Essay Flat Design
Laurens Wemekamp Seminar Blok C Docent: Rob van den Isdert
Inleiding Dti betogende essay is geschreven naar aanleiding van een opdracht van de Hogeschool Utrecht, opleiding Communicatie & Multimedia Design (CMD). Het document bevat mijn persoonlijke mening over de designtrend van dit moment onder vele ontwerpers over de hele wereld: flat design. Deze mening heb ik vervolgens onderbouwd met verschillende meningen van experts, mensen uit het vakgebied, research en literatuur. In dit essay worden verschillende zaken rondom flat design besproken, en zal ik u als lezer proberen te overtuigen van het feit dat flat design een blijvertje is. Voor de research en het onderzoek verwijs ik u graag naar het onderzoeksdocument bijbehorend bij dit essay. Veel leesplezier!
Het ontstaan van flat design De meeste blogs en artikelen die op het internet te vinden zijn, geven Microsoft de orignele credits voor het ‘bedenken’ van de flat design trend. Daar ben ik het niet mee eens: de trend is al veel eerder ingezet. Om te begrijpen waarom dit zo is, moeten we eerst weten wat flat design precies inhoudt. Flat design is kortgezegd plat ontwerp. Dat betekend dat het onwerp is ontdaan van alle onnodige extra’s, geen rare versieringen, kleurverlopen, schaduwen of andere ongein. Flat design is de ideale combinatie tussen zo min mogelijk beeld- en kleurgebruik met een maximaal resultaat. De elementen die worden verbeeld zijn teruggebracht naar de basis: de meest simpele weergave van dat object, zonder zijn of haar realisme te veranderen. Met dit in het achterhoofd gaat de flat design trend al verder terug dan de introductie van Microsoft, die in 2007 met hun nieuwe User Interface een trend begon. Door minimalisme en realisme als basis te gebruiken, kunnen we de eerste stappen van deze trend terug vinden in de werken van Piet Mondriaan, die in 1917, tijdens zijn tijd bij De Stijl, al bezig was vorm en functie samen te voegen. Dit idee van ontwerp en beeldvorming is later ook opgepakt door andere kunstenaars en groepen. Zo gebruikten de Duitste kunstenaars, vooral in de Bauhaus, zo min mogelijk elementen om een beeld te vormen. Daarna waren het de Zwitsers, die met hun Swiss Modernism voortborduurden op bestaande ideeën. Maar de ware revolutie van flat design is wel begonnen toen Microsoft de wereld verraste met deze manier van ontwerp. Vanuit het niets hadden zij ervoor gekozen alle ‘traditionele’ ontwerpregels overboord te gooien en te kiezen voor het ‘revolutionaire’ platte ontwerp. Gelijk begonnen ontwerpers na te denken, na te maken en te experimenteren met deze manier van ontwerpen. Sindsdien is flat design echt ‘hot’.
Skeuomorphisme? Skeuomorphisme is eigenlijk de voorloper van Flat Design. Om Flat Design goed te kunnen toepasssen en gebruiken, is het belangrijk dat de geschiedenis erachter en het gebruik van skeuomorphisme goed wordt toegepast. Flat Design is kortgezegd een evolutie van skeuomorphisme, aangezien de elementen van skeuomorphisme in Flat Design nóg verder naar de basis worden terug gebracht. Skeuomorphisme houdt kort gezegd in dat een ontwerp bepaalde elementen uit oudere media, of andere design trends, bevat. Bij skeuomorphisme worden realistische elementen gemengd met design elementen. Voor gebruikers is dit een manier om de nieuwe en onbekende interfaces te kunnen linken aan elementen die ze al kennen van eerdere design trends of processen. De populariteit van skeuomorphisme is voor een groot deel te danken aan de opkomst van de smartphone. Vooral Apple was hier een grote speler in. Zij waren degenen die met hun besturingssysteem iOS het skeuomorphisme introduceerden voor een groot publiek. Het was voor de gebruikers een nieuw concept, waarbij apps allang niet meer het hele scherm gebruikte, zoals ze waren gewend van hun computers. In plaats daarvan konden ontwerpers hun volledige vrije gang gaan met het ontwerpen van appliciaties, zonder dat deze gelijk als vreemd werden opgemerkt,
Skeuomorphisme is een design trend geweest, maar langzamerhand op zijn retour. Veel ontwerpers hebben er mee geëxperimenteerd, maar uiteindelijk kwam, mede door de opkomst van flat design, deze trend steeds meer op de achtergrond te liggen. Het is nog niet helemaal verdwenen, maar er wordt steeds minder gebruik van gemaakt. Naar mijn mening is dat een logisch gevolg, en is flat design ook een evolutie van skeuomorphisme. Skeuomorphisme brengt echter ook een aantal nadelen met zich mee. Zo kan het gebruiken van elementen uit een ander medium ervoor zorgen dat de nadelen van het eerdere medium ook worden meegenomen naar het nieuwe medium. Een voorbeeld is het gebruik van een boek, dat er ook echt uitziet als een boek. Gebruikers verwachten dan dat ze de pagina’s kunnen omslaan, zoals ze dat ook zouden doen bij een echt boek. Er wordt bij het ontwerpen echter vaak gekozen voor het gebruik van een scrollbalk. Hierdoor kunnen bepaalde nieuwe elementen verkeerd worden opgevat en uiteindelijk zelfs verkeerd worden gebruikt. Vanwege deze nadelen wordt er ook steeds minder gebruik gemaakt van skeuomorphisme. De revolutie van flat design Dat flat design niet zomaar een gril is, of een hype die overwaait, blijkt wel uit het feit dat er meerdere grote spelers op de markt hun toevlucht hebben genomen in het ontwerpen van applicaties en beelden middels flat design. Doordat deze grote spelers ervoor kiezen flat design te gebruiken bij hun uitingen, blijft de revolutie ook doorgaan. De reden dat flat design meer een revolutie is dan een trend, is omdat het werkelijk een gevestigde manier van ontwerpen is geworden. Het is niet zomaar een idee, maar daadwerkelijk een manier van ontwerpen die wereldwijd geaccepteerd wordt. Enkele praktijkvoorbeelden geven ook de kracht van flat design weer:
Microsoft
Microsoft was in 2007 een van de eerste grote spelers op de markt die flat design onarmde. In eerste instantie, bij de lancering van het besturingssysteem Windows 7, koos het bedrijf nog vol voor skeuomorphisme. Iconen, beeld en andere elementen kregen een realistische weergave, waarbij gebruikt gemaakt werd van schaduwen, kleurverlopen en andere extra’s. Sinds de lancering van Windows 8 is dit echter anders. Hierbij heeft Microsoft echt gekozen voor flat design: alle onnodige extra’s zijn uit het ontwerp gehaald. De user interface bevat grote blokken, met een hoofdkleur, waarin met witte teksten staat aangegeven waar het blok toe dient. Alle schaduwen, kleurverlopen en andere extra’s komen niet meer terug.
Apple
Een andere grote speler op de markt die meeging met de flat design trend, is Apple. Zij hebben vanaf de introductie van hun besturingssysteem iOS 6 een kleine revolutie in ontwerpgebied doorgevoerd: van een realistische weergave, steeds een stapje terug naar de basis. Bij de introductie van iOS 7 koos Apple ook, net als Microsoft, voor het skeuomorphisme. Elementen hadden een realistische weergave, maar ook hier werden nog veel extra’s gebuikt. Pas sinds de introductie van iOS 8, een aantal maanden geleden, is Apple platter dan plat. Alle iconen en beeldmateriaal zijn terug naar de basis, waardoor het voor ontwikkelaars makkelijker is geworden om beeld te ontwerpen.
Google
De laatste grote speler die de markt van flat design betrad, is Google. En dat was op z’n minst opmerkelijk te noemen. Google had immers al jaren lang dezelfde vormgeving, die sterk was en die ook bekend was bij alle internetters wereldwijd. Dat veranderde allemaal toen Larry Page, in 2011 CEO van Google, het idee had om de ontwerpen aan te passen. Langzamerhand veranderde die vaste, statige huisstijl in een speelse, basale vormgeving. De apps en de website van Google werden langzamerhand getransformeerd naar dit ontwerp. Persoonlijk ben ik van mening dat deze drie grote spelers een ontzettend grote rol hebben gespeeld bij het revolutionaire gedeelte van flat design. Doordat zij, als de grote merken die ze zijn, de sprong hebben durven wagen zijn er meerdere bedrijven en ontwerpers die volgen. Immers, als een groot bedrijf die gok durft te nemen, dan is er een markt voor en valt er geld te verdienen voor ontwerpers. Dit heet dan ook wel het bandwagon-effect, meegaan met een succesvolle andere onderneming. Het geheim van flat design Flat design is een manier van ontwerpen die voor iedereen toegankelijk is. Er zijn een paar basisregels, maar daarnaast is iedereen vrij om zijn of haar creativiteit de loop te laten. Waar schuilt dan precies het geheim in? Hieronder staan enkele oorzaken uitgelegd. Weinig moeite, veel resultaat Relatief gezien is het ontwerpen van elementen met een flat design insteek niet het allermoeilijkst. Als de richtlijnen worden nageleefd, kan men met relatief weinig moeite een goed, duidelijk en realistisch beeld neerzetten. Dat zorgt er voor dat veel ontwerpers ook kiezen voor de flat design trend, zodat ze simpel en snel een resultaat kunnen neerzetten. Lichtgewicht Het maken van flat design elementen is niet alleen simpel en snel, maar het heeft ook een andere gunstige bijkomstigheid: door het minimale gebruik van elementen, versieringen en andere bijkomstigheden worden beelden vrij licht van gewicht. Dit is vooral ideaal voor webtoepassingen, hierdoor worden de beelden sneller geladen en kost het de bezoeker dus minder tijd om door de website heen te navigeren. Maar ook bij appliciaties is dit het geval. Ze nemen dan minder opslagruimte in beslag op het apparaat. De mogelijkheden zijn eindeloos Doordat flat design is gebaseerd op een realistische weergave van bepaalde elementen, kunnen ontwerpers letterlijk alles wat ze willen vormgeven gebruiken om dit om te zetten naar een flat design beeld. Er zijn eigenlijk geen grenzen wat betreft ontwerpvrijheid. Zo is het bijvoorbeeld niet verplicht een lange schaduw te gebruiken, of wordt een ontwerp met meerdere kleuren gelijk afgekeurd. De essentie is een minimale weergave met maximaal resultaat. Verder is de ontwerper vrij. Persoonlijk ben ik van mening dat deze oorzaken er niet alleen voor zorgen dat flat design een sterk middel is, maar ook groot is en zal blijven: veel vrijheid voor de ontwerpers, simpelheid en rust, en op vele manieren toepasbaar.
Test Om de kracht en theorie van flat design ook te testen, heb ik een test bedacht om te zien of flat design wordt begrepen en ook eventueel vervangend zou kunnen optreden. Ik heb hierbij een voorstelling gemaakt van een alledaags object, in drie verschillende vormgevingen: de realistische variant, de skeuomorphisme variant en de flat design variant. Testpersonen kregen deze 3 afbeeldingen tegelijk te zien en konden hun mening er op los laten. Welke variant is het meest duidelijk? Wat valt op? Testpersonen Voor deze test heb ik een focusgroep samengesteld van 4 personen. Deze personen hebben verschillende achtergronden, en konden zo hun eigen objectieve mening vormen voor de test. De volgende testpersonen heb ik bereid gevonden mee te werken:
Michael Henzen 25 jaar Student MBO Videografie
Joppe van Barneveld 21 jaar Eigen ondernemer
Sofie Kanaar 19 jaar Afstuderend kinderverzorgster
Beau van den Akker 22 jaar Werkloos
Testobjecten De testpersonen kregen vier verschillende voorbeelden van varianten te zien.
Over deze objecten kregen ze een aantal vragen. De antwoorden daarvan staan hieronder in de resultaten.
Testresulaten Nadat de test was afgelopen, zijn er een aantal resultaten die duidelijk naar voren komen. Ze bevestigen het beeld wat ik als schrijver heb, namelijk dat flat design méér is dan een design trend alleen. Zo gaven alle testpersonen te kennen dat ze het object herkennen, zonder dat dat direct een foto is van het object. Ook geven veel van de tespersonen aan het liefst de flat design variant van de objecten te gebruiken bij vormgeving, omdat dit duidelijk, simpel maar toch realistsch overkomt. Het allerbelangrijkste was dat de testpersonen het object konden herkennen, ook als dat zo basaal en simpel mogelijk was weergegeven. Dit geeft dus des te meer aan dat flat design overal ingezet kan worden. Conclusie Concluderend kunnen we zeggen dat flat design niet zomaar iets is. Het heeft een rijke geschiedenis, die zelfs terugkomt in de ontwerpen van Piet Mondriaan. Daarna heeft de trend zich langzamerhand geëvolueerd tot de minimalistische, realistische stijl van vandaag. Doordat de grote bedrijven zijn meegegaan in deze trend, zal de trend zich ook gedurende de komende jaren nog wel even laten zien. En met deze grote bedrijven zullen ook vele ontwerpers in de kielzog volgen. Zij kiezen voor alle voordelige elementen van flat design, ten opzichte van andere design trends. Zij hebben liever een simpel, mooi en realistische weergave van hun beeld elementen, dan allerlei versieringen en onnodige extra’s. Flat design is langzamerhand uitgegroeid van trend naar revolutie, en het is dus niet zomaar een hype die weer overwaait. Omdat ontwerpers continue bezig zijn flat design naar hun hand te zetten en te experimenteren, blijft de revolutie doorgaan. Langzamerhand komen zelfs de eerste zijtakjes boven zetten, zoals het skeuominimalisme (de combinatie van skeuomorphisme en flat design), dat Google heeft gebruikt in meedere van haar apps. Alom concludered is flat design een ware revolutie geworden in de ontwerperswereld, en een revolutie die nog wel even voort zal duren.
Bronnenlijst Idler, S. (2013). Flat webdsign: trend of revolutie?
Geraadpleegd op 14 Februari 2015, van http://www.marketingfacts.nl/berichten/flatwebdesign-trend-of-revolutie Dorgelo, S. (2014). Alles moet plat: over Flat Design en gezond verstand.
Geraadpleegd op 12 Februari 2015, van http://www.dutchcowboys.nl/design/31238 Stout, L. (2013). Flat design: geen trend maar must!
Geraadpleegd op 23 Februari 2015, van http://www.emerce.nl/cases/flat-design-geentrend-must Payne, J. (2013). Does skeuomorphic design matter?
Geraadpleegd op 25 Februari 2015, van http://uxmag.com/articles/does-skeuomorphicdesign-matter Greif, S. (2013). Flat pixels: the battle between flat design & skeuomorphism
Geraadpleegd op 21 Februari 2015, van http://sachagreif.com/flat-pixels/ Spijker, R. (2013). Verschil tussen native, hybride en webapps.
Geraadpleegd 27 Februari 2015, van http://spijkerenco.nl/verschil-native-app-webapphybride-app/ Treder, M. (2014). Typograhy for mobile apps
Geraadpleegd 01 Maart 2015, van http://designmodo.com/typography-mobile-apps/ Bavishi, A. (2013). App trends in 2013
Geraadpleegd 26 Februari 2015, van http://thedroidguy.com/2013/10/app-trends-in2013-76092 Cousins, C. (2013). The ultimate guide to flat design
Geraadpleegd 02 Maart 2015, van http://www.webdesignerdepot.com/2013/09/theultimate-guide-to-flat-design/ Auteur onbekend (2014). Flat design, meer dan een trend?
Geraadpleegd 05 Maart 2015, van https://www.iwink.nl/kennisinspiratie/strategie/flatdesign Macdonald, N. (2015). Principles of Flat Pattern Design 4th Edition
Geraadpleegd 09 Maart 2015
