Etiologisch onderzoek naar slechthorendheid op de kinderleeftijd Sarina Kant & Rosanne van Velzen 27-09-2013
Etiologisch onderzoek naar slechthorendheid op de kinderleeftijd
• Richtlijn • Multidisciplinaire polikliniek • Oorzaken van gehoorverlies • Voorbeelden
• Om te onthouden
2
Richtlijn • Waarom etiologisch onderzoek? • Prognose • Behandeling • Screening bijkomende problemen • Herhalingsrisico
• Waarom multidisciplinair? • Lage prevalentie • Heterogene oorzaak • Snelle ontwikkelingen mbt diagnostiek • Patientvriendelijk 3
Richtlijn Traject 1. Neonatale screening 2. Audiologisch onderzoek 1.
Begeleiding en revalidatie
2.
Richtingbepaling etiologisch onderzoek
3. Etiologisch onderzoek
Doelgroep • Neonatale gehoorscreening • Ca 200 kinderen per jaar in NL
4
Richtlijn
5
Richtlijn • Niet-syndromaal • DFNA • >50
• DFNB • >50
• DFN • 6
• Overlap • DFNB6 + DFNB14 + DFNB38 WFS1 • DFNA3 + DFNB1 GJB2 • DFNB4 + Pendred SLC26A4
6
Richtlijn • Syndromaal (± 400) • Waardenburg • Branchio-oto-renaal • Pendred • Jervell-Lange-Nielsen • Usher • Alport • Kearns-Sayre syndrome • MELAS/MERRF 7
Richtlijn Etiologisch onderzoek • uitgebreide anamnese/familieanamnese; • algemeen lichamelijk onderzoek, dysmorfologische evaluatie en inspectie KNO-gebied • echo nieren bij verdenking op een syndromale oorzaak van gehoorverlies • schildklierfunctieonderzoek op indicatie • ECG bij kinderen met zeer ernstig congenitaal perceptief gehoorverlies • CMV onderzoek • beeldvorming • moleculair genetisch onderzoek • gerichte diagnostiek op indicatie 8
Multidisciplinaire polikliniek
• Leids Universitair Medisch Centrum • kinderarts, KNO-arts, klinisch geneticus • vanaf aug 2006 (- 2011) • 1x per maand
9
Multidisciplinaire polikliniek
10
Oorzaken van gehoorverlies
11
Oorzaken van gehoorverlies
DFNB1: - Bij 127 kinderen onderzoek gedaan naar mutatie in GJB2 en/of GJB6 gen - 19 kinderen met DFNB1 - 4 kinderen met 1 mutatie
12
Oorzaken van gehoorverlies • GJB2 ~ connexine 26 ~ DFNB1 • Meest voorkomende vorm van genetisch nonsyndromaal gehoorverlies • Gehoorverlies klinisch • prelinguaal • bilateraal symmetrisch • mild – ernstig • alle frequenties • niet progressief (?) • intrafamiliair variabel
13
Oorzaken van gehoorverlies
Jane • 7,5 mnd • Bilateraal perceptief verlies 70-80 dB • Familie-anamnese positief
14
Oorzaken van gehoorverlies
• GJB2: 2 mutaties aangetoond • Ouders zijn dragers • Paternale grootvader en oudtante?
15
Oorzaken van gehoorverlies DFNB1 • chromosoom 13q11-12 • ca. 90 mutaties • 70-85% c.35del (35delC; caucasisch) • 235delC (aziatisch) • W24X (Roma) • R143W (Afrikaanse subgroepen) • 167delT (Ashkenazi joden)
• +deletie GJB6 (connexine 30) zelfde klinische beeld (2%) • heterozygote deletie zelfde klinisch beeld, AD 16
Oorzaken van gehoorverlies
DFNB1 • prevalentie ~1:2000 • dragerschapsfrequentie 1:20/25/30/35 • consequenties voor counseling?
17
Oorzaken van gehoorverlies
Risico op kind met gehoorverlies? • ouders: 25% • Jane: 1 x 1/30 x ½ = 1/60 (~1,5%) • populatie: 1/30 x 1/30 x ¼ = 1/3600 (~0,03%)
18
Oorzaken van gehoorverlies
Jane O: AS 55 dB AD 65 dB C: AS 40 dB AD 35 dB
Renske 19
Oorzaken van gehoorverlies
Flip • 7,5 mnd • Bilateraal perceptief verlies >95 dB • Familie-anamnese positief • GJB2: c.246C>G en GJB6 del 20
Oorzaken van gehoorverlies
21
Oorzaken van gehoorverlies • Zoe, 8 mnd • Bilateraal perceptief verlies ~35 dB
2
• Familie-anamnese positief • moeder: ~50 dB • mat grootvader: ~90 dB + blind
• mat oom: ?
3 • audiogram moeder: vnl lage tonen • audiogram grootvader: alle frequenties 22
Oorzaken van gehoorverlies • WFS1: mutatie aangetoond in exon 8 • C.2051C>T (p.Ala684Val)
2
Wolfram-like syndroom
3
23
Oorzaken van gehoorverlies • Luuk, 10 weken • Bilateraal perceptief verlies 90-95 dB • Enkele witte haren • zus: • verlies van 30/80 dB • wit haarlokje
• moeder: • 30/60 dB • ontdekt op leeftijd 6 jaar
• maternale oom: • doof 24
Oorzaken van gehoorverlies
• DNA-analyse bij moeder: • PAX3: geen mutatie • MITF1: geen mutatie
25
Oorzaken van gehoorverlies
26
Oorzaken van gehoorverlies Geen oorzaak aangetoond, maar……
Herhalingsrisico: 25%
27
Oorzaken van gehoorverlies
28
Oorzaken van gehoorverlies
Oorzaken van gehoorverlies
30
Oorzaken van gehoorverlies Geen oorzaak aangetoond: 50,3%
Geen compleet onderzoek mogelijk bij oudere kinderen Verwijzing wordt laagdrempelig 31
Oorzaken van gehoorverlies Huidige technologie: • ‘Gene-by-gene sequencing’: - In staat een klein pakket aan genen te screenen voor mutaties - Is duur en kost veel tijd - Bij groot percentage patiënten geen erfelijke oorzaak gevonden Toekomst • ‘Next generation sequencing’ - Sequencing van meerdere genen - Gaat sneller en is kosten effectiever - Invoering in de kliniek: aantal gevonden genetische oorzaken zal stijgen
Etiologisch onderzoek naar slechthorendheid op de kinderleeftijd
Om te onthouden: • Etiologisch onderzoek is zinvol • Etiologisch onderzoek bij voorkeur op jonge leeftijd • Audiogram bij ouders • Verruiming van onderzoeksmogelijkheden in de toekomst
33
