Het afgebrok en "Leurs hof" - Meierstraat Kess enic h
DRIEMAANDELIJKS HEEMKUNDIG TIJDSCHRIFT
Gij k rijgt wèèr een jaar m et wat wind en veel zon. 'k Hoop en wens: 't is niet k laar of die zon het weer won...
Houd alvast in 't nieuw jaar fris uw HART en gezond. Erger u niet en spaar 't in uw woord en uw m ond.
'k W ens u vast weer dat jaar dat, als 't eenm aal voorbij is, het weer zalig en waar ook voor u en voor m ij is..!
Uit heden en verleden van Kinrooi
DE TRAM MAASEIK - WEERT Over de buurtspoorweg, of de stoom tra m , of in de gewone om gangstaal "den tram " Maaseik W eert, k an een lang verhaal geschreven worden, m et historische achtergrond en m et tientallen anek doten, plezante en m inder plezante. Preciese data k an ik moeilijk achterhalen, tenzij dit: op 17 januari 1910 werd de tram "plechtig" ingewijd. Verder opsporings werk laat ik gaarne over aan jongeren, die trouwens beter "ge plaatst" zij n dan ik en die wellic ht in één of ander archief hun licht k unnen op stek en.
EEN AANTAL BEDENKINGEN... Een ernstige studie omtrent "den tram " zou vele vragen m oeten beantwoorden. Ik wil er hier enk ele opwerpen., m is schien ook enk ele ten dele beantwoor den. Om te beginnen: het is toch m erk waar dig dat Maaseik verbonden werd m et W eert, definitief tot Nederland beho rende sedert 1839! De betr ekk ingen tussen België' en Nederland waren im m ers rond de eeuwwisseling allesbehal ve vriendschappelijk! Tot in de jar en 1925 -1930 m oest je goede redenen hebben om zo m aar over de grens te k om en. Ik herinner m ij dat aan het Stram proyer grensk antoor vragen werden gesteld, zoals: "Hoelang blijft U?" "Bent U, of uw vader een handelaar?"... en eindelijk k reeg je van de achterdochtige ontvanger een soort vergunning om van dèt uur tot dit uur op Nederlands grondgebied te verblij ven.
* * * W ie vatte het plan op om zulk spoor te leggen en wie k on het door de adm i nistratieve (internationale) doolhof loodsen ?? W aar k wam het k apitaal vandaan ? De hedendaagse politiek van "staats tussenk om st" k wam hier zek er niet van pas. De staat bleef van verre toek ij k en!
Ook was er destijds helem aal geen spra k e van een Nationale Maatschappij der Buurtspoorwegen. De s toom tram Maaseik W eert was een "private", "onafhank e lijk e" vennootschap. W ie waren de geld schieters? Open vragen!!
Een andere raadselac htige gebeurtenis , is het feit dat na augustus 1914 de tram nog een tij ldje de grens k on overstek en, terwijl anderzijds alle verk eer m et Ne derland streng verboden was en later (1916 -1917?) onm ogelijk werd gem aak t, door de afsluiting m et twee hoge rijen pik k eldraad en daartussen een hoogspan ningsdraad. (Hier vielen trouwens een heel aantal doden! ) De tram vervoerde -einde 1914 begin 15? duizenden vrouwen, k inderen en oudjes uit het Luik se naar Nederland. Som s werden die "vluc htelingen" te Mo lenbeersel eerst "aan wal" gez et en k regen ze voor één of twee nachten lo gies en eten in de school van de Zus ters . Ik heb bij die gelegenheid, sam en m et een tiental jongeren, bergen boterham m en gesm eerd voor die m ensen. Het waren arm zalige dom pelaars, ver vuild, uitgem ergeld., een zielig alle gaartje .. De Duits ers k wam en eens vluchtig k ijk en of er geen j onge k erels tussen liepen, m aar ze waren al gauw afgeschrik t door de ellendige m ensenm assa en 't gezeur en gejank van de k inderen.
In overvolle tram s werden die m iseriem ensen overgebracht naar hun as iel in het neutrale Nederland. Kur ieus toch, dat ik van dit soort "volk sverhuizing" verder nooi t iets ge lezen of gehoord heb. Als jonge k naap ga je daar niet op in ! W as het een ak tie van het destijds nog vrij prim itieve Rode Kruis? Of welk e k aritatieve organisatie bek omm erde zich om die arm e 1 ui..? * * *
Over de latere lotgevallen van de tram onder de bezetting k an ik niet veel m eedelen. Alleen., dat er vaak geen tram reed., om dat er waarschijnlijk geen brandstof genoeg was, of om dat herstellings werk en helem aal niet of m et vertr aging werden uitgevoerd. Jonger en, die te Maaseik naar school m oesten, zijn heel dikwijls te voet heen en weer gegaan...'s m orgens in 't donk er vertr ekk en... 's avonds in 't donk er weer thuis ! Ik herinner m ij wel duidelijk dat in 1918, na wapenstilstand, de bezettende troepen (m eestal oudere m annen) uit Mo lenbeersel vertr okk en zijn per tram , naar Maaseik en verder over Nederlands Lim burg naar hun vaderland gem arsjeerd zijn... ordeloos, naar het schijnt !! * * * Maar k eren we terug naar onze fam euze tram Maaseik -W eert... zijn bestaansre den en dies m eer. Maas eik was toendert ij d een bedrijvig stadje. Er was een steenbakk erij, er waren k ièzelgroeven, er was een touw - slagerij, er waren onderwijsinrichtin - gen, er waren talr ijk e k leinere be drij ven (die m en nu K.M.O.'s zou noe m en), er waren allerlei serieuze han dels zak en . W eert was -m een ik - al even goed be deeld. Er was imm ers een k anaal. Boven dien was het een voornaam k nooppunt op de drukk e spoorlijn Antwerpen/Munchen - G ladbach. (Helaas., verdwenen ! )
Maas eik had ook verbinding, per buurt spoorweg, m et Bree, met Lanak en, m e t Kessenich en de "tramstatie" aan de Bos poort was een em placem ent vol leven en beweging. Het trajek t Maas eik -Lanak en was onge twijfeld het langste m aar Maas eik -W eert was toch ook goed voor ruim 20 k ilom eter. * * * Te Kinrooi was er een k lein spoork om plex om goederenwagons af - en aan te hak en. Te Molenbeersel was er, zowat 150 a 200 m eter noordwaarts van de k erk , een uit gebreid terrein m et een aantal grotere en k leinere gebouwen, die als "garage" dienden, waar ook herstellingen werden uitgevoerd of goederen opgeslagen. Tussen de herberg Ke yers en de tuin van de sm id, was er een enorm e gem etselde waterput van wel 2,50 m . a 3 m . doorsnee. Het dek sel rustte op bak stenen rotonde bogen en lag op grondniveau. Eén k eer heb ik de k ans gek regen in die geheim zinnige put te k ijk en. (Een ak elig zic ht) Het water k on afgetapt worden vanuit 'n gebouwtje, zowat 15 meter verder, waar de lok om otieven hun k etel k oriden vullen m et behulp van het gek ende zwaaiende buizenstel en een "handbediende" pom p. De grote gebouwen bevonden zic h een 30- tal m eter verderop. Meer dan eens ston den ze zo m aar open en dus toegank elijk voor ons, jonge rakk ers. Een uits tek end oord om verstoppertje te spelen, alhoe wel daar toc h altijd een zek ere sfeer hing die angst inboezem de. Alleen in de j aren '21 - '22 (?) ben ik m et een vriend van m e dik wij ls gaan k ij k en hoe ver W illem Van T.. van Kinrooi, m et zijn verfwerk gevorderd was. Hij "her" -schilderde imm ers de rijtuigen, binnen en buiten, en ook de goederenwa gens waarop hij de benam ing "Maaseik - W eert" afk ortte tot "M. - W .", wat wij dan m et k rijt bij werk ten tot "Mér W ul lemk e". Nabij het douanek antoor, aan deze en gene zijde van de grens, waren er ook enk ele afleidingssporen. Daar k onden
vrachtwagens gerangeerd worden, voor doeanek ontrole bijvoorbeeld. * * * W aarom verdween de s toom tram ? Na 1925...'30 verschenen vele vrachtwa gens op de wegen en dat bete k ende zeer waarschijnlijk de doods teek voor de tram s. Vroeger gebeurde haast alle zwaar ver voer per spoor: bak stenen, ongebluste k alk en andere bouwm aterialen, sm eedij zer, scheik undige m eststoffen ("sje - m ik ") naar de dorpen toe en om gek eerd van uit de dorpen: m ijnhout (stutten), naar m aat gezaagd, voor de k ool putten, wijm en ("wissen") en wellicht nog an dere produk ten. Van personenvervoer kon de tram niet blijven "leven". En na de oorlogsjaren k wam en er heel veel fietsen op de baan. Bijna ieder gezin be schik te weldra over tenm inste één fiets. De tram reizigers werden hoe langer hoe zeldzam er..
De stoom lok om otieven waren versleten en werden niet m eer vervangen. Rond 1932 - '33 (?) was de tram Maaseik -W eert zo goed als afgeschreven !
* * * De lok om otief was bem and m et de m achi nist en de stok er. Deze laatste had 't m eestal druk : hij m oest m et een schop de k olen zo ver m ogelijk in de vuurhaard haard onder de k etel weten te werpen en nu en dan de gloeiende m assa m et een lange haak om roeren, om sintelvorm ing te voork om en. De m achinist had een lichtere taak . Op het signaal van de k onduk teur m oest hij m et een grote "handel" stoom geven, traag vertrekk en en de snelheid verder regelen. De drukm eters hield hij in 't oog, bediende de stoom fluit als dat nodig bleek en k eek scherp uit bij de (zeldzam e) overwegen.
Een t ypische Belgische buurttram in het stadje W eert. (Uit: "De Lim burgse buurttram in beeld", Europese Bibliotheek Zaltbomm el,1980)
De lok o trok m eestal twee rijtuigen en een bagagewagen ("fourgon") waarin pak jes en postzak k en werden m eegevoerd en waar de k onduk teur zijn "bureautje" had. Er war en twee "vaste" k onduk teurs of "k aartjesk nippers ". De ene was Maasei k enaar (Van Hees), de andere was van W eert (J. Nijs) en één "reservist" (Nelis Pleunis). Zó was het tenm inste in m ijn tijd ! In de reizigers wagens stond een k olom k acheltje, zowat 0,60 m eter hoog. Hoe hevig 't ook bra ndde, j e m oest er -bij streng winterweer - dic ht bij gaan zit ten... als je de k ans k reeg, want k aartjesk nipper Nijs om helsde het, op de laatste rit naar W eert, m et handen en k nieën. * * * Ongeveer 10 m inuten vóór het vertrek uur van uit Maaseik richting W e ert, stoom de de tram heel traag en in een brede boog over de Bospoort en stelde zic h op vóór 't "Pottenhuis". Deze herberg lag 5 a 6 m eter van de steenweg op Kinrooi verwijderd en was de pleister plaats voor wac htende rei - zi gers . De tram stond daar braaf jes te wac hten tot het fluits ignaal van de k onduk teur bevel gaf tot het vertrek . Soms duurde het wel even vooraleer dit k wam ., als bij voorbeeld hardnek k ige drink ebroers in het café hun dorst niet gelest k re gen. De gezette bazin bediende de tapk raan m et zwier ig gebaar. Reizigers die reeds in de r ijtuigen hadden plaats genom en, k ek en ver veeld., m aar m oesten geduld oefenen. De m achinist zou de opgèlopen vertraging m isschien enigs zins inlopen. Had de beheerraad vergaderd te Maaseik (waar ingenieur Rachel de pl ak zwaaide) dan hielden de W eerter heren nog een langdurig napraatje in het Pottenhuis.
Dit k wam hun op een k eer duur te staan; hierover vertel ik later. Zij ook verk eerden in de m ening dat de verloren m inuten onderweg k onden inge haald worden.
Helaas., d e lok om otief k on niet m eer geven dan wat er in zat. Ik heb de tram m eer dan eens m et de fiets bij gehouden en ik had beslist geen "k oersfiets" ! De m achinist werd dan telk ens zeer ze nuwachti g. De eerste halte was 't Ven. Er was wei nig te doen in 't Ven, tenzij in de zo m erm aanden, als 't "Hotel des Sources" (ja, ja, zó heette dat! ) vak antiegan gers had. Zo k wam bijvoorbeeld onze grote G erard W alschap -die toen vaak te Maaseik verbleef in 't "Hotel du Chem in de Fer" - er zijn dorst lessen, in ge zelschap van Constant G odelaine, toneel - k ritik us, en architek t Gessler. De volgende halte was "de Raam " waar het ook niet zo druk was! Tussen beide haltes lag de waterloop "Zwart W ater". En alhoewel de tram daar "k atoen k on geven" om dat 't enigs zins berje -af ging, gebeurde het m eer dan eens dat hij hier bijna stil viel, als nam elijk Tjeu Ig... m achinist was en zijn vrouw hem daar zij n boterhamm en en k offiebus k wam toereik en. De tram m oest daarna m et puffende stoten de lichte helling naar "De Raam " opk limm en. Dan k wam Kinrooi. Op zijn laatste rit verlieten hier een tiental k ollege leerlingen de tram en op het verdere trajek t -tot aan de grens - waren de rijtuigen dun bezet. In Nederland deed de tram Stram proy aan en Tungelroy en...? W aren daar nog veel reizigers? Ik weet het niet. Met W eert hadden we weinig relatie. Later m aak ten we fietstochten naar dat leuk e stadje en m eer naar het noorden toe ook al .. JOE BENFON
"HERMANS JACOBUS HEEFT DIT GESCHREVEN EN WEGGESTUURD NAAR ZIJN DORP Vanwege de fam ilie - en de k leink inderen - werden ons wat "dagboekbladen" toege speeld VERGELEGEN.. uit de jaren 1897- 1901 : de rest van wat m eer is geweest, getuige het treffende stevig bindk oortje. W at doet een jongem an van 15 -16 jaar ? Hij schrijft het ergens zelf, bij een door hem geschreven gedicht : "Zoo iets m oet m en al m ak en om 's winters 's avonds den tijd om te k rijgen, want de avonden zi jn zoo lang".. Die waren vroeger langer dan nu...
Hier is een intelligente dorpsjongen bezig. W at hij schrijft : het gaat over alles en nog wat en er is geen vierk ante centim eter papier verloren gegaan. Hoe hij heette : Jaak Herm ans of Jaak "van Fieje". Si nds de doods - prentjes gelukk ig m eer vertellen dan wat onbegrepen spreuk en zijn ze niet alleen een aansporing om aan zo'n m ens nog eens te denk en : ze zijn ook aar
BID VOOR
Jaak HERMANS echtgenoot van
Anna BROUNS
Erelid van de bond van het H. Hart* biddend lid van het Marialegioen, lid van de bond van de gepensioneerden, de Kerkraad en andere godvruchtige genootschappen | vereerd met het gou- den ereteken van de Orde van Leopold 11 als aannemer van bouwwerken. Geboren te Geistingen op 18 januari 1882 en aldaar godvruchtig overleden op 24 maart 1968, gesterkt door het Sacrament van d® zieken ®n de Apostolische Zegen. De mens sterft zoals hij geleefd heeft. Als wij, als kinderen, vaders voorbeeldig leven overdenken, treft ons de waarheid van dit wijze woord. Heel bewust en met volle aandacht had vader het sacrament van de zieken ontvangen. Hem bleef geen andere taak nu dan te sterven. En enkele uren later - ’t was in de vroege ochtend van de vreugdezondag in de vasten - brak hij kalm en rustig zijn «aardse huisje» hier af en nam zijn intrek in «het nieuwe huis van de Vader», waarin «Jezus voor hem een plaats had bereid», waar vader eeuwig zal genieten van «het nieuwe leven» en mag uitrusten na volbrachte levens taak. (Pref. v.d, overledenen). Vader was een trouwe echtgenoot, vol attenties voor moeder. Met veel toewijding heeft hij zich, samen met moeder, ingezet voor d@ opvoeding van zijn groot en schoon gezin en voor de toekomst
dige "vis ite-k aartjes" zoals dit : "Bezig zijn was zij n aard en bouwen was zijn leven". W ant hij werd zelf 'aannem er van bouwwerk en'. W ij willen u, in oorspronk elijk e spel ling, wat m eedelen en er hier en daar ooit een woord uitleg bij geven. Het is allem aal niet zo belangrijk , m aar het lezen overwaard.
van zijn kinderen. Voor hen heef t hij gewerkt met grote werkkracht en werklust, jarenlang en zonder ophouden. Van de rijkdom van zijn diepgodsdlen - stige ziel heeft hij rijkelijk meegedeeld : meer met daden dan met woorden. «Bezig zijn» was zijn aard en «bouwen» was zijn leven. Dat bouwen en werken had een diepe ondergrond : zijn vrome ziel. Daarom werkte hij zo graag aan kerken, kloosters en scholen. Dan stond hij dichter bij God door zijn werk. Daarom ook was zijn zorg voor eigen kerk zo groot en nam hij, als kerkmeester, tot in de tachtiger jaren alle herstellingen op zich. En dat deed hij «om een goed werk te doen». Toen hij zijn bedrijf aan de kinderen had overge dragen, bid hij m@@r tijd voor gebed en ging hij dagelijks naar de kerk voor de H. Mis. Het was hem een vreugde zijn kinderen welvarend te zien ; groter nog was zijn geluk ais Mia naar het klooster ging. Dat leek hem een beloning van de lieve Heer voor zijn werk. Zo hebben we vader gekend vroom en gedienstig, goedhartig en ijverig. Moge hij zo bij ons blijven leven. Dan zal moeder gelukkig blijven bij en dank zij haar kinderen. Al vertrouwen we dat God voor vader een barmhartige Vader zal zijn, toch vragen we u hem te gedenken in uw gebeden.
t De familleiHERMANS, BROUNS, GORIS- SEN en CORSTEN danken u om uw gebeden en kristelijke deelneming.
1895 Het stuk land achter de Zwik of aan de Zaagm olen is groot 150 roeden de eene helft aan deze k ant hebben wij gek ocht van Andrees Franssens van Ophoven. 1898 0 Allerheiligste Hart m ijns Jezus m ijn bem i nde 0 zaligst godlijk Hart mijn leven lust en loon Hoe wensch ik Hart aan hart om hart te binden En in en om m ijn hart uw wond uw k ruis. Zie Heer da n hier m ijn hart waar ik u k an vinden Dat zuiver hart dat uw schoon k an be m i nnen Uw zoet zoo lieflijk hart zoo hoog aanbiddelijk Mijn hart doet aan het goddlijk hart genoegen Moet m ijn hart aan uw Hart aan hart m ijn harte voegen. Mijn hart dan in uw Hart altijd voor uw Harte s laan Dan m oet uw Hart altij d u lust m ijn hart bek roonen Dan zal m ijn hart m et rust in uw Hart woonen Dan brandt m ijn hart in uw Hart van gem oed Mijn aller zaligst hart in God 0 Heilig Hart bereid een k roon Gem aak t door Herm ans Jacobus 15 decem ber 1898 In het jaar 1898 hebben wij onze nieu we ploeg gek regen is gem aak t door L. Silk ens. In het jaar 1898 van septem ber tot septem ber 11| m aand hebben wij opge trokk en van de k oe uit de m elk erij 410 fr. en wij hadden 4245 k ilo m elk . W ij hadden gek regen 59,50 fr. op eenen m aand. In October van het jaar 1898 hebben wij de weide gek regen achter het huis van Jean Gielen of Hensk e. Het k ostte 6,80 fr. de roede en het is 63 en een half roede groot. (428,40 fr.)
Den 30 novem ber 1898 is Adam us Vande venne getrouwd m et Petronella Deben van Kesnich. In het jaar 1898 hebben wij het land gek regen aan den Teechelhove het was toen in pacht bij Jean Henck ens en het k ostte 4,40 fr. de roede en het is groot 111 roeden.. Het stuk je land op den Steenpad is groot 24 \ roede en dat k ostte 2 fr. de roede van Bek k ers van STevens weert. De weide in de Boterak k er is groot 75 roede en k ostte 4,10 fr. de plaats van het huis is 10 roeden. Adres van Theodorus Herm ans, naar de soldaten vertrokk en den 3 ok tober 1898 Aan Theodorus Herm ans Carabiniers 4e Battaillon le Kom panie n. 47974 Schaarbeek Brusselt
Den 3 october 1898 is THeodorus Her m ans naar de s oldaten vertrokk en naar het regem ent der Carabiniers voor 3 jaren. Zijne k leeren zij n gek om en den 14 October, dus zij waren m aar 11 dagen achtergebleven. 1899 In het jaar 1896 was Sophia Herm ans naar Jaque Gielen of Kam pe Kaat gaan wonen en het is ook alweer voor Paschen van het jaar 1899 en Mathieu gaat Paschen naar Jean G ielen wonen. Den 26 October 1899 heeft onze k oe ge k alfd was een stieren k ost 29 fr. Den 7 october is Mathieu Vink en ge storven Den 21 is Catharina Grispen gestor ven weduwe Franssen Den 13 is A. W ieërs gestorven In het jaar 1899 hebben wij onze schuur getimm erd door Henri Klerx van O phoven Luister wat zij ons k o st . Steenen 272 fr. nog 8 fr. nog 8 fr (17.600 steenen) 288 Kalk 21.50 fr. 21.50 Kepers 37.50 fr. vracht 2 fr. 39.50
Balk ehout 23 fr. nog 4 fr. Balk ehout nog11 fr. Pannen 29 fr. 800 pannen Sm it 20 fr. Timm erm an 28 fr. Het poppe 8 fr.
27. 11. 29. 20. 28. 8.
Totaal
472 fr.
:
Herm ans Jacob is geboren den 19.01.1882 En gevorm d den 7 septem ber van het jaar 1897 Reeds was ik 11 jaren en 10 m aanden toen ik m ijne eerste Com m unie deed 1894 Maar toen was ik toch nog niet groot m aar ik was k lein 1894 Allengsk ens ben ik gewassen en nu ben ik al groot 1899 Nooit heb ik m ij nog verhuist m aar al tijd bij ons de lepelen geschuurd _Sc hootelen gewassen, heeft ook al een tijd geduurd Jac obus heeft dit geschreven den 19 Septem bre 1899
W ij hadden hout gek ocht aan Moors van Opitter den 3 Decem ber. De verk oop werd gedaan door Ch. Chenaux Maese yk . Vandaag dinsdag den 13 Decem ber Neer itter m ark t. Van k oeien en ossen; uit velden en bossen; van m enschen en vrouw - de , jonge en getrouwde; van peperk oek en m oppen, om zijn geld te verslok k en; en van allerhande gescheften worden daar voor den dag gesteld en uitver kocht want niem and geeft iets voor niets, want dit jaar was het ook weer zeer vol m et dat schone weder want het heeft nog niet gevroren, gehageld of gesneeuwd en al den 13 Dec em ber dat is toch overdreve. Nog eenen dag of zeventien is allem an weer in plasier dan is het ook weer puik voorwa ar dan is begonnen een nieuwjaar
1900
Den lOden en den 11 October van h et j aar 1899 heeft het 's nachts al hard gevroren want er was al ijs op het wa ter .
In het jaar 1899-1900 is nogal eenen harden winter geweest, m aar tegenwoor dig doet het niets dan regenen en waai en. In dit jaar heeft m en ook den tram gemaak t van Maes eyk Kesnich over den Steenweg en m en is ook al volop bezig m et het m eten van den nieuwen Steenweg van Kinro y naar Ge ystingen m et vertakk ing naar Kessenich. In het jaar 1899 heeft m en ook in de m elk erij den nieuwen vloer gek regen m et sam ai1.(1)
Den 11 Novem ber heeft onze vaars ge k alfd het was een stier. Zij k alfde staande. De vaars is oud van den 11 Septem ber 1897.
Paschen van het jaar 1900 is Sophia Herm ans thuis gek om en a nders heef het gewoond bij J. G ielen.
Den 7 van den m aand October van het jaar 1899 is Mathieu Vink en gestor ven op eenen Zaterdag hij werd 's Dinsdag begr aven.
De eier k osten 10 centiem en het stuk en eenen bessem een k nepk en. Den 17 van den m aand Novem ber is Renier Fr anssen gestorven.'s Morgens vond m en hem dood op zijn bed. In het jaar 1899 is het m et de k erm is zeer schoon weder geweest m aar Vrij dag begon het te regenen en te waaien. Den 8 Decem ber is het winter geworden: ervoor had het bijna nog niet gevroren want den 8 Decem ber gingen de k oeien nog uit.
In 1900 hebben wij het land gek ocht van Pieter Franssen op den Poelakk er. Het k oste 4,50 de roede en het is 63 roede groot. In het jaar 1900 hebben wij groem eid (2) gepacht aan Hoebe aan de Maas Den 1 Novem ber hebben w ij die witte vaars m oeten slachten, 's Morgens om 5 uren k alfde zij en 's m iddags om 4 uren m oesten wij ze al s lachten (3)
Op den 26 Septem ber hebben wij de k oe verk ocht aan Broekm enk e die zwarte groote die wij gek ocht hadden te Thorn. Den 27 Septem ber hebben wij de vaars gek ocht die witte voor 56 stuk k e (4) bij M. Vank leef te Kinro y de vaars m oest toen nog 21 dagen dragen. Den 1 October is Sophia Herm ans in de m elk erij gek om en m et W inand Vande - weerdt en Jean J anssen. Den 1 October is Lam bert Henck ens (5) naar de soldaten gegaan m et Jozef Henck ens (6) Den 15 April heb ik m ijnen valen nieu wen hoed gek regen 4 fr. Den 20 april heb ik den weg helpen m a k en aan W . Vangene ygen daar heb ik 1,50 fr. per dag aan verdiend. Den 23 April ben ik beginnen te werk en aan de k erk .Ik verdien alle uren 0,22 Fr. en wij werk ten 13 uren per dag =2, 86 Fr. In den m aand Februari is de huis vro uw Kuppens gestorven en Sm eetsk e en het oud m eesterk e. Van den 8 Februari tot den 13 heeft het 's nachts nogal hard gevroren. In het jaar 1900 den 21 Februari heeft m en het k ruis geplant aan de Hei. Het is een ij zer enk ruis gegeven van de hoerengilde en k oste 35 Fr. Den 3 Maart is ook den ouden m annen m ak er van Ophoven gestorven. Hij had zijn gouden bruiloft gehouden. In 1900 heeft m en den tram gem aak t van Maes eyk naar Kesnich, den Steenweg van Geystingen - Kinroy - Kessenich.Hoezer - hof. En de k erk grooter gem aak t. Den heer Mathieu J anssen van Maes bracht had de k erk aangenom en voor 42.000 fr. Beginnen te werk en 20 April. Den 29 Mei heeft m en den Gedenk steen gelegd in de k erk in den link sen pelaar. M. Rutten Gr. Vic. heeft hem gelegd.In den steen is m idden e en gat m et eene doos er in. In die doos steek t een paternoster en een blad papier in wat jaar dat de steen gelegd is, wie ze gem aak t heeft enz.
Toen had m en 181 fr. gek regen van de heeren geestelijk en m et werk lieden en eenige m annen van harm onie Thorn = 35 m an. 181 fr. het bier k ostte toen 0,10 fr.= 1810 glazen bier en er waren toen 14 cafés. W ij waren nu 35 m an= ieder 4 glazen bier. Den 29 Septem ber heeft m en het k ruis op het Angelustorentje geplaatst het is een m eter tachtig centim eters lang en het we egt 40 Kilos want ik heb het nog gedragen. Den 23 October is m en beginnen te plan k en in de k erk van boven het plavond. Midden onder het Angelustorentje is eene luik in de zoldering hetwelk m en open en toe k an trekk en om nieuwe luc ht in de k erk te laten k om en. De plank en zijn tegen bogen genageld tusschen ie der van die zic htbare bogen zij n 3 andere bogen waar de plank en tegen aan zijn genageld. De sacristeien zij n gem aak t van oud hout hetwelk van die ou de k erk gek om en was. Jacobus Herm ans gewerk t aan de k erk van Paschen tot den 18 Augustus 240 fr. W oensdag den 28 Augustus is Matheus Vanimm issen te O phoven van de pereboom afgevallen. Dood. Den 22 Septem ber heeft m en het torentje op de k erk gezet. In de k erk k unnen ze 4 stoven stok en 2 in de sacristeie en o ok 2 in de trancepten 40 centiem eter boven de bassem enten in de gevels 10 centiem eters van de rij m uren af.De m uren van de k erk zijn van binnen hol dat is gem aak t voor de vocht. Den 23 Decem ber zijn wij naar de nieuwe k erk getrokk en om 10 uren was de eers te Mis. Boven door de m uren zijn allem aal ij zere staven in de gansche k erk .
Einde 1901 is hij "ver van huis", in Tessenderlo.Vandaar schrijft hij naar huis :
10 .
NOTEN _____________________________________ (1)
Deze melkerij is de "oude" in de Beekstraat. Afgebroken. Wat samail is ? Iets als "steentjes", vanwege de hygiëne.
(2)
Die "groemeid" is een poging om van "gromentj" Algemeen Nederlands te maken. Het is het de ouderen onder ons welbekende: nagras of "toemaat".
(3)
Zo'n noodslachting was een regelrechte ramp voor een kleine boer. Dus wel: vermeldenswaard. Het "zette fel terug".. Bij-leggen.. Zwaar tegengevallen..
(4)
Een stuk = 5 frank.
(5)
Lambert Henckens: zoon van Martien.
(6)
Jozef: zoon van Pieter = Reine Pier.
"DEN ALDEN HUYSER" EN "IN6HEN NIEUWHUYS" TE HUNSEL
Naar aanleiding van het artik el: Hoe - zerhof te Geistingen, een verm aarde "Auden - hof" (1), deze reak tie om trent de juistheid van de lok aties van "den alden hu yser" en "inghen nieuwhuys " te Hunsel. Volgens de gepublic eerde foto's bij het artik el van de Heer Piet Henk ens, zou het huidige "bij Hoester" identiek zij n aan "den alden hu yser ", terwijl het pand dat tegenwoordig bewoond wordt door de fam ilie Houben het vroegere "inghen nieuwhu ys" zou zij n geweest. Het gevel bord op bewuste woning : "Nieuwhuys ", onderschrijft deze sugges tie. Ik heb in m ijn geboortedorp hierom trent al voor zichtig een balletje opgeworpe n door te veronderstellen dat genoem d naam bord op een ander e gevel m oest prijk en en wel op het oorspr onk elijk e
"inghen Nieuwhuys ", het huidige "bij Hoester". Via de arc hivaris van Thorn, de Heer Peter Roost en de Heer Ton Briels uit Stram proy, heb ik ooit een cijnsre gister (van 1709) van de rentm eester van de baron van Kessenich onder ogen gehad. De vroegere lok atie- aanduidigen van boerderijen en andere behuizingen k unnen uiteraard niet k onk urreren m et het huidige k adaster, m aar m et enk ele "faits accom pli" k om t m en in deze m aterie toch een heel eind. Bij m ijn oriëntatie van waar de vroegere bebou wingen m oeten hebben gelegen ben ik uitgegaan van "TiIm ansgoet", het te genwoordig in de volk sm ond geheten "Tulm us". Dit "goet te Tilm ans" staat in het c ijnsregis ter als volgt beschreven :
Boerder ij "O P HO ESTER" E yck erstraat - Hunsel is de voortzetting van de historische hoeve 'Den Alden Hu ys en' (foto : Piet Henk ens - Maas eik )
Het gerestaureerde 1anggevelhuis "Ingen Nieuwhuys ", Schansstraat - Huns el (foto : Piet Henk ens - Maas eik )
De situatie ter plek k e kennende en naar aanleiding van het voorgaande is m ijn opvatting dat "den alden huy ser" het vroeger e "Tërk e" (afgebro k en en gedeeltelijk verbouwd rond 1960) of een ander pand dat vroeger daar om trent m oet hebben gelegen, m oet zijn geweest. Terwijl "inghen nieuwhuys " het huidige "bij Hoester " is. Eén gevel zal dus zijn naam bordje m oeten gaan m issen en de andere k rijgt er m ogelij k twee ! In het k erk elijk register van Hunsel lf b ik een aantek ening gevonden van de hand van k apelaan Habets, waarin sprak e is van anniversar ium voor Cat harina in het Nieuwhu ys "ad onus Joannis Dreesser, alias Houser (nunc Hoester), annue ad 3 solidos, ex quibus m atricularius gau - det uno. Satisfactum pro annis 1807 -1906. Aannem ende dat de lasten in de regel bij een dergelijk e jaardienst druk ten op een stu k grond, huis of boerderij, dan wer den deze lasten ook overgenom en door de nieuwe eigenaar bij aank oop van een der gelijk onroerend goed. Stel nou dat de nieuwe eigenaar Joannis Dreesser, alias Houser, nunc Hoester was, dan is m eteen verk laard hoe het huidige "Hoe ster" aan zijn naam is gek om en. Tevens is dan duidelijk dat het huidige "Hoe ster" vroeger "inghen nieuwhu ys" heeft
geheten : Joannis Dreesser k an de k oper of eventueel een erfgenaam zijn geweest van eigendomm en van Catharina in het Nieuwhu ys . Voorstaa ndeis puur spek ulatief naar aanleiding van die parochiële tek st ! Maar wellicht k unnen andere lezers m ijn hypothese m et m eer exak te infor m atie onderschrijven of eventueel fal sificeren. Voorlopig houd ik het erop dat "Hoester" en "inghen nieuwhuys " identiek zijn en dat er in Hunsel gevel' bordjes m oeten worden verhangen, hoe pijnlijk dat m isschien ook zal zijn !
Jan C00LEN
NOOT (1) Piet Henkens , "Hoezerhof te Geistingen een vermaarde "Auden-hof". In : Dao raostj gét, Jaargang 4, nummer 4 (september 1985), p.146.
SCHUTTERIJ "BREIDELZONEN" KESSENICH - PERIODE 1927-1948 In 1880 k wam het tot een scheuring in de schutterij Sint -Martinus te Kessenich m et als gevolg dat er in 1881 een nieuwe schutterij werd opgericht : de Com pagni e De Brei del zonen. Over de beginper iode van deze schutterij is er zeer weinig bek end. W el k regen we ter gelegenheid van het gedenk boek "400 jaar sc hutterij te Kessenich" inzage van een "register " betr effende de periode 1927 - 1948. Vooraan in dit register staan de nam en der leden en de bijdragen die ze betaal den aan de “Com pagnie". Daarna vinden we de ink omsten en de uitgaven terug van 1927 tot 1940. O p 9 j uli 1946 werd na de oorlogsjaren de k as terug nage zien door het bestuur. De uitgaven be droegen toen 2.357,50,-fr. en de ink omsten 1. 874,-fr., zodat er een tek ort werd geboek t. De ink omsten die in het register ver m eld staan betreffen vooral deze der schuttersfeesten, de gewone bijdragen der leden en ereleden, de ont yangsten op St. Marten, op Vastenavo nddinsdag en de boeten voor m isver zuim der le den . De m eeste uitgaven gingen yooral naar de schuttersfeesten, yaten bier en k oolzuur m et de k erm isdagen, m issen voor afgestorven leden, het feest van Breidel en de Coninck en voor de schiethoorn. De ink omsten en uitgaven staan ge boek t tot 06.07.1948.
HET BESTUUR DER BREIDEL ZONEN 1947,
COMPAGNIE
Lam bert Henk ens, voorzitter W illem Gielen,onder- ^voor zitter Renier Naus, generaal Mahtieu Knippenberg, k olonel Henr i Gielen, m ajoor Lam bert Stock broeck x, k apitein Mathieu Henk ens, k omm andant Gerard Naus, k omm andant Komm issie : Renier Jegers, Renier Snijk ers, Jan
Aengeveld, Renier Stock broeck x, Mathieu G ielen, Jan Snijk ers, Theo Paulissen, Jan G ielen, sek retaris. In totaal staan er 131 leden geboek t (m et het bestuur inbegrepen) en 12 ereleden. Verplichte bijdragen waren te betalen op : Kerm isdinsdag, bij de vogelschie - ting, op 11 novem ber, op vastenavond - dinsdag en op pink sterm aandag.
* * *
Achteraan in het register bevonden zich nog 2 douanedok um enten en een rek e ning der brouwerij St. Jozef, Opitter (13.04.1948). De douanebescheiden be treffen de aank oop in Duitsland van twee k laroenen in k oper, waarde 400,-fr. en instrum enten "m et rechtstreek se slag" (tromm els) ter waarde van 300,-fr. Ze zij n gedateerd op 15.09.1947.
Spijtig genoeg bezitten vele veren igingen nog weinig archief. Zodoende is het heel m oeilijk om over het verleden van deze verenigingen iets te weten te k om en. In onze heem bibliotheek trachten wij zo veel m ogelijk gegevens te bewaren over de 8 nog ak tieve schutterijen in onze ge m eente. W ie ons dok um enten of fotok opies ervan k an bezorgen zij n we zeer dank baar ! Zo blijft er voor het nageslacht nog wat bewaard van de rijk e schuttershis toriek.
W ERNER SMET
PAROCHIEKRONIEK SINT-MARTINUS KINROOI (GEDURENDE DE LAATSTE ZESTIG JAAR)
In vele par ochies hebben de pastoors nog de goede gewoonte om de bij zonderheden welk e gebeuren in de parochie op te tek enen in een "register". Pastoor René Loenders stelde ons het register ter inzage. Het lat er genumm erde register blijk t echter onvolledig te zijn. Tussen bladzijde 40 en 41 ontbrek en een een aantal bladzijden welk e k ennelijk uit het register zij n gescheurd. Dit m oet reeds zo geweest zijn bij aank om st van pastoor Leo Saesen in 1924. Hij schreef over zijn installatie op blz. 40 en begint zijn aantek eningen op blz. 41. Toch ontbreek t er een periode in het register tussen 1886 en 1924. Dit k om t juist overeen m et de am btperiode van pastoor J an Baptist W eyen (1866 tot 1905) en van pastoor Benedictus C uppens (van 1905 tot 1924) In deze bijdr age hebben we het over de belangrijk ste gebeurtenissen welk e ver m eld staan in het register vanaf 1924.
19 2 4 -
Op 25 m ei trad pastoor Leo Saesen in dienst. Hij druk te zijn ongenoegen uit over de slechte toestand van de k erk en over de vorige pastoor die in 19 jaar pastoorsschap niets voor de k erk had gedaan. - Om halingen voor de vergroting van de k erk werden per straat, m et naam en bedr ag ingeschreven in het re gister -In ok tober werden de nieuwe schoollok alen betrok k en (Breeërstwg) - In novem ber werd er begonnen aan een nieuwe k erk vloer.
- Op 24 m ei werd de gedenk steen der vernieuwde k erk gewij d door dek en Kubben uit Maaseik . 19 2 7 -
Oprichting van een nieuwe G ildezaal na vergroting van de m elkerij (waar bij de oude Gildezaal werd ingenom en door de uitbreidings werk en).
-
Aank oop van beelden voor de k erk bij Parentini, Boelevard Maurice Lem onier 132 te Brussel. - Schildering van de k erk . 1 9
2
8
19 2 5 -
Er k wam een nieuwe kruis weg in de k erk .
- Goedk euring aank oop van een nieuw k erk orgel (in gebruik op 22 m aart 1931).
-
De boek erij wordt om gevorm d tot een volk sbibliotheek van het Davidsfonds.
19 2 9
1 9 2 6 -
Uitbreiding van de parochie m et 10 huizen van de Raam .
-
De werk en tot vergroting van de k erk begonnen op 1 m aart. Ze werden uitgevoerd door Jacobus Herm ans uit Geistingen en H. J anss en uit Over pelt.
-
Inric hting van een avondschool. Bouw van de 1andbouwhuishoudschool (aannem er Jorissen, Hasselt)
19 3 0 - Er k wam en twee nieuwe schoollok alen bij voor het lager onderwijs bij de zusters.
-
19 5 3
Er werd een telefoonc entrale opgericht i n Ki nrooi.
19 3 1 ____________________ ________
- Oprichting van de Bond van het H. Hart.
-
Viering 450 jaar stichting zusters van het H. Graf (1481).
19 5 4
-
Viering 50ste verjaardag opening van de zusterscholen (14 juli 1881).
- Van 4 tot 18 juli had de H; Missie plaats (zie programm a). 19 5 6
19 3 3 -
-
Gedenk tek en der ouds trijders werd ge plaatst. Het betonwerk was van W illem Klaps en het m etselwerk van Pier en Jan Houben. Een ij zeren stak etsel werd r ond het H. Hartbeeld geplaatst door de sm id Henr i Teuwen.
- Nieuwe k erk stoelen werden geleverd door de firm a K. Vlummers uit Aar schot. - Vlaggewijding van de Bond van het H. Hart (16 septem ber) -
Viering van 3 honderdj arigen : Rik s k e Meuwissen, de k erk en de m olen.
19 3 5
19 5 7
- De aanhechting van de Raam bij de parochie Kinrooi werd herzien.
- W egens de aangroei van het aantal pa rochianen werd er een k apelaan be noem d te Kinrooi : H. Lavers (zie be richt uit het Belang van Lim burg)
19 3 6 - Op 14 m aart werd de jongensschool heraangenom en.
Van 1939 tot 1950 zijn er door pastoor Hendrik Loenders geen aantek en ingen gedaan m het register. Oorlogsom standigheden zullen hier wel een rol in hebben gespeeld. O p 7 m ei 1939 werd pastoor Saes en pastoor te O ver repen. Hij overleed op 7 m ei 1939. Pastoor Hendrik Loenders volgde hem op tot bij zijn overlijden op 5 sep tember 1950.
19 5 9 - De k erk werd herschiIderd. - Kapelaan W illy Reysk ens (nu pastoor in Geistingen) werd aangesteld in Ki nrooi. 1 9
6
0
Er werd een k unstraam in de doopk apel geplaatst (Jaak Verheyen, Echt) - Aantal aanvragen voor het plaatsen van een nisk apel aan hun woning : Dries senstraat 19; Bom erstraat 31; Broek hoek 33; Sc hans 15; Hagendoren 32; Raam 7; Dorp 71. 1 9
6
1
19 5 0 - Aanstelling van pastoor Leo Dom en.
- De grote parochiale m issie had plaats van 18 juni tot 2 juli.
19 5 2
19 6 3
- Verschijnen van het parochieblad "St. Martinusk lokje".
- Viering gouden priesterjubileum van Z.E.H. Leonard Bosm ans. 21 .
- De m elk erij werd stilgelegd.
19 6 4 -
Pastoor Leo Dom en verliet de parochie. Hij wer d opgevolgd door Jaak Bree - m ans. - Grens wij ziging tussen de parochie Op hoven en Kinr ooi (Raam). 19 6 5
-
Er werd een nieuw altaar, gem aak t door de vak school van Maaseik , geplaatst in de k erk . - Broeder Leo Ignoul werd in de Congo verm oord. 1 9 6 6 Erem is van E.P. Edward Sc hoofs op 20 juli. Op 6 novem ber vertrok hij naar de Missies.
-
Er vertr okk en nog 3 andere paters naar de Missies : Jan Bierens op 17 juli, W illy Schoofs op 10 decem ber en Math. Paradijs op 8 januari 1967.
- De vrije j ongensschool werd overge laten aan de Gem eente, na een lange strijd vanwege de pastoor om de school te behouden.
- De scheefgeraak te t orenspits werd m et ij zeren balk en gestut. 19 7 3 Inhuldiging van de zaal Vrijheids zo nen (oude schoollok alen). - Erem issen : E.P. Em iel Brouns op 8 juli en E.H. Jaak Janssen op 15 juli. 19 7 4 - Inhuldiging nieuwe parochiezaal. 19 7 5
- De k apelaan wordt pastoor in G eistin gen.
19 7 6
19 6 7 -
Pastoor Breem ans vertrok naar Bree op 13 juli en op 18 juli werd pastoor Timm erm ans verwelk om d. - Pater Piet Pepels deed zijn erem is op 9 juli. 6
19 7 2
-
-
1 9
- Pastoor Timm erm ans ver m eldde in het register nopens de fusie : "Groot-Kinrooi" k om t er. Somm igen (elders) vonden dat de "historische" naam Kessenich diende bewaard, m aar 'what is a nam e'. W at is een naam waard als er weinig of niets achter staat ...
8
-
René Loenders werd de nieuwe pastoor op 15 septem ber.
-
Er werd een winterk apel ingericht in de k erk .
-
Inhuldiging nieuwe m eisjeschirolok a - len.
1 9 7 7
.
- De aangenom en vrije bibliotheek werd overgedragen aan de gem eente.
-
Van de oude k omm uniebank werd een nieuw altaar gem aak t.
1 9 7 0 ___________ ________________
-
INhuldiging van de jongenschirolok a len.
-
Schutterij St. Am brosius wint het O.L.S. te Louwel.
-
Begin der grondwerk en aan de nieuwe school.
19 7 1
1 9 7 8 -
_______ _________________ Herbouwing van de parochiezaal.
1 9 8 0
___________
-
-
De graven voor de k erk werden overge bracht naar het nieuw k erk hof, deze der m ilitairen naar m ilitaire k erk hoven . Het plein voor de k erk werd heringe richt.
1 9 8 1
-
Diefstal van het beeld van St. Anna ten Drieën op 14 j uli.
-
Het 125-jarig bestaan van de k erk werd gevierd.
1 9
-
8
2
Het orgel werd hersteld (Verschueren Tongeren) . Het beeld van St. Anna ten Drieën is terug ter echt.
19 8 4 - Het dak boven het k oor wordt h ersteld.
ANNO 1782... MATHIAS KUNNEN, ALGEMENE ERFG ENAAM Op 24 juni 1782 m ak en Jan KUNNEN (a- 1ias Henk ens) en zijn vrouw Helena CHRISTIS, inwoners van Molenbeersel (onder Neeritter) in hun woonhuis genaam d "Heurxk ens", in het bij zijn van de getuigen Jacob Mac k en en An- thoon Teuwen, hun testam ent, dat na dien overgem aak t wordt aan notaris Eggelen. Hierna volgen de beslissingen : 1. Aan de Kerk fabriek van St. -Lam bertus te Luik 10 stuiver en aan de k erk van Neeritter eveneens 10 stui ver. 2. 150 gulden voor het opdragen van zielem issen na hun dood. 3. Aan Joannes Christis en Jasper Christis, elk 5 patacons of 20 gul den. 4. Aan de nagelaten k inderen van Mathias Christis zaliger, nam elijk Gertrudis Christis en Anna Chr istis, hun zwager en zwagerin, zusters en broer, 15 patacons om te verdelen. 5. Aan de nagelaten k inderen van Jacob Kunnen zaliger 5 gulden.
- In de k erk wordt door vrij wi11igers een houten vloer gelegd. 19 8 5 Pastoor Loenders k an zijn aantek eningen m ak en op pagina 163 van het register. W ij hopen dat de belangrij k ste gebeur tenissen steeds zullen ingeschreven worden in de toek om st. Zo wordt er ook nog wat bewaard voor hen die na ons k om en.
In de volgende bijdragen willen wij graag oudere en hierboven verm eldde ge gevens verder uitwerk en tot bijdragen voor het tijdschrift, het dank aan pastoor Loenders.
W ERNER SMET.
6. Tot universele (algemene) erfge naam van al hun goederen onder Beer sel, Huns el, Kessenich en Neeritter gelegen, stellen zij aan: Mathias Kunnen, de m an van J oanna Gordem ans. PIET HENKENS
SNUFFELEND IN OUDE PAPIEREN...
ADELLIJKE TOESTANDEN De waarheid is dik wij ls zo ongelooflijk dat m en het m oeilijk zou k unnen verzin nen! Als wig wat ouder worden k ennen we dat ! Er wordt, ook in druk , veel gelogen.. Misschien toc h iets m inder dan "m et de m ond", waar het oud gezegde waar blijft: verba volant; d.w.z. wat m en er zo m ondeling ooit uitk raam t "vervliegt m et de wind" : m en k an het m eestal toch ontk ennen... W ie iets laat drukk en m oet alles zins m eer oppassen : waar blijft het? w ie leest het? W ie k an er zich lastig over m ak en? Tot en m et processen toe?
OVER EEN VO ETNOTA W e wreven onze ogen uit bij een heel grote "voetnota" in een destij ds veel verspreid werk van een m erk waardige priester uit Maas eik : "L'abbé J. H. Janssens". O ver deze geleerde m an zelf zullen we het hier niet hebben: hij was alles zins een m erk waardige non-conf or- m istische figuur. Dit tot aan zijn dood in een waals dorpje, waarheen hij m in of m eer verbannen was.. Hij schreef onder m eer een "Histoire des Pa ys-Bas" in twee forse delen. Dat was in 1840. Hij neem t in deze geschie denis van de Nederlanden, die pas weer uit elk aar waren gehaald, bepaald geen blad voor de m ond wat zij n gezindheid betreft: hij is duidelijk "Orangist" en m et de m ening dat het een ongelukk ig ding was dat 'België' afgescheiden werd van de Nederlanden stond hij bes list niet alleen. Er was m oed toe nodig om als geestelijk e tegenover hoge k erk elijk e instanties zo'n standpunt in te nem en in die dagen .. Het "k ostte" .. Dit om u te vertellen dat ik de eer lijk heid van de m an in geen enk el op zicht in twijfel wens te tr ekk en..
weet dat ze in hun kastelen van die torens hadden, waarvan het interieur bezet was met allerlei moordtuigen; in de vloeren zaten er valluiken, zodat de slachtoffers die erop trapten naar beneden vielen en zwaar toegetakeld door die moordtuigen beneden belandden, dikwijls in het water. Dan waren er ook gevangenissen waar men eigen familieleden kon opsluiten die om een of andere redentekort schoten in de regels en de etikette van de adel. Hier wat er in dat opzicht gebeurd is in onze familie : In 1730 trouwde Guillaume-Balthasar Van Gulpen met juffrouw Marie-Anne Everarts, dochter van Ferdinand Everarts, "eerste magistraat" van Neeritter (provincie Limburg) en Anna-Marie Exters, kleindochter van baron George Van Haek; maar juffrouw Everarts had niet alle adellijke kwartieren. Na hun huwelijksreis keerde het jonge koppel terug naar het kasteel van Gulpen; de eerste koets, met de baron erin liep binnen, maar bij het naderen van de tweede, waarin zijn vrouw zat, gingen de hekkens van het kasteel dicht. De bruid, die niet bij haar man kon komen, trok zich terug in een huis van het dorp en verbleef daar een tijdje.
..EN W AT ZE BEVAT !
Maar nu : wat staat daar in het eerste deel, blz. 98-99 in die grote "voet nota" bij een beschouwing rond vroege re adel ? Ik vertaal letterlijk uit het Frans : Met wat veranderingen hebben de rechten van de adel heel lang bestaan. Men
24 .
Zij liet op het kasteel informeren naar de reden van het vreemde procedee: zij kreeg voor antwoord dat baron Guillaume Balthazar zopas plots gestorven was terwijl hij zijn soep at. We hebben vroeger de registers bestudeerd zowel van de katholieke pastoor
als van de gereformeerde dominee van Gulpen, maar er is nergens kwestie van het overlijden of van de begrafenis van baron GuillaumeBalthazar; de familie van zijn echtgenote is nooit kunnen te weten komen wat er met hem gebeurd was. De jonge barones, volkomen terneergeslagen door dit verschrikkelijk bericht, trok zich terug op haar kasteel in Neeritter en gaf op 20 september 1731 het leven aan Marie-Antoinette Van Gulpen. Menend dat zij weduwe was zette zij een proces in tegen de familie van haar echtgenoot om haar rechten te krijgen en die van haar dochter. Dat proces sleepte lange jaren aan , ruïneerde de familie Everarts en er kwam nooit een uitspraak. Marie-Antoinette Van Gulpen trouwde, in 1753, met Pierre-Cornelis Claeren van Neeritter en gaf op 23 augustus 1754 het leven aan onze dierbare moeder, Marie-Anne Claeren, die in 1775 trouwde met Jean-Frangois Janssens van Maaseik. Welnu: op een goeie morgen kwam MarieAntoinette Van Gulpen onze moeder, die toen ongeveer vier jaar was, omhelzen,
zij liet een vloed van tranen en zij vertrok. Niemand weet naar welk land. Zij was zonder twijfel in een val getrapt; de familie heeft nooit meer iets van haar gehoord. Wat later komt er dan een meneer opdagen, uit Luik of uit die streek (de heerlijkheid Gulpen ging in die tijd over op de familie van baron M. van Luik); hij komt naar NEERITTER naar P.C. Claeren en hij krijgt hem, met oneerlijke praktijken, zover dat hij zijn handtekening zet onder een in het Frans gestelde akte, waar de man nietsvan begreep, en waarvan de inhoud een mysterie is gebleven. Dat dokument was waarschijnlijk -of moest dat toch zijn- reeds ondertekend door zijn ongelukkige echtgenote, die zonder twijfel ergens opgesloten zat. En we schreven dit aan de hand van authentieke familiedokumenten."
Dan k ondt ge toch nog beter k ind zijn van een dagloner.. Of vertrekk en "naar Am erik a".. Daar zeiden pas aangek om en duitse land verhuizers, op de vraag W AAROM ze naar daar waren gek om en, kort en k rachtig: "HIER KEIN KöNIG! " DONAAT SNIJDERS
BIJ WAT "ROMANTISCHE" MUZIEK Ons lid Bak k ers te Antwerpen vertelde m ij een tijdje geleden dat hij zic h aan de piano -of was het or gel?- had gezet om de k erstliederen van Overm an -Ham oir die we eens publiceerden te proberen.. (1) "Best m eegevallen", zei deze m uziek kenner.
Nee, wij zij n geen "m uziek tijdschrift" en zo heel velen zal het ook niet erg interesseren. Maar ons "heem " is veel om vattend en daar horen ook onze lied jesschri jvers en k om ponisten bij. Zeer zek er !
Met de verblijdende wederopstanding van het inheem se lied: nog schuchter en bescheiden (van onze "Krikk eber m k rak ers" en andere groepjes) popelt m ijn hart: er IS dus toch nog iets m o gelijk naast onze verregaande veram e rik anisering. . 25 .
De sm eltk roes van volk eren en k uituren die "Am erik a" nu eenm aal is, haalde de m eeste m uzik ale vorm en uit het., afri k aanse oer woud.. O ns EIGENLIJ K vreem d. Onze voor vaderen leunden m eer aan bij het zo m uzik ale Duitsland. Het is een feit dat onze "vlaam se" liederenschat tot voor k ort daar m eestal de inspira tie en ook de "zangwij ze" haalde. Dit blijk t onder m eer zeer duidelijk uit een in 1895 -strak s een eeuw geleden- nu door m ij teruggevonden uitgave van het aloude Davidsfonds. Het is blijk ens de inleidende bladzijde: nr. 93 van de honder den uitgaven die dit Kul - tuurfonds in de loop der j aren bezorg de. Het heet: "Liederboek behelzende gezangen van beroem de duitsche m ees ters m et woorden van vlaam sche dich ters ". Het boek telt 100 bladzijden m et de volledige m uziek van 25 liederen. Bij de "vlaam sche dichters" troffen we niet m inder dan vierm aal "onze" Theo - door SEVENS aan... Een hele eer! Som s paste onze "Door" of "Doork e" van Kinder zijn bloedeigen tek st aan, aan een reeds bestaande duitse m elodie; som s vertaalde hij een duits lied (en m aak te dat het "uitk wam "..) Het is allem aal al "lang geleden" en vooral bij ons "weinig bek end"... W ie k ende m uziek ? W ie k on spelen? W ie k on dergelijk e dure boek en of k om posi ties k open? Jan Matthijs Ballings, die zijn levensavond te Kinrooi sleet, was wel de zeldzam e bezitter thuis van een harm onium en nog zo van dat. Het ver haal gaat dat de k indertjes onder zij n venster, de adem ingehouden, m et ontzag luisterden als deze m uziek lief hebber zich aan zijn"hobb y." te buiten ging.. Ik k an dat best geloven, want ik was zelf ook nog zo, in een radio- en televisie- en plaatj esloze tijd als Martinus W ieërs zaliger bezig was, bij ons tegenover .. Opgedragen dus aan mijn soortgenoten : wellicht geen m uziekk énners, wel m uziek 1ièfhebbers.. DONAAT SNIJDERS
NOOT (1) Een Co-produktie Geistingen-Ophoven Kerstlied 1918/Chris Geris (verw.) In: "Dao raostj gét !" - jrg. 3 nr. 1, p. 14-15 (nov. '83) en Kerstlied /Chris Geris (verw.) in: "Dao raostj gét !" - jrg. 4 nr. 1, p. 12-14.
"ONZEN HOEF VAN OPHOVEN" . . . z o schr ijft de vlijtige chronista - zuster van het Agnetenk looster te Maaseik . Het leven in onze dor pen heeft zich -natuurlijk - in de loop der eeuwen m eest af gespeeld rond veld, boer derij(tje), huis en k erk . W éinig rond school of ande re "k ulturele zak en". De schrik voor oorlogen ( zie de "ruiters"..), afpersingen (de geschiedenis is er redelijk vol van ..) Ons interesser en dus allereerst deze boeren, k leine lieden: vaak op de gro tere bedrijven : de "halfm annen" of "hal.fesen 1 ' zoals m en ze noem de: zij die op een groter gewin pachter waren tegen de halve opbrengst (daar k wam het toch zo'n beetje op neer). Eigenaar was en bleef een edelm an of een groot k looster. Of een om hooggek om en burger: een dok ter of zo, een rentenier, dat is: iem and die van de opbrengst of rente van zijn goed k an leven. W ij hopen in de toek omst vooral van die boerderijen werk te k unnen m ak en..
W IJNENHOF TE OPHO VEN Hier dan al iets zonder veel opzoek en rond "W ijnenhof" of "W ienenhoof" on der Ophoven. O pzoek ingen in archieven m ogen nog veel duidelijk er m ak en. Het zijn vooral de "schatboek en" in het rijk sarchief te Hasselt die ons iets m eedelen over de "Hof ter Loe, 't Genloe, Ter Loye, Ter Lo ys , Ter - loo, Inghenloe " de boerderij dus in het Ophover Leu. In 1423 was de hof al zek er in de fa m ilie van Vlodrop. Eigenaar Godert van Vlodrop heer van Leut, Mettek oven en Dalenbroek schonk hem op 31 m aart 1475 aan het Sint Agnesk looster van Maas eik ; de hoeve m et elf bunder b os. Het Leu was blijk baar toen nog weinig ontgonnen. Jan van den Hove is in dat jaar half win voor j aarlij k s 41 m alder rogge en 41 m alder haver. Bovendien m oet Dirk Vogels jaarlijk s 14 m alder erfpacht betalen en J an Goevers U m alder haver' en Joost Van Ghen enhoef jaarlijk s 4 m alder rogge. (1) (2) Het "schatboek " van 1690 verm eldt "W ijnenhof of hof te Vogels ": 36 banders en 2 vrechten groot. Is het een voortzetting van de reeds in 1475 verm elde naam Vogels ? De eige naars blijven dezelfde : Sint Agnes - k looster.
32
.
In 1710 verm eldt het "s chatboek " voor dat jaar een grootte van 43 bunders en 1 vrecht. Dat van 1713 heeft het over "hoof ter Lo ye": leengoed 25 bunder; "noch heij, bossch en struyck " 11 bunder; bank goed 7 bunder. Er was een laatbank : in 1595 zetelen daarin: Jacob Sleven, m eyer; J acob Donck ers, Jacob van Dijck , Thijs Screurs, Jan van Goens : Laten. (3) In 1602 vinden we Jan Vogels als burgem eester van O phoven. In 1684 overleed op de hof halfm an Arnold Letjens. In 1705 woonde er Matthijs van Imm is - sen en zijn vrouw Em ilia Sm euleneers. In 1713 lezen we in het "schatboek " : "W ijnen, Vogels oft H yerm anshoof"; er is dan sprak e van 27 bunder en 4 vrech ten . In 1760 is Marten Claessen half win en in 1783 Bartel Claessen, gehuwd m et Anna Sm eylders. Na de dood van haar m an heeft Anna de hof verder uitgèbaat. In 1797 betaalde zij als pacht 26 m alder rogge en 6 m alder boek weit. In datzelfde jaar wordt T. Bruynen als halfm an verm eld bij de verk oop van de hof en andere goederen van het "Groot k looster" van de Maas eik er Agn(i)eten door de Fransen. Behalve de boerderij zelf werden geveild : 1 \ bunder weide en 41 bunder en 100 k leine roeden land, "verpacht ter halve schoof" aan T. Bru ynen.
Daer is oem getoegen der scolaster van AldenEyck ende Heynrick Gyntes ende voert Diricken vrunden. Si hebben hum gehoelt den VIIJ dach van Appril, ende was des donredaechs voer Judica, doen brachten si hum seer spaet (laat) tussen IX ende X uren des aevonts quamen si in die stat, ende hy ginck in syn huys. (naar huis)
H=t gaat duidelijk om een "stom ongeluk " Een k ind dat door een k ar overreden wordt. Maar .. het nog lelijk er gevolg dan de dood van het k ind is dat de lands vrouwe (O phoven hoor de imm ers onder Horn) het heel hoog opneem t dat er iem and anders nam elijk Pelser, de laat- m eier "gerecht heeft willen doen". Pelser heeft dat waarschijnlijk 'onnozel- weg' willen doen: in deze zin: een ongeluk vaststellen en het daarbij laten. Maar ge ziet hoe het gaat : de halfes belandt te W eert in de Hornse gevange nis en Pelser m et Hem .. Ende s y was hart, dat is : zwaar beledigd ! Het k ost tijd, geld, gereis en getrek om de zaak te regelen. Het dient ge zegd dat een laatm eier geens zins er gens over dergelijk e m acht beschik te : zij n boek je was hij zek er te buiten gegaan. Item int jaer ons Heren vijfhondert en LXXIX (1579, in rand staat 1589) soe heeft die erwerdige ende religiose Here ende prior Her Peter van Wessem aen ons convent begert eyn mis te syngen vanden H. Geyst, des goendaechs ter weken; so heeft dat convent dat aengegaen ende beleeft, ende so geeft die Erw. Here vier hondert Brab. gulden den convent om dat wael te onderhalden.
Soe heeft dat convent dat geit weder aengelecht (geïnvesteerd, besteed) te Ophoven om den hof weder te buywen, die verbrant was van denruyters. Soe heeft die Erw. Here ende prior die er- ste mis gesongen den VI dach september; en doe die mis uyt was, so hebben die susteren gesongen Ave pulcherrima te loef der moder Gods. Ende hy heeft -den convent eynen erlicken cost aen- gedaen, wyn ende weyt geschenck.
In 1579 of 1589 of k ort tevoren werd de hof dus platgebrand door "ruyters" .. Dat is "paardevolk "-soldaten.. Van welk "m erk "? Och, het heeft geen belang ; alle soldaten waren huurlingen en m ees tal gespuis.. W ij zitten hier volop in de "dertigjarige (! ) oorlog" .. Ongèlük ? Moedwil ? De juiste datering blijk t ook wel uit een latere nota : Item int jaer doemen (toen men) schreyff M. vyf C ende LXXXIX (1589) opten XXIIIJ dach van Meert, soe is onsen hof te Ophoeven verbrant, van den ruyters en ons ERw. prior Here GErat van der Horst, die heeft C (100) daelders daartoe gegeven, om weder te buwen; facit vyf hondert gulden brab., myn (min) XIJ gulden.
Tot zover deze archivalia rond een zeer oude hof. De geschiedenis vanaf 1800 m oet nog geschreven. Dat k om t wel, te zij ner tijd..
DONAAT SNIJDERS
34
.
Wolters. Notice historique Gent, 1855, blz. 139-140.
VOETNOTEN (1) (2) H.J. Geerkens,D. Snijders : Oude hoeven te Ophoven-Geistingen : in Het Oude Land van Loon, 1961, blz. 270-271, met preciezere opgave van bronnen. H.J. Geerken-D. Snijders : Ophoven en Geistingen door de eeuwen heen, 1966, blz. 162.
Maeseyck.
(3) Rijksarchief Hasselt, Ophoven, Bundel XVI (4) VErzamelde opstellen. Hasselt, 1929, f. 52. (5) In : Publications de la société historique et archéologique dans le duché de Limbourg, TVI, 1869.
DE TIJSKENS-STAM UIT KINROOI Rond het jaar 1600 werd in Kinrooi, dat toen nog een gehucht was van de vrijheer lijk heid Kessenich, de oudst be k ende stam vader geboren van het ge slacht Tijsk ens. Eigenaardig genoeg was zijn naam Maes Nel en. ("Maes" was in dit geval een sam entrekk ing van de voornaam Mathias). Hij trouwde zek er tweem aal. Uit het e erste huwelijk -de naam van zijn vrouw is m e nog onbek end - werd één zoon geboren, Thijs genaamd; hij was de latere stam voortzetter. Thijs, als zoon van Maes, noem de m en Thijs Maesen. Hij was gehucht m et een zek ere W endelina en k ocht op 29 janua ri 1664 het "Nelen-goet" (is dit het "Nelis"?) van zijn half zuster Dingen; het goed was haar k indsgedeelte. Een zoon van Thijs, Cornel is, dus Ni el Thijsk ens genoem d, deed in 1685 de laatste afbetaling van de k oop die z'n vader 21 jaar eerder s loot. Van dan af werd de fam ilienaam erfe lijk . Nie1 Thijsk ens was sinds 25 ok tober getrouwd m et Trijn Teuen. Ze hadden vier dochters en evenveel zonen, waar van slechts één stam voortzetter was. Het was Leonard, die op het "Sc he ym ans " zijn vr ouw vond, nam elijk Helena m et wie hij in 1726 huwde.
W eer groeide de stam op één taf. verder en was het Corneel die het ges lacht in leven hield. Hij woonde op het "Sche y m ans" en was getrouwd m et Maria Ste y- vers . Hun k inderen gaven de stam drie grote vertakk ingen : 1. De oudste zoon, Leonard, gedoopt 5 april 1771, ging zijn geluk in Bree beproeven waar hij op 28 augustus 1800 in de echt verbonden werd m et M. Cat - harina Geusens. Ze woonden op 't Has selt op de boerderij het "Mortel". Hun k inderen wek en verder uit naar Gerdin - gen (Daniëls hof, later Tiesk ens ge noem d) en naar Neeroeteren op "Berk hoven" en "Staeger". 2. Joannes, gedoopt op 10 april 1780, zorgde voor een tweede tak door zijn hu welijk m et Aldagonda Sentiens. Ze had den dertien k inderen waarvan er vijf stierven in hun eerste k inder jaren. Nazaten van deze tak woonden op "Ties - k enshof" te Kinrooi en op "de Schoen- m aek er" te Molenbeersel. Huidige afstamm elingen zijn de nak om e lingen van Hendrik T ys k ens (geboren te Molenbeersel 1890 en overleden te Grote Brogel in 1961) en Maria Aldegonda Drees (geboren Bree 1890 en overleden Grote Brogel 1941).
3. De derde en tevens grootste aftak k ing zijn de afstamm elingen van Renier Tijsk ens (gedoopt 1785) en Margaretha Deben, die te Kinrooi op het "Scheym ans" woonden. "Sc heijm es Riek en Graadje", m aar ook "Nierlde Meister", "Rijven In - gel" en de latere stationc hef van Bree, Pieter J an Tijsk ens hoorden tot deze t ak . Tijdens de laatste generaties heeft de stam zic h verder het land in verspreid; er waren verhuizingen naar het Mechelse en Lui k .
Leest m en ergens de naam als T(h)ijsk ens of T(h)ysk ens (dus niet als Theysk ens), dan heeft m en het m eer dan waarschijn lijk m et een Kinrooier afstammeling te doen. Er is nog een k leine Tijsk ensstam in Lim burg, afk om stig van Dilsen. W ens je m eer te weten of weet je zelf nog m eer over deze stam , schrijf dan e - ven naar G uido Tijsk ens, Haverstraat 79 te 3590 Ham ont-Achel of lees het fam ilieboek dat ook aanwezig is in de Kin rooier heem bibl iotheek . GUIDO TIJSKENS
HALFVASTENBLAD TE KESSENICH ANNO 1901
Als dit numm er van ons tijdschrift verschijnt zijn reeds enk ele k arnavalak tivitei - ten in onze gem eente voorbij. Voor anderen is m en nog druk in de weer m et allerlei voorberei di ngen. De gem eente Kinrooi telt m om enteel vier k arnavalverenigingen: "De Ertesjieters Kessenich", "De Rabbedabbers Kinrooi", "De Gaaplepels Molenbeersel" en "De Zweit sök sk es Ophoven" . "Vastenaovendjgek k en" zullen dus ook in het seizoen 1985 -1986 weer uitbundig aan hun trekk en k unnen k om en. Kinrooi alaaf !!
HALFVASTENBLAD KESSENICH ANNO 1901 Tot de ak tiviteiten van een k arnaval vereniging behoort tegenwoordig ook het uitgeven van een "k arnevalsgezèt" Een éénm alig numm er per jaar m et al lerlei grappen en grollen, de gem een tepolitiek wordt op ludiek e wij ze op de k orrel genom en, bepaalde dorpsfi - guren en toestanden worden op k arna - valesk e wij ze in de k ijk er geplaatst, enz. Zo k ennen we in onze gem eente reeds "De Ertesjieter", uitgegeven door 't k ulturele tijdschrift "Ter Eik en" en "De Rabbedabber ", uitgegeven deor de k arnaval vereniging van Kinrooi. (1)
Vanaf dit jaar k om t '"t Gaaplepeltje Molenbeersel" deze twee vervoegen. Rond de eeuwwisseling -in 1901- verscheen echter reeds een "Halfvasten blad" te Kessenich. Ze droeg de ti tel "De Erwt" en voerde als m otto: "Ich poot dit jaor ei boender" (2). Enige tijd geleden reeds k regen we een fotok opie van deze eerste (?) k arnavalsk rant voor ons dok um entatie centrum van de Heer J ef Snijk ers te Kessenich (waarvoor nogm aals dank! ). Vijfentachtig jaar later drukk en we ze volledig af. Enk ele vragen blij ven: wie waren de sam enstellers en uitge vers hiervan, was er begin van deze eeuw reeds een k arnaval vereniging te Kessenich, is het toen bij deze ene uitgave gebleven...? MATHIEU KUNNEN
NOTEN (1) Verschillende van deze uitgaven zijn aanwezig in ons dokumentatiecentrum, Weertersteenweg 241 te 3688 Molenbeer- selKinrooi. (2) Piet Henkens, "De Geschiedenis van Kessenich", Kinrooi, 1979, blz. 671- 678.
Museumnieuws
MOLENMUSEUM TE MOLENBEERSEL De gem eente KINROOI bezit geen k ultureel c entrum , geen m useum , geen tentoonstel lings zaal. Is dit nu geen reden om dit te k om penseren m et een k leins chalig pro - jek t, nam elijk het inric hten van een m olenm useum in een windm olen die verder zon der funk tie is ? Daarom werd er door de vzw Molenzorg en Molenm useum Molenbeersel een m useumk om m issie opgericht om van de Zorgvlietm olen in de Oudek erk straat een echte ontm oe tingsplaats te m ak en . Men wil imm ers het ruim e gelijk vloers van deze windreus inric hten als pol yvalente tentoonstellingsruim te. Zo k unnen vele verenigingen, k unstenaars en hobbyisten uit KINROO I en om geving aan hun trekk en k om en in de molen. Zo k rijgt ook het k ulturele leven te KINROOI m eer uitstraling ! Door de vzw Molenzorg en Molenm useum werd sedert haar oprichting in 1983 reeds 900.0, -fr. besteed aan de restauratie van de Zorgvlietm olen en aan het onder houd van de Keijersm olen. Daarbij k om t nog een bedrag besteed door de instanties bij de dringende instandhoudings werk en die aan de Zorgvlietm olen werden uitge voerd ! De m olen is daardoor aan de buitenk ant opnieuw het aank ijk en waard. MOLENPETERS Het is duidelijk dat de vzw. niet zelf financieel k an instaat voor het m olen m useum . De zorg voor het onderhoud van twee windm olens weegt imm ers al zwaar genoeg. Er blijft imm ers nog veel te doen. De m useumk omm issie stelde daar om voor, om op zoek te gaan naar "m o lenpeters" . W IE KAN "MOLENPETER" W ORDEN ?
Dit k unnen zowel instant ies, verenigin gen, bedr ijven, zelfstandigen als par - tik ulieren die een s om ter bes chikk ing stellen van m inim um 3.000,-fr. Als k om pensatie worden de nam en van de m olenpeters (of m olenm eters) aan de ingang van het m useum verm eld geduren de drie jaar ! Teve ns zullen ze op de hoogte gehouden worden van de vorde ringen inzak e inrichting en zullen ze worden uitgenodigd bij alle evenem en ten die er plaats vinden. BELANG VAN HET MOLENMUSEUM De zorgvlietm olen is gelegen op de "m o
lenroute", een toeristische bewegwi jzerde route van 28 km . die de dorps k ernen van O phoven, Geistingen, Kes senich, Molenbeersel en Kinrooi ver - bi ndt. De route vertrek t aan het watersport centrum "De Spaanjerd". In MOLENBEER SEL is er gelukk ig nog een m et wind k racht m alende m olen, de Keijersm olen in de Sm eetsstraat, op k orte afstand van de Zorgvlietm olen. Na een bezoek aan deze m olen k an de toerist en de m olenliefhebber het m olenm useum be- zoek en. .
Groepen k unnen er ontvangen worden en er een diareek s over de m olenroute of over de restauratiewerk en bek ijk en. De geplande "wisseltentoonstellingen" zullen voor de nodige afwisseling zor gen. Verder k an er de geschied enis van de m olens en van het m alen worden uit gebeeld en k unnen er naast de m olenon derdelen ook heemk undige voorwerpen in ondergebracht worden. Ook voor de scholen en voor de talrijk e jeugdgroepen die in W outershof verblij ven is het m olenm useum belangri jk . Dit om dat het op k orte afstand gelegen is en de groepen aldus, bij m inder goed weer, ook een ideale binnenak tiviteit hebben.
MIE W IL HELPEN ? __________________ Aan het m olenm useum k an op velerlei m a nier en worden m eegeholpen. Hulp k an ge geven worden door zelf m ee te h elpen aan het inr ichten van de m olen als m u seum . Gegadigden k unnen zi ch m elden bij de betrok k en verenigingen. Men k an m a teriële hulp ver lenen (wij stellen onze hoop op het gem eentebestuur wegens het belang van dit projek t voor de Kinrooier gem eenschap). Door "m olenpeter" te worden verleent m en een geldelijk e steun aan het pro jek t en blijft m en betrok k en bij de werk ing van het m useum . Ook k leinere bedragen zijn van harte welk om !
Tot nogtoe hebben volgende verenigingen hun financ iële steun aan het m o lenm useum toegezegd; V.E.L.T. Kinrooi Studiek ring "Ons Molenheem " V.V.V. - infodienst Kinrooi - W erk groep Molenzorg en Molenm use um Molenbeersel - Geschied- en Heem k undige Kring Ki nrooi. Dit zij n dus de eerste "m olenpeters" wie volgt hun voorbeeld ? ... Stort uw bijdrage op rek ening 335 0390683-13, van de werk groep Molenzorg en Molenm useum Molenbeer sel, m et verm elding "m olenm useum ". Meer inlichtingen worden U graag verstrek t door de V.V.V. -infodienst, W eertersteenweg 241 , 3688 KINROOI Molenbeersel (Tel. 011/86.61.80) tijdens de k antooruren. Met onze dank voor uw belangstel ling en uw steun ! Nam ens de m useumk om issie, W ERNER SMET
Waat maag dét in godshiêrenaam beteikene
AGRARISCHE WOORDEN EN BEGRIPPEN VEEL OUDER DAN WIJ . . , Agrar isch : Het k link t geleerder dan "boers", m aar het is hetzelfde.. Een "agr arische assistent" van nu in Nederland heette vroeger "boerek necht". (Ze m ak en er zelf een grapje van : W eet gij wat een "agrarische assistent is : s pecialiteit : m echanica" ? W elnu : dat is een boerek necht die m et een tractor een zeik ton vervoert .. Kwestie van het te weten ! ) Onze laatste tocht door Ophoven riep vragen op. W ij zagen b.v. ten huize van Reynders : een "spinj". W at is dat ? Als lok aal haast nergens m eer te vin den. Tenzij in de paar overgebleven grote hoeven ( want in een k leine be stond het niet). Het is een heel oud begrip en een heel oud woord tevens. Het heeft volgens oude woordenboek en te m ak en m et "spende"=liefdesgave voor arm en. Vandaar nog ons m odern woord "spenderen"^ uitgeven, m in of m eer zelfs verk wistend, weg gevend- zom aar.. Een"s pinde" óf "spende" is dus : een aalm oes aan de arm en . Het is "ook ": voorraadk am er, provisiek am er, etens en provis iek ast", om niet altijd m aar naar de k elder te m oeten lopen..(Ver dam : Middelnederlandsch Handwoordenboek ). En dan "de vriêj ": bijna nergens m eer te vinden.. In 't opgek napte "Hénk es" in Geistingen ? Daar was er alles zins een! Het woord schijnt een sam entrek k ing te zijn van "voor deriej"= plaats waar h et voer van de paar den werd be waard en gereedgem aak t (haver-hek sel enz.). Het woord ging over naar: de slaapplaats van de paardek necht. Paarden imm ers waren een zeer k ostbaar be zit. En zek er dan bij voorbeeld een m errie die m oest gaan "veulen": het eis te nazicht, opzicht, zorg. (aldus: Schelberg: woordenboek van het Sittards di al eet).
De paardek necht vond die legerstede voor hem zelf, dichtbij de paarden trouwens helem aal geen on-eer: hij stond er als "iêste pèèrdsk necht"voor...
Anderen gebruik ten het paard wel een ooit, m aar hij was"de verantwoordelij - k e" en daar tilde m en vroeger wel aan. Vergelek en trouwens m et "de zweitser", de "k oe -m aagd", was hij op de boerderij wel een belangrijk e figuur. Die "m aagd": het is als woord toch niet zo voor de hand l iggend: waarom geen "m eid", want dat was het toch? Het is een zeer oud woord: m aagd=dienstmaagd, rrieid. "Zie de dienstm aagd des Heren.." Om dat het prak tisch altijd ongehuwde, nog jonge m eisjes waren, is de naam behouden gebléven. O ok al gebeurde het al ee ns dat de "m aagd" op de duur geen "m aagd" m eer was.
Die "zweitser". Dat is een"zwits er", iem and uit "Schweis z": Zwits erland.Het m ag er dan nu heel id yllisch zijn, hier en daar, voor toeristen: dat was het lang niet altijd voor de "eigenheim ers": vaak arm oe troef ! Vele Zwitsers gingen in soldatendienst voor God weet wat voor vorsten. Ze brachten het tot het m ono polie van de "Zwits erste garde" in Frank rijk , waar de k oningen hun éigen volk niet erg vertrouwden. Ze hebben nog het m onopolie van een zek ere p auseliflk e wacht , onder diezelfde naam . En wie niet soldaat k on worden was s om s aan gewezen op dienst bij de boeren, onder het vee. De "zweits er" was een ongelet terde, die het vuile werk te doen k reeg: vooral het uitm esten. Hij was gaande weg geen echte Zwitser m eer, m aar de naam bleef, net als die andere Zwitser in de Kerk : ditm aal geen Duits m aar Frans: de "sui s -se" (s wi s).
"Op het osseboök k omen": dertig jaar worden. Men trouwde vroeger niet zo vroeg; gewoon: om dat m en niet k on. "Trouwen is nik s, m aar getrouwd zij n= de k ost verdienen". ! W ie als manne - m ens de dertig berèik te en nog steeds ongehuwd was, "k reeg de sleutel van de ossewei" d.w.z. m en verm oedde (niet steeds terecht) dat die nu wel onge huwd zou blijven. Ossen waren er redelijk veel op de dorpen: als trek dieren.
Vandaar een "osseboer" naast de "paar deboer " en zelfs de "k oeieboer". Om niet te sprek en van de talrijk e "trek honden" of de boer die zelf in de "wel" liep .. Een apart hoofdstuk vor m en dan nog de "k roêk arren", waar veel over te vertellen valt. Al was het hier m aar even "bij voorbeeld" : Bet, die altijd om "futsj" ging naar de m elk erij en die altijd de k ruiwagen trok (m en k on die ook voor zich uit duwen..) Zei Lies : waarom trek t gij altijd ? Zegt Bet : "Ich wil Mienen onwil neet zién! " Daarm ee zijn wij ver van het ossebook .. En van "Abraham gezien hebben", dat is : zelfs al vijftig gewor den zijn. En zelfs van die "os ", die eens "stier" was, m aar "börgem eister aaf", na de k astratie : hij k on imm ers niet m eer "van hoëg aaf" "nao de persessiej k iêk e" na deze ingreep. Het had alles zins geen zin m eer.. Het "Méérk e is laam ". Bij ons bek end als uitdrukk ing. Nergens te vinden op een ander. Een paard is een zeer "de - lik aat" beest - het is bek end. Het "laam tj" "veur eine nik s". Het heeft' zeer dun vel. Het is zeer gevoelig.
Al wie m et die huis dieren om gaat, weet dat. Het k an zic h zelfs "een beetje " aanstellen.. Het heeft een grote k op en de sergeant zei voor de rek ruten : "laat het denk en m aar aan de paar den over : die hebben een veel grotere k op". Als de m errie dus eens "lam " deed, dan k on dat "aanstellerij " zijn. Het k on ook zijn dat ze niet "z oê good m iê k os".. Dus : in verwachting was. "Gedek t" was. En zic h dat liet "aan gaan" .. Dus zei m en van een m eisje, dat, on gehuwd, iets dergelijk s overk wam : "het m éérk e is laam ".
Ze hebben het tegenwoordig overal m aar over gastronom ie en "gastronom isch e gerechten". Voor wanneer onze "Krol lem ol" ? Els heeft er "t bestuur op getracteerd. In ieder geval - om sm ak elijk te eindigen - was de mens van het arm oedige k oe-jungsk e, als hij eenm aal in de hem el was "te zitten és ene prins in 'n èèrpele-k oel en nik s anders m eer te eten dan "haste- k oete" : het dunne laagje onder "den hast", een gastronom ische geneugte waar hij niet zo dik wijls van had k un nen genieten... Eétj m ér veul hastek oete. Ik gun het u
Laotj het m ëèrk e neet laam wèère. Bliêftj oêt 't ossebook . En profiteertj van en vriêj en ‘n s pïnj !
FILOLOGUS.
Aanwinsten heembibliotheek
Hier na geven we een overzic ht v an de "voor naam ste" aanwins ten van de voor bije m aanden. Deze zijn te raadplegen in onze heem bibliotheek , W eertersteen - weg 241 te Molenbeersel. De openingsuren zij n van m aandag tot en m et vrijdag van 08.00 h tot 12.00 h en van 13.00 h tot 17.00 h. -
Genealogie Houben / W . Sangers en A. H. Sim onis . - Ec ht - Valk enburg, 1955. uit Er ligt een eiland in de Maas, Geschiedenis van Stevens weert en Ohé en Laak . De bokk erijders m et de doode hand / Henr y Pijls . - Sittard : Missiehuis, 1924 . - 126 b l z . , i l l . W andeling door historisch Kessenich en Thorn. - Dienst voor Toerism e, Kinrooi, 1985 . Gevangen Gedichten / Hubert Van Eygen . - Nioba, 1985 . Gids voor Oud-Lim burg. De Maask ant / Jaak Venk en. - Antwerpen: Standaard, 1985 . - 344 b l z . , i l l , Kaarten . Kinrooi Her waarderings - gebied Aanvr aag tot erk en ning Groendienst, 1985 .
Kessenich. "De Borg" . - Kinrooi :
Malum a en Tak eté (gedichten) / Bruno Pletincx, g e ï l l . Mathieu Ham aek ers, 1985 . Num ism atiek , m unten en penningen en m edailles. Uitgav e : Kredietbank . - 36 p. , i l l . Brood op de plank /Frans Dieteren . He ythu ys en : Be ynsberger b v . , 1985 . -104 b l z . , i l l . Soc iale geschiedenis van het Vlaam se volk / Chris Vandenbroeck x . Leuven : Kritak , 1984 . Optocht in Brabant / A. van O irschot. P . A . van G ennep. - Maasbree: De L i j s ter, 1982 . -
Een tocht langs de Zuidk em pense m olens. Molenroute . - V . V . V . Zuiderk em pen . Jubileum uitgave 350 jaar schutterij St. Lam bertus. 25 j aar Tam boerk orps St. Lam bertus Neeritter . - 76 b l z . , i l l . De heerlijk heid Rotem / P. Severijns en W . Segers . - Rotem ; gem eentebestuur, 1966 . Reisjes in Zuid- Vlaanderen / Theodoor Sevens . - Kortrijk : Eugeen Be yaert, 1901 . - 140 b l z . , f o t o ' s . Courante viervoeters / z . a . - Leuven ; Raiffeisenk as, 1985 . Archeologisch overzic ht van Noord Brabant / G. Beex . - 's Hertogenbosch ; Noordbrabants m useum , z . j . Ministers Cornesse en Helleputte / J. Boonen ( u i t Lim burgse Kem pen) : Maaseik ; De Heidebloem , z . j . - (fotok opies) . De grindwinning in het Lim burgse Maas land ; Sociaal-ek onom ische betek e nis en problem atiek / Guido W auters . verhandeling voor het behalen van de graad van licenciaat in de econom ische wetenschappen aan de RUG . - 161,XXI b l z . Ze reden bij nac ht. De m ysterieuze gruwelhistorie van de Bok k erijders / Ben Lindek ens . - Am sterdam ; W et. Ui tg. BV, 1975 . - 269 b l z . , i l l . Dorps wandeling te Kessenich / W erner Sm et . - Kinrooi, V V V , 1985 .Stram proy; een Lim burgs esdorp /Mari a G eelen . - 63 p., i l l . Stram proy : Landschapsstudie / W alter van R i j n . - Bosterop, 1982, 30 b l z . , ill. 250 jaar orgelm ak ers : Verm eulen 1730-1980 / z . a . - W eert; Gebr. Verm eulen, 1980 . - 132 b l z . , i l l . Kinrooi : Aardrijk sk undige gegevens, vroegere toestanden (fotok opies) . Aanteek eningen over het dorp Stram proy , - fotok opies . -
Inventaris van de Archieven van de gem eente Stram proy (1592 -1937) / W . van Mulk en . - Maas bracht, Dienst inspectie der archieven, 1979 49 .
Voordrac ht van Dr. Monna : "het probleem Cassallum " (fotok opies) . Eindverslag : Begeleiding van een beginnende wereldscholenwerk ing in Neerrepen - Tongeren; Situering van c yc lus Molenbeersel in wereldscholen / Craeghs Li zette . De schutterijen van Noord -Lim burg / Bloem en Tony . Ons voorgeslacht : dertig lezingen over prak tische f am i 1iek undige opzoek ingen door Mispelon Michel . Boerderijen renoveren ; een toe k omst voor ons verleden , een ver leden voor onze toek om st / z . a . - Bok rijk ; Openluchtm useum , 1977 . Het leven van de Heilige Catharina van Alexandrië / Rik Nulens . - Maaseik ; V V V , 1985 . - 64 b l z . , i l l . De oude m olen ; tek eningen van W . Sm et . De O ud-LIm burgse Schuttersgilden / z . a . - Kredietbank . 1977 . -
De econom ische betek enis van Maas eik en om strek en / Langers Jean . Hasselt Langers Jean, 1961 . Tentoonstelling k erk schatten ; paro chiecentrum Tongerlo / J. Kessels . Bijbelwak en / H. G eelen (Kessenich) . - Antwerpen ; Pal m a, 1963 . - 105 p. Leven / M.M. Aram i . - Averbode ; de Goede Pers, z . j . - 2 3 9 b l z . , i l l . Maasdorpen route / z . a . Roerm ond; V . V . V . Noord- en Middenlim burg . Nogm aals onze dank aan al diegene die de Geschied- en Heemk undige Kring Kinrooi boek en of andere zak en ( z o a l s docum enten, tijdschriften, e n z . ) schonk en. Mocht u thuis nog iets vinden waarvan u denk t dat wij het k unnen ge bruik en, aarzel dan niet m aar breng het naar ons dok um entatiec entrum of geef ons een seintje en we k om en graag eens langs. Samenstelling: M.Donné, J.Laveaux
MAAK UW HEEMKUNDIG BEZIT TOEGANKELIJK VOOR ANDERE "ZOEKERS" ! Velen van ons z i j n op heem k undig gebied echt "ak tief", doen opzoek ingen al lerhande, laten k opies m ak en van diverse archiefstuk k en, verzam elen artik els uit k ranten, tijdschriften.., werk en bepaalde gegevens verder uit om daarna a l l e s . . . op te bergen en m isschien nooit of slec ht s zelden nog ter hand te nem en ! Jamm er, want m isschien k unnen anderen hun voordeel doen m et hetgeen U reeds gevonden heeft. Dubbel en tijdrovend opzoek ings werk k an verm eden worden en dét was en is nog steeds één van de doelstellingen van onze Kring ! W e durven daarom nogm aals een oproep doen tot iedereen. Denk niet te vlug "dat zullen ze toch wel hebben" m aar neem eens k ontak t m et ons personeel van het B.T.K.-projek t "Dok umentatiecentrum ". Verschillende vóór U deden 't r e e d s . . . versbhi11ende anderen k onden hierdoor reeds geholpen worden én er is nog een zek erheid: uw gegevens gaan zek er niet verloren!! ,,
50 .
Nieuwe publikaties
* NIEUW E W ANDELFOLDER "GROOTBEERSELPAD " Marianne Stals heeft in het k ader van een B.T.K.-pr ojek t weer een nieuwe wan deling uitgestippeld. Het GRO OTBEERSEL PAD is 7,4 k ilom eter lang en aldus ge schik t als wandeling of als fietsroute. De tocht loopt langs verscheidene oude hoeven van Grootbeersel (Molenbeersel): Thienderhof, Schrevenhof, de W aal, Geu - jen, Severs... en verder langs het door onze Geschied - en Heemk undige Kring heropgerichte openluchtk ruis (april 80) De routebeschrijving is te hek om en bij de V.V.V.-Infodienst Kinrooi, W eerter - steenweg 241 te 3688 Molenbeersel -Kinrooi, telefoon: 011/866.180 aan de prijs van 10, -fr. plus ver zendingsk os *' e n '
W erner Sm et
* BROOD O P DE PLANK ___________ __ Dit nieuwe werk over de trek van de Lim burgse m annen, vrouwen en k inderen naar de Duitse steenfabriek en, werd geschre ven door Fr ans Dieteren en ingeleid door pater W . Sangers. " . . . ' t W as de "goede oude t i j d " . Maar vooral ook de "arm e t i j d " , zonder werk gelegenheid, zonder sociale voorzienin gen, zonder geld en zonder toek om stpers pek tieven. Men zocht daarom werk in Duitsland, waar juist in d ie jaren op velerlei gebied "brood op de plank " te k rijgen was: als ar beider in de indus trie, als k necht bij de grote boeren, als werkm an voor de bietenoogst, als sjouwer in de woningbouw en v o o r a l . . . . a l s "Brikk ebekk er". Ik geloof dat die m ensen, ondank s hun m iserie en r i s i c o ' s , toch twee eigenschappen bezaten, die wij thans steeds m eer m issen: tevr edenheid en hum or..! " Het boek werk berust op getuigenissen van m ensen die één en ander zelf hebben m eegem aak t. De orale geschiedschrijving werd door de auteur aangewend om de le zer een beeld op te hangen van het le ven der brikk ebrekk ers.
Ook de opgang van de Lim burgse m ijnen k om t ter sprak e. Verm elden we hierbij tens lotte dat de ze uitgave aanwezig is in onze heem bi - bl iotheek . W erner Sm et
* PEER TOEN... ______ In m aart 1986 zal het boek "Peer toen" verschijnen, een prachtig k i j k - en leesboek over Peer, KIeine- Brogel, Gro- te- Brogel en W ijchm aal, geïl1ustreerd m et tweehonderd f o t o ' s , oude prentk aar ten en dok um enten. De gewone uitgave k ost 850, -fr. en de luxeuitgave 1.200,-fr. Voor bestellin gen k an m en zic h wenden tot Uitgeverij "Het Streek boek " te 2770 Nieuwk erk en- W aas, telefoon: 03/777.75.58.
KLUIS EN KAPEL O P DE BOLDERBERG .. De bewogen geschiedenis van dit fas cinerend Lim burgs k leinoord. Pol Da n i e l s , gedurende achtentwintig jaar aal m oezenier op het k asteel van Vogelsanck , schreef er in 1880 de historie van. Het werd dan ook tijd dat dit werk grondig zou herzien en aangevuld worden. Dit deed Jos Philippen. Het werd een uitzonderlijk m ooie m ono grafie, rijk en origineel geïllustreerd gedruk t op k unstdruk papier, in een op lage van 250 genumm erde en gesigneerde exem pl aren. Bestellen k an door overschrijven van 520, -fr. (port en verpak k ing inbegre pen) op bank rek ening 452-9167191-26 van Uitgeverij Atlanta te 3295 Schaffen.
BEDEVAARTVAANTJES VAN ALFRED O ST Dit is de tweede editie van de m onogra fie over de zo gegeerde als gewaardeer de bedevaartvaantjes van Alfred O s t , één van onze m eest begenadigde en ori ginele Vlaam se k unstschilders (1884 - 1945).
51 .
Elk bedevaartvaantje is zorgvuldig ge reproduceerd en uitvo erig beschreven. Bovendien wordt de geschiedenis en de volksk unde omtrent die plaatsen weten schappelijk en boeiend verteld. Bestellen k an door overschrijving van 495, fr. (porten verpakking inbegre pen) op bank rekening 452-9167191-26 van Uitgeverij Atlanta te 3295 Schaffen.
KEMPENS KRAMERSVOLK IN NEDERLANDSE EN RIJNLANDSE GEW ESTEN TIJDENS DE 17e EEUW Bouwstoffen tot de geschiedenis van de teutenhandel. De Vereniging voor lokale en regionale geschiedschrijving stelde onlangs haar eerste aflevering voor va n haar "Lokaalhistorische pub!ikaties". Deze nieuwe reeks, onder leiding van J. Mertens, wordt door deze Kem pense historicus geopend m et een zeer gedo kurnenteerde bijdrage over de 17e eeuw - se teutenhandelaars van Kaulille, Klei- neBrogel, Neerpelt en Overpelt, gebaseerd op een s ystem atisch onderzoek van nagenoeg 22.000 bladzijden uit het 17e eeuws schepenbankarchief van Pelt. Bestellen k an door overm aking van 495, frank (verzending inbegrepen) op bank rek ening 735-2101199-70 van de Vereniging voor lok ale en regionale geschiedschrijving, Postbus 18 te 3568 Hechtel met vermelding "Kem pens kramersvolk" of door toezending van een eurocheck onder gesloten omslag.
DE SCAPULIERMEDAILLES Sinds verscheidene jaren reeds bestu deert Jos Philippen de religieuze num ismatiek en de geschiedenis van de volksvroomheid. Zo pas publiceerde hij zijn derde stu die over de devotiem edailles, versche nen in het Jaarboek 1985 van het Euro pees Genootschap voor Munt - en Penningk unde . Deze uiterst interessante en rijk geïl lustreerde bijdrage over "De Scapulier medailles" behandelt een onderwerp waar aan tot nog toe geen algem ene, wetenschappelijk e studie gewijd werd, noch in onze taal, noch in een andere. Een overdruk van deze studie kan verkre gen worden door overmak ing van 150,-fr. (port en verpakking inbegrepen) op P.C. R. 000-0319804-92 van Jos Philippen, Mark Mack enstraat 39 te 3290 Diest.
DE MEDAILLES VAN LOURDES Van de voornoem de auteur verscheen in het Jaarboek 1984 een fel opgem erkte en goed geïllustreerde studie over "De medailles van Lourdes". Deze studie k an verkregen worden aan de zelfde voorwaarden als voorgaande (zelf de prijs, P.C.R. en adres).
Samenstelling rubriek: Mathieu Kunnen
L I D M A A T S C H A P S B I J D R A G E
1 9 8 6
!
Zeer hartelijk dank aan al onze leden die spon taan en bij het eerste verzoek hun lidm aatschapsbijdrage (m inimum 300, -fr.) voor het jaar 1986 betaalden. De enk ele die het vergeten zijn vinden in dit nummer nogm aals een overschrij vingsformulier. Stel nu niet langer uit want dit is het laatste nummer d at U nog toegezonden k rijgt als we uw bijdrage niet ontvangen. Hartelijk dank ook aan al degenen die m eer overm aakten dan het vastgestelde bedrag van 300,-fr. I
52.
Tentoonstellingen
Tijdens de Aller hel'! i genda gen van 1986... "KIEKE NAO VREU6ER" TE KINROOI !! Na Geistingen, Ophoven en Kessenich komt dit jaar (oud) Kinrooi aan de beurt voor deze tentoonstel!ingsreeks. Om dat er ontzettend veel tijd en ener gie moet gestoken worden in de voorbereidingen voor dergeüjk e tentoonstel ling, werd reeds vroeg begonnen m et de eerste voorbereidingen. Op 21 januari laatstleden had een eer ste voorbereidende vergadering pla ats in "De Lim burger" te Kinrooi; de twee de vergadering is voorzien op dinsdag 4 maart aanstaande, eveneens in "De Lim burger" aan de Breeërsteenweg te Kinrooi om 20.00 uur. Zoals bij de vorige sukses -tentoonstellingen zal ook in Kinrooi getracht worden zoveel m ogelijk oud fotom ateri aal samen te brengen, aangevuld m et allerlei oude dok umenten, familiedruk - werk, verenigingsarchief, voorwerpen allerhande, enz. De tentoonstelling "Kieke nao vreuger" za! doorgaan in de "Fanfarezaa! " aan de Breeërsteenweg 111 te Kinrooi. Ter gelegenheid van ons 10 -jarig bestaan beginnen we ditm aa! op vrijdag 31 ok tober met allereerst de officiële vie ring van ons 10-jarig bestaan en aan sluitend de officiële opening van de tentoonstelling. Verder zal de tentoonstelling te bezichtigen zijn op zater dag 1 en zondag 2 novem ber 1986. Langs deze weg doen we een dringende oproep voor medewerk ing, vooral gericht aan onze Kinrooier leden. W e rek enen op mensen die materiaal willen opspo ren in Kinrooi, het in bruik leen gege ven m ateriaal willen ophalen en later ook terug bezorgen aan de eigenaars.
Kom daarom naar onze vergadering op 4 maart aanstaande in "De Lim burger" of geef even een seintje aan ons sekreta - riaat: W eertersteenweg 241 te Molen - beersel, telefoon: 011/863.856. Met onze beste dank bij voorbaat !!
MUSEUMBEURS 1985 - 1986 Van 8 novem ber 1985 tot 5 ok tober 1986 organiseren het Ministerie van de Vlaam se Gem eenschap, Dienst Beeldende Kun sten en Musea en de Komm issie Kleine en Regionale Musea van de Vlaamse Museum vereniging een MUSEUMBEURS. Hieraan ver lenen niet minder dan 58 musea uit het Vlaamse land hun m edewerk ing, waaronder heelwat stedelijke en gemeentelijk e musea . De bedoeling van deze ak tie is aan een groot aantal k leine en regionale m usea de k ans te bieden m eer bek endheid te verwerven bij het grote publiek en aldus de publiek e belangstelling op te wekken voor het behoud van het zeer ge varieerde k ulturele erfgoed in de verschil lende regio's. Deze beurs wil -m et behulp van prachtig uitgevoerde fotopanelen en v oorwerpende aandacht vestigen op de rijkdom en de grote verscheidenheid van onze k lei ne en regionale musea. Zowat alle m oge lijk e musea zijn vertegenwoordigd: de natuurmusea, de oudheidk undige en heemkundige m usea, de musea voor schone k unsten, industri ële archeologie, oudere techniek en, religieuze kunst, enz. Het publiek krijgt ook de gelegenheid om kennis te m aken met een k euze uit 't groot aantal publik aties die jaarlijks door onze musea worden samengesteld. De expositie zal in het ganse Vlaamse land rondreizen, van provincie tot pro vincie. Telkens zal de specifieke toestand van de museum problematiek in het desbetreffend territorium worden belicht.
53.
In onze provincie Lim burg is de m useum beurs nog te bezichtigen : van 31 januari tot 16 feb ruari 1986 Kultureel Centrum, Kunstlaan 5, Hasselt van 21 februari tot 9 maart 1986 Kultureel Centrum De Bogaard, Minder broederstraat 29, 3800 Sint -Truiden.
DE VROUW IN HET RIJK VAN DE FARAO'S Na de tentoonstelling "Onder de zon van Am arna, Echnaton en Nefertiti" in 1975, kan men nog tot 28 februari 1986 naar de tentoonstelling: "De vrouw in het Rijk van de Farao's" in de Konink lijke Musea voor Kunst en Geschiedenis te Brussel . Er worden 96 voorwerpen getoond uit het bezit van het Egyptisch Museum te Kaï - ro, aangevuld m et 5 werk en uit de ver zam eling van de Konink lijk e Musea voor Kunst en Geschiedenis. Hierbij gaat de aandacht naar de rol en de betek enis van de vrouw in het Oude Egypte, geïllustreerd over een periode van 3.000 jaar. De tentoonstelling blijft toegank elijk tot 28 februari in de Konink lijke Musea voor Kunst en Geschiedenis te Brussel, elke dag van 10 tot 17 uur. Op maandag enk el toegankelijk voor scholen. Op
woensdag doorlopend toegank elijk van 10 tot 21 uur. Toegangsprijs: 150,-fr. Het halve prijs tarief is van toepassing voor degenen die de tentoonstelling per trein bezoek en. Voor m eer inlichtingen kan men zich wenden tot het sekretariaat vande ten toonstelling, Jubel park 10 te 1040 Brussel. Telefoon: 02/733.95.40.
RELIGIEUZE THEMATIEK I N DE BELGISCHE KUNST 1875 - 1985 De A.S.L.K. nodigt uit voor een bezoek aan deze tentoonstelling die wordt ge organiseerd in haar galerij aan de Kreupelenstraat 12 te Brussel. Men k an er nog terecht (gratis) tot 23 m aart aanstaande, alle dagen van 10 tot 1 8 u. ook op zon-en feestdagen. Meer dan honderd schilderijen een een vijftiental beeldhouwwerk en werden sa mengebracht uit m usea, privé -kollek ties en kerkelijk bezit: Servaes, Van de W oestyne, Perm eke, Minne, Ensor, Spi 1 - liaert, Delvaux en tientallen anderen. Hadden en hebben m oderne k unstenaars nog belangstelling voor religieuze the ma's? Deze expositie geeft op deze vraag een proeve van antwoord. Voor m eer inlichtingen kan men telefo neren op het nummer: 02/213.71.68. Samenstelling rubriek: Mathieu Kunnen
Kongressen - Jaarvergaderingen - Studiedagen GOUW DAG VERBOND VOOR HEEMKUNDE LIMBURG De jaarlijkse "Gouwdag" van het Verbond voor Heemkunde - Gouw Lim burg, zal dit jaar doorgaan op 10 MEI 1986 in het Kultureel Centrum te Genk . Als them a werd gek ozen: "V an Kem pisch dorp tot industriecentrum - industrialisatie in Lim burg, getoetst aan het voorbeeld van Genk ". 54 .
W e beschikken op dit ogenblik helaas nog niet over verdere bijzonderheden; meer hierover in het volgende nummer. Noteer echter nu reeds deze datum ! !
LANDDAG VERBOND VOOR HEEMKUNDE 1986 De jaarlijkse "Landdag" van het Verbond voor Heemkunde zal dit jaar doorgaan te
Landen tijdens het tweede week end van september. Het hoofdthema van deze Landdag zal be trekking hebben op de "Landbouw". Nog zo'n week end dus om nu te noteren!
ONZE JAARVERGADERING: 14 FEBRUARI 1986 Elders in dit nummer vindt U de uitno diging voor onze jaarvergadering. De ze zal doorgaan in "Buurthuis Hees" op VRIJDAG 14 FEBRUARI aanstaande vanaf 20.00 uur. W e zitten dan dicht bij onze TIENDE VERJAARDAG ALS VERENIGING; niet te verwonderen dus dat één en ander in het tek en van het 10-jarig bestaan zal staan tijdens deze jaarvergadering..!! W ees daarom ook van de partij en breng uw vrienden ook maar m ee! V.V.F.-AKTIVITEITEN TE HASSE LT ______
Archiefdagen: elke eerste en derde za terdag van de m aand in het Rijksarchief te Hasselt. Maandelijks k ontak tvergaderingen : dinsdag 25 februari 1986: oud schrift in de gichten van de 17e en de 18e eeuw door E.H. Giel Hendriks dinsdag 11 m aart 1986: oud schrift in de notariële ak ten uit de 16e en de 17e eeuw door Francis Goole. Voordrachtencyclus : "Het verenigingsle ven in het Ancien Régim e en de genealo gie" : -
dinsdag 15 april 1986: Het Maroxhof te Hasselt, door Francis Goole dinsdag 22 april 1986: De rederijkers kamer De W itte Lelie van Tongeren, door Piet Severijns dinsdag 29 april 1986: Lim burgse schutterijen, door Paul Van Baelen dinsdag 6 mei 1986: Broederschappen, door Lie. Valere Ruwet dinsdag 20 mei 1986: De "huyslieden", door Mevr. Godelieve Juvens Geerkens .
De ak tiviteiten van de "Vlaamse Vereni ging voor Familiek unde - afd. Lim burg", gaan steeds door in het Kultureel Cen trum van Hasselt, telk ens pp de tweede dinsdag van elk e maand, om 20.00 uur. Samenstelling rubriek: Mathieu Kunnen
Uit onze fedenfamïfie * H U W E L I J K E N ______________
steenweg 218 te Molenbeersel. Goede vaart aan deze jonggehuwden !
-
Op 13 september 1985 stapte Marleen Lemmens, dochter van ons lid Pierre Lemmens, W eertersteenweg 120 te Molenbeer sel, in het huwelijksbootje met Hugo Moonen van Kinrooi. -
Eén dag later, op 14 septem ber 1985 deed Nicole Verheyen van Molenbeersel hetzelfde. Zij is de dochter van ons lid Pierre Verheyen, W eertersteenweg 186 te Molenbeersel. Samen met haar Lambert Neyens woont Nicole nu aan de W eerter
ft Z I L V E R E N
HUW ELIJKSFEEST
- Op 31 augustus 1985 plaatste ons lid Theo Lemmens en zijn eega een zilveren kroon op hun huwelijk. Zij wonen aan de W eertersteenweg 115 te Kinrooi en zijn de schoonouders van ons lid Hubert Van Eygen te Kessel-lo. Van harte proficiat ! ■55.
* O V E R L I J D E N S -
Zoals reeds verschillende m alen aangehaald in dit tijdschrift, zenden wij ieder nummer gratis aan alle m issiona rissen van onze gem eente. Begin novem ber 1985 bereik te ons het droevige bericht dat Broeder Jules Scheym ans (Broeder Frum entius) overleden was. Omdat de tekst van zijn bid prentje een uitvoerig overzicht geeft van zijn leven en werk en, drukken we 1 t vol ledi gaf. -
Geboren te Ophoven op 10 augustus 1898 overleed te Tienen op 27 ok tober 1985, Mevrouw Elisabeth Kalders, weduwe van Jean Mathieu Meyssen en moeder van ons lid Henri Meyssen, Kleinestraat te Molenbeersel. -
Te Bree overleed op 28 december 1985 Mevrouw Helena Vanden Eertwegh, te Ophoven beter gekend als "Itte" en meer dan vijftig jaar uitbaatser van café "Bij Itte ", weduwe van Jozef Sm eets en Jan Henck ens. Zij was de moeder van ons
lid Jos Smeets en de schoonm oeder van lid W illy Vanthoor, beide te Ophoven woonachtig. -
Het nieuwe jaar is nog m aar juist be gonnen of we verliezen twee van onze trouwe leden, beide ere -schoolhoofd.. Op 12 januari 1986 overleed "m eester" Jaak Lemmens te Molenbeersel en op 22 januari 1986 overleed Theo Vastmans van Geistingen te Leuven. W e zullen beide trouwe leden en deelne mers van zoveel ak tiviteiten van onze Kring, uitvoeriger gedenk en in ons volgende nummer. -
Te Maaseik overleed op 20 januari '86 de Heer Jan Coolen, echtgenoot van Cato Henk ens; hij werd geboren te Ophoven en was een broer van ons lid ereburge- meester Gaspard Coolen te Ophoven. Aan alle families onze gevoelens van in nig meeleven bij het heengaan van hun geliefden. Samenstelling rubriek: Mathieu Kunnen
GOD IS LIEFDE
+
Dankbaar gedenken we voor de Heer onze medebroeder
Broeder Jules SCHEYMANS (Broeder Frumenti us) geboren te Kinrooi op 13 augustus 1922. geprofest in de Congregatie van de Broeders van Liefde op 3 september 1940, overleden te Antwerpen op 25 oktober 1985. in het 46e jaar van zijn kloosterleven.
Totaal onverwacht verraste ons het bericht dat onze dierbare Broeder Jules in de vroege morgen van 25 oktober overleden was in de klintek van het Tropisch Instituut te Antwerpen. Geboren en getogen te Kinrooi in een door - christelijk Limburgs gezin, voelde Jules zich reeds vroeg tot het kloosterleven aangetrokken. Na de klassieke kloosteropleiding — juvenaat, postulaat en noviciaat — legde Broeder Frumentius, zoals hij bij de oblatie werd genoemd, op 3 september 1940 zijn geloften af. Na het behalen van zijn diploma van psychia trisch verpleger was hij werkzaam in onze onder scheiden instituten. Tot verdere bekwaming volgde hij nog een cursus tropische geneeskunde en van 1955 tot 1957 studeerde hij aan de universiteit van Leuven. Daarna werd hij leraar aan onze eigen verplegersschool in Guislain en vanaf 1966 vinden we hem terug in onze W aalse huizen : eerst als hoofdve rpleger in Dave en daarna als overste en directeur in Manage
Toen op 5 december 1970 de directeur van Ndera verongelukte bood Broeder Jules zich vol enthou siasme aan om naar de missies te vertrekken. Met een korte onderbreking te Bujumbura bleef hij in de directie van het Psychiatrisch Centrum Caraes te Ndera tot hij vóór enkele dagen ziek en uitgeput naar het ziekenhuis in Antwerpen werd overge bracht. Niemand kon echter vermoeden dat de dood zo nabij was. Broeder Jules was een degelijke en beginselvaste Broeder van Liefde, die zich met hart en ziel wijd de aan zijn taak : de verzorging van de zieken om hun lot te verzachten en hen zo mogelijk gereed te maken om opnieuw te integreren in de maatschappij. Toen hij leraar was in onze verplegers school brach t hij de studenten niet enkel de nodige vakbekwaamheid bij, maar hij poogde tevens de jonge broeders warm te maken voor hun mooie taak, zo helemaal in de lijn van het charisma van onze Congregatie. Dierbare familie en vrienden, wil maar niet treu ren om mijn zo onverwacht heengaan. Over de grenzen van de dood heen blijf ik met U vexenigd en' bij de Heer zal ik uw voorspreker zijn. Broeder Jules, uw medebroeders en ook de zieken van Ndera blijven u dankbaar voor uw voorbeeldig religieus leven en voor uw enthousiaste inzet voor de verpleging en verzorging van uw patiënten. W ij danken de Heer voor wat u voor ons en voor onze Congregatie mocht betekenen en wij rekenen op uw voorspraak bij de Heer, in de overtuiging dat uw rusteloos en onstuimig hart nu bij Hem t ot rust is gekomen en geniet van de eeuwige vreugde.
De Broeders van Liefde en de familie van Broeder Jules danken U van harte voor uw christelijk medeleven en voor uw gebed.
56 .
Krïngwerking
VERSLAG VAN DE VIJFENVEERTIGSTE LEDENVERGADERING VAN DE GESCHIE D- EN HEEMKUNDIGE KINROOI, GEHOUDEN OP VRIJDAG 6 SEPTEMBER 1985 OM 20.00 UUR IN BUURTHUIS HEES TE KESSENICH -HEES Vóór
dezederdeledenvergadering van dit jaar ontving iedereen het vierde en laatste nummer vande vierde jaargang van "Dao raostj gét!" In di t nummer was de uitnodiging alsm edede agenda voor deze vergadering opgenom en.
*
AANW EZIGEN : THEO BOSMANS TON BRIELS - JUF. MARLEEN DONNE JAN GIELEN PIERRE HENCKENS - HENRI HEYMANS - HUBERT HEYMANS - MIET HEYMANS - PIET KNABBEN - KRIST KOOLEN - LEON KUNNEN - LILIANE KUNNEN LIZETTE KUNNEN MATHIEU KUNNEN - HUBERT LEMMENS - ADRIAANLIN TERS - HENRI MEULEN - MEVR. M.L. NARINX -MOORS - CHRETIEN OTTEN - MEVR. ELS PURNOT -REYNDERS - W ERNER SMET - RENIER SNIJDERS ERIK TEUW EN - JAAK VAN DAEL - PIERRE VAN IMMISSEN - VERSTAPPEN JUF. MARIE-JOSEE VOORTMANS - MATTHIEU W IEERS. * VERONTSCHULDIGD: GASPARD COOLEN - FRANK CRAEMERS - JUF. E. GHIJSEN JUF. ELS HEYMANS - JEAN HOEKEN - JO LAVEAUX - MEVR. MIA NIJSREYNDERS - MEVR. MARIETHij RAETS-MAESSEN - DONAAT verwijst dan ook naar de verschil lende 1. W ELKOMSTW OORD DOOR SNIJDERS - JUF. MARIANNErubrieken STALS - (tentoonstellingen, MEVR. JUDITH HEYMANSONDERVOORZITTER nieuwe VOLDERS. publik aties, studiedagen, enz.) en deelt m ee W egens ziek te laat zich voorzitter Do naat dat uitvoeriger inform atie over dit alles Snijders verontschuldigen; onder voorzitter verk rijgbaar is aan de bestuurstafel tijdens Hubert Heym ans neemt daarom het deze vergadering én ook op ons voorzitterschap van deze vergade ring waar. sekretariaat. Hij heet iedereen hartelijk welk om, in het Na het verschijnen van het tijdschrift werd bijzonder de gastspreker van vana vond, de nog een schrijven ontvangen van het Heer Adriaan Linters en hoopt dat iedereen Provinciaal Trefcentrum "Balju w- huis een goed verlof heeft gehad. Perm anent Atelier Volksmuziek " te Kort schetst hij de komende ak tivitei - ten, Galm aarden. die ook opgenomen werden in het tijdschrift Zij delen mee dat het derde jaarboek en brengt tenslotte woorden van dank over verschenen is en vestigen de aandacht op nam ens de voorzitter voor iedereen die weer de L.P. "Volksmuziek " die verk rijg baar is. heeft meegewerkt aan ons tijdschrift. De voornaamste onderdelen wor den hieruit Tevens op verzoek van de voorzitter doet hij gelicht. een oproep tot iedereen voor het werven - Hubert Heym ans vestigt de aandacht op van nieuwe abonnem enten voor ons de aangek ondigde publik atie/uitgave van de tijdschrift. "Kroniek Caris" (folders en in - tekenformul i eren zijn beschikbaar). 2. INGEKOMEN STUKKEN EN -De ondervoorzitter geeft ook enkele MEDEDELINGEN bijzonderheden over het eerstk omende - De sekretaris deelt m ee dat de meeste kongres van de Federatie Geschied - en "ingek omen stukken" opgenom en worden in Oudheidk undige Kringen van Lim burg in het laatste nummer van ons tijdschrift. ok tober 1985. 57.
-
De sekretaris dankt de leden Jaak v. Dael en Els Reynders, respektievelijk voor de bijdragen voor ons tijdschrift en de schenkingen voor ons archief. -
Tenslotte stelt de sekretaris voor gezam enlijke wensen voor sp oedige beterschap over te mak en aan onze voor zitter; voor zover geweten is dit trou wens de eerste ledenvergadering in bij na tien jaar die de voorzitter niet kan bijwonen ! De volledige vergadering tek ent deze boodschap aan de voorzitter.
3. GOEDKEURING VERSLAG VAN DE VIERENVEERTIGSTE LEDENVERGADERING. Dit verslag werd opgenom en in het tijd schrift, jrg. 4, nummer 4, blz. 201 -203 Ondervoorzitter Heym ans stipt de voor naamste punten nogmaals aan waarna een parige goedk euring volgt. W at betreft de voordracht van pater W . Sangers over "Zigeuners" vindt men het wel spijtig dat achteraf geen vragen m eer konden gesteld worden aan de gast spreker. (Pater Sangers moest nog naar een andere bijeenk omst). Hierbij wordt opgemerkt dat pater San gers beloofde nogmaals een voordracht te verzorgen voor onze Kring. Er zal dan alleszins getracht worden hem lan ger in ons midden te houden ! 4. VOORDRACHT: "INDUSTRIELE ARCHEOLOGIE" DOOR ADRIAAN LINTERS Hubert Heym ans leidt onze gastsprek er van vanavond in m et de vaststelling d at m en meestal wel weet wat "archeologie" is, m aar hoe zit dat m et dat "indus triële" .. ?? Verder stelt hij vast dat spreken over "industriële archeologie" ook spreken is over Adriaan Linters! Vooraleer hij het woord geeft aan dhr. Linters deelt de ondervoorzitter nog m ee dat voorzitter Snijders het zeer spijtig vond bij deze voordracht niet aanwezig te k unnen zijn.
industriële archeologie: een historisch overzicht en het ontstaa n van de term "industriële archeologie", Engeland als eerste land dat er aandacht aan schenkt en België -ook een geïndustrialiseerd land! - dat er als laatste aandacht aan schenkt, het ontstaan van de "Vereniging voor Industriële Archeologie" (V.V.I.A.), het industrieel proces: machines - m ensen, enz., enz. Aan het einde van zijn uiteenzetting dank t Hubert Heym ans de Heer Linters met de woorden: "Toen k wam de m achine, toen k wam Adriaan Linters"! Hij spreekt tevens de hoop uit dat dhr. Linters hopenlijk niet voorgoed weg is uit de V.V.I.A. en onze provincie Lim burg want hij is bij zeer velen een graag geziene figuur. 5. _________________________________ VRAGENKW ARTIERTJE_______________ Dit vragenk wartiertje sluit volledig aan bij de voordracht. Er worden nog 'n hele reeks vragen gesteld over diverse aspek ten van de industriële archeologie. W erner Smet verduidelijkt dat een kon kreet probleem in Kinrooi de Lemmens molen is. Ook enkele aanwezige van de "v.z.w. Buurtschap Lemmensm ofen Kin rooi" pikken hierop in. Er wordt tenslotte afgesproken een sa menkomst te beleggen, onder andere m et de voornoem de v.z.w. om de problem en konkreet te onderzoek en. 6. _________________________________ ALLERLEI __________________________ Bij dit punt wordt door de sekretaris een overzicht gegeven van de bijdragen voor ons tijdschrift die momenteel in voorraad zijn én de bijdragen waara an nog gewerk t wordt en verdere opzoek ingen noodzak elijk zijn. Hij doet hierbij tevens een oproep om artik els te blijven inzenden. Alles k an weliswaar niet ineens gepubliceerd worden, doch voor de samenstelling van ieder nummer is het interessant te k un nen k iezen uit een ruimer aanbod om 'n zo gevarieerd mogelijk inhoud te kunnen aanbieden.
De Heer Linters brengt dan een boeiend en aandachtig gevolgd overzicht van de Mathieu KUNNEN Sekretaris 58 .
KIEKE NAO VREUGER Parochiezaal Kessenich op 1-2-3 novem ber.
Na Geistingen (1980) en Ophoven (1984) k wam onlangs Kessenich aan de beu rt om de tentoonstelling "KIEKE NAO VREUGER" in te richten. Naast de vele bezoek ers (607 betalenden) zijn er ook mensen die onmogelijk een bezoek konden brengen. Om hen een idee te geven van wat er op deze tentoonstel ling zoal te zien was, m aar ook om het zelf te blijven herinneren, hebben we hierna een k leinesamenvatting gemaakt van deze Kiek e nao vreuger.
1. KESSENICH OP OUDE KAARTEN Naast de Ferraris - en de Tranchotkaart waren er 16 verschillende k aarten aan wezig (onderm eer stafkaarten en een afdruk uit de Atlas der Buurtwegen).
Naast de "Berg" en het Stock broekshof, waren er ook een paar fot o's van k apellen. De m erk waardigste was de ons onbek ende foto van de verdwenen kapel der 3 gezusters.
2. KESSENICH VROEGER Hier waren er verschillende dok umenten betreffende de heerlijkheid Kessenich te zien (schepenzegels - wapens van de heren en baronnen van Kessenich). Verder was er een oud nummer "De Erwt" (1902) foto's van de oude k erk en het niet uitgevoerde ontwerp van J.D. Tonnaer betreffende de nieuwe kerk. Een merk waardige reeks vorm den de foto's van de Vredesstoet 1919 (18 stuks) en ook 2 glasramen uit het oud gem eentehuis van Kessenich waren aanwezi g.
5. KESSENICH IN OUDE PRENTKAARTEN Hier werden er 46 verschillende prent kaarten uit Kessenich getoond. De reeks was zek er niet volledig, want er bestaan wel m eer uitgaven over Kessenich .
3. SINT-MARTINUSKERK Buiten- en binnenzichten van de huidi ge en vorige k erk waren de hoofdbrok van dit onderwerp, naast de reek s van het Kunstpatrimonium over de k erk schatten .
4. GROTE EN KLEINE MONUMENTEN Hier kreeg het kasteel Borgitter enige aandacht, alsm ede de bewoners erv an. Naast de verdwenen windm olen De Ko renbloem (waarvan een prachtig schil derij), merkten we ook de foto's op van "Baaske", mulder Franciscus De Hingh en van het "m ulderke", Mathieu Coolen. De verdwenen "pomp" van Kessenich 59 .
6. HET DORP
9. LANDBOUW EN NIJVERHEID
Vooral de verdwenen zak en waren inte ressant om terug te zien : de "put" - de "pom p" - het "Leurshof" en de hoe ve "de witte Brouns" (Meierstraat). Het vroegere vredespleintje riep bij velen herinneringen op. De merk waardigste foto was echter deze van "Mal broek " bij de hoge pom p (vóór 1920) met schutterskoning Renier Vandeven.
Heel wat 1andbouwbedrijvigheid werd uitgebeeld in oude foto's. "Grind ver drong de landbouw" was de bijtitel bij foto's van de baggerboten op de plassen. Dan waren er ook meerdere foto' s van de verdwenen "panneshop" en van de vroegere bakkerij Brouns.
7. GRENS - DOUANE
10. LEGER EN OORLOG
Bij de oude foto's van het douanek an toor was ook de tram nog te zien. Bij de foto's getiteld "oorlog aan de grens" was er ook een foto van de "prikkeldraad" tijdens de oorlog 1914- 1918.
Hier was er een volledig panneel voor behouden aan Gustaaf Béazar en de inhuldiging van de gedenksteen aan de rijkswachtkazerne. De meeste foto's hiervoor werden uitgeleend door de weduwe Béazar welk e de tentoonstel ling bezocht. (Nu woonachtig in Brussel). Andere foto's waren deze uit de sol datentijd van verschillende Kesse nichenaren en oorlogskorresponden - tie 1914-1918.
8. DE HEES Hier kreeg het "Janissenhof" en de "Montfortschool" enige aandacht. Ver der ook schepen Jan Keyers en "k amer schieter Door Baens.
Vijftigjarig bestaan van de Boerengilde Kessenich - 14 januari 1957 60.
11. GEBEURTENISSEN Hier k on m en foto's bek ijken van onder andere de honderdjarige Lam bertus De ben, de windhoos van 10 juni 1977 en krantenknipsels van de rupsenplaag in 1971.
12. TYPISCHE FIGUREN Ook Kessenich heeft nogal wat "typen" gek end. Zo noem en we dok ter Nyssens (m edaille watersnood 1926 geschonken door Koningin W ilhelmina), wonder dok ter Neer Jegers, Jan en Kaat Rut - ten, "Lena" en "Stiena"...
13. GENEALOGIE - FAMILIEFOTO'S Dit onderwerp was vanzelfsprek end het beste uitgebouwd. De bezoek ers toon den er ook de meeste belangstelling voor. De familiefoto's bevonden zich vooral aan de buitenwanden en vóór het podium . Er waren heel wat prachtige, bijgetekende "portretten" bij, zelfs een "onbek ende" darne uit Kessenich ?) met elf vingers ! Er was ook een prachtige k ader m et de stamboom van de familie "van W aes".
14. FAMILIEFEESTEN Hierbij werden vooral kommuniefoto's, huwelijk en en zilveren -, gouden-, diamanten bruiloften getoond.
Geschiedschrijver moeder en zuster
PIET
BOUVEROUX
met
Verder waren er veel foto's van eremis- sen van priesters en paters uit k esse nich en ook de zusters werden niet ver geten. Een interessante fotoreeks was ook deze der "Missie 1960". 17. ONDERW IJS
15. ROUW PRENTJES Deze stand werd bewust beperk t gehouden. Men k on er immers een volledige zaal aan gewijd hebben. Aldus waren er 3 panelen gerangschik t volgens het alfabet. Andere rouwprentjes werden ook verwerkt tussen de andere onderwerpen.
16. PAROCHIAAL LEVEN Deze stand begon m et de pastoors, m et merk waardige foto's genom en bij de in huldiging van de huidige k erk (18 onder pastoor Geussens).
Hier waren er klasfoto's en foto's van vroegere leerkrachten en de tekst "waren wij echt zo braaf" aangebracht,
18. VERENIGINGSLEVEN Aan de verenigingen was vooraf gevraagd een stand te verzorgen of foto's te bezorgen. Fanfare Vriendenkring verzorg de een eigen stand, ook deze der Schut terij Sint-Martinus k wam goed uit. Verder waren er de ons bezorgde foto's van de andere verenigingen. Toch had deze stand beter gekund. 61.
De verenigingsvlaggen waren als versie ring opgehangen op het podium en in de zaal zelf. Deze aank leding bezorgde heel wat k leur aan de tentoonstelling.
19. KOPPEN KIJKEN Eén paneel droeg deze titel. Het nodig de de bezoek ers uit te kijken wie er precies op de foto's te herkennen waren.
In totaal waren er op deze "Kiek e nao vreuger" 1.738 stuks te bek ijken, ver deeld als volgt : 1.128 foto's , 186 rouwprentjes, 91 diverse dokum enten, 85 allerlei k nipsels, 62 prentk aarten, 49 boek en en brochures, 36 k opyen, 20 k aarten, 16 medailles, 13 voor werpen, 13 vlaggen, 11 tek eningen, 10 brieven, 7 schilderijen, 6 prentjes, 3 wapenschilden en 2 rouwbrieven.
20 KRANTENKNIPSELS * * *
Een selek tie uit de beschik bare kranten knipsels werd tentoongesteld. Eén be langrijk artik el over het "Herenhuis" (Houbenhof) kon het ontbreken van ander materiaal hierover niet goedm aken.
21 PUBLIKATIES _____________ Op de tentoonstelling waren er 49 ver schillende boek en e n brochures over Kessenich aanwezig. Het boek "De ge schiedenis van Kessenich" van Piet Henk ens was m eer in de hand dan op de tafel aanwezig. Het werd duchtig geraadpleegd voor alles en nog wat !
Kessenich heeft met deze tentoonstel ling zek er niet moeten onderdoen voor Geistingen of Ophoven. Dit is te dan ken aan de m ensen van de werk groep, die natuurlijk wel tijdens de tentoon stelling "gewerk t"hebben, maar vooral ervoor en erna !
W e kunnen nu al beginnen uit te k ijken naar Kinrooi (1986) en Molenbeersel (1987). "KIEKE NAO VREUGER" : een succesformule die zek er k an slagen als men er zich m aar voldoende voor inzet.
22. LUCHTFOTO'S Als laatste onderwerp waren er 3 grote luchtfoto's (recente opnam en) aanwezig.
W ERNER SMET
De tentoonstelling besloot m et de tekst: 1
Veel mensen leenden t ons tot Uw vermaak wil van dit alles stil of luid "genieten" maar sil ook denken aan deze, onze zaak laat alles hier, te geven weer aan die 't lieten... ... in goed vertrouwen... ... laat ons niet rouwen...
Bij de verkoops tand van oudere en recente publik aties van de Kring en van de V.V.V. Infodienst was er ook nog een aanbeveling van de voorzitter te lezen: Gij ruimt soms op : die oude vuil papieren het stelt niets voor : ten minste niet in geld... Waarom de anderen naderhand dan niet gerieven ? Geef, leen het ons, het kost u gene cent... 62 .
VERSLAG VAN DE ZESENVEERTIGSTE LEDENVERGADERING VAN DE GESCHIED - EN HEEMKUNDIGE KRING KINROOI, GEHOUDEN OP VRIJDAG 22 NOVEMBER 1985 OM 20 UUR IN BUURTHUIS "HEES" TE HEES -KESSENICH. De uitnodiging voor deze ledenvergadering werd opgenomen in "Dao raostj gét!", jaargang 4, nummer 4, blz. 204. *
AANW EZIGEN : BROUNS - JAN DENIER - JUF. E. GHIJSEN - JOS HENCKENS - MIEKE
HENCKENS - PIET HENKENS - PIERRE HENCKENS - THIEU HENKENS HENRI HEYMANS - HUBERT HEYMANS - MIET HEYMANS - JEAN HOEKEN - KRIST KOOLEN - MATHIEU KUNNEN - JAN LAMBERIGTS JO LAVEAUX - MEVR. M. L. NARINX -MOORS - MEVR. NIJS-REYNDERS - MEVR. PURNOT -REYNDERS - MEVR. RAETS-MAESSEN - MEVR. RUTTEN-VANDERSTEGEN - W ERNER SMET - DONAAT SNIJDERS RENIER SNIJDERS - JUF. M.J. VOORTMANS - THIEU W IEERS * VERONTSCHULDIGD: THEO BOSMANS - MARLEEN DONNE - LILIANE KUNNEN PIERRE VAN IMMISSEN 1. W ELKOMSTW OORD DOOR DE VOORZITTER
-
Voorzitter Donaat Snijders is blij er weer bij te k unnen zijn, na zi jn afwezigheid op vorige vergadering wegens ziek te. Hij heet iedereen van harte welk om en dank t voor de beste wensen die hij mocht ontvangen voor een spoedige genezi ng.
-
Hij stipt verder aan dat ons bezoek aan Roermond een geslaagde nam iddag werd en ons "Kiek e nao vreuger" te Kessenich tijdens de Allerheiligendagen werd zon dermeer een groot sukses !
-
Op 25 februari 1986 bestaat onze Kring tien jaar. Het bestuur hoopt er een speciaal jaar van te m aken; voorstellen zijn zeer wel k om. Hetzelfde geldt trouwe ns voor ons jaarprogramma 1986: ideeën worden in dank ingewacht bij het bestuur.
De voorzitter overhandigt tenslotte ‘n "bloem enbon" aan Mevrouw M.L. Narinx Moors en een "boek enbon" aan Mathieu Henk ens voor hun meer dan totale in zet bij alles en nog wat voor onze tentoon stelling "Kiek e nao vreuger" Kessenich.
Uitnodiging viering 10 -jarig bestaan van de Heemkundevereniging Nieuwstadt op 14 december 1985. Aank ondiging uitgave boek : Stam bomen van de families Brouns, Bijlm akers, Janssen en Scheepers uit Heel. -
Aank ondiging van het verschijnen van het boek : "Uit het verleden van Mees - wijk ". Aank ondiging historische prijs Etienne Sabbe 1986. -
Uitnodiging "Museumbeurs 19851986"; voor de provincie Lim burg in de periode januari - m aart 1986.
2. INGEKOMEN STUKKEN EN MEDEDELINGEN De sekretaris doet lezing van volgende ingek omen stukken: -
Brief van de Koning Boudewijnstichting met de m ededeling dat zij van ons "Kapel 1 enprojekt" de "Luursk apel" zullen betoelagen (ongeveer 92.000, -fr.). -
Uitnodiging g r o e p s t e n t o o n s t e l l i n g i n de "W hite Light" met deelnam e van ons lid Lizette Kunnen van Ophoven.
3. B.T.K.-PROJEKT "HEEMKUNDIG ONDERZOEK MOLENBEERSEL De sekretaris geeft een overzicht van de bedoeling van dit B.T.K. -projekt en de "problem en" die er waren om dat ons niet di e k walifik aties werden toegek end die we gevraagd hadden. (Onder andere een licentiaat gevraagd doch niet ge kregen) . 63 .
Na veelvuldige k ontak ten m et het Mini sterie hebben we thans goede hoop dat per 1 decem ber aanstaande Marie -Josêe Voortm ans (voltijds ) en Mia Vanderste- gen (halftijds) aan de slag k unnen. Zij zullen zich voornam elijk gaan bezig houden m et boerderijjonderzoek te Molen beersel . Tenslotte stipt de s ek retaris hierbij aan dat Mathieu Vandebosch van Molen beersel reeds zijn m edewerk ing toezegde en doet hij een oproep tot de overi ge leden voor m edewerk ing aan dit pro - jek t.
Onze sprek er geeft allereerst een ver k laring voor zijn k euze van het o nder werp en gaat vervolgens dieper in op verschillende onderdelen er van: de dorpsontwikk eling van Kessenich, soci ale situering, evolutie van het bevol- k ings verloop, beroepsstruk tuur en -evolutie, bezitsgegevens, enz. Dit alles overvloedig gedok um entee rd m et 'n m as sa overzichtsk aarten. Met applaus van de aanwezigen en een dank woord van de voorzitter, wordt de ze interessante voordrac ht afgerond. 6. VRAGENKW ARTIERTJE ____________
4. VOORBEREIDING VIERING 10 -JARIG BESTAAN IN 1986 De voor zitter vestigt er de aandacht op dat onze Kring op 25 februari 1986 tien jaar jong zal zijn. Dit zullen we uiter aard niet onopgem erk t laten voorbij gaan. Op 13 novem ber laatstleden had reeds 'n speciale bestuurs vergadering plaats om k onk rete voorstellen te besprek en.
De tijdens dit punt geform uleerde vra gen hebben allem aal betrekk ing op de voordracht van Jos Henck ens . Aan het einde hiervan dank t "sprek er Jos" voor de geboden gelegenheid en voor de m edewerk ing die hij bij zijn 1 icentitaats verhandeling m ocht ontvan gen van verschillende leden van onze Kring.
7. ALLERLEI _______________________
De sek retaris geeft dan een greep uit deze voorstellen; verschillende hiervan m oeten nog verder uitge werk t worden. Tevens doet hij een opr oep tot alle le den om hun ideeën k enbaar te m ak en in verband m et een passende vier ing van ons tienjarig bestaan. 5. VOORDRACHT: "KESSENICH, EEN DORP EN ZIJN BEW ONERS IN DE STRIJD OM DEN BRO DE TUSSEN 1857-1914" DOO R JOS HENCKENS
De voor zitter is blij één van onze jongste leden te k unnen aank ondigen als "sprek er" van deze avond. W at Jos ons brengt is een sam envatting van zijn eindwerk aan de K.U. Leuven.
De sek retaris deelt m ee dat nog een b eperk t aantal exem plaren van de eerste j aargang van "Dao raostj gét! " (toen nog uits luitend m ededelingenblad) voor radig zijn. Zolang de voorraad strek t zijn deze (ingebonden numm ers) verk rijgbaar op ons sek retariaat aan de prijs van 50, -fr. In verband m et de eindejaarsfeesten zal ons sek retariaat/dok urnentatiecentrum te Molenbeersel, gesloten zijn van 23 decem ber 1985 tot en m et 01 januari. Tenslotte nodigt de sek retaris ieder een op een interessante lezing over 't schepenbank archief van Neeritter. Deze lezing heeft plaats in de Harm oniezaal te Neeritter, aanstaande m aandag.
Mathieu Kunnen Sek retaris
Komende aktiviteiten van onze kring
UITNODIGING JAARVERGADERING W e hebben het genoegen U vriendelijk uit te nodigen op onze 47e ledenvergadering (tevens statutaire jaarvergadering) -
op: VRIJDAG 14 FEBRUARI 1986 om 20.00 uur in: "BUURTHUIS HEES", Schoolstraat 16 in de He es te Kessenich.
Daar liggen een half uur vóór het begin van de vergadering voor alle leden ter in zage: het jaarverslag 1985 van de sekretaris (werk ingsverslag), het financieel jaarverslag over 1985, het jaarverslag bibliotheek 1985, het financieel jaarve rslag bibliotheek 1985, het financieel jaarverslag foto- en dia-archief 1985 en het financiëel jaarverslag restauratiefonds 1985. De verschillende jaarverslagen worden niet meer voorgelezen tijdens deze vergade ring. W el zullen nog enk ele toelichtingen wo rden gegeven bij de verschillende fi nanciële jaarverslagen en k unnen uiteraard vragen worden gesteld over alle ver slagen . A G E N D A 1. 2.
W elk omstwoord door de voorzitter Goedk euring verslag van de 45e ledenvergadering (zie elders in dit nummer). 3. Goedk euring verslag van de 46e ledenvergadering (zie elders in dit nummer). 4. Ingek omen stukken en m ededelingen 5. Bespreking en goedk euring jaarprogramma 1986 (zie elders in dit nummer). 6. Goedk euring jaarverslag van de sekretaris over 1985 (werkingsverslag) 7. Goedk euring financiëel jaarverslag 1985 8. Goedk euring van het jaarverslag bibliotheek 1985 9. Goedk euring van het financiëel jaarverslag bibliotheek 1985 10. Goedk euring van het financiëel jaarverslag foto- en diaarchief 1985 11. Goedk euring van het financieel jaarverslag restauratiefonds 1985 12. Vaststel 1ing budget bib! iotheek (voorstel: 15.000, -fr.) 13. Vaststelling budget foto- en dia-archief (voorstel: 5.000, -fr.) 14. Vaststelling budget restauratiefonds (voorstel: 5.000, -fr.) 15. Bestuursherkiezing (zie de toelichtingen hierna) 16. Vragenk wartiertje 17. Gezellig sam enzijn in het tek en van ons TIENJARIG BESTAAN ! Dat betek ent aller eerst een dia-lezing (ongeveer 90 dia's) over tien jaar Geschied - en Heemkundige Kring Kinrooi. Dat betek ent verder een extra "hapje" voor de liefhebbers, een verrassing voor onze trouwste aanwezigen in die tien jaar op onze ledenver gaderingen en natuurlijk... de bijna traditioneel geworden k leine verloting !! Het loont dus zek er de moeite. Hierna volgen nog enkele toelichtingen bij deze agenda. W ij hopen ook U te mogen begroeten op deze jaarvergadering en sturen U inmiddels onze, Heemkundige groeten, Nam ens het Bestuur, De sekretaris, Mathieu Kunnen 65 .
ENKELE TOELICHTINGEN BIJ DE AGENDA.. ■■ * W e weten het van vorige jaren: veel verslagen goed te k euren, m aar dit k ent een zeer vlot ver loop zodat zek er vol doende blijft voor aangenam ere dingen! Enk ele toelichtingen nog: Het bestuur stelt voor de lidm aat schapsbijdrage voor 1987 te behouden op 300,-fr. Alle goed te k eu ren jaarvers lagen liggen vanaf een half uur vóór de ver gadering voor ieder lid ter inzage; ze worden niet m eer allemaal voorgelezen. Gelieve er dus vóór de vergadering k ennis van te nem en. Bestuursherk iezing (agendapunt 15). Tijdens deze jaarvergadering zij n de voor zitter (D. Snijders), bibliothek a - ris (W . Sm et) en k omm issaris E. Re yn - ders uittredend. Zij stellen zich alle drie herk iesbaar. Ieder lid van onze vereniging k an zic h schriftelijk k andidaat stellen voor één of m eer van bovenstaande funk ties d och k an slechts voor één er van gek o zen worden. De schriftelijk e k andidatuurstel1ingen m oeten gericht worden aan het adres van de sek retaris: Middenstraat 2 te 3688 Molenbeersel- Kinrooi waar ze m oeten toek om en ten laatste op donderdag 13 februari 1986. W e zouden graag ons bestuur uitbreiden m et enk ele leden, vooral gezien de vele tak en die het huidige bestuur te ver vullen heeft. Door een bestuursuit breiding hopen we tot een betere taak verdeling en een nog betere werk ing te k om en. Voel je er iets voor ? Stel dan schrif telijk uw k andidatuur aan het adres van de sek retaris. EN., denk niet te vlug dat is niets voor m ij. W ij hebben uw hul p nodig !
Mathieu Kunnen Sek retaris
UITNODIGING ZATERDAGNAMIDDAG BEZO EK GENK - ZATERDAG 22 MAART 1986 Als eerste zaterdagnam iddaguitstap van dit jaar, trekk en we op 22 MAART aanstaande naar G ENK. Hier bezoek en we twee interessante m usea: het heemk undig m useum van de Heemk ring "Heidebloemk e Genk " en het Museum Em iel van Doren, beide gele gen aan de H. Deeleenestraat 21. Desk undige uitleg zal ons ve rschaft worden door de Heer Palm ers, voor zitter van Heemk ring Reidebloemk e en k onservator van deze m usea. Zoals altijd gebeurt deze uitstap m et eigen vervoer. W e verzam elen om 13.15 uur voor café Majestic op het Dorps plein te Kinrooi. Einde van het bezoek aan Genk om streek s 16.30 uur. Maak tijdig afsprak en m et m ede -leden en wees ook van de partij ! LET OP! Dit is uw uitnodiging voor deze uitstap. Er volgen geen andere uitnodigingen m eer !!
Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, mikrofilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de uitgever en van de auteur(s).
VOORSTEL TER GOEDKEURING TIJDENS DE JAARVERGADERING OP
m
FEBRUARI 1986 !
Zoals gebruik elijk tijdens de laatste jaren, k wam ons bestuur weer in "k on k laaf" bijeen tenhuize van de voorzit ter te Maaseik op 14 decemb er 1985. 1985 werd geëvalueerd en diverse voor stellen voor aktiviteiten tijdens 1986 werden besproken. Dit overleg -een volledige dag vergade ren!” resulteerde in onderstaand "Voor stel voor jaarprogramma 1986". Tijdens onze jaarvergadering op vrijdag 14 februari aanstaande, in "Buurthuis Hees", zal dit ter goedkeuring voorge legd worden. Ook een bestuur kan niet alles voorzien, kan ook iets over het hoofd zien.. W ij vernem en daarom graag uw m ening hierover op vrijdag 14 februari !
V O O R S T E L
J A A R P R O G R A M M A1
9 8 6
* Vrijdag 14 februari 47e ledenvergadering (jaarvergadering) * Zaterdag 22 m aart nam iddagbezoek aan Genk (twee m usea) * Vrijdag 11 april 48e 1edenvergadering (m et Frans Parren) * Zondag 04 mei "Parkfeest Villa Pax" (open -deur-dag) * Vrijdag 20 juni 49e 1edenvergadering (m et Peter Roost) * Zaterdag 23 W erkbezoek aan Zoutleeuw en Sint -Truiden augustus Kennism aken met Geistingen en Kessenich (nam idd.) * Zaterdag 20 50e 1edenvergadering (m et Marie-Josée Voortmans) september officiële viering van ons 10 -jarig bestaan en opening * Vrijdag 17 oktober van de tentoonstelling "Kiek e nao vreuger" te Kinrooi * Vrijdag 31 oktober Tentoonstelling "Kiek e nao vreuger" te Kinrooi * Zaterdag 01 novem ber * Zondag 02 novem ber Tijdens onze jaarvergadering zullen nog toelic htingen worden verstrekt bij dit alles. Buiten dit alles is er nog de uitgave van ons driem aandelijks tijdschrift, de uitg ave van een drietal publik aties die zeer binnenk ort in druk gaan, de verdere uitbouw van ons dok umentatiecentrum, het projekt "Heemkundig Onder zoek Molenbeersel", enz. Ons 10-jarig bestaan wordt uiteraard niet vergeten. Naast de "officiële" viering hierva n op 31 ok tober, zullen in dit k ader ook nog andere aktivitei ten ontwikkeld worden. W e denk en onder andere aan het nog m eer bekendheid geven aan onze Kring, het opvoeren van het ledenbestand, enz. W e hopen bij dit alles op uw aller m edewerk ing !!
67 .
ISSN 0774-000X
Dao raostj gét!
Driem aandelijks Heemkundig Tijdschrift van de Geschied- en Heemkundige Kring Kinrooi
* -
Leverden bijdragen: Joe BENFON Jan COOLEN Marleen DONNE Piet HENKENS Mathieu KUNNEN Jo LAVEAUX Werner SMET Donaat SNIJDERS Guido TIJSKENS
* -
Typwerk: Marleen DONNE Mathieu KUNNEN Jo LAVEAUX
* -
Lay-out/vormgeving: Mathieu KUNNEN
ft Offsetdruk: Gem. Drukkerij Kinrooi ft Afwerking/verzending: Sekretariaat * Redaktieraad: - H e t Bestuur * -
REDAKTIEADRES: Sekr./Dokumentatiecentrum Weertersteenweg 241 3688 KINROOI Tel. 011/863.856
ft Verantw. uitgever: - E.H. Donaat SNIJDERS Pelserstraat 33 3680 MAASEIK
JAARGANG 5 - NUMMER 1 JANUARI 1986
