WikiWiki
INLEIDING
Aan de slag met Wikipedia in de klas
Vooraf • wat gaan we doen? • wat gaan we leren? • eindtermen – opzoekvaardigheden – leesvaardigheden – schrijfvaardigheden
• benodigdheden voor deze workshop Erwin Taets
[email protected] wikiwiki.taets.be
INLEIDING
Wat gaan we doen? • Wikipedia kritisch verkennen
1
INLEIDING
– op zoek naar onjuiste of onvolledige informatie – op zoek naar subjectieve en niet-neutrale informatie
• informatie uit lemma vergelijken met – eigen kennis uit leefwereld – informatie gevonden in andere bronnen
• een ontbrekend lemma selecteren • bronnen verzamelen en beoordelen over dit lemma • lemma toevoegen aan Wikipedia
1
INLEIDING
INLEIDING
Wat gaan we leren?
Opzoekvaardigheid
• hoe zoeken we informatie op het internet? • hoe kunnen we de betrouwbaarheid van (elektronische) bronnen nagaan? • hoe doen we aan bronvermelding? • Wikipedia
• Eindterm 21 (aso/tso)
– – – – –
wat staat in Wikipedia? en wat niet? wie stelt dit samen? wie verzorgt de inhoud? hoe correct / betrouwbaar / neutraal is Wikipedia? voordelen en valkuilen een kritische en open geest
– op zoek kunnen gaan naar verschillende gedrukte en elektronische bronnen – verschillende opzoekstrategieën kennen en kunnen gebruiken voor het doelgericht zoeken • in een bibliotheek • op het internet (ict)
– een correcte bronnenlijst op kunnen stellen – een correcte bronvermelding weer kunnen geven *
• hoe schrijven we zelf een zakelijke tekst, bedoeld als encyclopedisch lemma voor Wikipedia?
INLEIDING
INLEIDING
Opzoekvaardigheid
Leesvaardigheid
• Eindterm 18 (aso/tso)
• Eindterm 14 (aso/tso)
– leerlingen zijn bereid om (attitude) • informatie over een onderwerp te verzamelen • verschillende bronnen te raadplegen • verkregen informatie en verschillende bronnen te vergelijken • bronnen in vraag te stellen • bronnen te analyseren op correctheid, betrouwbaarheid en objectiviteit * • gebruik van ict
– leerlingen kunnen informatieve/zakelijke teksten voor een onbekend publiek lezen • eigen kennis en meningen vergelijken met die van een onbekende bron • twee of meer informatieve teksten met elkaar vergelijken en tegen elkaar afwegen • eigen kennis aanvullen en/of corrigeren
2
INLEIDING
INLEIDING
Leesvaardigheid
Leesvaardigheid
• Eindterm 14 (aso/tso)
• Eindterm 18 (aso/tso)
– vertrouwdheid met de typische kenmerken van • • • •
internettekst met omgekeerde piramidestructuur * internettekst met hyperlinks schema’s en tabellen niet-specialistische en toegankelijke wetenschappelijke teksten *
INLEIDING
– leerlingen zijn bereid (attitude) • • • •
al lezend informatie over een onderwerp te verzamelen informatie aan eigen kennis en inzicht te toetsen te reflecteren over de inhoud van de teksten een oordeel over teksten in vraag te stellen en eventueel te herzien *
INLEIDING
Leesvaardigheid
Leesvaardigheid
• Eindterm 16 (aso/tso)
• Eindterm 17 (aso/tso)
– leerlingen kunnen bij het inzetten van leesstrategieën • inhoudelijke en functionele relaties vaststellen • hoofgedachten van bijgedachten onderscheiden • feiten en meningen onderscheiden (objectieve versus subjectieve teksten) • informatie selecteren gebruikmakend van verschillende informatiekanalen * • kritisch multimediaal lezen *
– leerlingen kunnen bij het inzetten van leesstrategieën • de tekst op zijn relevantie en waarde beoordelen • de bruikbaarheid van een tekst inschatten
3
INLEIDING
INLEIDING
Schrijfvaardigheid
Schrijfvaardigheid
• Eindterm 19 (aso/tso)
• Eindterm 22 (aso/tso)
– leerlingen kunnen een zakelijke samenvatting maken van verzamelde en gelezen informatiebronnen • tot objectieve teksten • informatief en gedocumenteerd
– leerlingen zijn bereid om (attitude) • • • • •
doelgericht te schrijven schriftelijk informatie te verstrekken te reflecteren over inhoud en vorm taal, indeling, spelling te verzorgen conventies na te volgen (bv. BIN*)
INLEIDING
INLEIDING
Schrijfvaardigheid
Vakoverschrijdende eindtermen
• Eindterm 21 (aso/tso)
• Leren leren
– bij de schrijfopdracht gebruiken leerlingen schrijfstrategieën om • schrijfdoel te bepalen en voorkennis in te zetten • een logische tekstopbouw te maken, met aandacht voor inhoudelijke en functionele relaties • eigen tekst te reviseren • inhouds- en vormconventies te verzorgen • lay-outregels op te volgen • bronnen correct kunnen citeren/parafraseren * • gebruik maken van ict
3: informatiebronnen selecteren en raadplegen 4: zelfstandig informatie kritisch analyseren 6: verwerkte informatie samenbrengen tot een geheel 15: communiceren over eigen interesses 16: de fasen van een keuzeproces doorlopen
4
INLEIDING
Competentiegericht ict-leren • leerlingen ervaren de voor- en nadelen van Wikipedia • leerlingen doen ict-competenties op die ze in kunnen zetten in de toekomst en voor andere vakken • ze ervaren
2
EEN WERELD VOL WETEN
– over welke ict-competenties ze al beschikken – welke verder ingeoefend moeten worden – welke ze nog volledig moeten aanleren
INLEIDING
Benodigdheden voor deze workshop • Computerklas – internetverbinding • toegang tot Wikipedia kan lastig zijn als alle computers hetzelfde IP-adres hebben • bij misbruik kan alle computers in de computerklas de toegang tot Wikipedia ontzegd worden – oplossing: nieuw IP-adres aanvragen (ict-coördinator)
– tekstverwerker – internetbrowser
EEN WERELD VOL WETEN
Een stap terug • Encyclopedie
– een gestructureerde verzameling van kennis – uit het Grieks: « εγκύκλιος παιδεία » • «enkyklios» encyclisch: omringend, alomvattend (cf. cyclisch) • «paideia» pedi: leer, opvoeding van een kind (cf. logopedie)
– Naturalis Historia
• 1e eeuw na Christus (deel 1: 77 NBJ) in 37 delen • één auteur: Plinius de Oudere • in 2004 vertaald en uitgegeven in het Nederlands
– vanaf de middeleeuwen enorm populair
• Jacob van Maerlant: Der Naturen Bloeme
– doorgaans thematisch, met grote hoofdstukken
5
EEN WERELD VOL WETEN
Een stap terug
• Eerste moderne encyclopedie – Lexicon Technicum • • • • •
eerste deel verschenen 1704 samensteller: John Harris met specialistenbijdragen bijdragen van o.a. Isaac Newton en David Hume gebaseerd op de woordenboekrage (eind 17e eeuw) nieuw: alfabetische rangschikking, lemma’s, kruisverwijzingen
EEN WERELD VOL WETEN
Wat is een encyclopedie niet? • een woordenboek – encyclopedische woordenboeken (Verschueren, Larousse)
• • • • •
een een een een een
publicatieplatform voor nieuwe ideeën handleiding studieboek databank kristallen bal
EEN WERELD VOL WETEN
EEN WERELD VOL WETEN
Een uitgebreid woordenboek?
Bekendste encyclopedieën
• Veel meer dan een woordenboek
• • • • • •
– meer dan alleen een definitie (“stub”) – plaatst het woord in een grotere context (historisch, wetenschappelijk, cultureel, politiek, economisch …) – multimedia: foto’s, tekeningen, landkaarten, tabellen, schema’s (nu ook: audio en video)
• Minder dan een woordenboek – alleen zelfstandige naamwoorden – geen linguïstische info (mv, verkleinwoord, geslacht …) – geen taalkundige context (spreekwoorden, gezegden, synoniemen, fonetische transcriptie …)
1751: 1768: 1808: 1864: 1870: 1922:
Encyclopédie d'Alembert & Diderot (FR) Encyclopædia Britannica (UK) Brockhaus Enzyklopädie (DE) Grande Encyclopédie Larousse (FR) Winkler Prins Encyclopedie (NL) Compton's Encyclopædia (USA)
6
EEN WERELD VOL WETEN
EEN WERELD VOL WETEN
Encyclopedieën vergelijken
De openbare bibliotheek
recentste uitgave
aantal lemma’s
aantal woorden
Britannica
1996
120 000
44 miljoen
Brockhaus
2005
300 000
33 miljoen
Larousse
1983
150 000
62 miljoen
Winkler Prins
1993
50 000
25 miljoen
Compton’s
2007
200 000
72 miljoen
Encarta NL
Vandaag
60 000
30 miljoen
Encarta EN
Vandaag
168 000
50 miljoen
Wikipedia NL
Vandaag
430 000
580 miljoen
Wikipedia EN
Vandaag
2 340 000
2,5 miljard
• informatiefunctie: – toegang tot betalende archieven • • • •
De Standaard De Morgen Knack …
- toegang tot gespecialiseerde elektronische databanken -
Mediargus (kranten en tijdschriften) Biblion (gespecialiseerde pers, literatuur) Arlis (gespecialiseerde internationale pers) EBSCOhost (academische publicaties) …
EEN WERELD VOL WETEN
De openbare bibliotheek
EEN WERELD VOL WETEN
Mediargus
• opgericht in 1911 in Antwerpen – informatiefunctie – documentatiefunctie – bewaarfunctie van dragers
• sinds 1998: – informatiefunctie: digitale dienstverlening • internettoegang voor iedere burger
– documentatiefunctie: lokaal (Integraal Lokaal Cultuurbeleid van 2001) • geen auteursmappen • geen onderwerpmappen • beperkt archief van periodieke uitgaven
7
EEN WERELD VOL WETEN
Biblion
EEN WERELD VOL WETEN
Het internet • • • • • • •
1961: 1965: 1969: 1987: 1993: 1994: 1995:
eerste computernetwerk ontstaan van hyperlink Arpanet ontstaan internet eerste webbrower (Mosaic) eerste zoekmachines (Lycos, InfoSeek) ontstaan van Web 1.0
EEN WERELD VOL WETEN
Vandaag
EEN WERELD VOL WETEN
Web 1.0 • 1995 – 2004 • statische pagina’s • beperkte multimedia – kleine illustraties – beperkte audio – korte video’s van slechte kwaliteit
• beperkte interactiviteit – gebruiker volgt een boomstructuur van vastgelegde paden
8
EEN WERELD VOL WETEN
EEN WERELD VOL WETEN
Web 2.0
Web 2.0: internetfora
• 2005 – heden • dynamische pagina’s
• ontmoetingsplekken voor mensen met dezelfde interesse • uitwisselen van informatie • berichtgewijs (niet-live)
– gebruikers verzorgen inhoud – gebruikers reageren op inhoud
• uitgebreide multimedia – grote illustraties (Flickr, ImageShare) – uitgebreide audio (iTunes, mp3, P2P) – uitgebreide video (YouTube, Google Video)
• veel interactiviteit • sociale netwerken
EEN WERELD VOL WETEN
Web 2.0: sociale netwerken • • • • • • • •
EEN WERELD VOL WETEN
Web 2.0: uw mening overal
Netlog, MySpace, Hyves, Facebook, MSN Live Space openbaar dagboek bijhouden (bloggen) foto’s laten zien muziek en filmpjes delen reageren op foto’s, muziek en filmpjes van anderen kalenders delen, afspraken maken nieuwe mensen leren kennen (dating) informatie delen (huiswerken, examenvragen)
9
EEN WERELD VOL WETEN
Web 2.0: uw kennis overal
EEN WERELD VOL WETEN
Wikipedia na zeven jaar • Beschikbaar in 100 talen – – – –
o.a. ook in het West-Vlaams, het Esperanto en het Klingon Engelse versie: 2 340 000 lemma’s Nederlandse versie: 430 000 lemma’s elke dag 5000 nieuwe lemma’s; 250 in het Nederlands
• wereldwijd 20 000 “wikipedianen”, 500 in Vlaanderen • ruim 2 miljoen bezoekers per dag, 75 000 uit België • ruim 100 miljoen opgevraagde lemma’s per dag
EEN WERELD VOL WETEN
EEN WERELD VOL WETEN
Wikipedia
Wikipedia is open
• ontstaan in 2000 als Nupedia
• iedereen kan informatie toevoegen of bewerken
– wereldwijde encyclopedie – bijdragen van deskundigen – heel omslachtig
• 2001: Wikipedia (“wikiwiki”: Hawaïaans voor “snel”) – – – –
nevenproject van Nupedia vertrekpunt voor Nupedia-specialisten heel snel en heel makkelijk uit te breiden zo populair dat Nupedia in 2003 ophield
– – – –
• • • •
een nieuw lemma aanmaken een lemma uitbreiden een lemma corrigeren kleine foutjes corrigeren (spelling, verkeerde data …)
volledig gratis (donaties) geen registratie nodig alle wijzigingen worden gelogd voor iedereen, “overal ter wereld”
» nl.wikipedia.org
10
EEN WERELD VOL WETEN
Wikipedia verkennen
EEN WERELD VOL WETEN
Wikipedia verkennen
EEN WERELD VOL WETEN
Wikipedia verkennen
EEN WERELD VOL WETEN
Wikipedia verkennen
hypertekst
11
EEN WERELD VOL WETEN
Hypertekst
EEN WERELD VOL WETEN
Wikipedia verkennen
• twee soorten hyperlinks in Wikipedia – blauwe hyperlinks: er bestaat een lemma over dit onderwerp – rode hyperlinks: een lemma over dit onderwerp is gewenst
Onderaan een lemma: categorieën – bronvermelding - weblinks
EEN WERELD VOL WETEN
Hypertekst
EEN WERELD VOL WETEN
Wikipedia verkennen
• hypertekst is misleidend – hypertekst duidt slechts indirect belang aan – hypertekst duidt geen structuur aan
• onderzoek UA Beheydt 2004 – teksten met hypertekst • • • •
zijn structureel verwarrend worden minder correct samengevat worden als minder coherent ervaren worden minder langer onthouden
12
EEN WERELD VOL WETEN
Wikipedia verkennen
EEN WERELD VOL WETEN
Wiki’s • • • •
software bedacht door Ward Cunningham laat toe informatie samen te brengen Wikipedia is een wiki Wikipedia is de grootste en bekendste wiki, maar er zijn er tienduizenden – – – –
EEN WERELD VOL WETEN
Wikipedia verkennen
vergelijkbaar met lexicons kleiner maar gespecialiseerder beperktere doelgroep iedereen kan eigen wiki starten
EEN WERELD VOL WETEN
Te mooi om waar te zijn? • samenwerking zorgt voor twisten • objectiviteit – subjectiviteit – neutraliteit – objectiviteit alleen is niet voldoende – Wikipedia streeft neutraliteit na • een lemma neemt geen standpunt in • “een lemma reflecteert de concensus van de gebruikers van Wikipedia”
– elke gebruiker kan de neutraliteit van een lemma in twijfel trekken
13
EEN WERELD VOL WETEN
Betwisting van neutraliteit
EEN WERELD VOL WETEN
Kennisdomeinen • Wikipedia bevat – 8 x zoveel informatie als Encarta – bijna 10 x zoveel informatie als Winkler Prins
• maar: – veel (academische) kennisdomeinen zijn ondergewaardeerd (scheikunde, biologie, taalkunde, literatuur …)
– veel populaire, banale onderwerpen zijn overgewaardeerd (informatica, technologie, film, popmuziek, sport …)
– veel informatie over courante zaken / actualiteit – veel ontbrekende informatie over moderne geschiedenis
EEN WERELD VOL WETEN
EEN WERELD VOL WETEN
Vandalisme
Betrouwbaarheid
• • • • •
•
iedereen kan Wikipedia bewerken lemma’s verwijderen kan niet lemma’s bewerken wel lemma’s kunnen opzettelijk worden veranderd degelijke bescherming: – – – –
Wikipedia is het werk van mensen zoals wij – voordeel: we schrijven waarover we weten – nadeel: we schrijven waarvan we houden (we zijn fan!)
• •
deskundigheid? objectiviteit? betrokkenheid? neutraliteit? door de enorme hoeveelheid bezoekers en het grote aantal wikipedianen, worden fouten vrij snel hersteld
elk land beschikt over moderators en wikipedianen elke wijziging wordt bewaard vandalisme wordt aangepast bij herhaaldelijk vandalisme: blokkering toegang
14
EEN WERELD VOL WETEN
EEN WERELD VOL WETEN
Betrouwbaarheid
De knip-en-plakgeneratie
•
•
Wikipedia is niet minder betrouwbaar dan – een gedrukte encyclopedie – een andere online encyclopedie
•
wat is de betrouwbaarheid van een medium waarop je niet kunt ingrijpen? – tv of radio – krant of tijdschrift? (artikel over eigen kennisveld) – gemiddelde internetsite
vermijd opzoekopdrachten waarbij het onderwerp van de zoekopdracht teruggevoerd kan worden tot een Wikipedialemma – niet: geef een presentatie over taalverandering – wel: geef een presentatie over of taalverandering goed is of niet
• • •
vereis steeds verschillende bronnen laat leerlingen bronnen becommentariëren documentatiewaarde van een portfolio – vermijd algemene, tijdloze artikelen (Wikipedia-lemma’s) – laat leerlingen de taal- en literatuuractualiteit volgen en documenteren
EEN WERELD VOL WETEN
EEN WERELD VOL WETEN
Tips om met Wikipedia om te gaan
Opdracht
• •
• • •
vertrouw nooit alleen op Wikipedia check en dubbelcheck – Britannica: www.britannica.co.uk (gratis voor onderwijs) – Encarta: nl.encarta.msn.com (gratis met beperkingen)
• • • • •
ga na hoe vaak een lemma bewerkt is ga na hoe recent een lemma is gebruik Wikipedia als startplek voor een zoektocht Wikipedia als ondersteuning van het leerproces, niet als antwoord op alle vragen gebruik je gezonde verstand en wees kritisch
verken Wikipedia ga op zoek naar een onderwerp waar je zelf veel van afweet beoordeel dit onderwerp aan de hand van het invuldocument dat je aantreft op: » wikiwiki.taets.be
15
OPZOEKVAARDIGHEID
Zoeken in Wikipedia
3
OPZOEKVAARDIGHEID
OPZOEKVAARDIGHEID
Zoeken in Wikipedia
• Wikipedia vindt alleen exacte overeenkomsten • gebruik een zoekmachine of webindex met automatische spellingcontrole (Google, Yahoo …)
OPZOEKVAARDIGHEID
Zoeken in Wikipedia • Wikipedia vindt alleen exacte overeenkomsten • gebruik een zoekmachine of webindex met automatische spellingcontrole (Google, Yahoo …)
16
OPZOEKVAARDIGHEID
Zoeken in Wikipedia
OPZOEKVAARDIGHEID
Slim zoeken op het internet
• Wikipedia vindt alleen exacte overeenkomsten • gebruik een zoekmachine of webindex met automatische spellingcontrole (Google, Yahoo …)
OPZOEKVAARDIGHEID
zoekmachine
webindex
Google
Yahoo
MSN Search
Lycos
Altavista
Ask
Ilse
Google Gids
OPZOEKVAARDIGHEID
Zoeken in Wikipedia
Slim zoeken op het internet
• via Google met voorvoegsels wiki:
• • • • • • • •
zoeken in Nederlandstalige of Belgische sites? niet: url’s en e-mailadressen geen belang: hoofdletters en accenttekens onzeker over spelling? Gebruik een * snel iets uitrekenen? zoekvenster = rekenmachine weerbericht? zoek op weer + plaatsnaam dienstregeling treinen? geef twee plaatsnamen vermijd te algemene zoektermen
17
OPZOEKVAARDIGHEID
Zoeken in boeken
OPZOEKVAARDIGHEID
Zoeken in boeken
» books.google.be • zoekt in de volledige inhoud van ruim 10 miljoen boeken • vooral Engelstalig, steeds meer Nederlandstalige • indien geen auteursrecht: volledige tekst • indien auteursrechtelijk beschermd: citaten en links naar online boekhandels en bibliotheken
OPZOEKVAARDIGHEID
Zoeken in boeken
OPZOEKVAARDIGHEID
Zoeken in boeken
18
OPZOEKVAARDIGHEID
Zoeken in boeken
OPZOEKVAARDIGHEID
Booleaans zoeken • twee woorden = AND • “exacte zoekterm” • woord NEAR ander woord
OPZOEKVAARDIGHEID
OPZOEKVAARDIGHEID
Booleaans zoeken
Meer tips:
• • • •
• zoek in een site met site:
George Boole: Britse wiskundige (19e eeuw) uitvinder Booleaanse algebra logische operatoren EN, OF en NIET ook hanteerbaar in de meeste zoekmachines – EN = AND (+) – OF = OR (/) – NIET = NOT (-)
• geen spatie tussen operator en zoekterm: sprookjes +andersen -grimm
19
OPZOEKVAARDIGHEID
OPZOEKVAARDIGHEID
Meer tips:
Zoekopdrachten:
• Zoek naar bepaalde documententypen: filetype:pdf filetype:doc
•
•
•
Deze schrijver won zowel de Gouden Uil van de Jonge Lezer, de Zilveren Griffel en de Boekenleeuw in 2004. Wat is het eerste boek van deze auteur? Holle Bolle Gijs is een van de populairste bewoners van de Efteling. Maar daarbuiten is hij vooral bekend van een oud gedichtje uit de negentiende eeuw. Noem vier verschillende diersoorten die Holle Bolle Gijs naar binnen werkte. Koningin Fabiola schreef heel wat sprookjes voor ze met koning Boudewijn huwde. Het bekendste sprookje van Fabiola is ongetwijfeld De Indische waterlelies, maar kun je nog een sprookje noemen dat van haar hand is?
OPZOEKVAARDIGHEID
Meer tips: • zoeken naar afbeeldingen:
4
LEESVAARDIGHEID
• samenvattend invulblad: » wikiwiki.taets.be
20
LEESVAARDIGHEID
Oriëntatie
LEESVAARDIGHEID
Verkennen van de opdracht
• Artikel uit Reflector van Chris De Roover Jaargang 7, nummer 4 (2005-2006)
LEESVAARDIGHEID
Verkennen van de opdracht
LEESVAARDIGHEID
Verkennen van de opdracht
1. leerlingen analyseren een lemma kritisch aan de hand van het invulblad 2. leerlingen gaan op zoek naar een lemma uit hun kennis- of leefwereld dat nog niet door Wikipedia behandeld wordt • op goed geluk op zoek door Wikipedia • op zoek naar rode links (gewenste lemma’s) N.B. Wél in West-Vlaamse Wikipedia
21
LEESVAARDIGHEID
Verkennen van de opdracht
LEESVAARDIGHEID
Verkennen van de opdracht 3. selecteer een onderwerp 4. gebruik opzoekvaardigheden om je te informeren over het onderwerp • • •
op het internet (diverse websites) in de bibliotheek (boeken, Mediarchis, Biblion …) anderstalige versies van Wikipedia – Engelse, Duitse en Franse versies uitgebreider – Wikipedia ontmoedigt vertalingen maar heeft bij voorkeur geregionaliseerde lemma’s
LEESVAARDIGHEID
Verkennen van de opdracht
LEESVAARDIGHEID
Scholieren.be •
eerste site voor leerlingen: • • • •
• • • •
boekverslagen over ruim 1000 titels ruim 500 kant-en-klaar spreekbeurten ruim 500 recensies ruim 800 werkstukken
kwaliteit erg wisselend, maar leerlingen zien dit ook goed startpunt voor “traditionele opdrachten” taken voor school, dus onderwerpen volgen courante handboeken en leerplannen platte tekst
22
LEESVAARDIGHEID
Scholieren.be
LEESVAARDIGHEID
Beoordeel websites •
beoordelingscriteria betrouwbaarheid (Compendium NNN) 1. Ziet de website er professioneel uit? 2. Is de bedoeling van de website duidelijk? 3. Is het duidelijk wie de informatie heeft geschreven? 4. Vind ik iets terug over de auteur elders? 5. Worden bronnen vermeld of links zodat ik de informatie kan controleren? Staat de datum van publicatie vermeld? 6. Wat is de domeinextensie? .com? .net? .org? .ac.be? 7. Heeft de website een link van gratis domeinen als msn, geocities, telenet, skynet, blogspot …? 8. Bevat de site spelfouten? Is de site klaar?
LEESVAARDIGHEID
LEESVAARDIGHEID
Beoordeel websites
Beoordeel websites •
vergelijk websites – –
•
www.hitler.org www.air-photo.com/english/reasons.html
vragen: 1. 2. 3. 4.
wie heeft of hebben deze sites gemaakt? kun je in contact treden met de makers van de site? wat is de bedoeling van de makers? bedenk een onderzoeksvraag die je aan de hand van deze websites zou kunnen beantwoorden
23
LEESVAARDIGHEID
Beoordeel websites •
www.webdetective.nl – – – –
leert leerlingen kritisch website te bekijken een stap-voor-stap-cursus die leerlingen zelfstandig kunnen doornemen duur: ± 1 lesuur (ict-bzw/bzl) checklist voor websites
5
SCHRIJFVAARDIGHEID
Beoordelingsformulier op: » wikiwiki.taets.be
LEESVAARDIGHEID
Beoordeel websites
SCHRIJFVAARDIGHEID
Aan de slag • •
met de verzamelde informatie gaat de leerling nu een lemmatekst schrijven voor Wikipedia in een tekstverwerker, niet in Wikipedia
24
SCHRIJFVAARDIGHEID
SCHRIJFVAARDIGHEID
Conventies van wikipedia
Conventies van wikipedia
• •
•
titel: lemmanaam in het enkelvoud inleiding – –
hoofdtekst structureren – tussenkoppen: == Oorzaken van taalverandering == == Soorten taalverandering == === Verandering in woordenschat === === Verandering in spelling ===
één alinea met een korte en zinvolle omschrijving zin begint met het lemmawoord in het ‘‘‘vet’’’
– hypertekst •
SCHRIJFVAARDIGHEID
lemmawoorden waarvan je verwacht dat ze aanwezig zijn/moeten zijn zet je tussen blokhaken: dit is een [[hyperlink]]
SCHRIJFVAARDIGHEID
Conventies van wikipedia
Conventies van wikipedia
•
•
hoofdtekst – – – –
objectief en neutraal inhoud is meer dan alleen een definitie plaatst het lemma in een grotere context (historisch, sociaal, economisch, politiek, cultureel …) gespecialiseerde of niet-feitelijke informatie wordt steeds voorzien van een citaat met bronvermelding
op het eind van elk artikel – – – –
noten (geciteerde bronnen) referentielijst (literatuuropgave) verwante lemma’s in Wikipedia categorieën waartoe lemma behoort » nl.wikipedia.org/wiki/categorie:alles
25
SCHRIJFVAARDIGHEID
Conventies van wikipedia
SCHRIJFVAARDIGHEID
Bronvermelding van websites 1. naam van de auteur in hoofdletters, gevolgd door eerste letter van de voornaam/voornamen. 2. titel van het artikel tussen aanhalingstekens, 3. de naam van de website cursief, 4. datum, • • •
waarop het artikel werd gepubliceerd, óf waarop de site het laatst werd bijgewerkt, óf waarop de site werd geraadpleegd
5. tussen haakjes: internet, gevolgd door url
SCHRIJFVAARDIGHEID
SCHRIJFVAARDIGHEID
Bronvermelding van websites
Schrijven van een lemma
•
• • • • •
een link is nooit een bron – het is slechts een plaats waar iets zich bevindt – verandert regelmatig (krantenarchieven, websites met databanken) – na enkele maanden niet meer raadpleegbaar
•
elektronische bronnen vermelden op dezelfde manier als gedrukte bronnen
in tekstverwerker 400 – 500 woorden (1 – 1,5 bladzijde) zakelijk, objectief, neutraal degelijke taal (spelling), stijl en structuur met aanduiding van • •
hypertekst bronvermelding, referentielijst, verwante lemmalijst, categorieën in Wikipedia
26
SCHRIJFVAARDIGHEID
Schrijven van een lemma • peer evaluation: • • • • •
SCHRIJFVAARDIGHEID
Lemma toevoegen aan Wikipedia •
Lemma opzoeken in Wikipedia
beoordeling taal, stijl, spelling beoordeling structuur beoordeling objectiviteit en neutraliteit beoordeling informatieve waarde beoordeling op correcte bronvermelding, referentielijst en verwijzingen
SCHRIJFVAARDIGHEID
Schrijven van een lemma • na peer evaluation:
SCHRIJFVAARDIGHEID
Lemma toevoegen aan Wikipedia
– afdrukken en bewaren in portfoliomap – titel: Lemma eerste versie
27
SCHRIJFVAARDIGHEID
Lemma toevoegen aan Wikipedia
SCHRIJFVAARDIGHEID
Lemma toevoegen aan Wikipedia
Controlepagina: opslaan
SCHRIJFVAARDIGHEID
Lemma toevoegen aan Wikipedia
SCHRIJFVAARDIGHEID
Klaar! • • •
je hebt nu een lemma toegevoegd aan Wikipedia ontdek je nog fouten, werk die dan bij het lemma is nu klaar voor de wereld!
28
WIKIPEDIA LEEFT!
Reflectie bij de schrijftaak
6
WIKIPEDIA LEEFT!
• laat de leerling na enkele weken terugkeren naar het Wikipedia-lemma dat hij of zij heeft toegevoegd • vergelijk met de oorspronkelijke tekst • breng de veranderingen in kaart • reflectie: – hoe was mijn eerste bijdrage? – wat is er veranderd? op welke manier? waarom? – ben ik het eens met de veranderingen?
• rapporteer schriftelijk of mondeling
WIKIPEDIA LEEFT!
WIKIPEDIA LEEFT!
Bekijk hoe het artikel verder leeft …
Wat hebben we geleerd?
• andere Wikipedia-gebruikers zullen hun oordeel vellen over het nieuwe lemma …
• • • • •
– – – – –
neutraliteit? relevantie? volledigheid fouten? taal, stijl en structuur?
• … en zullen het lemma verder aanvullen, corrigeren of misschien wel weghalen
slim zoeken op het internet een kritische houding tegenover Wikipedia een kijkje onder de motorkap van Wikipedia bronnen analyseren en vergelijken zelf een zakelijke, objectieve en neutrale tekst schrijven over een eigen onderwerp • een bijdrage leveren tot een online project • ervaren hoe die bijdrage verderleeft …
29
WIKIPEDIA LEEFT!
Maar vooral: • dat Wikipedia gemaakt wordt door mensen zoals jij en ik • dat die mensen niet noodzakelijk professionele tekstschrijvers zijn, geen academici, geen experten • dat elk lemma in Wikipedia ontstond op de manier waarop wij er een aan hebben toevoegd
WIKIPEDIA LEEFT!
Geef je leerlingen Wikipedia! • • • •
Wikipedia is een krachtig instrument Wikipedia is een prachtig gezamenlijk project stimuleer kritische zin laat zien hoe iedereen zijn steentje bij kan dragen aan onze wereld vol weten • Evarist de Computer is hier en nu, dankzij ons! Bezoek: wikiwiki.taets.be Mail me:
[email protected]
30