Energie en CO2: Voortgangsrapportage TBI Infra 2013 H1+H2

Mobilis B.V. Landdrostlaan 49 7327 GM Apeldoorn Postbus 20175 7302 HD Apeldoorn Telefoon 055 - 538 22 22 Fax 055 - 538 22 44

Energie en CO2: Voortgangsrapportage TBI Infra 2013 H1+H2 Datum opgesteld

23 april 2014 Datum gewijzigd

19 juni 2014 Referentie

1406-1195 Blad Auteur(s)

de heer S. Harms de heer R. Riggelink mevrouw W.Y. Yu de heer L.D. Vooges

1 van 24

Blad

Datum opgesteld

2 van 24



1406-1195

Versiebeheer Versie

Datum

Status

Omschrijving

0.5

15-10-2013

Concept

Intern

1.0

13-12-2013

Definitief

Definitief

Blad

Datum opgesteld

3 van 24



1406-1195

Inhoudsopgave 1 1.1 1.2 1.3 1.4

Inleiding Over TBI Infra De CO2-Prestatieladder Organisatie grenzen Operationele afbakening

4 4 4 5 5

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Bedrijfsinformatie Mobilis Voorbij Funderingstechniek Voorbij Prefab Beton Timmermans Servicis

6 6 6 6 7 7

3 3.1 3.2 3.3

Ontwikkeling Carbon Footprint CO2 uitstoot 2013 Trendanalyse Voortgang reductiebeleid

8 8 10 11

4 4.1 4.2 4.3

Ontwikkeling energieverbruik Energieverbruik 2013 Trendanalyse Voortgang reductiebeleid

12 12 13 14

5 5.1 5.2

Invloedsfactoren Projecten Klimaat

15 15 15

6 6.1 6.2

Ketenanalyse Uitstoot Voortgang reductiebeleid

16 16 16

7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5

Voortgang reductiemaatregelen Mobilis Voorbij Funderingstechniek Voorbij Prefab Beton Timmermans Servicis

18 18 19 21 22 23

8

Samenvatting

24

Bla ad

Datum opg gesteld

4 van v 24

23 april 2014 Datum gew wijzigd

19 juni 2014 2 Referentie e

1406-1195

1 Inleiding Voor u ligt de gezam menlijke voortg gangsrapporttage van TBI Infra over haar activiteiten om kklimaat bewu uster te gaan ondernemen . In deze rapp portage staan n de activiteiten en n resultaten over o 2013 bes schreven. Da aarnaast word dt beschreven n welke reductie emaatregelen zijn uitgevoe erd en waardo oor de uitstoo ot in 2013 beïïnvloed is. Tot slot wordt geanalyseerd in hoeverre TBI In nfra geslaagd is in het realiseren van haar red ductiedoelstellingen. 1.1 Ove er TBI Infra TBI Infra a is onderdee el van TBI Ho oldings BV en n bestond in 2013 2 uit de on nderstaande onderne emingen. Perr 1 januari 201 13 zijn Voorb ij Betonsystemen en Voorrbij Spantechniekk geïntegreerrd in Voorbij Prefab P beton. Deze bedrijv ven worden meegenom men in d de rapportage e van Voorbij Prefab Beto n. In 2012 en n 2013 heeft TBI T de bedrijven T Timmermans en Servicis overgenomen o n en ondergeb bracht bij TBII Infra. Deze bedrijve en rapporteren n over 2013 voor v het eerstt en gaan me edio 2014 mee in de CO2 Prestatieladdercertificatie. • • • • •

Mobilis Voorbij Fundering gstechniek Voorbij Prefab Beton Timm mermans Serviicis

De onde ernemingen binnen b TBI ga aan vanuit hu un maatschap ppelijke betrok kkenheid bewust om met het le eefmilieu en grondstofgeb g bruik. Grondsttoffen en energiebronnen zijn eind dig en moeten n spaarzaam en bedachtzzaam gebruiktt worden. TBII Infra ziet in alle fasen duurzaa am bouwen als het beperk ken van gezon ndheids- en milieuschade m van een n bouwwerk. Vanaf V de winning van de g grondstof, via a het ontwerp, productie van elem menten, de bouw van een object en he et gebruik, tot en met de sloop van het bouwwe erk. Duurzaam mheid maakt deel uit van M Maatschappe elijk Verantwo oord Ondernemen ((MVO). 1.2 De CO2-Prestatieladder der is een ins struDe CO2-Prestatieladd ment om m bedrijven die deelnemen n aan aanbesttedingen te sttimuleren tot CO2bewust handelen in de d eigen bedrijfsvoering en b bij de uitvoering van projecten. Het gaa at daarbij met name om en nergiebesparin ng, het efficië ënt gebruik maken van matterialen en he et gebruik van n duurzame en nergie. In mei 2 2011 heeft TB BI Infra, na ha aar inspanning g om minder energie te ve erbruiken en haar Ca arbon Footprin nt (CO2-voeta afdruk) te red uceren, zich gecertificeerd d op niveau vijf van de CO2-Presttatieladder. In n juni 2013 he eeft TBI Infra zich laten he ercertificering op n niveau 5 voor versie 2.1. Hierdoor H is TB BI Infra ten tijjde van het op pstellen van dit docu ument in het bezit b van het hoogste CO2--bewust certificaat.

Bla ad

Datum opg gesteld

5 van v 24



1406-1195

1.3 Org ganisatie gre enzen De orga anisatorische grens (organ nizational bou undary) is in 2013 2 gewijzigd ten opzichte van 2012. Zoa als eerder bes schreven zijn de bedrijven n Servicis en TimmerT mans hiier aan toege evoegd. De orrganisatorisch he grens van TBI Infra bes staat uit de volgend de bedrijven. • • • • •

Mobilis Voorbij Fundering gstechniek Voorbij Prefab Beton Timm mermans Serviicis

De gege evens in deze e voortgangsrrapportage he ebben betrek kking op TBI Infra. Alle bovensttaande bedrijvven rapporterren ook zelfsttandig via hun website. 1.4 Ope erationele affbakening Voor de e operationele e afbakening hanteert TBI Infra de indeling van de CO C 2-Prestatieladder. Hierrin wordt onde erscheid gem maakt tussen drie d scopes: • Scop pe 1 of directe e uitstoot: dit is uitstoot doo or de eigen organisatie, o zo oals uitstoot door eigen gas ge ebruik (bijv. ga as boilers, wa armtekrachtin nstallaties en ovens) en uitsto oot door het eigen e wagenp park. • Scop pe 2 of indireccte uitstoot: dit is uitstoot d die ontstaat door de opwek kking van elektriciteit die de organisatie gebruikt, g zoal s uitstoot doo or centrales die d deze elektriciteit leveren n. Stichting SKAO S rekent ““Business airr Travel” en “P Personal Cars for business travel ” tot sc cope 2. • Scop pe 3 of overige indirecte uittstoot: Dit is u uitstoot als ge evolg van de activiteiten van h het bedrijf (de e organisatie) maar komen n voort uit bro onnen die gee en eigendom van h het bedrijf zijn n noch behee erd worden do oor het bedrijff.

Figuur 1: o operationele grenssen volgens de CO O2-Prestatieladdeer.

Blad

Datum opgesteld

6 van 24



1406-1195

2 Bedrijfsinformatie TBI Infra richt zijn specialistische kennis en capaciteit op de marktsegmenten infra, water, logistiek en industrie. Onder de naam TBI Infra werken de bedrijven Mobilis, Voorbij Funderingstechniek, Voorbij Prefab Beton, Timmermans en Servicis nauw samen. De gebundelde kennis en expertise leiden tot zeer uiteenlopende projecten. TBI Infra realiseerde in 2013 een omzet van 189 miljoen euro. 2.1 Mobilis Mobilis is een dynamisch bedrijf dat met haar civieltechnische oplossingen de infrastructuur voor vervoer, water en energie in beweging brengt. Mobilis is een onderdeel van TBI Infra en als zelfstandige onderneming gespecialiseerd in het aannemen en uitvoeren van projecten in de civiele betonbouw in geheel Nederland. Een bedrijf met een rijke historie, dat midden in de hedendaagse bouwwereld staat. Mobilis richt zich met haar werkzaamheden op drie marktsegmenten: Infra, Water en Industrie. 2.2 Voorbij Funderingstechniek Voorbij Funderingstechniek is gespecialiseerd in het uitvoeren van alle voorkomende funderingswerkzaamheden. Daarmee is zij toonaangevend als het gaat om het leveren van draagvermogen voor infrabouw, waterbouw, utiliteitsbouw, industriebouw en woningbouw. Haar in staal uitgevoerde grond- en waterkerende constructies vinden hun toepassingen bij de aanleg van bouwputten, parkeerkelders, kademuren en kofferdamconstructies. Voor de uitvoering vanaf water beschikt ze over eigen drijvend materieel. Voorbij Funderingstechniek heeft tientallen jaren ervaring op het gebied van grondmechanica en de uitvoering van funderingstechnieken. Technisch en economisch wordt in overleg met de opdrachtgever gezocht naar de optimale funderingsoplossing. Vanuit die samenwerking ontstaan creatieve en innovatieve oplossingen. 2.3 Voorbij Prefab Beton Voorbij Prefab Beton neemt al jaren een vooraanstaande positie in de toelevering van prefab betonelementen voor de utiliteitsbouw, infrastructuur en industriële sector in binnen- en buitenland. De opgebouwde kennis, gecombineerd met vernieuwingsdrang zorgt ervoor dat een sterke concurrentiepositie wordt behouden. Standaardproducten zorgen voor een stevige basis, terwijl voor speciale projecten interessante alternatieven kunnen worden geboden. De moderne productie-, laboratorium-, controle- en ontwikkelingsfaciliteiten op locatie Amsterdam staat garant voor telkens het allerbeste product, tot stand gekomen volgens de nieuwste technieken.

Bla ad

Datum opg gesteld

7 van v 24



1406-1195

2.4 Tim mmermans

Timmerrmans is al bijna b 50 jaar actief a in de g grond-, weg- en waterbou uwsector. Sinds h het najaar van 2012 is Tim mmermans o onderdeel va an TBI Infra en e als zelfstandige onderneming gespecia aliseerd in he et aannemen n en uitvoeren van (vaak complexxe) infrastruccturele projecten voor de e overheid, in ndustriële en petrochemische ondernemin ngen, bouwbe edrijven en w waterschappen in Nederland, Duitsland en België. Timmerrmans profile eert zich op de d markt doo or bijzondere e producten aan a te bieden. Na aast de regulliere infrastru ucturele werkken zijn wij gespecialisee g erd in kunststo oftechniek en (tijdelijke) grondkerend g de constructie es waaronde er damwanden, be erlinerwanden n en groutan nkers. 2.5 Serrvicis Serviciss is een betrouwbare, veelz zijdige, efficië ënte en hoogw waardige dienstverlener in beton nwerken, -rep paraties en -onderhoud. Bijj al onze activ viteiten staan totale ontzorging van de opdra achtgever en maximale be eschikbaarheid van diens bedrijfsprob cessen voorop.

Bla ad

Datum opg gesteld

8 van v 24



1406-1195

3 Onttwikkeling Carbon Footprint F TBI Infra a inventarisee ert en rapportteert haar ene ergieverbruik k en carbon fo ootprint halfjaarllijks. Een carb bon footprint is de figuurlij ke voetafdruk k die een bed drijf achterlaat doo or de uitstoot van CO2 en andere a broeikkasgassen tijd dens bedrijfsp processen. Deze invventarisatie heeft h betrekking op de zog genaamde scope 1 (directe e) en 2 (indirecte) uitstootbronne en, dit is uitsto oot door activviteiten die TB BI Infra zelf uitvoert. 3.1 CO2 uitstoot 2013 De totale CO2-uitstoo ot van TBI Inffra over 2013 3 was 6.989 to on. De bijdrag ge van elk bedrijf iss schematisch weergegeven in de volg ende figuur. Met name Vo oorbij Funderingsttechniek en Mobilis M hebbe en een belang grijk aandeel in de totale uitstoot.

Figuur 2: C CO2-uitstoot over 2013 2 verdeeld naa ar aandeel bedrijf

De uitstoot werd voo or het grootste e deel veroorzzaakt door prrojecten van Mobilis M en Voorbij Funderingste echniek. Ook transport, zow wel personen n als goedere en, is verantwoorrdelijk voor ee en aanzienlijk k aandeel in d de totale CO2-uitstoot. De uitstoot door vesstigingen is bijna b volledig toe t te rekene en aan de bettonfabriek van n Voorbij Prefab B Beton in Amssterdam1. De verdeling is w weergegeven in de volgende figuur.

Figuur 3: C CO2-uitstoot over 2013 2 naar locatie.

1

De CO2-u uitstoot die ontstaa at op de vestiging van Voorbij Fundderingstechniek en n Voorbij Prefab Beton B door verwarming g en ingekochte elektriciteit, e wordt over de bedrijven verdeeld op basis s van een verdeelsleutel. Aangezien n de verdeelsleute el vanaf heden is gewijzigd g (realistisscher), zijn ook de CO2 waarden anders. Om het vergelijk te e kunnen blijven maken m zijn de gege evens van het bassisjaar 2012 ook aangepast. a

Bla ad

Datum opg gesteld

9 van v 24



1406-1195

In de on nderstaande figuren f is graffisch weergeg geven hoe en n waar de uits stoot tot stand is gekomen. De meeste uits stoot wordt ve eroorzaakt do oor brandstofverbruik en het bedrrijfswagenparrk (hier vallen n ook de lease eauto’s onder). Brandstofv verbruik vindt voornamelijk op p de projecten n plaats doorr de diverse fu underingsmac chines van Voorbij Funderingste echniek en de e door Mobiliss ingezette machines op projecten. Ook hett aardgasverb bruik voor de verwarming vvan de produ uctiehallen van Voorbij Prefab B Beton hebben n een significant aandeel iin de uitstoot.. Door het ink kopen van groene w windenergie is de CO2-uitstoot door he et verbruik van elektriciteit laag.

Figuur 4: C CO2-uitstoot over 2013 2 naar bron.

De onde erstaande figuur geeft een n overzicht va an de absolute e CO2-uitstoo ot naar bron per onderneming. Zo oals eerder ve ermeld wordt de meeste CO C 2-uitstoot veroorzaakt door Vo oorbij Funderingstechniek (VFT) en Mob bilis. Met nam me de uitstoott brandstofverbruikk door VFT va alt hierbij op.

Figuur 5: C CO2-uitstoot over 2013 2 naar onderneming en bron.

Bla ad

Datum opg gesteld

10 van 24



1406-1195

3.2 Tre endanalyse endanalyse kijkt TBI Infra naar n de ontw wikkeling van haar h carbon footprint f In de tre over me eerdere jaren. Voor de vollledigheid zijn de gegevens s vanaf 2009 gegeven. Met een n uitstoot van 6.989 ton CO O2 over 2013 is er een stijg ging van de absolute a CO2-uitsstoot zichtbaa ar ten opzichtte van het bassisjaar 2012. De totale stijjging van de absolute e uitstoot bed draagt circa 18%. Dit kan vverklaard worrden door het toevoegen van Tim mmermans en Servicis aan n de organizattional bounda ary van Mobilis.

Figuur 6: o ontwikkeling totale e CO2-uitstoot sind ds 2009 naar ondeerneming.

De dalin ng van de afg gelopen jaren is voorname lijk te danken n aan de overrstap op windene ergie, verduurzaming van het wagenpa ark en veranderende projec ctomstanergie is duide dighede en. Met name e de overstap naar windene elijk zichtbaarr in de onderstaan nde figuur. Dit betekent au utomatisch da at overige em missiebronnen n qua significantie to oenemen.

Figuur 7: o ontwikkeling van de d CO2-uitstoot sin nds 2009 naar broon.

Aandachtspunten vo oor TBI Infra zijn z het verde r reduceren van v het brand dstofverbruik en het vverder verduu urzamen van het wagenpa ark.

Bla ad

Datum opg gesteld

11 van 24



1406-1195

3.3 Voo ortgang redu uctiebeleid De onde ernemingen van v TBI Infra hebben allen n een individu ueel reductied doel bepaald en zijn individueel ve erantwoordelijjk voor het be ehalen van de e gestelde do oelen. Om de CO2--prestatie inziichtelijk te ma aken wordt err gerapportee erd aan de ha and van ‘emissie e-indicatoren‘. Hierin wordtt de totale uittstoot gerelate eerd aan andere bedrijfsgeg gevens, bijvoorbeeld omze et en producttie uren. In de e onderstaand de tabel zijn de indivviduele doelen n en behaalde e reductie we eergegeven. Omdat O Timme ermans en Serviciss voor het eerrst een reducttiedoelstelling g bepaald heb bben kan hier nog niet over de voortgang ge erapporteerd worden. Tabel 1: Rerductiedoelstellin ngen CO2 uitstoott.

Basis sjaar

Doelja aar

Doelste lling

Relattief aan

Behaald B 2013

Mobilis

Bed drijf

2012

2015 5

-6% %

Bedrijjfsomzet

+40,02%

VPB

2012

2015 5

-6% %

Aantal m3 beton

+15,19%

VFT

2012

2015 5

-6% %

Productie uren

+36,60%

Timmerrmans

2013

2015 5

-

Bedrijjfsomzet

N.v.t.

Serviciss

2013

2015 5

-

Bedrijjfsomzet

N.v.t.

In de on nderstaande figuur f is het verloop v van de e doelstelling gen en de beh haalde resultaten n grafisch wee ergegeven. Te zien is dat in 2013 de TB BI Infra ondernemingen Mobilis, VPB en VFT T de vooraf va astgestelde re eductiedoelsttellingen niet hebben behaald d. Dit is voornamelijk te wijten aan een ssterk teruglop pende omzet en productie en ee en ongelijk affnemend energieverbruik.

Figuur 8: o ontwikkeling realitieve CO2-uitstoot (blauwe lijn) ten oopzichte van de do oelstelling (rode lijn).

Op basis van de jaarrrapportage over o het heel 2 2013 zullen de d huidige bedrijfsdoelstellinge en worden ge eëvalueerd en n indien nodig g worden bijgesteld.

Bla ad

Datum opg gesteld

12 van 24



1406-1195

4 Onttwikkeling energieve erbruik Van elektriciteit, aard dgas, stadverrwarming en a alle brandstofffen zijn de sp pecifieke calorische waarden bekend, b waarrdoor het tota ale energieverrbruik omgere ekend kan worden tot één totale e calorische waarde. w Deze e waarde gebruikt TBI Infra a om haar energievverbruik inzicchtelijk te mak ken. In bijlage e A is een tab bel opgenome en met een overzich ht van de geh hanteerde calorische waarrden en dichth heden van de e gebruikte energieb bronnen en brandstoffen. b 4.1 Ene ergieverbruik k 2013 Het tota ale energieverrbruik van TB BI Infra over 2 2013 was 105 5.792 GJ. Ond derstaande figuur ge eeft inzage in n de totstandk koming van h het totale energieverbruik naar n onderneming.. Hieruit blijkt dat Mobilis, VPB V en VFT de meeste energie gebruiken.

Figuur 9: e energieverbruik ovver 2013 verdeelt naar aandeel bed drijf.

In de vo olgende figuur is het energ gieverbruik na aar bron zichttbaar. Er is du uidelijk te zien datt het meeste energieverbru e uik heeft plaa atsgevonden door het verb bruik van brandsto offen, transpo ortmiddelen en e elektriciteitt.

Figuur 10: energieverbruik over o 2013 verdeeld naar bron.

Bla ad

Datum opg gesteld

13 van 24



1406-1195

4.2 Tre endanalyse endanalyse wordt w gekeken n naar de ontw wikkeling van n het energiev verbruik. In de tre Voor de e volledigheid is de ontwikk keling vanaf 2 2009 gegeven. In de volge ende figuur is de on ntwikkeling va an het energie everbruik wee ergegeven. Het H totale energieverbruik in 2013 was hoger da an in de voorrgaande jaren n. Dit is deels te verklaren dor het toevoeg gen van de on ndernemingen n Timmerman ns en Servicis s aan de orga anizational boundarry. Er is ook een e stijging van het absolu ute energieve erbruik bij Mobilis, VPB en VFT zichtbaar. Dit is onder me eer het gevolg g van onverw wacht hoog en nergieverbruik op p het project Sluiskil S van Mobilis, M de inte egratie van Voorbij V Betons systemen en Voorbij Spantechniekk in VPB en de d strenge wi nter in het be egin van 2013 3.

Figuur 11: ontwikkeling van het energieverbru uik sinds 2009 naaar onderneming.

In de on nderstaande figuur f is het energieverbru e uik naar bron weergegeven n. Hier valt op dat in n vergelijking met voorgaa ande jaren he et aandeel bra andstofverbru uik licht is afgenom men en elektrriciteit licht is toegenomen.. De overige bronnen zijn qua aandeel min of m meer gelijk ge ebleven2.

Figuur 12: ontwikkeling van het energieverbru uik sinds 2009 naaar bron.

2

De CO2-u uitstoot die ontstaa at op de vestiging van Voorbij Fundderingstechniek en n Voorbij Prefab Beton B door verwarming g en ingekochte elektriciteit, e wordt over de bedrijven verdeeld op basis s van een verdeelsleutel. Aangezien n de verdeelsleute el vanaf heden is gewijzigd g (realistisscher), zijn ook de CO2 waarden anders. Om het vergelijk te e kunnen blijven maken m zijn de gege evens van het bassisjaar 2012 ook aangepast. a

Bla ad

Datum opg gesteld

14 van 24



1406-1195

4.3 Voo ortgang redu uctiebeleid De onde ernemingen van v TBI Infra streven allen n naar het verrminderen van n het relatieve en nergieverbruikk met 2% per jaar en zijn in ndividueel ve erantwoordelijk voor het behalen n van de geste elde doelen. Om de energ gieprestatie in nzichtelijk te maken m wordt er gerap pporteerd aan n de hand van n ‘energiepre estatie’ indicattoren. Hierin wordt het totale en nergieverbruik gerelateerd d aan andere bedrijfsgegevens, bijvoorb beeld omzet en productie uren. In n de onderstaande tabel zijjn de individu uele doelen en behaalde reductie e weergegeve en. Omdat Tim mmermans en n Servicis voor het eerst een e reducet over de vo tiedoelstelling bepaa ald hebben ka an hier nog nie oortgang gera apporteerd worden.. Tabel 2: Rerductiedoelstellin ngen energie.

Basis sjaar

Doelja aar

Doelste lling

Relattief aan

Behaald B 2013

Mobilis

Bed drijf

2012

2015 5

-6% %

Bedrijjfsomzet

+79%

VPB

2012

2015 5

-6% %

Aantal m3 beton

+13%

VFT

2012

2015 5

-6% %

Productie uren

+18%

Timmerrmans

2013

2015 5

-6% %

Bedrijjfsomzet

N.v.t.

Serviciss

2013

2015 5

-6% %

Bedrijjfsomzet

N.v.t.

In de on nderstaande figuren f is de energiepresta e atie van de TBI Infra ondernemingen inzichtelijk gemaakt. Te zien is da at in 2013 de onderneming gen de vooraff vastgestelde reductiedoelstellin ngen niet heb bben behaald . Bij alle onde ernemingen is s er een sterke sstijging van he et relatieve en nergieverbrui k zichtbaar. Dit D wordt vero oorzaak door enerzijd ds een hoger dan verwacht energieverb bruik en anderzijds aan een lager dan verwach hte omzet of productie. p

Figuur 13: Grafische weerga ave energie-efficië ëntie (blauwe lijn) ten opzichte van de doelstelling (ro ode lijn).

Op basis van de jaarrrapportage 2013 2 zullen de e huidige bed drijfsdoelstellingen worden geë ëvalueerd en eventueel wo orden bijgeste eld.

Blad

Datum opgesteld

15 van 24



1406-1195

5 Invloedsfactoren In dit hoofdstuk worden de invloedsfactoren op het energieverbruik en de CO2uitstoot van 2013 beschreven. Hierbij word onderscheid gemaakt naar projecten en het klimaat. 5.1 Projecten Projecten hebben een vaststaande doorlooptijd waarin werkzaamheden uitgevoerd worden. De aard van de projecten en de werkzaamheden variëren in tijd wat invloed heeft op de CO2-uitstoot. Belangrijke veranderingen die invloed hebben gehad op het energieverbruik en de carbon footprint zijn: • Op de projecten A50 Ewijk Valburg, Rotterdam CS NSP, Verkeersbrug Tollewaard, Sluiskil, 2e Coentunnel en de Haak om Leeuwarden Midden van Mobilis is veel diesel verbruik door machines, bijvoorbeeld door aggregaten op plaatsen waar een netstroomaansluiting niet mogelijk was. • Op het project Sluiskil heeft de elektrische tunnelboor voor extreem veel elektriciteitsverbruik gezorgd. De effecten hiervan zijn duidelijk zichtbaar in het energieverbruik bij Mobilis. Ook op het project Spoorzone Delft werd er in 2013 veel elektriciteit verbruikt. Dit kwam ook onder meer ook door ondergrondse werkzaamheden in de tunnelbak. • In 2013 zijn is Timmermans bezig geweest met de herstart van het bedrijf waardoor de CO2-uitstoot relatief laag is. De CO2-uitstoot zal naar verwachting gaan toenemen naarmate de omzet, en dus het aantal projecten, in de komende jaren zal stijgen. 5.2 Klimaat De winterse periode in januari/februari was erg koud. Dit is terug te vinden in het energieverbruik voor verwarming van kantoren en keten.

Blad

Datum opgesteld

16 van 24



1406-1195

6 Ketenanalyse Voor het in kaart brengen van de scope 3 CO2-emissie zijn twee ketenanalyses uitgevoerd door TBI Infra. De eerste analyse bracht in kaart hoeveel CO2 vrijkwam door de productie en aanvoer van grondstoffen voor beton. De tweede analyse bracht in kaart hoeveel CO2 vrijkwam door transport van betonproducten. Voor zowel analyse 1 als analyse 2 streeft TBI Infra in de periode tot eind 2015 naar een jaarlijkse reductie van 1% ten opzichte van het basisjaar 2009 en gemeten door de emissie indicatoren 1 en 2 (zie hieronder). De totale reductie in 2015 bedraagt hierdoor 6,0%. 6.1 Uitstoot Hieronder zijn de resultaten van 2009 (basisjaar) en 2013 weergegeven. Analyse 1. Grondstoffen productie beton 2. Transport betonproducten TOTALEN:

Emissie 2009

Emissie 2013

26.682 t CO2

30.749 t CO2

1.970 t CO2

2.267 t CO2

36.995 t CO2

32.934 t CO2

Figuur 14: Absolute scope 3 emissie.

Uit beide analyses blijkt dat de absolute uitstoot is gedaald. 6.2 Voortgang reductiebeleid Om de reductie inzichtelijk te maken heeft TBI Infra twee indicatoren opgesteld om de voortgang te meten en rekening te houden met geproduceerde hoeveelheden. Deze twee indicatoren kunnen als volgt berekend worden: • Indicator 1 “Ketenemissie grondstoffen productie beton” [kg CO2/m3] = Totale emissie grondstoffen beton [kg CO2] / Volume productie beton [m3] • Indicator 2 “Ketenemissie transport betonproducten” [kg CO2/t] = Totale emissie transport betonproducten [kg CO2] / Gewicht producten [t] Zie de resultaten hieronder. Waarden ketenemissie.

Jaar

Emissie

Emissie

Volume

Analyse 1 [t]

Analyse 2 [t]

Beton [m ]

Gewicht 3

Producten [t]

2009

26.682

1.970

47.000*

167.916

2010

29.599

1.544

56.512

149.851

2011

23.758

1.490

54.747

121.661

2012

35.110

1.879

86.414

175.399

2013

30.794

2.185

73.092

192.989

2014 2015 * Schatting op basis van de CO2-emissie van de ingekochte grondstoffen uit analyse 1.

Blad

Datum opgesteld

17 van 24



1406-1195

De volgende tabel geeft een overzicht van de berekende waarden voor de indicatoren, de doelstelling waar TBI Infra naar streeft en de behaalde resultaten. Tabel 3: indicatoren ketenemissies.

Jaar

Indicator 1

2009

567,68

567,68

Doel 0%

Indicator 2 12.50

12,50

Doel 0%

2010

523,77

562,00

-1%

10,76

12,38

-1%

2011

433,97

556,33

-2%

12,25

12,25

-2%

2012

406,30

550,65

-3%

10,72

12,13

-3%

2013

421,30

544,97

-4%

11,75

12,00

-4%

2014

539,30

-5%

11,88

-5%

2015

533,62

-6%

11,75

-6%

Op basis van de jaarrapportage over 2013 zullen de huidige doelstellingen worden geëvalueerd en indien hier aanleiding toe is zullen deze worden bijgesteld. In de onderstaande figuren is de tabel grafisch weergegeven.

Figuur 15: grafisch verloop emissie indicatoren.

Uit de grafieken blijkt dat de CO2-emissie door de productie van beton (indicator 1) licht is gestegen t.o.v. 2012. De emissie door transport van betonproducten (indicator 2) is t.o.v. 2012 ook gestegen. Dit is dus wel een aandachtspunt. Ten opzichte van basisjaar 2009 laat indicator 1 echter een daling zien van 26 % en indicator 2 een van 6%. De verlaging van de uitstoot door winning en aanvoer van grondstoffen komt vooral door de daling van transportafstand met ruim 67%. De totale transportafstand van prefab producten is ook gedaald wat heeft geresulteerd in een lagere uitstoot. Om verdere reductie te kunnen realiseren is het belangrijk om met de ketenpartners in gesprek te blijven om samen reductiemogelijkheden te bespreken en elkaar te ondersteunen bij een CO2-verlaging in de keten.

Blad

Datum opgesteld

18 van 24



1406-1195

7 Voortgang reductiemaatregelen TBI Infra werkt aan het structureel verlagen van haar energieverbruik en CO2uitstoot. Om dit te bereiken hebben de ondernemingen reductiedoelstellingen bepaald en worden reductiemaatregelen geïmplementeerd om deze doelstellingen te bereiken. In dit hoofdstuk wordt gerapporteerd over de voortgang van de reductiemaatregelen. 7.1 Mobilis Om de doelstellingen voor energiereductie en CO2 uitstoot te behalen, implementeert Mobilis diverse maatregelen in haar organisatie. In 2013 betrof het de maatregelen zoals deze in onderstaande paragrafen zijn toegelicht. 7.1.1

Energie bewustzijn personeel vergroten

Mobilis wil het bewustzijn van haar werknemers vergroten. In 2013 is er speciale aandacht besteed aan bewust omgaan met verlichting om het onnodig laten branden te voorkomen. 7.1.2

Duurzaam leasewagenpark

Mobilis wil haar wagenpark verduurzamen. Behalve de financiële leasenorm worden de werknemers ook gehouden aan een CO2-norm. Hiermee stapt Mobilis af van het eerder vastgestelde beleid om alleen nog maar energielabel categorie A en B auto’s te leasen. Per leaseklasse geldt een maximaal toelaatbare CO2-uitstoot uitgedrukt in gram per km. Indien de werknemer een auto uitkiest die 5% minder uitstoot dan de CO2-norm, dan wordt de leasenorm met 5% verhoogd. Kiest de werknemer voor een auto die 5% meer uitstoot dan geldt een eigen bijdrage van 5% van de leasenorm. Hiermee wordt het leasen van energiezuinige auto’s door werknemers nog verder gestimuleerd. Er is duidelijk een groene ontwikkeling zichtbaar. 7.1.3

Aanpassen sta-rij-regeling

In 2011 heeft Mobilis in navolging van het leasereglement de CO2-norm voorwaarden in haar sta-rij-regeling opgenomen. Door middel van deze regeling kunnen werknemers een privéauto zakelijk rijden. Met ingang van 1 januari 2015 moet iedereen die gebruik maakt van de sta-rij-regeling voldoen aan de dan geldende CO2norm voor de categorie wat bijdraagt aan continue verdere reductie. 7.1.4

Inkopen groene stroom

In 2011 is Mobilis overgestapt op windenergie van Essent (Windkracht220). Deze duurzaam opgewekte stroom reduceert de CO2-uitstoot per verbruikte kWh van circa 455 gram CO2 (grijze stroom uit 2010) naar 15 gram CO2. Een reductie van 96,7% op CO2-uitstoot door elektriciteitsverbruik. In totaal heeft Mobilis voor 1.500.000 kWh aan groencertificaten ingekocht. Ook in 2013 zijn de effecten hiervan goed zichtbaar. 7.1.5

Duurzame kantoorverlichting

Op veel kantoren en in bouwketen op projecten wordt nog vaak gebruik gemaakt van verouderde verlichting. Met name de vaak toegepaste TL8 verlichting is al lang opgevolgd door de nieuwere TL5 of LED-TL. Mobilis heeft in 2011 een onderzoek opgestart om duurzamere kantoor en keetverlichting verlichting op haar vestigingen en in haar bouwketen op projecten te introduceren. In 2013 is Mobilis met haar kantoor Apeldoorn in zijn geheel overgestapt op duurzame LED verlichting.

Blad

Datum opgesteld

19 van 24



1406-1195

Figuur 16: LED-TL kantoor Mobilis in Apeldoorn. Links met de ‘oude’ verlichting en rechts de nieuw LED-TL.

7.1.6

Het bouwstroomloket en Esaver

In 2011 is binnen TBI het bouwstroomloket opgericht; Mobilis had zitting in de stuurgroep. Doel van het bouwstroomloket is om voordeliger bouwstroom in te kopen, door een inkoopcollectief te vormen en de ingezette bouwstroom te vergroenen middels Wind220 certificaten van Essent. Op veel projecten van Mobilis worden nog aggregaten ingezet. Mobilis wil waar mogelijk meer gebruik gaan maken van netstroom, omdat dit duidelijk minder milieubelasting oplevert dan het inzetten van aggregaten. In 2013 gaat Mobilis in samenwerking met Bredenoord een proef houden met een duurzaam aggregaat. 7.1.7

CO2 Reductie op de bouwplaats en CO2 projectplan

Mobilis heeft zich aangesloten bij het sectorinitiatief ‘duurzame bouwplaats’ van MDB. Dit initiatief richt zich op het energieverbruik in alle facetten van de bouwplaats en wordt zo breed mogelijk ingevuld. Ook voor Mobilis ligt er de uitdaging om verdere CO2 reductie op de bouwplaats te bewerkstelligen waardoor dit initiatief goed pas. Ook deelname aan het initiatief CO2 projectplan van CFE past hierbinnen. 7.1.8

Elektrisch vervoer

Mobilis wil onderzoeken of elektrisch vervoer ingezet kan worden. In 2013 zijn er hierop vooruitlopend alvast laadpalen bij beide vestigingen geplaatst. In 2013 is er tevens voor een medewerker een elektrische scooter aangeschaft als proef. Vooralsnog is besloten hier niet actief mee verder te gaan. 7.1.9

Stimulatie individuele maatregelen

Mobilis hecht grote waarde aan individuele bijdragen door haar personeel aan energiereductie en wil dit waar mogelijk stimuleren. Daartoe heeft Mobilis een mailbox geopend ([email protected]) en een Coördinator Duurzaamheid aangesteld. 7.2 Voorbij Funderingstechniek Om de doelstellingen voor energiereductie (-2% per jaar) en CO2-uitstoot (-9% in 2013 gerelateerd aan de arbeidsuren op projecten) te behalen implementeert Voorbij Funderingstechniek diverse maatregelen in haar organisatie. In 2013 betrof het de maatregelen zoals deze in onderstaande paragrafen zijn toegelicht. 7.2.1

Energiebewustzijn personeel vergroten

Door middel van presentaties, bijeenkomsten, toolboxen, intranet en andere middelen wordt het personeel gestimuleerd om zuiniger met energie om te gaan en om zelf met ideeën en tips voor energiebesparing te komen. Doel hiervan is een cultuur te creëren waarin medewerkers zich bewust zijn van het energieverbruik en zich inzetten om het energieverbruik waar mogelijk te verminderen. Hieronder enkele

Blad

Datum opgesteld

20 van 24



1406-1195

middelen die Voorbij FT heeft ingezet om de CO2-bewustheid te vergroten:  

  7.2.2

Posters: CO2-update over 2012 Kwartaalbijeenkomsten/CAO-bijeenkomsten o 13-07-12: CO2-update o 04-09-12: Duurzaamheidsdoelstelling TBI Infra o 22-11-12: KAM-beleid o 21-12-12: Rode Gasolie – Zuinig met verbruik Intranet: CO2-sectie op het intranet ge-update. Kwaliteit, Arbo en Milieu kwartaaloverzicht : energieverbruik Inkopen groene stroom

Ook Voorbij Funderingstechniek is in 2011 overgestapt op windenergie van Essent (Windkracht220). Deze duurzaam opgewekte stroom reduceert de CO2-uitstoot per verbruikte kWh van circa 455 gram CO2 (grijze stroom uit 2010) naar 15 gram CO2. Een reductie van 96,7% op CO2-uitstoot door elektriciteitsverbruik. 7.2.3

Duurzaam leasewagenparkbeleid invoeren

Steeds meer Nederlandse leasemaatschappijen, verenigd in Cleaner Car Contracts, willen een versnelde introductie van zuinige auto’s. Zij hebben met initiatiefnemer Natuur & Milieu een contract ondertekend om veel meer zuinige auto’s aan te schaffen zodat hun wagenpark zuiniger en schoner wordt. De coalitie pleit bij autofabrikanten en de Europese instituties voor fors efficiëntere auto’s zodat personenauto’s in 2020 gemiddeld niet meer dan 95 gram CO2/km uitstoten. Sinds de introductie van Cleaner Car Contracts in 2010 heeft al ongeveer 60% van de Nederlandse leasemarkt zich aangesloten bij de coalitie, zoals Athlon Car Lease Nederland, Alphabet Car Lease Nederland, Arval en Bussinesslease. Sinds mei 2011 nemen Voorbij Funderingstechniek en de afdeling montage van Voorbij Prefab Beton deel aan het Cleaner Car Contracts. Daarin hebben zij zich gecommitteerd aan de doelstelling van hun leasemaatschappij Athlon. De doelstelling is een gemiddelde van 120 gram CO2/km (Gold Fleet). Voorbij Funderingstechniek heeft de maximaal toegestane CO2-uitstoot per kilometer bij de aanschaf van nieuwe leasewagens verlaagd van 150 gram CO2/kilometer naar 135 gram CO2/kilometer 7.2.4

Energiezuinig materieel aanschaffen

Het grootste deel van de totale emissie van Voorbij Funderingstechniek komt door brandstofverbruik door materieel op projecten. Door bij nieuwe investeringen materieel aan te schaffen dat voldoet aan de dan geldende Europese emissienormen kan een reductie behaald worden. In 2011 is de eerste nieuwe kraan toegevoegd aan het machinepark. Het is een Woltman 7528 met een TIER 3 motor. In de tweede helft van 2011 is er nog een kraan bijgekomen die voldoet aan de laagste emissie-eisen. Dit is een Woltman 1000 FR met een C9 motor. Bij nieuwe investeringen zal altijd gekeken worden naar de energiezuinigheid van de kranen. 7.2.1

Meer inzicht

Begin 2013 zijn er een aantal tussenmeters geplaatst om het exacte verbruik op kantoor, in de fabriek en TD in kaart te brengen. De exacte metingen zijn in april gestart.

Blad

Datum opgesteld

21 van 24



1406-1195

7.2.2

Bezettingsgraad auto’s

Om de emissie door transport omlaag te brengen wordt er gekeken naar een efficientere inzet van bouwplaats medewerkers door de bezettingsgraad per auto te verhogen. 7.2.3

Stimulatie individuele maatregelen

Voorbij Funderingstechniek hecht grote waarde aan individuele bijdragen door haar personeel aan energiereductie en wil dit waar mogelijk stimuleren. Daartoe heeft Voorbij Funderingstechniek een mailbox geopend: [email protected] 7.3 Voorbij Prefab Beton Om de doelstellingen voor energiereductie (-2% per jaar) en CO2-uitstoot -2% in 2013 gerelateerd aan de geproduceerde hoeveelheid beton) te behalen, implementeert Voorbij Prefab Beton diverse maatregelen in haar organisatie. Naast de door Mobilis beschreven maatregelen waar Voorbij Prefab Beton zich aan conformeert, worden er ook voor Voorbij Prefab Beton specifieke maatregelen genomen. In 2013 betrof het de maatregelen zoals deze in onderstaande paragrafen zijn toegelicht. 7.3.1

Inkopen groene stroom

Samen met Voorbij Funderingstechniek is Voorbij Prefab Beton in 2011 overgestapt op windenergie van Essent (Windkracht220). De duurzaam opgewekte stroom reduceert de CO2-uitstoot per verbruikte kWh van circa 455 gram CO2 (grijze stroom uit 2010) naar 15 gram CO2. Een reductie van 96,7% op CO2-uitstoot door elektriciteitsverbruik. 7.3.2


Voorbij Prefab Beton wil het bewustzijn van haar werknemers vergroten. Dit wordt onder meer gedaan door het houden van bijeenkomsten, aandacht aan het onderwerp besteden in de nieuwsbrieven en door het ophangen van posters. 7.3.3

Verbetert registratiewijze energieverbruik

Om beter inzicht te verschaffen in het energieverbruik, startte Voorbij Funderingstechniek en Voorbij Prefab Beton in 2013 met het registeren van de meterstanden. Gedurende 1 jaar tijd worden de meterstanden vergeleken met factuurgegevens. Door een beter inzicht te hebben in het verbruik per bedrijf en per proces, kunnen beide bedrijven doelgerichte reductie maatregelen treffen. 7.3.4

Reductie overuren

In het eerste kwartaal van 2013 is in de productie veel overuren gemaakt. In combinatie met de strenge winter, resulteren deze factoren in een verhoogd brandstofverbruik in de fabriek. Halverwege 2013 is door de directie besloten om overuren waar mogelijk in te perken. 7.3.5

Green Car Contracts

Sinds mei 2011 nemen Voorbij Funderingstechniek en de afdeling montage van Voorbij Prefab Beton deel aan het Cleaner Car Contracts-initiatief van Stichting Natuur & Milieu. Daarin hebben zij zich gecommitteerd aan de doelstelling van hun leasemaatschappij Athlon. De doelstelling is om een wagenpark te creëren met een gemiddelde van 120 gram CO2/km (Gold Fleet). VFT en VPB willen samen met Athlon gaan voor deze doelstelling.

Blad

Datum opgesteld

22 van 24



1406-1195

7.3.6

Energiezuinig en duurzaam materieel

Het grootste deel van de totale emissie van Voorbij Prefab Beton komt door brandstofverbruik. Energiezuinig en duurzaam inkopen en vervangen van interne transportmiddelen en materieel blijft een aandachtspunt. In 2013 zijn de 2 betonmixers van kenteken verwijderd. Dit betekent enerzijds dat de mixers niet meer de weg op hoeven om te tanken (besparing van 10km/rit) en anderzijds een verlaging van snelheidslimiet (van 85km/u naar 35km/u). Beide maatregelen hebben een positieve invloed op het brandstofverbruik en de reductie van CO2 emissie. 7.3.7

Toepassing betongranulaat

Vanuit verschillende kanten wordt Voorbij Prefab Beton benaderd om betonpuingranulaat te gebruiken in beton in plaats van grind. Dit levert een besparing op van de CO2-uitstoot door hergebruik van materialen. In de 2e helft van het jaar is startte Voorbij Prefab Beton met een haalbaarheidsonderzoek om hoger aandeel betonpuingranulaat als substituut toe te passen in heipalen (tot maximaal 20% vervanging) en bouwelementen (tot maximaal 40% vervanging). 7.3.8

Toepassing hoogovenslak cement

Om de betonmengsels te verduurzamen en de CO2 emissie uit grondstoffen verder te reduceren, onderzoek Voorbij de mogelijkheden om hoogovenslak-cement te gebruiken in plaats van traditioneel hoogovencement. In hoogovenslak-cement wordt een deel portlandklinker vervangen door gedroogd en gemalen slak. Slak is een bijproduct uit de ijzerproductie. Hierdoor de CO2-uitstoot in de productie vrijwel gelijk aan nul. 7.4 Timmermans Timmermans is in 2013 gestart om de energiestromen en de CO2-uitstoot inzichtelijk te maken. Voor Timmermans zal het basisjaar 2013 het referentiejaar worden. Timmermans heeft wel reductiedoelstellingen voor 2014 opgesteld 7.4.1

Inkopen groene stroom en CO2-Neutraal gas

Timmermans is voornemens om in 2014 over te stappen op duurzaam opgewekte stroom en CO2-Neutraal gas. Deze overstap reduceert de CO2-uitstoot per verbruikte kWh van circa 455 gram CO2 (grijze stroom uit 2013) naar 15 gram CO2. Een reductie van 96,7% op CO2-uitstoot door elektriciteitsverbruik. Essent biedt ook een duurzame oplossing voor gas, namelijk CO2-Neutraal Gas. Dit is gewoon gas, maar Essent compenseert de CO2-uitstoot door duurzame projecten te financieren. 7.4.2

Vervangen verouderd wagenpark

Timmermans streeft erna in 2014 enkele oude transportmiddelen vervangen door nieuwe transportmiddelen. De nieuwe transportmiddelen voldoen, in tegenstelling tot de oude, aan de huidige normen. Daarnaast zijn deze energiezuiniger. Ook voor toekomstige vervangende en/of nieuwe interne transportmiddelen wordt rekening gehouden met het energieverbruik en soort brandstof. 7.4.3

Vervangen verouderd machinepark

Timmermans streeft erna in 2014 enkele oude machines te vervangen door nieuwe machines. De nieuwe machines voldoen, in tegenstelling tot de oude, aan de huidige normen. Daarnaast zijn deze energiezuiniger. Ook voor toekomstige vervangende en/of nieuwe machines wordt rekening gehouden met het energieverbruik en soort brandstof.

Blad

Datum opgesteld

23 van 24



1406-1195

7.4.4


Timmermans wil het bewustzijn van haar werknemers vergroten. Dit zal onder meer gedaan gaan worden door informatie te verstrekken middels website, toolboxmeetings, aandacht aan het onderwerp besteden in nieuwsbrieven en door het ophangen van posters. 7.5 Servicis 7.5.1

Deelname aan gezamenlijk Co2 bewustzijn TBI infra

Sinds juni 2013 is Servicis onderdeel van TBI-infra. Als TBI infra bedrijf is het voor Servicis belangrijk om een bijdragen te leveren voor de CO2 reductie. Servicis is sinds 2014 betrokken bij het CO2-programma van TBI Infra en heeft hier een start mee gemaakt. 7.5.2

Carbonfoorprint 2013

Als start van de deelname aan het CO2 reductie programma heeft Servicis voor haar verstiging een CO2 inventarisatie uitgevoerd met als referentiejaar 2013. Door het uitvoeren van deze inventarisatie zijn de CO2 emissies voor Servicis duidelijk in beeld gekomen. Aan de hand van deze emissies heeft servicis voor haar vestiging realistische reducties doelstellingen kunnen formuleren. 7.5.3

Gas reduceren

Servicis streef er naar haar gasverbruik te reduceren door een bewustwordingscampagne te starten “deuren dicht” . 7.5.4

Inkopen van groenenstroom

Servicis streeft naar de inzet van groene stroom uit duurzame energiebronnen voor haar kantoorpand in Hoogvliet. Samen met Spie(mede huurder) zal er een contact overstap plaats vinden in 2014. 7.5.5

Vervangen verlichtingsbronnen

Aan de hand van de inventarisatie naar verlichtingsbronnen streeft Servicis er naar de meeste verlichting te vervangen met energiezuinige verlichting. 7.5.6

Reduceren van brandstofgebruik

Servicis gaat haar brandstofgebruik reduceren door de werkploegindeling te herschikken, hierbij wordt gekeken naar woon/werkverkeer en het verkorten van de reisafstanden naar projectlocaties

Blad

Datum opgesteld

24 van 24



1406-1195

8 Samenvatting In 2013 is de organizational boundary van TBI uitgebreid met twee nieuwe bedrijven, te weten: Timmermans en Servicis. Door het toevoegen van deze bedrijven is het energieverbruik en de absolute CO2 uitstoot van TBI Infra toegenomen. Gezien de resultaten zoals beschreven in dit document is TBI Infra er in 2013 niet in geslaagd om haar in 2012 herziene doelstellingen ten aanzien van de reductie van haar energieverbruik en de resulterende CO2-uitstoot te behalen. De oorzaak hiervoor is tweeledig. Enerzijds is er door de (financiële) crisis in Nederland een sterke afname te zien in de omzet en/of productie van de ondernemingen. Anderzijds laat het energieverbruik en CO2 uitstoot niet dezelfde dalende trend zien. Hierdoor is de relatieve uitstoot van alle bedrijven gestegen. TBI Infra zal haar reductiedoelstellingen evalueren en indien noodzakelijk aanvullende maatregelen implementeren om voor verdere energie- en uitstootreductie zorg te dragen.

Energie en CO2: Voortgangsrapportage TBI Infra 2013 H1+H2

Recommend Documents