Interculturele competentie. Opzet van het handboek Interculturele competentie 1

Interculturele competentie afl 6 basisboek.book Page 3 Wednesday, January 15, 2014 8:09 AM

Inhoud

Interculturele competentie

Inhoud THEORETISCH KADER Opzet van het handboek Interculturele competentie

1

Intercultureel handelingskader: een benadering vanuit CIMIC Gunilla de Graef, Fanny Matheusen, Joke Simons, Yunsy Krols, Dorien De Troy, Guido Minne & Jo Bastiaens 1 2 3

1

Inleiding Inspiratiebronnen voor het handelingskader Sleutels voor intercultureel ontmoeten 3.1 Zelfkennis door zelfreflectie 3.2 Erkenning in plaats van ‘culturalisering’ 3.3 Ontvankelijkheid door actief luisteren 3.4 Een brede taalvisie 3.5 Inclusief denken en handelen 3.6 Met ruimte voor weerstand en frustratie 3.7 Transformatief leren voor individuen en organisaties 3.8 De grenzen aan én de meerwaarde van verschil 4 Besluit Bibliografie

Interculturele competentie: een raamkader Yunsy Krols, Joke Simons & Gunilla de Graef 1 2

Inleiding De start: het belang van competentie 2.1 Situering van competentie 2.2 Wat zijn competenties? 2.3 Een nooit eindigend proces 3 Van competentie naar interculturele competentie 3.1 Het waarom van interculturele competentie 3.2 Interculturele competentie in de literatuur 3.3 Interculturele competentie: een benadering door CIMIC 4 Besluit Bibliografie

Afl. 1 – oktober 2011

1 3 4 4 5 5 6 7 8 8 9 10 10 1 1 2 2 3 4 5 5 6 13 20 21

Inhoud / 1



Inhoud

METHODIEKEN EN INSTRUMENTEN Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wijs ons de weg in diversiteitsland! Fanny Matheusen 1 2

Inleiding De spiegelmethodiek 2.1 Invulling en meerwaarde van de methodiek 2.2 Gebruik van de spiegeloefening in het kader van culturele diversiteit en interculturele competentie 3 Toepassing van de methodiek: Lokaal Overlegplatform Turnhout 3.1 Belangrijke bevindingen uit de spiegeloefening 3.2 Reacties van projectmedewerkers en van panelleden 4 Randvoorwaarden voor het welslagen van deze onderzoeksmethodiek 4.1 Samenstelling van het panel 4.2 Moderator en verslag 4.3 Tijd en plaats 5 Besluit Bibliografie Bijlage: Praktische fiche: spiegeloefening

Het meten van interculturele competentie: mogelijkheden en grenzen Joke Simons, Yunsy Krols & Gunilla de Graef 1 2

Inleiding Het meten van interculturele competentie 2.1 De uitdagingen bij het meten van interculturele competentie 2.2 Bestaande meetinstrumenten voor interculturele competentie 2.3 Valkuilen en sterktes van beide benaderingen 2.4 De ontwikkeling van een eigen instrument 2.5 Toekomstplannen Bibliografie Bijlage: Overzicht van de meetinstrumenten en hun auteurs

Inhoud / 2

1 1 1 1 3 4 4 8 9 9 9 10 10 11 12

1 1 3 3 5 7 8 13 15 21

Afl. 1 – oktober 2011


Inhoud


Interculturele gevoeligheid in een technische omgeving: het Janus-kaartspel zet de bakens uit Gunilla de Graef Inleiding 1 Gehanteerde terminologie 2 Vaardigheden voor een (technisch) trainer 3 Janustools voor het interculturaliseren van technische trainingen 4 Het Januskaartspel 5 Een vernieuwde versie van het kaartspel voor de onderwijssector 6 Besluit Bibliografie

1 1 2 3 5 6 9 14 16

PRAKTIJKVOORBEELDEN UIT DIVERSE MAATSCHAPPELIJKE SECTOREN BEDRIJFSLEVEN & ONDERNEMERSCHAP Interculturele competentie in het bedrijfsleven Joke Simons, Yunsy Krols & Ingrid Huylebroek

1

1 2

Inleiding Interculturele competentie in het bedrijfsleven 2.1 Middenkaders aan het woord (studie 1) 2.2 Een beeld vanuit alle posities op de werkvloer (studie 2) 2.3 De visie van het hoger management (studie 3) 3 Besluit Bibliografie

1 2 2 8 9 15 17

GEZONDHEID EN WELZIJN Niet culturen maar mensen ontmoeten elkaar Edwin Hoffman 1 2 3

1

Inleiding Een culturaliserende benadering De risico’s van een culturaliserende benadering 3.1 De reductie van de persoon 3.2 Culturele exotisering van het gedrag van een persoon 3.3 Oneigenlijke legitimatie van handelen

Afl. 4 – november 2012

1 1 2 2 3 3

Inhoud / 3



Inhoud

3.4 Generalisatie en stereotypering 3.5 ‘Wij/zij’-denken 3.6 Het haalt je uit je kracht 4 Een systeemtheoretische benadering: de multicollectiviteit, meervoudige identiteit en multiculturaliteit van ieder persoon 5 Het TOPOI-model 5.1 Het gebied Taal 5.2 Het gebied Ordening 5.3 Het gebied Personen 5.4 Het gebied Organisatie 5.5 Het gebied Inzet 6 Communicatie als een circulair proces 7 Ont-moeten: er-zijn-voor-de-ander Bijlage Bibliografie

Interculturele Competenties: Een vak apart Prof. Wasif Shadid

Cultuurverschillen ontmoeten: interculturele competentie in de hulpverlening Fanny Matheusen en Patrick Meurs

3

7 9 10 13 17 19 20 21 23 24 25 1

1 Inleiding 2 Misvattingen 3 Drie dimensies 4 Haalbaarheid 5 Professionalisering 6 Interculturele competenties en diversiteitsbeleid Bibliografie

1 2

4 4 6

1 1 2 3 3 4 5

1

Context 1 Het perspectief van de cliënt 3 2.1 Het belang van verwevenheid met de herkomst voor integratiegerichtheid 3 2.2 Migratie als verlieservaring: het verlies van culturele vanzelfsprekendheid 4 2.3 De eenheid van persoon – familie – cultuur 4 2.4 Specifieke migraties hebben specifieke kwetsbaarheden 5 2.5 Cultuur als containment 6 Het perspectief van de hulpverlener 7 3.1 Interculturele hulpverlening raakt aan het eigen cultuur referentiekader 7 3.2 Interculturele hulpverlening raakt aan het eigen waarden- en normenkader 10

Inhoud / 4



Inhoud


3.3 3.4 3.5 3.6 4 5

Communicatieve competentie in intercultureel hulpverlenen Conflicthanteringscapaciteit in intercultureel hulpverlenen Een hulpverlener in een interculturele setting komt zichzelf tegen (Er) zijn i.p.v. doen: de component ontvankelijkheid en relationele competentie

Besluit Bibliografie

13 14 15 16 18 19

Psychosociale dienstverlening naar allochtonen met kanker in Vlaanderen: A work in progress Naziha Maher

1

1 Inleiding 2 Weinig kennis van kanker 3 Het grote taboe 4 De onbereikbare groep 5 Mamma’Care 6 ‘De ziekte die niet benoemd mag worden’ 7 Geschonden zelfbeeld 8 Ginder is niet hier 9 Intercultureel competente zorgverleners … de toekomst 10 Besluit Bibliografie

1 2 2 4 4 5 6 9 11 11 12

SOCIOCULTURELE SECTOR Interculturaliseren in de sectoren Cultuur, Jeugd en Sport: rewind and fast-forward Fanny Matheusen, Yunsy Krols, Gunilla de Graef, Joke Simons & Dorien De Troy 1 2 3

Inleiding Onderzoeksopzet 2.1 De onderzoeksvragen 2.2 De onderzoeksmethodes Actieplan Interculturaliseren doorgelicht 3.1 Een beperkte integrale benadering 3.2 Een sterke visieontwikkeling 3.3 Een sterke publiekswerking, -werving en aanbod 3.4 Weinig inspanningen op het vlak van de werking van bestuursorganen 3.5 Weinig inspanningen op het vlak van het personeelsen vrijwilligerswerk


1

1 2 2 2 3 3 4 4 5 6

Inhoud / 41



Inhoud

3.6 Van initiatie tot integratie 3.7 De ondersteunende rol van de overheid 4 Besluit 5 Aanbevelingen Bibliografie

Cultuureducatie en het belang van cultu(u)r(en)? Een exploratief onderzoek naar de cultuurbeleving van mensen met andere (etnisch-)culturele achtergronden Yunsy Krols 1 2 3

4

5 6

7

8

Inleiding Aanpak Conceptueel kader 3.1 Begripsafbakening 3.2 Cultuureducatie en participatie 3.3 Cultuureducatie en interculturaliteit In gesprek met sleutelfiguren in het cultuureducatief veld 4.1 Doelpubliek 4.2 Cultuureducatie: interculturele aanpak 4.3 Aanpak cultuureducatie In gesprek met sleutelfiguren van zelforganisaties 5.1 Participatie 5.2 Match tussen aanbod en publiek Mensen met andere (etnisch-)culturele achtergronden aan het woord 6.2 Ervaringen bij het literaire project 6.3 Cultuurbeleving in de vrije tijd: daar en hier Conclusie 7.1 Participatie 7.2 Match aanbod en (etnisch-)cultureel divers publiek 7.3 Suggesties Referentielijst

6 8 8 9 19

1 1 2 3 3 5 7 11 11 18 24 28 28 32 35 35 37 40 41 43 45 46

ONDERWIJS Interculturele competentie in het onderwijs Joke Simons & Yunsy Krols 1 2

3

1

Inleiding 1 Interculturele competentie in het kleuter- en lager onderwijs 4 2.1 Aard van de klasgroep 4 2.2 Invulling van interculturele competentie 5 2.3 Interculturele competentie in de klaspraktijk 7 Interculturele competentie in de lerarenopleidingen 12 3.1 De huidige aanpak en invulling van interculturele

Inhoud / 42



Inhoud


competentie 3.2 Ervaren steun 3.3 Aandacht in het curriculum 3.4 Ervaren nood aan ondersteuning 4 Besluit: de vaststellingen in een notendop Bibliografie

12 15 17 19 21 23

Entercultureel: een opstap naar intercultureel competente leerkrachten Joke Simons & Gunilla de Graef 1 2

Inleiding Interculturele competentie in het onderwijs 2.1 Gebruik van culturele identiteit in de klascontext 2.2 De nood aan interculturele competentie bij leerkrachten 2.3 Interculturele competentie en hoger onderwijs 2.4 Interculturele competentie in de lerarenopleiding


1 1 3 3 3 4 4

Inhoud / 43



Inhoud


3

Entercultureel: een leertraject gericht op interculturele competentie 3.1 Doelstelling van Entercultureel 3.2 Visie bij de oefeningen van de e-tool 3.3 Randvoorwaarden 3.4 Gebruikte methodieken 4 Inhoud van de e-tool 5 Besluit Bibliografie

6 6 7 9 12 13 20 23

Aan de slag met de e-tool Entercultureel Joke Simons & Gunilla de Graef

1

1 2

Inleiding Piloottrajecten Entercultureel 2.1 Deelnemers aan de piloottrajecten 2.2 Aanpak van de piloottrajecten 2.3 Ervaringen tijdens de piloottrajecten 2.4 Ervaringen van de deelnemers 3 Taken van de 'coach' 4 Besluit Bibliografie

1 3 3 4 6 16 17 21 22

Interculturele competentie: een onmisbare bouwsteen voor mondiale vorming Fanny Matheusen, Joke Simons & Yunsy Krols 1 2

Situering Voorbeeld 1: het mondiale project ‘MD 2015 en ik’ van Wereldwerkplaats 3 Voorbeeld 2: het mondiale aanbod van Djapo 4 Handvatten voor een meer intercultureel competente aanpak van mondiale thema’s 4.1 Differentiëren naar het competentieprofiel van leerkrachten 4.2 Niet enkel een klemtoon op mondiale vorming (contextspecifieke competentie), maar ook op interculturaliteit (generieke competentie) 4.3 Aandacht voor de mogelijkheden en grenzen van hapklaar materiaal 4.4 Procesbegeleiding als motor voor innovatie Bibliografie

Afl. 3 – juli 2012

1 1 4 6 11 12 12 13 13 14

Inhoud / 5



Inhoud

Intercultureel competent opleiden: een reis met een onzekere bestemming Guido Minne, Fanny Matheusen & Joke Simons 1 2

Inleiding Onderwijs in een multiculturele samenleving 2.1 Onderwijs in een wereld uit balans 3 Een nieuwe aanpak 3.1 Vertrekken van een mensen wereldbeeld(en) 3.2 Voorbij het louter competentiedenken 3.3 Transitiedenken en handelen 3.4 Kiezen voor de Appreciative Inquiry (de waarderende benadering) 3.5 Reflectief denken en handelen en double-loop leren 3.6 Kijken met een contextuele bril 4 Invulling van deze nieuwe aanpak 4.1 Het evalueren van studenten 4.2 Het begeleiden van studenten 4.3 Persoonlijk (competentie)ontwikkeling 5 Besluit Referenties

1 1 3 4 5 6 10 11 13 15 18 21 22 24 24 25 27

OVERHEID Nieuwkomers en oudkomers naar de arbeidsmarkt toeleiden: interculturele communicatie binnen de diensten inburgering en inwerking van de VDAB 1 Gunilla de Graef, Fanny Matheusen & Louise Van Coillie 1 2

Inleiding Invulling van het doorlopen traject 2.1 Opzet van het voortraject 2.2 Vaststellingen vanuit het vooronderzoek 2.3 Opzet van de vorming 3 Besluit Bibliografie

1 2 2 4 19 22 27

INTERNATIONALE MOBILITEIT Internationale mobiliteit Jo Bastiaens 1 2 3 4

Inleiding Context van internationalisering Wat bedoelen we met intercultureel leren? Enkele kritische kantbeschouwingen

Inhoud / 6

1 1 2 7 10

Afl. 3 – juli 2012


Inhoud


5

Effecten van internationale mobiliteit op interculturele competentie: het Catalyst project Bibliografie

12 14

Internationale studentenmobiliteit in Noord-Zuid context Leren en/in maatschappelijk engagement: vruchtbare grond voor interculturele competentiegroei? Jo Bastiaens 1 2 3 4 5

Inleiding Actoren en visies Types van studentenmobiliteiten Zuid Studentenmobiliteit Zuid in de praktijk Een krachtige voedingsbodem voor interculturele competentiegroei? 6 Kwaliteitskader voor instellingen en opleidingen 6.1 De mogelijkheid van negatieve effecten 6.2 Het belang van een specifiek kwaliteitskader 7 Enkele conclusies Bibliografie

1 2 5 8 11 12 12 13 17 18

Naar het buitenland: een ervaring voor elke student of het resultaat van een voorafgaande selectie? Joke Simons, Koen Korevaar, Karine Hindrix & Michaël Joris 1 2

1

Inleiding Op zoek naar een invulling van leereffecten van internationale mobiliteit 2.1 Interculturele competentie 2.2 Taalvaardigheid 2.3 Global engagement 2.4 Persoonlijke groei 3 De keuze voor internationale mobiliteit 3.1 Doelgroep 3.2 Meetinstrumenten 4 Resultaten 4.1 Internationale ervaring in het verleden 4.2 Global engagement 4.3 Persoonlijke groei 4.4 Taalvaardigheid 4.5 Interculturele competentie 4.6 De relatie tussen eerdere internationale ervaring en internationale competentie 5 Discussie Bibliografie

Afl. 5 – juni 2013

1

1 2 3 3 4 4 5 5 6 8 8 8 10 11 12 16 17 20

Inhoud / 7



Inhoud

KUNSTENSECTOR Is (de ontwikkeling van) een analyse-instrument voor interculturele competentie in de cultuursector zinvol? Carmen Van Puyenbroeck 1

Inleiding 1.1 Een beknopte schets van het recente cultuurbeleid 1.2 Interculturaliteit in de cultuursector: wat leren we uit voorgaand onderzoek? 2 Onderzoeksopzet 3 Aanpak en conclusies 3.1 Een online enquête 3.2 Interviews 4 Twee bestaande analyse-instrumenten voor diversiteit/ interculturaliteit 5 Zin of onzin van de ontwikkeling van een (nieuw) analyseinstrument interculturaliteit voor de cultuursector Bibliografie Geraadpleegde websites

1 1 2 4 8 8 9 17 20 24 26 28

De met een * gemarkeerde onderdelen zullen aangevuld worden in de bijwerkingen.

Inhoud / 8

Afl. 5 – juni 2013

Interculturele competentie. Opzet van het handboek Interculturele competentie 1

Recommend Documents