En ze leefden nog lang en gelukkig

En ze leefden nog lang en gelukkig….

Bijeenkomst: Ouder worden in Amsterdam Donderdag 27 juni van 16.00 tot 20.00 uur Kompaszaal, KNSM laan 311, Amsterdam

Adviesraad Diversiteit & Integratie

Adviesraad Diversiteit en Integratie

Meer weten over ADI en haar adviezen? Alle adviezen van de ADI staan op de website. U vindt daar ook informatie over de samenstelling en werkzaamheden van de Adviesraad. www.amsterdam.nl/adviesraaddiversiteit Email: [email protected]

Ouderen alleen een statistische groep “Er gebeurde iets moois toen per tafel vier ouderen met elkaar over een thema gingen praten en de professionals alleen mochten luisteren. Ik had de tafel over sociale contacten. Het ging over eenzaamheid, voorzieningen die dicht gaan, lesbische ouderen die werden gepest door andere ouderen, de behoefte aan eigenaarschap, schaamte, of juist niet. De enorme diversiteit aan ouderen waarvoor maar weinig diverse voorzieningen zijn. Maar ook ouderen die het heft in eigen hand nemen, bijvoorbeeld door met gelijkgestemden zelf een woongroep te stichten. De ouderen voelden zich gehoord. En niemand was aan het klagen, er werd ook veel gelachen. Opvallend waren de openhartigheid, de idealen maar ook de nuchterheid van onze Amsterdamse ouderen. En toen de professionals na de nasi eindelijk mee mochten praten, waren het vooral vragen die aan de ouderen werden gesteld. Iedereen was op zoek naar eigen kracht, wat dat dan was, dat daar tal van verschillende uitingen aan zaten. Die ouderen deden mij beseffen dat ‘ouderen’ slechts een statistische groep is van boven een bepaalde leeftijd. Ouderen zelf zijn helemaal geen groep. Je hebt jong oud, oud oud, aanstaand oud, van alle nationaliteiten en geaardheden. Ze zijn zo divers als de rest van de stad.“ Gespreksleider Ronald Wiggers

1 Opening door Paul Abell Paul Abell, voorzitter van de Amsterdamse Adviesraad Diversiteit en Integratie (ADI) leidt de middag in. Oud worden in Amsterdam. Is het een thema? De vergrijzing is dat in ieder geval wel. In 1990 was 1 op de 12 Nederlanders ouder dan 65 jaar. De voorspelling voor 2030 is, dat dit 1 op de 4 Nederlanders zal zijn. In Amsterdam is dat in 2030 naar schatting 1 op de 7 mensen ouder dan 65 jaar zal zijn. Amsterdam wil zich nu al voorbereiden op die veranderende bevolkingssamenstelling. En: De ouderenpopulatie verandert. Die is inmiddels al bijna net zo divers als de rest van de Amsterdamse samenleving. Dat stelt eisen aan voorzieningen in de stad. Daar gaan we het vanmiddag met elkaar over hebben. We gaan ideeën omzetten in daden. Aan alle aanwezigen de vraag: Wat kan uw bijdrage zijn aan een goede toekomst voor de stad?


2 “Beelden bij mijn oude dag” door Andrée van Es Wethouder Andrée van Es heet vervolgens alle aanwezigen van harte welkom. We gaan het vanmiddag hebben over een waardevol onderwerp. Ook Amsterdammers worden ouder. En ze worden veeleisender. Ouderen van nu hechten vooral aan veiligheid van het bekende. Misschien is dat in de toekomst minder het geval. Misschien ook niet. “Mijn oude dag stel ik me alléén voor”, vertelt de wethouder. “Dat is helemaal niet erg. Je moet er wel over nadenken hoe je dat in wilt gaan richten. Ik wil altijd nieuwsgierig blijven. En het liefst tot op hoge leeftijd mobiel. Misschien maak ik na mijn 65e wel die wereldreis waar ik nu geen tijd voor heb. Afhankelijk, nee, dat wil niemand worden. Vooral ouderen van nu vinden het erg moeilijk, om hulp te vragen. Sommige ouderen trekken zich daarom terug, uit schaamte voor verval. Misschien dat ook ik daar niet helemaal aan zal ontkomen”. De wethouder vertelt aanwezigen dat zij

haar hele volwassen leven in Amsterdam heeft gewoond. Dat zal zeker ook zo blijven. Wat als ze hulp nodig heeft? “Iets als het complex de Flesseman in de Nieuwmarktbuurt, dat lijkt me dan wel wat”. “Door de jaren heen is er veel veranderd in de stad”, gaat Andrée van Es verder.

“Ik kom hier altijd weer heel graag thuis. Als ik ouder word, zal de balans van leven in de stad heel anders zijn dan voor voorgaande generaties. Dat geeft niet. Wat ik wel hoop dan, is dat de diversiteit in de stad zal blijven. Daarom houd ik van deze stad.”


3 Voorstelronde onder aanwezigen de zorg of uit het ouderenwerk. De De middag is zeer goed bezocht. Er zijn ongeveer 20 mensen meer dan zich hadden aangemeld, wat een mooi resultaat is. Totaal 95 mensen. Toch wordt er een voorstelronde gemaakt. Om even van elkaar te horen met welke achtergrond mensen hier vanmiddag bijeen zijn. Mensen stellen zich voor en geven daarna aan, wat zij zouden willen meenemen naar de toekomst. Veel aanwezigen zijn afkomstig uit

aanwezige ervaringsdeskundigen – de ouderen zelf – zijn veelal aangesloten bij ouderenverenigingen of ouderen belangen groeperingen.

Ik neem mee naar de toekomst….. Wat willen aanwezigen graag meenemen naar de toekomst? De meest genoemde antwoorden: goede zorg; gezondheid; mezelf; mijn vrienden; inspiratie; mijn onafhankelijkheid; gesubsidieerde geraniums; redelijkheid; vriendschap;

mijn partner; een goede kwaliteit van leven; solidariteit tussen generaties; humor; hoop voor de toekomst; goede sociale contacten; levenslust; goed ouderenbeleid; gezond verstand; mijn kinderen en kleinkinderen.

De gespreksronden De organisatie die de middag leidt [Icodrome] legt vervolgens uit hoe de twee gespreksronden die gaan plaatsvinden, in elkaar zitten en wat precies het programma is van vandaag. Iedereen gaat bij een gesprekstafel zitten van een onderwerp dat hem/ haar aanspreekt. Die onderwerpen zijn naar voren gekomen in een eerdere bijeenkomst. In de eerste ronde staat de mening van de ervaringsdeskundigen centraal. Er zijn wel professionals bij aanwezig, maar aan hen wordt slechts zo nu en dan om reflectie gevraagd. Tijdens de tweede gespreksronde is er meer ruimte voor interactie en discussie tussen de verschillende groepen. Per gespreksgroep worden belangrijke bevindingen op een ballon geschreven.


4 Gehoord in de zaal, per thema: Thuisland. Heen en weer. Mobiliteit.

vooruitgang. Zelfredzame ouderen kunnen dan makkelijker van alles ondernemen. ”

• Moderne technieken maken contact met overal makkelijker. Denk aan skype. Je mist wel de geur maar verder gaat het goed.

“Pendelen zou ideaal zijn maar dat is niet te betalen!”

• Hier: Belangrijk om met elkaar te wonen. Surinaams eten, huis à la Hudson Hof.

“In Suriname gaan wonen is ook geen optie. Het is niet zo geregeld als hier. Je kunt wel veel voorzieningen krijgen daar, maar dan moet je er voor betalen. Het is er veel minder goed geregeld dan hier.”

Veiligheid.

“Ik woon in het centrum. Het is niet te doen om een parkeervergunning te krijgen. Ik vind dat de gemeente mij beter tegemoet kan komen. Een parkeerkaart krijg je alleen als je zwaar invalide bent.” “We krijgen als ouderen minder bezoek omdat het parkeren te duur wordt voor onze gasten. Wachttijden voor gastparkeerkaarten zijn veel te lang. En de procedures zijn te ingewikkeld voor oudere mensen.” “In West zijn de kraskaarten (halfgeld) voor parkeren al afgeschaft.” “Vanaf september mogen 65 plussers wel gratis met het GVB. Dat is wel een

• Zorg dat je het hier fijn hebt. Dat is wat gemakkelijker als je kinderen ook hier wonen.

“Ja, dat is wel anders dan toen ik jong was. Toen stond ook in Amsterdam bij iedereen de achterdeur gewoon open.”

Genoteerde bevindingen: • Het gemis blijft. Je leeft in een spagaat, waar je ook bent.

“Overdag voel ik me overal veilig en prettig. Dat is ’s avonds niet altijd het geval.”

• Kunnen pendelen is belangrijk maar duur. Je combineert de beste dingen van twee culturen.

“Misschien is alles wel minder onveilig dan we denken. Er komt nu natuurlijk veel meer narigheid in de media en in kranten dan vroeger.”

• De gemeente moet faciliteren dat ik heen en weer kan blijven reizen. Parkeren in de stad is veel te duur.

“Blijf positief. Ik word nogsteeds met grote regelmaat door mensen geholpen op straat.”


5 Genoteerde bevindingen: • Fysiek minder krachtig. • Aandacht voor minder zelfredzamen is de sleutel. • Je moet je onveiligheid niet laten aanpraten. • Veiligheid zit tussen de oren. Het is eigenlijk nog nooit zo veilig geweest. • Zelfstandigheid. Woonvormen. Waar wil ik oud worden?

wordt vanuit de gemeente niet goed op ingespeeld met bijvoorbeeld een passend woningaanbod. Ouderen worden niet gefaciliteerd in hun wensen.“ “In mijn cultuur is zorg voor ouderen heel normaal. Je schaamt je als je het niet doet. Die normen en waarden zijn overigens wel aan het veranderen. Dat heeft ook met beschikbare ruimte te maken. Woningen zijn veel kleiner dan vroeger. Daarom wordt het lastiger om een ouder in huis te nemen.“ “Ik moet er niet aan denken, hulpbehoevend worden. En dan in zo’n tehuis worden gestopt waar ik niemand ken. Er is in dit land een godsvermogen uitgegeven aan onzinnige dingen. De redelijkheid moet weer terugkomen.”

Wat is ouder worden?

Genoteerde bevindingen:

“Je bent niet je leeftijd! Beeldvorming rond ouder worden is cruciaal. Je bent pas oud als je beperkingen hebt.”

• Roze ouderen, andere leefstijl. • Vrijwilligersorganisaties moeten taal & migrantenouderen steunen.

Diversiteit. “Woonvormen en gebruiken zijn door de jaren heen erg veranderd. Daar

• Woonvormen ontwikkelen door ons, met ons en over ons.

• Andere woonvormen zijn nodig. Financiële barrières hiervoor weghalen. Weg met alle stomme regels!

“Ik word traag en vergeetachtig. Klussen en handelingen kosten mij veel meer tijd dan vroeger. Meer tijd dan vroeger heb ik niet, want ik doe veel vrijwilligerswerk en heb het net zo druk als toen ik nog werkte.”


6 “Dingen hoeven op mijn leeftijd niet meer zo perfect. Dat vraag ik niet meer van mijzelf. Loslaten hoort daar ook bij. Misschien zijn ouderen wel beter in relativeren. Alle aanwezigen hier vandaag zijn drukke oudere mensen. Ze doen echt van alles. Ik wil graag een zinvol leven hebben, onder de mensen zijn. Iedereen die hier aanwezig is, wil nog graag iets voor anderen betekenen.”

Genoteerde bevindingen: • Nieuwsgierig blijven, blijven bewegen, sociaal, psychisch en fysiek. • Positieve levensinstelling en levenszin. • Beeldvorming. Ieder is en blijft een individu. Je bent niet je leeftijd.

Sociale contacten. Zorg voor elkaar. “Vroeger deden mensen alles samen. Dat is niet meer. Alles is tegenwoordig één op één. Goede contacten met buren zijn ook niet zo vanzelfsprekend meer.” “Ik ben nu sinds een jaar weer alleen.

De eenzaamheid vind ik het ergst. Mijn • Buurtinitiatieven zijn belangrijk. Van kinderen komen wel af en toe bij mij, maar onderop. Leer je buren kennen. dat is eenrichtingsverkeer. Andersom ben ik bij hen lang niet altijd welkom, of het schikt gewoonweg niet.” “Ik ben zelf lesbisch. Ik ken veel lesbische vrouwen die op oudere leeftijd zeer eenzaam zijn. Daar zet ik koffiebijeenkomsten voor op.”

Genoteerde bevindingen: • Houd de regie op eigen leven. Durf hulp te vragen. • Zorgprofessionals. • Wijkgerichte aanpak. • Waarden en normen: Hoop, respect, eigen kracht. • Eenzaamheid. • Er zijn minder voorzieningen als ontmoetingsplek. • Acceptatie van diversiteit – ook onder ouderen. • Eerste hulp netwerk kennissen, familie. Daarna verwacht je hulp van de overheid.


7 De afsluiting Er werd vanavond door iedereen zeer openhartig gesproken en gediscussieerd. De gespreksleider organisatie? dankt alle aanwezigen voor hun bijzondere inzet. Aanwezige ouderen vanavond geven aan echt niet alles op een presenteerblaadje te hoeven hebben van de gemeente of van de overheid. Zij willen zelf hun steentje bijdragen. Mensen zijn voor een groot deel voor hun eigen welzijn en welbevinden verantwoordelijk. Maar wat zouden zij de verantwoordelijk wethouder Erik van den Burg wel mee willen geven? De belangrijkste aanbevelingen:

Ik neem mee naar huis……

En tot slot een oproep aan ouderen onder elkaar:

Ga uit van de kracht van ouderen en zet dus vooral niet in op anti eenzaamheidsprogramma’s. Zet in op vitaliteit van de huidige en toekomstige generatie ouderen.

Je bent zo oud als je je gedraagt en, met nadruk: je bent pas oud als je ziek bent en alleen thuis blijft zitten.

Doen is belangrijk. Ontmoeting is voor ouderen zeer belangrijk. Dat wordt steeds moeilijker omdat buurthuizen en aanverwant worden wegbezuinigd. Ouderen hebben enorm veel behoeften aan ontmoetingsruimten.

Trek ook zoveel mogelijk met jongeren op, daar kun je van leren, ervaringen delen en kennis overdragen.

Doe dingen met elkaar en doe wat je leuk vindt. Vergeet niet: niets moet!

Ouderen maken groepen op grond van hun leeftijd maar eigenlijk steeds meer opgrond van gezamenlijke interesses.

Ter afsluiting maakt de gespreksleider een ronde door de zaal. Wat neemt iedereen mee naar huis na deze inspirerende bijeenkomst? Veel van wat gezegd wordt, blijkt niet noemenswaardig af te wijken van wat aanwezigen aan het begin van de bijeenkomst graag mee wilden nemen voor de toekomst: contacten; samenleven; begrip; eigen kracht; respect; solidariteit; leuke ervaring; strijdbaarheid; eigenwijs; keuzevrijheid; nieuwsgierig; positief; liefde; slechte toegankelijk van dit gebouw; ruimte; blijf luisteren; verbinden; samenwerken; zet je in; gewoon doen; laat je horen; saamhorigheid; wat een opkomst; samen strijden; realiteit; durf te vragen; vrijheid; energie ouderdom accepteren; stop bezuinigen op ouderen van onder op; kritsich blijven; actief; elkaar helpen waar nodig; dat onze wensen uitkomen; actief blijven; contacten; behulpzaam; bruikbare adviezen; welzijn; veerkracht.


8 Slotwoord Paul Abell, voorzitter ADI Paul Abell kijkt alles bij elkaar terug op een zeer geslaagde bijeenkomst. “Wat ik opvallend vond? Er kwamen meer mensen dan we hadden uitgenodigd. Dat is wel bijzonder.” Paul vertelt dat hij van aanwezige ouderen aanvankelijk wel meer klachten had verwacht. “Dat was totaal niet het geval”, zegt hij daar na afloop over. “De teneur was vooral heel positief. De eigen kracht was voelbaar. Ouderen van nu vinden blijkbaar niet dat de overheid alles voor ze moet regelen. Misschien klopten voorzichtige vooronderstellingen van ons wel niet. En zijn gewoon heel veel ouderen nog actief, ook al zijn ze niet meer zo piep.”

subjectieve onveiligheid, en dat is nergens voor nodig. Daar moet de gemeente in haar communicatie naar de burgers voor waken. ” Hebben ouderen vandaag de dag dan geen problemen? “Soms financiële problemen”, zegt Paul. “Ouderen die op latere leeftijd naar Nederland zijn gekomen, hebben vaak een gigantisch

pensioengat. Ze hebben het echt niet breed. Daar zou de overheid wat aan kunnen doen. En verder? De belangrijkste meerwaarde was misschien dat ouderen zich gehoord voelden, zich serieus genomen voelden, als ervaringsdeskundigen werden gezien. Alleen al daarom was het een bijzonder geslaagde bijeenkomst.”

Naast de eigen kracht, die vooral naar voren kwam tijdens deze bijeenkomst, zijn er toch nog wel wat aandachtspunten voor de wethouder. “Ik kan dan vooral spreken vanuit het onderwerp veiligheid”, zegt Paul. “Die praatgroep zat ik voor. Het is eigenlijk heel veilig in de stad. Ouderen geven aan dat ze onnodig bang gemaakt worden. De media werken daar volop aan mee. Zo ontstaat wellicht


9 Wat vooraf ging aan de bijeenkomst ‘En ze leefden nog lang en gelukkig’ “Ik wil een grote bijeenkomst”, zei wethouder Andrée van Es, toen ze het advies ‘Vergrijzing in Amsterdam’ van de Adviesraad Diversiteit en Integratie had gelezen. De Adviesraad Diversiteit en Integratie, kortweg ADI, heeft als taak om het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad gevraagd en ongevraagd van adviezen te voorzien. Eind 2012 kreeg de ADI het verzoek van het college onderzoek te doen naar de gevolgen van vergrijzing in de stad omdat de diversiteit onder ouderen toeneemt.

Voorbereiding voor de bijeenkomst Om het programma zo goed mogelijk vorm te geven, had de organisatie voorafgaand aan de bijeenkomst verschillende voorgesprekken met mensen. Mensen vonden die gesprekken best intensief. De organisatie vroeg ze dan ook het hemd van het lijf over de meest uiteenlopende onderwerpen. Het

leek wel een beetje op stalken. Paul Abell vertelt hierover: “Met name de gesprekken op de Hudsonhof zijn mij bijgebleven. Wat een bijzonder leuke plek is dat geworden. Tijdens die gesprekken werd veel gepraat over pendelen tussen het oorspronkelijke thuisland en tussen

Nederland. Voor veel ouderen financieel nauwelijks haalbaar. Maar ook toen viel me al op: mensen klagen weinig. Ook tijdens de voorgesprekken was de eigen kracht van de mensen voelbaar. En dat is eigenlijk de hele bijeenkomst op 20 juni zo gebleven.”


10 Advies: Vergrijzing in Amsterdam. Divers ouder worden De ADI heeft het begrip ‘diversiteit’ breed opgevat en heeft ouderen van diverse afkomst, seksuele voorkeur en levensfasen meegenomen in haar advies. Ook het begrip ‘ouderen’ interpreteert de ADI ruim. Er is voor het advies gesproken met diverse professionals van ouderenorganisaties, zelforganisaties en instellingen die zich inzetten voor het welzijn van ouderen.

Zelfredzaamheid In het advies komen de volgende onderwerpen aan bod: werk en inkomen, wonen en zorg. Het Amsterdamse beleid, zo stelt de ADI vast, is erop gericht om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig en zelfredzaam te laten zijn zodat zij volwaardig mee kunnen doen in de samenleving. Zo’n beleid valt of staat met de mate waarin ouderen er in slagen om zelfredzaam te zijn. De gemeente zal er alert op moeten zijn dat sommige groepen daartoe minder goed in staat zijn. Dat geldt bijvoorbeeld voor ‘roze’

ouderen, waarvan een aanzienlijk deel geen kinderen heeft waar een beroep op kan worden gedaan, of geïsoleerde groepen als de Chinese Amsterdamse 65-plussers, die geen Nederlands spreken en voor ondersteuning aangewezen zijn op Chinees sprekende vrijwilligers die nauwelijks te vinden zijn.

Werk en inkomen Waar het om werk en inkomen gaat, concludeert de ADI dat oudere, nietwesterse Amsterdammers bij het zoeken naar werk niet alleen op grond van leeftijd, maar ook nog steeds op grond van afkomst gediscrimineerd worden. Ook recent onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau toont dit aan. De ADI ziet een groeiende tweedeling tussen 65-plussers met een goed pensioen enerzijds en 65-plussers met een minder goed pensioen anderzijds. Tot de laatste groep behoren onevenredig veel migrantenouderen. Zij hebben vaak een onvolledige AOW en een relatief lager pensioen. Ze hebben ook geen financiële ruimte gehad om te sparen voor een aanvullend pensioen.

Wonen De ADI ziet dat de indicaties voor opname in een verpleeghuis steeds strenger worden. Ook hier signaleert zij ongewenste verschillen tussen vermogende ouderen met een eigen aangepaste woning en ouderen zonder eigen woning met een laag inkomen. Onder de laatste groep bevinden zich veel migranten en ook ‘roze’ ouderen.

Zorg Ouderen willen zolang mogelijk zelfstandig en zelfredzaam zijn en willen controle houden over hun eigen leven. Om daarin te slagen hebben ze wel ondersteuning nodig. Voor een deel kunnen familie en vrienden voor die ondersteuning zorgen. Maar mantelzorg en vrijwilligerswerk kunnen lang niet alles opvangen.

Conclusie Tot slot stelt de ADI vast dat een lange termijnvisie over vergrijzing in de stad ontbreekt. De ADI is van mening dat, gezien de veranderende behoeften van verschillende groepen oudere Amsterdammers, juist op dit thema beleid en visie op lange termijn noodzakelijk is.


11 Geregistreerde deelnemers Najia Aabid Ahmed Abaida Paul Abell Yellie Alkema Truus Baaij Bob Bakker Ozcan Basyigit Saar Boerlage Herman Boers Jesse Bos Connie Bos Ans Brugman Agnes Cornelis Chris Cramer Paul de Jong Ida de Monchy Jan de Vries Bouchra El Kouaa Ismail Ercan Brahim Fattah Mia Fiedeldij Dop Agnes Galesloot Agata Grasso Wendela Gronthoud Jacques Hermelijn Corrie Hoogland Juul van Hoof

Marjan Huisman Itzchak Jacobsen Julian Jansen Esther Kaligis Fikret Kanalan Madelien Krips Clara Kroes Guido Kwikkers Moulay Lahcen El Idrissi Yvonne Lengams Margriet Lenglet dr John Lie Hanneke Mandemaker Reza Mansourian Alain Marlisa Lucia Martis Harry Mertens Mary Moerman Mbarka Nbir Marjan Nieuwenhuis Roelf Norg André Oosthoek Merlijn Quaadvliet Jean Reijns Nico van Rossen Judith Roosblad Anneke Schmidt

Carla Soemanta Stef Spigt Jannie Stegeman Erol Tongel Renny van Delden Mariëtte Van der Lans - Hosemans Ank van der Meer Lenette van der Plas Erik van Geijn Lidy Van Leersum Marjon van Rijn Myra van Veenendaal Ronald Wiggers Iris Westerterp Ibrahim Yerden Afmeldingen A. Bhola Lydia Booji Ruud van Broekkhoven Cynthia Grootfaam Vera Ho Rosalie Metze Jasmin Sutrisna


En ze leefden nog lang en gelukkig

Recommend Documents