Draaiboek Duurzame Karavaan
Juni 2012 – Anne de Feijter (CNME Landgoed Schothorst)
Draaiboek Duurzame Karavaan
1
Inhoudsopgave Inhoudsopgave ........................................................................................................................................ 2 Hoofdstuk 1
Inleiding ........................................................................................................................... 4
1.1 Inleiding en doel van het project................................................................................................... 4 1.2 Doel van het project: ..................................................................................................................... 4 1.3 Leeswijzer ...................................................................................................................................... 5 Hoofdstuk 2
Projectorganisatie ........................................................................................................... 5
2.1 Samenwerkingspartners ................................................................................................................ 5 2.2 Werkgroepleden............................................................................................................................ 6 2.3 Aantal uren vanuit subsidie arrangement ..................................................................................... 7 2.4 Overleggen .................................................................................................................................... 7 Hoofdstuk 3
Organisatie Duurzame Karavaan week ......................................................................... 10
3.1 Rondes per dag ............................................................................................................................ 10 3.2 Thema per dag............................................................................................................................. 10 3.3 Logistiek draaiboek...................................................................................................................... 11 3.4 Uitstraling en herkenbaarheid van de locatie ............................................................................. 12 3.5 Regenalternatieven ..................................................................................................................... 13 3.6 Omwonenden tijdig informeren.................................................................................................. 13 3.7 BHV en EHBO tijdens de Duurzame Karavaan............................................................................. 13 3.8 Afspraken over het maken van foto’s tijdens de week ............................................................... 13 Hoofdstuk 4
Activiteiten .................................................................................................................... 14
4.1 Activiteiten op de locatie van de duurzame week ...................................................................... 14 4.2 Begeleiding van de activiteiten ................................................................................................... 17 4.3 Activiteiten op de BSO-groepen .................................................................................................. 19 Hoofdstuk 5
Werving, PR en communicatie ...................................................................................... 21
5.1 Communicatie richting de pers ................................................................................................... 21 5.2 De openingsceremonie................................................................................................................ 21 5.3 Interne communicatie ................................................................................................................. 23 Draaiboek Duurzame Karavaan
2
5.4 Deelname BSO-kinderen Duurzame Karavaan ............................................................................ 24 5.5 Werven buurtkinderen voor deelname Duurzame Karavaan ..................................................... 24 Hoofdstuk 6
Evaluatie ........................................................................................................................ 26
6.1 Evaluatiebijeenkomst van de werkgroep .................................................................................... 26 6.2 Evaluatieformulier voor BSO-groepen ........................................................................................ 26 Bijlage 1
Adressenlijst Meivakantieweek 2011 en 2012 .................................................................. 27
Bijlage 2
Voorbeeld van een actielijst (Vathorst)............................................................................. 30
Bijlage 3
Format voor beschrijving van een activiteit ...................................................................... 32
Bijlage 4
Logistiek draaiboek voor de week zelf ............................................................................. 33
Bijlage 5
Brief aan omwonenden (Vathorst) ................................................................................... 38
Bijlage 6
BHV / EHBO Duurzame Karavaan (Vathorst) ..................................................................... 39
Bijlage 7
De persberichten en persuitingen ..................................................................................... 41
Bijlage 9
Evaluatieformulier voor deelnemende BSO-groepen ....................................................... 55
Bijlage 10
Flyer van Duurzame Karavaan (Schothorst) ...................................................................... 56
Draaiboek Duurzame Karavaan
3
Hoofdstuk 1
Inleiding
1.1 Inleiding en doel van het project De Duurzame Karavaan is een project binnen het Amersfoortse NME-arrangement. Dit arrangement bevat projecten die als doel hebben Amersfoort duurzamer te maken met NME als middel om dat te bereiken. Er zitten projecten in over energiebesparing, de relatie tussen stad en platteland, over tuinen en natuurlijk spelen, etc. In de diverse projecten zijn totaal 54 Amersfoortse partijen betrokken. De Duurzame Karavaan is een project waarin kinderactiviteiten over duurzaamheid worden georganiseerd in vakantieweken. Er doen kinderen mee in BSO verband en daarbuiten, via losse inschrijving. De activiteiten worden georganiseerd door de deelnemende partijen: SWA, SKA, Skon kinderopvang en CNME Landgoed Schothorst. Dierenpark Amersfoort is bij het project betrokken met haar eigen groene dagen in de voorjaarsvakantie.
1.2 Doel van het project: Kinderen van 4 tot en met 12 jaar maken op een aansprekende, ludieke én leerzame manier kennis met duurzaamheid in hun eigen leefomgeving. In de activiteiten komen de thema’s Groen, Energie, Afval en Water terug. Steeds komt het handelingsperspectief van het kind centraal (‘wat kan ik zelf bijdragen?’). Dit legt een basis voor toekomstig milieubewust en duurzaam handelen. In de meivakantie 2011 vond de Duurzame Karavaan plaats vanuit Natuurboerderij de Brinkhorst in Vathorst. In de herfstvakantie van 2011 vanuit De Trefhorst in Schothorst en in de meivakantie van 2012 vanuit De Boshut in het zuiden van Amersfoort (het Bergkwartier). Elke week wordt voorbereid door een werkgroepje van vertegenwoordigers van de deelnemende partijen; mensen die werkzaam zijn in die wijk of in dat deel van de stad. De projectleider van het project is Anne de Feijter van CNME Landgoed Schothorst. Zij was als trekker van de werkgroep in Vathorst nauw betrokken bij de eerste week. In de daarop volgende weken was zij op de achtergrond betrokken bij de organisatie als aanjager en adviseur. Draaiboek Duurzame Karavaan
4
1.3 Leeswijzer Dit draaiboek bevat veel praktische informatie over het organiseren van een week van de Duurzame Karavaan. Het is opgesteld na afloop van de eerste week in Vathorst, in de meivakantie van 2011. Alle opgedane ervaring uit die week is erin verwerkt. Daar waar in de tekst Tip staat, zijn de bevindingen rechtstreeks omgezet in concrete tips voor volgende weken van de Duurzame Karavaan. Na elke week van de Duurzame Karavaan is het draaiboek aangevuld met nieuwe bevindingen en ervaringen, nieuwe tips en trucs. Hiermee is steeds makkelijker voor een volgende werkgroep om haar eigen Duurzame Karavaan neer te zetten. In februari 2012 is dit gedaan voor de Duurzame Karavaan week in De Trefhorst, Schothorst (herfstvakantie 2011). In juni 2012 is dit gedaan voor de week in De Boshut, Amersfoort-Zuid (meivakantie 2012). Hoofdstuk 2 en 3 gaan in op de organisatie van een Duurzame Karavaan week. Hoofdstuk 4 bevat een overzicht van activiteiten rond het thema duurzaamheid voor kinderen van 4 tot en met 12 jaar. Hoofdstuk 5 bevat informatie over werving, pr en communicatie. Hoofdstuk 6 gaat in op de manieren waarop geëvalueerd is. Bij dit draaiboek hoort een activiteitenmap. Hierin staan alle activiteiten beschreven. Het gaat hier om activiteiten over duurzaamheid op de locatie van de Duurzame Karavaan en om activiteiten die op de BSO-locaties uitgevoerd kunnen worden.
Hoofdstuk 2
Projectorganisatie
2.1 Samenwerkingspartners Het initiatief van het project Duurzame Karavaan ligt bij: Stichting Welzijn Amersfoort (SWA, nu Beweging 3.0), Stichting Kinderopvang Amersfoort (SKA), Stichting Kinderopvang Nederland (SKON), CNME Landgoed Schothorst en Dierenpark Amersfoort. Bij de weken in Vathorst, Schothorst en Amersfoort-Zuid was Dierenpark Amersfoort niet actief betrokken. Dierenpark Amersfoort heeft in 2011 en 2012 eigen duurzame dagen georganiseerd tijdens een weekend in de voorjaarsvakantie. De ervaringen die zij hebben opgedaan, zijn gebruikt door de werkgroepen en ook in dit draaiboek verwerkt. In de week die plaatsvond op Natuurboerderij De Brinkhorst in Vathorst (een locatie van SWA), was het logisch samenwerking te zoeken met De Kamers (het naastgelegen cultureel centrum) en Stichting Amerpoort (die dagbesteding verzorgt op De Brinkhorst voor cliënten met een verstandelijke beperking). Tijdens de week in De Trefhorst in Schothorst deed het WijkBeheerTeam mee met de organisatie. In de week in De Boshut in Amersfoort-Zuid participeerde het antroposofisch kindercentrum Panta Rhei. Ook in de toekomst kan per locatie worden bekeken welke andere partijen in die wijk geschikt en bereid zijn om deel te nemen aan het project.
Draaiboek Duurzame Karavaan
5
Van links naar rechts: Annemieke, Angelina, Emely, Annalies, Anja, Anne, Jan, Anne en Sonja.
2.2 Werkgroepleden De werkgroep voor de meivakantieweek in Vathorst bestond uit 7 leden (zie foto hierboven en zie bijlage 1 voor een adressenlijst): 1. CNME Landgoed Schothorst (trekker): Anne de Feijter (adviseur milieucommunicatie) 2. SWA Natuurboerderij de Brinkhorst: Emely Veldman (beheerder) 3. skon kinderopvang: Annalies Mollet (coördinator) en Angelina Smink (pedag. medewerker) 4. SKA: Sonja de Ridder (coördinator) en Annemieke Pijpers (stagiaire) 5. De Kamers: Anja van Dillen (sociaal makelaar) 6. Ook Jan Kreulen (SWA, nu Beweging 3.0) en 7. Anne Zwamborn (SKA) waren op de achtergrond betrokken bij de werkgroep Duurzame Karavaan in Vathorst. De werkgroep voor de herfstvakantieweek in Schothorst bestond uit: 1. SWA: Maria de Leeuw (trekker), Jan Kreulen (ontwerp flyer) 2. SKA: Wendy van der Meerveld (Schothorst), Malou van Eerden (Zielhorst), Vera Dorrestijn 3. skon kinderopvang: Annalies Mollet, Frank, Floor 4. Wijkbeheerteam: Halida Janczak 5. CNME Landgoed Schothorst: Anne de Feijter (op de achtergrond betrokken als vraagbaak) De werkgroep voor de meivakantieweek in Amersfoort-Zuid bestond uit: 1. SKA: Femke Hoekstra, Ingrid Donders, Femke van Midden, Chereen Wilsterman 2. skon kinderopvang: Annalies Mollet, Judith Voerknecht, Tom Buitink, Joyce Hartings, Marijke Meens, Brigitte Engels 3. SWA: Nienke Verweij 4. Panta Rhei: Jeroen van Dam
Draaiboek Duurzame Karavaan
6
Tip Betrek de managers van alle deelnemende partijen. Tip Zorg ervoor dat er een vaste werkgroep is die bij elk overleg aanwezig is. Geen wisselende werkgroepleden! Dit kost veel extra vergadertijd. Vanuit SKA en skon kinderopvang is max. 2 werkgroepleden in principe genoeg. Tip Het trekken van een werkgroep kost best veel tijd, ondanks het kant-en-klare draaiboek. Het is nodig hier extra uren voor te krijgen vanuit de eigen organisatie. Een idee is om de taken binnen de werkgroep als volgt te verdelen: • Overall coördinator: regelt overleggen werkgroep, actielijst, financiën, contact met CNME Landgoed Schothorst, enz. Deze persoon is tijdens de week zelf ook alle dagen aanwezig. • SKA coördinator: regelt alle communicatie met andere SKA’ers en voert acties uit • skon coördinator: regelt alle communicatie met andere skon’ers en voert acties uit. Dus wanneer de trekker van de werkgroep uit de SKA- of skon-organisatie komt, is het nodig daarnaast een tweede werkgroeplid te hebben uit de eigen organisatie die alle communicatie regelt met de andere collega’s. Dit kost de overall coördinator anders teveel tijd.
2.3 Aantal uren vanuit subsidie arrangement Deelnemers aan de werkgroepen die de weken van de Duurzame Karavaan organiseren, krijgen tot en met 2012 hiervoor een vergoeding vanuit het Amersfoortse NME-arrangement. Het aantal uur dat per deelnemer aan de werkgroep voor de week in Vathorst vergoed werd vanuit het arrangement was: 18 uur. Dit zijn 6 overleggen van 2 uur plus 1 uur voorbereidingstijd per overleg. De overige uren die deelnemers in de organisatie hebben gestoken (sommige meer en anderen minder), werden onder reguliere werkuren geschaard. De meeste deelnemende organisaties zouden zelf zonder de Duurzame Karavaan ook kinderactiviteiten hebben georganiseerd in de meivakantie. Voor de trekker van de werkgroep was er meer uur beschikbaar vanuit het arrangement. Per week bepaalt de projectleider hoeveel uren beschikbaar zijn voor de werkgroepleden en hoe groot het budget is voor de inhuur van activiteiten, etc. In de herfstvakantieweek in Schothorst was het totaal aantal uur voor SKA 24 uur (3 personen) en voor skon 24 uur (3 personen). Het aantal uren voor de trekker (SWA) was 14 uur. In de meivakantie in Amersfoort-Zuid was het totaal aantal uur voor SKA 30 uur, voor skon 24 uur, SWA 8 uur en Panta Rhei 8 uur. Na 2012 houdt de subsidie van het Amersfoorts NME-arrangement op. Initiatiefnemende partijen onderzoeken een vervolg van het project.
2.4 Overleggen De werkgroep Vathorst is zes keer bij elkaar gekomen, waarvan vijf keer vóór de bewuste meivakantie en een keer achteraf om te evalueren. In het schema hieronder staat per bijeenkomst beschreven welke onderwerpen er op de agenda stonden. De werkgroepen in Schothorst (Trefhorst) en die in Amersfoort-Zuid hadden elk vijf overleggen nodig, inclusief evaluatiebijeenkomst. Dit omdat veel voorwerk door de eerste werkgroep is gedaan.
Draaiboek Duurzame Karavaan
7
Om de twee á drie weken kwam de werkgroep in Vathorst bij elkaar. Na elk overleg werd een aangepaste actielijst doorgemaild. De acties worden door de werkgroepleden vóór de volgende bijeenkomst zoveel mogelijk afgerond, zodat de voortgang gewaarborgd is en de vaart erin blijft. Zie bijlage 2 voor een voorbeeld van zo’n actielijst. Tip Werk de actielijst na elk overleg van de werkgroep snel bij en mail deze ook direct rond. Zo hebben de werkgroepleden optimaal de tijd om de acties uit te voeren vóór het volgende overleg. De planning van de bijeenkomsten in Vathorst zag er als volgt uit: Bijeenkomst Wat gaan we doen? 01-02-2011
2. 01-03-2011
3. 15-03-2011
Project uitleggen; doel vertellen Taakverdeling maken voor de zoektocht naar duurzame activiteiten die we kunnen inhuren/bedenken/enz. Elk werkgroeplid krijgt een thema (afval, water, natuur, energie) Bespreken verzonnen activiteiten Kijken wat er nodig is voor deze activiteiten Selectie maken van activiteiten Format uitleggen voor beschrijving van de activiteiten t.b.v. draaiboek Planning maken van de meivakantie; welke dag welk thema. Bespreken voortgang activiteiten; welke dingen staan vast. Organisatie uitdenken en uitwerken: Hoeveel kinderen kunnen er aan een activiteit meedoen? Hoe verdelen we het over de dag? Welke activiteiten doen we op de locatie en welke worden op de BSOgroepen zelf uitgevoerd? Onderscheid tussen 4+ en 7+ activiteiten. Brainstormen over de opening van de week. Openingshandeling. Uitnodigen wethouder, directieleden van deelnemende partijen. Persbericht.
Draaiboek Duurzame Karavaan
Afspraken Voor de volgende vergadering werkt iedereen haar eigen thema uit met mogelijke activiteiten. Extra informatie zoeken over activiteiten indien nodig. Activiteit uitwerken. Alvast eerste concept maken van beschrijving activiteit voor in het draaiboek. Activiteitbeschrijvingen afronden, zodat het draaiboek compleet wordt. Opstellen persbericht en laten checken door de communicatiemedewerkers van deelnemende partijen. Opstellen tekst informatieve en enthousiasmerende nieuwsbrief voor ouders.
8
4. 04-04-2011
Kijken welke activiteiten nog niet gereed zijn en wat er nog moet gebeuren. Kijken of er genoeg deskundige begeleiding is bij alle activiteiten en hoe eventueel het inwerken van bijv. pedagogisch medewerkers, vrijwilligers en/of maatschappelijke stagiaires wordt geregeld. Communicatie naar de andere BSO-locaties en werving van buurtkinderen om de groepen vol te krijgen. Opening doornemen (wat is de openingshandeling precies, wie speecht, koffie/koekjes, wie ontvangt de genodigden en de pers, etc.) Hoe regelen we BHV en EHBO tijdens de week?
5. 20-04-2011
Welke directeuren + wethouder hebben toegezegd te komen op opening (namen noemen in persbericht/persuitnodiging!) Laatste puntjes op de i zetten. Laatste activiteiten afronden, logistiek draaiboekje doornemen. Inschrijvingen checken van buurtkinderen en eventueel last-minute actie plannen voor meer publiciteit (flyeren/posters?). Evaluatieformulier maken voor deelnemende partijen (BSO-groepen). Evaluatiebijeenkomst plannen. Uitvoering van Duurzame Karavaan in Vathorst 2 tot en met 6 mei 2011 Evaluatie project Duurzame Karavaan. Afronden van het project.
6. Evaluatie 09-05-2011
Draaiboek Duurzame Karavaan
Laatste activiteiten afronden, de beschrijving in format zetten voor draaiboek. Overzicht activiteitbeschrijvingen in elkaar zetten en mailen naar alle locaties, zodat zij de activiteitenplanning voor de vakantie af kunnen maken. Persbericht definitief maken en opsturen naar de pers. Managers benaderen voor opening 02-05-2011. Afspraken BHV en EHBO op papier zetten. Laatste activiteiten afronden. Evt. extra publiciteit genereren door flyer/poster/advertentie in huis-aan-huisblad (Groene of Duurzame Pagina in Amersfoort Nu via CNME Landgoed Schothorst Gemeente Amersfoort)
Maken evaluatieverslag om daaruit de bevindingen mee te nemen in het draaiboek.
9
Hoofdstuk 3
Organisatie Duurzame Karavaan week
3.1 Rondes per dag In Vathorst werden per dag vier rondes met activiteiten voor de kinderen georganiseerd, die elk anderhalf uur duurden. Deze rondes zijn verdeeld over de verschillende BSO’s en de buurtkinderen. Het schema ziet er als volgt uit: Ronde 1. 2. 3. 4.
Tijd 09.30 – 11.00 11.15 – 12.45 13.15 – 14.45 15.00 – 16.30
Kinderen SKA (40 kinderen) skon kinderopvang (40 kinderen) buurtkinderen (40 kinderen) skon kinderopvang / SKA (van elk 20 kinderen = 40 totaal)
Vanuit de organisaties skon kinderopvang en SKA deden verschillende locaties en meerdere BSOgroepen mee. De werkgroepleden van SKA en skon hebben samen de verdeling gemaakt wanneer welke BSO-groep kwam. In de herfstvakantieweek in Schothorst werden drie rondes gehouden per dag: Ronde
Tijd
Kinderen
1.
10.00 – 11.30
skon kinderopvang (40 kinderen)
2.
12.30 – 14.00
buurtkinderen (40 kinderen)
3.
14.30 – 16.00
SKA (40 kinderen)
In de meivakantieweek in Amersfoort-Zuid werden twee rondes gehouden per dag: Ronde
Tijd
Kinderen
1.
10.30 – 12.00
skon kinderopvang (40 kinderen)
2.
13.30 – 15.00 of 14.00 – 15.30
SKA en Panta Rhei (40 kinderen)
3.2 Thema per dag Elke dag had een eigen duurzaamheidthema met eigen activiteiten. Uiteindelijk is in Vathorst gekozen voor vijf dagen met activiteiten: Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag
duurzaamheid in al haar facetten (7+) afval: zwerfafval verzamelen, afval scheiden, verwerken en recyclen/hergebruiken (7+) natuur & biodiversiteit (7+) poppenvoorstelling over hergebruik van afval (4+) water (riool) en energie (zonne- en windenergie, energieverbranding bij de mens) (7+) waar komt je voedsel vandaan? (4+)
Draaiboek Duurzame Karavaan
10
We hebben ervoor gekozen om vooral 7+ activiteiten aan te bieden op Natuurboerderij de Brinkhorst in Vathorst. Dit omdat de grote activiteiten over duurzaamheid die te huur of te leen zijn, allemaal geschikt zijn voor kinderen van 7 tot 12 jaar en te moeilijk voor jongere kinderen. De werkgroep heeft geïnvesteerd in het zelf verzamelen en beschrijven van geschikte activiteiten voor 4+. Deze vonden vooral op BSO-locaties plaats. Uitzondering hierop was een succesvolle poppenvoorstelling in De Kamers over hergebruik van afval ‘Ridder Rommel en Prinses Hergebruik’ en het vrijdagprogramma op de Brinkhorst over ‘Alles voor een Pannenkoek’. Zo hadden de 4+’ers voldoende uitjes in deze vakantieweek en waren zij volop betrokken bij het thema duurzaamheid. Alle activiteiten (voor zowel op de locatie als op de BSO-groep) zijn beschreven in hetzelfde activiteitenformat, met informatie over: voorbereiding, benodigd materiaal, kosten, benodigde begeleiding, enz. Deze format is opgenomen in bijlage 3. Tip Als volgende werkgroepen andere activiteiten uitwerken, is het de bedoeling dat zij deze format gebruiken en de beschrijvingen toevoegen aan het activiteitenboek voor de volgende weken. In de herfstvakantieweek in Schothorst kwamen de volgende thema’s per dag aan bod: Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag
duurzaamheid in al haar facetten (7+) afval: afval scheiden, verwerken, recyclen en creatief hergebruiken (7+) theatervoorstelling over de natuur (4+) water (riool), energieverbranding bij de mens en gezonde voeding, natuur en biodiversiteit (7+) duurzaamheid in al haar facetten (7+)
In de meivakantieweek in Amersfoort-Zuid kwamen de volgende thema’s per dag aan bod: Dinsdag duurzaamheid in al haar facetten (7+) Woensdag theatervoorstelling over de natuur (4+) en speurtocht over de natuur (7+) Donderdag water (riool), afval (afval scheiden, verwerken, recyclen en creatief hergebruiken) (7+) Vrijdag duurzaam bouwen met bamboe (4+ en 7+) De maandag viel uit omdat het Koninginnedag was en BSO’s dan gesloten zijn.
3.3 Logistiek draaiboek Voor de uitvoering van de week zelf is een apart logistiek draaiboek gemaakt (zie bijlage 4). Omdat op elke dag andere activiteiten centraal staan, heeft de trekker van de week te maken met een omvangrijke logistieke organisatie. Het is dan prettig om een document te hebben met alle namen en telefoonnummers van en alle gemaakte afspraken met de betrokken leveranciers en begeleiders. Denk aan informatie over wanneer activiteiten worden gebracht en opgehaald. Welke voorzieningen heeft een activiteit nodig (stroom, water, ruimte om te parkeren, te draaien of uit te laden, welke ondergrond, enz.)? In het logistieke draaiboek staat ook per dag een tijdschema van wie wat wanneer moet doen. Hiermee houdt de trekker van de week overzicht.
Draaiboek Duurzame Karavaan
11
In Vathorst lieten we elke dag een lunch brengen voor alle begeleiders van de activiteiten op de locatie van de Duurzame Karavaan. Dan heb je daar geen omkijken naar. De cateraar (Alpha Catering uit Soest) beviel niet zo goed. Tip Kies voor een cateraar uit Amersfoort die duurzame lunches verzorgt. Op met het CNME ligt een adressenlijst met bio-cateraars. Vraag van tevoren een offerte aan, zodat je weet waar je aan toe bent qua kosten. Keistad catering (lunch type A) is goed bevallen in de herfstvakantieweek. Zie: www.ontbijtserviceamersfoort.nl. Voor het vervoer van de kinderen is zowel in de Vathorst- als in de Schothorst-week gekozen voor fietsen. Dit is goed bevallen bij de deelnemende BSO-groepen. Tip Tijdens de week in Schothorst is elke dag limonade geschonken voor de deelnemende kinderen en niet alleen tijdens de opening op maandagochtend. Dit werd erg goed ontvangen. Het is het waard om te kijken of hiervoor genoeg mankracht voor is in toekomstige weken. Tip Tijdens de week in Amersfoort-Zuid namen begeleiders zelf hun lunch mee. Dat scheelt in de kosten.
3.4 Uitstraling en herkenbaarheid van de locatie Er zijn zes spandoeken gemaakt met het logo van de Duurzame Karavaan. Het gaat om twee grote en vier kleinere spandoeken. Tip Hang één of twee grote spandoeken op het buitenterrein op en gebruik de kleine spandoeken om de binnenruimten te markeren. Zo is voor iedereen duidelijk waar activiteiten van de Duurzame Karavaan plaatsvinden.
Draaiboek Duurzame Karavaan
12
3.5 Regenalternatieven Het is verstandig na te denken over regenalternatieven voor het programma van elke dag van de week. Sommige activiteiten buiten kunnen prima doorgang vinden bij slecht weer (De Waterkeet, de Afvalroadshow), etc. Andere activiteiten kunnen naar binnen worden verplaatst (de afvalestafette, het biodiversiteit-Jenga). Voor een enkele activiteit moet een regenalternatief achter de hand worden gehouden (zwerfafval prikken). Ook kan gekozen worden om kinderen regenkleding te laten meenemen en de buitenactiviteiten gewoon door te laten gaan.
3.6 Omwonenden tijdig informeren In Vathorst was het nodig dat omwonenden tijdens de week van de Duurzame Karavaan hun auto’s elders zouden parkeren. Grote activiteiten buiten zoals de Afvalroadshow en De Waterkeet hebben behoorlijk wat ruimte nodig om te staan en te draaien tijdens komst en vertrek. Tip Leg tijdig in een sympathieke brief met informatie over het project uit aan omwonenden waarom hun medewerking nodig is. Je kunt hierin ook begrip vragen voor eventueel ongemak/overlast van activiteiten en noemen waar bewoners terecht kunnen met vragen. De brief die we in Vathorst gebruikten, is opgenomen in bijlage 5. We hebben in Vathorst de parkeerruimte die nodig was steeds een dag van tevoren afgezet met rood/wit lint om omwonenden te helpen herinneren aan onze oproep in de brief.
3.7 BHV en EHBO tijdens de Duurzame Karavaan In anderhalve A4 zijn de afspraken over BHV en EHBO op de locatie van de Duurzame Karavaan opgeschreven. Dit is twee weken vóór de meivakantie verspreid onder de pedagogisch medewerkers van de BSO-groepen die mee gingen doen aan de Duurzame Karavaan in Vathorst. Iedereen was dus op de hoogte van de afspraken op de locatie. Deze briefing is terug te vinden in bijlage 6.
3.8 Afspraken over het maken van foto’s tijdens de week SKA en skon kinderopvang maken afspraken met ouders over het fotograferen en filmen van kinderen tijdens activiteiten. De regel is dat foto’s en filmmateriaal waarop kinderen te zien zijn niet naar buiten toe mogen worden verspreid en dus alleen voor intern gebruik mogen worden ingezet. Deze regel geldt natuurlijk ook tijdens de Duurzame Karavaan. Tip Maak van tevoren met de werkgroep afspraken over het gebruik van foto’s met kinderen erop. De samenwerkingspartners hebben afgesproken dat foto’s alleen gebruikt mogen worden voor communicatiedoeleinden binnen de deelnemende partners van het project. Zo mogen foto’s in dit draaiboek worden opgenomen en mag een Animoto of fotopresentatie vertoond worden aan een nieuwe werkgroep die een week van de Duurzame Karavaan gaat organiseren. Foto’s en films mogen NIET op het internet gezet worden. SKA en skon mogen dit wel doen op de delen van hun websites die alleen toegankelijk zijn voor ouders via een inlogcode en/of wachtwoord.
Draaiboek Duurzame Karavaan
13
Hoofdstuk 4
Activiteiten
4.1 Activiteiten op de locatie van de duurzame week Het doel van de Duurzame Karavaan is kinderen te laten ervaren dat zij een keuze hebben in hoe ze handelen met betrekking tot het milieu en de zorg voor hun eigen leefomgeving. Alle activiteiten leggen dus een link tussen een milieuprobleem en de leefwereld van het kind. Steeds staan de vragen centraal: ‘welke keuze heb je hierin als kind?’en: ‘wat kan je als kind zelf bijdragen hieraan?’. De gedetailleerde beschrijvingen van alle activiteiten uit de week in Vathorst zijn gebundeld in het activiteitenboek van de Duurzame Karavaan. Deze kunnen worden aangevuld door nieuw bedachte activiteiten in de volgende weken. Tip Bedenk bij nieuwe activiteiten steeds of het draait om bovengenoemde vraag, want pas dan is het een goede kinderactiviteit over duurzaamheid. In de keuze van de activiteiten kan ingespeeld worden op de specifieke mogelijkheden die de locatie van de Duurzame Karavaan heeft. In Vathorst was de locatie een kinderboerderij op een autovrij en natuurrijk terrein. Daar hebben we op ingespeeld. Een andere locatie heeft misschien een bos in de buurt of meer binnenruimte of goede contacten met de wijkbeheerder. Dan liggen misschien andere activiteiten voor de hand. De werkgroep van een volgende week heeft de keuze. Put je vooral uit de al uitgewerkte activiteiten of kies je juist voor andere activiteiten? Voor beiden valt iets te zeggen. Het één is in elk geval niet beter dan het ander. Het programma voor de week in Vathorst zag er als volgt uit: Dag Wat te doen? Maandag - Groene Carrousel De start van de week waar het hele thema duurzaamheid centraal staat. De kinderen gaan langs verschillende stations: o Voetafdruk berekenen o Zonnepanelen o Petflestuintje o Bootje maken o Duurzaam huisje metselen o Boodschappen doen o Bonbondoosje maken
Thema - Duurzaamheid (7+)
Groene Carrousel komt van bureau Doezo?!. Zij organiseren deze carrousel op locatie.
Draaiboek Duurzame Karavaan
14
Dinsdag
- Afvalroadshow Dit is een grote bus die op locatie kan komen waarin alle activiteiten te doen zijn met het thema afval en het scheiden daarvan. - Afvalestafette De kinderen mogen in estafettevorm zo snel mogelijk het afval in de juiste vuilnisbak stoppen. Dit in teams tegen elkaar, het snelste team heeft gewonnen. - Zwerfafval prikken De kinderen mogen zwerfafval zoeken en met echte grijpers opruimen.
- Afval verzamelen, scheiden en recyclen (7+)
Woensdag
- Natuurspeurtocht Een speurtocht uitgezet in de wijk, waardoor kinderen net iets beter gaan kijken naar de natuur. Naar de plantjes, de beestjes en nog veel meer.
Natuur (7+)
- Biodiversiteit-Jenga Een jengaspel waarbij allemaal natuurplaatjes op de jengastenen staan. De hele jengatoren is eigenlijk de wereld. Als een kind er een steen uithaalt “sterft” dat dier of die plant uit. Zo worden er steeds meer stenen uitgehaald en dan is het kijken hoelang de wereld het volhoudt als er steeds meer uitsterft. - Poppenvoorstelling Poppenvoorstelling ‘Ridder Rommel en Prinses Hergebruik’ voor de 4+ kinderen, waarbij het gaat om afval en hergebruik. Deze vond plaats in de theaterzaal van De Kamers, gelegen naast de Brinkhorst.
Draaiboek Duurzame Karavaan
Afval (4+)
15
Donderdag
Vrijdag
- Energiebus Een bus die op locatie komt. Hierbij kunnen de kinderen allemaal proefjes doen met de soorten energie die er zijn (zonne-energie, windenergie). - Test je zelf Bij deze activiteit gaat het om de energie van een mens/kind zelf. Hoeveel energie heb je, hoe kom je daaraan en hoe verbrand je energie? Daarbij een testje over verbranden; hoelang moet je fietsen om een zakje chips weer te verbranden. - Waterkeet Een keet waarbij mensen kinderen vertellen over verschillende soorten water, wat er gebeurt met water dat er uit de lucht valt (op de stenen blijft het liggen, de grond zakt het in weg). Daarbij kunnen de kinderen ook verschillende proefjes doen. In de waterkeet wordt een filmpje gedraaid uit de ogen van een rat hoe het in het riool is. - Alles voor een pannenkoek Deze activiteit is gericht op de wat kleinere kinderen. Kinderen leren door middel van kleine spelletjes waar een pannenkoek vandaan komt, hoe deze gemaakt wordt. De spelletjes zijn in drie thema’s verdeeld; eieren, melk en graan. Daarna bakken en eten de kinderen op de BSO pannenkoeken.
Draaiboek Duurzame Karavaan
Energie en water (7+)
Natuur en voeding (4+)
16
Het programma in de herfstvakantieweek in Schothorst bestond uit de volgende activiteiten: Dag Maandag
Wat te doen? Groene Carrousel van Doezo?!
Thema Duurzaamheid (7+)
Dinsdag
Afvalrace, Afvalroadshow en Maak een stad van afval
Afval scheiden, verwerken, recyclen en hergebruiken (7+)
Woensdag
De Swingende Boswachtershow - Theater
Natuur (4+ en hun ouders)
Donderdag
De Waterkeet, Test jezelf!, Jengaspel
Water, riool, energie, gezonde voeding, biodiversiteit (7+)
Vrijdag
Club Groenland workshops
Duurzaamheid (7+)
Naast de thema’s per dag is er in herfstvakantieweek ook een wedstrijd aan de Duurzame Karavaan verbonden. Deelnemende kinderen konden een formulier invullen om mee te dingen in de verloting van een excursie naar een echte windmolen. Tip Zo’n wedstrijd kan als lokkertje worden ingezet om bijvoorbeeld meer buurtkinderen te werven. In de meivakantieweek in Amersfoort-Zuid bestond het programma uit de volgende activiteiten: Dag Dinsdag
Wat te doen? Groene Carrousel van Doezo?! en Jengaspel
Thema Duurzaamheid en biodiversiteit (7+)
Woensdag
Voorstelling Stinker
Natuur (4+)
Speurtocht
Natuur (7+)
Donderdag
De Waterkeet en Afvalroadshow
Water (riool), Afval (scheiden, verwerken, recyclen en hergebruiken) (7+)
Vrijdag
Bamboe bouwen en tipi’s bouwen
Duurzaam bouwen (4+ en 7+)
Tip Activiteiten voor 4+ ers blijft een uitdaging. Bedenk minimaal 1 echte knaller voor de jongere kinderen. Misschien zwerfafvalprikken in de wijk? Tijdens de week in Amersfoort-Zuid was de activiteit Bamboe bouwen aangepast voor 4+’ers: Tipi’s bouwen. Dit was heel succesvol. Alle activiteiten staan uitgebreid beschreven in het Activiteitenboek Duurzame Karavaan. Deze is op te vragen bij CNME Landgoed Schothorst.
4.2 Begeleiding van de activiteiten De verschillende activiteiten tijdens de week in Vathorst zijn begeleid door: Begeleiders van de ingehuurde activiteiten zelf (Groene Carrousel, de Energiebus, Afvalroadshow). Draaiboek Duurzame Karavaan
17
-
Een stagiaire van de SKA die ook deelnam aan de werkgroep (Natuurspeurtocht en Alles voor een Pannenkoek). Vier maatschappelijke stagiaires van voortgezet onderwijsschool Corlaer uit Nijkerk (Afvalrace) Twee pedagogisch medewerksters van SKA en skon (De Waterkeet) De trekker van de werkgroep (Biodiversiteit-Jenga/Memory) De medewerkers van De Brinkhorst met een verstandelijke beperking (Zwerfafval prikken) Met de inzet van deze begeleiders waren de ervaringen wisselend, van heel positief tot negatief. Doezo?! (het Groene Carrousel) kwam met twee deskundige begeleiders en drie oningewerkte maatschappelijke stagiaires te kort. Het duurzame verhaal achter de activiteiten van het Groene Carrousel kwam daardoor niet goed over op de kinderen. Een gemiste kans. In de herfstvakantieweek hadden ze de begeleiding zelf beter geregeld. In de meivakantie namen ze zelf twee stagiaires mee die niet voldoende ingewerkt waren op de activiteiten. De begeleiders van de Energiebus wisten de aansluiting op de leefwereld van kinderen van 7 tot en met 12 jaar niet goed te vinden. Het verhaal dat zij hielden was te ingewikkeld, te technisch. De kinderen vonden de proefjes bij de bus wel leuk, maar betere begeleiding is echt nodig om kinderen bewust te maken van de keuzes over energie die zij zelf hebben in het dagelijks leven. Het werken met maatschappelijke stagiaires kan heel positief uitpakken, maar ook heel negatief. Je kent elkaar van tevoren niet en weet niet hoe gemotiveerd en punctueel stagiaires zijn. In de meivakantie in Amersfoort-Zuid heeft SWA (nu Beweging 3.0) ervoor gekozen geen buurtkinderen te werven voor deelname aan de Duurzame Karavaan, maar tieners als begeleiders bij de activiteiten voor de BSO-kinderen. Per dag waren er tussen de 2 en 5 tieners die als vrijwilliger hielpen. Aanbevelingen die uit deze ervaringen voortkomen, zijn: Spreek goed af met ingehuurde activiteiten met hoeveel begeleiders zij komen en houdt ze daar vervolgens aan. Communiceer goed om welke doelgroep het gaat, zodat deze organisaties begeleiders sturen die goed kunnen aansluiten bij de leefwereld van kinderen in de basisschoolleeftijd. Als je werkt met maatschappelijke stagiaires of vrijwillige tieners, zet ze dan liefst in op de meest uitgewerkte activiteiten, zoals bijv. de afvalestafette of de natuurspeurtocht. Maak met maatschappelijke stagiaires of vrijwillige tieners duidelijke afspraken (op papier) en bespreek uitgebreid welke verwachtingen je hebt van hun bijdrage aan de week. Mail deze gemaakte afspraken ook naar ze door. Werk niet-deskundige begeleiders van tevoren per activiteit in op het bijbehorende achterliggende verhaal over duurzaamheid, zodat ze inhoudelijk weten waar ze het over hebben en dit aan de kinderen kunnen overbrengen. Hierin staat het handelingsperspectief van kinderen centraal. Zorg tijdens de week dat je tijdens de eerste rondes tijd hebt om niet-deskundige begeleiders te coachen in het begeleiden van kinderen bij de activiteiten over duurzaamheid. Het moet voor iedereen duidelijk zijn dat maatschappelijke stagiaires of vrijwillige tieners begeleiders zijn. Het is goed om ze even voor te stellen aan het begin van de activiteitenronde. Draaiboek Duurzame Karavaan
18
Dan weten pedagogisch medewerkers dat deze jongeren voorbereid zijn en bijv. de route kennen van een speurtocht, o.i.d.
Nina en Amber begeleiden kinderen tijdens de Duurzame Karavaan als maatschappelijke stage. Tip Bij een tekort aan begeleiding kun je in de brief aan omwonenden (zie par. 3.6) een oproep doen om mee te doen aan de Duurzame Karavaan als begeleider. Je kunt een deel van het budget besteden aan een onkostenvergoeding voor deze mensen. Tip Betrek bestaande vrijwilligers van de SWA (ook uit andere wijken) ruim van tevoren. In de herfstvakantieweek 2011 en de meivakantie 2012 hebben SWA-vrijwilligers en tieners echt een verschil gemaakt! Tip Misschien in toekomst gebruikmaken van leerlingen van het Prismacollege als begeleiders: zij hoeven alleen een snuffelstage te doen. Dan is de Duurzame Karavaan zeer geschikt. Tip Matchpoint heeft een digitale stagebank voor leerlingen van het voortgezet onderwijs in Amersfoort. Hierop kun je als ‘stagebieder’ een snuffelstage aanbieden waarop geïnteresseerde leerlingen kunnen reageren. Zie hun website: www.keigoeiestage.nl bij Stagebieders.
4.3 Activiteiten op de BSO-groepen Naast de activiteiten die op de locatie van de Duurzame Karavaan georganiseerd werden, zijn er nog een heleboel activiteiten bedacht en beschreven die de kinderen op hun eigen BSO-groep hebben uitgevoerd. Deze activiteiten zijn veelal geschikt voor kinderen van 4 tot en met 12 jaar. De beschrijvingen van deze activiteiten staan ook in het aparte document. De beschrijvingen van deze activiteiten zijn ruim van tevoren verspreid aan alle deelnemende BSOgroepen, zodat de pedagogisch medewerkers van elke groep zelf activiteiten konden kiezen en het benodigde materiaal konden verzamelen. Deze activiteiten werden ook door henzelf begeleid.
Draaiboek Duurzame Karavaan
19
De volgende activiteiten zijn beschreven in het activiteitenboek: Thema Activiteiten Natuur & biodiversiteit - Natuurtekenen - Vlijtig Liesje poten - Petflessentuintje maken - Natuurfoto’s maken - Insectenzuiger maken - Regenkoker maken - Blije worm, boze worm - Naar het bos - Natuurlijke huidverzorgingsproducten - Memorie over duurzaamheid - Broodbakken - Slak en de Haas Afval - Portemonnee maken van een melkpak - Maak een nieuw kunstwerk van oud materiaal - Servies oppimpen - Van oude kleding, nieuwe kleding maken - Afvalbak knutselen - Dopcastagnetten maken - Memoriespel over afval maken - Vuilnisestafette Energie - Windmolen knutselen - Strandmolen - Bouw een model windturbine - Wind en golfenergie generator - Energieproefjes - Plakkerige ballon - Peper en zout Water - Je eigen waterzuivering maken - Waterproefjes Deze zijn aangevuld met diverse activiteiten uit de weken in Schothorst en Amersfoort-Zuid, gemaakt door pedagogisch medewerk(st)ers van SKA en skon kinderopvang. Tip Stimuleer pedagogisch medewerkers zelf activiteiten te bedenken voor op de groepen. Laat ze hierbij de focus leggen op activiteiten voor 4+! De 7+ers hebben al veel knallers op de locatie van de Duurzame Karavaan. Tip Bedenk op de BSO voorafgaand aan de Duurzame Karavaan week een aantal activiteiten om de kinderen warm te maken voor dit vakantiethema. Doe bijvoorbeeld een korte activiteit om de voorkennis van de kinderen te testen op het gebied van duurzaamheid. Je kan hiervoor samen een gedachtenspin maken over duurzaamheid. Leuk is ook om ze hun mondiale voetafdruk te laten uitrekenen voor de week begint. Voor het Groene Carrousel van Doezo?! hebben ze die sowieso nodig. Laat kinderen ook een duurzaamheidscan maken van hun eigen BSO-locatie of van hun eigen huis (spaarlampen, afvalscheiding, deuren dicht bij kachel aan, enz.). Mondiale voetafdruk voor Draaiboek Duurzame Karavaan
20
kinderen en duurzaamheidscan voor thuis zijn beschikbaar bij het CNME (mail:
[email protected], o.v.v. Duurzame Karavaan).
Hoofdstuk 5
Werving, PR en communicatie
5.1 Communicatie richting de pers Het opstellen van het persbericht gebeurt door de trekker van de werkgroep. Daarna kunnen de werkgroepleden erop reageren. Vervolgens wordt het persbericht tegelijkertijd per mail voorgelegd aan de communicatiemedewerkers van alle deelnemende organisaties, inclusief die van CNME Landgoed Schothorst (Gemeente Amersfoort). De reacties worden verzameld door de trekker van de werkgroep en verwerkt tot de definitieve versie van het persbericht. Dat wordt via Afdeling Communicatie van Gemeente Amersfoort verspreid onder de diverse lokale media. In bijlage 7 is het persbericht van de Duurzame Karavaan in Vathorst te vinden en ook de tekst voor het persbericht van de week in Schothorst. De alinea over het Amersfoortse NME arrangement is verplicht. Het persbericht werd gebruikt om: - de stad te informeren over de duurzame karavaan in Vathorst. - de pers uit te nodigen om aanwezig te zijn bij de opening van de duurzame week in Vathorst. - te werven voor de open inschrijving op de ronde voor buurtkinderen. - vrijwilligers uit de buurt te werven.
5.2 De openingsceremonie De werkgroep in Vathorst heeft gekozen voor het starten van haar duurzame week met een openingsceremonie waarbij een bestuurder (wethouder Boeve van welzijn en Vathorst /Hooglanderveen) en diverse leden van de directie van de deelnemende partijen waren uitgenodigd. Ook de pers is hierbij uitgenodigd middels een persbericht. Voor het vormgeven van de openingsceremonie is in de week in Vathorst ingespeeld op de locatie waar de Duurzame Karavaan plaatsvond: een kinderboerderij. De wethouder en andere genodigden zijn op een ponykar het terrein opgereden en een groep van 40 kinderen van SKA en skon liepen daar als een echte karavaan achteraan. Daarna is een van afval gemaakte waterraket afgevuurd met behulp van een fietspomp en was de week geopend.
Draaiboek Duurzame Karavaan
21
Na de openingsceremonie begon het programma van de eerste dag: het Groene Carrousel. De genodigden konden samen met de kinderen aan de slag met duurzame activiteiten onder het genot van een kopje koffie/thee met biokoekjes erbij. De kinderen kregen limonade uit biologisch afbreekbare maïsbekers (lijkt op een plastic bekertje). Tip Maak altijd zelf ook foto’s, want het kan zijn dat er minder pers op het persbericht afkomt dan gehoopt. Mail vervolgens dezelfde middag nog een leuke foto met paar regels tekst naar de huis-aanhuisbladen. Goeie kans dat je geplaatst wordt. Hieronder een lijstje met e-mailadressen van de lokale media die je kunt gebruiken: - AD Amersfoortse Courant:
[email protected] - Stad Amersfoort:
[email protected] - Amersfoort NU:
[email protected] - Weekblad Amersfoort:
[email protected] - RTV Utrecht:
[email protected] In de herfstvakantieweek in Schothorst was de openingsceremonie zeer geslaagd. Deze was iets later in de ochtend gepland dan in Vathorst (9.45 i.p.v. 9.15 uur). Hierdoor is er meer tijd om alles klaar te zetten. Het programma van de opening leek op die in Vathorst. Wethouder Van ’t Erve verrichtte deze keer de openingshandeling met het opnieuw afvuren van een waterraket samen met twee kinderen. Er was pers aanwezig. Een mooie foto belandde prominent op de voorpagina van Amersfoort Nu. Een inhoudelijk artikel met foto werd geplaatst in De Stad Amersfoort. Zie bijlage 7. Tijdens de meivakantieweek in Amersfoort-Zuid is gekozen voor dezelfde opening. Ook hier werd een waterraket gelanceerd. Er was geen wethouder bij dit keer, wel pers. De kinderen en hun begeleiding vonden de opening wat tegenvallen. Ze hadden meer spektakel verwacht. Misschien in het vervolg kiezen voor een andere, nog onbekende openingshandeling. Er was wel veel aandacht in de pers voor de opening. Zie bijlage 7. Tip Maak met de werkgroepleden van tevoren afspraken over de ochtend van de opening en de startdag. De trekker heeft voor de opening veel werk: klaarzetten, ophangen spandoeken (kan je ook daarvoor doen), pers ontvangen, genodigden ontvangen, enz. Zorg ervoor dat er meerdere handjes zijn om deze ‘stress’ op te vangen.
Draaiboek Duurzame Karavaan
22
5.3 Interne communicatie De werkgroepleden van SKA en skon kinderopvang hebben als taak hun collega’s op de BSO-groepen op de hoogte te houden van de voorbereidingen van de Duurzame Karavaan. Het is duidelijk een andere manier van werken dan normaal. Gewoonlijk organiseren pedagogisch medewerkers op de locaties hun eigen vakantieactiviteiten. De Duurzame Karavaan is iets waar ze niet direct bij betrokken zijn, maar iets dat ze wel moeten gaan uitvoeren! Er is daarom een duidelijke noodzaak om de overige collega’s vanaf een vroeg stadium te vertellen over de Duurzame Karavaan. Deze communicatie heeft als doel: - enthousiasmeren en eigen maken! - daarmee ook waarborgen dat deze pedagogisch medewerkers de kinderen enthousiast maken om te komen tijdens de vakantieopvang. - duidelijk maken dat zij volop inbreng hebben door bijv. eigen bedachte activiteiten te beschrijven en in te dienen. Ook kunnen ze zelf activiteiten kiezen uit het draaiboek voor op de groep. - zorgen dat ze hun eigen voorbereidingen op tijd treffen.
Het is niet verstandig alle mailwisselingen van de werkgroepleden te cc’en naar de overige collega’s. Ook is gebleken dat het doormailen van de actielijst van de werkgroep niet werkt. Tip Het is het aan te raden naast het contact per mail ook af en toe te bellen of langs te gaan op de BSO-locaties om te horen hoe het vakantiethema leeft en of er collega’s zijn met vragen of weerstand. Tip Het kan enthousiasmerend werken om tijdens een teamoverleg foto’s te laten zien van afgelopen duurzame weken en te vertellen over de spectaculaire activiteiten die op het programma staan. Er bestaat een Animoto van de Duurzame Karavaan in Vathorst. Deze werkt enthousiasmerend! Tip Wijs per deelnemende locatie een collega aan die ambassadeur is voor de Duurzame Karavaan. De werkgroepleden kunnen met deze ambassadeurs een kort lijntje onderhouden en hen de middelen geven om de Duurzame Karavaan te promoten. In de werkgroep die de Schothorst-week heeft voorbereid, zaten voor SKA en skon elk drie afgevaardigden. BSO-groepen uit Schothorst en Zielhorst deden mee. Van elke wijk zat er een coördinator in de werkgroep die verantwoordelijk was voor de communicatie naar haar collega’s. Dit heeft goed gewerkt. In de werkgroep van de week in Amersfoort-Zuid werkten veel mensen van SKA en skon mee; resp. 5 en 6 mensen. Er deden vanuit de skon wel 6 BSO-locaties mee (uit Amersfoort-Zuid en Soesterkwartier). Niet alle werkgroepleden waren aanwezig bij elk overleg aanwezig. Dat was qua communicatie soms lastig.
Draaiboek Duurzame Karavaan
23
5.4 Deelname BSO-kinderen Duurzame Karavaan De werkgroep in Vathorst heeft een korte, wervende tekst geschreven die geplaatst werd op de websites van alle deelnemende partijen en/of in de (digitale) nieuwsbrieven naar ouders. Deze tekst is opgenomen in bijlage 8. De week in Vathorst had te maken met een veel lagere opkomst van BSO-kinderen dan van tevoren verwacht. Veel ouders melden hun kinderen op het laatste moment af, vooral bij mooi weer. Het aantal van tevoren opgegeven kinderen zegt weinig over het daadwerkelijk aantal aanwezige kinderen. De ervaring van de BSO-organisaties is dat minstens 20% van de opgegeven kinderen uiteindelijk niet aanwezig is. Dit was jammer, want de capaciteit van de rondes was groter dan het aantal kinderen dat meedeed. Reden temeer om veel aandacht te geven aan pr en communicatie naar buiten toe. En reden temeer om het thema van tevoren goed te promoten op alle deelnemende BSO-locaties, bij de collega pedagogisch medewerkers en om eventueel zelfs de kinderen actief te betrekken bij het thema. In de week in Schothorst was de bezetting van BSO-kinderen goed. In de week in Amersfoort-Zuid waren op dinsdag en vrijdag zelfs teveel kinderen aanwezig bij sommige rondes. Toen moesten ter plekke extra activiteiten bedacht worden om de zaak in goede banen te leiden. Tip Doe aan kinderparticipatie! Kinderen kunnen bijvoorbeeld een zegje hebben in de keuze van activiteiten op hun BSO-groep of, voorafgaand aan de week, worden ingezet om een publiciteitscampagne op te zetten voor het werven van kinderen uit de wijk.
5.5 Werven buurtkinderen voor deelname Duurzame Karavaan De duurzame week in Vathorst had één ronde per dag uitgetrokken voor ‘losse’ kinderen uit de wijk die niet op een BSO zitten. Deze kinderen konden zich per dag inschrijven op de duurzame activiteiten via de website van De Kamers. Om publiciteit te werven voor deze rondes zijn verschillende PR-acties gedaan: De werkgroep heeft de Duurzame Karavaan aangekondigd op de websites van alle deelnemende partijen. Hiervoor werd de tekst gebruikt uit bijlage 8. De Kamers heeft kleine posters gemaakt en deze verspreid in de wijk. Een gezamenlijke persbericht gericht is gestuurd naar een aantal persoonlijke contacten bij de lokale media. Dit zorgde ervoor dat het geplaatst is in Weekblad Amersfoort, editie Vathorst. (Zie bijlage 7.) Helaas was bij de week in Vathorst de inschrijving van buurtkinderen erg laag. Uit de evaluatie van deze week blijkt dat we de posters eerder hadden moeten verspreiden. Ook hadden we gebruik moeten maken van de gegarandeerde publicatie in de Duurzaamheidpagina van Gemeente Amersfoort in de rubriek Stadsberichten in de lokale huis-aan-huisbladen. Draaiboek Duurzame Karavaan
24
Dit is in de herfstvakantieweek 2011 en de meivakantieweek 2012 wel succesvol gebeurd (zie bijlage 7). Tip Neem contact op met CNME Landgoed Schothorst voor advies over de pr. Het CNME kan zorgen dat er een artikel verschijnt in de Duurzame Pagina van Stadsberichten. Het precieze programma hoeft hierin nog niet te worden vermeld, wel een website waarop kinderen meer details kunnen vinden en zich kunnen inschrijven! Verder is het goed te overwegen een advertentie te plaatsen of flyers te laten drukken. In de herfstvakantieweek in Schothorst is een flyer gemaakt om wijkkinderen te werven. Zie bijlage 10. Deze is verspreid in de klassen van de basisscholen in de deelnemende wijken door de scholen zelf. De werkgroep heeft ook een berichtje geschreven voor in de nieuwsbrieven van de scholen. Zie bijlage 11. Er deden meer buurtkinderen mee! In de week in Amersfoort-Zuid is te laat begonnen met de pr en communicatie. Daardoor was het niet meer mogelijk een wethouder de Duurzame Karavaan te laten openen. Toch was er pers aanwezig tijdens de activiteiten en zijn diverse artikeltjes in de lokale kranten verschenen (zie bijlage 7). Tip Eventueel een gesprekje in de klas houden bij het uitdelen van een flyer om kinderen extra enthousiast te maken. Tip Het is een leuk idee de BSO-kinderen te betrekken bij de werving van buurtkinderen! Tip Bedenk een andere (onder)titel voor de week dan Duurzame Karavaan. Voor kinderen is het begrip ‘duurzaamheid’ vaak onduidelijk en ook niet aantrekkelijk. Bedenk iets dat pakkender is en meer aansluit op de leefwereld van kinderen.
Draaiboek Duurzame Karavaan
25
Hoofdstuk 6
Evaluatie
De weken in Vathorst, Schothorst en Amersfoort-Zuid zijn allen goed geëvalueerd. Alle bevindingen zijn verwerkt in dit draaiboek en in het bijbehorende activiteitenboek. Daarom gaan we hieronder alleen kort in op de manier waarop geëvalueerd is.
6.1 Evaluatiebijeenkomst van de werkgroep Kort na de Duurzame Karavaan weken zijn de werkgroepen steeds bijeen gekomen om hun week te evalueren op inhoud, op organisatie en op proces. Tip Organiseer de evaluatiebijeenkomst kort na de week zelf, maar niet de maandag erna. Dit is te kort om ook de bevindingen van de verschillende BSO-groepen mee te kunnen nemen. Tip Plan de evaluatiebijeenkomst in op een dag dat alle leden van de werkgroep erbij kunnen zijn. Zo kom je tot een volledige evaluatie waarbij je de input van iedereen mee kan nemen. Geef aan dat het belangrijk is dat iedereen hierbij aanwezig is. Mail evaluatievragen na aan de afwezigen, zodat je ook hun feedback kunt meenemen in het verslag.
6.2 Evaluatieformulier voor BSO-groepen De werkgroep in Vathorst heeft een evaluatieformulier gemaakt voor deelnemende BSO-groepen. Hierop kunnen pedagogisch medewerkers aangeven hoe de kinderen en zijzelf de activiteiten van de Duurzame Karavaan hebben beleefd. Ook kunnen zij tips geven over de voorbereiding vooraf, de communicatie en de organisatie. Dit formulier is opgenomen in bijlage 9.
Draaiboek Duurzame Karavaan
26
Bijlage 1 Adressenlijst Meivakantieweek 2011 en 2012 Werkgroepleden in Vathorst (meivakantie 2011)
CNME Landgoed Schothorst, Gemeente Amersfoort Anne de Feijter, Projectleider Duurzame Karavaan Schothorsterlaan 21, 3822 NA Amersfoort 033-4695207 / 06-52513012
[email protected] werkdagen: ma, di, do
SWA Jan Kreulen Drentsestraat 14, 3812 EH Amersfoort 033-4779171
[email protected]
Emely Veldman deelnemer werkgroep Vathorst + beheerder Natuurboerderij de Brinkhorst Wageningseberg 43, 3825 GR Amersfoort 06-43142909
[email protected] werkdagen: di t/m vr
SKA Anne Zwamborn coördinator BSO Stationsplein 26, 3818 LE Amersfoort 033 - 470 13 03 / 033 - 479 83 66
[email protected]
skon kinderopvang Annalies Mollet-Meijer deelnemer werkgroep Vathorst en Trefhorst + coördinator BSO 06-20888362 deblauwekameel@ Skon.nl werkdagen: ma, do en vr
Maria de Leeuw trekker werkgroep De Trefhorst 033-4806032 / 06-81492165
[email protected] werkdagen: ma, wo, do
Sonja de Ridder deelnemer werkgroep Vathorst + coördinator BSO Elmo 033 – 277 63 67
[email protected] werkdagen: maandag tot en met vrijdag
Angelina Smink deelnemer werkgroep Vathorst + pedagogisch medewerker BSO de blauwe kever 06 28562586 / 033 4804834
[email protected] werkdagen: ma t/m do-mi
De Kamers Anja van Dillen deelnemer werkgroep Vathorst + sociaal makelaar bij De Kamers 033-2012343 / 06-51505321
[email protected] werkdagen wisselen, niet aanwezig op do en om de week niet op maandagochtend
Draaiboek Duurzame Karavaan
27
Werkgroepleden in Amersfoort-Zuid (meivakantie 2012)
CNME Landgoed Schothorst, Gemeente Amersfoort Anne de Feijter, Projectleider Duurzame Karavaan Schothorsterlaan 21, 3822 NA Amersfoort 033-4695207 / 06-52513012
[email protected] werkdagen: ma, di, do
SKA Femke Hoekstra Trekker werkgroep Amersfoort-Zuid + coördinator BSO Berg-Noord 06-19493318
[email protected] Femke van Midden Deelnemer werkgroep Amersfoort-Zuid + coördinator BSO Berg-Zuid 06-44095514
[email protected]
Anne Zwamborn Projectmanager BSO Stationsplein 26, 3818 LE Amersfoort 033 - 470 13 03 / 033 - 479 83 66
[email protected] Ingrid Donders Deelnemer werkgroep Amersfoort-Zuid + manager Berg-Noord 033-4651032
[email protected]
Chereen Wilsterman Deelnemer werkgroep Amersfoort-Zuid + medewerker BSO Rockster 06-12107154
[email protected]
skon kinderopvang Annalies Mollet-Meijer Deelnemer werkgroep Amersfoort-Zuid + coördinator BSO De Blauwe Kameel 06-20888362
[email protected]
Joyce Hartings Deelnemer werkgroep Amersfoort-Zuid + medewerker BSO De Blauwe Steenvis 033-4720481
[email protected]
Tom Buitink Deelnemer werkgroep Amersfoort-Zuid + medewerker BSO De Blauwe Bosmier 033-4766589
[email protected]
Judith Voerknecht Deelnemer werkgroep Amesfoort-Zuid + medewerker BSO De Blauwe Karper 06-12350455
[email protected]
Marijke Meens Deelnemer werkgroep Amersfoort-Zuid + medewerker BSO De Blauwe Tapir 06-27048887
[email protected]
Brigitte Engels Deelnemer werkgroep Amersfoort-Zuid + medewerker BSO De Blauwe Python 033-4724731
[email protected]
Draaiboek Duurzame Karavaan
28
SWA (nu Beweging 3.0) Nienke Verweij Deelnemer werkgroep Amersfoort-Zuid + Opbouwwerker Bergkwartier 06-8149215
[email protected]
Panta Rhei Jeroen van Dam Deelnemer werkgroep Amersfoort-Zuid + medewerker bij BSO Panta Rhei 033-4691494
[email protected]
Draaiboek Duurzame Karavaan
29
Bijlage 2 Voorbeeld van een actielijst (Vathorst) Nr.
Actie
Wie?
Wanneer af?
Leveren aan?
7
Leveren beschrijving activiteit Oppimpen servies
Annalies zet uit
Half april
Anne
17
Uitwerken 4+ activiteit Maak je eigen pannenkoek i.s.m. Hey! en schrijven format activiteit met kant-en-klare pannenkoeken
Annemieke (met Anne)
Na Pasen
Anne
29
Schrijven concept persbericht en doorsturen aan elke organisatie in roulatie
Annalies, Voor afspraak Sonja via Anne 4-4 Zwamborn, z.s.m. Anja, Emely Anne
Persbericht laten checken door communicatiemedewerkers SKA, SKON, SWA en De Kamers
Uitnodigen directeur SWA, SKON, SKA, De Kamers voor opening ma. 2 mei 9.00 uur aanwezig tot 10.00 uur Doorgeven aan Anne als aanwezige directeuren/trices wijzigen ivm vermelding in persbericht!
Mailen reacties naar Anne
z.s.m.
Anne levert definitieve versie aan Janou 32
Roulatie
Sonja, Emely Annalies Anja
Zo snel mogelijk
nvt
Anne
We gebruiken wervend A4’tje (actie 28) om deze mensen te briefen. Anne Afstemmen wie korte speech houdt: Gert Boeve (indien aanwezig, anders Carla van Dorp)
z.s.m.
z.s.m.
Carla van Dorp (hoofd CNME van Gem. A’foort) zal pers te ontvangen en bobo’s te begeleiden. 41
Acteurs zoeken bij De Waterkeet
Angelina en Sonja! Anne/Wendy
Instrueren acteurs Sas en Sarah
Draaiboek Duurzame Karavaan
Z.s.m. donderdag 21 april of uiterlijk in week 17
Mailen naar Anne
30
42
Contact met inspectiebedrijf voor inspectiebus met live rioolcamera: kunnen geen bus leveren, laten we schieten.
Anne
Idem
16
Inscannen en mailen activiteit uit Hanomap over kip
Annalies
Week van 213
43
Lunch bestellen voor begeleiders
Anne
2e helft april
44
Uitwerken staatsbosbeheer speurtocht 7+ voor natuurdag
Annemieke
z.s.m.
45
Maken logistiek draaiboek voor opbouwen en afbreken activiteiten, enz.
Anne
Z.s.m.
46
BHV-afspraken op papier uitwerken om te geven aan alle betrokken begeleiders (pedagog. medewerkers, enz.)
Anne
Z.s.m.
1
Rondmailen format voor de beschrijving van een activiteit in schema
Sonja
18-3
Bij allen
2
Maken lijst telefoon- en e-mailgegevens & werkdagen
Anne
22-3
Bij allen
3
Mailen telefoongegevens & werkdagen aan Anne
Angelina en Annemieke
18-3
Anne
4
Anja vragen theatervoorstelling Ridder Rommel 4+
Anne
16-3
nvt
5
Mogelijkheid uitwerken voor workshop afval en kunst in De Kamers op 3-5 voor 7+
Anja
Half april
nvt
6
Maken beschrijving activiteit Recyclen kleding
Angelina
Half april
Anne
8
Maken beschrijving activiteit Landschap maken met onderdelen oude apparaten
Angelina
Half april
Anne
9
Overleg met Amerpoort over zwerfafval prikken (in combi met Heijmans via Anja) en overige logistieke zaken in de hele meivakantieweek
Emely & Anne
Voor 1 april
nvt
10
Opdracht afvalrace formuleren en uitzetten bij 3 stagiaires uit Nijkerk
Anne/Emely
Voor 1 april
nvt
Annemieke, Sonja
Dit is slechts een deel van de actielijst van 19 april 2011.
Draaiboek Duurzame Karavaan
31
Bijlage 3 Format voor beschrijving van een activiteit Naam activiteit Thema
Doel activiteit
Tijdsduur activiteit
Aantal kinderen
Benodigde omgeving
Benodigde materialen
Benodigde begeleiding
Beschrijving activiteit
Benodigde voorbereiding/ voorbereidingstijd Kosten
Draaiboek Duurzame Karavaan
32
Bijlage 4
Logistiek draaiboek voor de week zelf
Draaiboek voor de meivakantieweek in Vathorst (2011) Opening maandag 2 mei Ontvangen pers en genodigden vanuit Gem. A’foort: Carla van Dorp, Hoofd CNME Emely Veldman: 06-43142909, e-mail:
[email protected] Sonja de Ridder: 033-2776367, e-mail:
[email protected] Anja van Dillen: 033-2012343 / 06-51505321, e-mail:
[email protected] Angelina Smink: 06-28562586 / 033-4804834, e-mail:
[email protected] Annalies Mollet: 06-20888362, e-mail:
[email protected] Annemieke Pijpers: 06-30982017, e-mail:
[email protected] Maandag 2 mei: de Groene Carrousel Marieke van Krugten (Doezo!?): 06-21204794 Lemke: 06-48464512 e-mail:
[email protected] Opbouwen: zondagmiddag 1 mei Afbreken: maandagmiddag na 17.30 uur Catering lunch: Frans de Blouw van Alpha Catering bellen op 035 6014082. Dinsdag 3 mei: Afval Afvalroadshow Freddy van der Bruggen: 06 - 54 717 543 e-mail:
[email protected] Aankomst: tussen 8.30 en 8.45 uur (chauffeur komt eerder?) Vertrek: na 16.30 uur Afvalrace: maatschappelijke stagiaires: Denise: 06-27340678 Maudy: ? Amber: 06-34053917 Nina: 06-21512521 Catering lunch: Frans de Blouw van Alpha Catering bellen op 035 6014082. Woensdag 4 mei: Biodiversiteit / natuur Laura Jeuster (Dierenpark Amersfoort - Jengaspellen): 033-4227129 Annemieke Pijpers: 06-30982017 Catering lunch: Frans de Blouw van Alpha Catering bellen op 035 6014082. Woensdag 4 mei: Ridder Rommel (4+ poppenvoorstelling in De Kamers): Anja van Dillen: 033-2012343 / 06-51505321, e-mail:
[email protected]
Draaiboek Duurzame Karavaan
33
Donderdag 5 mei: Energie en Water De Waterkeet Henk (Gem. Utrecht, opslag Waterkeet): 06 - 51 36 82 87 Wendy Grobben: 06-34031763 Acteurs: Sarah de Vries (skon)
[email protected], 033- 4334465 (maan-, dins-, donderdagmiddag) en Sas van der Knaap (SKA),
[email protected], 033-4802064 (thuisnummer) Vervoersbedrijf Modern - Dik (planning): 030-2415060,
[email protected] Aankomst: 8.30 uur Vertrek: vrijdag 6 mei in de ochtend (vanaf 9.00 uur mogelijk) De Energiebus (Stichting Collusie) Hans Brugman (directeur):
[email protected] en Hendrik Groot. Chauffeur / begeleider: Hendrik mailt de gegevens van: Ben Kamperman en Peter van der Stelt Aankomst: tussen 8.30 en 8.45 uur Vertrek: na 16.30 uur Catering lunch: Frans de Blouw van Alpha Catering bellen op 035 6014082. Vrijdag 6 mei: 4+ Alles voor een pannenkoek! Annemieke Pijpers: 06-30982017, e-mail:
[email protected] Emely Veldman: 06-43142909 Catering lunch: Frans de Blouw van Alpha Catering bellen op 035 6014082.
Draaiboek Duurzame Karavaan
34
Draaiboek voor de meivakantieweek in Amersfoort-Zuid (2012) Dinsdag 1 mei: duurzaamheid Coördinatie vd dag: Femke Hoekstra (SKA) 1.De Groene Carrousel Doezo?! De Carrousel kan 40 kinderen tegelijk aan. Ze doen er 5 kwartier over. Globaal programma: 1) Bereken je eigen voetafdruk 2) Zonne- energie 3) Bio is logisch (petfles moestuin) 4) Duurzaam bouwen 5) Geef ‘de minister’ jouw gouden tip om het milieu te verbeteren! Belangrijke afspraken: • Het berekenen van eigen voetafdruk wordt door de BSO-groepen vooraf op de eigen groep gedaan door het invullen van een vragenlijst. Femke Mailt deze van te voren naar de contact personen • Doezo?! neemt 2 mensen aan begeleiding mee. We gaan ervan uit dat er steeds per groep 4 pedagogisch medewerksters meekomen (1 per 10 kinderen). Deze worden ingezet als begeleiding bij de stations. Opening: 10.00 uur Ronde 1: 10.30-12.00 SKON Ronde 2: 12.30-14.00 SKA / Panta Rhei 2.Jengaspel over biodiversiteit. Dit vormt een activiteit van 45 minuten. Anne begeleidt dit op dag een. Locatie: Voor beide activiteiten geldt dat ze op het plein naast de Boomklimmers en de Panta Rhei zijn achter op het terrein tegenover het grote veld. BHV: Ontruiming Verzamelplaats. Op het veld bij de Zandbak.
Woensdag 2 mei: natuur Coördinatie vd dag: Jeroen van Dam (Panta Rhei) 1.Theatervoorstelling Stinker 4+ Door: Theater Grrrr Tijd: 14.00-15.30 Stinker is een voorstelling voor kinderen van 4 t/m 8 jaar van 45 minuten. Kan zowel binnen als buiten gespeeld worden. De voorstelling neemt de kinderen in het rommel maken en het opruimen ervan. Thema is: natuur en milieu. Het theater is interactief, een aantal kinderen uit publiek speelt mee in de voorstelling. Stinker is een jongen die op negenjarige leeftijd ver weg loopt van huis, ver weg van alle mensen die hem kunnen ruiken. Hij vindt een vuilnisbak om in te wonen en maakt zijn eigen plek in de natuur. Als molletje ziek is, moet Stinker zijn huis verlaten. Draaiboek Duurzame Karavaan
35
Locatie: In de ruimte van de Boomklimmers achter op het terrein tegenover het grote veld. BHV: Ontruiming Verzamelplaats. Op het veld bij de Zandbak. 2.Speurtocht 7+ Duik de natuur in! 14.00-15.15 De oudere kinderen lopen onder begeleiding van hun pw’ers de speurtocht over het terrein van het klooster. Na afloop is er iets te drinken voor alle kinderen. Locatie: in het bos van het klooster terrein 3. Jengaspel over biodiversiteit. Dit vormt een activiteit van 45 minuten. De medewerkers begeleiden dit zelf, mogelijk kunnen de vrijwilligers van SWA hier een ondersteunende rol bieden. Locatie: Op het plein bij de Boomklimmers achter op het terrein tegenover het veld.
Donderdag 3 mei: water + afval Coördinatie vd dag: 9.00- 12.00 Nienke Verweij (SWA) en 13.00- 16.00 Annalies Mollet (SKON) 1.De Waterkeet van Gemeente Utrecht, filmpje over rioolgebruik en wateractiviteitjes. Het gaat echt regenen in de keet! Annelies van SKON en Nienke van SWA begeleiden deze activiteit. Locatie: Op het plein van de Boomklimmers achter op het terrein tegenover het grote veld. BHV: Ontruiming Verzamelplaats. Op het veld bij de Zandbak. 2. Afvalroadshow - 30 minuten bezig met 13 of 14 kinderen, nemen zelf begeleiding mee. Locatie: Voorop het terrein op de eerste parkeerplaats. Links achterin in de inham. De medewerkers hebben zelf de kinderen opgedeeld in groepjes zodat er een gedeelte begint bij de waterkeet en de andere bij de afval roadshow Ronde 1: 10:30 – 12.00 SKA & Panta Rhei Ronde 2: 14: 00 – 15.30 SKON BHV: Ontruiming Verzamelplaats. Op het veld bij de Zandbak. 3. Jengaspel over biodiversiteit. Dit vormt een activiteit van 45 minuten. De medewerkers begeleiden dit zelf, mogelijk kunnen de vrijwilligers van SWA hier een ondersteunende rol bieden.
Locatie: Op het plein bij de Boomklimmers achter op het terrein tegenover het veld. BHV: Ontruiming Verzamelplaats. Op het veld bij de Zandbak.
Draaiboek Duurzame Karavaan
36
Vrijdag 4 mei: duurzaam bouwen met bamboe Coördinatie vd dag: Chereen Wilsterman (SKA) Bouwen met Bamboe 4+: de kinderen maken tipi’s onder leiding van Soheila (SKA) en hun begeleiders. Deze maken ze dicht met zelf beschilderde doeken. Bouwen met Bamboe 7+: Kinderen leren van bamboe een echte piramide te maken onder leiding van Jeroen (Panta Rhei) Ronde 1: 10.30- 12.00 SKON Ronde 2: 13.30 – 15.00 SKA en Panta Rhei Locatie: Op het veld voor de Panta Rhei en de Boomklimmers 3. Jengaspel over biodiversiteit. Dit vormt een activiteit van 45 minuten. De medewerkers begeleiden dit zelf, mogelijk kunnen de vrijwilligers van SWA hier een ondersteunende rol bieden. Locatie: Op het plein bij de Boomklimmers achter op het terrein tegenover het veld. BHV: Ontruiming Verzamelplaats. Op het veld bij de Zandbak.
Draaiboek Duurzame Karavaan
37
Bijlage 5
Brief aan omwonenden (Vathorst)
Beste bewoner(s) van de Wageningseberg, In de meivakantieweek van maandag 2 mei tot en met vrijdag 6 mei aanstaande organiseren we de Duurzame Karavaan op Natuurboerderij de Brinkhorst. Dit is een week vol duurzame activiteiten voor kinderen uit Vathorst. We werken samen met grote BSO-organisaties (buitenschoolseopvang). Kinderen kunnen via hun BSO meedoen of via inschrijving op de website van De Kamers. Op dinsdag 3 mei, donderdag 5 mei en vrijdag 6 mei worden activiteiten in een grote bus en een bouwkeet op en rond het erf van De Brinkhorst opgesteld en na afloop weer weggehaald. Voor het opstellen van de activiteiten en om de draai naar onze oprit te kunnen maken, vragen we u vriendelijk of u uw auto die dagen niet zou willen parkeren tegenover uw woning, dus langs de beukenhaag van De Brinkhorst. Op die manier kunnen we samen voorkomen dat er auto’s beschadigd raken en kunt u bijdragen aan deze leuke en leerzame week voor kinderen uit Vathorst. Wij zullen maandag 2 mei een afzetlint spannen, zodat duidelijk is over welke afstand wij u vragen niet te parkeren. Op dinsdag 3 mei zal ‘de Afvalroadshow’ tegenover uw woning langs de beukenhaag worden opgesteld. Deze activiteit veroorzaakt geen geluidsoverlast (geen muziek e.d.). Wilt u meer informatie of heeft u vragen? Neem dan contact op met de educatief medewerkster van Natuurboerderij de Brinkhorst: Anne de Feijter:
[email protected]. Wij danken u alvast hartelijk voor uw medewerking en nodigen u van harte uit te komen kijken tijdens: de Duurzame Karavaan!
Draaiboek Duurzame Karavaan
38
Bijlage 6 BHV / EHBO Duurzame Karavaan (Vathorst) Tijdens de meivakantie van 2011 vinden er leuke, duurzame kinderactiviteiten plaats op Natuurboerderij de Brinkhorst in Vathorst. Kinderen van BSO-groepen van SKA en Skon kinderopvang doen hieraan mee. Goed om even de BHV-afspraken op een rijtje te zetten, voor het geval dat er calamiteiten zijn. Locatie Natuurboerderij de Brinkhorst Wageningseberg 43 3823 KD Amersfoort Centraal contactpersoon van Duurzame Karavaan: Anne de Feijter – 06-52513012 Algemene info De kinderen zullen op maandag tot en met donderdag in groepen van 40 aanwezig zijn op het erf van de natuurboerderij in vier rondes. Zij hebben de leeftijd 7 tot en met 12 jaar. - Ronde 1 van 9.30 uur tot 11.00 uur - Ronde 2 van 11.15 uur tot 12.45 uur - Pauze/lunch van 12.45 uur tot 13.15 uur (Anne regelt lunch voor begeleiders van activiteiten) - Ronde 3 van 13.15 uur tot 14.45 uur - Ronde 4 van 15.00 uur tot 16.30 uur Op vrijdag komen groepjes van max. 30 kinderen in de leeftijd 4 tot en met 7 jaar. Twee groepjes van SKA komen in de ochtend en twee groepjes van Skon in de middag (13.15 en 15.00 uur). Bij alle groepen kinderen komen pedagogisch medewerkers mee als begeleiding. Daarnaast zijn er begeleiders bij de activiteiten aanwezig. EHBO Er is per dag 1 medewerker van Natuurboerderij de Brinkhorst aanwezig die EHBO-dienst heeft. Dit is dezelfde persoon die de groepen ontvangt. Het is bij ontvangst dus voor iedereen duidelijk tot wie ze zich moeten wenden als er ongevallen zijn. Dit wordt ook door deze persoon benoemd. Deze persoon kun je bereiken op haar 06-nummer indien het ongeval zich elders bevindt op het terrein: Op maandag 2 mei tot en met donderdag 5 mei is dit: Anne de Feijter - 06-24467422. Op vrijdag 6 mei is dit: Emely Veldman - 06-43142909. Het leskistuitleenpunt wordt gebruikt als EHBO-post. Hier is een EHBO-kist aanwezig en koud en warm water. Dit is de ruimte naast het leslokaal, dat zich bevindt in de educatieve schuur naast de boerderij met de rieten kap. Je bent als pedagogisch medewerker ook vrij om zelf de EHBO-post en -kist te gebruiken bij een ongeval. Ook alle medewerkers van De Brinkhorst hebben een BHV-opleiding, dus hulp is snel gevonden.
Draaiboek Duurzame Karavaan
39
Ontruiming bij calamiteiten, zoals brand Bij calamiteiten, zoals brand, zullen we indien nodig het erf en de gebouwen ontruimen. De aanwezige medewerkers van de natuurboerderij nemen hierin de leiding. De pedagogisch medewerksters nemen alle aanwezige kinderen mee naar De Kamers en tellen daar of ze kinderen missen. Neem alle kinderen mee die je op dat moment bij je hebt of kunt zien, dus ook kinderen van een andere BSO-organisatie of -groep! De medewerkers van de natuurboerderij controleren de gebouwen. Zij kennen de gebouwen en hebben een BHV-opleiding. Bij brand in één van de gebouwen zal het brandalarm afgaan. Bij een brand op het erf zullen we de ontruiming met een megafoon aankondigen en/of met eigen stem. Ander publiek De natuurboerderij is dinsdag tot en met vrijdag gewoon open voor het publiek, van 10.00 tot 12.00 uur en van 13.00 tot 16.00 uur. Er kunnen dus bezoekers zijn die komen voor de kinderboerderijdieren en niets te maken hebben met de duurzame activiteiten van de Duurzame Karavaan. Als er kinderen zijn die mee willen doen, kan je doorverwijzen naar Anne(maandag t/m. donderdag) of Emely (op vrijdag). Zij weten of er in ronde 3 (13.15 – 14.45 uur) nog plekken vrij zijn voor deelname. Bij een ontruiming zullen ook reguliere bezoekers gevraagd worden het erf onmiddellijk te verlaten en te verzamelen bij de ingang van De Kamers. Daar zal hen gevraagd worden door een medewerker van Natuurboerderij de Brinkhorst of ze iemand missen.
Draaiboek Duurzame Karavaan
40
Bijlage 7 De persberichten en persuitingen
Persbericht Gemeente Amersfoort – dinsdag 26 april 2011 Spelenderwijs leren over duurzaamheid Kinderen ontdekken spelenderwijs wat duurzaamheid betekent. Dat is het doel van de Duurzame Karavaan, die tijdens de schoolvakantieweken rondreist door Amersfoort. De karavaan laat kinderen in de leeftijd 4 tot en met 12 jaar kennismaken met thema’s als energiebesparing, afvalscheiding, zuinig omgaan met water, biodiversiteit en duurzame voeding. Op maandag 2 mei vindt om 09.15 uur de feestelijke start plaats op Natuurboerderij de Brinkhorst. Activiteiten tijdens meivakantie Op maandag staat de Groene Carrousel op het programma, waarin duurzaamheid in al zijn facetten centraal staat. Op dinsdag draait alles om afval: kinderen gaan zwerfafval opruimen, spelen een afvalrace en doen activiteiten over afval scheiden en recyclen in de Afvalroadshow. Woensdag gaan de kinderen op natuurspeurtocht in de wijk en spelen ze een spel over biodiversiteit. Ook is er een poppenvoorstelling gepland voor kinderen in de leeftijd 4 tot 8 jaar in De Kamers: Ridder Rommel en Prinses Hergebruik. Donderdag staan er een boel proefjes over energie en water op het programma en duiken kinderen het riool in. Op vrijdag verzamelen kinderen de ingrediënten voor een pannenkoek en bakken vervolgens een eigen pannenkoek. Draaiboek Duurzame Karavaan
41
Duurzame Karavaan De Duurzame Karavaan is een project dat rondtrekt door Amersfoort. Tijdens schoolvakanties worden in wijkcentra van SWA weken georganiseerd vol duurzame activiteiten. Kinderen van BSOgroepen van SKON en SKA doen hieraan mee. Voor aanstaande meivakantie geldt dat ook De Kamers aan het project meewerkt. Kinderen die niet naar een BSO gaan, kunnen zich inschrijven voor de activiteiten via de website van De Kamers: www.dekamers.nl. Per dag duurt een activiteit 1,5 uur en de kosten voor deelname bedragen € 1,- per dag. De poppenvoorstelling op 4 mei begint om 15.00 uur en kost € 5,- voor kinderen en € 6,- voor volwassenen. Amersfoorts NME-arrangement De Duurzame Karavaan is een project uit het Amersfoorts NME-arrangement, geïnitieerd door: CNME Landgoed Schothorst, SWA, Skon kinderopvang, SKA en DierenPark Amersfoort. In het NMEarrangement bundelen meer dan 54 partijen in Amersfoort hun krachten om samen, met behulp van natuur- en milieueducatie, Amersfoort duurzamer te maken. Noot voor de redactie, niet voor publicatie: Otto van der Leest, woordvoerder gemeente Amersfoort, sector Stedelijke Ontwikkeling en Beheer, telefoon 033 469 47 82, e-mail
[email protected] De pers is van harte uitgenodigd om het startsein van de Duurzame Karavaan in Vathorst bij te wonen, waarbij ook wethouder Gert Boeve, onder voorbehoud, aanwezig zal zijn. Samen met dhr. G. van Dijk (directeur van SWA), mw. A. van Dijk (directeur van SKA), dhr. R. Marseille (directeur Skon kinderopvang), mw. A.-M. van den Berg (regiomanager Amersfoort van Skon) en dhr. J. van Oord en dhr. J. van der Meulen (directie van De Kamers) zal hij het startsein geven van de duurzame activiteiten. Locatie: Natuurboerderij de Brinkhorst, Wageningseberg 43, 3825 GR, Amersfoort Datum: maandag 2 mei 2011 Programma: 09.00 uur Start bijeenkomst, inloop genodigden 09.15 – 09.30 uur Start van Duurzame Karavaan: persmoment 09.30 - 10.00 uur Genodigden doen samen met kinderen mee aan de Groene Carrousel 10.00 uur Einde bijeenkomst Algemene informatie voor de pers: www.amersfoort.nl/pers Voor meer informatie over de Duurzame Karavaan en het NME-arrangement: www.amersfoort.nl/cnme
Draaiboek Duurzame Karavaan
42
Bericht in Weekblad Amersfoort, editie Vathorst op 28 april 2011
Draaiboek Duurzame Karavaan
43
Tekst van persuitnodiging Duurzame Karavaan (Schothorst) Spelenderwijs leren over duurzaamheid Kinderen ontdekken spelenderwijs wat duurzaamheid betekent. Dat is het doel van de Duurzame Karavaan, die tijdens de schoolvakantieweken rondreist door Amersfoort. De karavaan laat kinderen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar kennismaken met thema's als energiebesparing, afvalscheiding, zuinig omgaan met water, biodiversiteit en duurzame voeding. In de herfstvakantie zal op maandag 17 oktober om 9.30 uur de start van de 2e week plaatsvinden bij wijkcentrum de Trefhorst in Schothorst. Activiteiten voor kinderen van 7+ Op maandag staat de Groene Carrousel op het programma, waarin alles draait om duurzaamheid. Op dinsdag staat afval centraal: kinderen gaan een stad maken van afval, spelen een afvalrace en doen activiteiten over afval scheiden en recyclen in de Afvalroadshow. Donderdag kijken de kinderen naar hun eigen energieverbruik en duiken ze het riool in. Op vrijdag staat in verschillende workshops duurzaamheid in z'n algemeenheid centraal. Voorstelling voor kinderen van 4+ Woensdag is er een voorstelling gepland voor kinderen van 4 t/m 8 jaar: de Swingende Boswachtersshow. De show is gratis voor kinderen en hun ouders. Opgeven is niet nodig. Duurzame Karavaan De Duurzame Karavaan is een project dat rondtrekt door Amersfoort. Tijdens schoolvakanties worden in wijkcentra van SWA weken georganiseerd vol duurzame activiteiten. Kinderen van BSOgroepen van SKON en SKA doen hier aan mee. Kinderen die niet naar een BSO gaan, kunnen zich inschrijven voor de activiteiten door een mail te sturen met hun naam en telefoonnummer naar Maria de Leeuw,
[email protected]. Amersfoorts NME-arrangement De Duurzame Karavaan is een project uit het Amersfoorts NME-arrangement, geïnitieerd door: CNME Landgoed Schothorst, SWA, Skon kinderopvang, SKA en DierenPark Amersfoort. In het NMEarrangement bundelen meer dan 54 partijen in Amersfoort hun krachten om samen, met behulp van natuur- en milieueducatie, Amersfoort duurzamer te maken. De pers is van harte uitgenodigd om het startsein van de Duurzame Karavaan in Schothorst bij te wonen, waarbij ook wethouder Sebastiaan van 't Erve aanwezig zal zijn. Locatie: Wijkcentrum de Trefhorst, Bruispad 2, 3813 PV, Amersfoort Datum: maandag 17 oktober 2011 Programma:
9.30 – 9.45 uur
Start van de Duurzame Karavaan in Schothorst
9.45 uur
Kinderen starten met de Groene Carrousel
Draaiboek Duurzame Karavaan
44
Bericht in de Duurzame pagina van Stadsberichten op 29 september 2011
Draaiboek Duurzame Karavaan
45
Tekst van persbericht na Opening Duurzame Karavaan (Schothorst) Spelenderwijs leren over duurzaamheid Afgelopen maandagochtend is de Duurzame Karavaan officieel geopend door wethouder Van ’t Erve (Duurzaamheid). De wethouder deed dit door samen met twee kinderen een waterkanon af te schieten. De Duurzame Karavaan laat kinderen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar kennismaken met thema's als energiebesparing, afvalscheiding, zuinig omgaan met water, biodiversiteit en duurzame voeding.
Activiteiten voor kinderen van 7+ Op maandag stond de Groene Carrousel op het programma, waarin alles draait om duurzaamheid. Op dinsdag staat afval centraal: kinderen gaan een stad maken van afval, spelen een afvalrace en doen activiteiten over afval scheiden en recyclen in de Afvalroadshow. Donderdag kijken de kinderen naar hun eigen energieverbruik en duiken ze het riool in. Op vrijdag staat in verschillende workshops duurzaamheid in z'n algemeenheid centraal. Voorstelling voor kinderen van 4+ Woensdag is er een voorstelling gepland voor kinderen van 4 t/m 8 jaar: de Swingende Boswachtersshow. De show is gratis voor kinderen en hun ouders. Opgeven is niet nodig. Duurzame Karavaan De Duurzame Karavaan is een project dat rondtrekt door Amersfoort. Tijdens schoolvakanties worden in wijkcentra van SWA weken georganiseerd vol duurzame activiteiten. Kinderen van BSOgroepen van SKON en SKA doen hier aan mee. Kinderen die niet naar een BSO gaan, kunnen zich inschrijven voor de activiteiten door een mail te sturen met hun naam en telefoonnummer naar Maria de Leeuw,
[email protected]. Amersfoorts NME-arrangement De Duurzame Karavaan is een project uit het Amersfoorts NME-arrangement, geïnitieerd door: CNME Landgoed Schothorst, SWA, Skon kinderopvang, SKA en Dierenpark Amersfoort. In het NMEarrangement bundelen meer dan 54 partijen in Amersfoort hun krachten om samen, met behulp van natuur- en milieueducatie, Amersfoort duurzamer te maken.
Draaiboek Duurzame Karavaan
46
Bericht in Amersfoort Nu op woensdag 19 oktober 2011
Draaiboek Duurzame Karavaan
47
Bericht in De Stad Amersfoort op woensdag 19 oktober 2011
Draaiboek Duurzame Karavaan
48
Tekst van persuitnodiging Duurzame Karavaan (Amersfoort-Zuid) Persuitnodiging Gemeente Amersfoort –vrijdag 27 april 2012 (niet voor publicatie)
Startsein van de Duurzame Karavaan Uw redactie is van harte uitgenodigd om dinsdag 1 mei om 10.00 uur aanwezig te zijn bij het startsein van de Duurzame Karavaan. In de meivakantie wordt de Duurzame Karavaan gehouden in Amersfoort Zuid. De Duurzame Karavaan laat kinderen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar op een aansprekende manier kennismaken met duurzame thema's als energiebesparing, afvalscheiding, zuinig omgaan met water, biodiversiteit en voeding. Kinderen van BSO-groepen van SKON en SKA doen hieraan mee. En ook kinderen van kindercentrum Panta Rhei werken tijdens de komende meivakantie mee aan het project. De Duurzame Karavaan is een project uit het Amersfoorts NME- arrangement, geïnitieerd door CNME Landgoed Schothorst, SWA, Skon kinderopvang, SKA en Dierenpark Amersfoort. In het NME- arrangement bundelen meer dan 54 partijen in Amersfoort hun krachten om samen, met behulp van natuur- en milieueducatie, Amersfoort duurzamer te maken. Het startsein van de Duurzame Karavaan wordt gegeven op dinsdag 1 mei aan de Daam Fockemalaan 22 in Amersfoort. Het programma ziet er als volgt uit: 10.00 uur
Start bijeenkomst, inloop genodigden
10.15 - 10.30 uur
Start van Duurzame Karavaan
10.30 - 12.00 uur
Genodigden kunnen samen met kinderen meedoen aan de Groene Carrousel
Bij vragen kunt u contact opnemen met Otto van der Leest, 033 469 47 82 of
[email protected] Voor meer informatie over het NME-arrangement: www.amersfoort.nl/cnme Algemene informatie voor de pers: www.amersfoort.nl/pers ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Draaiboek Duurzame Karavaan
49
Tekst van persbericht na Opening Duurzame Karavaan (Amersfoort-Zuid) Servicebericht gemeente Amersfoort – dinsdag 1 mei 2012
Startsein van de Duurzame Karavaan Drie kinderen uit BSO-groepen van SKA, skon kinderopvang en Panta Rhei openden op dinsdag 1 mei de Duurzame Karavaan in het Bergkwartier. Zij deden dit door een waterraket te lanceren die gemaakt is van oude petfles. Daarna ontdekten zij alles over duurzaamheid tijdens de Groene Carrousel van Doezo!. De Duurzame Karavaan laat kinderen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar op een aansprekende manier kennismaken met duurzame thema's als energiebesparing, afvalscheiding en hergebruik, zuinig omgaan met water, biodiversiteit en voeding. De Duurzame Karavaan is een project uit het Amersfoorts NME-arrangement, geïnitieerd door CNME Landgoed Schothorst, SWA, skon kinderopvang, SKA en Dierenpark Amersfoort. In het NME-arrangement bundelen meer dan 54 lokale partijen hun krachten om samen, met behulp van natuur- en milieueducatie, Amersfoort duurzamer te maken.
Noot voor de redactie, niet voor publicatie: Op www.amersfoort.nl/pers kunt u foto’s downloaden die bij dit bericht horen. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Pauline van Norden, CNME Landgoed Schothorst, www.amersfoort.nl/cnme, telefoon: 033-4695226 of 033-4695200.
Draaiboek Duurzame Karavaan
50
Bericht in De Stad Amersfoort, woensdag 2 mei 2012, voorpagina
Bericht in Algemeen Dagblad, woensdag 2 mei 2012
Draaiboek Duurzame Karavaan
51
Bericht in Weekblad Amersfoort, vrijdag 4 mei 2012
Draaiboek Duurzame Karavaan
52
Bericht in Amersfoort Nu, 9 mei 2012
Draaiboek Duurzame Karavaan
53
Bijlage 8 Tekst op websites deelnemende organisaties (Vathorst)
Een duurzame karavaan trekt door Amersfoort! Wethouder Sebastiaan van ’t Erve gaf vrijdag 25 februari al de aftrap in DierenPark Amersfoort. Het is een gezamenlijk project van het CNME (Centrum voor Natuur en Milieu Educatie), SWA (Stichting Welzijn Amersfoort), Skon kinderopvang en SKA (stichting kinderopvang Amersfoort) en staat in het teken van duurzaamheid, natuur & techniek. Activiteiten rond duurzaamheid natuur en techniek De duurzame karavaan strijkt in de meivakantie neer in de wijk Vathorst. Een week lang worden er dan activiteiten voor bso- en buurtkinderen aangeboden rondom duurzaamheid. Natuurboerderij de Brinkhorst en De Kamers hebben hun locaties opengesteld. En op alle bso’s in Vathorst zullen er veel leuke en leerzame activiteiten rondom duurzaamheid gedaan worden. Sluit jij je ook aan bij de Karavaan?! Kinderen die niet op een BSO zitten, kunnen zich inschrijven voor de activiteiten via de website van De Kamers: www.dekamers.nl. Programma 2 t/m 6 mei 2011: Maandag Duurzaamheid 2 mei algemeen
Dinsdag 3 mei
Afval
Woensdag 4 mei
Natuur en biodiversiteit Afval
Donderdag 5 mei
Energie en water
Vrijdag 6 mei
Natuur
Draaiboek Duurzame Karavaan
De organisatie DoeZo!? verzorgt uitdagende activiteiten met hun Groene Carrousel. Wat kun je zelf bijdragen aan een beter milieu? Geef de minister jouw gouden milieutip! Als klapper hebben wij de afvalroadshow op het programma staan op de Natuurboerderij de Brinkhorst. Verder doen kinderen mee aan een afvalrace en een opruimactie in de wijk. In een uitdagend Jengaspel ontdekken kinderen wat biodiversiteit is. Ze trekken de wijk in op natuurontdektocht. Poppenvoorstelling ‘Ridder Rommel en Prinses Hergebruik’ voor kinderen van 4+ door Theater Aldo. Leuke testjes en proefjes bij de Energiebus en de Waterkeet. Ooit gezien hoe het riool er van binnen uitziet?! Wat heb je nodig voor een pannenkoek? De kinderen gaan langs bij de koe, de kip en de graanmolen om de ingrediënten voor hun pannenkoek te verzamelen!
Voor kinderen van 7 tot en met 12 jaar Voor kinderen van 7 tot en met 12 jaar
Voor kinderen van 7 tot en met 12 jaar Voor kinderen van 4 tot en met 7 jaar Voor kinderen van 7 tot en met 12 jaar Voor kinderen van 4 tot en met 7 jaar
54
Bijlage 9 Evaluatieformulier voor deelnemende BSO-groepen (Vathorst)
Hoe verliep de aankondiging van de duurzame karavaan en was je daar tevreden over?
Hoe verliep de communicatie?
Wat vond je van het draaiboek, welke tips zou je hierbij kunnen geven?
Wat vond je van de activiteiten die georganiseerd waren?
Wat vond je van de week in het algemeen?
Dit wil(len) ik/wij nog even kwijt….
Graag digitaal aanleveren op
[email protected] vóór maandag 9 mei 2001. B.v.d.
Draaiboek Duurzame Karavaan
55
Bijlage 10 Flyer van Duurzame Karavaan (Schothorst)
Draaiboek Duurzame Karavaan
56
Draaiboek Duurzame Karavaan
57
Bijlage 11 Tekst in nieuwsbrieven van basisscholen (Schothorst) De duurzame karavaan De duurzame karavaan trekt door Amersfoort! De karavaan laat kinderen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar kennismaken met thema's als energiebesparing, afvalscheiding, zuinig omgaan met water, biodiversiteit en duurzame voeding. In de herfstvakantie zal op maandag 17 oktober om 9.30 uur de start van de 2e week plaatsvinden bij wijkcentrum de Trefhorst in Schothorst. Activiteiten voor kinderen van 7+ Op maandag staat de Groene Carrousel op het programma. Hierin worden allerlei leuke activiteiten aangeboden (zoals huisjes bouwen met duurzaam cement) en wetenschappelijke proefjes die draaien om duurzaamheid. Op dinsdag staat afval centraal: kinderen gaan een stad maken van afval, rennen de benen uit hun lijf tijdens een afvalrace en leren spelenderwijs alles over afval scheiden en recyclen in de trailer van de Afvalroadshow. Donderdag onderzoeken de kinderen hun eigen energieverbruik. Hoe lang moet je fietsen om een zakje chips te verwerken? Verder duiken ze het riool in via de Waterkeet. Voorstelling voor kinderen van 4+ Woensdag is er een voorstelling gepland voor kinderen van 4 t/m 8 jaar: de Swingende Boswachtersshow. De show is gratis voor kinderen en hun ouders. Opgeven is niet nodig. De show start om 14:30 uur in de grote zaal van wijkcentrum De Trefhorst. Wie kunnen er meedoen? Alle kinderen die naar de basisschool gaan in de wijken Schothorst en Zielhorst. Inschrijven voor de activiteiten kan door een mail te sturen met hun naam en telefoonnummer naar Maria de Leeuw,
[email protected]. De activiteiten starten op maandag, dinsdag en donderdag om 12:30 uur en duren tot 14:00 uur. De bso’s van skon kinderopvang en SKA doen ook mee aan de duurzame karavaan. Zij hebben vastgestelde tijdstippen in de ochtend en de middag, waarop zij deelnemen aan het programma. Amersfoorts NME-arrangement De Duurzame Karavaan is een project uit het Amersfoorts NME-arrangement, geïnitieerd door: CNME Landgoed Schothorst, SWA, Skon kinderopvang, SKA en DierenPark Amersfoort. In het NMEarrangement bundelen meer dan 54 partijen in Amersfoort hun krachten om samen, met behulp van natuur- en milieueducatie, Amersfoort duurzamer te maken.
Draaiboek Duurzame Karavaan
58