SWV Zaanstreek PO
Handelingsgericht arrangeren “Wat merkt de leerkracht ervan dat hij/zij er toe doet? In mijn handelen als IB-er”
Mirella van Minderhout NVO-Orthopedagoog-Generalist, Onderwijskundige Cognitief gedragstherapeut VGCt
[email protected] 1
Doelen scholing: • •
•
•
•
•
IB-ers zijn op de hoogte van wat arrangeren nu anders maakt en welke kansen er liggen. De IB-ers krijgen technieken aangereikt om de leerkracht weer meer mogelijkheden te laten zien om verder te kunnen met de groep of een betreffende leerling waar zij handelingsverlegenheid ervaren. De IB-ers doen in een kleine mate (gezien de beperkte tijd) kennis en ervaring op tav het vertalen van kindgerichte vragen vanuit de scholen/leerkrachten naar leerkracht handelen. Ofwel er ontstaat inzicht in de vraag: hoe kan ik als IB-er de leerkracht laten inzien dat zij een belangrijk instrument zijn tot gedragsverandering bij een leerling? IB-ers krijgen ideeën aangereikt tav het dusdanig uitvoeren van een observatie dat dit bijdraagt een het beïnvloeden van leerkracht gedrag ten behoeve van het tegemoet komen aan de onderwijsbehoeften van een leerling of groep leerlingen. Medewerkers hebben aan het einde van de dag observatie technieken gehoord en ervaren, zodat dit door hen direct in de praktijk ingezet kan worden. Er worden een aantal gesprekstechnieken besproken en ervaren om zelf in de praktijk toe te passen in gesprekken met leerkrachten, ten einde met weerstanden bij ouders en leerkrachten om te gaan. En een ondersteuningsteam vergadering gelijkwaardig te laten verlopen en ouders van nog sterker meerwaarde te laten zijn in het gesprek. IB-ers reflecteren op hun eigen rol in het kader van bovenstaande doelen en zijn gemotiveerd om hiermee aan de slag te gaan, met als doel aanscherpen van het handelen van de IB-er en het uitbreiden van de persoonlijke competenties van de IB-ers.
2
Handelingsgericht arrangeren = een werkwoord
3
Uitgangspunten HGW 1. 2.
3. 4. 5.
6. 7.
Werk doelgericht Kijk naar onderwijs- en opvoedingsbehoeften Afstemming en wisselwerking De leerkracht doet er toe Benut het positieve Werk constructief samen Werk systematisch en transparant
HGW – HGA (HGI) - HGD Organisatie niveau: HGW: werken: schoolniveau (team IB directie) HGA(I): arrangeren: bovenschoolsniveau (SWV jeugdzorg) HGD: diagnostiek: wat nodig is om HGA te werken
waarnemen
6) Uitvoeren groepsplan
Intern handelen 1) Groepsoverzicht/evalueren
Groeps-bespreking
2) Signaleren van leerlingen met
leerlingen
specifieke onderwijsbehoeften
realiseren 5) Opstellen
Oudergesprek
begrijpen
groepsplan 4) Clusteren leerlingen met onderwijs-
behoeften
plannen
vergelijkbare
Leerlingenbespreking
3) Benoemen onderwijsbehoeften
OPP
Oudergesprek
Externe zorg
Extern handelen Handelingsgericht begeleiden
Handelingsgerichte diagnostiek
Verwijzing Oudergesprek
We hebben goed nieuws voor de leerkracht … De leerkracht maakt het/een verschil! En… de directeur een goede tweede! Ali
7
Pedagogisch handelen +
8
Uitwerking per factor
Pedagogisch handelen
9
Invloed op leren Hattie, 2009
Invloed op leren
Leerling 50%
Ouders/thuis Omgeving 7%
Klasgenoten 6%
School/ schoolleider 7%
Leerkracht 30%
Doel leerling Onderwijs- & opvoedingsbehoeften leerling
Ondersteuningsbehoeften leerkracht/ouders Hoe ziet u dit op uw school terug in de manier van werken? 11
HGW/OGW schoolstandaard
Figuur: De Wet van Posthumus, De verdeling van de leerlingen op een schaal van vaardigheidsscores (Struiksma, Rurup, 2009)
Wijze van differentiëren Convergente differentiatie i.p.v. Intensiveren door te stapelen & dispenseren vanaf een dl van ….
Doelen Groep 4
Divergent differentiëren
Doelen Groep 4
niveau 7
niveau 5
niveau 6
niveau 4
niveau 5
niveau 2
niveau 3
Groep 4
niveau 2
Groepsoverzicht/Data (duiden): Op basis van de onderwijsbehoeften tov deze doelen kom je tot onderstaande indeling. Nam en ll
resultaat
S Bijzonderheden
Waarnemen: observaties
Begrijpen: onderwijsbehoeften
Groepsoverzicht gaat over alle leerlingen Groepsplan gaat over leerkracht handelen Groepen
Doelen
Organisatie
Aanpak leerkracht handelen:
Evaluatie:
1. Verdiept
2. Basis
3. Intensief 15
3-5% van de leerlingen heeft ernstig ordeverstorend en regelovertredend gedrag, zij hebben een specifieke aanpak nodig gericht op gedragsregulering
7-10% van de leerlingen heeft een intensieve aanpak nodig op school en thuis
85-90% van de leerlingen hebben voldoende aan preventieve maatregelen en evt. een kortdurende aanpassing gericht op de onderwijsbehoefte
Groepsoverzicht gaat over alle leerlingen Groepsplan gaat over leerkracht handelen
Wat betekent dat uw voor rol en handelen in de groepsbespreking (en ondersteuningsteam vergaderingen bij u op school)?
17
Wat is goed onderwijs/ goede basisondersteuning?
18
‘If the Children Aren’t Learning, We’re Not Teaching’ (Siegfried E. Engelmann, juni 2001) ‘Good teaching, effective teaching, is adaptive teaching (Richard Allington, 2009) Omgaan met verschillen begint bij overeenkomsten (CED, 2015) 19
Groepsoverzicht gaat over alle leerlingen Groepsplan gaat over leerkracht handelen
Waar stuurt u nu op bij de gesprekken, groepsplannen, groepsbesprekingen, observaties en andere gesprekken?
20
Door welke bril kijk je? Voorbeelden vragen die komen kind leerkracht niveau: • Veel aanvragen dyslexie onderzoeken, terwijl spellingsonderwijs niet meer is dan overschrijven van bordrij woorden. • Vraag naar gedragsstoornis van het kind terwijl de leerkracht niet consequent is en geen overwicht heeft op deze leerling. Denkt positief te zijn, maar geen compliment geeft. • Vraag naar gedragsstoornissen van kinderen/ het is zo’n moeilijke groep (4 ADHD-ers, 3 ASS, en 1 NLD-er), terwijl onvoldoende veiligheid in pedagogische klimaat wordt geboden door leerkracht.
21
Verschillende diagnostische vraagstellingen. 1. 2.
3. 4. 5. 6.
Verhelderende vraagstelling/diagnostiek: Ordening van de klachten van de CL. (bv cog gedragsth: functie analyse en Holistische theorie). Onderkennende vraagstelling: eindproduct kan verschillende uitspraken omvatten bv objectieve beschrijving, niveaubepaling, classificatie etc. Preventieve diagnostiek: zie 2, maar nu als voortijdig signaleren problemen voorkomen en vroegtijdige interventies inzetten. Verklarende diagnostiek: verklaring van het probleem en instandhoudende factoren voor het probleem. Indicerende vraagstelling: uitspraak over empirische of theoretisch onderbouwde aanbevelingen voor 1 of meerdere interventies. Begeleidingsgerichte diagnostiek: uitspraak over specifieke pedagogische of didactische behoeften een kind voor de invulling van de begeleiding.
22
Rol van IB in samenwerking met schoolondersteuningsteam (AB?):
-
-
-
Laat de vraag over de interactie tussen lk-ll gaan. Stuur aan op effectieve hulpvraag gericht op lk-ll en vergroten van de handelingsbekwaamheid van de lk en ouders. Stel doelen en formuleer ahv deze doelen de onderwijsbehoeften van een leerling en ondersteuningsbehoeften van de leerkracht. Ga door tot doelen die gesteld zijn, zijn behaald. Zie toe op uitvoerbaarheid in de groep/school. Denk out of de box versus menukaart model.
HGW & HGA = ouders actief betrekken Filmpje antwoordapparaat
Handelingsgericht werken en arrangeren = 1. Ouders vanaf het begin actief betrekken 2. Ouders als ervaringsdeskundigen en wij als onderwijsprofessionals!
Doelgedrag van begeleider: • Geef leerkracht start van traject vraag mee voor observatie of OWB en afstemming in klas (klassenmanagement) • Vraag naar handelingsbekwaamheid leerkracht en ouders (1-10). • Observeer ten alle tijden in de groep, met GO en GP in de hand. • Vanuit Doel, OWB naar OSB voor leerkracht. • Vraag naar en door (Groepsoverzicht (GO) en Groepsplan (GP)) • Vraag door: hoe tot onderwijsbehoeften (resultaat GO) en Kolom aanpak (resultaat van GP) gekomen? • Adviezen aansluiten bij GP: kolom van aanpak: adviezen? • Doelen zijn leidend in je handelen: wat is nodig om doelen te halen? = arrangeren • Van algemeen naar specifiek en weer terug naar algemeen • Vraag door naar concreet gedrag. • Wat merkt de leerkracht ervan dat hij/zij ertoe doet? • Van problemen, belemmeringen en stoornissen naar doelen en onderwijsbehoeften. • Wat merkt (leerling) morgen in de klas van dit gesprek?
29
Aandachtpunten in gesprekken met leerkrachten en ouders: -
Functioneel mee puffen Naïeve houding (concretiseer) Neerwaartse pijl techniek (wat betekent dit voor je?) Vragen naar gevoel Adviezen concretiseren, door vragen te stellen Wat merkt … morgen in de klas/thuis?
30
Motivatie van de cliënt Cliënt is: • Bezoekerstype • Klaagtype • Klanttype • Gestuurde cliënt
- nuttigvraag - schaalvraag - diverse vragen - wanneer is ander tevreden
31
Persoonlijk verwerkingsproces “een lastig kind” tart de competenties van leerkracht (en ouders)’ 1
6 2
5 3 4 verlies=toenemende stress
• • • • • •
X
groei=afnemende stress
schok – ontkenning woede – schuld geven (weerstand) onderhandelen/marchanderen depressie acceptatie integratie – doorgaan Blijf nabij de fase waarin ouders/leerkracht zitten/zit! 32
Hoe leren leraren? • • • • • • • • • •
Leraren van elkaar leren Hoe leren leraren Olievlek werking Beginnen met visie Mentaal model wat leidt tot gedrag Ervaringen delen en voorleven Met scholen bij elkaar om van elkaar te leren Stuurgroep Lk 1 minuut per maand in koffie kamer over eigen handelen Lk slechte vak literatuur bijhouden
Observeren kun je leren! Observeren volgens van Dale:
1) gadeslaan, bespieden, waarnemen 2) in acht nemen
34
Mogelijke problemen die zich voor kunnen doen bij observeren • • • • • • • • •
Verwachtingen kleuren de waarneming Laten misleiden door vooroordelen Stereotypering van bepaalde groepen/leerkrachten Generalisatie Halo-effect (goede leerling taal, zal ook wel goed zijn in rekenen) Invloed eigen referentiekader Projectie Je gelijk willen halen Interpretatie 36
Het Stappenplan • • • • • • •
Formuleren start/hulpvraag Wanneer ga je observeren? Hoe ga je het organiseren? Keuze van observatie technieken Observatie Uitwerking Gesprek met betrokkenen
37
Observeren in de Klas: • •
Je komt voor leerling x met leerkracht Y Gesprek voorafgaand aan observatie: Formuleren start/hulpvraag, samen bril kleuren. • Keuze van observatie technieken bv: - 4:1 (Crone); - ABC (Leertheorie); - “letterlijke citaten” - Waar wel transfer • Zelf feedback in 4:1 38
Handelingsgericht arrangeren = een werkwoord
39
Reflectie Hoe neem je van dat wat je nu op je crème kleurige papier staat of behandeld is van morgen mee in je werk? Wat zijn acties/ideeën die je kunt gaan doen? Ideeën uitwisselen en verzamelen. 40
