beleggingsnieuws 15-12-2012 – Nieuws & achtergronden voor de beleggende klant van ABN AMRO
DIGITALE CONTENT
1
Het Nederlands-Engelse bedrijf Reed Elsevier is het schoolvoorbeeld van hoe een traditionele uitgever succesvol de stap naar online heeft gezet. Vijf jaar geleden haalde Reed Elsevier 50% van haar inkomsten uit print. Tegenwoordig is dat aandeel gedaald tot circa 20%. Liefst 63% van de inkomsten is vandaag de dag afkomstig uit digitale content. De mondiale top tien van de grootste producenten van digitale content:
Microsoft
10
1
PERCENTAGE VAN OMZET DIGITALE CONTENT
36,4 1
Google. Het zoekmachinebedrijf dat al de helft van de Nederlandse online advertentieomzet voor zijn rekening neemt, is druk bezig met video (YouTube) nog meer te verdienen.
4,5
Thomson Reuters
7 4
8
Is vooral bekend vanwege zijn persbureau maar verdient verreweg het meeste geld met het verkopen van business to business-informatie, vooral in de categorie legal en financial.
4,7
5,9
34% 4%
3
Interview Han de Jong
ontwikkeling on ntw wikkkellingg
4 Wat brengt 2013?
6 Beleggingsvisie: grondstoffen
W WPP PP P P
7
4,7 4,7 ,7
2
China Mobile De grootste mobiele telecomoperator van China verkoopt met 649 miljoen klanten een heleboel muziek, ringtones en films.
7,6
x miljard dollar
Google 97%
100%
Een Chinese internetgigant die onder meer sociale netwerken, instant messaging, online games en muziekplatforms beheert.
x miljard dollar
9%
3,9
9
INKOMSTEN UIT DIGITALE CONTENT
5%
Denk bij Microsoft aan MSN, zoekmachine Bing en vooral aan Xbox-live, de spelletjesdienst die meer dan 1 miljard dollar oplevert.
Tencent
1
PERCENTAGE OVERIGE OMZET
96%
100% 100 10 000%
5,4 54
3
Bloomberg De onbetwiste leider van financieel nieuws, onmisbaar voor iedereen in de financiële sector.
Reed Elsevier De leverancier van business to business-informatie haalt al meer dan 60 procent van zijn omzet uit digitale uitgeefproducten. Wetenschappelijke informatie is de grootste categorie.
63% 5
Apple App A Ap pp p lle e
8 De jacht naar digitaal goud
groootste te reclamebureau rec reclam am mebbur ureaau ter wereld, w reld, heeft heeft he ft de de laatste laat laa aattsste te tijd allerlei allerle alllerleei overnames overna ernam ames me Het grootste m in de wereld weereld van an digitaal digitaaal adverteren aadverte erteerenn zijn zi n voorsprong voors orsspr prong pronng te te behouden. be beh ehouuden. den. gedaann om
30% 330 0%
5 6
Ya ho o Yaho Yahoo
De digitale digi dig d git italee winkels winke w keels van va A App pppllee – denk denk aaan an iT iTu uness eenn de App SStore tore re - zijn go ggoudmijnen. ouddmijnen. De Apple iTunes Uitgeve Uit U Uitg tgeverss betalen bbetaalen App ple 30 30 procent cennt vann de omzet et om via viia App Ap plee hun content tee slijten. Uitgevers Apple Apple
M t 700 Me 70 miljoen miljljoen joen unieke ieke ke bezoekers bezzoeke oekers ers per maand maaand (+12%) (+ %) ver ve errdi dient ent Yaho ahooo Met verdient Yahoo ve geld met vee mett advertenties adv advertentie dve enti ntiees rondom doom de d aangeb anggebbooden conte teent. veel aangeboden content.
BRON / PAIDCO ONTENT.ORG
U krijgt Beleggingsnieuws Be automatisch toegestuurd, omdat u belegt met advies. Dit is de laatste Beleggingsnieuws van 2012. Vanaf volgend jaar verschijnt Beleggingsnieuws niet meer in papieren Beleggings vorm, maar als digitale nieuwsbrief. Wij informeren u begin volgend jaar over hoe u zich hiervoor kunt vorm aanmelden. Wij wensen u prettige feestdagen en een voorspoedig beleggingsjaar 2013!
Investeren in zorg Door de toenemende welvaart in opkomende markten als China en India krijgen grote delen van de wereldbevolking toegang tot gezondheidszorg. Die ontwikkeling valt samen met een stijgende levensverwachting in alle delen van de wereld én met de overgang naar medicijnen op biologische basis. Dat biedt kansen voor beleggers in de zorgsector.
De trend is onmiskenbaar: de welvaart neemt de komende decennia verder toe in grote delen van de wereld. In landen als China, India en Brazilië profiteren consumenten mee van de hoge economische groei. Veel van hen trekken van het platteland naar de steden om daar
hun geluk te beproeven. Er ontstaat een nieuwe middenklasse met meer koopkracht. Hun levensstijl is een heel andere dan die van hun ouders en grootouders: ze eten meer vlees, drinken vaker alcohol en hebben meer stress. De stijgende welvaart heeft niet al-
leen een enorme impact op de levensstijl van consumenten, maar ook op de vraag naar zorg. Zwaarlijvigheid, hart- en vaatziektes, kanker en diabetes komen steeds vaker voor in opkomende landen, vertelt Edith Thouin, hoofd Themaresearch bij ABN AMRO.
Chinese jongens met obesitas zijn in training in een afval-zomerkamp in Wuhan. In twintig jaar tijd is het aantal Chinezen met overgewicht gestegen van 7% van de populatie naar liefst 25%. China telde in 2011 325 miljoen mensen die te zwaar zijn.
7 Koersgrafieken van beleggingsfondsen zeggen vaak veel. Maar wat vertelt een grafiek nu precies over een beleggingsfonds? Gelukkig zijn er genoeg hulpmiddelen om tot een gedegen analyse te komen. De meest waardevolle tips voor u op een rij.
‘Tegelijkertijd zorgt de stijgende welvaart ervoor dat steeds meer mensen in die landen toegang krijgen tot de zorg. De zorgconsumptie zal er de komende tientallen jaren verder stijgen.’ De toenemende welvaart in opkomende landen is slechts een van de factoren die ervoor zorgt dat de vooruitzichten voor de zorgsector op lange termijn gunstig zijn. Door demografische ontwikkelingen neemt de vraag naar zorg toe. De wereldbevolking groeit in hoog tempo, de levensverwachting stijgt overal en de vergrijzing slaat toe – vooral in het Westen. Door de globalisering verspreiden virussen zich bovendien steeds vaker en sneller, met steeds meer vraag naar vaccins als gevolg.
Biotech
Op kortere termijn staat de sector aan de vooravond van een andere belangrijke ontwikkeling: de grootschalige overgang van medicijnen op chemische basis naar medicatie op biologische basis. De farmaceutische industrie ontwikkelt deze biotechnologische geneesmiddelen al tientallen jaren, maar pas in 2002 was sprake van een echte doorbraak met de succesvolle analyse van het menselijk DNA, vertelt Thouin. ‘Daardoor is het mogelijk geneesmiddelen te personaliseren.’ Doordat de nieuwste generatie biotechnologische medicijnen kan worden afgestemd op specifieke DNAprofielen zijn deze veiliger en effectiever dan chemische geneesmiddelen. Thouin verwacht dat er de komende jaren veel van dit ➔
stijgers & dalers Ook de superrijken hebben last van de wereldwijde economische teruggang. Alleen in Noord-Amerika en Oceanië nam hun totale vermogen toe, blijkt uit de nieuwe cijfers van Wealth X, een organisatie die bijhoudt hoe het met de ultrarijken (minimaal 30 miljoen dollar) is gesteld. De continenten waarin het totale vermogen van de superrijken toenam:
Stijgers 1. Oceanië 475 miljard dollar (+4,4%) 2. Noord-Amerika 8880 miljard dollar (+2,8%)
De continenten waarin het totale vermogen van de superrijken afnam:
dalers 1. Azië 6250 miljard dollar (-6,8%) 2. Zuid-Amerika 2185 miljard dollar (-3,3%) 3. Europa 6950 miljard dollar (-2,7%) 4. Midden-Oosten 710 miljard dollar (-1,4%) 5. Afrika 325 miljard dollar (-0,7%) (Bron: Wealth X)
vervolg op pagina 2
actueel
Goede vooruitzichten voor energie De vooruitzichten voor de energiesector zijn positief. De wereldeconomie toont tekenen van herstel en daar kunnen bedrijven in de energie-industrie van profiteren. Vooral op de middellange en lange
Uitgave 15-12-2012 abnamro.nl/beleggen
termijn zijn de vooruitzichten voor de wereldeconomie de afgelopen tijd verbeterd. In de Verenigde Staten is sprake van verder herstel op de huizenmarkt. De cyclische energiesector kan bij uitstek van die ontwikkelingen profiteren. Aandelen in de energiesector zijn
100% bovendien achtergebleven bij de markt. De waarderingen zijn momenteel aantrekkelijk en bedrijven bieden in veel gevallen een mooi dividend. De olieprijs bevindt zich daarbij historisch gezien nog altijd op een hoog niveau, al kan die op korte termijn iets dalen. Dankzij de goede vooruitzichten is ABN AMRO overwogen in de energiesector. Beleggen in een breed gespreid beleggingsfonds is een goede manier om van de ontwikkelingen te profi teren.
6.030 Mtoe**
12.380 Mtoe
16.730 Mtoe
Overig Midden Oosten India China OECD*
80% 60%
*OECD staat voor Organisation for Economic Co-operation and Development en bestaat uit 34 landen (o.a. 26 Europese landen, VS, Japan)
40% 20% 0%
**Mtoe staat voor Million Tonnes of Oil Equivalent. 1 toe staat gelijk aan 11630 kilowatt uur (kWh)
1975
2010
2035
Bron: World Energy Outlook van het Internationaal Energie Agentschap
Energievraag wereldwijd
2
3
beleggingsnieuws
beleggingsnieuws
ontwikkeling (vervolg pag. 1) Drijvende kracht
➔ soort
geneesmiddelen op de markt zullen komen. ‘De doorbraak kwam, zoals gezegd, in 2002 en het duurt doorgaans tien tot vijftien jaar om een nieuw medicijn op de markt te brengen, mede doordat toezichthouders eisen dat geneesmiddelen uitgebreid getest worden.’ Het neemt niet weg dat de aandelen van traditionele farmaceutische bedrijven de laatste jaren niet bijzonder goed hebben gepresteerd. Dat komt enerzijds doordat zij weinig hebben geïnvesteerd in het ontwikkelen van nieuwe medicijnen en anderzijds doordat de Food and Drug Administration (FDA), de Amerikaanse toezichthouder, veel strenger is bij het toelaten van nieuwe medicijnen in de VS. Bovendien lopen veel patenten van deze concerns nu af. Het aflopen van de grote hoeveelheid patenten staat in de industrie ook wel bekend als de patent cliff. De producenten van generieke geneesmiddelen staan klaar om merkloze varianten van bekende medicijnen op de markt te brengen. Zo liep vorig jaar het patent op het cholesterolverlagende middel Lipitor van farmaceut Pfizer af en begin dit jaar zag AstraZeneca het patent verlopen op Seroquel IR, een medicijn voor de behandeling van schizofrenie.
Overnames
Kansen voor beleggers
Beleggers kunnen profiteren van de overgang naar biotechnologische geneesmiddelen. Investeren in kleine biotechnologiebedrijven kan hoge
Het Sanofi-Aventis onderzoekscentrum in het Franse Toulouse. Het farmacieconcern betaalde vorig jaar 20,1 miljard dollar voor het Amerikaanse biotechbedrijf Genzyme. Analisten verwachten de komende tijd een golf aan overnames van traditionele bedrijven die kennis over biotech inkopen.
winst direct onder grote druk te staan. Dat risico is kleiner bij grotere concerns, zoals Gilead Sciences, dat onder meer vaccins heeft ontwikkeld tegen hepatitis C en hiv.
‘In theorie kan de ECB zo goed als oneindig staatsobligaties opkopen, en eventueel zou ECB-president Mario Draghi ook kunnen experimenteren met een negatieve rente. Ik verwacht echter niet dat dit soort ingrepen nodig is. Met de recente maatregelen heeft de ECB tijd gewonnen die gebruikt wordt om een
‘Er stroomt veel liquiditeit de economie in en dat wakkert in ieder geval in theorie de economische groei aan’
Daniele Besana is vooral op zoek naar inkomen uit zijn beleggingen en richt zich
daarom op aandelen met een hoog dividend. Volgens hem zijn dit meestal stabiele bedrijven.
kan ik dankzij mijn IT-achtergrond goed beoordelen. Het is denk ik belangrijk om alleen te investeren in bedrijven die je begrijpt en niet alleen af te gaan op financiële details.’
Han de Jong
Beleggen kan ook in biotech-fondsen, zoals het UBS Biotech Fund. Dit beleggingsfonds belegt wereldwijd in aandelen van bedrijven die zich bezighouden met biotechnologie.
‘Focus op hoogdividendaandelen’ Over het algemeen zijn dit stabiele bedrijven die op de beurs geen grote koersuitslagen laten zien. Aangezien ik nog maar 33 jaar ben en voorlopig geen grote uitgaven voorzie, beleg ik in principe voor de lange termijn. Maar ik investeer ook weleens voor de korte termijn in technologiebedrijven waar ik veel vertrouwen in heb. Deze bedrijven
Heeft de ECB nog middelen om nieuwe onrust over de schuldniveaus in ZuidEuropese landen weg te nemen?
De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.
slim vermogen , beleggers aan het woord
‘Als expat in Nederland heb ik altijd goed verdiend. Dit jaar heb ik echter mijn vaste baan opgezegd en ingeruild voor een onzeker bestaan als ondernemer. Deze stap kon ik ook zetten dankzij mijn beleggingsportefeuille, die zeker in de eerste periode voor aanvullende inkomsten moet zorgen. Daarom richt ik mij vooral op hoogdividendaandelen.
‘De inflatie is vooralsnog laag, terwijl de Amerikaanse werkloosheid op een niveau van acht procent vrij hoog is. In mijn ogen zijn de maatregelen in dit klimaat goed verdedigbaar en ook succesvol. De hypotheekrente is bijvoorbeeld gedaald, zodat woningbezitters hun hypotheek tegen een lager tarief kunnen oversluiten en dus meer geld overhouden voor andere uitgaven. Als de Amerikaanse economie snel aantrekt, zou dat effect bij kunnen dragen aan een snelle stijging van de inflatie. Per saldo neemt de Fed dus wel een zeker risico, maar je moet niet vergeten dat niets doen in de huidige situatie ook een risico met zich meebrengt.’
Is uw belangstelling gewekt door de beschrijving van deze beleggingsfondsen? Lees dan eerst de Essentiële Beleggersinformatie van het beleggingsfonds. Hierin vindt u belangrijke informatie over onder meer de werking, de risico’s en de kosten van het beleggingsfonds. U kunt deze downloaden op www.abnamro.nl/ebi
De vraag naar zorg neemt toe. De wereldbevolking groeit in hoog tempo, de levensverwachting stijgt overal en de vergrijzing slaat toe winsten opleveren, maar daar kleeft wel meer risico aan. Vaak ontwikkelen deze concerns slechts een of enkele kansrijke geneesmiddelen. Als dat geen succes wordt, komt de
Kleeft er ook een risico aan het scherpere beleid van de Fed?
Niettemin blijven de vooruitzichten voor veel producenten van traditionele geneesmiddelen op langere termijn eveneens goed. Zeker aangezien veel van hen op overnamepad zijn en de overstap maken naar het ontwikkelen van biotechnologische medicijnen, die veel moeilijker na te maken zijn dan de “ouderwetse” chemische geneesmiddelen. Hillary Natoff, manager van het Fidelity Funds Global Health Care Fund, wijst daarbij op de demografische trends. De uitgaven aan de zorg nemen op dit moment al toe met de leeftijd en de zorgvraag zal verder stijgen. Natoff: ‘De invloed van demografische trends is overal zichtbaar. We krijgen steeds meer te maken met ouderdomsziekten en meer ouderen hebben zorg nodig. Dat biedt kansen om te investeren in bedrijven die het meest van dit soort trends profiteren.’ Het beleggingsfonds van Natoff belegt in een breed palet aan bedrijven die actief zijn in de zorgsector. Daar zitten meer traditionele farmaceuten als Pfizer bij, maar ook biofarmabedrijven die de afgelopen jaren met succes zelf biotechnologische geneesmiddelen hebben ontwikkeld, zoals Abott Laboratories. Daarnaast belegt het fonds in een concern als het Amerikaanse Johnson & Johnson, dat onder meer medische apparatuur maakt. Ook een bedrijf als het Franse Essilor is volgens Natoff interessant. Het concern is uitvinder van de multifocale bril en levert tevens apparatuur aan opticiens. Natoff: ‘Essilor is een wereldleider en bij uitstek een bedrijf dat kan inspelen op de toenemende vergrijzing.’
Patenten
Angst over de toekomstige winstgevendheid door de patent cliff zette de koersen van veel bedrijven vooral in 2009 en 2010 onder druk. Maar sinds 2011 laat de sector weer een stijgende lijn zien. Dit jaar steeg de MSCI World Health Care-index al bijna 15 procent. De recente koersstijgingen zijn mede te danken aan overnames. Traditionele farmaceuten zitten op een grote berg cash en gebruiken die om grote en kleinere biotech-bedrijven in te lijven. Sanofi -Aventis kocht recent Genzyme en enkele jaren geleden nam het Zwitserse farmacieconcern Roche het Amerikaanse Genentech al over. Analisten verwachten de komende tijd een golf aan overnames, doordat traditionele bedrijven zich gedwongen zien kennis over biotech in te kopen.
uitgelicht
interview
Exitstrategie
‘Hoewel ik pas in 2010 ben begonnen met beleggen, zijn mijn resultaten tot dusver uitstekend. Wat helpt, is dat ik op een relatief laag niveau ben ingestapt. Mijn portefeuille bestaat uit zowel aandelen als beleggingsfondsen, maar mijn beste rendementen heb ik vooral behaald met
‘Het is erg belangrijk om een exitstrategie te hebben’
individuele bedrijven als Roche, Schroders en Allianz. Minder prettige ervaringen heb ik met mijn posities in de Nederlandse vastgoedsector, waar de waarderingen door de crisis onder druk staan. Misschien had ik hier eerder moeten uitstappen. Wat dat betreft is het erg belangrijk om een exitstrategie te hebben. Van tevoren moet je bepalen wanneer je iets wilt verkopen en vervolgens mogen emoties als angst en enthousiasme daar geen invloed meer op hebben.’ Naam: Daniele Besana Leeftijd: 33 Woonplaats: Amsterdam Spreiding portefeuille: aandelen (34%), obligaties (32%), cash (34%) Rendement 2011: ca. 4,5% (excl. dividend)
Uitgave 15-12-2012 abnamro.nl/beleggen
Centrale banken winnen kostbare tijd De maatregelen van Centrale banken hebben financiële markten dit najaar een steun in de rug gegeven. Volgens ABN AMRO-hoofdeconoom Han de Jong krijgen
beleidsmakers hierdoor de tijd om de onderliggende problemen aan te pakken. Wat wordt de volgende zet van de Europese centrale bank (ECB) en de Amerikaanse (Fed)?
‘De centrale banken hebben de afgelopen maanden flink wat maatregelen genomen en ik verwacht dat ze voorlopig eerst afwachten wat het effect daarvan is. In Europa was de oprichting van het steunfonds ESM een belangrijke stap. Daarnaast was de aankondiging door de ECB van de zogeheten OMT, de “Outright Monetary Transactions”, van groot belang. Hiermee wordt er een duidelijk sig-
Uitgave 15-12-2012 abnamro.nl/beleggen
naal gegeven dat de ECB Europese landen die in de problemen komen niet laat vallen, al is conditionaliteit hier wel het sleutelwoord. De bal ligt nu bij de Spaanse autoriteiten, aangezien dat land waarschijnlijk als eerste een beroep moet doen op de nieuwe faciliteit. Tot het zover is, is de beweegruimte voor de ECB beperkt aangezien het op orde krijgen van begrotingen een politieke aangelegenheid is. De Amerikaanse centrale bank kiest voor een heel andere aanpak. In tegenstelling tot Europa kampen de Verenigde Staten niet zozeer met een schul-
dencrisis van de overheid, en bovendien verschilt het mandaat van beide centrale banken. De ECB heeft als doelstelling om de inflatie in toom te houden, terwijl de Fed daarnaast ook moet proberen om de economische groei op peil te houden. Dit verschil zorgt ervoor dat deze Amerikaanse centrale bank een wat scherper beleid kan voeren, wat bijvoorbeeld tot uitdrukking komt in het nieuwe programma QE3, waaronder elke maand voor 40 miljard dollar aan Amerikaanse hypotheekleningen kan worden opgekocht.’
sterker Europa te smeden. Er zijn de afgelopen twee jaar al grote stappen gezet op weg naar verder gaande Europese integratie via de creatie van een sterker fiscaal raamwerk en toezicht op de financiën van afzonderlijke lidstaten. Momenteel staat de bankenunie op de agenda. Het nadeel van dit nieuwe raamwerk is dat het ingewikkelder is dan de oude regels. Toch zie ik het als een stap in de goede richting, want veel landen hielden zich toch niet aan de oorspronkelijke afspraken over de omvang van het begrotingstekort en de staatsschuld.’
Hyperinflatie
Door het ruime monetaire beleid neemt de angst voor inflatie toe. Hyperinflatie is een vrees waarmee Duitsland in de jaren twintig van de vorige eeuw werd geconfronteerd. In zijn boek When money dies behandelt auteur en historicus Adam Fergusson de oorzaken en gevolgen van hyperinflatie in de Weimarrepubliek. Nu de overheidsfinanciën van veel landen zijn ontspoord en centrale banken de geldpersen laten draaien in de hoop hun economie uit het slop te trekken, staat het onderwerp weer volop in de belangstelling. ISBN: 9781906964443.
Scrooge & economie
De Kerst staat weer voor de deur: hét moment om cadeaus te kopen voor familie en vrienden. Maar geef vooral niet te veel geld uit, want volgens econoom Joel Waldfogel heeft dat weinig zin. Wees liever een beetje een vrek, zoals Scrooge. Degene die een cadeau ontvangt, vindt dat namelijk doorgaans veel minder waard dan het bedrag dat de Kerstman in kwestie ervoor heef t uitgegeven. In Scroogenomics legt Waldfogel uit waarom er zoveel waarde wordt vernietigd tijdens de feestdagen. Ook leuk als cadeau. ISBN: 9780691142647.
De stier bij de horens
Sheila Bair wees als een van de eersten op de grote risico’s op de markt voor Amerikaanse subprime hypotheken (hypotheken verstrekt aan minder kredietwaardige huishoudens). In haar boek ‘Bull by the Horns’ blikt de voormalige voorzitter van de Amerikaanse Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC), een overheidsorganisatie die toezicht houdt op de banken, terug op de kredietcrisis. Zij schrijft over haar roerige jaren als toezichthouder en geeft advies voor de weg naar een stabieler financieel systeem. ISBN: 9781451672480.
Hoe kan een belegger de beste positie kiezen in het huidige klimaat?
‘Centrale banken voeren een beleid dat we nog nooit eerder hebben gezien, en de onzekerheden zijn groot. Dat betekent dat het belangrijker dan ooit is om goed gespreid te beleggen. Defensief ingestelde beleggers zullen waarschijnlijk het zekere voor het onzekere nemen en kiezen voor staatsobligaties van de meest solide landen. Door de huidige lage rentestand is de prijs van veiligheid dat je dan aan koopkracht inboet. Voor wie zich het risico kan permitteren, is het dan ook een goede optie om positie te kiezen in iets risicovollere beleggingen zoals bedrijfsobligaties en aandelen, en de ontwikkelingen af te wachten. Het beleid van centrale banken zorgt ervoor dat er veel liquiditeit de economie instroomt en dat wakkert in ieder geval in theorie de economische groei aan.’
Huishoudboekje op orde
Het kabinet grijpt hard in om het huishoudboekje op orde te krijgen. Het ministerie van Financiën heeft alle bezuinigingen en andere ingrepen overzichtelijk op een rij gezet op hun website. Bezoekers krijgen door middel van filmpjes, infographics en meest gestelde vragen inzicht in de financiën van de overheid en in het begrotingsproces. Natuurlijk zijn ook alle officiële documenten en publicaties terug te vinden. Kijk op www.rijksoverheid.nl/ onderwerpen/overheidsfinancien.
4
5
beleggingsnieuws
beleggingsnieuws
trend
Trend: biologisch In de farmacie voltrekt zich een stille revolutie [zie ook Investeren in Zorg, pagina 1]. De grote farmaceuten hebben jarenlang geïnvesteerd in onderzoek naar medicijnen op biologische basis, daarbij vaak gebruikmakend van inzichten die voortkomen uit het menselijk genoomproject (HGP), een meerjarig internationaal onderzoeksprogramma met als doel het in kaart brengen van de structuur van het menselijke DNA. Edith Thouin verwacht de komende jaren een grote omslag van traditionele ‘chemische’ medicijnen naar biologische varianten. In Amerika lopen bedrijven als Amgen en Gilead Sciences hierin voorop. In Europa zijn de
economie. ‘Sommigen twijfelen aan de groeipotentie van China, maar die terughoudendheid lijkt mij ongegrond. Tot voor kort achtten de Chinese leiders een economische groei van 8 procent noodzakelijk om de trek van het platteland naar de steden om te zetten in werkgelegenheid. Die 8 procent hebben ze nu teruggebracht naar 7,5 procent, vermoedelijk omdat de emigratiestroom is afgenomen. Maar dat is nog steeds een substantiële groei. Er is een koopkrachtige middenklasse opgestaan die graag wat meer consumeert en daar de middelen voor heeft.’
Megatrend
Westerse wijnhuizen richten steeds vaker hun pijlen op de Chinese markt. De vraag naar luxe producten stijgt enorm in China als gevolg van de snel toenemende welvaart.
Een blik op de toekomst Beleggers moeten zich niet van de wijs laten brengen door de eurocrisis.
Ze kunnen zich beter concentreren op de positionering van multinationals en ontwikkelingen in opkomende markten.
‘Gematigd positief.’ Die term valt meermaals tijdens het interview met hoofd beleggingsstrategie Ben Steinebach en hoofd themaresearch Edith Thouin. Onderwerp van gesprek is 2013. Wat gaat het komende jaar beleggers brengen? In 2012 vluchtten veel beleggers naar de veilige havens van Europese en Amerikaanse staatsobligaties. Is dat in 2013 ook de beste strategie, of loont het om de staatsobligaties in te ruilen voor aandelen? Komt er een structurele oplossing voor de malaise in de eurozone? Wat voor veranderingen brengt het nieuwe leiderschap in China? ‘Veel onzekere factoren,’ beaamt Steinebach, ‘maar zo langzamerhand raken we gewend aan die onzekerheid.’ ‘De globalisering zet zich voort’, vult Thouin aan. ‘De economie wordt daardoor structu-
reel onrustiger en moeilijker te doorzien. Vroeger keek je bijvoorbeeld naar Duitsland. Ging het daar goed, dan kocht je Duitse aandelen. Die tijd is voorbij. Er zijn geen groeieilanden meer. Alles hangt nu met elkaar samen.’
Eurocrisis
De beleggingsexperts kijken met een mondiale blik naar de aandelenen obligatiemarkten. Juist dit groothoekperspectief maakt dat ze het komende jaar met voorzichtig optimisme tegemoet zien. Beleggers moeten zich niet te veel van de wijs laten brengen door politieke ontwikkelingen in Europa, maar vooral kijken naar globale, macro-economische trends, is de boodschap van Steinebach en Thouin. Maar toch, om de crisis in de eurozone kan niemand heen. Het is de
olifant in de kamer, de grootste zorg van de meeste beleggers. Hoe gaat de eurozone zich het komende jaar ontwikkelen? Steinebach: ‘We denken niet dat de schuldencrisis op korte termijn zal worden opgelost. Er zal nog heel wat water door de Rijn vloeien voordat Europese poli-
wel stappen in de goede richting gezet, bijvoorbeeld met betrekking tot het Europees steunfonds. Europese Raad-voorzitter Van Rompuy ontwikkelt plannen om de eurozone te vervolmaken. Bovendien heeft de Europese Centrale Bank (ECB) heel duidelijk gesteld er alles aan te zullen doen om te voorkomen dat de euro in elkaar ploft.’
Aandelen versus obligaties
In september kondigde de ECB aan bereid te zijn staatsobligaties van
‘2013 wordt een beter jaar voor aandelen dan voor obligaties’ tici het erover eens zijn dat de monetaire unie moet worden gestut met een economische, bancaire en fiscale pijler. Voordat iedereen op één lijn zit, zijn we meer dan een jaar verder. Gelukkig zijn door politici al
probleemlanden op te kopen. Voor de analisten van ABN AMRO was dat aanleiding om naar een overwogen belang in aandelen te gaan. Steinebach: ‘Het afgelopen jaar was een goed jaar voor staatsobligaties.
Er zijn mensen die menen dat obligaties ook in 2013 nog een goede belegging zijn. Daar zijn wij het niet mee eens. We verwachten dat de Europese schuldencrisis minder ernstig wordt, waardoor de rente op obligaties zal stijgen. Vandaar dat we denken dat 2013 een beter jaar wordt voor aandelen dan voor obligaties. Daarbij hebben we tevens een overwogen belang in Europa. Niet alleen vanwege het Europese groeiperspectief, maar ook omdat Europese aandelen op dit moment aantrekkelijker gewaardeerd zijn dan bijvoorbeeld Amerikaanse. De afgelopen periode zat de schuldencrisis een goede performance op de Europese aandelenmarkt in de weg. Op het moment dat in die situatie een verbetering optreedt, is het aantrekkelijker om in Europa te beleggen dan elders.’
Multinationals
Thouin focust liever niet te veel op regionale ontwikkelingen: ‘Het is veel interessanter om te kijken naar de positionering van grote multina-
Uitgave 15-12-2012 abnamro.nl/beleggen
tionals, zoals producenten van luxe en meer algemene consumentengoederen. Die bedrijven profiteren van de groeiende consumentenvraag uit opkomende markten. Het belang daarvan voor deze multinationals neemt verder toe. Zolang de vraag uit opkomende markten blijft stijgen, is er wat mij betreft geen reden om in lokale, kapitaalintensieve industrieën te beleggen. Op re-
De belangrijkste nieuwe markten blijven volgens Thouin en Steinebach China, India en Brazilië. Thouin kenschetst de voortschrijdende industrialisering in deze landen als een ‘megatrend’ die niet te stoppen is: ‘Daar baseren wij een groot deel van ons optimisme over aandelenbeleggingen op.’ Steinebach: ‘Zo langzamerhand komen er wel landen bij die ook veel perspectief hebben, maar dat zijn kleinere landen. China heeft 1,4 miljard inwoners, India 1,1 miljard en Brazilië heeft een bevolking vergelijkbaar met die van de VS. Tel daarbij op het feit dat die drie ‘reuzen’ verder zijn in hun ontwikkeling dan de meeste andere opkomende landen, waardoor de binnenlandse consumptie groter is. Dat leidt ertoe dat ze gaan importeren − voor een belangrijk deel uit de Verenigde Staten en Europa. Dat heeft te maken met de aard van de goederen, maar ook met de voorkeuren van de bevolking. Zeker in China zijn consu-
‘Multinationals profiteren van de groeiende consumentenvraag uit opkomende markten’ gionaal niveau zien we nauwelijks herstel. In Europa kampen we met lage groeicijfers en verregaande bezuinigingen. Zelfs in landen die het eigenlijk heel goed doen, zoals Duitsland, worden geen stimuleringsmaatregelen genomen. Ook de financiële waarden staan onder druk doordat hoge eisen worden gesteld aan de kwaliteit van de balansen. Multinationale bedrijven die een behoorlijke positie hebben opgebouwd in opkomende landen zijn daarom op dit moment veel interessanter.’ Net als Thouin denkt ook Steinebach dat de consumptie in opkomende landen de motor is van de wereld-
Uitgave 15-12-2012 abnamro.nl/beleggen
menten statusbewust. Ze willen graag een Duitse auto, zelfs al is die veel duurder dan een Aziatische. Thouin: ‘Hoe hoger het welvaartsniveau, hoe meer men de voorkeur verlegt naar hoogwaardige producten en merken die door westerse bedrijven geleverd worden, of ze nu in het land zelf gemaakt worden of niet. Er zijn maar weinig Chinese of Braziliaanse bedrijven die met eigen merken de markt veroveren. Beleggen in lokale bedrijven heeft dan ook nauwelijks zin. Kenmerkend voor opkomende economieën is de dominantie van grondstofproducenten, grote staatsbanken en telecom-
voorlopers Roche (dat drie jaar geleden het Amerikaanse Genentech inlijfde) en het Franse Sanofi Aventis (dat vorig jaar het eveneens Amerikaanse Genzyme overnam). Niet alleen in farmacie, ook in de chemie doen biologische producten opgang. Chemiebedrijven zien in dat ze niet oneindig door kunnen gaan met het maken van producten met als basis fossiele grondstoffen. Een multinational als DSM anticipeert daarop met de ontwikkeling van een nieuwe enzymenen fermenteringstechnologie waarmee landbouwafval en nieteetbare planten worden verwerkt tot de biobrandstof ethanol. Een
bedrijven. Dat is niet de dynamiek die je als belegger wilt hebben; het zijn de westerse multinationals die profiteren van de stijgende consumentenuitgaven.’ De ‘R’ in BRIC, Rusland, is opvallend afwezig in het betoog van Thouin en Steinebach. ‘Wij zijn terughoudend ten aanzien van Rusland’, verklaart Steinebach. ‘Ten eerste wordt de Russische economie sterk gedomineerd door gas en olie. Daarmee is de economie gevoelig en kwetsbaar. In de tweede plaats is het politieke risico in Rusland groter dan bij de andere BRIC-landen. Stabiliteit is niet gegarandeerd en eigendomsverhoudingen zijn er moeizamer geregeld dan in China en Brazilië.’
Schaliegas
In Amerika worstelt de herkozen president Obama met een aantal hoofdpijndossiers, waaronder de schrikbarend hoge werkloosheid en de effecten van een pakket aangekondigde belastingverhogingen (de ‘fiscal cliff’). Toch zijn Thouin en
Plantaardige producten vormen steeds vaker de bron voor milieuvriendelijk producten: van brandstof tot bioplastics.
vergelijkbare biotechnologie wordt gebruikt voor de productie van bioplastics; afbreekbaar plastic uit plantaardige producten. Ook het Amerikaanse DuPont investeert
Steinebach ‘vrij optimistisch’ over de economische vooruitzichten van de VS. Dat heeft vooral te maken met de vondst van zogeheten schaliegas, dat zich in de poriën van gesteente bevindt en dat dankzij nieuwe technieken nu op een rendabele manier kan worden gewonnen. Volgens Thouin kan dit in de VS zorgen voor een enorme groei-impuls: ‘Vrachtwagens kunnen weer op lpg gaan rijden, dat is een groot kostenvoordeel. Ook de energie-intensieve industrie in de VS zal profiteren. Dat is bijvoorbeeld goed nieuws voor de papierindustrie. De chemische sector profiteert zelfs dubbel; plastic wordt in de VS namelijk niet gemaakt uit bijproducten van olie, zoals in Europa, maar uit ethaan, een bijproduct van gas. Dat betekent dat in de chemie niet alleen de energiekosten omlaag gaan, maar ook de productiekosten.’ De grote energiebedrijven die het schaliegas winnen, zullen paradoxaal genoeg maar weinig profiteren van de nieuwe energiebron, denkt
fors in onderzoek naar toepassingen van enzymen. ‘Momenteel zijn dit nog nicheproducten,’ zegt Thouin, ‘maar de massaproductie zit eraan te komen.’
Thouin. ‘Zij hebben veel geïnvesteerd in de technologie waarmee het gas gewonnen kan worden, maar worden geconfronteerd met een prijsval van het eindproduct, juist doordat er nu zoveel goedkoop gas op de markt komt. Bedrijven die de pijpleidingen aanleggen of schepen exploiteren of bouwen die liquefied natural gas kunnen vervoeren (daar zijn er niet zoveel van, red.), profiteren wel.’
Fragiel
Thouin en Steinebach staan niet alleen in hun gematigde optimisme over de wereldeconomie. Beleggers zijn momenteel minder onzeker dan in de eerste helft van het jaar en eerder geneigd om risico’s te nemen. Het herwonnen vertrouwen is fragiel. Nieuwe tegenslagen in de eurozone kunnen het vertrouwen knakken, waarna veel beleggers weer hun toevlucht zullen nemen tot veilig geachte staatsobligaties. Houd het hoofd koel, is het devies van Thouin: ‘De megatrends zijn niet te stoppen.’
Vervallen huizen in Detroit. Het centrum van de Amerikaanse auto-industrie kreeg het zwaar te verduren na het uitbreken van de economische crisis in 2008. De ontslaggolf verdreef een groot deel van de bevolking, waarna de huizenmarkt instortte. Inmiddels stijgen de huizenprijzen weer.
Trend: Amerikaans vastgoed Eigenaren die overhaast hun huis verlaten, de sleutel nog in het slot. Hele wijken in Detroit die de aanblik bieden van een spookstad. Beelden van de malaise op de Amerikaanse huizenmarkt − in 2008 het eerste niet te missen signaal dat er een diepe crisis aan zat te komen − gingen de afgelopen jaren de wereld over. Toch
adviseert Steinebach positief over beleggen in Amerikaans vastgoed: ‘Wij zijn in het algemeen positief over vastgoed. We verwachten dat de rente nog heel lang heel laag zal blijven. Dat betekent dat er gunstige financieringscondities zijn. Amerikaans vastgoed is bij ons favoriet vanwege het herstel dat zich aftekent
in de vastgoedsector in de VS.’ Steinebach is niet de enige die tot dat inzicht kwam. Volgens de Amerikaanse makelaarsassociatie, de National Association of Realtors, kochten beleggers in 2011 samen 1,23 miljoen huizen in de VS; een stijging van 65% ten opzichte van het voorgaande jaar.
6
7
beleggingsnieuws
beleggingsnieuws in de praktijk
fondswijzigingen
koers als uitgangspunt genomen en op 100% gezet. Zo kan eenvoudig het koersverloop van het beleggingsfonds worden vergeleken met het koersverloop van de benchmark. Een benchmark is een maatstaf die de fondsbeheerder gebruikt als ijkpunt voor zijn resultaten. Meestal is de benchmark een bepaalde index, zoals de AEX-index.
Tijd is rijp voor belang in grondstoffen In het algemene beleggingsbeleid is ABN AMRO positiever geworden over de beleggingscategorie grondstoffen. Daarom is het JPMorgan Highbridge Diversified Commodities Fund door ABN AMRO opgenomen in de
Adviesportefeuille Regio voor alle risicoprofielen, behalve voor het meest defensieve risicoprofiel. Daarmee is grondstoffen weer in de portefeuille vertegenwoordigd, nadat het in september 2011 naar onderwogen was gegaan en uit de vermogensverdeling was verwijderd. In de Adviesportefeuille Wereld is overigens geen belang in grondstoffen opgenomen.
men te staan. Recent hebben grondstoffenprijzen een koerscorrectie laten zien. ABN AMRO vindt dat de recente koerscorrectie een goede instapmogelijkheid biedt om weer een belang in grondstoffen te nemen.
Toenemende vraag
Grondstoffen kunnen onderverdeeld worden in drie subcategorieen: energie (bijv. olie, gas), metalen
De verschillende Adviesportefeuilles ABN AMRO gebruikt een aantal Adviesportefeuilles. De Adviesportefeuille Wereld kan voor vermogens tot 50.000 euro worden ingevuld met een beperkt assortiment beleggingsfondsen die wereldwijd beleggen. De Adviesportefeuille Regio kan voor vermogens tot 100.000 euro worden ingevuld met een ruimer assortiment beleggingsfondsen die voor de vermogenscategorieën aandelen en onroerend goed beleggen in verschillende regio’s wereldwijd. De Adviesportefeuille Regio Beleggingsadvies kan voor vermogens vanaf 100.000 euro worden ingevuld met het meest ruime assortiment beleggingsfondsen die voor de vermogenscategorieën aandelen en onroerend goed beleggen in verschillende regio’s wereldwijd. Ook in de vermogenscategorie obligaties kan worden belegd in een ruimer assortiment beleggingsfondsen dan bij de Adviesportefeuille Regio.
(bijv. aluminium, koper, zink, maar ook goud en zilver) en agricultuur (landbouwproducten zoals maïs, soja, maar ook koffie en cacao en levende have zoals slachtvee). Naar verwachting zal de vraag naar al deze grondstoffen toenemen. Dit komt onder meer door de groeiende wereldbevolking, de toenemende verstedelijking en de stijgende levensstandaard in met name de opkomende economieën. De economische cyclus is belangrijk voor zowel grondstofconsumptie als -productie. Als de economische verwachtingen minder gunstig zijn, zullen consumenten hun hand op de knip houden en minder producten aanschaffen. Als de economische vooruitzichten rooskleurig zijn, zullen mensen meer gaan consumeren. Producenten proberen hun aanbod in overeenstemming te brengen met de vraag op zowel korte als lange termijn. Dit doen ze onder meer door voorraadvorming of het ontginnen van nieuwe mijnen of olievelden. Het argument om de weging van grondstoffen vorig jaar naar onderwogen te brengen, was het vooruitzicht dat de economische groei zou afvlakken en daardoor de prijzen van veel grondstoffen (bijv. basismeta-
len als koper en zink) gedrukt zouden worden. In het afgelopen jaar hebben de prijzen inderdaad onder druk gestaan als gevolg van verslechterende economische omstandigheden. Voor grondstoffen zoals olie speelden ook politieke factoren (o.a. de dreiging door Iran met het afsluiten van de Straat van Hormoez als belangrijke doorvoerroute voor olietankers) een rol in de prijsvorming. Voor landbouwgrondstoffen als maïs en soja waren dat tegenvallende weersomstandigheden (door de extreme droogte in grote delen van Amerika’s Midden-Westen). In de afgelopen tijd is ABN AMRO weer positiever geworden over de economische vooruitzichten. Daarom heeft de bank het afgelopen jaar in de portefeuilles geleidelijk aan steeds meer risico toegevoegd. Het weer opnemen van een belang in grondstoffen past in deze strategie.
2
Wat vertelt een grafiek over een beleggingsfonds? Koersgrafieken van beleggingsfondsen zeggen vaak veel – althans, als je
De auteur van deze beleggingsaanbeveling heeft geen persoonlijk belang. Haar vergoeding voor de verrichte werkzaamheden is en was noch direct noch indirect gerelateerd aan de specifieke aanbevelingen of standpunten zoals weergegeven in deze opinie en zal dat ook niet worden.
met de 1Vergelijking benchmark
Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst, zoveel is duidelijk. Toch geven die ui-
teraard wel inzicht in de prestaties van een beleggingsfonds en de kwaliteiten van de fondsbeheerders. Een grafiek geeft in één oogopslag de historische koersontwik-
ABN AMRO vertaalt haar beleggingsvisie in Adviesportefeuilles met beleggingsfondsen. Hierbij wordt uitgegaan van de meest actuele beleggingsvisie van Research & Strategy van ABN AMRO. De fondskeuzes in de adviesportefeuille zijn gebaseerd op de research en aanbevelingen van ABN AMRO Advisors. Dit is een onafhankelijk bureau voor fondsselectie, gevestigd in Parijs.
JPMorgan Highbridge Diversified Commodities Fund
Voor vragen of suggesties kunt u contact opnemen met uw beleggingsadviseur of uw preferred banker. U kunt natuurlijk ook altijd bellen met onze adviseurs van de Beleggingsadvieslijn, telefoon: 0900-9215 (lokaal tarief); vanuit het buitenland: +31 10 240 7004. Zij zijn u graag van dienst: van maandag t/m vrijdag van 8:00 tot 21:00 uur voor direct advies, in het weekend van 9:00 tot 17:30 uur voor het maken van een telefonische afspraak. U kunt ook een e-mail sturen via de ABN AMRO website: www.abnamro.nl/contact (kies Beleggen). U wordt dan teruggebeld wanneer het u uitkomt. Wilt u Beleggingsnieuws niet meer ontvangen? Dan kunt u zich hiervoor afmelden op www.abnamro.nl/beleggingsnieuws Redactie: Jeroen Boogaard, Veronique Brienen, Edith Thouin, Jens Holierhoek, Marvin Jacobs, Han de Jong, Miranda Lange-Prins, Anne Lugthart, Jacqueline van der Neut , Thomas Olivier, Michiel Pekelharing, Ben Steinebach, Madieke Zwetsloot Vormgeving: Sven van Pel Beeld: ANP Photo, Kay Coenen, Getty Images, Hollandse Hoogte, Masterfile, Mark Nettenbreijers Prepress: Grafimedia Amsterdam
Voor de invulling van het belang in grondstoffen is door AA Advisors het JPMorgan Highbridge Diversified Commodities Fund geselecteerd. De beleggingsdoelstelling van het beleggingsfonds is om een hoger ren-
Uitgave 15-12-2012 abnamro.nl/beleggen
Door grafieken van beleggingsfondsen te vergelijken met de benchmark of met andere beleggingsfondsen, zien beleggers snel of het fonds het goed of slecht heeft gedaan. Immers, een belangrijke doelstelling van een fondsbeheerder die het beleggingsfonds actief beheert, is dat hij met zijn strategie de benchmark verslaat. Maar let dan wel op de periode. Wie de koersontwikkeling van een beleggingsfonds in de grafiek over een langere periode afzet tegen de
keling weer. Vaak wordt het koersverloop van een beleggingsfonds geïndexeerd om het met een benchmark te kunnen vergelijken. Hierbij wordt bijvoorbeeld de start-
beeld niet een beleggingsfonds dat in aandelen van kleine Duitse bedrijven (‘small caps’) investeert met een beleggingsfonds dat hoofdzakelijk in Duitse hoofdfondsen belegt. En voor een getrouw beeld is het verstandig om niet alleen naar de prestaties over het afgelopen jaar te kijken, maar periodes van bijvoorbeeld drie tot vijf jaar te hanteren. Wanneer twee beleggingsfondsen over langere periodes min of meer dezelfde rendementen laten zien, krijgt het beleggingsfonds met de meest constante prestaties de voorkeur.
koers3 Grote schommelingen
Het koersverloop van beleggingsfondsen is in de regel minder grillig dan dat van individuele aandelen, maar kan desondanks ook grote uitslagen laten zien. Uit de grafiek van een beleggingsfonds kan de volatiliteit, oftewel beweeglijkheid, worden
benchmark of tegen andere beleggingsfondsen, krijgt een betrouwbaar beeld van de prestaties. Over een korte periode kan het beeld soms juist sterk vertekenen. Een beleggingsfonds dat bijvoorbeeld vorig jaar een veel hoger rendement heeft gehaald dan andere vergelijkbare beleggingsfondsen, kan het over een periode van tien jaar bekeken wel slechter hebben gedaan. Of andersom. Op de lange termijn worden de pieken en dalen uit het koersverloop gefilterd. Kijk dus niet alleen naar de laatste resultaten, maar kijk hoe het fonds het over de langere termijn heeft gedaan. Dat zegt vaak meer dan een momentopname. Meer weten? Ga naar www.abnamro.nl/beleggen en leer beter beleggen met de interactieve lesmodules van de ABN AMRO Beleggers Academy.
colofon & disclaimer Beleggingsnieuws Een uitgave van ABN AMRO. Nummer 8, december 2012.
Toelichting keuze beleggingsfondsen
belang van de periode 4 Het
Op de lange termijn worden de pieken en dalen uit het koersverloop gefilterd. Kijk dus niet alleen naar de laatste resultaten
de grafiek kunt lezen. Een kwartet tips om een grafiek juist te bestuderen.
De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.
Vergelijking met andere fondsen
Geïndexeerde grafieken lenen zich er ook goed voor om verschillende beleggingsfondsen met elkaar te vergelijken. Het is dan wel zaak om beleggingsfondsen uit dezelfde categorie te nemen. Vergelijk bijvoor-
Jacqueline van der Neut Beleggingsspecialist
Is uw belangstelling gewekt door de beschrijving van dit beleggingsfonds? Lees dan eerst de Essentiële Beleggersinformatie van dit beleggingsfonds. Hierin vindt u belangrijke informatie over onder meer de werking, de risico’s en de kosten van het beleggingsfonds. U kunt deze downloaden op www.abnamro.nl/ebi
Oekraïne heeft in de periode 2011/2012 de maïsuitvoer bijna verdrievoudigd, Argentinië is in drie jaar tijd opgeklommen tot de grootste gerst-exporteur en Brazilië en Australië zien kansen in de productie van soja: door de stijgende prijs van landbouwproducten zijn er mondiale verschuivingen waarneembaar op het gebied van productie.
De prijzen van grondstoffen hebben geleden onder de verzwakkende economische groei in de wereld. Als de economie terugloopt, is er minder vraag naar olie en metalen als aluminium en koper, die veel toepassingen hebben in de industrie. De gedachte van ABN AMRO is dat de wereldeconomie in 2013 een gematigd herstel zal kunnen laten zien. Daarmee wordt de kans kleiner dat grondstoffenprijzen onder druk ko-
dement te realiseren dan de Dow Jones UBS Commodity Total Return Index. Bij grondstoffen is het vrijwel onmogelijk om direct te beleggen (want dan zou je grote hoeveelheden olie, graan, slachtvee enz. moeten opslaan). Daarom belegt dit beleggingsfonds, net als andere grondstoffenfondsen, in financiële derivaten op grondstoffen. De beleggingsstrategie van het fonds is gebaseerd op een kwantitatief model. De fondsbeheerder richt zich op de grondstoffen in de Dow Jones UBS Commodity Index, maar hanteert daarbij een actieve positionering. Dit betekent dat de fondsbeheerder de mogelijkheid heeft om uitsluitend posities in te nemen die hij fundamenteel aantrekkelijk vindt. Als hij voor bepaalde grondstoffen geen gunstige koersontwikkeling verwacht, kan hij ervoor kiezen om ofwel niet in deze grondstoffen te beleggen, ofwel een shortpositie in te nemen. Dat wil zeggen: een positie waarbij de fondsbeheerder grondstoffen al wel heeft verkocht, maar die hij nog moet leveren. In de hoop dat bij deze levering de koersen lager zijn, zodat hij de te leveren aandelen goedkoper kan inkopen. Het JPMorgan Highbridge Diversified Commodities Fund bestaat nog niet zo heel lang, sinds maart 2011. Maar fondsbeheerder JPMorgan Highbridge beheert al sinds 2003 grondstoffenportefeuilles.
afgelezen. Hoe hoger de volatiliteit, hoe risicovoller het beleggingsfonds.
Uitgave 15-12-2012 abnamro.nl/beleggen
Over ABN AMRO ABN AMRO is een handelsnaam van ABN AMRO Bank N.V. ABN AMRO Bank N.V. is gevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10 (1082 PP) te Amsterdam (Nederland). Het internetadres van ABN AMRO is www.abnamro.nl. ABN AMRO Bank N.V. heeft een bankvergunning van De Nederlandsche Bank N.V. en is opgenomen in het register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onder nummer 12000004. ABN AMRO Bank N.V. kan optreden als beleggingsonderneming voor alle beleggingsdiensten, beleggingsactiviteiten en nevendiensten. Informatie over de klachtenregeling van ABN AMRO Bank N.V. en de geschilleninstantie waarbij ABN AMRO Bank N.V. is aangesloten kunt u vinden op www.abnamro.nl/ klachtenregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024 (€ 0,10 per minuut). Op ABN AMRO Bank N.V. zijn het beleggerscompensatiestelsel en het depositogarantiestelsel van toepassing. Meer informatie daarover kunt u vinden op: www.abnamro.nl/garantieregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024. ABN AMRO Bank N.V. is ingeschreven in het Handelsregister K.v.K. Amsterdam onder nummer 34334259.Het BTW-identificatienummer van ABN AMRO Bank N.V. is NL820646660B01.
Algemene Disclaimer De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO Bank N.V. en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van beleggingsproducten en/ of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO aangeboden beleggingsproducten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO kunt u vinden in de Voorwaarden Beleggen ABN AMRO die verkrijgbaar zijn via www.abnamro.nl/beleggen.
Hoewel ABN AMRO tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen.
ABN AMRO en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO, of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik. US Person Disclaimer ABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de
zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de beleggingsdienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven beleggingsproducten en beleggingsdiensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van beleggingsdiensten en/of producten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen.
8
beleggingsnieuws in beeld DIGITALE CONTENT
1
Het Nederlands-Engelse bedrijf Reed Elsevier is het schoolvoorbeeld van hoe een traditionele uitgever succesvol de stap naar online heeft gezet. Vijf jaar geleden haalde Reed Elsevier 50% van haar inkomsten uit print. Tegenwoordig is dat aandeel gedaald tot circa 20%. Liefst 63% van de inkomsten is vandaag de dag afkomstig uit digitale content. De mondiale top tien van de grootste producenten van digitale content:
Microsoft
10
1
PERCENTAGE VAN OMZET DIGITALE CONTENT
9%
36,4 1
Een Chinese internetgigant die onder meer sociale netwerken, instant messaging, online games en muziekplatforms beheert.
Thomson Reuters Is vooral bekend vanwege zijn persbureau maar verdient verreweg het meeste geld met het verkopen van business to business-informatie, vooral in de categorie legal en financial.
x miljard dollar
96%
3,9
9
INKOMSTEN UIT DIGITALE CONTENT
5%
Denk bij Microsoft aan MSN, zoekmachine Bing en vooral aan Xbox-live, de spelletjesdienst die meer dan 1 miljard dollar oplevert.
Tencent
1
PERCENTAGE OVERIGE OMZET
Google 97%
100%
Google. Het zoekmachinebedrijf dat al de helft van de Nederlandse online advertentieomzet voor zijn rekening neemt, is druk bezig met video (YouTube) nog meer te verdienen.
4,5
4
5,9
34% 4%
WPP
7
Het grootste reclamebureau ter wereld, heeft de laatste tijd allerlei overnames gedaan om in de wereld van digitaal adverteren zijn voorsprong te behouden.
4,7
30%
100%
5,4
5 6
Yahoo
3
Bloomberg De onbetwiste leider van financieel nieuws, onmisbaar voor iedereen in de financiële sector.
7
8
4,7
China Mobile De grootste mobiele telecomoperator van China verkoopt met 649 miljoen klanten een heleboel muziek, ringtones en films.
7,6
x miljard dollar
2
Reed Elsevier De leverancier van business to business-informatie haalt al meer dan 60 procent van zijn omzet uit digitale uitgeefproducten. Wetenschappelijke informatie is de grootste categorie.
63% 5
Apple De digitale winkels van Apple – denk aan iTunes en de App Store - zijn goudmijnen. Uitgevers betalen Apple 30 procent van de omzet om via Apple hun content te slijten.
Met 700 miljoen unieke bezoekers per maand (+12%) verdient Yahoo veel geld met advertenties rondom de aangeboden content. BRON / PAIDCONTENT.ORG
De jacht op het digitale goud Traditionele mediabedrijven – mediabedrijven die groot werden voordat internet in ons leven kwam – staan onder grote druk door de razendsnelle ontwikkeling van digitale technologie. Papier en geijkte distri-
butiekanalen voldoen niet meer. Partijen die willen overleven, zullen zich moeten aanpassen. De drie voorwaarden voor een succesvolle transformatie. 1. Sta open voor innovatie en vind de niche
Of het nu gaat om kranten, tijdschriften, televisie of de muziekindustrie: de voortschrijdende digitalisering raakt zo ongeveer alle partijen die content (teksten en mediabestanden op een website) maken. Dat is al een tijdje zo, maar het tempo waarin het medialandschap verandert door technologische innovatie is nu hoger dan ooit tevoren. Dagelijks ontstaan nieuwe diensten waarvoor gebruikers op nieuwe manieren betalen. En dagelijks moeten traditionele partijen zich afvragen of ze morgen nog bestaansrecht hebben. Neem kranten en tijdschriften, die ook dit jaar weer hun papieren advertentie-inkomsten zien dalen, maar dat niet kunnen terugverdienen op internet. Het ene na het andere medium sneuvelt of wordt overgenomen in de jacht naar het digitale goud. Denk bijvoorbeeld aan krantenuitgever Wegener. Waar liggen de kansen? De advertentieomzet op internet schiet omhoog, recessie of geen recessie. Maar traditionele uitgevers zien er maar weinig van terug. Nu al gaat de helft van de gehele Nederlandse online advertentieomzet naar Google, die zijn advertentieomzet het afgelopen half jaar met 20 procent zag groeien.
Dit is ‘disruptive innovation’, vernieuwingen die de verhoudingen in bestaande markten ingrijpend veranderen, zegt professor Theo Huibers. Hij is verbonden aan adviesbureau Thaesis en staat mediaondernemingen bij. ‘Er zijn maar weinig mediabedrijven die zelf hebben geïnnoveerd. Het meeste wat we zien zit op het oude model en slinkt.’ ‘De keten staat zwaar onder druk en die druk neemt alleen maar toe’, zegt Menno van Leeuwen, sectorspecialist Media, Technologie en Telecom bij ABN AMRO. ‘Bedrijven die stappen hebben gezet richting nieuwe modellen hebben daar nog weinig aan gehad.’ Denk daarbij aan de Telegraaf Media Groep (TMG). Dat bedrijf heeft wel geïnvesteerd in digitaal – wat ook steeds meer oplevert – maar heeft de omzetval (nog) niet kunnen stoppen. De kansen, zeggen kenners, liggen in de niche, een kleine markt met gespecialiseerde spelers. Ondanks al het gratis aanbod zijn mensen bereid te betalen voor gespecialiseerde content. Vandaar dat Elsevier met wetenschappelijke informatie de digitalisering vooralsnog met glans doorstaat.
2. Zoek naar allianties
Innovatieve manieren om met content geld te verdienen, komen niet
van de gevestigde partijen. Waarom niet? Omdat nieuwe modellen vaak haaks staan op de oude manier van geld verdienen. Vandaar dat niet de muziekindustrie de streaming muziekdienst Spotify verzon, maar een klein Zweeds bedrijfje. Streaming betekent dat de miljoenen aanwezige muziekbestanden beluisterd kunnen worden zonder dat het complete nummer gedownload hoeft te worden. Een simpele doch essentiële vernieuwing. ‘Outsiders breken de oude modellen open’, zegt specialist Van Leeuwen. ‘Bestaande partijen kunnen het zelf niet. Sanoma en RTL erkennen dat en zijn zo verstandig om met een eigen investeringstak geld te steken in
miljoenen gebruikers had. Daardoor zag Facebook zich genoodzaakt het bedrijf over te nemen, voordat een andere grote speler op de internetmarkt het deed. Dit is dus een goede tijd voor ondernemers met een strategisch kompas.’ Wie wil inspelen op de digitale innovatiegolf, doet er goed aan naar de VS te kijken. In Silicon Valley gebeurt op dit gebied het meest en gaan er ook nog weleens startende bedrijven naar de beurs.
3. Laat service het verschil maken
Wat hebben veel van de bovengenoemde initiatieven gemeen? Dat het niet zozeer de content is die verandert, als wel de manier hoe die
Sanoma en RTL zijn zo verstandig om met een eigen investeringstak geld te steken in innovatieve ondernemingen vernieuwende ondernemingen. Dat is high risk. Of het zin heeft, weten we pas over een paar jaar.’ Huibers ziet dezelfde ontwikkeling. ‘Morgen kan een bedrijfsmodel opkomen buiten je domein. Denk aan fotodienst Instagram, dat plotseling
gedistribueerd wordt. Muziekdienst Spotify heeft dezelfde liedjes in de aanbieding die ergens anders gratis te krijgen zijn, maar vanwege het gebruiksgemak zijn miljoenen mensen bereid er 10 euro per maand voor te betalen.
Er zijn inmiddels ook kranten, zoals The Financial Times en de New York Times, die wél een goede toepassing voor mobiele telefoons en tablets hebben. Ze komen niet met andere content, wel met een andere vorm van digitale distributie. Zo kunnen ze toch meer verdienen. Typische distributeurs als kabelexploitanten proberen eveneens met betere services meer van hetzelfde te verkopen. Zo heeft UPC net Horizon TV geïntroduceerd, een box voor digitale televisie die veel nieuwe functionaliteit biedt, zoals tv-kijken op een tablet. Concurrent Ziggo, dat dit jaar zijn debuut op de beurs maakte, is met eenzelfde strategie succesvol. Een van de bedrijven die als geen ander het belang van services heeft begrepen, is Apple. Vandaar dat de tech-wereld met stomheid geslagen was toen de maps-functie van de nieuwe iPhone – met kaarten van TomTom – een ramp bleek te zijn: Berlijn lag in Antarctica en Antwerpen was nergens meer te bekennen. Het leidde tot excuses van de topman en zelfs tot een aanbeveling de kaarten van aartsvijand Google te gebruiken. Uitgever Wolters Kluwer hoeft zich helemaal niet te verontschuldigen. Het Nederlandse bedrijf heeft vroegtijdig de omschakeling gemaakt van voornamelijk papieren producten naar een allround uitgever van informatie, diensten en werkprocesondersteuning voor professionals. In 2011 maakten online en softwareproducten en diensten al 71 procent uit van de omzet; een percentage dat al jaren groeit.
Uitgave 15-12-2012 abnamro.nl/beleggen
