Draaiboek ouderworkshop

Draaiboek ouderworkshop

In opdracht van: Projectteam Fit en Vitaal Lieke Dekkers Auteurs:

Cindy van Heumen Yvonne Spijker

Januari 2011

Draaiboek Ouderworkshop: project Fit & Vitaal

2


Inleiding ................................................................................................................................................... 4 Doel van de workshop ............................................................................................................................. 6 Inhoud van de workshop ......................................................................................................................... 6 Het stappenplan ...................................................................................................................................... 6 Stap 1: .................................................................................................................................................. 6 Stap 2: .................................................................................................................................................. 6 Stap 3: .................................................................................................................................................. 7 Stap 4: .................................................................................................................................................. 7 Stap 5: .................................................................................................................................................. 7 Stap 6: .................................................................................................................................................. 7 Stap 7: .................................................................................................................................................. 7 Stap 8: .................................................................................................................................................. 7 Stap 9: .................................................................................................................................................. 7 Stap 10: ................................................................................................................................................ 7 Stap 11: ................................................................................................................................................ 7 Stap 12: ................................................................................................................................................ 8 Stap 13: ................................................................................................................................................ 8 Uitleg ouderworkshop .............................................................................................................................. 8 Inleiding ................................................................................................................................................ 8 Onderdeel bewegen............................................................................................................................. 8 Onderdeel voeding Geplande tijd: ± 20 minuten ............................................................................... 10 Onderdeel Maaltijd ............................................................................................................................. 10 Onderdeel informatieoverdracht overgewicht en groei/ontwikkeling. ................................................ 11 Onderdeel BMI bereken en buikomvang meten ................................................................................ 12 Onderdeel opvoeding......................................................................................................................... 13 Stellingen voor discussie: .................................................................................................................. 14 Kinderen opvangen ............................................................................................................................ 14 Bijlage 1 ................................................................................................................................................. 15 Bijlage 2 ................................................................................................................................................. 17 Bijlage 3 ................................................................................................................................................. 19 Bijlage 4 ................................................................................................................................................. 21 Bijlage 5 ................................................................................................................................................. 23 Bijlage 6 ................................................................................................................................................. 25 Bijlage 7 ................................................................................................................................................. 27 Bijlage 8 ................................................................................................................................................. 29 Bijlage 9 ................................................................................................................................................. 33 Bijlage 10 ............................................................................................................................................... 35

3


Inleiding Voor je ligt het draaiboek voor het opzetten van de ouderworkshop horend bij het interventieprogramma van het project Fit en Vitaal. Je hebt dit draaiboek in je handen, omdat je hebt besloten een ouderworkshop van het project Fit en Vitaal te geven op een buitenschoolse opvang (BSO) of kinderopvang (KDV). Voordat je start met het geven van de workshop is het aan te raden het draaiboek zorgvuldig door te lezen. Het draaiboek is zo geschreven dat je stap voor stap begeleid wordt tijdens het voorbereiden en uitvoeren van de workshop. De voorbereiding is beschreven per handeling die moet worden uitgevoerd. Wanneer je dit stappenplan volgt zal je niet voor verrassingen komen te staan bij het uitvoeren van de workshop. De workshop zelf is per onderdeel nauwkeurig beschreven. Er is beschreven hoeveel tijd een onderdeel in beslag neemt, welke handelingen er moeten worden gedaan, wat er moet worden verteld en welke materialen nodig zijn bij het desbetreffende onderdeel. Ondanks dat veel punten nauwkeurig uitgewerkt zijn, blijft er genoeg vrijheid over voor de workshopmedewerker om zijn eigen stempel te drukken op hetgeen hij of zij vertelt. Wel zorgt het draaiboek voor een duidelijke rode draad waar de workshopmedewerkers zich aan moeten houden. Hierdoor wordt de validiteit en de betrouwbaarheid van de workshop verhoogd. Als laatste zijn er verschillende bijlagen toegevoegd waardoor je kan controleren welke materialen u mee moet nemen voor het uitvoeren van de workshop. Vaak zullen de materialen in de bijgeleverde materialenbox aanwezig zijn. Toch is het belangrijk om te controleren of alle materialen aanwezig zijn of dat er nog ergens voor moet worden gezorgd. Als laatste wensen wij je succes met het geven van de ouderworkshop van Fit en Vitaal Met vriendelijk groet, Cindy van Heumen en Yvonne Spijker

4


5


Doel van de workshop De workshop is een interactieve workshop gericht op ouders van kinderen van 2 tot met 8 jaar die een KDV of BSO bezoeken. De workshop wil bereiken dat ouders gestimuleerd en geïnformeerd worden zodat zij bewuster omgaan met beweging en voeding in de thuissituatie en zich bewuster zijn van hun eigen rol die ze spelen als het gaat om een (on)gezonde levensstijl van hun kinderen. Inhoud van de workshop De workshop is bedoeld voor ouders. Om de workshop toegankelijk te houden voor ouders is besloten dat er tijdens de workshop een maaltijd zal worden geserveerd en dat kinderen meer dan welkom zijn op deze avond. De kinderen zullen enkele onderdelen van de workshop meedoen en de maaltijd mee-eten om daarna in een aparte ruimte te worden opgevangen. De workshop zelf zal verschillende onderdelen ter sprake laten komen. Als eerste wordt er aandacht besteed aan de beweging van kinderen. Ouders en kinderen worden meteen actief betrokken bij de opdracht, omdat zij op een werkblad aan moeten geven hoeveel hun kind gemiddeld beweegt per dag. Kinderen kunnen hierbij tekenen, knippen en plakken. Het onderdeel wordt afgesloten met het bespreken van de werkbladen en informatie over de beweegnorm voor kinderen en volwassenen. Daarna wordt er aandacht besteed aan voeding. Welke voeding is gezond en welke voeding is minder gezond. Hierbij worden de richtlijnen van het voedingscentrum opgevolgd. Er zal tijdens dit onderdeel informatie worden overgebracht wat betreft voeding. Daarnaast worden ouders en hun kinderen ook uitgenodigd om actief deel te nemen aan dit onderdeel. Ze moeten uit verschillende producten een dagmenu samenstellen, daarna wordt er gekeken of het dagmenu gezond en afwisselend genoeg is. Verder wordt er aandacht besteed aan overgewicht en obesitas en de gevolgen die dit kan hebben voor kinderen. Om te weten te komen of kinderen een juist gewicht hebben zal worden uitgelegd hoe een BMI wordt berekend. De BMI-berekening is een makkelijke middel om mogelijk overgewicht (eventueel ondergewicht) te constateren. Naast de uitleg over het berekenen van het BMI wordt uitgelegd hoe een middelomtrek kan worden gemeten. Deze maat geeft samen met het BMI een nog duidelijker beeld wat betreft overgewicht en ondergewicht. Om ouders te laten nadenken over voeding en beweging bij kinderen en de rol die zij hierbij spelen wordt er ook aandacht besteed aan imitatiegedrag van kinderen en de opvoedstijlen van ouders. Er zal informatieoverdracht plaatsvinden en gebruik worden gemaakt van multimedia waarna het onderdeel wordt afgesloten met een korte discussieronde. Ter afsluiting zal er gelegenheid zijn om vragen te stellen en materialen te bekijken en eventueel mee te nemen. Feedbackformulieren zullen worden uitgedeeld en bij de uitgang kunnen deze weer worden ingeleverd. Het stappenplan Voordat de workshop in werkelijkheid gegeven kan worden, moeten er vele stappen worden gemaakt. Hieronder staat stap voor stap beschreven wat er moet worden gedaan om uiteindelijk de workshop te houden. Stap 1: Controleer bij het projectteam van Fit en Vitaal welke BSO en KDV in aanmerking komen voor een ouderworkshop en op welke data workshops kunnen plaatsvinden. Maak een contactlijst met de emailadres en telefoonnummer van alle projectmedewerkers. Verdeel de data en locaties en houdt rekening met de verschillende opleidingsachtergronden. Zorg dat een workshopteam minimaal één student Voeding en Dietetiek, één student Fysiotherapie en één student Pedagogiek heeft. Mocht je onverhoopt niet kunnen op een afgesproken datum, regel dan bijtijds zelf vervanging. Stap 2: Neem contact op met de BSO/KDV en spreek af wanneer de workshop zal plaatsvinden en hoe laat.

6


Stap 3: Drie weken voor de geplande ouderworkshop worden er aanmeldingsbrieven voor ouders naar de desbetreffende BSO/KDV gestuurd, zodat de instelling deze aan de ouders kunnen meegeven. Bij de aanmeldingsbrief voor ouders wordt meteen een begeleidende brief gericht aan de BSO/KDV gestuurd met uitleg over de aanmeldingsprocedure. Stap 4: Vier dagen voor de datum van de workshop controleer je de datum, het tijdstip en de locatie van de ouderworkshop bij de contactpersoon van de desbetreffende BSO of KDV, doe dit telefonisch. Vraag hierbij ook naar de hoeveelheid aanmeldingen, hoeveel kinderen er mee komen en of er een aparte ruimte is om de kinderen op te vangen. Vraag of er koffie en thee aanwezig is op de locatie, of er stoelen beschikbaar zijn en welke mogelijkheden er zijn om te koken. Dit in verband met het mee te brengen materiaal en etenswaren. Vraag ook of er ouders of kinderen zijn met een voedselallergie of voedselintolerantie in verband met de maaltijd. Stap 5: Verzamel alle benodigde materialen voor de ouderworkshop. Gebruik hiervoor de materialenchecklist achter in het draaiboek. Bepaal met je teamleden wie er voor de maaltijd zorgt. Dit houdt in dat er ingrediënten moeten worden gekocht, zie maaltijdchecklist achter in het draaiboek, en eventuele voorbereidende handelingen moeten worden gedaan en wie de maaltijd/materialen/etenswaren vervoert. Zorg dat je weet waar je heen moet en hoe je daar heen kan komen. Print een routeplanner uit of zoek uit hoe je er met het openbaarvervoer kunt komen. Stap 6: Neem voor jezelf nogmaals de workshop goed door. Weet welke onderdelen je moet presenteren. Bedenk wat je wil zeggen en welke handelingen je wil maken. Stap 7: Zorg dat je minimaal driekwartier voor aanvang van de workshop aanwezig bent op locatie, zodat je alles klaar kunt zetten, voorbereidingen kunt treffen en eventueel kunt koken. Wanneer je vertraging hebt laat dit dan zo snel mogelijk weten aan je teamleden, zie contactlijst projectmedewerkers. Verdeel de taken voor de workshopavond, wie doet de ontvangst, wie begeleidt/geeft de workshop, wie doet de kinderopvang en wie dient het eten op. Stap 8: Zet alle materialen klaar. Zet stoelen klaar, leg werkbladen klaar, leg stiften lijm en plaatjes klaar, maak een foldertafel. Zorg dat alle benodigdheden voor de maaltijd klaar staan. Zorg dat er een ruimte beschikbaar is voor de opvang van de kinderen. Stap 9: Ontvang de ouders, houdt bij wie er zijn gearriveerd, via de gastenlijst. Biedt ze koffie en thee aan en leg uit waar de workshop zal plaatsvinden. Als iedereen er is zorg dat ze plaatsnemen en de workshop kan beginnen. Mocht het al tijd zijn om te beginnen, maar zijn niet alle ouders aanwezig, dan is het advies om wel van start te gaan. Dit in verband met het volle programma en strakke tijdsplanning Stap 10: Start de workshop!! Zie hiervoor ‘uitleg ouderworkshop’. Stap 11: Zorg voor een goede afsluiting. Deel de placemats, zie materialenbox, uit en geef ouders een feedbackformulier. Geef aan dat ouders het feedbackformulier direct moeten invullen en bij de uitgang kunnen inleveren. Laat de ouders uit.

7


Stap 12: Ruim alle gebruikte materialen op, gooi weg wat weg kan en neem weer mee terug wat nog gebruikt kan worden. Stap 13: Bedank de BSO/KDV medewerkers voor hun gastvrijheid en wens ze een fijne avond!! Uitleg ouderworkshop Hieronder staat de gehele workshop tot in de detail uitgeschreven. Er staat vermeld wat je moet doen, hoelang het onderdeel mag duren en welke materialen je nodig hebt. Er blijft ruimte voor eigen invulling, maar probeer de rode draad goed vast te houden. Dit in belang van de tijdsindeling van de avond en de betrouwbaarheid en validiteit van de workshop. Inleiding Geplande tijd: 5 minuten Doel van het onderdeel inleiding: Ouders een duidelijk overzicht van de avond geven zodat zij weten wat ze kunnen verwachten. Uitvoering onderdeel inleiding: Als eerste heet je alle ouders en kinderen van harte welkom en stel je jezelf en het gehele team voor. Je vertelt wat het doel van de ouderworkshop is en vertelt in het kort welke onderdelen we zijn en wat ouders bij de onderdelen kunnen verwachten. Vertel ook wat de maaltijd is voor die avond. Benodigde materialen voor deze opdracht:  Sheets, powerpointpresentatie of flap-overs met gegevens, afhankelijk van de locatie mogelijkheden. Onderdeel bewegen Geplande tijd: ± 20 minuten Doel van het onderdeel bewegen: Het doel van deze interventie is om de ouders en hun kinderen bewust te maken van hun dagelijkse beweging. De meeste ouders denken dat zij en hun kinderen voldoende beweging krijgen per dag of verspreidt over de week, maar uit onderzoek is gebleken dat dit niet zo is. De volledige onderbouwing is terug te vinden in hoofdstuk 4 van het onderzoeksverslag. Dit doel wordt bereikt door op een speelse manier, die zowel de kinderen als ouders leuk vinden, inzicht te krijgen in hun dagelijkse hoeveelheid beweging. Subdoelstellingen:  Ouders en kinderen met elkaar in gesprek laten gaan over hun dagelijkse beweging.  Ouders onderling in gesprek laten gaan over de verschillende situaties die gaan over beweging.  Kennisvergroting over dagelijkse beweging. Uitvoering onderdeel bewegen: De kinderen gaan samen met hun ouders een werkblad invullen betreffende hun dagelijkse activiteiten. Hierbij kunnen zij per uur aangeven aan welke bewegingsactiviteiten zij hebben gedaan, voorbeelden hiervan kunnen zijn: op de fiets naar school, in de pauze buitenspelen, sportactiviteiten, buitenspelen na schooltijd, televisie kijken, bordspelletjes, computeren of iets heel anders. Dit kunnen zij doen met behulp van geschreven tekst, plaatjes en tekeningen. Hiervoor zijn allemaal potloden, stiften, plaatjes, lijm en scharen beschikbaar. Dit mag maximaal 10 minuten duren.

8


Hierna wordt aan een á twee ouders en kinderen gevraagd om hun werkblad toe te lichten. Aan de hand van deze voorbeelden kan er verdere informatie/ toelichting/ feiten gegeven worden. Extra informatie die gegeven wordt: In Nederland is een norm voor dagelijks bewegen opgesteld. Deze norm wordt gedefinieerd naar de verschillende leeftijdscategorieën: jeugd, volwassen en ouderen 55+. Voor de jeugd (jonger dan 18 jaar) luidt de norm: Dagelijks een uur matig intensieve lichamelijke activiteit, waarbij de activiteit minimaal tweemaal per week gericht is op het verbeteren of handhaven van lichamelijke fitheid (kracht, lenigheid en coördinatie). Voor volwassenen van 18 tot 55 jaar luidt deze norm: Een half uur matig intensieve lichamelijke activiteit op ten minste vijf, bij voorkeur alle dagen van de week. Voor ouderen 55+ luidt de norm: Een half uur matig intensieve lichamelijke activiteit op ten minste vijf, bij voorkeur alle dagen van de week; voor niet actieven, zonder of met beperkingen, is elke extra hoeveelheid lichaamsbeweging meegenomen. Tips voor ouders en kinderen om dagelijks extra te bewegen:  Buitenspelen in de speeltuin.  Leuke, energieverbruikende activiteiten voor kinderen in en rond het huis  Spel 1: Dweilhockey: Benodigdheden: 2 bezems en 1 dweil: De kinderen hebben allebei een achterlijn, deze functioneert als doel die ze moeten verdedigen of juist overheen moeten om te scoren.  Spel 2: Blind doolhof: Maak een pad door het huis waardoor iemand geblinddoekt door heen begeleid kan worden als een doolhof. Zorg er voor dat het van makkelijk naar moeilijker gaat. Dit kan ook eventueel op tijd worden gedaan.  Spel 3: Ballon hooghouden: Probeer de ballon niet op de grond te laten komen zonder dat deze wordt vastgehouden. Het moeilijker maken van het spel kan door nog alleen maar de ballon aan te mogen raken met knie en voet.  Spel 4: Kinderen in de knoop Als er wat meer mensen zijn kan je met zijn alle hand in hand in een cirkel te gaan staan, terwijl een iemand naar de gang gaat. De groep probeert een zo groot mogelijke knoop te maken van de cirkel. De persoon die naar de gang is gegaan komt terug en haalt de groep uit de knoop.  Studenten van de opleiding Fysiotherapie kunnen hier ook nog een eigen invulling aangeven. Mochten zij nog andere leuke tips hebben voor dagelijks extra beweging, dan kunnen zij deze hier meedelen aan de ouders. Benodigde materialen voor deze opdracht:  Werkbladen bewegen (op A3 formaat)  Stiften, potloden  Lijm  Scharen  Plaatjes om te plakken

9


Onderdeel voeding Geplande tijd: ± 20 minuten Doel van het onderdeel voeding: Ouders en hun kinderen bewuster maken van de keuzes die zij maken ten aanzien van de producten die zij kopen/ gebruiken. Dit wordt gedaan aan de hand van een dagmenu opdracht. Bij deze opdracht kunnen ouders samen met hun kinderen een gezond dagmenu samenstellen, dat bestaat uit drie maaltijden en eventuele tussendoortjes. Subdoelstellingen:  Ouders en kinderen met elkaar in gesprek laten gaan over hun dagelijkse voeding.  Ouders onderling in gesprek laten gaan over voeding en de mogelijke veranderingen die zij hierin kunnen aanbrengen.  Kennisvergroting over ‘gezonde’ voeding. Uitvoering onderdeel voeding: Er staan vier tafels klaar waarop plaatjes liggen uit de schijf van vijf. De tafels zijn onderverdeeld in ontbijt, lunch, avondmaaltijd, tussendoortjes en dranken. Deze verdeling is gemaakt om de groep een beetje op te breken, zodat niet iedereen tegelijkertijd hetzelfde pakt en aan maar één tafel bezig is. Er zijn op dit onderdeel twee variaties mogelijk. Variatie 1 voor een kleine groep minder dan zes ouders is: Iedere ouder maakt aan de hand van de plaatjes die er liggen een dagmenu. Laat ouders elk bij een andere tafel starten en laat ze dan rouleren. Dit kan dan ongeveer 10 minuten duren. Als iedere ouder een menu heeft samengesteld dan wordt er gezamenlijk besproken wat er goed aan is en wat er eventueel aangepast zou kunnen worden aan het menu. Variatie 2 voor groepen groter dan 7 ouders: De groep wordt opgedeeld in vier á vijf groepen, deze groepen gaan samen een dagmenu maken. Laat elke groep bij een andere tafel starten en laat ze dan rouleren. Laat ouders ongeveer 3 minuten bij een tafel kijken en schuif dan door. Dit kan dan ongeveer 15 minuten duren. Als iedere groep een menu heeft samengesteld dan wordt er gezamenlijk besproken wat er goed aan is en wat er eventueel aangepast zou kunnen worden aan het menu. Als er is gekeken wat er eventueel aan de menu’s aangepast kan worden, daarna wordt er een stuk informatie gegeven over de producten en er wordt een lijst gegeven waarop mogelijkheden staan die je kunt gebruiken om een gezonde maaltijd samen te stellen. Deze menu’s zijn wel gericht op kinderen in de leeftijd van 4 tot en met 8 jaar. Benodigde materialen voor deze opdracht:  Plaatjes van voedingsmiddelen.  Voedingstabel van het voedingscentrum Onderdeel Maaltijd Geplande tijd: 20-30 minuten Doel van het onderdeel maaltijd: Een gezonde maaltijd voorzetten aan ouders en kinderen en zo een gezond voorbeeld te geven.

10


Uitvoering onderdeel voeding: Er is voor de workshop begonnen is een maaltijd gemaakt. Deze zal op dit moment uit worden geserveerd. Afhankelijk van de locatie kan het eten door ouders zelf worden opgeschept of wordt ervoor gekozen dat de workshopmedewerkers dit opscheppen. Tijdens dit eetmoment eten de workshopmedewerkers NIET zelf. Zorg dat je dit doet voordat de workshop van start gaat. Na de maaltijd worden de kinderen in een aparte ruimte opgevangen. Zie hiervoor ook de beschrijving ‘kinderen opvangen’. Benodigde materialen voor deze opdracht:  Plastic borden  Plastic bestek  Bekers  Opscheplepels  Waterkannen  Servetten Onderdeel informatieoverdracht overgewicht en groei/ontwikkeling. Geplande tijd: ±10 minuten Doel van het onderdeel informatieoverdracht overgewicht en groei/ontwikkeling: Ouders bewust maken van de gevolgen die overgewicht heeft op kinderen nu en op latere leeftijd. Uitvoering onderdeel informatieoverdracht overgewicht en groei/ontwikkeling Het volgende onderdeel bestaat uit informatie over overgewicht en de gevolgen ervan. Er zal worden verteld wat energiebalans is en wat de gevolgen zijn als de energiebalans niet meer in balans is. Energiebalans is de balans tussen de inname van voeding en de hoeveelheid verbranding van voeding in vorm van bewegen. Verbruik je evenveel energie als dat je opneemt. Te weinig beweging, dus te weinig energieverbruik en te veel inname van voeding dus te veel energie-inname leidt tot disbalans in de energiebalans wat kan leiden tot overgewicht. Andersom is ook mogelijk. Te veel beweging en te weinig inname van voeding leidt tot afvallen van gewicht en eventueel met uiteindelijk resultaat ondergewicht. Wanneer de energiebalans is uitgelegd zal er het een en ander worden verteld over overgewicht. Zo zal worden verteld dat uit onderzoek gebleken is dat 70% van de kinderen die te dik zijn, dit op volwassen leeftijd ook zijn (Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO, 2008). Uit onderzoek is verder gebleken dat er in Nederland een stijgende lijn zit in het percentage overgewicht bij jonge kinderen. Volgens een studie van TNO (2006) is bij jongens de prevalentie van overgewicht gemiddeld 13,5%, bij meisjes 16,7%. Vooral voor jongens stijgt de prevalentie met de leeftijd. De prevalentie van obesitas is voor jongens gemiddeld 2,9% en voor meisjes 3,3. Bij jongens van negen jaar is overgewicht met bijna 80% toegenomen sinds 1997 (van 9,0% naar 16,1%), hetzelfde geldt voor meisjes op achtjarige leeftijd (van 13,9% naar 24,6%). Voor twaalfjarige jongens (van 7,4% naar 16,2%) en voor vijftienjarige meisjes (van 10,0% naar 20,1%) is de prevalentie zelfs ruim verdubbeld. Daarnaast zal worden verteld welke risico’s overgewicht op jonge leeftijd heeft. Er zijn naast alleen lichamelijk ongemakken veel meer gevolgen. Lichamelijk zijn er veel klachten direct af te leiden van het (overmatig) overgewicht, zoals pijnlijke gewrichten en moeilijk kunnen bewegen. Daarnaast is er ook veel comorbiteit met obesitas. Bijvoorbeeld hart- en vaatziekten, diabetes type 2, verschillende vormen van kanker, artrose en ademhalingsproblemen zoals obstructieve slaapapneu. Naast alle lichamelijk klachten die iemand met overgewicht of obesitas heeft, heeft een persoon met overgewicht of obesitas meer kans op psychosociale problemen. Mensen die te dik zijn hebben vaak last van stigmatisatie en discriminatie. Dit zorgt voor een negatief beeld dat voor de ontwikkeling van

11


een positief zelfbeeld funest is, vooral voor jonge kinderen en adolescenten kan dit veel tot gevolg hebben. Naast de reactie van anderen, kan een persoon met overgewicht of obesitas hinder ondervinden van zijn grote lichaam tijdens dagelijkse dingen, zoals een boodschap doen of naar de bioscoop te gaan, maar ook aankleden en schoenveters strikken. Dit kan er toe leiden dat deze mensen minder vaak de straat op durven en zo in een sociaal isolement komen. Er zal ook worden verteld dat de maatschappij hedendaags (nog) niet is ingericht aan de lichaamsomvang van obese mensen. Hierdoor zijn veel openbare gelegenheden niet of nauwelijks toegankelijk voor obese mensen. Het maatschappelijke gevolg is dat er aanpassingen moeten worden gedaan in onder andere openbare ruimtes om deze ook voor obese mensen toegankelijk te houden. Hierbij kan gedacht worden aan aangepaste stoelen in wachtruimtes, theaters en bioscopen en in bussen en treinen. Bij allerlei attributen moet gekeken worden of de afmetingen nog wel bruikbaar zijn of dat er nieuwe afmetingen nodig zijn. Denk aan onder andere aan kledingafmetingen, afmetingen van deuren, ziekenhuisbedden, speeltoestellen en injectienaalden. Naast de inrichting van de maatschappij ,dat moet veranderen, zorgen obese mensen ook voor oplopende staatskosten voor de zorg. Als eerste zijn er directe kosten verbonden aan de zorg voor obese mensen. Onder directe kosten wordt verstaan, de kosten die worden gemaakt door de lichamelijke aandoening. Daarnaast bestaan er ook indirecte kosten zoals werkverzuim en arbeidsongeschiktheid. De verhouding van directe op indirecte kosten zijn 1:4 (Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO, 2008) Dit kwam in 2006 (VTV-Rapport 2006 in Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO, 2008) neer op kosten van respectievelijk €500 miljoen en €2 miljard bij ernstig overgewicht in Nederland. Omdat duidelijk wordt dat wanneer er niets aan de voorkoming van overgewicht en obesitas wordt gedaan de mate van overgewicht met 41% zal toenemen in 20 jaar tijd en de mate van obesitas met 18% (Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO, 2008). Hieruit kan worden geconcludeerd dat wanneer er niks wordt gedaan aan de voorkoming van overgewicht en obesitas de kosten alleen nog maar verder op zullen lopen. Om alle feiten goed over te brengen wordt er aangeraden om hoofdstuk 5 van het onderzoeksrapport nogmaals goed door te lezen. Benodigde materialen voor deze opdracht:  Sheets, powerpointpresentatie of flap-overs met gegevens, afhankelijk van de locatie mogelijkheden. Onderdeel BMI bereken en buikomvang meten Geplande tijd: 10-15 minuten Doel van het onderdeel BMI meten: Ouders bewust maken wat een gezonde BMI is, wat een normale buikomvang is voor kinderen en volwassenen en wat de gevolgen zijn van een hoger getal. Dit laten we zien doormiddel van een tabel waarin BMI waarden staan en een grafiek waarin de buikomvang is af te lezen. Subdoelstellingen:  Kennisvergroting over ‘gezonde’ BMI waarden.  Kennisvergroting over ‘gezonde’ buikomvang waarden Uitvoering onderdeel BMI bereken: Er wordt aan de hand van voorbeelden, op ons zelf of op een vrijwillige ouder een BMI berekening gegeven. Deze berekening kan gemaakt worden doormiddel van de volgende berekening: Deel je gewicht door je lengte, en deel de uitkomst nogmaals door je lengte

12


Uitvoering onderdeel buikomvang meten: De middelomtrek wordt staand gemeten met een ontblote buik of met alleen lichte onderkleding aan. De middelomtrek wordt gemeten door de “kleinste diameter” van de romp te bepalen tussen de bovenzijde van de bekkenkam en de onderzijde van de ribbenboog. Stel visueel dit punt vast en positioneel het meetlint op die hoogte. Ga daarbij na of het meetlint horizontaal loopt. De middelomtrek wordt afgelezen aan het eind van een normale uitademing. Wacht dit rustig af bij zuigelingen en peuters. Bij oudere kinderen kun je vragen of ze eens willen zuchten. Lees de middelomtrek in centimeters af. Let op: voor het correct aflezen mag de lintmeter de huid niet samendrukken. Benodigde materialen voor deze opdracht:  Rekenmachine  Niet rekbaar meetlint  Pen en papier  Body Mass Index tabellen voor jongens en meisjes  Grafieken tailleomtrek voor jongens en meisjes Onderdeel opvoeding Geplande tijd: ± 20 minuten Doel van het onderdeel opvoeding: Ouders bewust maken van hun eigen voorbeeldfunctie en welke invloed dit heeft op hun kinderen. Ouders laten zien dat er verschillende opvoedstijlen zijn en hoe deze de levensstijl kunnen beïnvloeden. Subdoelstellingen: Ouders met elkaar in discussie laten gaan over dagelijks opvoedthema’s en de keuzes die hierin gemaakt kunnen worden. Uitvoering onderdeel opvoeding: Als eerste komt er een stuk informatieoverdracht. Het onderdeel wordt gestart met uitleg welke rol ouders hebben omtrent de gezondheid van hun kind. Er zal worden besproken dat ouders een voorbeeldfunctie hebben naar hun kind toe. In het kort zal worden uitgelegd hoe deze voorbeeldfunctie te werk gaat aan de hand van de sociale leertheorie. Er moet worden verteld dat kinderen mensen imiteren en dat dit meestal personen zijn die dicht bij het kind staan. Daarnaast moet duidelijk worden uitgelegd wat de rol van belonen en straffen hierbij is. Er zijn vier belangrijke factoren die zorgen dat imitatie wordt aangemoedigd: 1. Wanneer er een verzorgende band bestaat tussen model en imitator 2. De macht van het model. Een belangrijk persoon wordt eerder nagedaan dan zomaar iemand van de straat. 3. Als de imitator in een toestand bevindt met verhoogde emotionaliteit. 4. Als er overeenkomsten zijn tussen model en imitator. Hoe meer overeenkomsten hoe meer kans op imitatie. Zie voor meer uitleg en voorbeelden hoofdstuk 7 in het onderzoeksverslag. Daarnaast zal ook worden uitgelegd dat de manier van opvoeden invloed heeft op het overgewicht bij kinderen. Er moet ouders worden verteld dat er vier opvoedstijlen zijn. Autoritaire, autoritatief, permissieve/toegeeflijke en verwaarlozende opvoedstijl. Er zal in het kort moeten worden uitgelegd wat elke opvoedstijl inhoud. Daarna zal worden verteld dat een autoritatieve opvoedstijl de meest gunstige opvoedstijl is voor een gezonde levensstijl. Aan de hand van hetgeen dat is verteld in dit onderdeel maar ook wat betreft de andere onderdelen

13


zal de workshop eindigen met stellingen waarover gediscussieerd kan worden. De stellingen staan hieronder genoteerd. Wanneer de tijd krap is, kies je eerst de stellingen uit met ondersteuning van beeld materiaal, als beeldmateriaal mogelijk is. Anders wordt aangeraden alle stellingen aan bod te laten komen. Het is belangrijk om multimedia en informatieoverdracht af te wisselen om zo ook de interesse en concentratie van ouders aan het eind vast te houden. Stellingen voor discussie:  Ik dwing mijn kind om groente en fruit te eten zodat het aan zijn dagelijkse twee stuks fruit en twee ons groente komt? -> Strijd aan tafel 00.32-01.36 op dvd Voedingscentrum  Ik dwing mijn kind om buiten te spelen, ook als deze niet wilt, zodat het aan zijn dagelijkse 60 minuten beweging komt?  Voor goed gedrag beloon je jouw kind met snoep? -> Straffen en belonen 14.25-15.20 op dvd voedingscentrum  Om het goede voorbeeld te geven aan mijn kinderen eten we altijd aan tafel en niet bij de tv of computer. -> voorbeeldfunctie 10.40-12.15 op dvd voedingscentrum  Aan welke regels moet een traktatie op school voldoen? Als u kind jarig is mag het trakteren in de klas. Een groot feest! Maar aan welke regels moet een traktatie voldoen?

Benodigde materialen voor deze opdracht:  Sheets, powerpointpresentatie of flap-overs met gegevens, afhankelijk van de locatie mogelijkheden.  Dvd ‘Eetplezier & beweegkriebels’  Stellingen Kinderen opvangen Na de maaltijd zullen de kinderen worden opgevangen in een aparte ruimte. Vooraf is besproken wie van de workshopmedewerkers hiervoor zorgt en welke ruimte hiervoor gebruikt wordt. Eventueel kan er in overleg met de BSO of KDV er voor worden gekozen dat een medewerker van de BSO of KDV de kinderen opvangt. Regel dit voordat de workshop begint. Tijdens de opvang kunnen kinderen zelf weten wat ze doen. Geef wel aan wat er allemaal mogelijk is. Bespreek voor de workshop begint met de medewerker van de BSO/KDV af welke spelmaterialen je mag gebruiken van de BSO/KDV. Ga er niet van uit dat je al het materiaal zomaar mag pakken. Al het materiaal dat je van de BSO of KDV gebruikt moet na de workshop ook allemaal opgeruimd worden. Denk hieraan bij de keuze van het spelmateriaal. Vanuit Fit en Vitaal wordt aangeraden om gebruik te maken van de Toolkids die op de locaties aanwezig zijn. Dit om de kinderen ook een leuke en leerzame avond te geven. Verder zullen er in de materialenbox kleurplaten aanwezig zijn, zodat kinderen kunnen kleuren. Wanneer kinderen niet met de Toolkids willen spelen en niet willen kleuren, zorg dan dat ze alleen spelen met het materiaal waarvan is afgesproken dat het mag worden gebruikt.

14


Bijlage 1

15


Voorbeeld contactlijst workshopmedewerkers

16


Bijlage 2

17


Beste ouder(s) en verzorger(s), Zoals u weet werkt de kinderopvangorganisatie van uw kind(eren) met het Fit en Vitaal leefstijlprogramma. In dit programma zijn de kinderen op een speelse manier bezig met gezond eten en bewegen. De 0-meting van dit project is inmiddels afgerond en daar heeft uw kind en/of kinderen, uzelf en de pedagogisch medewerkers van de kinderopvangorganisatie aan meegedaan.

Wij hopen u van harte te zien tijdens de workshop. Op de kinderopvangorganisatie van uw kind(eren) zal een intekenlijst voor de workshop komen te liggen. Via deze intekenlijst kunt u invullen of u aanwezig bent bij de workshop en met hoeveel personen u de workshop zult bijwonen.

Met vriendelijke groet,

Medewerkers HAN Projectteam Fit en Vitaal

18

[email protected]

Meer informatie over het project is te vinden op www.projectfitenvitaal.nl



De workshop zal op ……. januari/februari in de avond plaatsvinden aansluitend aan de kinderopvang. De workshop zal ongeveer twee uur duren. Uw kind is van harte welkom en zal deels worden betrokken bij de workshop, voor de overige tijd is er opvang geregeld. Tevens zal er voor u en uw kind(eren) een gezonde maaltijd worden geserveerd zodat u thuis ook niet meer hoeft te koken.

www.projectfitenvitaal.nl

Tijdens deze workshop wordt aandacht besteed aan gezonde voeding en gezond bewegen en aan de vraag hoe u dit in uw levensstijl kunt toepassen. Naast nuttige informatie en tips over gezonde voeding en gezond bewegen wordt er ook gewerkt met leuke en leerzame interactieve opdrachten. Er zal onder andere een werkblad worden ingevuld om te kijken hoeveel beweging uw kind(eren) krijgen op een dag, er zal gezamenlijk aan de hand van voorbeelden een gezond dagmenu worden samengesteld en u zal aan de hand van stellingen met elkaar in gesprek gaan over opvoeding en een gezonde levensstijl.



De kinderen zijn samen met de pedagogisch medewerkers aan de slag gegaan met de ToolkiDs, hierbij gaan ze bijvoorbeeld gezonde smoothies maken, rennen op een abrikoos en daarna kijken hoelang het duurt voordat deze verbrand is en ze gaan ervaren hoe Expeditie Robinson voor kinderen eraan toe gaat. De pedagogisch medewerkers krijgen een training om ze bij te scholen op het gebied van voeding, beweging en het stimuleren van gezonde leefstijl. Daarnaast wordt er een interactieve workshop voor ouders georganiseerd waar u en uw kind(eren) aan mee kunnen doen.

PROJECT FIT EN VITAAL

Betreft: Workshop ouders project Fit en Vitaal

Postbus 6960 6503 GL Ni jmegen

Nijmegen, januari 2010


Bijlage 3

19


Materialenchecklist  Materialenbox met daarin:  Het draaiboek  Stiften, potloden  Lijm  Scharen  Rekenmachine  Niet rekbaar meetlint  Pen en papier  Plaatjes om te plakken  Plaatjes van voedingsmiddelen  Dvd ‘Eetplezier & beweegkriebels’  Voedingsmiddelentabel  Werkblad bewegen  Body Mass Index tabellen voor jongens en meisjes  Grafieken tailleomtrek voor jongens en meisjes  Feedbackformulieren  Cd met powerpointpresentatie (afhankelijk van de locatie mogelijkheden moeten sheets of flap-overs met gegevens zelf worden gemaakt a.d.h.v. de powerpointpresentatie, afhankelijk van de locatie mogelijkheden)  Plastic borden  Plastic bestek  Bekers  Servetten  Folders  Gezond eten en bewegen met kinderen van 1 tot en met 4 jaar  Gezond eten en bewegen met kinderen van 4 tot en met 8 jaar  Zo Gezond! Gezond eten en bewegen met kinderen van 9 tot en met 12 jaar  Eet het goed voorbeeld  Schijf van vijf  Gezond groot worden  Recept maaltijd Fit en Vitaal  Hand-out in vorm van placemat    

Beamer (indien nodig) Laptop (indien nodig) Koffie/ thee (op locatie?) Stoelen (op locatie?)

20


Bijlage 4

21


Maaltijdchecklist Koolsalade met gerookte kip voor 4 personen  400 gram witte kool  1 bosje bieslook  1 krop sla  1 handje rozijnen  4 eetlepels yofresh  200 gram gerookte kip  Sap van een halve citroen  0.5 eetlepel mosterd  Zout  Peper Spaghettini salade voor 4 personen  1 pak spaghettini  1 blikje maïs  1 groene of rode paprika  Augurken  2 blikjes tonijn op water of 1 blikje smac  2 eetl mayonaise  2 eetl slasaus

22


Bijlage 5

23


Werkblad bewegen (moet geprint worden op A3 formaat)

24


Bijlage 6

25


Voedingsmiddelentabel Bij voorkeur

Middenweg

Bij uitzondering

Alle soorten verse groente, Groente in diepvries, blik of pot zonder toevoegingen Alle soorten vers fruit, fruit in diepvries, fruit in blik of pot op water of eigen sap Volkorenbrood (alle soorten), roggebrood, volkoren krentenbrood, mueslibrood, volkoren knäckebröd Brinta, bambix naturel

Groentepuree

Groente a la crème of met saus

Vruchtenpuree zonder toegevoegde suiker

Fruit in blik of pot op siroop

Bruin brood (alle soorten)

Wit brood, krentenbrood, beschuit (alle soorten), knäckebröd goudbruin, croissant Muesli, cornflakes, rice crispies

Aardappelen, rijst, pasta, peulvruchten

Gekookte aardappelen, peulvruchten (alle soorten)

Volkoren pasta, zilvervliesrijst, aardappelpuree, couscous

Gebakken aardappelen, frites, aardappel-kroketten, pasta, rijst

Vlees, kip, eieren, vleesvervangers

Kip zonder vel, biefstuk, rosbief, varkensfilet, varkenshaas, varkensfricandeau, hamlap, runderbaklappen, entrecote, tartaar, gekookt ei, Quorn, Valess, GoodBite, Tivall, tempé, tofu, noten, peulvruchten Beenham, achterham, kipfilet, schouderham, casseler rib, gekookte lever, varkensfricandeau, magere knakworst Alle verse vis en vis in diepvries en blik, zoute en zure haring, gestoomde makreel, gerookte zalm, mosselen, garnalen Magere melk, karnemelk, magere yoghurt, magere kwark, magere vla met zoetstof, magere vruchtenyoghurt met zoetstof, yoghurtdrank met zoetstof

Rundergehakt, kip met vel

Gehakt, hamburger, lamsvlees, doorregen rundvlees, schouder-karbonade, varkenslap, slavinken, worst, gebakken ei

Knakworst

pekelvlees, alle soorten worst, rauwe ham, leverkaas, rookvlees, leverpastei, pate Vissticks, kibbeling, lekkerbekje

Halfvolle melk, halfvolle yoghurt, magere vruchtenkwark

Kaas

20+ en 30+ kaas, 30+ Camembert, Mozzarella, hüttenkäse, verse geitenkaas, verse light kaas

Vetten

Halvarine, alle soorten olie, vloeibare margarine en vloeibare bak-, braad- en frituurproducten Koffie en thee zonder suiker, (mineraal) water, frisdranken zonder energie

40+ Edammer, 45+ Camembert, 50+ Brie, Maasdammer, 40+ Friese nagelkaas, St. Paulin, Parmezaanse kaas, Limburgse kaas Margarine in een kuipje met meer dan 40% vet

Volle melk, volle yoghurt, volle vla, magere vla met suiker, alle soorten vruchtenyoghurt en yoghurtdranken met suiker, alle soorten chocolademelk met suiker, alle soorten pudding 48+ Goudse kaas, alle soorten smeerkaas en korstloze kaas, alle soorten roomkaas, 60+ (room-)brie, Bluefort, Roquefort, Emmentaler, Gruyere, Stilton, Cheddar, rookkaas Margarine in pakjes, roomboter, hard bak, braad- en frituurvet Vruchtensap, gewone frisdranken, sportdranken, alle alcoholhoudende dranken

Groente

Fruit

Brood

Graanproducten

Vleeswaren

Vis

Melk(producten)

Dranken

Havermout

Frisdranken met maximaal 30 kcal per 100 ml

Schema afkomstig van www.voedingscentrum.nl

26


Bijlage 7

27


Body Mass Index tabellen voor jongens en meisjes Deze tabel geeft een beoordeling van de Body Mass Index bij Meisjes BMI bij onderge-

BMI bij normaal

wicht

gewicht

2

< 14,74

3

leeftijd

BMI bij overgewicht

BMI bij obesitas

14,74- 18,02

18,02-19,81

19,81 <

< 14,38

14,38- 17,56

17,56-19,36

19,36 <

4

< 14,15

14,15- 17,28

17,28-19,15

19,15 <

5

< 13,97

13,97- 17,15

17,15-19,17

19,17 <

6

< 13,92

13,92- 17,34

17,34-19,65

19,65 <

7

< 14,00

14,00- 17,75

17,75-20,51

20,51 <

8

< 14,16

14,16- 18,35

18,35-21,57

21,57 <

9

< 14,42

14,42- 19,07

19,07-22,81

22,81 <

10

< 14,78

14,78- 19,86

19,86-24,11

24,11 <

11

< 15,25

15,25- 20,74

20,74-25,42

25,42 <

12

< 15,83

15,83- 21,68

21,68-26,67

26,67 <

13

< 16,43

16,43- 22,58

22,58-27,76

27,76 <

14

< 17,01

17,01- 23,34

23,34-28,57

28,57 <

15

< 17,52

17,52- 23,94

23,94-29,11

29,11 <

16

< 17,95

17,95- 24,37

24,37-29,43

29,43 <

17

< 18,33

18,33- 24,70

24,70-29,69

29,69 <

18

< 18,50

18,50- 25,00

25,00-30,00

30,00 <

Deze tabel geeft een beoordeling van de Body Mass Index bij Jongens BMI bij onderge-

BMI bij normaal

wicht

gewicht

2

< 14,94

3

leeftijd

BMI bij overgewicht

BMI bij obesitas

14,94- 18,41

18,41-20,09

20,09 <

< 14,54

14,54- 17,89

17,89-19,57

19,57 <

4

< 14,30

14,30- 17,55

17,55-19,29

19,29 <

5

< 14,12

14,12- 17,42

17,42-19,30

19,30 <

6

< 14,03

14,03- 17,55

17,55-19,78

19,78 <

7

< 14,06

14,06- 17,92

17,92-20,63

20,63 <

8

< 14,20

14,20- 18,44

18,44-21,60

21,60 <

9

< 14,41

14,41- 19,10

19,10-22,77

22,77 <

10

< 14,69

14,69- 19,84

19,84-24,00

24,00 <

11

< 15,03

15,03- 20,55

20,55-25,10

25,10 <

12

< 15,47

15,47- 21,22

21,22-26,02

26,02 <

13

< 15,98

15,98- 21,91

21,91-26,84

26,84 <

14

< 16,54

16,54- 22,62

22,62-27,63

27,63 <

15

< 17,13

17,13- 23,29

23,29-28,30

28,30 <

16

< 17,70

17,70- 23,90

23,90-28,88

28,88 <

17

< 18,24

18,24- 24,46

24,46-29,41

29,41 <

18

< 18,50

18,50- 25,00

25,00-30,00

30,00 <

Bron: CBO-richtlijn Diagnostiek en behandeling van obesitas bij volwassenen en kinderen (2008) www.voedingscentrum.nl 25juni2009 (op 5 november 2010).

28


Bijlage 8

29


Grafieken tailleomtrek voor jongens en meisjes

30


31


32


Bijlage 9

33


34


Bijlage 10

35


Feedbackformulier Ouderworkshop Fit & Vitaal 2011 U heeft zojuist onze ouderworkshop van Fit & Vitaal gevolgd Wij van het projectteam zijn benieuwd wat u ervan heeft gevonden. Hieronder staan een aantal punten geformuleerd waar u kunt aangeven wat u er van vond. Deze feedbackformulieren zullen worden meegenomen bij een eventuele vervolg workshop. Het feedbackformulier bestaat uit verschillende vragen waar op kan antwoorden van slecht tot zeer goed. Inhoud van de workshop is passend bij de doelgroep

Inhoud van de workshop is van een goede kwaliteit

Structuur van de workshop is evenredig

De overgangen van de workshoponderdelen zijn duidelijk

De kwaliteit en leesbaarheid van mediagebruik is

De hoeveelheid media die is gebruikt is

De bediening van de media is

Beoordeling  Uitstekend  Goed  Voldoende  Redelijk  Slecht  Uitstekend  Goed  Voldoende  Redelijk  Slecht  Uitstekend  Goed  Voldoende  Redelijk  Slecht  Uitstekend  Goed  Voldoende  Redelijk  Slecht  Uitstekend  Goed  Voldoende  Redelijk  Slecht  Uitstekend  Goed  Voldoende  Redelijk  Slecht  Uitstekend  Goed  Voldoende  Redelijk  Slecht

Mogelijkheid tot aanvulling / + en - punten

Zie achterzijde

36


De informatie die in de workshop is gegeven is toepasbaar in de thuissituatie Er was in de workshop voldoende afwisseling tussen informatie en opdrachten Er waren voldoende mogelijkheden om vragen te beantwoorden

De vragen werden op een professionele manier beantwoord.

De kinderen zijn op een effectieve manier bij de workshop betrokken

Beoordeling  Uitstekend  Goed  Voldoende  Redelijk  Slecht  Uitstekend  Goed  Voldoende  Redelijk  Slecht  Uitstekend  Goed  Voldoende  Redelijk  Slecht  Uitstekend  Goed  Voldoende  Redelijk  Slecht  Uitstekend  Goed  Voldoende  Redelijk  Slecht

Mogelijkheid tot aanvulling / + en - punten

Bedankt voor het invullen van dit feedbackformulier Met vriendelijke groet, Team Fit & Vitaal

37

Draaiboek ouderworkshop

Recommend Documents