9 november 2015 drs. Rogier Crijns +31 (0)20 527 6337
[email protected]
BOND MARKET MONITOR (Slot)koers
9-11-15 -0.14 0.13 -0.07 0.34 0.68 2.35 155.4
- 1 week -0.13 0.12 -0.07 0.33 0.56 2.17 156.7
- 3 maanden -0.12 0.13 -0.02 0.31 0.66 2.16 154.4
- 1 jaar -0.04 0.09 0.08 0.23 0.82 2.30 151.3
ECB Refi rate (%) Fed Funds rate (%)
0.05 0.25
0.05 0.25
0.05 0.25
0.05 0.25
Yield spread EU Govt 10jr - 2jr (bps) Yield spread VS Govt 10jr - 2jr (bps)
99 145
86 142
92 145
88 180
2 jaars interest rate swap EU (%) 10 jaars interest rate swap EU (%) Europese swap spread 10jr - 2jr (bps)
-0.03 1.00 102
-0.01 0.94 95
0.09 1.05 96
0.21 1.04 83
Europese inflatie spread 8jr (bps) Amerikaanse inflatie spread 10jr (bps) Amerikaanse inflatie spread 5jr (bps)
139 161 129
139 155 122
130 166 129
142 194 162
iTraxx Europe (bps) iTraxx Crossover (bps) iTraxx HiVol (bps)
71 292 77
71 297 80
64 298 57
63 343 72
Spreads Euro bedrijfsobligaties AAA (bps) AA (bps) A (bps) BBB (bps)
74 79 109 164
76 81 110 170
70 73 96 144
51 44 70 116
Spreads over 10-jaars Duits staatspapier Nederland (bps) Frankrijk (bps) Italië (bps) Spanje (bps) Portugal (bps) Verenigd Koninkrijk (bps)
16 32 108 127 217 138
17 37 109 119 205 138
18 30 117 133 179 119
14 37 156 134 246 139
EONIA (%) USD LIBOR overnight (%) 3 maands EURIBOR (%) 3 maands USD LIBOR (%) 10 jaars rente EU (%) 10 jaars rente VS (%) Bund future
Zie verklarende woordenlijst achterin voor uitleg van de begrippen
Rendementsoverzicht obligatiecategorieën (%)
Cijfers per:
Year-to-Date Month-to-Date Citi Euro Broad Investment Grade Index
8-nov-2015
-1 dag
-1 week
-1 jaar
0.59
-0.92
-0.43
-0.92
2.46
Duitsland Nederland Finland Frankrijk Oostenrijk België Italië Spanje Ierland Portugal
-0.02 -0.21 -0.28 0.25 -0.49 0.18 3.53 0.63 0.89 2.37
-1.26 -1.29 -1.05 -1.16 -1.24 -1.41 -1.31 -1.35 -0.75 -0.68
-0.56 -0.56 -0.49 -0.48 -0.56 -0.54 -0.52 -0.63 -0.44 -0.33
-1.26 -1.29 -1.05 -1.16 -1.24 -1.41 -1.31 -1.35 -0.75 -0.68
2.12 1.96 1.41 2.66 1.90 2.78 6.66 3.68 2.90 5.49
Verenigde Staten (in USD)
0.39
-0.99
-0.46
-0.99
1.51
Bedrijfsobligaties Investment Grade Financials Industrials Utilities Covered Bonds
-0.75 -0.14 -1.43 -0.67 0.49
-0.33 -0.21 -0.40 -0.44 -0.27
-0.28 -0.24 -0.31 -0.31 -0.20
-0.33 -0.21 -0.40 -0.44 -0.27
-0.01 0.48 -0.77 0.43 0.96
JPM Emerging Market Debt (Hard Currency, in USD) JPM Emerging Market Debt (Local Currency, in USD) Barclays Global High Yield (in USD)
2.32 -12.18 0.55
0.02 -1.26 -0.52
-0.43 -1.43 -0.54
0.02 -1.26 -0.52
0.47 -16.95 -2.25
Staatsobligaties per land
Overige categorieën
Bronnen: TGB Investments, Bloomberg, Citigroup, Barclays, JP Morgan
Het opkoopprogramma van de ECB, werkt het ook? De ECB heeft haar inflatieverwachtingen opnieuw neerwaarts moeten bijstellen. Met een inflatie van 1,7% in 2017 verwacht (hoopt) zij enigszins in de buurt te komen van haar doelstelling van “bijna 2%”. Om haar doel toch te bereiken, komt zij mogelijk al op 3 december met maatregelen: Het verder verlagen van het depositotarief (waartegen banken hun overtollige liquiditeiten kunnen stallen bij de ECB, nu -0,20%); Het programma verlengen (nu tot september 2016); Uitbreiding naar soort (zoals bedrijfsobligaties, bankleningen, etc.) of grootte (nu € 60 miljard per maand). Vooruitlopend op de mogelijke maatregelen werd de rente op tweejarige Duitse obligaties nog meer negatief (-0,35%), kwam de tienjarige even onder de 0,5% en namen de renteverschillen tussen bedrijfsobligaties en staatsobligaties af. De vraag is of het opkoopprogramma wel werkt. De effecten tot dusverre zijn: Een verzwakking van de Euro, hetgeen de export als motor van de economie aanzwengelt; De kredietverlening trekt weer voorzichtig aan. Behalve voor kapitaalinvesteringen lenen bedrijven ook geld om aandelen terug te kopen, waardoor dividend wordt uitgespaard en de winst per aandeel stijgt. Risico van de goedkope financiering is dat onrendabele “zombie-bedrijven” blijven voortbestaan, waardoor overcapaciteit blijft, hetgeen juist tot prijsdalingen en daarmee lagere inflatie leidt. Overheden profiteren van een lagere financieringsrente en hogere dividenduitkeringen (afkomstig van de centrale banken die de obligaties opkopen), waardoor de overheidsschulden beheersbaar zijn. De prijzen van activa stijgen, zoals aandelen en obligaties. Beleggers consumeren een deel van hun verkregen welvaart. Spiegelbeeld hiervan is dat de toekomstige rendementen voor spaarders en beleggers afnemen, hetgeen ongunstig is voor o.a. verzekeringspolissen en pensioenen. Risico is dat een toekomstig einde aan het opkoopprogramma een koersval teweegbrengt, hetgeen de effecten teniet doet. Gezien de lage rente wijken beleggers uit naar hoger renderende obligaties en aandelen, hetgeen doorgaans met meer risico gepaard gaat. Het zeer accomoderende monetaire beleid lost de structurele problemen van de eurozone niet op. Wel geeft het een “warme deken” om pijnlijke structurele hervormingen door te voeren. Per saldo lijkt het programma te werken. Echter, waar de ECB minder grip op heeft, zijn de gedaalde grondstoffenprijzen, welke de inflatie gedrukt hebben. Ook de nog immer hoge werkloosheid houdt loonstijgingen en daarmee prijsstijgingen tegen. De ECB zal nu “alles uit de kast” moeten trekken om de inflatie op te voeren.
% 0.4
3 maands rente
%
10 jaars rente
3.0
0.3 0.2
2.0
0.1
1.0 0.0
-0.1 nov-14
0.0 feb-15
mei-15
aug-15
Europa (EURIBOR)
170
nov-15
VS (USD LIBOR)
VS
Bps 200
Duitse Bund Future
165
180
160
160
155
140
150
120
145
100
140
80
135 nov-14
mei-15
aug-15
nov-15 40 Nov-14
Europese break-even inflatie
Bps 250
190 165
225
140
200
115
175
90
150
65
125
40 nov-14
Verschil VS - Duitsland 10-jaars rente
60
feb-15
Bund Future
Bps
feb-15
mei-15
aug-15
nov-15
100 nov-14
Feb-15
May-15
feb-15
mei-15
275 250 225 200 175 150 125 100 75 50 25 nov-14
5jr
Bps
Government yield spread (10jr - 2jr)
Aug-15
Nov-15
Amerikaanse break-even inflatie
Breakeven eurozone inflatie (obv Frankrijk 2020)
Bps
Duitsland
aug-15
nov-15
10jr
Interest rate swap spread EU (10jr - 2jr)
180 160 140
120 100 80 60
40 feb-15
mei-15 Duitsland
Bronnen: Bloomberg, TGB Investments
aug-15 VS
nov-15
20 nov-14
feb-15
mei-15
aug-15
Europese swap spread (10jr - 2jr)
nov-15
0.80
% 0.70
0.70
0.60
Fed Funds future
%
Europese rentestanden
%
2.5
2
0.60
1.5
0.50
1
0.40
0.5
0.30
0.50
0.40 0.30 0.20
0.20
0
0.10
0.10
-0.5 Nov-12
Aug-13
May-14
Refi Rate ECB
% 2.5
Feb-15
3m EURIBOR
Nov-15
0.00
0.00 NOV 15 JAN 16 MAR 16 MAY 16 JUL 16 SEP 16
10jr rente
Duitse yield curve
Huidig
1m geleden
Fed Funds Rate
Amerikaanse yield curve
% 3.3
2.0
2.8
1.5
2.3 1.8
1.0
1.3
0.5
0.8
0.0
0.3
-0.5
-0.3
0
3
6
Huidig
Bps 200
Jr
9
12
3m geleden
0
15
3
1jr geleden
6
Huidig
9
12
3m geleden
15
1jr geleden
iTraxx indices
Bps 500
Spread Bedrijfsobligaties
Jr
400
150 300
100 200 50 0 nov-14
100
feb-15 AAA
mei-15 AA
aug-15 A
nov-15
0 nov-14
BBB
Spread Global Emerging Markets
mei-15
aug-15
nov-15
Europa
Senior Financials
Achtergestelde Financials
Spread over Duits staatspapier (10jr)
Bps
300
440
feb-15
Crossover
400
200
360
320 100
280 240
200 nov-14
feb-15
mei-15
aug-15
Spread Global Emerging Markets
Bronnen: Bloomberg, TGB Investments
nov-15
0 nov-14
feb-15
mei-15
aug-15
nov-15
Frankrijk
Italië
Spanje
Nederland
Ierland
Portugal
Verklarende woordenlijst 3 maands rente EU en VS: De 3 maands rente in de Europese Unie is weergegeven op basis van EURIBOR. Dit staat voor European Interbank Offered Rate en is een tarief dat banken elkaar in rekening brengen voor interbancaire deposito’s. De variant die in de Verenigde Staten wordt gebruikt is de 3 maands USD LIBOR rate. De eendaagse (overnight) variant voor de Europese banken is EONIA, voor de Amerikaanse banken USD overnight LIBOR. Bloomberg ticker 3 maands EURIBOR: EUR003M Index Bloomberg ticker 3 maands LIBOR: US0003M Index Bloomberg ticker EONIA: EONIA Index Bloomberg ticker USD overnight LIBOR: US00O/N Index 10 jaars rente EU en VS: De 10 jaars rente is het effectief rendement op 10 jaars staatsobligaties en wordt gezien als benchmark voor andere obligaties. Bloomberg ticker 10 jaar EU: GECU10YR Index Bloomberg ticker 10 jaar VS: USGG10YR Index Credit Default Swap: Een CDS wordt gebruikt om kredietrisico van een partij naar een andere partij te verplaatsen. In een standaard CDS contract koopt de ene partij kredietbescherming van de andere partij om zich in te dekken voor het verlies van de nominale waarde wanneer zich een credit event voordoet (faillissement, betalingsproblemen of herstructurering). De iTraxx indices zijn een benchmark voor de kosten om bedrijfsobligaties te verzekeren tegen default. Een stijging wordt gezien als indicatie voor de verslechtering van kredietkwaliteit. Van de indices wordt elke 6 maanden (in maart en september) een nieuwe serie gelanceerd. Duitse Bund future: Een obligatiefuture waarbij op de einddatum van het contract staatsobligaties worden geleverd tegen een vooraf vastgestelde koers. De onderliggende waarde van de Bund-future is een fictieve Duitse staatsobligatie met een looptijd tussen de 8,5 en 10,5 jaar en een 6% coupon. Bloomberg ticker: RX1 Comdty ECB refi rate: De ECB refi rate (of herfinancieringrente) is de rente die banken betalen om geld te lenen bij de Europese Centrale Bank. De rente wordt elke maand vastgesteld door de Raad van Bestuur van de ECB. De rentes op de interbancaire markt hangen sterk samen met de ECB refi rate. Bloomberg ticker ECB refi rate: EUR0002W Index ECB refi rate future: De ECB refi rate future laat aan de hand van futures op de European OverNight Index Average reference rate (EONIA) zien of de markt verwacht dat de Europese Centrale Bank een rentewijziging door zal voeren in de komende maanden, en vergelijkt dit met de verwachting van een maand eerder. De verwachting wordt berekend door de stand van de future af te trekken van 100. Naarmate het verschil oploopt wordt de kans op een renteverhoging hoger geacht. Bloomberg ticker futures: EX1 Comdty (loopt tot en met EX12 Comdty voor toekomstige maanden)
Fed funds rate: De tegenhanger van de ECB is The Federal Reserve, de centrale bank van de Verenigde Staten. De Fed stelt elke maand de rente vast die banken aan elkaar doorberekenen over tegoeden die ze moeten aanhouden bij de Fed. Bloomberg ticker Fed Funds rate: FDTR Index Fed Funds future: De Fed Funds future is gebaseerd op de gemiddelde effectieve overnight Fed Funds Rate voor de maand waarin aflevering plaats moet vinden. Het cijfer laat zien of de markt verwacht dat de Fed een rentewijziging door zal voeren in de komende maanden, en vergelijkt dit met de verwachting van een maand eerder. De verwachting wordt berekend door de stand van de future af te trekken van 100. Naarmate het verschil oploopt wordt de kans op een renteverhoging hoger geacht. Bloomberg ticker futures: FF1 Comdty (loopt tot en met FF12 Comdty voor toekomstige maanden) Inflation-linked obligatie: Een inflation-linked obligatie is een obligatie met een vaste reële rente, waarvan de rentebetalingen en de hoofdsom gekoppeld zijn aan de inflatie in bijvoorbeeld Frankrijk of de Eurozone. iTraxx Crossover index: De iTraxx Crossover index bestaat uit 50 sub-investment grade (high yield) bedrijven. De bedrijven in de index zijn ‘Not Rated’ of hebben een rating beneden BBB en hebben daarom een ‘junk’ status. Elk bedrijf telt voor 2% mee in de index. De index geeft weer hoe duur het is om sub-investment grade obligaties te verzekeren tegen default. De standaardlooptijd is 5 of 10 jaar. Bloomberg ticker: ITRXEXE Index iTraxx Europe index: De iTraxx Europe index bestaat uit 125 investment grade bedrijven met een Moody’s rating van Baa3 of hoger en een S&P’s rating van BBB of hoger. Elk bedrijf telt voor 0.8% mee in de index. De index geeft weer hoe duur het is om investment grade obligaties te verzekeren tegen default. De standaardlooptijd is 5 of 10 jaar. Bloomberg ticker: ITRXEBE Index iTraxx Financials: De iTraxx Senior en Achtergestelde Financials indices bestaan beide uit 25 Europese financiële instellingen met een Investment Grade rating. Elk bedrijf telt voor 4% mee in de index. De standaardlooptijd is 5 of 10 jaar. Bloomberg ticker Senior: ITRXESE Index Bloomberg ticker Achtergesteld: ITRXEUE Index Spread: Het verschil tussen 2 effectieve rendementen, bijvoorbeeld tussen staats- en bedrijfsobligaties, tussen 2 landen, of tussen korte- en langetermijnleningen.
Creditspreads: Het overzicht van de creditspreads van bedrijfsobligaties (AAA, AA, A, BBB) is afkomstig van een index samengesteld en bijgehouden door Barclays Capital (voorheen Lehman Brothers). Een hogere rating impliceert minder kredietrisico en resulteert daarom ook in een lagere spread. De benchmark is een Duitse staatsobligatie met een duration die hetzelfde is als de index. Bloomberg ticker AAA papier: LECAOAS Index Bloomberg ticker AA papier: LEC8OAS Index Bloomberg ticker A papier: LEC9OAS Index Bloomberg ticker BBB papier: LECBOAS Index
Inflatie spread Europa: De inflatie spread geeft de inflatieverwachting weer die door de financiële markten wordt ingeprijsd, ook wel de breakeven rate genoemd. De breakeven rate wordt berekend door het rendement van een Franse inflation-linked staatsobligatie af te trekken van het rendement op een reguliere staatobligatie, waarvan de beide looptijden dicht bij elkaar liggen. Het referentiepunt is op dit moment de eurozone inflatie. Bloomberg ticker Franse staatsobligatie: FR0010192997 Govt Bloomberg ticker Inflation-linked obligatie: FR0010050559 Govt
Inflatie spread Verenigde Staten: Geeft de inflatieverwachting van de financiële markten weer in de VS, aan de hand van de breakeven rate. De breakeven rate meet de inflatieverwachting door het rendement op inflationlinked obligaties af te trekken van het rendement op de staatsobligatie met de dichtstbijzijnde aflooptijd bij de inflation-linked obligatie. Bloomberg ticker breakeven rate 5jr: USGGBE05 Index Bloomberg ticker breakeven rate 10jr: USGGBE10 Index
Interest rate swap spread: Het swaptarief is de prijs waartegen variabele renteverplichtingen kunnen worden omgeruild naar vaste rente verplichtingen met een bank als tegenpartij. Hier wordt het verschil tussen de 10 jaars – 2 jaars swap rate gebruikt; de 10 jaars – 2 jaars swap spread. Bij veel steepeners is de coupon afhankelijk van de 10 jaars – 2 jaars swap spread. Bloomberg ticker 2 jaars swap: EUSA2 Index Bloomberg ticker 10 jaars swap: EUSA10 Index
Staatspreads: De spread van de 10 jaars staatsobligatie van de verschillende landen staat genoteerd ten opzichte van de Duitse 10 jaars staatsobligatie. De Duitse staatobligatie wordt gezien als de benchmark voor Europese staatsobligaties. De tickers van de afzonderlijke 10 jaars staatsobligaties, uitgegeven door het desbetreffende land, staan hieronder weergegeven. Bloomberg ticker Duitsland: GBDR10 Index Bloomberg ticker Frankrijk: GFRN10 Index Bloomberg ticker Griekenland: GGGB10YR Index Bloomberg ticker Italië: GBTPGR10 Index Bloomberg ticker Nederland: GNTH10YR Index Bloomberg ticker Verenigd Koninkrijk: GUKG10 Index
Yield spread EU en VS (10jr – 2jr): Yield spread is het verschil in effectief rendement tussen langlopend en kortlopend schuldpapier. Het is een indicator voor de steilheid van de yield curve. De 10-jaars – 2 jaars spread is een van de meest gebruikte manieren om de spread weer te geven. Bloomberg ticker 2 jaar EU: GECU2YR Index Bloomberg ticker 10 jaar EU: GECU10YR Index Bloomberg ticker 2 jaar VS: USGG2YR Index Bloomberg ticker 10 jaar VS: USGG10YR Index
Yield curve: De yieldcurve is een grafische weergave van de relatie tussen de (gemiddelde) looptijd en het rendement van rentedragende waardepapieren uit dezelfde risicocategorie. De 10-jaars obligatie is het toonaangevende rendement voor lange looptijden. De meest gebruikte yieldcurve is de curve voor staatsobligaties.
Dit onderzoeksrapport is samengesteld door Theodoor Gilissen Bankiers N.V. (hierna: Theodoor Gilissen). De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Theodoor Gilissen betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Theodoor Gilissen niet instaan. Theodoor Gilissen geeft geen garantie of verklaring omtrent genoemde juistheid en volledigheid, noch uitdrukkelijk noch stilzwijgend. Theodoor Gilissen aanvaardt dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het gevolg is van de onjuistheid en/of onvolledigheid van bedoelde informatie. Dit rapport dient niet te worden opgevat als een aanbod om waardepapieren te verkopen, noch als een uitnodiging tot aankoop ervan. De adviezen en aanbevelingen in dit rapport zijn generiek van aard en houden derhalve geen rekening met de specifieke beleggingsdoelstellingen, de persoonlijke financiële situatie en persoonlijke behoeftes van de ontvanger. De ontvanger mag de adviezen en aanbevelingen uit het rapport dan ook niet aanmerken als een persoonlijk advies: de ontvanger moet zijn of haar eigen adviseur raadplegen om te overleggen of het effect dat in dit rapport aan bod komt, voor hem of haar een passende investering is en of de adviezen en aanbevelingen in het rapport in overeenstemming zijn met zijn of haar doelrisicoprofiel. Theodoor Gilissen, haar directie en haar medewerkers kunnen posities hebben in waardepapieren of gerelateerde effecten. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Opinies, feiten en meningen in dit rapport kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De verspreiding van dit rapport in andere jurisdicties dan in Nederland is mogelijk aan restricties onderhevig en de ontvanger van dit rapport dient zichzelf te informeren over eventuele restricties. Theodoor Gilissen verbiedt nadrukkelijk het herverspreiden van dit rapport via internet of op een andere manier en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de acties van derde partijen op dit gebied. Het auteursrecht van deze publicatie berust bij Theodoor Gilissen. De ontvanger van dit rapport is gebonden aan de restricties zoals vermeld staan in deze disclaimer. Dit is een samenvatting van de uitgebreide disclaimer. Voor de volledige tekst verwijzen wij u naar www.gilissen.nl.
