2 Klaar voor je pensioen?
3 Reis zonder omwegen
14 De sandwichgeneratie
Deze commerciële bijlage valt niet onder de verantwoordelijkheid van de redactie.
be/go51 Ready to take off?
50 !
Je bent BIJHOUDEN a.u.b.
Heb je nog genoeg geld voor een lang en gelukkig leven?
+
nr. 5 - Juni 2012
Wi extran een maa nd
pens
ioen
Zie p .16
Je bent 50 en hebt plannen. Maar kan je die plannen betalen? En hoe financier jij je leven na 50? Surf naar www.go51.be en deel je kijk op de trends in deze katern. Go51 is een sociaal netwerk voor mensen die actief plannen maken voor hun leven na 50.
2
be/go51
Klaar voor je pensioen?
Hoeveel poen krijg je als pensioen? Trend 1
Klaar v je pensioor oen?
Wat kost leven na 50? Stel: je bent 50 en je gaat naar de dokter. Die weet je te vertellen dat je met gemak nog ruim een kwarteeuw mee kan. Leuk nieuws, maar dan overkomt je een beklemmende gedachte: heb ik wel genoeg geld om de volgende 30 jaar te financieren? Je gelooft het zelf nauwelijks: plots ben je 50 geworden. Je hebt tot nu toe razendsnel geleefd, hard gewerkt, bemind, kinderen opgevoed, nauwelijks tijd gehad voor jezelf. Je kijkt in de spiegel en je besluit staat vast: voortaan wil je minder werken, volop leven, meer reizen en de wereld zien, je huis verbouwen, misschien wel investeren in een optrekje aan zee. En uiteraard wil je werk maken van je gezondheid, meer genieten, tijd maken voor je kinderen en kleinkinderen. Kortom: je maakt slimme pensioenplannen voor een langer en gelukkiger leven. Maar jammer genoeg maak je je best niet te veel financiële illusies als je pakweg binnen 10 jaar op rust wil gaan. Het wettelijk pensioen is voor de meesten onder ons maar een fractie van het loon dat we op het einde van onze carrière uitbetaald krijgen. Het Planbureau berekende inmiddels dat de pensioenen in 2000 gemiddeld 32,5% bedroegen van het loongemiddelde, tegenover 40% in 1980.
Colofon - redaCtie: XenarJo V.U.: Stefaan Desmyttere, Jef Denynplein 14, 2800 Mechelen
We zullen het tijdens ons pensioen met minder moeten doen. Gemiddeld pensioen in België per maand (2008)
Werknemers (private sector) Ambtenaren Zelfstandigen
€ 1.100 € 2.400 € 800
€ 600 € 2.000 € 300
van de loopbaan, die van werknemers en zelfstandigen over de hele loopbaan. De grote verschillen tussen de pensioenen van mannen en vrouwen zijn vooral te wijten aan de gemiddeld kortere loopbanen bij vrouwen en lagere lonen.
(bron: Federaal Planbureau, 2010)
En hoeveel ga jij krijgen?
De hogere pensioenen voor ambtenaren zijn te wijten aan een andere pensioenberekening. Deze pensioenen worden berekend op de lonen van de laatste vijf jaren
Op www.kenuwpensioen.be kan je dat op voorhand berekenen. Zo weet je meteen waaraan je je kan verwachten.
Ga voor meer!
Voor de poen moet je 't dus niet meteen doen, dat pensioen. En dat terwijl je misschien net reikhalzend begon uit te kijken naar wat 'kwalitijd'. Toch moet je niet meteen stoppen met dromen als je vooraf nog geen appeltje voor de dorst bij elkaar spaarde. Zo’n 5 à 10 jaar voor je met pensioen gaat, zijn er nog heel wat mogelijkheden om je wettelijk pensioen aan te vullen met een extraatje. Wim De Keyser van KBC geeft drie tips om je geld te doen groeien. 3 tips voor meer pensioen 1 Groepsverzekering of
pensioenfonds via de werkgever Wim De Keyser (KBC): "Heeft je werkgever voor jou een aanvullend pensioen opgebouwd via een groepsverzekering of pensioenfonds? Dan is dat mooi meegenomen. Dit bedrag komt vrij op het moment dat je 65 wordt." 2 Zelf fiscaal sparen "Zelf kan je ook pensioensparen of langetermijnsparen. Maak je optimaal gebruik van alle fiscale voordelen die hiermee gepaard gaan? Als je hier voor je 55 mee begint, kan dat je
nog een mooi centje opleveren. Dan teken je misschien best in op een defensiever pensioenfonds om grote schommelingen te vermijden. Als je woning is afbetaald, komt er trouwens een fiscaal luik vrij dat je kan invullen met langetermijnsparen. Je kan doorsparen tot het jaar dat je 65 wordt, ongeacht of je dan al op pensioen bent of niet. Zolang je nog belastingen betaalt, kan je nog gebruik maken van het fiscaal voordeel. Je moet hiervoor wel voor je 65ste even langsgaan bij de bank. Het kapitaal komt vrij als je met pensioen gaat. Neem je het geld toch vroeger op (dat kan al vanaf 60 jaar), dan betaal je er meer belastingen op."
3 Aanvullend pensioen voor zelfstandigen "Als zelfstandige kan je een aanvullend pensioen opbouwen via het vrij aanvullend pensioen (VAPZ), de groepsverzekering of de individuele pensioentoezegging. Je kan dan het best al goed op tijd beginnen denken aan de toekomst van je zaak. Aan wie ga je je levenswerk overlaten? En hoe zorg je ervoor dat je er de beste prijs voor krijgt? Hoe regel je dit praktisch: via een schenking, een managementvennootschap of een overname van de aandelen? Ga hiervoor zeker een keertje praten met je adviseur bij de bank."
Bedankt, Otto! Wist je dat je die pensioenleeftijd van 65 jaar te danken hebt aan niemand minder dan Otto von Bismarck? De zeldzame werknemer die in het Duitsland van toen (einde 19de eeuw) op die gezegende ouderdom nog niet was versmacht in een mijnschacht, had zoveel als het groot lot in de loterij gewonnen. Krom gewerkt of niet, hij werd voor de rest van zijn dagen uitbetaald: lang kon hij het toch niet meer trekken. Om maar te zeggen dat de pensioenleeftijd van 65 jaar vandaag een kunstmatig gegeven is.
be/go51
Reizen zonder omwegen
3
Een zorgeloze vakantie Pak je koffers in en zet die zorgen opzij. Xenarjo heeft alvast enkele nuttige tips voor je in petto om te genieten van een reis waarbij stress eenzaam thuis achterblijft. 1 Een risicoloos thuisfront Jij gaat met vakantie, maar de boeven niet. En de politie evenmin. Vraag dus vakantietoezicht aan. Dat doe je door een aanvraagformulier in te vullen via police-on-web: https://www.epol.be. De politie houdt dan een extra oogje in het zeil tijdens je afwezigheid.
Trend 2
der n o z n e Reiz
n e g e w om
Bestemming in zicht Eenmaal je 50 bent, wil je eindelijk plaats maken voor reizen in je leven: ver weg en dichtbij, liefst in fijn gezelschap. Misschien wil je de Romereis uit je jeugd opnieuw beleven of tijd uittrekken om alle continenten te ontdekken. Maar ook genieten van citytrips, lekker uitwaaien aan de kust en toch eens een fietsvakantie boeken. Geen wonder dat de topper op het verlanglijstje van de vijftigplusser ‘reizen’ is: twee op de drie wil meer reizen eens ze op pensioen zijn. Lange zonvakanties (28%) zijn het meeste in trek, gevolgd door korte vakanties in eigen land (27%) en verre reizen naar een ander continent (19%). Op vier staat de citytrip in Europa (16%) en op vijf een avondje cultuur (10%). Dat blijkt uit de Trendbarometer van trendonderzoeksbureau Bexpertise. Genieten van het leven begint voor 50-plussers bij genieten van de wereld. En of het nu ver is of dichtbij: van die reizen willen we iets opsteken. Cultuur-, belevings- en gezondheidsreizen winnen bij de babyboomers aan populariteit. Anderzijds zijn we geen 20 jaar meer: lange trektochten met de rugzak of een tentenkamp zijn niet meer aan ons besteed. Eens het vijftigste levensjaar voorbij, gaan we voor comfort. Dat mag wat meer kosten. Zolang we onvoorziene omstandigheden maar uit de weg gaan en risico’s beperken. Een reisverzekering is daarbij een goede hulp. We zijn bereid hierin te investeren.
Verder is het goed buren, familie en vrienden op de hoogte te brengen van je afwezigheid. Hun alziende oog wekt nog meer vertrouwen. Bovendien kunnen zij ervoor zorgen dat het lijkt dat je toch thuis bent: het gras afrijden, de gordijnen ’s ochtends openen, noem maar op.
De politie gaat nooit met vakantie. Zij kunnen tijdens je vakantie op je huis letten. 2 Betalen in het buitenland
Zorg er eerst en vooral voor dat je de juiste betaalkaarten hebt. Neem daarvoor zeker contact op met je bankier. Binnen Europa kan je betalen met je gewone bankkaart. Als je echter verder weg reist, dan wordt het iets ingewikkelder. Laat je bankkaart tijdelijk openstellen voor wereldwijd gebruik. Voor kleine of grote uitgaven, je kan op reis met een kredietkaart vaak
betalen: op tolwegen, bij autoverhuurbedrijven, in winkels of op hotel. Bij sommige banken moet je je kredietkaart activeren voor je naar welbepaalde landen gaat. Check dit zeker voor je vertrekt. Te veel cash neem je beter niet mee. Heb je toch cash nodig? In de eurozone kan je gemakkelijk geld afhalen met je bankkaart.
Reis je buiten Europa? Laat je bankkaart dan openstellen voor wereldwijd gebruik. 3 Goed verzekerd
Kijk goed na waarvoor je verzekerd bent en welke verzekeringen je nodig hebt. Wil je een annuleringsverzekering die je reiskosten recupereert wanneer bijvoorbeeld iemand van het gezin onverwacht ziek valt ? Of een verzekering die je resterende kosten terugbetaalt wanneer je onvoorzien vroegtijdig je reis moet onderbreken? Bij sommige kredietkaarten geniet je al van deze verzekeringen. Check dit dus eerst voor je een nieuwe verzekering afsluit. Daarnaast kan je nog opteren voor: - een uitbreiding van een gedeeltelijke naar een volledige omnium gedurende de periode van de verzekerde reis. Daarmee is ook bescha-
diging of verlies van een voertuig door ongeval en opzettelijke beschadiging aan derden verzekerd. - een bagageverzekering helpt je verlies bij gestolen bagage te recupereren. Let wel: verlies is in principe alleen gedekt wanneer je bagage door een vervoersmaatschappij in bewaring wordt genomen. Achtergelaten, onbewaakte bagage of koffers die worden gestolen in het hotel, zijn meestal niet gedekt. Check zeker ook eens je brandverzekering van je woning. Soms dekt die bagageverlies. - een bijstandsverzekering. Pech, ziekte of een ongeval in het buitenland? Afhankelijk van het soort bijstand kan je rekenen op repatriering (van een persoon of voertuig), medische kosten, slepen, takelen … Heb je geen behoefte aan continue verzekeringen? Dan heb je de vakantiepolis voor één specifieke reis. Afhankelijk van het soort polis dat je kiest, bevat dit enkele van bovenstaande verzekeringen of net allemaal.
Check zeker waarvoor je verzekerd bent voor je op vakantie vertrekt. Zorgeloos op vakantie? Je vindt er alles over op www.kbc.be/vakantie, inclusief handige checklist.
Plannen maken voor de tweede helft van je leven? Kijk op www.go51.be
4
be/go51
Wonen zoals ik wil
(Ver)bouwen voor het leven Trend 3
Wonenk wil zoals i
Renovatiegeneratie Bij 50 (her)begint het leven. Hoog tijd kortom om je woonst en vastgoed onder de loep te nemen. Geen wonder dat 50-plussers, meer nog dan andere generaties, plannen koesteren om hun gezinswoning om te bouwen tot een droomhuis: ze willen eindelijk de keuken of de badkamer van hun dromen installeren. Weer anderen denken liever aan een nieuwe investering: verhuizen naar een loft of een tweede woonst aan zee. Anders gezegd: de generatie van de 50-plussers is de renovatiegeneratie. Daar zijn verschillende redenen voor. Woonkredieten lopen op hun einde en de kinderen verlaten stilletjes aan het ouderlijke nest. Zowel financieel als praktisch is dit het uitgelezen moment om te kiezen voor een mooi bouw- of verbouwingsproject. Plan jij binnenkort kleine of grote verbouwingen? Zegt een buitenverblijf kopen in het buitenland je wel iets? Heb je zware schilderwerken in het vooruitzicht? Deel je ideeën of ervaringen op go51.be. Ik wil in de nabije toekomst … een nieuw huis of appartement kopen mijn huidig huis of appartement verbouwen mijn huis of appartement wat opleuken niets, ik ben perfect gelukkig met mijn thuis
Is jouw woning ook aan een fikse renovatie toe? Pak het dan slim aan. Denk enerzijds goed na bij de financiële kant van de zaak en hoe je kan besparen, verzeker anderzijds je eigen toekomst: een lang, gelukkig en erg comfortabel leven. Over enkele decennia is trappenlopen vast geen sinecure meer. Wil je toch graag in je eigen huis blijven wonen, dan is het misschien een goed idee om dat nu al aan te passen aan je behoeften in de toekomst. Verhuis de belangrijkste kamers naar het gelijkvloers. Als je badkamer, slaapkamer en keuken zich op het gelijkvloers bevinden, dan bespaar je jezelf heel wat op-en-afgeklauter
na je 70ste. Als dat niet mogelijk is, kan je ook je trap aanpassen zodat die makkelijker beklimbaar en minder gevaarlijk wordt. Of misschien installeer je liever een traplift? Heb je ook al nagedacht over energiebesparende maatregelen? Als je je woning duurzamer wil maken, dan moet je er nu voor gaan. Op die manier kan je er nog een maximaal
voordeel uithalen én een steentje bijdragen aan het milieu. Bovendien kom je misschien in aanmerking voor een ecopremie. Dat maakt je investering ook fiscaal interessant. Neem zeker eens een kijkje op www. premiezoeker.be. Wist je trouwens dat je maar 6% btw betaalt op renovatiewerken van een woning ouder dan vijf jaar? Een extra stimulans om meteen aan de slag te gaan.
Slim verbouwen is denken aan duurzaamheid en je oude dag Wist je dat … • minder dan een op de vijf 51- tot 65-jarigen nog wil verhuizen? • 51- tot 65-jarigen (44%) vaker gebruik maken van consumentenkrediet voor verbouwingen dan twintigers of jonge dertigers (31%)? • 56% van de 50-plussers rondloopt met plannen om het huis opnieuw te decoreren? • in de categorie huis en tuin 51- tot 65-jarigen veel vaker van een nieuwe keuken (51%) of een nieuwe badkamer dromen (34%) dan van een sauna (8%) of een zwembad (7%)? • 80% van de 50-plussers in een eigen huis woont? Deze cijfers zijn gebaseerd op onderzoek (2009-2012) van onderzoeksbureau Bexpertise.
be/go51
Wonen zoals ik wil
5
50-plus aan de klus
Loop je warm voor een nieuwe investering of een renovatie van je bestaande woonst? Albert, Gerda of Rogier brengen je misschien op ideeën. Project voor de oude dag
Beleggen aan zee
“Investeren in een comfortabele oude dag”, dat is Alberts (52) beweegreden om het huis van zijn moeder te verbouwen. Albert: “Ik wil een woonst die voorzien is op maat van 70-plussers. Vandaag zijn mijn vrouw en ik nog erg mobiel, maar dat kan later anders zijn. Ik heb dat gemerkt bij mijn ouders. Zij moesten hun laatste jaren met een looprekje lopen. Mijn eigen huis heeft veel verdiepingen. Wel, ik wil van het huis van mijn overleden moeder, vlak naast onze huidige stek, een 1-verdiepingwoonst met alle moderne voorzieningen maken. Tenslotte wil je toch zo lang mogelijk op je eigen benen blijven staan.”
Veel Vlamingen dromen van een eigen flatje aan zee. Naast een eigen plek om te genieten van zon, zee en strand biedt het nog andere voordelen. Zo ook voor Gerda (53), die zich met haar man Leo (54) aan een investering in Wenduine (De Haan) waagde. Gerda: “Had je me tien jaar geleden gevraagd of ik ooit een flatje zou kopen aan de kust, dan had ik resoluut ‘nee’ geantwoord. We zijn immers Bruggelingen en de kust ligt op een oogwenk van ons huis. Toen onze zoon echter in Leuven zijn grote liefde vond en naar het verre Vlaams-Brabant verhuisde, veranderden onze plannen. We wilden de kinderen de kans geven te blijven genieten van de kust, vlakbij hun ouders. Bovendien leek een investering in vastgoed ons de ideale oplossing om iets nuttigs te doen met het geld waar we zo lang en zo hard voor gewerkt hadden.”
“Investeer je spaargeld beter in een comfortabele oude dag, zoals een huis waarin je waardig ouder kan worden.” Albert is altijd al graag vooruitziend geweest. Albert: “In 2007 plaatste ik zelf als een van de eersten zonnepanelen op mijn dak. Zo wil ik altijd voorbereid zijn op de toekomst. Als jongere denk je misschien nog niet aan je oude dag. Wanneer je echter je eigen ouders ziet ouder worden, dan merk je dat je voorbereid moet zijn.” De financiën waren geen groot probleem voor Albert. “Ik heb mijn broers uitgekocht. Dat heb ik betaald met een lening, die je op mijn leeftijd nog relatief eenvoudig kan krijgen bij de bank.” >
De tip van Albert:
“Informeer je bij renovatiewerken bij een architect. Hij of zij kent beter de nieuwe normen en trends op vlak van bijvoorbeeld materialen, isolatie en regelgeving. Vooruitziend zijn, ook in verband met ecologie, is een vereiste.”
“Een investering aan de kust bleek ideaal: we kunnen er samen genieten met de kinderen en toekomstige kleinkinderen en het brengt ons een extraatje op.” Gerda en Leo hebben goed nagedacht over hun investering. Gerda: “We hebben een flat gekocht op plan, een beetje volgens het principe 'sleutel-op-de-deur’. Zo zaten we niet met al die bouwstress. Als we alle verbouwingen en inrichtingen zelf zouden doen, dan had het ons meer gekost. Momenteel hebben we nog niet vaak van onze flat genoten. We reizen nog te graag naar verre landen. Maar met de kleinkinderen in het vooruitzicht, denk ik dat het er zeker meer van gaat komen.”
>
De tip van Gerda:
“Als je iets aan zee koopt, realiseer je dan dat je flat slechts 3 tot 4 maanden echt gegeerd is. Buiten de schoolvakanties moet je niet rekenen op constante huurinkomsten.”
Een kleinere woning voor minder onderhoud Eens de kinderen het huis uit zijn, wordt je woning al snel te groot. Dit is het geval voor Rogier (67): “Blijven wonen in zo’n gigantische woning, ik zie er het nut niet van in. Als je eenmaal een bepaalde leeftijd voorbij bent, ga je er niet meer in investeren. Voor je het weet, woon je in een afgeleefd en moeilijk te onderhouden huis. Bovendien zijn mijn dochters verhuisd naar de Antwerpse voorstad. Dat is al snel een half uur vanuit mijn dorp in de Kempen. Ik ga dus op zoek naar een flat in de Antwerpse rand.”
“Ik ruil een groot, leeg huis in voor een appartement op maat.” “Enige tijd geleden heb ik geërfd. Dat geeft me de financiële ruimte voor mijn appartement. Als ik een flat gevonden heb naar mijn smaak, dan ga ik deze nog enkele jaren verhuren, zodoende kosten te recupereren. Wanneer de tijd rijp is, trekken mijn vrouw en ik erin.” >
De tip van Rogier:
“Ga op oudere leeftijd voor een nieuwbouwappartement. Anders zit je voor je het weet met werken, lasten en kosten waarvoor je de moed of middelen niet meer hebt.”
Deel jouw (ver)bouwtips op
www.go51.be
Sleu momtel ent
Maak met je een afspraa k bankie r
Meer kennis,
beter wonen Kopen, bouwen of verbouwen … er komt veel bij kijken. Waar moet je op letten? Wat moet je regelen? Hoe plan je de financiën? En hoe zit het met verzekeringen? Allemaal vragen waarop je een antwoord vindt, als je er een beetje tijd aan wil besteden. Gelukkig zijn er enkele apps en websites die alle nuttige info voor je bundelen. Zo is er www.premiezoeker.be. Deze webstek van de Vlaamse Overheid maakt je wegwijs in alle premies waar je recht op hebt. Vul je gegevens en details in over de aankoop of verbouwing en deze website helpt je verder. Een andere tool is de nieuwe iPad-applicatie van KBC: KBC-Home Project. Deze gratis toepassing verschaft je een heleboel informatie voor elk type van woonproject, of het nu over (ver)bouwen, kopen of huren gaat. Ze biedt onder andere: • uitgebreide informatie over financiële mogelijkheden, het belang van goede vakmannen, hoe je de juiste woning vindt … • handige tools om je project te plannen • een budget-tool die je toelaat de uitgaven in te plannen. De iPad-applicatie is er voor alle gebruikers van een toestel met iOS 4.0 of hoger. Ook wie geen klant is van KBC, kan hem downloaden.
Neem je nog een krediet of niet? Na je 50ste kan je nog perfect een woonkrediet aangaan. Een bijkomend voordeel is dat het woonkrediet fiscaal aftrekbaar blijft. Verhuur je je tweede eigendom, dan kan je de kosten zelfs voor een groot deel recupereren: een win-winsituatie dus. Uiteraard is elke situatie anders: de ene wil de spaarcenten op de bank, de andere wil ermee aan de slag. Ga dus altijd eerst even langs bij je bankier voor financieel en fiscaal advies.
6
be/go51
Gezond naar de 100
Trend 4
100
Gezond naar de
Gezondheid:
de beste belegging na je 50 De huidige 50-plusgeneratie beseft goed dat hun gezondheid uiteindelijk de allerbeste investering is. Want zonder gezond lichaam geen zorgeloos tweede levensluik. En daar mag dus best wat ingepompt worden: zowel tijd als geld. De duurste loopschoenen, voeding met actieve stoffen en – met zoveel levenservaring op zak neem je liever het zekere voor het onzekere – een goede hospitalisatieverzekering. Al dat eten en zweten ten spijt, weet je tenslotte nooit waar je nog voor komt te staan. Niet alle kwalen kan je vermijden door bewuster te gaan leven. Zo realistisch is deze generatie wel. Eén ding staat echter vast: nadat de kinderen – en wie weet ook kleinkinderen – helemaal op eigen benen staan, wordt de eigen gezondheid ‘top of mind’. Zo lang mogelijk lekker in je vel zitten en dus ook lekker onafhankelijk blijven … daar draait het om, toch? Plan jij om gezonder te gaan leven? Meer sporten en bewegen of nee zeggen tegen zoetigheid? Laat het weten op go51.be en kom enkele handige tips van andere gebruikers te weten. Ik wil in de nabije toekomst … meer wandelen, fietsen en/of zwemmen minder ongezonde producten kopen beide niets, ik ben perfect gelukkig met mijn gezondheid
Welke van de vijf beschavingsziekten staat jou te wachten?
Geen welvaartsgrillen zonder remedies of pillen De vraag lijkt niet of je als 50-plusser ooit met een van de vijf grote beschavingsziekten zal te kampen krijgen, maar veeleer welke het zal zijn. Op het menu staan: overgewicht, diabetes, hart- en vaatziekten, allergieën en dementie. Dit sombere scenario staat voor elke doorsnee Belg klaar, als hij of zij er niet preventief de strijd mee aanbindt. Als je pas iets aan je eet- en beweegpatroon verandert wanneer je met een van de zogenaamde lifestyleziekten te maken krijgt, wacht je bij wijze van spreken de trekking van de loterij af. Volgens cijfers van de World Health Organization sterft bijna drie vierde van de Westerse bevolking aan deze ‘lifestyle diseases’. Het goede nieuws? Je kan de dans ontspringen. Maar dan is het rond je vijftig wel hoog tijd om bewuster om te gaan met voeding en beweging.
De vijf boosdoeners en hoe je ze kan ontwijken … 1 Overgewicht vreest beweging
Obesitas, de moeder van alle welvaartsziekten. Niet alleen omdat een op de twee Belgen worstelt met overgewicht, maar ook omdat zwaarlijvigheid op zich nog eens de kans op andere kwalen verhoogt, van diabetes type 2 tot hart- en vaatziekten. Gelukkig kan je overgewicht actief te lijf gaan. De recente krachttoer van Bart De Wever kan misschien inspireren tot bovenmenselijke inspanningen, toch ben je veel beter af met kleine realistische veranderingen in je dagelijkse eet- en beweegpatroon, waardoor je grote ups en downs vermijdt. Meer beweging – en dat hoeft niet meteen sport te zijn – en een gevarieerd eetpatroon met drie hoofdmaaltijden en (verplicht!) drie gezonde tussendoortjes, is de winnende formule voor elke dag. Beter eten zonder meer te bewegen, en vice versa, heeft weinig zin.
2 Diabetes draait
niet alleen rond suiker In België wordt het aantal diabetespatiënten ondertussen op 600.000 geschat. In bijna 90% van de gevallen gaat het om type 2. De frequentie daarvan neemt toe met de leeftijd. Daarnaast bevindt nog eens 6,5% van de volwassenen zich in de grijze zone van ‘gestoorde glucosetolerantie’ of ‘prediabetes’. Die groep loopt een aanzienlijk risico om op relatief korte termijn diabetes te ontwikkelen. Alles samen, hebben ruim één miljoen Belgen te hoge bloedsuikerwaarden. Geen wonder dat van elke 10 euro die het RIZIV uitgeeft, er 1 euro voor diabetes bestemd is. En daarvan gaat 90 cent naar de behandeling en slechts 10 cent naar preventie (bron: De Standaard). Terwijl je net veel kan doen om de kans op diabetes te verlagen. Zelfs bij vroege diagnose van diabetes volstaan gewichtsverlies en lichaamsbeweging meestal om erger te voorkomen. Een snelle vaststelling kan dus de stimulans zijn om actiever te gaan bewegen en bewuster te gaan eten. Op www.diabetes.be van de Vlaamse Diabetes Vereniging kan je alvast een diabetes risicotest uitvoeren. 3 Hart- en vaatziekten: de tol van cholesterol 60% van de hartziekten en 40% van de hartaanvallen zijn het gevolg van verhoogde cholesterol. Te veel LDLcholesterol in het bloed leidt tot de vorming van vetplaques op de binnenwanden van slagaders, waar-
door ze verstopt raken. Cholesterol is echter complex. Het is onmogelijk om algemeen te stellen welke waarde ongezond is. Dat hangt af van andere factoren, zoals gewicht. Men schat dat bijna de helft van de bevolking een te hoge cholesterol heeft en dus een verhoogd risico op harten vaatziekten loopt. Daar knelt het schoentje: een te hoge waarde merk je pas wanneer er symptomen opduiken. En die hartaanval kan je moeilijk rustig afwachten. Een cholesterolmeting bij de huisdokter om de drie à vijf jaar is dus aangeraden voor volwassenen. Wat je ondertussen kan doen om een verhoogde cholesterol te vermijden? Opnieuw is het antwoord veel bewegen en gezonder eten. En dan zijn er natuurlijk nog cholesterolverlagende producten, zoals margarine met plantensterolen. 4 Allergieën in de aanval
Een Belg op de drie heeft last van een allergie, zo blijkt uit cijfers van de Astma- en Allergiekoepel. Dat is aanzienlijk meer dan de voorbije decennia. Verwacht wordt dat dit aantal over tien à vijftien jaar zal oplopen tot een op de twee. Hoe dat komt is niet helemaal duidelijk. Het gros van de allergieën is immers genetisch bepaald. Bovendien zijn er veel verschillende soorten. Mogelijke oorzaken van de enorme stijging in de voedselallergieën zijn overhygiëne, exotische voedingsmiddelen (curry, koriander, kiwi, avocado, lychee enz.), tekort aan vitamines en
be/go51
Gezond naar de 100
7
Wat domineert straks de supermarkt? • Aderkuisende producten: voedingssupplementen die geoxideerde LDL-cholesterol zouden verwijderen uit je aders, dat recent de goedkeuring van de Europese Unie kreeg. • Matcha: een functioneel ingrediënt, rijk aan antioxidanten en cafeïne, gedistilleerd uit groene thee, dat in cocktails en desserts verwerkt wordt. • Griekse yoghurt: een rijkere en meer vaste vorm van yoghurt die gezonder is en ook verkocht wordt in bevroren vorm als ‘froyo’. • Functionele kruiden: superkruiden, zoals oregano en kaneel, die bovenop hun natuurlijk hoog gehalte aan antioxidanten extra actieve stoffen leveren.
mineralen, en industriële voeding met toegevoegde smaak-, kleur- en zoetstoffen. Een zelfgemaakte verse keuken is dus alvast een aanrader. Verder heb je ook inhalatieallergieën zoals hooikoorts, astma, contactallergieën, elk met hun eigen kenmerken en preventiemethodes. De Astma- en Allergiekoepel beantwoordt alle vragen op het gratis nummer 0800 84321. 5 Dementie vergeet je nooit
De vergrijzing is de belangrijkste oorzaak van het stijgend aantal senioren die met dementie en Alzheimer te maken krijgen. Er wordt ook verondersteld dat onze slechtere eetgewoonten mee aan de basis van het almaar groeiende probleem kunnen liggen. Tussen 65 en 70 jaar gaat het nog slechts over 2%, maar
boven de 80 is dat al 20% en boven de 85 zelfs 30 à 40 %. Beter voorkomen dan genezen geldt ook hier. Dat doe je in de eerste plaats door zo lang mogelijk actief te blijven, zowel op geestelijk als lichamelijk vlak. Een bewuste voedingskeuze is het tweede luik. Vermijd bijvoorbeeld producten met smaak-, geur-, kleur- en bewaarstoffen, en met aluminiumverbindingen zoals zelfrijzende bloem, cakemixen en ingevroren deeg. Probeer je suikerinname te beperken aangezien het een echte mineraal- en vitaminerover is. Kies wel bewust voor volle granen, verse groenten en fruit, noten, vette vis en vezelrijke producten. De laatste jaren wordt er baanbrekend onderzoek naar de oorzaken en mogelijke remedies voor dementie gevoerd. Duimen dus …
de Weg met verpakkingstress!
De vijf voedingsstoffen die de grootste rol spelen bij de beschavingsziekten zijn suiker, zout, onverzadigde en verzadigde vetten en vezels. Akkoord, maar als je dat inzicht meeneemt naar de supermarkt, sta je wel meteen voor een grote opdracht. Op de verpakking staan die belangrijke voedingswaarden immers niet zo eenvoudig en leesbaar gepresenteerd. Zout heet niet zout, maar natrium. Vetten worden voorgesteld als lipiden. En zelfs al heb je de waarden kunnen interpreteren, dan nog moet je het belang van die kommagetallen en milligrammen kunnen inschatten. Is 2,37 gram zout per 100 gram nu veel of niet? Voor je het weet, maakt het winkelplezier plaats voor verpakkingstress. Gelukkig zijn er digitale oplossingen op de markt. Het met een octrooi bekroonde 123feelfree, bijvoorbeeld, vertaalt de gedetailleerde data naar makkelijk begrijpbare niveaus, van 0, 1, 2, 3 tot +. Zo zie je in een oogopslag of je product veel of weinig suiker, zout of verzadigd vet bevat. Op 123feelfree.be kun je de voedingswaarden van duizenden producten en honderden recepten makkelijk checken. Later dit jaar brengt 123feelfree ook een app op de markt, waarmee je in de supermarkt de barcode van producten kan scannen om de begrijpbare voedingswaarden te controleren. Zo geef je het winkelplezier weer een boost!
Weet wat je eet op www.123feelfree.be
• ‘Slow beverages’: drankjes die zich positioneren als tegenhanger van de ‘energy drinks’. Met ingrediënten als kamille en melatonine hebben ze een kalmerend en ontspannend effect. • Kokosnoot: kokosnootolie en -water worden gebruikt in drank en voeding vanwege de positieve effecten op je hart en bloedvaten, spijsvertering en immuunsysteem. • Superchocolade: verrijkt met bètacaroteen, veenbessensap, luteïne en lycopeen voor een mooiere huid. Vaarwel puistjesdreiging!
Grijze voeding kleurt je pensioen De 50-plusser hunkert naar ‘health food’. Want naast beweging is voeding de bepalende factor van je gezondheid op lange termijn. Logisch dat de babyboomers daar nu over nadenken, want op hun leeftijd worden die langetermijneffecten van voeding stilaan voelbaar. Grijze voeding, een mix van de zogenaamde ‘functional foods’ en gewoon gezonde kost, zit dan ook in de lift. Voedingsproducenten spelen daar uiteraard handig op in. Zo zet de ‘grijze’ generatie de trend in de supermarkt. Minder suiker eten, zoutinname beperken, boter vervangen door olijfolie, vitaminerijke groenten kopen, omega-3 rijke vis eten … Dat zijn de vuistregels die er bij de doorsnee Vlaming ondertussen stevig inzitten. Het gezonde glaasje wijn per dag neemt hij er graag bij. Naast deze natuurlijke ingrepen grijpt de 50-plusser ook vaker naar ‘functional foods’, producten met een toegevoegd ingrediënt dat een extra functie vervult. Denk aan yoghurt die je darmflora stimuleert, margarine die je cholesterol verlaagt en vezels die je metabolisme verbeteren. Stoffen als bifidus, proen prebioten, plantensterolen en omega-3 spelen hun troeven uit. En waarom ook niet? Zo koppel je het nuttige aan het aangename. In de supermarkt kan je er ondertussen niet naast zien. Producenten van 'functional foods' pakken uit met catchy slogans en claims. In de Verenigde Staten en Europa wordt er gewerkt aan een wet die
vastlegt wat er bij functionele voeding op het etiket wel en niet mag en moet vermeld worden. Voorlopig is het aan de consument zelf om de belofte van de producent te beoordelen.
Hoe functioneel zijn functional foods? Hoe effectief functional foods zijn staat vaak ter discussie, maar dat een hele generatie zich er wel degelijk goed bij voelt – in de darmen of tussen de oren – staat buiten kijf. De resultaten spreken voor zich: BBC Research becijferde de globale jaarlijkse groei op zo’n 7,5 %. In 2013 zal de omzet van de functional food industrie zo’n 176,7 miljard bedragen. Het voorbije jaar investeerde Nestlé maar liefst 500 miljoen euro in de ontwikkeling van gezondheidsproducten. Hoge cijfers en de prijs van de producten is navenant. Desondanks wordt de hogere prijs zonder morren neergeteld. Investeren in je eigen gezondheid is natuurlijk een prima belegging.
Wondermiddel of niet? Wie een rijke en gevarieerde keuken – en voldoende beweging – aanhoudt, heeft deze extra’s in principe niet nodig. Maar omdat elke dag gezond koken, ontbijten als een keizer en biefstuk bakken zonder verzadigd vet, niet vanzelfsprekend zijn, kunnen functional foods een meerwaarde zijn voor wie zijn cholesterol, metabolisme en darmflora niet zomaar de vrije loop wil laten. Als je door de grijze voeding lekker in je vel zit, haal je meer uit je dag.
“Functional foods, die bijvoorbeeld de cholesterol verlagen of de darmflora stimuleren, veroveren de winkelkarretjes van de 50-plusser.”
8
be/go51
Gezond naar de 100
De vraag van morgen:
“Wat als straks mijn hospitalisatieverzekering van het werk wegvalt?” Een lang leven met een betrouwbare hospitalisatie, dat is de gouden combinatie. Maar weet dat die niet gratis komt. Nu profiteer je misschien nog van een collectieve hospitalisatieverzekering via je werkgever, waar je zelf nauwelijks of niets voor betaalt. Maar wat als je met pensioen gaat? Loopt die verzekering dan door? Tegen welke premie? En hoe kun je je daar op voorbereiden? We vroegen het aan Werner Mertens, verzekeringsspecialist bij KBC. Kan ik de hospitalisatieverzekering laten doorlopen? Werner Mertens (KBC): “Vroeger liep de collectieve hospitalisatieverzekering veel vaker door en werd die dus ook tijdens je pensioen door de werkgever betaald. Dat is vandaag veel minder het geval, omdat deze regeling voor veel werkgevers onbetaalbaar wordt. Dankzij de wet Verwilghen, voluit de wet op de ziekteverzekeringsovereenkomsten, die sinds 2007 in werking is getreden, heb je sowieso het recht om die verzekering individueel verder te zetten wanneer je met pensioen gaat.”
Welke premie zal ik dan betalen? “Dankzij de wet Verwilghen moet je geen nieuwe medische acceptatie ondergaan. Die acceptatie is gebeurd wanneer je in de verzekering bent ingestapt en blijft behouden. Er moet echter wel een premiebedrag vastgelegd worden, aangezien die in de groepsverzekering collectief werd betaald door je werkgever. Deze premie kan op pensioensgerechtigde leeftijd erg hoog oplopen, per koppel zelfs tot 1.500 à 2.000 euro per jaar.”
Hoe kan ik me hierop voorbereiden? “Voor wie de hoge premies bij zijn pensionering wil vermijden, heeft KBC een hospitalisatieplan (een tak 21-levensverzekering) gelanceerd waarmee je op voorhand kan beginnen sparen voor een betaalbare hospitalisatieverzekering later. Het hospitalisatieplan van KBC is een tak 21-spaarverzekering waarmee je een transparante spaarpot opbouwt, waar je onder alle omstandigheden eigenaar van blijft. Zolang je regeling van de werkgever loopt, heb je geen individuele hospitalisatieverzekering nodig. Wanneer je groepsverzekering wegvalt, kan je een eigen, individuele hospitalsatieverzekering bij KBC nemen, waarvoor je al een groot stuk gespaard hebt. Zo vallen de premies tijdens de dure hospitalisatiejaren van je leven toch goed mee.”
Waar moet ik verder op letten? “Bij het opstellen van de verzekering spelen vier factoren. Eerst is er de waarborg. Wat wordt er gedekt en wat niet? Ten tweede moet de verzekerde periode bepaald worden. Die wordt vastgelegd in de zogenaamde pre- en postperiode.
Denk aan de röntgenfoto’s die je laat maken in de aanloop naar een operatie en de kinesitherapie tijdens de revalidatie. Bij KBC verzekeren we ruim: twee maanden vooraf en zes maanden achteraf. Ten derde is er de kamerkeuze: is een opname in een eenpersoonskamer voor jou niet noodzakelijk? Dan kan je kiezen voor een volledige vergoeding in een meerpersoonskamer en geniet je bovendien een interessante korting op de premie. Ten vierde is er de franchise: het basisbedrag dat je bij elke opname zelf betaalt.”
Hoe pas ik de invulling aan mijn leeftijd aan? “Je lopende hospitalisatieverzekering heb je allicht rond je 20 à 30 jaar afgesloten of is via je werkgever opgesteld. Toen had je heel andere prioriteiten en wilde je vooral een lage premie en een basisdekking. De franchise was minder belangrijk, want je verwachtte toch niet om vaak opgenomen te worden. Rond je 50ste bekijk je dit heel anders. Je wenst een volledige dekking – ook bijvoorbeeld bij opname in een eenpersoonskamer – en ziet liever een lagere premie, want de kans op ziekenhuisopname verhoogt met de jaren. De overstap van een collec-
tieve naar een individuele hospitalisatieverzekering is het uitgelezen moment om de invulling opnieuw te bekijken. Omdat verzekeringen complex zijn, stap je best eens binnen in een KBC-kantoor of een KBC-verzekeringsagentschap om je lopende verzekering en een even-
tueel hospitalisatieplan vrijblijvend te bespreken.” Meer weten? Surf naar www.kbc.be en klik door naar ‘verzekeren’, ‘gezin & gezondheid’ en ‘KBC-hospitalisatieplan’.
be/go51
Haal meer uit je geld
9
Trend 5
er e m l a a H ld e g e j t i u
Maak het jezelf gemakkelijk Je hele loopbaan lang heb je gespaard voor later. Maar wat is later? Wanneer mag je nu eindelijk beginnen genieten van je geld? En als je nu geniet, hou je dan nog genoeg over voor later? Liefst van al zouden we hier niet aan denken en gewoon leven naar onze zin. Daarom maken we het ons graag zo gemakkelijk mogelijk en gaan we overal op zoek naar de rode loper. Service en kwaliteit primeren boven de prijs. Zeker als dat impliceert dat we de zorgen ook aan een ander kunnen overlaten. Verschillende servicevormen maken het ons ook steeds eenvoudiger. We hoeven niet meer naar de winkels te lopen, maar kunnen onze aankopen via het internet doen. Als het regent, kunnen we onze bankzaken makkelijk van achter onze computer regelen, of met onze tablet of smartphone zelfs vanuit onze zetel. Raadpleeg jij je bankrekening via je computer? Shop jij regelmatig online? Deel het op go51.be en lees de ervaringen van andere gebruikers. Ik regel mijn bankzaken … via persoonlijk contact in de bank via de telefoon online via mijn computer of smartphone
Time is money? Heb je geen zin om te veel tijd te investeren in je bankzaken, maar wil je toch graag dat je geld goed beheerd wordt? Geen probleem. Doe een beroep op je relatiebeheerder en zet de zorgen uit je hoofd. Carine Vandesijpe van KBC legt uit waarom je op je twee oren kan slapen. “Tijd besparen bij de bank kan op verschillende manieren. Een van de efficiëntste manieren is om al je bank- en verzekeringstransacties via één vertrouwd aanspreekpunt te laten verlopen: je relatiebeheerder. Die behoudt zo het overzicht over al je financiële noden. Op het moment dat je een bepaald vermogen hebt opgebouwd, gaat KBC nog een stapje verder. Als je vermogen groeit, dan veranderen je noden. Je beleggingsportefeuille breidt uit en daarmee groeit misschien ook je risico. Om het overzicht over deze veranderende situatie te bewaren, kunnen cliënten met een vermogen bij KBC vanaf 250.000 euro gratis gebruik maken van de Premium Banking Service. Dat houdt in dat zij kunnen rekenen op een intensieve begeleiding bij al hun financiële zaken. Eén relatiebeheerder, een specialist in sparen en beleggen, ontfermt zich dan over je spaargeld. Hij begeleidt je persoonlijk in je keuzes en houdt altijd de lange termijn voor ogen. Door het persoonlijke contact kent
hij immers jouw behoeften en weet hij wat je dromen en plannen zijn voor de toekomst. Hier houdt hij op elk moment rekening mee. Ook dat bespaart je heel wat tijd en moeite en levert je bovendien de beste oplossing op voor een doordachte pensioenplanning, successieoptimalisatie en vermogensplanning.
Enkele keren per jaar afspreken met je relatiebeheerder is al voldoende. Door deze persoonlijke aanpak moet je bovendien zelf niet meer op zoek gaan naar specialisten op verschillende domeinen. Je relatiebeheerder is je unieke aanspreekpunt bij de bank. Hij zal je advies geven en indien nodig doorverwijzen naar de juiste collega-experten, op het vlak van verzekeringen, kredieten, fiscaliteit … De relatiebeheerder is een vertrouwenspersoon. Hij is op de hoogte
van je financiële zaken en kent je persoonlijk. Aangezien er met elke beleggingsstrategie risico's gepaard gaan, zal hij samen met jou je risicoprofiel vastleggen. Twee tot vier keer per jaar, afhankelijk van jouw specifieke situatie, zal hij met je afspreken om de verschillende mogelijkheden voor je geld te overlopen en te wijzen op opportuniteiten. Als je dat wenst, kan je uiteraard ook meer afspreken, of minder. Alles gebeurt op de manier waarop jij dat graag hebt. Wil je dat je relatiebeheerder zelf proactief bepaalde beleggingsproducten aan je voorstelt, of neem je liever zelf het initiatief? Tijdens het kennismakingsgesprek met je relatiebeheerder maak je alle nodige afspraken. Zie je het niet zitten om al je financiële zaken uit handen te geven en wil je liever zelf wat meer de touwtjes in handen houden, dan kan dat uiteraard ook. Net door het persoonlijke contact met de relatiebeheerder kunnen we bij KBC maatwerk garanderen, afgestemd op jouw wensen en toekomstplannen.”
10
be/go51
Haal meer uit je geld
Beleggen met meer
rendement Tot aan je pensioen kan je fiscaal voordelig sparen in een pensioenfonds. Als je loopbaan erop zit en het pensioenfonds komt vrij, dan heb je verschillende mogelijkheden. Je kan het geld op je spaarrekening zetten en het geld gebruiken dat je nodig hebt, of je kan het geld beleggen. Met de huidige rentestand is de tweede optie meestal voordeliger. Dit geldt uiteraard ook voor geld dat je krijgt via een erfenis of door de verkoop van onroerend goed bijvoorbeeld. Beleggen kan je in principe al vanaf de eerste euro. Uiteraard is het wel aan te raden om een spaarbuffer te voorzien op een spaarrekening. Hoeveel die spaarbuffer het best bedraagt hangt af van je eigen levensstijl en behoeften. Het geld dat je niet meteen wil gebruiken, kan je beleggen. In welke producten je je geld het best belegt, hangt af van je beleggersprofiel. Heb je een defensief profiel, dan zal je het vooral bij beleggingsproducten met kapitaalbescherming houden. Als je een dynamischer profiel hebt, dan zijn beleggingsproducten met meer risico, zoals bijvoorbeeld aandelen, meer jouw ding. Het is belangrijk om te weten dat hoe meer
Sleutel moment Maak een afspraak met je bankier
risico je neemt, hoe meer schommelingen je mag verwachten, maar ook hoe hoger je potentieel rendement bedraagt. Om te weten te komen welk beleggersprofiel jij hebt, overloopt je bankier met jou een lijst met vragen om te weten te komen hoeveel kennis je hebt van beleggingen en hoe bestand je bent tegen beursdalingen.
Je moet geen miljonair zijn om te kunnen beleggen.
Als je met pensioen gaat, wil je waarschijnlijk eindelijk beginnen genieten van je spaarcenten. Maar hoe ga je dat doen? Plunder je je spaarrekening in één keer helemaal leeg? Of haal je je geld af in kleine delen? Een uitkeringsplan kan de juiste oplossing bieden. Een KBCrenteplan zorgt voor een vast aanvullend inkomen uit uw kapitaal. Uw inkomen bestaat dan uit een periodieke rente. Een
Voor meer informatie over deze producten, kan je terecht op www.kbc.be of www.kbc.be/start2enjoy. Hier vind je onder andere de financiële infofiche en het beheersreglement.
tips van de bankier
1
Hou steeds rekening met je beleggersprofiel bij het kiezen van beleggingsproducten. Zo kom je niet voor verrassingen te staan.
2
Let op de looptijd van beleggingen. Als je je geld geen drie jaar kan missen, zoek dan naar beleggingen met een kortere looptijd. Je kan meestal wel vroegtijdig uit een belegging stappen, maar dan moet je rekening houden met eventuele uitstapkosten of een koersnadeel. Door producten te kiezen op basis van de looptijd, kan je de vervaldagen ook goed op elkaar afstemmen.
3
Verlies het rendement niet uit het oog. Dat hangt vaak samen met het risico en de looptijd, maar kan binnen een bepaald profiel nog sterk variëren.
Afhankelijk van je beleggersprofiel kan je vervolgens producten kiezen die daarbij aansluiten. Op www.kbc.be (doorklikken naar ‘sparen en beleggen’) kan je zelf producten bekijken en vergelijken, maar je kan uiteraard ook bij je bankier langsgaan voor zijn advies op maat. Je kan je beleggingen zo structureren dat er vanaf een bepaald moment regelmatig een vervaldag aanbreekt. Op dat moment komt er een belegging vrij en kan je een deel van dat geld gebruiken en een deel opnieuw beleggen. Je kan zo bijvoorbeeld maandelijks een bedrag laten vrijkomen als aanvulling op je pensioen.
KBC-inkomensplan belegt uw kapitaal in beleggingsfondsen en u ontvangt op afgesproken momenten hieruit een aanvullend inkomen. De huidige fondsenkeuze wordt bewust defensief ingevuld. Zo krijgt u een zekere houvast met betrekking tot uw aanvullend inkomen. Daarnaast is er ook de nieuwe beleggingsformule KBC-Life Flexible Start 2 Enjoy - 2012, een tak 23-beleggingsverzekering. Hiermee kunt u een deel van uw geld opvragen wanneer u dat wilt, terwijl de rest van uw investering belegd blijft. Deze beleggingsformule wordt actief beheerd.
Pluk de dag !
3
be/go51
Haal meer uit je geld
11
Bankieren vanuit je zetel?
Het kan nu allemaal digitaal
Ze behoren gelukkig tot het verleden, de lange rijen aan de bankloketten. Om te bankieren hoef je zelfs je huis niet meer uit. Je kan alle bankverrichtingen online opvolgen op je computer, je tablet of je smartphone. Thuis of op het strand, je hebt je bankzaken altijd in de hand. Hoewel online bankieren alleen maar voordelen heeft, staan er toch nog heel wat mensen sceptisch tegenover. Ze maken zich zorgen over de veiligheid van het systeem en lopen daardoor heel wat voordelen mis. De systemen voor internetbankieren zijn uitermate veilig. Het is vaak gevaarlijker om met je bankkaart over straat te lopen dan om online betalingen uit te voeren. Online en mobiel bankieren biedt op elk moment van de dag heel wat mogelijkheden … 1 Verrichtingen bekijken Ben je vergeten wat dat uitstapje van vorige week nu weer kostte of wil je nog eens kijken of je de energiefactuur wel hebt betaald? Op het online systeem van je bank vind je meestal het volledige overzicht terug. Daardoor hoef je ook je rekeningafschriften niet meer af te drukken en dat spaart meteen weer een paar bomen. 2 Realtime overschrijvingen doen
Bij KBC bijvoorbeeld gebeuren overschrijvingen tussen rekeningen van KBC meteen of realtime. Je verliest geen tijd en het geld is meteen waar het moet zijn. Zo kan je thuis via online banking geld overschrijven van je spaar- naar je zichtrekening en vervolgens meteen gaan shoppen met je bankkaart. Je kan bovendien meerdere overschrijvingen tegelijk doen en tekenen. En als je de rekeningnummers van je
begunstigden bewaart, hoef je ze volgende keer niet meer in te geven. Dat bespaart tijd en time is money. 3 Automatische opdrachten geven
Een maandelijks bedrag sparen of een domiciliëring voor je gsm-factuur? Je kan de automatische opdracht hiervoor online ingeven. 4 Elektronisch facturen betalen Facturen ontvangen en betalen in een oogopslag kan met de gratis online-dienst Zoomit. 5 Sparen en beleggen Alle spaar- en beleggingsproducten vind je ook online terug op de website van de meeste banken. Hou je je beleggingen graag zelf in de hand, dan kan je ze online helemaal zelf beheren. 6 Verzekeringen regelen
Kaften vol verzekeringspapieren kan je naar de zolder verhuizen. In heel wat online toepassingen kan je je verzekeringen opvragen in slechts enkele klikken. Schade en ongevallen kan je ook gemakkelijk via de website versturen. 7 Simulaties uitvoeren Hoeveel kan je lenen of hoeveel brengt die ene spaarformule precies op? Op de website van je bank krijg je dankzij de handige simulaties snel een goed beeld van wat je mag verwachten.
SCASHEN
= scannen + cashen Sinds december 2011 kunnen de cliënten van KBC scashen. Dat wil zeggen dat ze eenvoudig geld van de ene rekening naar de andere kunnen overbrengen door simpelweg de speciale scashcode te scannen met hun smartphone. De rekening delen na een etentje of samenleggen voor een geschenk wordt op die manier kinderspel. Ook zakgeld kan op deze manier overgedragen worden. Meer weten? Kijk op www.kbc.be/scashen
12
be/go51
Sandwichgeneratie
Trend 6
h c i w d San ie t a r e n e g
Zorgen voor je (klein)kinderen én je ouders Eens de kinderen het huis uit zijn, breekt voor de 50-plusser een nieuw tijdperk aan. Met zijn herwonnen vrijheid maakt hij plannen voor de rest van zijn leven. Maar hoewel deze generatie zelf onafhankelijk is van anderen, wordt er wel vaak op hem gerekend. Wie zorgt er anders voor de kleinkinderen en oma in het rusthuis? 50-plussers zitten als het ware gesandwicht tussen hun kinderen en kleinkinderen aan de ene kant en hun ouders aan de andere kant en staan altijd klaar om iedereen te helpen. De kinderen kunnen steeds bij hen terecht voor hulp en advies en ook hun eigen ouders kunnen op hen rekenen voor allerhande klusjes. Zolang de 50-plusser zijn eigen leven nog kan leiden en inrichten zoals hij dat zelf wil, zal hij deze taken met plezier op zich nemen. Dit werkt niet in de omgekeerde richting. Zo willen de meeste 50-plussers in geen geval afhankelijk worden van hun kinderen. Ze willen op elk moment hun zelfstandigheid bewaren. De vraag naar uitvaartverzekeringen wordt daardoor bijvoorbeeld steeds groter.
Geef je kleinkinderen een financiële groeispurt Kleinkinderen hebben geluk. Hun ouders openen vaak al bij de geboorte een rekening om hen een zorgeloze toekomst te verzekeren. Bovendien willen hun grootouders meestal ook graag meehelpen aan een goede financiële start. Op het moment dat ze op hun eigen benen staan, kunnen ze hun volwassen leven meteen goed beginnen met een leuk financieel duwtje in de rug. Iedereen die voor een kind wil sparen, kan dat. Moeders en vaders, oma’s en opa’s, meters en peters … KBC heeft hiervoor een aantal interessante mogelijkheden. Via de KBC-Groeispaarrekening kan je op een flexibele manier sparen voor je oogappel. Als je voor minimaal 10 jaar wil sparen, dan biedt het KBCLife Save Plan ook een prima oplossing: dit is een spaarverzekering voor je kleinkind. De voordelen van beide producten even op een rijtje: • Behoud van de controle: jij als grootouder houdt zelf de controle over het gespaarde bedrag: zo bepaal je zelf de einddatum (bijvoorbeeld de 21ste verjaardag van je kleinkind) waarop het gespaarde
bedrag wordt uitgekeerd. Dit kan ten vroegste vanaf de meerderjarigheid van de begunstigde. Tot de einddatum kan je de begunstigde wijzigen. • Flexibel sparen: je bepaalt zelf wanneer en hoeveel je wil sparen. Zo kan je bijvoorbeeld maandelijks een vast bedrag storten en op bijzondere gelegenheden extra stortingen doen, bijvoorbeeld voor Nieuwjaar, een verjaardag, een communie, een goed rapport … • Rendement: wat er ook gebeurt op de financiële markten, het netto gespaarde bedrag is gewaarborgd. • Als je vroegtijdig zou overlijden, blijft het gespaarde bedrag verder rente opbrengen tot de einddatum, waarop je kleinkind een mooie uitkering ontvangt.
• Je houdt een overzicht van alle verrichtingen via de rekeningafschriften van de KBC-groeispaarrekening of via het jaarlijks overzicht voor het contract KBC-Life Save Plan. Het bij elkaar gespaarde bedrag kan je bijvoorbeeld op de 21ste verjaardag als verrassing aan je kleinkind geven, of je kan het er op voorhand over inlichten. Op die manier weet het kind waaraan het zich mag verwachten. Wil hij of zij het meteen gebruiken om een autootje te kopen of om een kot / appartementje in te richten, of laat hij of zij het liever nog even rusten op de bank, in een belegging bijvoorbeeld? Je kan hem of haar ook begeleiden bij het verdere beheer van het geld: jong geleerd is oud geprofiteerd!
Ben jij de zakgeldheld? Het is leuk om je kleinkinderen te verwennen en hen cadeautjes te geven, maar wat ga je doen als ze op een dag een fiets, een brommer en vervolgens een auto van je verwachten? Kinderen moeten zelf leren wat geld waard is, en dat kunnen ze alleen door er zelf mee te leren omgaan. Als ze zelf moeten sparen voor iets wat ze echt graag willen, dan zullen ze ook daar meer zorg voor dragen. Op die manier zullen ze ook veel dankbaarder zijn als ze iets krijgen. Sparen kunnen kinderen alleen maar leren als ze zelf geld in handen krij-
gen. Wil je je kleinkinderen zakgeld geven, dan overleg je het best eerst met hun ouders hoeveel. Volgens een onderzoek van OIVO krijgt driekwart van de jongeren tussen 9 en 17 jaar zakgeld, voornamelijk van de ouders. Gemiddeld krijgen ze 39 euro per maand. Hoe jonger de kinderen, hoe minder ze krijgen. Kinderen van 10 krijgen gemiddeld 21 euro per maand. Eens de kinderen oud genoeg zijn om vakantiewerk te doen, kunnen ze hun zakgeld daarmee aanvullen.
be/go51
Sandwichgeneratie
13
De pensioenleeftijd is een ideaal moment om een aantal zaken op een rij te zetten.
Het testament van je leven Je hebt heel je leven gespaard en afbetaald. Daar bouw je een mooi vermogen mee op. Maar wat gebeurt er precies met je huis en je geld als je er niet meer bent? Luc De Koning, adviseur successieplanning bij KBC, zet de mogelijkheden voor het regelen van je nalatenschap op een rijtje. Wanneer begin je het best met je successieplanning? Luc De Koning (KBC): "Op tijd. Wanneer dat is, verschilt van persoon tot persoon. Het is belangrijk dat je er zelf klaar voor bent voor je eraan begint, want het is niet enkel technisch, maar ook vaak emotioneel. Ik merk vaak dat hoe ouder mensen worden, hoe moeilijker het wordt om te beslissen over hun successieplanning. Mijn raad naar cliënten toe is om de pensioenleeftijd als startpunt te nemen om een aantal zaken op een rijtje te zetten. Vaak wordt dan de groepsverzekering uitbetaald. Bovendien bouw je vanaf dat moment meestal geen vermogen meer op."
Wat gebeurt er als de successieplanning niet geregeld is? "Dat is in de meeste gevallen geen ramp. In Vlaanderen vallen de successierechten vrij goed mee. Als je getrouwd bent en kinderen hebt, dan gaat je vermogen in rechte lijn naar je partner en je kinderen. Zij betalen voor wat ze ontvangen 3% op een vermogen tot 50.000 euro en 9% op de schijf tussen 50.000 en 250.000 euro. Pas als ze elk een vermogen van meer dan 250.000 euro erven, moeten ze op de schijf boven de 250.000 euro 27% successierechten betalen. Voor een gemiddeld gezin in Vlaanderen zal dat niet het geval zijn. Zij zullen gemiddeld 6 à 7% betalen. Ook belangrijk om weten is dat in Vlaanderen voor de berekening van de successierechten het onroerend en het roerend erfdeel gesplitst worden. Als je een huis erft ter waarde van 150.000 euro zal dat dus in twee schijven belast worden: 50.000 euro aan 3% en 100.000 euro aan 9%, ongeacht hoeveel roerend vermogen er nog in de successie zit."
Waarom zou je dan toch aan successieplanning doen? "Als je een groot vermogen hebt, is het aangewezen om je nalatenschap te plannen. Successieplanning steunt op twee pij-
praten met je kinderen. Zo weten zij waaraan ze zich kunnen verwachten en kunnen ze zich voorbereiden op de situatie. Als je een schenking aan je kinderen overweegt, dan moet je hen hier uiteraard bij betrekken."
Wanneer is een schenking interessant? lers. Ten eerste kan je je vermogen tijdens je leven al een stuk afbouwen via schenkingen en ten tweede kan je je vermogen spreiden onder meerdere erfgenamen. Zo kan je bijvoorbeeld de kleinkinderen mee opnemen in je testament of als begunstigden van een verzekering. Door deze spreiding ontstaan er kleinere erfdelen die binnen de lager belaste schijven vallen."
Een successieplanning kan heel wat emoties losmaken. Hoe begin je aan zo’n planning? "Alles hangt af van wat je wil bereiken. Eerst en vooral moet je dus een grondige analyse maken van zowel je financiële als van je persoonlijke situatie. Wat heb je en aan wie wil je het nalaten? Wil je dat je kinderen of kleinkinderen al iets krijgen terwijl je nog leeft? Of wil je één kind of kleinkind iets extra nalaten? Als je daar uit bent, dan is het belangrijk je goed te informeren over de verschillende mogelijkheden. In de media wordt het thema regelmatig aangehaald, maar je kan er ook met je bankier over praten. Die kan je informeren over de verschillende mogelijkheden en meer in het bijzonder over bankgiften of verzekeringen ten gunste van je erfgenamen. De fiscale experts van de bank zoeken dan samen met jou naar de voordeligste oplossingen. In bepaalde gevallen is het noodzakelijk om een notaris te consulteren. Bijvoorbeeld voor een aanpassing in je huwelijkscontract, de verkoop van vastgoed of om je testament op te maken. Je kan er ook voor kiezen om eigenhandig je testament te schrijven, maar dit leidt in de praktijk vaker tot betwistingen dan een testament opgemaakt door een notaris."
Moet je je kinderen inlichten over je plannen? "Eerst en vooral is het belangrijk dat je tot een regeling komt waarbij jij en eventueel je partner een goed gevoel hebben. Uiteraard is het aan te raden om hier vervolgens open over te
"Een schenking is vooral interessant voor roerende goederen zoals geld, spaarrekeningen en effectenrekeningen. De bankgift kan zonder schenkingsrechten en is definitief uit het vermogen van de schenker als die nog drie jaar leeft. Kinderen kunnen een bankgift ook meteen laten registreren aan 3%. Dan is ze onmiddellijk vrij van successierechten. Voor onroerende goederen is een schenking minder interessant. De registratierechten hierbij zijn progressief en lopen ongeveer gelijk met de successierechten. Een schenking is definitief en zorgt voor een dadelijke verarming op je eigen vermogen. Als je een testament opmaakt, dan kan je dit nog tot op je laatste dag laten wijzigen of herroepen."
Wat kan je aan je kleinkinderen nalaten? "‘Generation skipping’ kan de successierechten doen dalen. Daarbij zet je je kleinkinderen al voor een stuk mee in je vermogensplanning. Je kan in Vlaanderen tot 12.500 euro aan je kleinkinderen nalaten zonder dat zij hierop successierechten moeten betalen. Heb je bijvoorbeeld vier kleinkinderen, dan kan je 50.000 euro van je vermogen successierechtenvrij nalaten. Dit kan je regelen via een testament, of via een tak 21/23-verzekering ten gunste van je kleinkinderen. Dat laatste is een verzekering waarbij je zelf de verzekerde bent. Het voordeel hiervan is dat je hier zolang je leeft zelf de eigenaar van blijft en de controle bewaart. Het bedrag dat je in de verzekering plaatst, kan nog verder aangroeien. Als je hier bijvoorbeeld per kleinkind 10.000 euro in investeert, dan zullen zij die 10.000 euro krijgen plus het rendement van de verzekering. Een goed idee voor grootouders die hun kleinkinderen een mooi geschenk willen nalaten."
Graag nog meer informatie? Ga naar je KBC-bankkantoor en vraag naar de Gids erfrecht en successieplanning.
14
be/go51
Sandwichgeneratie
Wie draait op voor de rusthuiskosten van je ouders? Het is een gevoelig thema, maar vroeg of laat krijgt iedereen ermee te maken en dan ben je best voorbereid. De bevolking wordt steeds ouder en de pensioenkassen raken uitgeput. Bij de verzorgingstehuizen worden de wachtlijsten steeds langer en lopen de maandelijkse kosten op tot bedragen die het dubbele van een gemiddeld pensioen in België bedragen. Hoe gaan we ons leven binnenkort bekostigen? En hoe doen je ouders dat op dit moment? Er staat een grijze toekomst voor de deur. Het is dus de hoogste tijd om plannen te maken voor later. We kunnen ervoor kiezen om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen en te rekenen op thuisverpleging, poets- en strijkhulp enzovoort. Je wil misschien liever zelf voor je ouders zorgen dan hen naar een rusthuis te brengen. Dat is helaas niet altijd haalbaar en soms is een rusthuis onvermijdelijk. Maar wie draait er dan op voor de kosten als je ouders het zelf niet kunnen betalen? Op dit moment springt het OCMW bij in de kosten van een rusthuisverblijf. Dat legt uiteraard wel wat druk op de lokale besturen. Sommigen vinden dat de kinderen de financiële zorg voor hun ouders moeten dragen. Dat stuit echter op veel verzet. Als je ouders over voldoende middelen beschikken, betalen zij de rekening uiteraard zelf. Als dat niet het geval is, dan moet het OCMW bijspringen. Het OCMW is verplicht de rusthuiskosten terug te vorderen bij de personen die de zorgplicht dragen over de steuntrekkende. Dat zijn zijn/haar echtgenoot of echtgenote, kinderen en schoonkinderen. Daarbij wordt rekening gehouden met hun financiële draagkracht, zodat zij zelf niet in de problemen komen.
Goed verzekerd tot na de dood Niemand is graag financieel afhankelijk van zijn kinderen. Ook niet aan het einde van zijn leven. De vraag naar uitvaartverzekeringen wordt daardoor steeds groter. Het is misschien een lugubere gedachte, maar wel handig om te weten wat voor uitvaart je ouders willen en of zij hier al iets voor hebben voorbereid. De KBC-uitvaartverzekering, een tak 21-levensverzekering, maakt het rouwproces voor de nabestaanden een beetje gemakkelijker. Ze hoeven zich geen zorgen te maken over de betaling van de uitvaart, maar kunnen meteen overgaan tot het rouwproces. Deze verzekering biedt nog andere voordelen voor de verzekeringsnemer: 1 Hij is levenslang verzekerd. 2 Hij kan het verzekerde kapitaal op elk moment aanpassen aan zijn veranderende noden. 3 De nabestaanden kunnen vrij een begrafenisondernemer kiezen.
4 Na de betaling van de begrafenisfactuur, wordt de eventuele overige som uitgekeerd aan de erfgenamen.
De verzekerde bepaalt zelf het verzekerde bedrag. Naast de verzekering kan hij ook zijn wensen kenbaar maken in een wilsbschikking, zodat zijn nabestaanden hiermee rekening kunnen houden. Het is een moeilijk thema, maar duidelijkheid nu kan later alleen maar voordelen bieden. Blijf niet met je vragen zitten en praat erover met je KBC-verzekeringsagent of met een medewerker van je KBC-bankkantoor. Je kan ook bellen naar het KBC-Telecenter op het nummer 078 152 153, mailen naar
[email protected] of surfen naar www.kbc.be/uitvaartverzekering
Volgorde van zorgplichtigen: 1 Echtgenoot, echtgenote of ex. Als de steuntrekkende gescheiden is, wordt het terugvorderingsbedrag beperkt tot het onderhoudsgeld dat de rechtbank heeft opgelegd of dat de echtgenoten onderling zijn overeengekomen.
Kinderen. Ook geadopteerde of buitenechtelijke kinderen zijn levensonderhoud verschuldigd aan hun ouders. Als er meerdere kinderen zijn, dan wordt het bedrag onder hen verdeeld, maar dit bedrag kan verschillen per kind, afhankelijk van ieders financiële situatie. 2
3 Schoonkinderen. Als de echtgenoot en de kinderen niet genoeg financiële draagkracht hebben, dan worden de kosten verhaald op de schoonkinderen. 4 Ouders en kleinkinderen. Het OCMW heeft wel het recht om de ouders of kleinkinderen van de steuntrekkende aan te spreken voor de kosten van de zorginstelling, maar maakt in de praktijk maar zeer uitzonderlijk gebruik van die mogelijkheid.
Hoe combineer jij werk met de zorg voor je ouders en je kleinkinderen? Deel je tips op www.go51.be
be/go51
Sandwichgeneratie
15
Scheiden mag niet doen lijden Steeds meer mensen ouder dan vijftig jaar kiezen ervoor een punt te zetten achter hun huwelijk. In 2009 vroegen 3.759 60-plussers de echtscheiding aan. In 1999 waren dat er nog maar 2.015. Dat betekent bijna een verdubbeling, terwijl het gemiddelde aantal echtscheidingen verspreid over verschillende generaties in totaal slechts met een vijfde toenam. De voornaamste redenen voor deze hoge cijfers bij 60-plussers zijn een gebrek aan affiniteit bij de partner (28%) of een gebrekkig seksleven (25%), aldus een onderzoek van het Britse Saga van twee jaar geleden.
Sleutel momenten afspraak e Maake bankier j t me
Wat zijn sleutelmomenten? Sommige gebeurtenissen in het leven zijn zo ingrijpend dat ze alles veranderen. De geboorte van een kindje bijvoorbeeld, samenwonen of je pensioen … Doorheen deze katern vind je alvast enkele sleutelmomenten. Je herkent ze duidelijk aan bovenstaand symbool. Op zulke momenten in het leven is het belangrijk om goed voorbereid te zijn. Zeker wat je bankzaken betreft, want ook daar verandert heel wat. KBC heeft daarom heel wat interessante informatie specifiek over jouw eigen sleutelmoment. Meer info: www.kbc.be/sleutelmomenten.
Het is een cliché dat sluit als een bus, maar scheiden doet te vaak lijden. Zeker op het vlak van financiën brengt het een hele rompslomp met zich mee. Bovendien lijden vooral vrouwen financieel onder een scheiding, niet in het minst de ongeschoolde moeders. Zij kunnen vaak amper rondkomen na de scheiding. Dat bleek uit een interuniversitair onderzoek aan de Vlaamse universiteiten in samenwerking met de Vlaamse Overheid uit 2011: ‘Scheiding in Vlaanderen’.
Het is beter dat je je daarom goed wapent tegen financieel geklungel en ruzies. Ga eerst eens langs bij je bankkantoor. Je bankier helpt je graag verder. Zo kan je je gezamenlijke rekeningen laten blokkeren. Dringende financiële zaken regel je dan via de rechtbank. Stel alvorens deze en andere procedures te starten wel je officiële verblijfplaats op punt.
Een gebrek aan affectie en seks ligt aan de basis van hoge echtscheidingscijfers bij 60-plussers. Hebben jullie samen verschillende kredieten afgesloten? Dan blijven jullie beiden aansprakelijk voor de aflossing ervan. Dit blijft ongewijzigd
zolang geen van beiden het krediet overneemt. Jullie kunnen natuurlijk ook beslissen om jullie gezamenlijk onroerend goed te verkopen. Vergeet de verzekeringen niet. Laat je verzekeringsadviseur grondig alle polissen nakijken: misschien zijn er wel aanpassingen nodig. Waarschijnlijk heb je ook een nieuwe polis nodig, als je een eigen wagen koopt of een nieuwe woning betrekt. Als je nog meer advies nodig hebt, vraag het dan aan een expert. In de eerste plaats denk je aan een advocaat, maar er zijn ook andere instanties die je kunnen helpen, zoals bijvoorbeeld het OCMW. Hun juridische dienst is op de hoogte van de procedures en eventuele alimentatieregelingen.
Blaffende honden … zijn maar beter goed verzekerd! Een hond is vaak meer dan een huisdier. Het is een trouwe vriend die deel uitmaakt van je gezin. Daarom wil je hem de beste zorgen geven als hij wordt aangereden en hem beschermen als hij (per ongeluk) iemand bijt. Een verzekering voor je hond (welke een optionele waarborg is bij de gezinspolis) is dus zeker geen overbodige luxe. Die van KBC beschermt zowel je hond als je gezin.
Wat is verzekerd? - Je hond bijt iemand. De verzekering vergoedt meteen de schade, ongeacht wie hij bijt. - Iemand van je gezin wordt gebeten door een andere hond. De lichamelijke letsels worden vergoed door de verzekering, zelfs als de eigenaar van de hond nooit gevonden wordt. - Je hond wordt aangereden. De dierenartskosten worden tot 2.000 euro terugbetaald gedurende vijf maanden na het ongeval. Als je hond overlijdt als gevolg van het verkeersongeval, krijg je de crematiekosten tot 350 euro en, als je dat wil, een nieuwe pup terugbetaald. - Je hond heeft opvang nodig. Als je plots naar het ziekenhuis moet en niemand kan voor je hond zorgen, dan krijg je de kosten voor opvang in het hondenpension tot 300 euro terugbetaald. Dat komt overeen met 20 tot 30 dagen.
Let op! Deze verzekering is niet geldig als je beroepshalve honden houdt of fokt. Ook als je hond het slachtoffer is van een ander ongeval dan een verkeersongeval (zoals valpartijen of verdrinking) of gewoon ziek is, valt dit niet onder de verzekering.
Na je 50ste kom je op een sleutelmoment.
De kinderen zijn (binnenkort) het huis uit, je geniet (straks) van je pensioen, je woning is (bijna) afbetaald…
€ 850 in va kanti
echeq
ues*
Je krijgt meer tijd en/of geld. Investeer jij die vooral in …?
Eindelijk tijd om je dromen na te jagen, de wereld te ontdekken en je interesses te ontwikkelen. Daar heb je nu tijd en geld voor. 50-plus? Een droomsituatie (zie p.3)!
Terwijl je goed voor je eigen ouders wil zorgen, kunnen jouw kinderen extra steun gebruiken en breng je graag tijd door met de kleinkinderen. 50-plus? De sandwichgeneratie (zie p.12)!
de grootste kinderkamer heb ik omgevormd tot een atelier, waar ik nu schilderijen maak en potten bak. Heerlijk! Eva, 56 jaar
ik heb al meer gewerkt in het huis van mijn dochter dan in dat van onszelf. Marc, 67 jaar
Binnen anderhalf jaar is het huis afbetaald. als die kost wegvalt, investeren we in een huisje in de ardennen dat ik zelf wil opknappen. Willem, 60 jaar
Woensdag en vrijdag hou ik mijn twee kleinzoontjes bij, zodat ze niet elke dag naar de crèche moeten. Rita, 59 jaar
een eigen bed & breakfast? ik kan niet wachten tot mijn pensioen ingaat. Mia, 53 jaar
Binnenkort maak ik eindelijk die fietsreis door tibet! Jean, 54 jaar
nu ik stilaan minder werk, heb ik me aangesloten bij de vereniging die de dorpsevenementen organiseert. Walter, 62 jaar
ik probeer dagelijks langs mijn moeder in het rusthuis te gaan. anders ziet ze niemand tijdens die lange dagen. Veerle, 52 jaar
Vertel het op www.go51.be
De 2 meest inspirerende inzendingen worden beloond met € 850 aan Vlaanderen Vakantiecheques. Een extra maand pensioen in de vorm van vakantiegeld!
*Een gemiddeld pensioen van een werknemer (zie p.2 van deze katern) in de vorm van Vlaanderen Vakantiecheques. Het reglement van deze wedstrijd staat op www.go51.be/ wedstrijdreglementwineenextramaandpensioen
