Duurzaamheid is vooral gewoon doen
Duurzaamheid Introductie
Inhoudsopgave Resultaten & ambities
4-5
Grondstofwinning: vernieuwbaar & natuurlijk
6-7
Grondstofwinning: natuurontwikkeling & waterberging
8-9
Energiebesparing & groene energie
10 - 11
Milieubewuste productie
12 - 13
Bewezen lange levensduur
14 - 15
Duurzame kracht van keramiek
16 - 17
Marsroute naar duurzaam bouwen
18 - 19
Belang van duurzame architectuur
20 - 21
Recycling, hergebruik & ketenaanpak
22 - 23
MVO: (inter)nationale samenwerking & ethisch ondernemen
24 - 25
MVO: sociaal ondernemen
26
De duurzame, keramische cirkel
27
Nieuwsgierig naar de visualisatie op de cover? Kijk op pagina 27 of ga direct naar www.wienerberger.nl/duurzaamheid om de duurzame, keramische cirkel in beweging te zetten. Gewoon doen!
3
We zijn samen verantwoordelijk Duurzaamheid is vooral gewoon doen. Bouwen aan mooie projecten met een langere levensduur en daarmee lagere cost of ownership. Slimmer bouwen voor meer comfort en een lagere energierekening. We zijn samen verantwoordelijk. Wienerberger is gepast trots op haar lange historie in duurzaam ondernemen. Het past bij onze natuurlijke producten en het geeft ons bestaansrecht. Vanuit een ethische grondhouding op slimme maatschappelijke wijze waarde toevoegen aan keramische bouwmaterialen. In dit document leest u over de vaste waarden en recente duurzame initiatieven. Ik wens u veel inspiratie. Bert Jan Koekoek Algemeen directeur Wienerberger BV
Toonbeeld van duurzaamheid keramiek Slot Loevestein is een metafoor voor zowel de intrinsieke en duurzame kwaliteiten van keramiek als voor het breed gedeelde streven naar natuurherstel na kleiwinning. In 1357 werd gestart met de bouw van het kasteel in de uiterwaarden van de (Afgedamde) Maas. Loevestein deed dienst als woonhuis, verdedigingswerk, staatsgevangenis, fort voor de Oude en Nieuwe Hollandse Waterlinies en rijksmuseum. Het bakstenen rijksmonument overleefde (tachtigjarige) oorlogen en acht eeuwen. Loevestein nu wordt omgeven door een nieuw, waterrijk natuurgebied dat ontstaat door milieuvriendelijke kleiwinning van Wienerberger. Staatsbosbeheer en de Dienst Landelijk Gebied ontwikkelen het domein verder tot een indrukwekkend natuurgebied. De kleiwinning zorgt voor meer waterberging en dus veiligheid; de waterstand bij Gorinchem is aanzienlijk verlaagd.
Duurzaamheid Resultaten & ambities
De tijdlijn die verder gaat
2014
Wienerberger neemt deel aan Nationaal Programma Preventie ‘Alles is Gezondheid’.
2012 CO2-bewust Certificaat niveau 3. 2011
Eerste Wienerberger e4 BrickHouse 2020.*
2010
Rijksoverheid gaat over op duurzaam inkopen.
2009 Onderzoek Royal HaskoningDHV: tot 90% van straatbakstenen wordt in Nederland hergebruikt. 2009 Certificering ISO 14001. Structurele borging milieuprestaties Wienerberger. 2009 Onderzoek Deltares: jaarlijks wordt er meer klei in Nederland afgezet dan gewonnen. 2009 Wienerberger Nederland schakelt over op groene stroom. 2008
Investors in People. Verbeterproces met betrokken Wienerberger-medewerkers die samenwerken.
2007
Wienerberger mede-grondlegger campagne Spaar het Klimaat.
2003
Wienerberger ondertekent UN Global Compact voor ethisch ondernemen, mensenrechten, arbeidsvoorwaarden en milieubescherming.*
2002
Eerste resultaat plan Levende Rivieren: 2.000 hectare nieuwe natuur.
2001
Wienerberger ondertekent EU Human Rights Charter.*
2001
Wienerberger ondertekent sociaal handvest ILO.*
2000
ISO 9001. Gecertificeerd kwaliteitssysteem van Wienerberger.
1997
Verdrag Kyoto; tegengaan opwarming aarde.
1992 Wereld Natuur Fonds en baksteenindustrie lanceren plan Levende Rivieren voor verantwoorde kleiwinning in uiterwaarden. 1989
Start deelname Meerjarenafspraken energie-efficiency door Wienerberger.
*betreft Wienerberger-groep
4
5
Duurzaam = heid
levens duur milieu impact
Sustainability Goals Wienerberger-groep Te behalen resultaten vóór 2020: Reductie energieverbruik met 20% t.o.v. 2010. Reductie CO2-emissie met 20% t.o.v. 2010 m.b.t. productie. Waterverbruik met 40% verlagen; d oelstelling behaald in 2013. Voor 2015 30% van de omzet afkomstig uit innovatieve, duurzame oplossingen. Wienerberger Sustainable Building Academy (WISBA, een opleidingsprogramma voor studenten architectuur, civiele techniek en duurzaam bouwen) in 12 landen in 2015; in 2013 in 6 landen operationeel. 90% van ons keramisch productienetwerk is in dialoog met stakeholders over duurzaamheidsvraagstukken. Aantal bedrijfsongevallen lager dan 10 per miljoen gewerkte uren.
Duurzaamheid
6
Grondstofwinning
Klei: een zichzelf vernieuwbare grondstof
Onafhankelijk onderzoek Deltares is een onafhankelijk kennisinstituut op het gebied van water, ondergrond en infrastructuur. Met Wageningen University en Universiteit Utrecht onderzocht Deltares de verhouding tussen kleiwinning en sedimentatie. De studie werd in 2009 geaccepteerd voor publicatie in het ‘Journal of Soils and Sediments’. Het onderzoek leert dat Nederlandse uiterwaardenklei, samen met hout en schelpen, tot de categorie ‘zichzelf vernieuwbare grondstoffen’ behoort. Op een tijdschaal van 1850 tot heden is door de mens minder klei verbruikt dan er door de rivieren is afgezet. De keramische industrie verwerkt een grondstof die lokaal en in ruime hoeveelheden beschikbaar is en blijft.
door de mens wordt minder klei verbruikt dan er door de rivieren wordt afgezet Onderzoek Deltares
7
Klei: een 100% natuurlijke grondstof Klei wordt keramiek Klei is een verweringsproduct van gesteenten. Klei ontstaat door inwerking van zon, vorst en wind. Sneeuw en regen voeren stukken steen vanuit de Alpen naar beken en rivieren, die het weer naar lager gelegen gebieden brengen. Stenen worden kiezels en kiezels worden korrels. De kleinste deeltjes, tot 0,002 mm, vormen klei. Uiteindelijk bezinkt de klei als slib in stilstaand water. Voor de productie van keramische bouwmaterialen kunnen naast klei en water andere (natuurlijke) grondstoffen worden toegevoegd: zand, kalk, mangaan en chamotte (gebakken gemalen klei). Na bewerking, vormgeving en droging ontstaat door verhitting een hard, duurzaam en kleurvast keramisch product. Een blijvend vernieuwbare grondstof Nederlandse uiterwaardenklei is een zichzelf vernieuwende grondstof. De sedimentatie van nieuwe deeltjes bedraagt gemiddeld 1 cm per jaar. Door de constante aanvoer blijft de voorraad oneindig beschikbaar. Over een groot aantal jaren gezien wordt minder klei gewonnen dan de rivieren in de uiterwaarden afzetten.
Door de constante aanvoer blijft de voorraad klei oneindig beschikbaar Onderzoek Deltares
Duurzaamheid Grondstofwinning
Kleiwinning geeft nieuwe natuur Nieuwe flora en fauna Onze uiterwaarden zijn aangewezen als Ecologische Hoofdstructuur (ook wel Nationaal Natuur Netwerk genoemd) van Nederland. De eeuwenoude gewoonte om hier klei te winnen, gaat hand in hand met het creëren van nieuwe leefgebieden voor planten en dieren. Klei wordt aan de oppervlakte gewonnen. Na het weghalen van de toplaag wordt niet meer dan 1,5 à 2 meter, reliëfvolgend, afgegraven. Daarna wordt het landschap heringericht zodat de ecologische processen weer op gang komen. Waar mogelijk wordt de winning afgestemd op de belangen van natuurorganisaties, landbouw en omwonenden. Deze kleiwinning past binnen de gedragscode “Zorgvuldig winnen”, goedgekeurd door het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Naast doelbewuste (primaire) kleiwinning maakt de industrie gebruik van de hoogwaardige klei die als bijproduct bij infrastructurele werken vrijkomt. Het voorkomen van verspilling van kostbare grondstoffen vraagt samenwerking met aannemers en overheden. Lokale grondstoffen en lokale productie Wienerberger wint klei in de directe omgeving van de fabrieken. Lokale fabricage verkort de weg die bakstenen en dakpannen afleggen naar de bouwplaats. Het lokale principe sluit aan bij de menselijke behoefte zich te kunnen identificeren met de eigen omgeving. Het geeft mogelijkheden voor lokale economie.
ecologisch verantwoord en lokaal beschikbaar
8
9
Bescherming tegen het wassende water Adaptieve maatregelen klimaatverandering Nederlandse rivierkleiwinning beperkt ook de negatieve gevolgen van klimaatverandering. Kleiwinning verdiept de uiterwaarden. Daardoor wordt het stroomgebied in tijden van hoog water aanzienlijk vergroot en daalt het waterpeil. Kleiwinning beschermt tegen het gevaar van het wassende water. Klei wordt ook gebruikt voor het aanleggen of ophogen van dijken en terpen.
5.000 hectare nieuwe natuur Sinds 1992 geeft Wienerberger uitvoering aan het plan Levende Rivieren van het Wereld Natuur Fonds. Door reliëfvolgend klei te winnen, worden bodembestanddelen zoals zand in hun natuurlijke vorm behouden en kunnen oude stroomgeulen zich herstellen. Na afgraving worden de ontgonnen gebieden teruggegeven aan de natuur. Circa 5.000 hectare is al overgedragen aan terreinbeherende organisaties als Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Spraakmakende nieuwe natuurgebieden zijn de Millingerwaard bij Nijmegen, de Blauwe Kamer bij Rhenen en de Steenwaard bij Pannerden.
Duizenden mensen genieten dagelijks van de dynamische natuur in vrij toegankelijke uiterwaarden. De keramische industrie is een onmisbare partner bij natuurontwikkeling en rivierveiligheid
Gerard Litjens, Bureau Stroming
Duurzaamheid Energiebesparing
De keramische verbinding van de oerelementen aarde, water, lucht en vuur Extra impuls voor energiebesparing Het vormen, drogen en bakken van keramische producten kost energie. De grootschalige overgang van vlamovens naar hightech tunnelovens zorgde voor een enorme energiereductie. De ambitieuze doelstellingen van de Wienerberger-groep zorgen voor een extra impuls voor energiebesparingen. Tussen 2010 en 2020 dient de energieconsumptie met 20% af te nemen. Ultimo 2013 stond de teller op 13%. Doelstelling is ook het reduceren van de CO2 uitstoot vanuit het productieproces met 20% in 2020. Wienerberger loopt hierin voorop.
DE ENERGIECONSUMPTIE EN CO2 UITSTOOT WORDT MET 20% TERUGGEDRONGEN
10
11
Door meer technologie minder energie Groene energie Met de Rijksoverheid zijn harde afspraken (zoals Meerjarenafspraken) gemaakt over energieverbruik en CO2-uitstoot. Aardgas is de fossiele brandstof met de laagste CO2-uitstoot. Alle elektrische energie wordt opgewekt uit duurzame bronnen. Door intelligente sturing wordt de restwarmte van het bakken ingezet in droogkamers. Het drogen van keramische bouwmaterialen vraagt relatief gezien de meeste energie in het productieproces. De bij het stookproces vrijkomende warme lucht zorgt voor ‘groene warmte’. Nationaal en internationaal werkt Wienerberger met diverse partijen aan de inzet van alternatieve energiebronnen zoals biogas, wind- en zonne-energie.
Voorbeeldacties energiebesparing door Wienerberger Nederland Energieterugwinning: 80% besparing op gasverbruik van de drogerij door inzet van een warmtewisselaar (zie foto linksonder); door warmte uit het bakproces over te dragen op omgevingslucht, ontstaat warme lucht die nuttig wordt ingezet in de drogerij. Energiebesparing: besparing van 2% door inzet van lichtgewicht, open dakpancassettes die minder opwarming vragen; d oor toepassing van geavanceerde systemen voor drogerijregelingen wordt energieverbruik geminimaliseerd; koelen met stikstof i.p.v. aardgas leidt tot besparing van 3% op totale benodigde gasverbruik tijdens het bakproces. Wienerberger massa- en energiebalans: door Wienerberger ontwikkelde massa- en energiebalans geeft continu inzicht in energieverbruik van oven e n droger, wat resulteert in energiebesparende maatregelen.
Duurzaamheid Productie
De keten is zo sterk als de zwakste schakel
sinds 2009 zijn onze milieuprestaties geborgd door de ISO-14001 certificering Dan Vries, KAM (Kwaliteit Arbo Milieu)-COORDINATOR WIENERBERGER
Milieubewust produceren Duurzaam produceren is bij Wienerberger doorgevoerd in de gehele keten. Door het gesloten productieproces van water en klei gaat de facto niets verloren. Sinds 2009 zijn onze milieuprestaties geborgd door de ISO 14001-certificering. Deze borging betekent dat alle milieu-aspecten van de productie in kaart zijn gebracht en jaarlijks worden gecontroleerd. Wienerberger stuurt actief op structurele verbetering van de milieuprestaties. Aandachtspunten voor duurzaam produceren zijn ook het verantwoord gebruik van natuurlijke grondstoffen, minimale verspilling van water, het omzetten van restwarmte uit de ovens voor het droogproces van de zogenoemde vormelingen en het reinigen van de rookgassen met een product dat daarna weer wordt ingezet bij andere industrieën. Inkomende grondstoffen worden getest op mogelijke verontreiniging. In het gehele productieproces komt vrijwel geen afval vrij. Eventuele restmaterialen worden zoveel mogelijk direct in de fabriek hergebruikt. Duurzaam watertransport Wienerberger maakt gebruik van duurzaam transport over water, bewegingen over de weg worden hierdoor verminderd. De eigen laad- en losfaciliteiten zoals bij Wienerberger Haaften (zie foto), gelegen aan de Waal, maken dat eenvoudig mogelijk.
12
13
Kleine en grote bouwstenen voor een beter resultaat DUURZAAM PRODUCEREN BEREIKEN WE DOOR DE BETROKKENHEID VAN ALLE MEDEWERKERS IN ALLE FACETTEN VAN HET PRODUCTIEPROCES
Fons Wagener, Directeur Operations Wienerberger
Duurzaamheid is vooral een zaak van ‘gewoon doen’. Een overzicht van initiatieven: Klei wordt bij voorkeur in de directe omgeving van de fabriek g ewonnen. Dit beperkt milieuonvriendelijk transport. Lokale fabricage maakt de weg die de bakstenen en dakpannen afleggen naar de bouwplaats zo kort mogelijk. KAM-beleid (Kwaliteit-, Arbo- en Milieuzorg) ziet systematisch t oe op de regels en procedures voor duurzaam produceren. Externe partijen als IKOB-BKB en Kiwa (certificatie-instellingen) controleren ons duurzame productieproces. Het Wienerberger laboratorium (Technicum) analyseert en keurt nieuwe keramische producten. Met de Stichting Technisch Centrum voor de Keramische Industrie worden eindproducten getest op producteigenschappen, uitloging, veiligheid en levensduur. Wienerberger biedt producten zónder verpakking aan, denk bijvoorbeeld aan HULO-stapelingen in baksteen. Verpakkingen bestaan uit gerecycled materiaal of uit m ateriaal dat wordt ingezameld en vervolgens gerecycled.
Duurzaamheid Levensduur
Levensduur is het finale criterium Blijvend mooi, generaties lang Tegenover de benodigde energie voor de productie van keramische producten staat de zeer lange technische levensduur. Keramische bouwmaterialen gaan vele honderden jaren mee en zijn onverwoestbaar. Juist door veroudering wint keramiek aan authenticiteit. De Amsterdamse grachtengordel is werelderfgoed sinds 2010 en daarmee “van unieke en universele waarde voor de mensheid en toekomstige generaties.”
De lange levensduur en de hoge mate van hergebruik van straatbakstenen passen zeer goed binnen de cradle-to-cradle filosofie Royal HaskoningDHV, onderzoek mate van hergebruik van straatbaksteen in Nederland
Levensduur van 250 jaar voor gebakken bestrating “Een straatbaksteen gaat 125 jaar mee, soms wel 250 jaar”, stelt Royal HaskoningDHV in het onderzoek ‘Mate van hergebruik van straatbakstenen in Nederland’. Straatbakstenen die er al drie generaties liggen, overleefden paard en wagen, auto’s en vrachtverkeer, klompen en naaldhakken. Het bleek bestand tegen 250 jaar (zure) regen, vorst en dooi. Tot 90% van de straatbakstenen wordt hergebruikt, berekende Royal HaskoningDHV in genoemd onderzoek.
14
15
Echte duurzaamheid vraagt een beschouwing op lange termijn Investering in de toekomst Keramische producten hebben een bewezen lange levensduur. De technische en esthetische kwaliteiten blijven. Keramiek wint met de tijd aan karakter en wordt alleen maar mooier. Keramische bouw- en bestratingsmaterialen zijn de beste economische en ecologische investeringen in de toekomst. De ontdekking van 10.000 jaar oude potten toont aan dat keramiek zelfs vele jaren in de grond kan overleven. Keramische bouwproducten blijven kleurecht en hebben doorgaans geen onderhoud nodig.
De levensduur van keramische dakpannen wordt gesteld op 75 tot 100 jaar; die van beton op 50 jaar
Eugene Sergeev / Shutterstock.com
SBR, Levensduur van bouwproducten Methode voor referentiewaarden
Duurzaamheid
16
Keramische materialen
Duurzame oerkracht van keramiek
Baksteen metselwerk als beste duurzame klasse Het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE) rekent bakstenen metselwerk tot de beste milieuklasse voor buitenspouwbladen. Voor levensduur refereren we graag aan het oude Babylon. Daar is keramiek al 4.000 jaar vochtregulerend en vormstabiel.
Dank voor uw vertrouwen Onderzoeksbureau ArchiVison vroeg beslissers in de bouw naar de meest en minst duurzame bouwmaterialen. Het onderzoek (oktober 2013) werd uitgevoerd in acht Europese landen. De meest duurzame bouwmaterialen volgens de Nederlandse respondenten zijn: baksteen (40%), hout (27%) en architectonisch glas (5%). Kunststof (22%), staal/metaal (12%) en hout (9%) werden als de minst duurzame materialen genoemd.
Duurzame en blijvend mooie keramische dakpannen Keramische pannen zijn blijvend mooi, onderhoudsvriendelijk, vormvast, brandveilig en vorstbestendig. Mooi meegenomen: een keramische pan is licht van gewicht. Alle Nederlandse Koramic dakpannen hebben het DUBOkeurmerk.
Door het gebruik van straatbakstenen kan Amsterdam over een periode van 100 jaar 237 miljoen ton aan CO2 besparen, de jaarlijkse uitstoot van 26.000 huishoudens Tauw, Onderzoek Beoordeling duurzaamheid bestratingsmateriaal
17
baksteen is Het meest duurzame bouwmateriaal volgens de Nederlandse respondenten
ArchiVision, European Architectural Barometer Q3 2013
Comfort en energiebesparing met keramische blokken De thermische inertie (warmte-opslagcapaciteit) van keramische binnenmuurstenen zorgt voor meer comfort in zomer en winter. De inzet van isolerende keramische binnenmuren vermindert het energiegebruik. Door isolerende keramische binnenmuurstenen te gebruiken daalt het energieverbruik. Daarnaast zorgen keramische binnenmuurstenen voor een gezond en ademend binnenklimaat.
Bewezen duurzame straatbakstenen Wienerberger is de trotse bezitter van het ecologiepaspoort van NL Greenlabel. Het Nederlandse assortiment straatbaksteen heeft het Greenlabel A en het DUBOkeur. De levensduur is bepaald op ten minste 125 jaar (Royal HaskoningDHV). Van een keramische klinker gaat bij recycling niets verloren. Tauw stelde na onderzoek: “Over de levenscyclus van een weg is zowel de uitstoot van CO2 als het materiaalverbruik lager bij toepassing van straatbaksteen.” Volgens NIBE is straatbaksteen de beste milieuklasse voor wegverhardingen.
Duurzaamheid
18
Keramisch bouwen
Getoetst aan de strengste eisen Duurzame referentie Een fraai voorbeeld van duurzaam keramisch bouwen is het hoofdkantoor voor het Wereld Natuur Fonds in Zeist, ontworpen door RAU architecten. Alle bouwmaterialen werden getoetst aan de strengste eisen van de opdrachtgever en architect. Zo ook de keramische bouwmaterialen van Wienerberger: leipannen, gevelbakstenen én straatbakstenen met vernuftig waterafvoersysteem.
Alle bouwmaterialen werden getoetst aan de strengste eisen van de opdrachtgever en architect
19
Wienerberger e4; de marsroute naar duurzaam bouwen Energy, environment, economy, emotion E4 is het internationale Wienerberger-voorbeeld van duurzaam bouwen. De vertaalslag naar duurzame en gezonde keramische voordelen. De foto’s tonen de praktijk. Het eerste Wienerberger e4 BrickHouse 2020 werd in 2011 gebouwd in ‘proeftuin’ Oostenrijk. Een betaalbare en duurzame constructie. De energie wordt 100% duurzaam opgewekt. Kloppend hart van de constructie is de toepassing van Porotherm bouwblokken met geïntegreerde isolatie.
Energy
Een geïsoleerde keramische schil draagt bij aan een energiezuinig gebouw. Een keramische binnenwand neemt warmte op en geeft deze ’s nachts geleidelijk af. In alle seizoenen een prettig leefklimaat.
Environment
Minimale milieubelasting. Bouwen met ecologische, natuurlijke producten met een lange levensduur.
Economy
Betaalbare kwaliteit. Keramiek is onderhoudsvrij en heeft een ‘oneindige’ levensduur. Keramiek verlaagt de total cost of ownership.
Emotion
Keramiek biedt individuele ontwerpvrijheid en expressie. Vertrouwde en beproefde materialen voor een gezond binnenklimaat.
PassiefBouwen Award Nimmerdor in Grijpskerke is een woonzorgcomplex met appartementen, dorpshuis, zorgsteunpunt, theater en voorzieningen. Nimmerdor won de PassiefBouwen Award 2012. Een “excellent gebied” volgens subsidieverstrekker AgentschapNL. Een ontwerp met juist geplaatste raampartijen en een luchtdichte detaillering. Een eenvoudige installatie en cellen op het dak voorzien in de minimale energiebehoefte. Gebouwd met keramische Porotherm binnenmuurstenen en Terca gevelbakstenen van Wienerberger.
Duurzaamheid
20
Keramisch bouwen
Het belang van duurzame architectuur Verduurzamen bestaande woningvoorraad De bouw in 1922 van het woningbouwcomplex Justus van Effen in Spangen was destijds een sociaal experiment voor beter en ruimtelijk wonen in de grote stad. In de jaren 80 werd het bouwkundig gerenoveerd. In 1985 werd het een rijksmonument. De tweede restauratie richtte zich op esthetiek en comfort en werd bekroond met de Gulden Feniks in 2013. Na schoonmaak en herstel kregen de gevels hun oorspronkelijke kleurstelling terug. De woningen werden thermisch en akoestisch geïsoleerd en voorzien van vloerverwarming en CO2gestuurde ventilatie.
Bijdrage aan sociale duurzaamheidsaspecten Duurzaam bouwen gaat niet alleen over lange levensduur en energiebesparing. Het creëren van bestendige gebouwen is minstens zo belangrijk. Keramiek draagt bij aan tijdloze gebouwen met een blijvend mooie uitstraling en een eigen identiteit. Waardoor een prettige leefomgeving ontstaat, een vertrouwde en veilige plek om te wonen en te verblijven. Goede architectuur draagt bij aan de sociale aspecten van duurzaamheid.
Duurzaam? De vakkundig vernieuwde details van het Justuskwartier, emotie van lange duur in baksteenarchitectuur!
Joris Molenaar, Molenaar & Co architecten
21
De grondige beschouwing van een bezit Voor de generaties na ons Duurzaamheid reikt verder dan het plaatsen van zonnepanelen en publicaties op gerecycleerd papier. Als we toekomstige generaties een toekomst willen bieden, moeten we waken over drie pijlers: het gebruik van vernieuwbare grondstoffen, de menselijke gezondheid en de kwaliteit van het ecosysteem. Niet duurzaam bouwen is duurder Duurzaam bouwen hoeft niet duur te zijn. Niet duurzaam bouwen is in ieder geval duurder. In het denken over de kosten is een verschuiving nodig van de korte naar de lange termijn. Investeren in materialen met een bewezen lange levensduur is essentieel. De synthese van mooi, duurzaam en betaalbaar brengt buurten en mensen in beweging.
Duurzaamheid gaat niet alleen over energiebesparing, maar ook over materiaalgebruik en een goed gebouw over de lange termijn en in de serie van één
Haico van Nunen, BouwhulpGroep
Duurzaamheid
22
Recycling en hergebruik
Verwijderen is een andere tak van sport dan slopen Recycling en hergebruik door samenwerking Co-Green Woningstichting Eigen Haard, architectenbureau KOW, bouwer ERA Contour en amoveerder Oranje initieerden in 2010 het samenwerkingsverband Co-Green. Voor het project Stadstuin Overtoom formuleerden zij een uitzonderlijk doel: klimaatneutraal bouwen voor een kostenneutraal budget – ook op basis van andere verdienmodellen. 352 huurwoningen en acht bedrijfsruimten worden in fases verwijderd: verwijderen, amoveren is een andere tak van sport dan slopen. Van de vrijgekomen materialen werd 90% hoogwaardig hergebruikt. Recyclingbakstenen De nieuwbouw van 460 woningen en bedrijfsruimten werd energieneutraal gerealiseerd. De groene energie wordt op locatie opgewekt. Het water wordt opgevangen en hergebruikt. De vrijgekomen gevelbakstenen werden bewerkt en ingezet voor het bakken van nieuwe gevelbakstenen door Wienerberger. Co-Green wordt gemonitord door TU Delft en Aedes.
MATERIALEN WORDEN VOORTDUREND HERGEBRUIKT, ZELFS EEN GEBOUW IS NOOIT EEN EINDPRODUCT
Foto: KOW
René Buur, kow Architecten
23
We gaan verder in het proces Ketenaanpak Wienerberger streeft naar duurzaamheid van begin tot eind en zelfs daarna: van grondstofwinning tot productie en van constructie tot recycling. Al in de ontwerpfase van een nieuw product houdt Wienerberger rekening met de eindigheid ervan. Het zoeken naar opties om afvalstromen op de bouw te verminderen is een continu proces. Door afvalstromen te optimaliseren en te bundelen ontstaan ecologische voordelen.
Vergroten biodiversiteit Bijdragen aan de biodiversiteit van de (stads)natuur. Onder de eerste rij pannen is een keramische vogelvide te monteren. Voor mus, gierzwaluw en koolmees zijn speciale stenen en/of nestkasten in het metselwerk aan te brengen.
Duurzaamheid
24
Maatschappelijke verantwoordelijkheid
Lokale en internationale samenwerking
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Wienerberger werkt samen en ondersteunt primair projecten en organisaties met diepgaande maatschappelijke relevantie zoals het Wereld Natuur Fonds, NL Greenlabel en Habitat for Humanity. Met Habitat for Humanity bouwde de Wienerberger-groep in Roemenië en Bulgarije al 155 keramische huizen voor gezinnen in nood. Wienerberger zorgt voor financiële support, technische knowhow en levert er de Porotherm binnenmuurstenen.
met bakstenen van Wienerberger kies je voor een duurzame buitenruimte Lodewijk Hoekstra, Nl Greenlabel
25
Ethisch ondernemen met oog voor milieu en medewerkers International Labor Organization (2001) De Wienerberger-groep steunt de principes van de International Labor Organization (ILO). Het sociaal handvest, gebaseerd op ILO-aanbevelingen en afspraken uit het EU Human Rights Charter, werd in 2001 ondertekend. United Nations Global Compact (2003) Een officieel statement voor ethisch ondernemen, mensenrechten, arbeidsvoorwaarden en milieubescherming. De Wienerberger-groep ondersteunt de basisprincipes van Good Corporate Citizenship en de strijd tegen corruptie en discriminatie. Investors in People (2008) Investors in People is een continu verbeterproces voor effectieve bedrijfsvoering en betrokken medewerkers. Voor dit keurmerk zijn alle assesments positief afgerond voor Wienerberger Nederland. Het project wordt voortgezet onder de naam Succesvol Samenwerken.
Met support van Wienerberger, door inzet van kennis en middelen, kunnen we bouwkosten verminderen en meer huizen, gemeenschappen én hoop bouwen
Don Haszczyn, Habitat for Humanity
Duurzaamheid
26
Maatschappelijke verantwoordelijkheid
Bouwstenen voor een een duurzame toekomst Sociaal ondernemen Duurzaam ondernemen met perspectief betekent de wereld op ecologisch, sociaal en economisch vlak beter achterlaten. Het handelen van Wienerberger is in balans: economisch (we zijn een
Verantwoordelijk als werkgever Wienerberger voert continu campagne voor veilig werken. Serieus verantwoordelijk als leverancier en werkgever.
Proactief in Arbo Vanuit een eigen proactieve Arbomethodiek werkt Wienerberger met de Workability Index.
gezonde investering voor aandeelhouders), ecologisch (duurzame producten, energie-efficiënte bouwsystemen) en sociaal (we zorgen goed voor ons personeel en bouwprofessionals).
Ergonomische verwerking Het Porotherm Poriso lijmsysteem zorgt voor 30% snellere verwerking. Terca prefab raamdorpelelementen zijn vergelijkbaar snel en ergonomisch. Het complete pakket Koramic daktoebehoren is gericht op extra verwerkingsgemak.
Voorkomen fysieke overbelasting Nieuwe technologie om fysieke overbelasting tegen te gaan. Onder meer via stapelrobots voor het samenstellen van straatsteenpakketten voor machinaal bestraten met straatbakstenen.
27
De duurzame, keramische cirkel De cirkel is rond Duurzaamheid is vooral gewoon doen. In deze brochure tonen we wat we doen, van begin tot eind. Van klei tot eindproduct, van bouwen tot wonen, van hergebruik tot recycling. Duurzame aandacht voor zowel milieu, medewerkers als maatschappij.
Cirkel in beweging We zetten graag de duurzame, keramische cirkel in beweging. Hoe we dat doen is te zien op www.wienerberger.nl/duurzaamheid. Hier houden we u ook op de hoogte van nieuwe duurzame ontwikkelingen.
T 088 - 118 51 11 F 088 - 118 50 05
[email protected] www.wienerberger.nl/duurzaamheid
12- 2014
Wienerberger B.V. Hogeweg 95 5301 LK Zaltbommel Postbus 144 5300 AC Zaltbommel
