Een glazen dak boven je hoofd Deze leuke gekleurde draden vind je in serres. Ze dienen om planten te leiden, maar daarover vertellen we later meer. Je hebt kleine serres in tuinen, maar ook hele grote serres van de tuinbouwers. Deze serres zijn grote glazen ‘huizen’ boordevol planten. Het zijn vaak technologische hoogstandjes. In serres worden groenten, fruit en sierplanten geteeld. Het verhaal van de sierteelt is een heel apart verhaal. Vandaag gaan we op bezoek bij een tomatenteler en ontdekken we alles over glasgroenten.
ten n e o r g Welke en d r o w t i en fru lt? e e t e g in serres
Klaar voor de veiling Glasgroenten worden meestal verkocht op de veiling. Vooraleer ze naar de veiling gaan, moet er nog een en ander gebeuren. Na het plukken legt de tuinder de rijpe tomaten voorzichtig in bakken. Hij bekijkt de kwaliteit en de vorm. Hoe rood zijn ze? Hoe groot zijn ze? Is hun huid glad? De tuinder sorteert de tomaten op kwaliteit en vorm. Na het sorteren overtrekt hij de bakken met folie. Die bakken worden in de vrachtwagen geladen. Klaar om te vertrekken naar de veiling!
en t a m o t l e e ev o h t i u n e k n. Re e n n u k k a b iling e v n e e n i er d je n i v e j d a a l Het werkb e. t i s b e w e d op
Er bestaan tomaten in alle vo rmen en gewichten. Je hebt me nsen die tomate nsoorten verzamelen . Hoe ziet j ouw ideale tomaat eru it?
De oogst Tomaten zijn kwetsbare vruchten. Daarom worden ze met de hand geplukt. Op deze manier worden ze niet beschadigd. Een tomaat met een scheurtje in of met een rotte plek kan je nu eenmaal niet verkopen. Niemand koopt slechte of rotte tomaten. De plukkers dragen soms handschoenen. Dat maakt de kans op schade nog kleiner.
M aak een leuke catalogus fruit. en en t en o gr e r r e s et m Je kan er versc hillende criteria voor gebruiken: zomergroenten /- fruit, d, wintergroente, volle gron substr aat…
Ken je ook de Franse naam va n deze gro enten en fruit? Z oek het even op . Je vin dt leuke w erkblaa djes op de w ebsite.
Aan het werk Tomaten zijn kwetsbare vruchten. Daarom worden ze met de hand geplukt. Op deze manier worden ze niet beschadigd. Een tomaat met een scheurtje in of met een rotte plek kan je nu eenmaal niet verkopen. Niemand koopt slechte of rotte tomaten. De plukkers dragen soms handschoenen. Dat maakt de kans op schade nog kleiner. Het werk in een serre is intensief. Het oogsten gebeurt met de hand en het is er ook altijd erg warm. Omdat er zoveel handenarbeid bij komt kijken, heeft de tuinbouwer veel helpende handen nodig. Die helpen om op korte tijd de groenten te oogsten. Ook tomaten plukken is een lastig karwei. De plukkers zijn heel moe na een dag werken. Gelukkig heeft de tuinbouwer een aantal trucs om het plukken gemakkelijker te maken. De planten groeien in bakken boven de grond. Zo kunnen de plukkers op armlengte plukken. De tomatenplanten groeien heel hoog, hoger dan de plukkers met hun handen kunnen reiken.
Daar heeft de tuinbouwer ook iets op gevonden. Hij leidt de planten met draden naar beneden zodat de plukkers alle tomaten gemakkelijk kunnen plukken. Omdat de tuinbouwer niet genoeg mensen van bij ons vindt om voor hem te werken, stelt hij vaak allochtonen tewerk.
or t c e s e k l e w Zoek op in ouw de meeste b van de land aan het werk zijn. n allochtone ke landen komen Uit wel mensen? deze
Voer een klasgesprek: waarom willen allochtonen hier werken? Waar slapen ze dan? Gaan ze nog terug naar hun moederland?
Zoemende bevruchting Geen tomaten of andere vruchten zonder bloemen. Jawel, er groeien bloemen aan tomatenplanten! Die bloemen moeten bevrucht worden zodat er een vrucht kan groeien. In de natuur zorgen dieren hiervoor, geholpen door de wind. In serres kunnen de diertjes en de wind hun werk niet doen omdat alles goed afgesloten is. Om de bloemen te bevruchten zet de tuinbouwer hommels in. Ze vliegen van bloem tot bloem om die te bevruchten. Een handig systeem, vooral als je weet hoe het vroeger gebeurde. Vroeger moest de tuinbouwer met een toestelletje van de ene bloem naar de andere gaan. Dat machientje trilde, waardoor het stuifmeel opving en de bloemen één voor één bevruchtte. Wat een karwei! tappen Beschrijf de s hting van de bevruc in tekeningen. ning Geef elke teke een titel.
Bekijk
het leve n
van een hommel naderbi j. Wat ge beurt er zoal in een hommel doos?
Lekker warm door de technologie In serres groeien vooral groenten die van warmte houden, zoals tomaten, komkommers en paprika’s. Daarom moet het er net warm genoeg zijn. Via computergestuurde klimaatregeling bepaalt de tuinbouwer hoe warm het in de serre is. Sensoren voelen hoe warm de lucht is en regelen de temperatuur in de serre. Is het te warm, dan worden de ramen automatisch opengezet. Is het te koud, dan gaat de verwarming aan. Op die manier blijft de temperatuur optimaal voor de groenten. Andere sensoren meten de luchtvochtigheid. Als het te droog is, wordt er water verneveld. Dat water is meestal regenwater dat opgeslagen is in grote vijvers. In de winter is er minder zonlicht dan in de zomer. Planten hebben licht nodig om te groeien. Daarom zorgt de teler dat er ook in de winter voldoende licht is in de serre. Tomaten kunnen dus het hele jaar door groeien. Is dat ook zo in een tuin zonder serre?
armte in serres Het effect van w uittesten. s la k e d in k o o kan je otten en plant p m e lo b e e tw m Nee nkele bonen. e n a rv a a d lk e in tje water. Over e e b n e e e z f e e G mpotten trek je één van de bloe . Zet het vast een plastic zakje je. Zet nu de met een elastiek n aan het raam. e tt o p m e lo b e e tw tjes elke dag n la p e d t a d rg o Z krijgen. evenveel water ot zullen de In welke bloemp ontkiemen? bonen het eerst
In ons lichaam zitten ook heel wat sensoren of zintuigen. Doe de test met warm en koud. Wat doen wij bijvoorbeeld als we het te warm hebben?
Rotsplanten?! Al eens gezien waarin de wortels van een serreplant groeien? Groeien ze in de aarde? Niet altijd, sommige groenten en fruit worden in een substraat geteeld. Dat kan uit verschillende materialen bestaan, zoals glaswol of rotswol. Het substraat dient om de plant vast te zetten en vervangt de aarde uit de tuin. Een plant heeft grond nodig om zich in te verankeren. Ze heeft ook voedingsstoffen en water nodig. Die vindt ze in de aarde. Bij substraatteelt worden de voedingsstoffen, meststoffen, water en mineralen via buisjes geïnjecteerd.
Wat zijn min eralen? Hebben men sen die ook nodig? Waa rin vind je d ie? (Cfr. voeding sdriehoek, gezondheids educatie)
t. Neem maakt substraa Test een zelfge er dijsjes en snijd ra n e ls e rt o w enkele ier, wat keukenpap g Le f. a s je p ka de een ren servetten in ie p a p f o n tte a w k dienblad. Maa bord of op een n r vochtig met ee het keukenpapie de t te nat.) Leg er ie (N r. ie e ro p ns plante nblad t bord of het die he t e Z . p o s je kap tig plaats en bevoch e ig nn zo n e e p o ater. et een beetje w het elke dag m pjes en maken de ka Na enkele dag nog s aan. (Je vindt nieuwe scheutje p de website.) experimenten o
Vriend of vijand? Net zoals mensen of dieren kunnen planten ook ziek worden. Als dieren of mensen dicht bij elkaar zitten, worden ziektes gemakkelijk verspreid. Denk maar aan verkoudheden. Bij planten is dat net zo. Als er in de serre een plant ziek is, kunnen er heel vlug andere besmet worden. Planten kunnen bijvoorbeeld ziek worden of opgegeten worden door insecten. Voor insecten is een serre een paradijs. Er is eten in overvloed. Om niet onnodig met insecticiden te moeten sproeien, hangt de tuinbouwer vangplaatjes in de serre. Dat zijn kaartjes met lijm erop. De insecten blijven eraan vasthangen. Op de vangplaatjes telt de tuinbouwer hoeveel insecten er gevangen zijn. Zo krijgt hij een idee van het totale aantal insecten in de serre. Als er teveel insecten zijn die de planten kunnen beschadigen, grijpt hij in.
e mgeving van d o e d in n te c e Zoek ins icroscoop. m n e e r e d n o ijk ze school en bek allemaal ziet. je t a w n a v n staa Je zal versteld
Een tuinbouwer sproeit niet meer dan nodig is. Dat is ongezond en duur. Hij zou bovendien ook de hommels doden, en die heeft hij nodig om zijn planten te bevruchten. Op het plaatje dat je op de foto ziet, zitten eitjes of popjes van onschadelijke insecten zoals sluipwespen, roofmijten of lieveheersbeestjes. De tuinbouwer hangt ze in de serre. Wanneer ze volgroeid zijn, doden ze de schadelijke insecten.
Stel een b oekje same n met de vri enden en vijanden v an de planten. Z oek bij elk daarva n een foto en schrijf erbij wat die vriend of vijand doet.
, n e k a m l a v n liege v t i u r f it n u e r e f f s e j k u Zel t s g Le ? t a d e j e kele o n e d e i d hoe t a a l t en o p a gen d m a e j l e n k e n e e a in n Leg . n a e a t s n e p o da gen er over de opening van dtiek. keukenpapi het vast met een elas pot en zet de pot regelmatig, geveer Controleer tien da gen lang. Na on minstens egen er een heleboel e dit tien da g vli rond in de pot. (Do fruitvliegen of in de zomer.) in de lente
Glazen huis of glazen dorp? Als je in de auto zit, zie je wel eens glazen gebouwen in het veld staan. Dat zijn serres. Ze zijn volledig uit glas gebouwd om het zonlicht binnen te laten en de wind tegen te houden. Kijk eens goed naar het dak. De tuinbouwer kan stukken omhoog zetten zodat er verse lucht in de serre kan en warme lucht naar buiten kan. Het bassin dat je ziet is geen zwembad voor de tuinbouwer. Het is een groot waterreservoir voor zijn planten. Via dakgoten leidt hij het regenwater naar het bassin. Dit verzamelde water pompt hij naar de serre als voeding voor de planten. Slim gezien toch! Dankzij de grote poort kan de tuinbouwer met een vrachtwagen binnenrijden om de groenten of het fruit in te laden. In de grote witte tank zit de brandstof om de serres te verwarmen.
jven i r d e b e r r e se eren. Situeer d d n a a l V t an Wes v t r a a k ing, l op de i e v e d j i icht b d e z s t a a Tip: pl verse g a d e k l e eten o m e z t n wa en. r e v e l n e t produc
s e j d a a l b n e k e r e r r e s e k . e Leu t i s b e w e d p o e j d vin
Eenmaal, andermaal … verkocht Groenten en fruit die je in de versafdeling van de winkel vindt, komen van de veiling. De landbouwer brengt er enkel zijn producten van uitstekende kwaliteit. Controleurs kijken na of de landbouwers goede producten aanleveren. Groothandelaars zitten aan bankjes met een fax en een computer. Voor hen zie je een klok waarop je het nummer van het product kan aflezen. Rond dat nummer zie je een cirkel met bewegende lichtjes. Die bepalen de prijs. Als een handelaar op een knop drukt, stoppen de lichtjes. De eerste die drukt, krijgt de producten, maar als je te vlug drukt, betaal je waarschijnlijk teveel. Het is de kunst om op het juiste moment op de knop te drukken. Achteraan staan de tuinders gespannen toe te kijken hoeveel ze voor hun producten krijgen. Hoe beter de kwaliteit van de groenten, hoe meer geld ze ervoor krijgen, natuurlijk. Winkels kunnen de groenten en het fruit dat zij nodig hebben, kopen op de veiling. De winkels verkopen het op hun beurt door aan de klanten. Aan ons dus.
Ken jij e
Bekijk e
aan wel
fruit mo
stukken
aan die
Houd ee
g in We
ens de
REO-vei
certifica
en veilin
website
ling in R
ten of k
ke punte
eten vol
groente
criteria
n veiling
oeselar
st-Vlaan
deren?
van de
e. Zoek
waliteits
n de gro
doen. K en fruit
voldoen
.
de
labels e
enten e
n lees
ies dan
n het
enkele
en kijk o
f ze
in de kla s met m eegebra tussend chte oortjes, … Probeer prijs voo een goe r je pro de duct te krijgen. oud spe
elgoed,
In de supermarkt Vroeger teelden veel mensen hun groenten in hun moestuin, of ze kochten ze bij een boer in de buurt. Vandaag gaan we meestal naar de groentewinkel of de supermarkt. In de winkel vinden we alle groenten samen en is alles vers. Een groothandelaar koopt ze eerst op de veiling. Daarna koopt de kleinhandelaar ze op om in zijn winkel te leggen, en daarna koop jij ze. Wist je dat tomaten na de oogst binnen 1 of 2 dagen in de winkel liggen?
tsepot u h , p e o s e t Maak groen recht. e g e t n e o r g r of een ande eurig k w u a n e o d ecept, r t e h k e e r p echt Bes r e g t e h d i e en ber n e p o k n i e g de nodi akelijk! m S . t p e c e r volgens het
it e t li a w k n e id e h ig il Voedselve agen ten dr n e o r g e t k a p r e v r o o V ieruit? h e w n e r le t a W . t e een etik et. Let ik t e t e h n e m a s r e e s Analy t, h ic w e g , s ij r p , id e h r a a op houdb eit. t li a w k , s ip t r a a w e b , t herkoms
