ECTS-fiche
1. Identificatie
Opleiding
SLO
Module
Didactische competentie oefenlessen
Code
E3 DCO
Lestijden
80
Studiepunten
6
Ingeschatte totale
150
studiebelasting (in uren)1 Mogelijkheid tot
JA
aanvragen vrijstelling Vereiste aanwezigheid
100%
1 De totale studiebelasting hangt af van de kennis, inzet en ervaring van de student . De ingeschatte totale studiebelasting geeft een gemiddelde weer en wordt uitgedrukt in uren van 50 minuten. Het omvat de lesmomenten, de verwerkings-‐ en voorbereidingstijd en de evaluatiemomenten.
1
2. Inhoud De module “Didactische Competentie Oefenlessen” (DCO) is gekoppeld aan de module “Didactische Competentie Stage” (DCS 2). In deze module worden de inzichten, vaardigheden en attitudes die tot dan toe verworven werden in de verschillende modules van de opleiding toegepast in een oefenles als voorbereiding op DCS 2 (zie ECTS-fiche DCS 2) in het praktijkveld. Er wordt een project uitgewerkt rond “beroepsgerichte competenties” in een secundaire school. In DCO gebeurt de inhoudelijke, didactische en organisatorische voorbereiding van het project. DCO bestaat uit : les over : -
kennismaking, situering & doel module, info over het project en in overleg met de cursisten samenstellen van duo’s (en klasgroepen)
-
bekijken fotomateriaal van vorige projecten
-
overlopen info-en werkbundel met bijlagen
-
inkijken portfolio’s vorige workshops en opmaken planning oefenlessen.
-
reflectiemodel Korthagen
samen beslissen over : -
doel en aanpak project
-
keuze projectnaam
-
(lay-out presentatie “voorstelling-en inschrijving workshops”)
-
(lay-out “tevredenheidsenquête”)
-
organisatie toonmoment
schriftelijke voorbereiding workshops : -
blauwdruk met planning en opbouw van de workshop
-
teaser en presentatie “voorstelling-en inschrijving workshops
-
lesvoorbereiding oefenles
-
cursus leerlingen
-
projectfiche
-
invullen aanvraag leermiddelen en onkosten
visitatie door projectcoördinatoren stageschool : -
projectcoördinatoren, krijgen informatie over de workshops
-
cursisten kunnen vragen stellen en krijgen feedback
2
oefenles geven, die een onderdeel is van de workshop individuele feedback van lector op schriftelijke voorbereiding plenaire evaluatie aanpak project In DCO gebeurt de voorbereiding van DCS 2. Voor meer informatie, zie ECTS-fiche DCS 2. Een gedetailleerde beschrijving van de opdrachten, verwachtingen en deadlines is terug te vinden in de info-en werkbundel DCO en DCS 2. De cursisten krijgen bij aanvang van het semester een papieren versie. De digitale versie is terug te vinden op de Digitale Leeromgeving.
3. Draagt bij tot volgende competenties 1.leraar als begeleider van leer-en ontwikkelingsprocessen De leerkracht kan : -
de beginsituatie van de leerlingen en de leerlingengroep achterhalen.
-
doelstellingen kiezen en formuleren.
-
de leerinhouden en leerervaringen selecteren.
-
de leerinhouden en leerervaringen structureren en vertalen in leeractiviteiten.
-
een aangepaste methodische aanpak en groeperingsvorm bepalen.
-
individueel en in teamverband leermiddelen kiezen en aanpassen.
-
een krachtige leeromgeving realiseren, met aandacht voor de heterogeniteit binnen de klasgroep.
-
observatie en evaluatie voorbereiden, individueel en indien nodig in team.
-
proces en product evalueren met oog op bijsturing, remediëring en differentiatie.
-
het leer- en ontwikkelingsproces adequaat begeleiden in Standaardnederlands en daarbij rekening houden met en gericht inspelen op de diverse persoonlijke en maatschappelijke taalachtergronden van de leerlingen.
-
omgaan met diversiteit in de leergroep.
-
leer- en ontwikkelingsprocessen opzetten, zowel vanuit de inhouden van zijn/haar vakgebied, als vanuit een vakoverschrijdende invalshoek.
2. leraar als opvoeder De leerkracht kan : -
in overleg een positief leefklimaat creëren voor de leerlingen in klasverband en op school.
-
adequaat omgaan met leerlingen in sociaal-emotionele probleemsituaties of met gedragsmoeilijkheden.
-
fysieke en geestelijke gezondheid van de leerlingen bevorderen.
-
communiceren met leerlingen met diverse taalachtergronden in diverse talige situaties.
3
3. leraar als inhoudelijk expert De leerkracht : -
beheerst de domeinspecifieke kennis en vaardigheden realiseren, en kan die verbreden en verdiepen.
-
kan de verworven domeinspecifieke kennis en vaardigheden aanwenden.
4. leraar als organisator De leerkracht kan : -
een gestructureerd werkklimaat bevorderen.
-
een soepel en efficiënt les- en dagverloop creëren, passend in een tijdsplanning vanuit het oogpunt van de leerkracht en de leerlingen.
-
op correcte wijze administratieve taken uitvoeren.
-
een stimulerende en werkbare klasruimte creëren, rekening houdend met de veiligheid van de leerlingen.
5. leraar als innovator en onderzoeker De leerkracht kan : -
het eigen functioneren ter discussie stellen en bijsturen.
6. leraar als lid van een schoolteam De leerkracht kan : -
overleggen en samenwerken binnen het schoolteam.
-
binnen het team zowel vakspecifiek als vakoverschrijdend over een taakverdeling overleggen en afspraken naleven.
-
de eigen pedagogische en didactische opdracht en aanpak in het team bespreekbaar maken.
-
in Standaardnederlands adequaat in interactie treden met alle leden van het schoolteam.
7. attitudes
Aan volgende attitudes wordt tijdens de module DCO en DCS 2 aandacht besteed : Teamgerichtheid : de mate waarin iemand in staat is om een actieve en constructieve bijdrage te leveren tot het realiseren van de groepsdoeleinden. o
stelt informatie ter beschikking van de groep
o
is bereid om groepstaken op zich te nemen
o
helpt collega’s in nood
o
levert een positieve bijdrage aan de groepssfeer
o
stimuleert anderen om constructief mee te werken
o
ziet zijn aanpak en/of visie niet als heiligmakend
o
komt goed voorbereid naar de (plenaire) bijeenkomsten
4
Flexibiliteit : de mate waarin iemand in staat is het eigen gedrag aan te passen naargelang de context, als problemen of kansen optreden, om het beoogde doel te bereiken. o
verhoogt het werktempo indien omstandigheden dit vragen
o
reageert rustig bij wijzigingen in de planning
o
kan snel inspelen op onverwachte situaties
o
stelt eigen belang ondergeschikt aan dit van de groep
o
houdt niet rigide vast aan eigen voorstellen en doelstellingen; kan compromissen sluiten
o
bouwt mee verder op andermans inbreng
Verantwoordelijkheidszin : de mate waarin iemand in staat is om aangegane verplichtingen en taken au-serieux te nemen; strikte hantering van afspraken, regels en procedures. o
komt afspraken i.v.m observatie-en doestage correct na
o
is stipt in het indienen van taken en opdrachten
o
komt op tijd naar de les
o
verwittigt tijdig de lector indien hij/zij niet stipt aanwezig kan zijn in de les
o
levert een constructieve bijdrage tijdens de bijeenkomsten
Kritische zin en leerbereidheid : de mate waarin iemand open staat voor kritiek, confrontatie zoekt om tot efficiënter functioneren te komen, is bereid tot bijsturen. o
luistert naar feedback en doet er zichtbaar iets mee
o
kan fouten toegeven
o
stelt vragen bij onduidelijkheid
o
kan kritiek op zijn voorstellen aanvaarden
o
weet uit de beoordelingsenquête, ingevuld door zijn klasgroep minimaal 2 leerpunten voor zichzelf te formuleren
Organisatievermogen : de mate waarin iemand in staat is om in functie van de te bereiken doelstellingen structuur aan te brengen in tijd en ruimte, prioriteiten te bepalen bij het aanpakken van taken of problemen en de te nemen stappen en nodige middelen aangeeft. o
zorgt er mee voor dat de beschikbare tijd zo efficiënt en zo effectief mogelijk besteed wordt
o
richt zijn aandacht op de prioriteiten
o
maakt volgens de afspraken tijdig een planning op en houdt deze up-to-date bijv. blauwdruk workshop en Excel bestand “media”
o
brengt structuur aan in eigen werk
o
gaat systematisch te werk
5
4. Doelstellingen A. Maken van een lesvoorbereiding Een schriftelijke overzichtelijke en hanteerbare lesvoorbereiding maken voor een oefenles van 50 - 60 minuten (afhankelijk van de grootte van de groep), die relevant is voor de workshop en structureel uitgewerkt is volgens de pos-criteriafiche en het Elantlesvoorbereidingsformulier en waarin : -
een beginsituatie is uitgewerkt
-
de lesdoelstellingen observeerbaar, concreet en specifiek geformuleerd zijn
-
de leerinhouden, vakinhoudelijk correct zijn uitgewerkt
-
de opbouw gefaseerd is opgebouwd vanuit ervaringsgerichte leerprocessen
-
de werkvormen op een gedifferentieerde en methodische manier worden beschreven
-
een proces en/of productevaluatie verwerkt is
-
de media per lesfase benoemd zijn
-
twee didactische principes gedetailleerd zijn uitgewerkt
-
minimaal drie lesdoelstellingen m.b.t. VOETen en VOODen verwerkt zijn
De evaluatiecriteria, bij al deze dimensies zijn terug te vinden in de POS-criteriafiche “maken van een lesvoorbereiding”. B. Oefenles - Een oefenles van 50 – 60 minuten (afhankelijk van de grootte van de groep) geven, die relevant is voor de workshop en waarin/met : -
de vakinhoud correct gegeven wordt
-
de aanpak gevarieerd, gedifferentieerd en methodisch is
-
een evaluatie op proces en/of product gebeurt; voldoende herhalingsmomenten zijn ingebouwd
-
de didactische werkvormen flexibel en technisch correct worden toegepast, rekening houdend met de didactische principes
-
de media technisch correct worden gehanteerd, rekening houdend met de didactische principes
-
een correct didactisch verbaal en non-verbaal gedrag wordt aangewend
-
een correcte psycho-pedagogisch omgang met de leerlingen : basishouding, omgang met grensoverschrijdend gedrag en klasmanagement
De evaluatiecriteria, bij al deze dimensies zijn terug te vinden in de POS-criteriafiche “didactisch handelen”.
6
C. Administratie van leerkrachten -
de verschillende opdrachten (aanvraag leermiddelen, blauwdruk workshop, lesvoorbereidingen, projectfiche en reflectie-opdrachten) op het juiste formulier, volgens de afgesproken richtlijnen, correct invullen en binnen de afgesproken deadline posten op de ELO
D. Reflectie (peer-en selfassessment) -
Op basis van eigen impressies, peerevaluatie medecursisten, feedback lector DCO, kunnen reflecteren over: het eigen didactisch handelen, de omgang met leerlingen en de omgang met grensoverschrijdend gedrag.
-
Inzicht verwerven in het didactisch handelen van medecursisten.
-
Feedback kunnen geven aan medecursisten m.b.t. de oefenles.
-
Een gegeven les kritisch kunnen bespreken.
E. Attitudes -
Teamgerichtheid : is in staat is om een actieve en constructieve bijdrage te leveren tot het realiseren van de groepsdoeleinden.
-
Flexibiliteit : is in staat is om het eigen gedrag aan te passen naargelang de context, als problemen of kansen optreden, om het beoogde doel te bereiken.
-
Verantwoordelijkheidszin : is in staat om aangegane verplichtingen en taken auserieux te nemen; strikte hantering van afspraken, regels en procedures.
-
Leerbereidheid : staat open voor kritiek, zoekt confrontatie zoekt om tot efficiënter functioneren te komen, is bereid tot bijsturen.
-
Plannen en organiseren : is in staat is om in functie van de te bereiken doelstellingen structuur aan te brengen in tijd en ruimte, prioriteiten te bepalen bij het aanpakken van taken of problemen en de te nemen stappen en nodige middelen aangeeft.
7
5. Werkvormen Opdrachtsvormen : -
partnerwerk : oefenles wordt in duo voorbereid en gegeven (peer- education)
-
afstandsonderwijs : de schriftelijke opdrachten (teaser, blauwdruk, lesvoorbereiding, reflectie-opdrachten) worden thuis voorbereid en gepost op de ELO/GROEPEN per cursist/documenten; cursisten krijgen hierop digitaal feedback
-
groepswerk, placemat en hoekendebat bij : keuze projectnaam, afbakenen doel project en keuze presentatie
-
afstandsOW (groepswerk via ELO) bij het ontwikkelen van : tevredenheidsenquête en de presentatie“voorstelling en inschrijving workshops” Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de ELO-modules : forum en GROEPEN/documenten
-
onderwijsleergesprek en opdrachtsvorm bij reflectiemodel Korthagen
-
mondelinge feedbackgesprekken inhoudelijk proces (na oefenlessen en op
het einde, of via extra gesprekken indien nodig)
Betrokkenen bij het project : -
cursisten
-
stageschool : directie, interne coördinator, ICT-coördinator en evaluatoren
-
lector DCO/DCS 2, die het project coördineert
-
inhoudelijke en procesbegeleiding, gebeurt : -
tijdens de lessen DCO (peerevaluatie, individuele feedback door lector DCO/DCS 2, zelfevaluatie)
-
via afstandsonderwijs
-
tijdens de visitatie van de coördinatoren uit de stageschool : -
cursisten stellen hun project voor
-
cursisten krijgen feedback
-
cursisten kunnen vragen stellen
-
coördinatoren kunnen vragen vragen stellen
Projectactiviteiten en -taken : Uitwerking, zie ECTS-fiche Didactische Competentie Stage 2 (E5 DCS2)
8
6. Leermiddelen -
Info-en werkbundel DCO/DCS2 met bijlagen (op papier en digitaal) o.a. o
POS-criteriafiche §
maken van een lesvoorbereiding
§
didactisch handelen
§
attitudes leerkracht secundair onderwijs
-
Cursus DCA (op papier en digitaal)
-
Bijkerk L. En van der Heide W.,“Het gaat steeds beter!, Activerende werkvormen voor de onderwijspraktijk”; Bohn Stafleu Van Loghum, 2006.
-
Meeus W., Didactisch referentiekader. Handleiding bij de lesvoorbereiding, 2012.
-
Hoogeveen P. en Winkels J., Didactisch werkvormenboek, Variatie en
differentiatie
in de praktijk; Dekker en van de Veght, Assen, Van Gorcum, 2009, ISBN 9789023240679. -
Publicatie “VOET @ 2010” van Onderwijs Vlaanderen over VOET-en en VOOD-en. De publicatie kan gratis besteld worden of gedownload via de dienst Publicatie van Onderwijs Vlaanderen : http://www.ond.vlaanderen.be/dvo/publicaties/voet/voet2010.htm. De publicatie is ook terug te vinden op de DLO/documenten/cursus
-
voorbeeldmateriaal op DLO/documenten/opdrachten/submap met voorbeeldmateriaal per opdracht: lesvoorbereidingen, teasers, blauwdruk en projectfiche Al de leermiddelen zijn digitaal beschikbaar via de ELO/documenten. Op de ELO wordt actief gebruik gemaakt van de modules : -
documenten
-
groepen/documenten : gepersonaliseerde per cursist met submap/opdracht
-
aankondigingen
-
chat
-
forum
-
agenda
-
links
9
7. Evaluatie Bij de voorbereiding van de workshops wordt de cursist gecoacht door de lector DCO. De workshops worden stapsgewijs in DCO voorbereid. -
Feedback gebeurt : -
mondeling (individueel) : na de oefenles
-
schriftelijk : via ELO/groepen/forum/chat/ aankondigigingen
-
-
plenaire bespreking, na de workshops tijdens de lessen DCO
-
individuele nabespreking bij het indienen van het portfolio
Peer-en zelfevaluatie : -
mondelinge peerevaluatie van een oefenles
-
peer-en zelfevaluatie van het groepsproces (kwantitatief en kwalitatief)
-
Tevredenheidsenquête : Deze wordt klassikaal opgesteld en na de workshops afgenomen bij de leerlingen. Cursisten verwerken de resultaten in hun reflectieverslag van de doe-stage (workshop).
-
Eindrapportage aanpak project (DCO – DCS2) : Deze gebeurt a.d.h.v. een standaarddocument o.b.v. -
evaluatie door cursisten over aanpak project
-
evaluatiegesprek met projectcoördinator stageschool
De lector DCO/DCS 2 evalueert de cursist op basis van : -
(digitaal en/of papieren) portfolio met good practices : o
teaser en presentatievoor “voorstelling-en inschrijving workshops
o
blauwdruk workshop
o
lesvoorbereiding oefenles
o
cursus leerlingen
o
projectfiche
o
peer-en zelfevaluatie over het verloop van het groepsproces
-
oefenles
-
inhoudelijk proces: de vorderingen van de cursist na feedback op de oefenles
-
attitudes
10
De concrete Evaluaticriteria per opdracht zijn terug te vinden in het evaluatiecontract DCO. 8. Gecombineerd onderwijs / zelfstudie opdrachten In de module DCO (80 LT) werken we met gecombineerd onderwijs : - 70 % contactonderwijs - 30 % afstandsonderwijs met digitale ondersteuning Dit betekent dat er binnen de module lestijden voorzien zijn om thuis aan de opdrachten te werken. Voor 30 % is de cursist niet gebonden aan vaste uren of een vaste studieplaats. De begeleiding wordt digitaal ondersteund. De cursist kan hierdoor studie dus makkelijker flexibel combineren met een job of een gezin. De lector is eenzelfde aantal uren (30 %) online ter beschikking staan. De ogenblikken waarop dit gebeurt staan vermeld in de planning. Het is echter onmogelijk om van alle cursisten te verwachten dat ze ook online zijn op deze momenten. De cursisten kunnen er echter op rekenen dat op dat ogenblik (eerder verstuurde) vragen zullen beantwoord worden en feedback zal gegeven worden. De cursisten worden gestimuleerd om hun vragen te posten in de forums. De oefenlessen, voorbereiding van het project en enkele theorielessen (o.a. Korthagen) gaan door op het opleidingsinstituut (70 % ). De contactmomenten op het opleidingsinstituut vindt de cursist terug in de planning (deze planning zit ook in bijlage bij de info-en werkbundel DCO/DCS2). Iedere cursist ontvangt de info-en werkbundel tijdens de eerste les. Hij is ook digitaal terug te vinden op de ELO/documenten/infobundel en bijlagen.
Zie ook evaluatiecontract DCO 9. Laatste wijziging 24 oktober 2014
11
