4 mei 2015 19.15 uur rondom het monument Banken stoelen en geluid staan klaar, en de eerste mensen arriveren. 19.30 uur de meeste mensen zijn er en het korps Asaf opent de herdenking met het nummer: Free World Fantasy vervolgd met het openingswoord door dhr. J. vd Kuur Goedenavond. Allen die hier rondom het monument staan, op de avond van de dodenherdenking. Van harte welkom, in het bijzonder ook dhr. Joustra van het College ( B.&W. ) van Zuidwest Friesland, vanwege de kranslegging, evenals de kinderen van de basisschool de Gielguorde, en ons korps Asaf. Anno 2015: … leven er meer dan 7 miljard mensen op aarde. Zij verschillen van elkaar in uiterlijk, in karakter, taal, religie en cultuur en wonen verspreid over heel de wereld. Wanneer je vraagt, wat zij het belangrijkste vinden, zeggen ze: … vrijheid! Vrijheid van het woord, kunnen zeggen, schrijven en geloven wat je zelf wilt, vrijheid van meningsuiting in een respectvolle houding jegens elkander. Vrijheid is ook een leven zonder angst voor terreur, vervolgingen, geweld of oorlogen oorlogen die er helaas nog teveel zijn geweest na 1945 – oorlogen, conflicten nu nog, evenals andere en nieuwe vormen van antisemitisme en onverdraagzaamheid. Vrijheid is ook : het hebben van een dak boven je hoofd, en voldoende eten en drinken. Nu, op 4 mei zijn we straks 2 minuten stil en denken we aan W.O.II en aan de miljoenen mensen die toen zijn omgekomen. En morgen, 5 mei vieren we de bevrijding, en onze vrijheid in grote dankbaarheid jegens allen die deze vrijheid zo zwaar, ook voor ons, bevochten hebben. Ieder jaar opnieuw, omdat wij niet vergeten, doorgeven en doorvertellen. Niet vergeren : … daarom dit oorlogsgedicht “72 “, over de executie van 72 verzetsstrijders, Om ons eraan te herinneren dat toen – en ook nu weer Anno 2015 – opnieuw executies voorkomen.
Twee en zeventig. Een salvo klinkt – de daad is slechts een kogel, en niemand weer wie hen begraven zal, Tegen de eeuwigheid is het zoo weinig, Maar twee en zeventig is hun getal. Zij waren trots het Vaderland te dienen, Wat is gevaar in hun vereend geval? Hun liefde was hun schild en de betrouwen, Maar twee en zeventig is hun getal.
Zij meenden, dat geen macht hun kon beletten, De vrijheid van het land ging bovenal Er is zoo grote blijdschap in dit offer ….. Maar twee en zeventig is hun getal. Een salvo klinkt – hun taak vond geen genade, Doch wee dengeen, die hen vergeren zal, Tegen de eeuwigheid zijn zij zo weinig, Maar twee en zeventig is hun getal. Hierna hebben we met medewerking van het korps Asaf samenzang: Bea Vervolgd door de overdenking door dhr. H. Hendricks
Geachte bewoners van Waaxens en Lollum en allen die hier verder aanwezig zijn. Wij gedenken vanavond, dat het nu 70 jaar geleden is dat wij in Europa en Azië verlost werden van, denk ik, de grootste terreur die onze beschaving geteisterd heeft. Wij gedenken ook de enorme offers die gebracht zijn om die bevrijding tot stand te brengen. En als je dat zegt, komen ook vanzelf al die vragen op je af: hoe is dit in godsnaam mogelijk geweest, hoe kon dit alles komen? En je zegt ook: dit mag nooit weer gebeuren. En wat voor boodschap hebben die gebeurtenissen van 70 jaar geleden nu voor ons, in onze tijd? Wat zeggen die in deze tijd, die waarachtig ook niet zo gemakkelijk is.. ? Zoveel vragen= en ik heb precies 7 minuten om daar iets zinnigs over te zeggen. Daarom wil ik mij vanavond laten leiden door 2 beelden, 2 foto’s, die ik onlangs toevallig ben tegen gekomen op internet en die mij geraakt hebben. Zij zeggen ons iets treffends over de tijd voorafgaande aan de oorlog enzij zeggen ons iets over de houding van ons-mensen, toen en nu. U heeft die foto’s zojuist uitgereikt gekregen. Ze zijn niet al te scherp, maar met een beetje goede wil is er voldoende op te zien. De twee foto’s, hoewel afzonderlijk gevonden, hebben met elkaar te maken. Op beide is een grote menigte te zien. En de onderste foto is eigenlijk het gevolg van de bovenste. De bovenste foto is genomen 2 augustus 1914, dus aan de vooravond van de eerste wereldoorlog. Het is een beeld van een menigte mensen in München die geluisterd hebben naar een rede om ze op te roepen om mee te doen aan de uitgebroken oorlog. En als je goed kijkt, zie je in het omcirkelde gedeelte een figuurtje staan die we eigenlijk allemaal wel kennen… Je ziet in die cirkel, in die menigte.. Adolf Hitler staan. En zo te zien is hij het helemaal eens met die oorlog. Kort daarop zal hij zelf daarin ook als soldaat gaan vechten. Op de onderste foto is ook een menigte te zien. Deze is genomen 13 juni 1936, dus aan de vooravond van de 2e wereldoorlog op de scheepswerf Blohm und Voss, bij de ter waterlating van een schip. Op die onderste foto heeft de man van de bovenste foto, Hitler, inmiddels bijna absolute macht gekregen. Je ziet een uitgelaten massa mensen die allen de Hitler-groet brengen. Want wat is er aan de hand? Hitler zelf bleek onverwachts bij de ter-waterlating aanwezig te zijn en hij krijgt een uitzinnige begroeting ,want velen lopen hem achterna. Maar er is één mens op die foto die een afwijkend gedrag toont. Er staat al een cirkel om hem heen getrokken. Wat doet die man hier anders dan de rest? – Hij brengt niet de Hitler groet =maar staat met zijn armen over elkaar. Demonstratief.
Deze foto’s doen mij iets. Op de bovenste foto is daar dus de mens, Hitler, die de macht begroet en uiteindelijk zelf die macht belichaamt = en wat dát betekend heeft, weten wij de afloop. Hij heeft onnoemlijk veel leed in de wereld gebracht, leed dat tot de dag van vandaag nog doorklinkt. Maar op die onderste foto is er een mens te zien die ‘nee’ durft te zeggen.. Die niet met die massa meegaat, die een keuze heeft durven maken, die het verdomd! Wij zeggen: die oorlog mag nooit weer gebeuren; alsof dingen precies zo weer terug zullen komen zoals ze ooit gebeurd zijn. Maar als iets terugkomt zal het in een andere vorm zijn. Duisternis heeft vele gedaanten. En juist daarom gaan er van die foto’s voor mij een appél uit. Want als er iets is, dat wij kunnen leren uit die tijd hetgeen nu nog geldt, dan zal het altijd de houding zijn die een mens inneemt, in dit geval de houding van deze man. Zijn naam is Landmesser. En dat is dan ook met een het appél naar onze tijd: Kunnen wij ‘nee’ zeggen als hij? - Kunnen wij als het moet tegen de stroom in oproeien? Durven wij keuzen te maken met dezelfde consequenties? Nooit meer oorlog zeggen wij, Maar ik denk dat het van belang is dat wij ons dan afvragen: in welke wereld staan wij nu? Door wie laat ik mij leiden? - Kan ik , durf ik, zélf nog te denken ? Durf ik nog keuzen te maken, of ga ik maar met de grote stroom mee? Ga ik op in de massa? Verzet, het begint niet met grote woorden, of met grote daden, maar het begint bewustwording, met ‘nee’ durven zeggen zoals die man op de onderste foto. Zoals dat ook begonnen is voor alle mensen die in de oorlog in opstand gekomen zijn tegen het onrecht, door een keuze durven maken, door te zeggen: daar doe ik niet aan mee. Uiteindelijk geldt voor mij: op welke van beide foto’s wil ik staan ? Ik wil eindigen met een gedicht van Remco Campert: ‘verzet begint niet met grote woorden ‘ Verzet begint niet met grote woorden maar met kleine daden zoals storm met zacht geritsel in de tuin of de kat die de kolder in zijn kop krijgt zoals brede rivieren met een kleine bron verscholen in het woud zoals een vuurzee met dezelfde lucifer die een sigaret aansteekt zoals liefde met een blik een aanraking iets dat je opvalt in een stem jezelf een vraag stellen daarmee begint verzet en dan die vraag aan een ander stellen
Vervolgens word het trompetsaluut gegeven, de klok slaat 8 uur en worden er 2 minuten stilte in acht genomen. Daarop word er een krans gelegd door dhr. S. Joustra van het college van de gemeente Zuidwest Friesland, en één door de kinderen Marten Algra en André Draaisma van de basisschool de Gielgourde. Hierna worden er gedichten voor gedragen door Lennaert vd Kuur en Marike van Velthoven.
Oorlog en vrede Ik denk niet graag aan een echte oorlog. Maar kort geleden speelde ik zelf nog in een lasergame gevecht. Dat was best vet, maar dus niet in het echt. De baas of eens de winnaar zijn, is ook best wel fijn. Maar niet zoals Hitler of Verkeerden, geef mij dan maar de geallieerden. Vorig jaar was ik nog in Normandië op het strand, daar kwamen ze aan land. En vochten ze voor onze vrijheid en ons leven, en leef ik niet in angst en beven. Mijn opa is een keer door de Duitsers geraakt, toen de vuren zijn gemaakt. Zodat de Engelsen wapens hebben uitgeworpen hier vlakbij onze dorpen. Na de oorlog moest mijn opa vechten tegen Indonesiërs, want die wilden eigen rechten. En net als ons, ook heel graag vrij zijn. Mijn opa kon daarna nooit meer blij zijn. Ik denk niet graag aan een echte oorlog, dat maakt ook mij niet blij. Maar toch, als ik denk aan alle doden en gewonden, dan denk ik, ik ben vrij. Dit gedicht is gemaakt en voorgedragen door Lennaert van der Kuur
Tweede wereld oorlog Het is vandaag weer 4 mei, de jaren vliegen voorbij
70 jaar geleden alweer, en velen van hen zijn er niet meer. Wij kunnen het ons nauwelijks voorstellen, als we onze pake’s en beppe’s horen vertellen. Mensen die verstop zaten voor vele jaren, op hoop dat de Duitsers hen niet kwamen halen Werd je wel gevonden, dan werd je op de trein naar concentratiekampen verzonden. Daarom is het goed dat we hier elk jaar 2 minuten bij stilstaan, en onze gedachten hierover laten gaan De vele mensen die voor de vrijheid hebben gevochten en gestreden, en toch zij overleden. Dit gedicht is gemaakt door Boudien Venema en voor gedragen door Marike van Velthoven. Hier na wordt het Fries volkslied gezongen en beëindigd de bijeenkomst.
Wij als D.A. bestuur willen alle vrijwilligers erg bedanken voor een zeer geslaagde overdenking.
