresbuis

•• Elektriciteit voor de sanitair installateur

•• Het bereiden van drinkwater - Waterbehandeling en drukverhoging

•• De sanitair installateur - Lege klasseermap

•• Scheikunde en fysica voor de sanitair installateur

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid. De sanitair installateur. sanitair kraanwerk

Recommend Documents