EXTERNEANALYSE HOLLANDCASINO versie 1.0
STUDENTEN Lisa Winters Seline Noteboom Sjoerd van Hal René Marcusse Rob Maillé DATUM 18 september 2013
MINOR Digital communication for businesses 1
INHOUDSOPGAVE Versienummers…………………………………………………………………………... Pagina 3 1 Inleiding …………………………………………………………………….…………. Pagina 3 2 Vijfkrachtenmodel …………………………………………………………………... 2.1 Huidige concurrenten ….…………………………………………………………... 2.1 Nieuwe concurrenten ….…………………………………………………………… 2.3 Substituten ….………………………………………………………………………. 2.4 Leveranciers …..…………………………………………………………………….. 2.5 Afnemers …………………………………………………………………………… 2.6 Samenvatting ………………………………………………………………………
Pagina 5 Pagina 5 Pagina 6 Pagina 7 Pagina 7 Pagina 8 Pagina 8
3 STEP analyse …………………………………………………………………………. 3.1 Sociaal Culturele ontwikkelingen …….…………………………………………... 3.2 Technologische ontwikkelingen …….…………………………………………… 3.3 Economische ontwikkelingen …….……………………………………………… 3.4 Politiek juridische ontwikkelingen …….…………………………………………
Pagina 9 Pagina 10 Pagina 11 Pagina 12 Pagina 13
4 Conclusie ……………………………………………………………………………… Pagina 15 5 Bronnen ………………………………………………………………………………. Pagina 16
2
VERSIENUMMERS 2.0
Afbeeldingen van gehanteerde methodes toegevoegd
1.0
Eerste opzet van de trendanalyse
3
1 INLEIDING De externe analyse is onderdeel van de bedrijfsanalyse. De externe analyse is van belang om de omgeving en concurrentie van het Holland Casino in beeld te krijgen. De uitkomst van deze analyse dient als input voor de E-SWOT analyse. Zo worden uiteindelijk de kansen en bedreigingen van het Holland Casino duidelijk in kaart gebracht. Bij de externe wordt gebruik gemaakt van het Vijfkrachtenmodel van Porter (5krachtenmodela, 2013) en vervolgens wordt dit geanalyseerd volgens de STEP methode (Jouwonderneming, 2013).
4
2 VIJFKRACHTENMODEL Het vijfkrachtenmodel van Porter (5krachtenmodelb, 2013) is een instrument om de externe bedrijfsanalyse uit te voeren. Er wordt een onderverdeling gemaakt in verschillende bedrijfstakgroepen. Per groep wordt gekeken in welke mate zij invloed hebben op Holland Casino. De bedrijfstakgroepen luiden als volgt: ● ● ● ● ●
Huidige concurrenten Nieuwe concurrenten Substituten Leveranciers Afnemers
Figuur 1. Vijfkrachtenmodel
2.1 Huidige concurrenten Holland Casino behoort bij de grootste gokhal exploitanten van Nederland. Echter zijn zij niet de grootste keten in Nederland. In de lijst hieronder is de top 10 van grootste gokhal exploitanten in Nederland te zien (Casinovinder, 2013). 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Fair Play Jack’s Casino Krijco Holland Casino Flaminog Casino Flash Casino
(43 casino’s) (26 casino’s) (18 casino’s) (14 casino’s) (14 casino’s) (12 casino’s) 5
7. 8. 9. 10.
Funtastic Hommerson Casio Toy Toy Super game
(11 casino’s) (9 casino’s) (4 casino’s) (7 casino’s)
Er zijn dus 9 concurrenten voor Holland Casino aanwezig in Nederland. De exploitanten buiten de top 10 zijn op dit moment nog geen directe concurrenten voor Holland Casino. Zoals de bovenstaande lijst laat zien, is Holland Casino niet de grootste exploitant. Holland Casino heeft een drietal exploitanten boven zich staan die over het algemeen een groot aantal casino's meer bezitten. Desondanks is Holland Casino de bekendste casino in Nederland. Dit komt doordat Holland Casino veel aan marketing doet (offline en online), veel verschillende spellen bezit (speeltafels, speelautomaten) en omdat zij zich niet enkel profileren als een gokhal. Holland Casino probeert meer te bieden dan de concurrentie. Er kan dus gesteld worden dat Holland Casino een andere dienst en beleving levert dan haar concurrenten.
2.2 Nieuwe concurrenten Voor nieuwe partijen in de casino-wereld is het erg lastig om een concurrent te worden van het Holland Casino. Holland Casino behoort namelijk bij de grootste gokhal exploitanten van Nederland. Wanneer een nieuwe concurrent zich wil mengen in de top 10 gaan er jaren overheen. Je behoort namelijk niet zomaar tot de grootste gokhal exploitanten van Nederland. Daarvoor moeten er meerdere casino’s in Nederland aanwezig zijn (dus niet één casino, maar een getal dat het aantal van Holland Casino evenaart). De kosten die gemaakt moeten worden zijn hoog. Denk aan het aanschaffen van een pand, personeel, speeltafels, speelautomaten, entertainment, bar, beveiligingsmaatregelen, vergunningen enzovoorts. Holland Casino is het enige casino in Nederland dat gebruik mag maken van speeltafels. De overige exploitanten maken alleen gebruik van automaten. Holland Casino is in dit geval onderscheidend van haar bestaande en nieuwe concurrenten. Dit wordt ook wel een monopoly genoemd. Uiteraard zijn er veel meer gokhal exploitanten in Nederland die slechts één a twee casino’s onder hun hoede hebben. Dit zijn geen concurrenten van Holland Casino te noemen doordat zij minder bekend en minder omzet genereren dan Holland Casino. Kennis is een belangrijk onderdeel bij het opzetten van een casino. Zo moet de eigenaar kennis tot zich nemen over de regels van een casino, belastingzaken, spelregels, veiligheidsregels en moet hij uiteraard beschikken over de vaardigheden om een bedrijf te runnen. De eigenaar heeft waarschijnlijk niet alle kennis die hiervoor nodig is. Daardoor zijn er meerderen mensen met hem zoals een adviseur in veiligheid en dergelijke.
6
2.3 Subsituten De complementaire dienst van het Holland Casino is natuurlijk het casino zelf. Daarnaast is er steeds meer vraag naar internet gerelateerd gokken. Het internet wordt een subsituut. Op het internet duiken steeds meer online casino’s op. In Nederland gelden er allerlei strenge regels wat betreft online gokken. Hierdoor vestigen deze online casino’s zich van in het buitenland. Of simpel gezegd het hoofdkantoor zit in het buitenland gevestigd maar het is wel van een Nederlander. Als deze regels veranderen of versoepelen kan het zo zijn dat het substituut een complementaire dienst/product wordt. Maar op dit moment is dit nog zeker niet het geval. Of dit gaat gebeuren is nog maar de vraag om dat bijvoorbeeld het Holland Casino zich niet enkel als gokhal profileert. Het is een waar “avondje uit” geworden waar veel meer geboden wordt dan het gokken (Holland Casinoabc, 2013). In het Holland Casino is tegenwoordig entertainment aanwezig, restaurants en clubs. Het is dus een belevenis geworden wanneer je in het Holland Casino bent. Hiermee probeert Holland Casino zich te onderscheiden van de concurrentie en de online gokwereld waar dit niet allemaal geboden kan worden. De online gokwereld zal nooit dezelfde diensten kunnen aanbieden die Holland Casino nu aanbiedt. Wanneer er vraag blijft naar de extra diensten van het Holland Casino zal het dus altijd een substituut blijven.
2.4 Leveranciers Qua het gokken zijn er geen leveranciers nodig. Dit is een eenmalige uitgave geweest voor het Holland Casino die verricht is bij het openen van een pand. Uiteraard zullen er af en toe gokkasten gerepareerd worden of nieuwe toegevoegd. Dit heeft nauwelijks invloed doordat er nog een zeer groot aantal andere kasten en spellen beschikbaar zijn. Uiteraard zullen er kleinere producten gekocht/besteld worden zoals spelkaarten en onderdelen om een spel te kunnen spelen. Holland Casino heeft zulke onderdelen altijd op voorraad waardoor het makkelijk vervangen kan worden en waarnaar er vervolgens nieuwe besteld kunnen worden. Door de voorraad voorkomt Holland Casino dat sommige tafelspelen niet gespeeld kunnen worden. Zij kunnen dus ook makkelijk even moeten “wachten” op een onderdeel doordat er altijd een voorraad aanwezig is. Voor het restaurant en de clubs zijn er uiteraard wel leveranciers nodig (Holland Casinoabc, 2013). Deze leveranciers leveren voedsel en drinken aan Holland Casino. Holland Casino is dus afhankelijk van een leverancier op dit gebied. Kan een bepaald product niet geleverd worden dan kan Holland Casino dit ook niet aan haar klanten aanbieden. Holland Casino kan makkelijk overstappen van leverancier (hoe dit contractueel in elkaar steekt is uiteraard voor ons niet te achterhalen). Elke (voedsel) leverancier gaat het liefst in “zee” met een grote klant. Holland Casino is een groot bedrijf en heeft hierdoor ook een bepaalde macht. De leverancier zal er zo veel mogelijk aan doen om Holland Casino niet kwijt te raken. Hierdoor is Holland Casino in een positie om eisen te stellen. 7
2.5 Afnemers De afnemers van het Holland Casino zijn in dit geval alle bezoekers van het casino. Mensen die entree betalen en in het casino gebruik maken van één van de diensten van het Holland Casino nemen “iets” af waardoor zij afnemers zijn. Elke afnemer neemt dus een andere hoeveelheid af. Een bezoeker kan er namelijk voor kiezen om alleen te gokken, alleen wat te eten en te drinken of gebruik te maken van het entertainment in een club. Ook kan een afnemer meerdere van deze diensten afnemen waardoor iedereen een andere hoeveelheid afneemt. Holland Casino is afhankelijk van haar afnemers. Geen afnemers betekent geen omzet. Holland Casino moet een afnemer overtuigen om voor Holland Casino te kiezen in plaats van een ander casino. Dit doet Holland Casino door haar klanten een andere beleving en ervaring te bieden dan haar concurrenten, meer in te spelen in de media (tv-reclame, buitenreclame enzovoorts). Maar ook door verschillende arrangementen aan te bieden zoals het Try-Out pakket waarmee je voor een x-bedrag kennis maakt met het hele casino. Een afnemer kan er gemakkelijk voor kiezen om voortaan naar een ander casino te gaan. Daardoor dient Holland Casino haar afnemers tevreden te houden en onderscheidend te zijn van haar concurrenten. Hierdoor keren afnemers terug naar het Holland Casino. Een afnemer zit dus niet vast aan het casino. Zij kunnen gemakkelijk switchen.
2.6 Samenvatting In onderstaand tabel is het vijfkrachtenmodel kort en duidelijk samengevat.
Samenvatting Toetredingsbarrière Uitbreidingsbarrière Rivaliteit Leveranciersmacht Aanwezigheid Substituten Overheidsbeperkingen Algemeen beeld (indruk)
nu Hoog Laag Hoog Laag Laag Hoog Hoog
toekomst Hoog Laag Hoog Laag Laag Hoog Hoog
8
3 STEPANALYSE De STEP-analyse beschrijft de macro-omgevingsfactoren. STEP staat voor: Sociaal-cultureel, technologisch, economisch en politiek-juridisch. Door deze factoren te beschrijven wordt er een beter beeld geschetst bij de ontwikkelingen van het Holland Casino (Jouwonderneming, 2013).
Figuur 2. STEP-analyse
9
3.1 Sociaal culturele ontwikkelingen Ondezoeksbureau Intraval heeft in 2005 en in 2011 onderzoek gedaan naar gokken in Nederland. Het onderzoek is uitgevoerd onder de Nederlands bevolking waarbij de doelgroep 16 jaar en ouder was. Het blijkt dat 18% van de doelgroep nog nooit gegokt heeft. In onderstaand schema is het gokken in Nederland in kaart gebracht.
Uit deze gegevens is duidelijk te zien dat, loterijen, krasloterijen, gokkasten en casinospelen duidelijk minder aantrekkelijk of in ieder geval minder gebruikt worden. Het online gokken is als enigste gestegen met 0,9%. 9,6% van de doelgroep geeft aan dit jaar aan twee of meerdere gokactiviteiten te hebben deelgenomen. Aan de hand van het onderzoek heeft het onderzoeksbureau een schatting gemaakt van het aantal kansspelverslaafden. 0,15% van de bevolking van 16 jaar of ouder (in 2011 23.300 mensen) zijn probleemspelers en zeer waarschijnlijk gok- of kansspelverslaafd. 0,68% van de bevolking (in 2011 92.00 mensen) speelt op een riskante manier (Jellinek, 2011). Het kabinet heeft dit echter ook opgemerkt en wilt sinds dit jaar een register waar alle gokverslaafde in komen te staan. Inmiddels is besloten dat dit door gaat. Het kabinet ziet uiteraard de stijgende lijn in gokverslaafden in Nederland. In dit register komen alle gokverslaafden, maar ook de risicospelers te staan. Probleemspelers, zoals deze spelers genoemd worden, kunnen vrijwillig en onvrijwillig in het register worden opgenomen en mogen vervolgens zes maanden niet gokken. Dit geldt voor zowel het online als offline gokken (in het casino of speelautomatenhal). Dit betekent dat Kansspelwebsites, casino’s en gokhallen elke bezoeker opnieuw moeten controleren op registratie. Holland Casino geeft aan dat haar preventieaanpak is opgezet in samenwerking met de verslavingszorg. Het beleid, Preventiebeleid Kansspelen (PBK) genoemd, is tweeledig. Er vindt registratie van de bezoekers en de frequentie van hun bezoeken plaats in een landelijk gekoppeld systeem (OASE). Hierdoor is het mogelijk om gasten die vaker dan gemiddeld komen te signaleren. Met hen worden gesprekken gevoerd en zo nodig een 10
bezoekbeperking of entreeverbod toegepast. Daarnaast worden de medewerkers regelmatig getraind in het herkennen van verslavings- signalen. Verder liggen in elke vestiging brochures over het risico van deelname aan kansspelen.
3.2 Technologische ontwikkelingen 3.2.1 Online gokken Pokeren, blackjack, gokken op voetbaluitslagen. Het kan allemaal al lang op internet, en 800.000 Nederlanders doen het al jaren regelmatig, maar het is hartstikke verboden. Nog even, want staatssecretaris Teeven heeft nu een wet bedacht die regelt wat wel en niet kan online. Internetgokken wordt hoe dan ook legaal. Een deel van de illegale aanbieders van nu krijgt dus mogelijk in de toekomst een vergunning. Maar dan moeten ze zich wel houden aan een aantal voorwaarden. In het wetsvoorstel staat bijvoorbeeld hoeveel belasting online casino's moeten betalen. Van dat geld wordt dan ook de aanpak van gokverslaving betaald en er moet geld naar goede doelen. Op die manier wil Teeven dingen als oplichting, corruptie, witwassen en verslaving voorkomen. Natuurlijk zijn er voor- en nadelen van online casino sites en traditionele manieren om te gokken. Terwijl het online spel steeds realistischer wordt, behouden sommige spelers hun voorkeur om te gokken in fysieke casino’s. De belangrijkste reden hiervoor is het praatje, dat tijdens het gokken wordt gemaakt, met andere spelers. Online gokken is vooral populair door de hoge uitbetalingspercentages van gokkasten. Door online te gokken worden immers kosten bespaard. Denk bijvoorbeeld aan het personeel en entertainment. Zelf bespaart je ook kosten, je hoeft immers voor gokken op internet geen entree te betalen. Daarbij krijgt je door online te gokken extra speelgeld. Online casino sites, die gokken via het web promoten, leveren een eerlijke en betrouwbare service. Dit is terug te zien aan de veiligheidskeurmerken, deze tonen dat betalingen via een afgeschermde verbinding verlopen. Verder houden overheden toezicht op het online gokken (Nlip, z.d.). Uit onderzoek blijk dat het percentage Nederlanders dat ooit wel eens heeft gegokt via internet tussen 2005 en 2011 is gestegen van 1,4% naar 3,3%. Het percentage dat dit het afgelopen jaar heeft gedaan is eveneens gestegen van 1,0% in 2005 naar 1,9% in 2011. Dit betekent dat het aantal inwoners van Nederland dat in het afgelopen jaar kansspelen via internet heeft gespeeld is gestegen van naar schatting 130.500 in 2005 naar 257.500 in 2011. Overigens is het percentage inwoners van Nederland met een internetaansluiting eveneens gestegen van 83% in 2005 naar 95% in 2011 (Cbs, 2013). 3.2.2 Online gamen Verondersteld kan worden dat online gamen kan leiden tot het spelen van kansspelen via internet. Voor iemand die games via internet speelt is de stap klein om ook gokspelletjes via internet te gaan spelen. Door het spelen van online games weet men de weg op 11
internet en is het waarschijnlijk eenvoudiger om de toegang tot kansspelen via internet te vinden (onder andere door links op de website van de online game). In een recent onderzoek is nagegaan of er een verband bestaat tussen internet gokken en online gamen in 2011. Het gaat hier in tegenstelling tot bovengenoemde spelen om games waarmee geen geld kan worden verdiend, bijvoorbeeld World of Warcraft. Een klein deel (4,1%) van alle respondenten heeft ooit wel eens een dergelijk spel via internet gespeeld. Hiervan geeft 66,6% aan dit de afgelopen jaar te hebben gedaan. Gemiddeld hebben de respondenten het afgelopen jaar 80 keer een spel via internet gespeeld. De gemiddelde speelduur bedraagt 2,4 uur per spel. Uit nadere analyses blijkt dat 76,5% van de respondenten die het afgelopen jaar games via internet hebben gespeeld het afgelopen jaar ook hebben gegokt via internet. Het merendeel van de online gamers doet via internet dus eveneens aan kansspelen. Daarentegen heeft 22,3% van de online gokkers het afgelopen jaar tevens online games gespeeld (Ministerie van veiligheid en justitie, 2012). 3.2.3 Mobiele marketing Mobiele Marketing heeft de afgelopen vijf jaar zich sterk ontwikkeld, de mogelijkheden lijken oneindig. Tegenwoordig hebben veel mensen een mobiele telefoon, het marktaandeel is daarom ook hoog. Doordat steeds meer handelingen via de mobiele telefoon worden uitgevoerd is er sprake van een marktgroei. Het einde van deze groei laat nog op zich wachten. Er is steeds meer behoefte aan mobiele marketing. Steeds meer bedrijven ontwikkelen een mobiele website of een app zodat de gebruikers eenvoudiger gebruik kunnen maken van de diensten. In Nederland is het door de wet verboden om online kansspelen aan te bieden. Toch zijn er genoeg websites en apps die dit toch mogelijk maken. Als je kijkt naar de App van Pokerstars zie je dat de aantal deelnemers explosief stijgt. Zo speelden er in 2008 maar liefst 35.000 spelers mee met 1 tournooi. In 2013 waren dit er 225.000 (Pokerstars, 2013). Dus als je kijkt naar Holland Casino, is het bedrijf klaar voor mobiele marketing, maar de Nederlandse wetgeving staat dit nog niet toe.
3.3 Economische ontwikkelingen De Nederlandse economie kromp in het tweede kwartaal van 2013 met 0,2 procent ten opzichte van een kwartaal eerder. Ten opzichte van een jaar eerder is de economie in het tweede kwartaal met 1,8 procent gekrompen. Het bruto binnenlands product (bbp) is opgebouwd uit vier bestedingscategorieën: investeringen, saldo uitvoer en invoer, consumptie door huishoudens en consumptie door de overheid. In het tweede kwartaal van 2013 daalde de consumptie door huishoudens met 2,4 procent en de daalden de investeringen met 9,4 procent. De consumptie door de overheid kromp met 0,5 procent. De uitvoer van goederen en diensten was 0,3 procent 12
lager. (Cbs, 2013) Ook voor het Holland Casino is de crisis te merken. Holland Casino leed vorig jaar een verlies van 652.000 euro. In de eerste 3 maanden van dit jaar zijn de resultaten verder onder druk komen te staan. Het aantal bezoekers daalt en de klanten geven gemiddeld minder uit. Dit jaar kan het bedrijf mogelijk niet aan afspraken met de banken voldoen. Holland Casino kondigde in november een reorganisatie aan, waarbij ruim 400 van de circa 3000 banen worden geschrapt. Het bedrijf sluit niet uit dat er meer arbeidsplaatsen moeten verdwijnen. ''Daarin ligt niet mijn toegevoegde waarde'', liet Flink in een verklaring weten. (Nu, 2013) Flink krijgt één jaarsalaris van 281.000 euro mee voor zijn vertrek. Sinds 2007 stond hij aan het roer bij Holland Casino.''Mijn kracht ligt vooral in het ontwikkelen en realiseren van nieuwe concepten en formules. Voor de ambities die Holland Casino bij mijn aantreden op dat vlak had, is onder druk van economische en marktomstandigheden de afgelopen jaren weinig ruimte geweest'', aldus Flink. Het ministerie van Financiën, waar Holland Casino onder valt, wil alleen kwijt dat het op de hoogte is gesteld van het vertrek van Flink. Het kabinet wil Holland Casino verkopen. Vakbond FNV Bondgenoten vindt het vertrek van Flink onvermijdelijk. ''Naast enkele, voor Holland Casino ongunstige politieke besluiten, werden door Flink telkens nieuwe concepten bedacht die kapitalen kostten, maar niks opleverden'', zei vakbondsbestuurder Ralph Smeets. (Nu, 2013)
3.4 Politiek-juridische ontwikkelingen In Nederland is er een monopolie op kansspelen, dit betekent dat er alleen maar in de Holland Casino (staatsbedrijf) verschillende kansspelen mogen worden gespeeld. Sinds 1976 is die monopolie ingegaan en er wordt verwacht dat rond 2015 er een vrije kansspel markt komt. De (waarschijnlijke) reden hiervoor is dat de winst van het Holland Casino erg is gereduceerd, namelijk van €123,7 miljoen in 2004 naar €7,7 miljoen in 2009. Holland Casino moet worden geprivatiseerd en inkrimpen van 14 naar 7 vestigingen. Tevens zou het casino er in de toekomst minstens twee concurrenten bij moeten krijgen. Staatssecretaris Teeven (Veiligheid en Justitie) hoopt dat dit toekomstplaatje voor de casinomarkt in het nieuwe regeerakkoord geregeld wordt. Zijn principiële streven is om het staatsmonopolie van Holland Casino definitief te beëindigen. (Telegraaf, 2012) De reden waarom de markt altijd in handen van de staat is gebleven is omdat men witwassen en criminaliteit willen tegengaan en gokverslaving en preventie zelf in de hand willen houden.
13
Door het boek van Marco Roskam verliest het Holland Casino haar imago als zorginstelling en goede anti verslavingsbeleid. Mede door deze gebeurtenis komt er flink druk te staan op de kansspel monopolie van het Holland Casino. Voor nu is het nog afwachten wat er gebeurt, er zijn meerdere geruchten en artikelen op het internet verschenen die zeggen dat er rond 2015 een einde aan de monopolie komt. (Onlineroulettespel, 2013)
14
4 CONCLUSIE Holland Casino is de bekendste gokgelegenheid van Nederland. Er is veel rivaliteit maar voor deze partijen is het lastig om tegen Holland Casino te concurreren. Dankzij de monopoly positie die Holland Casino bezit over het spelen van bepaalde spellen, en omdat het in de handen is van de staat wordt het voor concurrenten erg lastig gemaakt. Holland Casino presenteert zichzelf naar buiten als een waar “avondje uit”. Zo biedt het niet meer alleen gokken aan maar ook eetgelegenheden, clubs en ware evenementen. Hiermee probeert Holland Casino zich te onderscheiden. Op het gebied van gokken heeft Holland Casino te maken met een teruglopend aantal bezoekers en zal het profijt kunnen halen wanneer het zich online mag profileren. Online casinospelen is dan ook de enige stroming die groeiende is op de gokmarkt. Door het kunnen bieden van een onlineplatform zal de stap klein zijn om mobiele marketing toe te passen. Een onlineplatform dat tevens ook zal kunnen werken op een mobiel zal tegenwoordig een groot publiek kunnen trekken.
15
5 BRONNENLIJST Internetbronnen 5krachtenmodela. (z.d.) 5 Krachten model (Porter). Geraadpleegd op 23 september 2013, van http://www.5krachtenmodel.nl/ 5krachtenmodelb. (z.d.) Externe analyse. Geraadpleegd op 23 september 2013, van http://www.5krachtenmodel.nl/ Casinovinder. (z.d.) Grootste gokhal exploitanten. Geraadpleegd op 23 september 2013, van www.casinovinder.nl Cbs. (2013). Nederlandse economie krimpt in het tweede kwartaal. Geraadpleegd op 23 september 2013, van http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/macro-economie/publicaties/dne/economische-gr oei/archief/2013/2013-14-08-01-ne-e.htm Holland Casinoa. (2013). Eten&Drinken. Geraadpleegd op 23 september 2013, van http://www.hollandcasino.nl Holland Casinob. (2013). Restaurants. Geraadpleegd op 23 september 2013, van http://www.hollandcasino.nl Holland Casinoc. (2013). Clubs. Geraadpleegd op 23 september 2013, van http://www.hollandcasino.nl Jellinek. (2011). Hoeveel mensen gokken? Geraadpleegd op 1 oktober 2013, van http://www.jellinek.nl/vraag-antwoord/alcohol-drugs/gokken/cijfers/hoeveel-mensen-gok ken/ Jouwonderneming. (2013). DE STEP- analyse voor jouw bedrijf. Geraadpleegd op 23 september 2013, van http://www.jouwonderneming.nl/marketing-in-je-ondernemingsplan/de-step-analyse Nlip.nl. (z.d.) Gokken bij online casino sites erg populair. Geraadpleegd op 23 september 2013, van http://www.nlip.nl/gokken-bij-online-casino-sites/ Nrc. (2013). Kabinet wil register gokverslaafden. Geraadpleegd op 1 oktober 2013, van http://www.nrc.nl/nieuws/2013/05/22/kabinet-wil-register-gokverslaafden/
16
Nu. (2013). Topman weg bij noodlijdend Holland Casino. Geraadpleegd op 23 september 2013, van http://www.nu.nl/economie/3493315/topman-weg-bij-noodlijdend-holland-casino.html Onlineroulettespel.nl. (2013). Schandaal en monopolie van het Holland Casino. Geraadpleegd op 23 september 2013, van http://www.onlineroulettespel.nl/roulette-blog/ Telegraaf (2012). Verkoop Holland Casino. geraadpleegd op 1 oktober 2013, van http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/20891648/___Verkoop_Holland_Casino___.html Rapport Ministerie van veiligheid en justitie. (2012). Gokken in kaart. Geraadpleegd op 3 oktober 2013, van http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/20891648/___Verkoop_Holland_Casino___.html
17
