Aan de slag in je klas met het thema Migratie

Aan de slag in je klas met het thema “Migratie” Beste leerkracht, Om aan de slag te gaan met het thema “migratie” in het secundair onderwijs, heeft Kleur Bekennen voor u deze bundel samengesteld als bron voor inspiratie.

Deze bundel bevat: 1. De Kleur Bekennen documentatiecentra

2. Digitale inspiratie thema “migratie”

3. Educatieve materialen thema “migratie”

Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

1

1. De Kleur Bekennen documentatiecentra In onze documentatiecentra ontleen je gratis educatief materiaal om te werken aan wereldburgerschap. Onze documentalisten geven advies, tips en suggesties om met het materiaal aan de slag te gaan.

Onze collectie is... • Actueel De informatie die in educatieve materialen zit moet actueel en relevant zijn. Daarom volgen onze documentalisten de laatste ontwikkelingen van pedagogische materialen op de voet. Archivering is een permanent aandachtspunt. • Uitgebalanceerd We willen dat onze collectie linkt aan de diverse invalshoeken van wereldburgerschap. We houden rekening met het ontwikkelingsniveau van de leerlingen en de onderwijssector. • Afgestemd op de verschillende doelgroepen Onze collectie is bestemd voor: leerkrachten uit de 3e graad basis- en secundair onderwijs, leerlingen uit het hoger secundair onderwijs, voor studenten uit de lerarenopleiding, uitgevers, educatieve aanbieders.

Educatief materiaal versus correcte beeldvorming Wat je als leerkracht brengt bepaalt in grote mate de manier waarop leerlingen een bepaald onderwerp bekijken. Hoe werk je aan een correcte beeldvorming? Hier alvast wat tips: •

• • 

Belicht in woord en beeld andere perspectieven dan enkel ons westerse perspectief. Overal ter wereld sprake is van diversiteit. De verscheidenheid in je eigen klas is een sterk uitgangspunt. Zo leren leerlingen dat ‘anders’ niet hetzelfde is als ‘slecht’. Gebruik woorden met een positieve bijklank en vermijd verkleinwoorden en woorden die denigrerend zijn voor bepaalde volkeren Zoek naar herkenningspunten om een gevoel van verbondenheid met het thema te creëren. Vermijd zwart-wit tegenstellingen en stereotypen!

Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

2

Waar? In Gent ben je welkom in het Wereldcentrum (www.wereldcentrum.be) Documentalist: Wim Vandenbussche Bezoekadres: Gaspar de Craeyerstraat 2, 9000 Gent, Tel: 09233 75 46 Postadres: Provinciebestuur Oost-Vlaanderen - Kleur Bekennen, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent Email: [email protected] Openingsuren : Maandag 9u00-12u30 en 13u30-17u00 Dinsdag 9u00-12u30 en 13u30-17u00 Woensdag 9u00-12u30 en 13u30-17u00 Donderdag Enkel op afspraak. Bel voor een afspraak: 09/23 37 546 Vrijdag 9u00-12u30 en 13u30-17u00 In Antwerpen ben je welkom in het Provinciaal Documentatiecentrum Atlas. http://www.provant.be/leren/documentatiecentra/docatlas/ Documentalist: Bernadette van Hissenhoven en Caroline Staelens Bezoekadres: Carnotstraat 110, 2060 Antwerpen, Tel: 03 338 71 66 Email: [email protected] Openingsuren: Maandag Gesloten Dinsdag 9u00-19u00, tijdens de schoolvakanties tot 17u00 Woensdag 9u00-17u00 Donderdag 9u00-17u00 Vrijdag 9u00-13u00

Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

3

2. Digitale inspiratie migratie Digitale leermiddelen De Kleur Bekennen blog is een onuitputtelijke inspiratiebron voor leermiddelen die louter voor digitaal gebruik bestemd zijn. Deze leermiddelen zijn dus niet fysiek ontleenbaar in onze documentatiecentra. Wat kan dit zijn? E-learning games, webquests, filmpjes die enkel online staan, online platform, een wereldburgeractie via facebook en educatieve websites. http://kleurbekennen.wordpress.com/ Naast de digitale materialen op de blog vind je overig downloadbaar materiaal, zoals een educatief pakket of werkfiches, in onze online databank. Wil je zelf educatief digitale tips delen met je collega’s via onze blog? Neem contact op met Wim via [email protected] of via T: 09 233 75 46.

Websites Inspiratiemuur vol prezi’s www.kleurbekennen.be > zoek je goed materiaal > digitale inspiratie Met onder andere: Historiana, Mbooloo, The Commitment to develop Index, Turquaze”.

Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

4

3. Educatieve materialen thema “Migratie” Dit is slechts een selectie uit onze collectie. Kom gerust eens langs om ook onze andere werken te ontdekken!

Migratie - Educatief materiaal 6 miljard mensen : pedagogisch dossier = 6 milliards d'autres : dossier pédagogique / - Tempora. - De Boeck, [2010]. - pedagogisch dossier (15+15 p.), brochure (11 p.) Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 02.01.111 Vindplaats docAtlas Antwerpen: A 02.01.165 Dit mapje bevat een pedagogisch dossier en een brochure bij de tentoonstelling "6 miljard mensen". Ben ik een migrant? De geschiedenis van onze migraties / Vanoppen, Ann. Brussel: Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racisme bestrijding, 2009. 16 p.: 0,00 EUR Doelgroep: 15-18 jaar URL: http://www.belgium.be/nl/publicaties/publ_ben_ik_een_migrant.jsp Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 03.04.65 Vindplaats Antwerpen: or 3.3.10 beni Vindplaats Turnhout: T 03.01.40 ; T 03.01.40a Mensen hebben zich doorheen de geschiedenis altijd verplaatst en zullen dat ook in de toekomst blijven doen. Onze wereld is het product van migratie en we zijn allemaal kinderen van migranten. Dit dossier behandelt migratie door de eeuwen heen, de overgang van een nomadenbestaan naar een sedentair bestaan, de kolonisatie, de slavenhandel, de emigratie van Belgen naar Noord-Amerika, de migratie naar België,... Er is een werkblad voorzien met vragen voor de leerlingen en enkele didactische suggesties om dit thema in vakken als biologie, Nederlands, geschiedenis, economie en aardrijkskunde aan bod te laten komen. De plaatsen waar wij wonen/ Bendiksen, Jonas. - ISBN13 978-90-5330-629-1 - Den Haag : Oxfam Novib, 2009. - veelv. gepag.;19.90 EUR Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 02.01.110 Vindplaats docAtlas Antwerpen: A 03.01.061 Vindplaats docAtlas Turnhout: T 03.01.104 Dit is hoe wij wonen: een miljard van ons op een miljard verschillende manieren. Met één vluchtige blik is het duidelijk dat deze foto's onze kijk op armoede veranderen. De auteur kijkt niet alleen, hij luistert ook. Bendiksen verbleef maandenlang in de sloppenwijken van Naïrobi, Mumbai, Jakarta en Caracas. De foto's en de verhalen waarmee hij terugkwam, zullen ons nog lang bijblijven. Een kijk op de ander : didactische fotomap om vooroordelen te doorbreken / School zonder racisme. - Brussel: School Zonder Racisme, 2006. - handleiding, 60 foto's, 20 biografische fiches, fiche 'levensverhaal', 4 kaarten met overzicht: 50,00 EUR Doelgroep: 9-14 jaar, volwassenen Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 2/3L 028 Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

5

Vindplaats Antwerpen: or 3.2.4 kijk ; A 07.039 Vindplaats Turnhout: T 07.01.288 In de doos vind je zestig foto's van twintig personen van verschillende nationaliteit of afkomst. Van deze personen werden er telkens drie foto's genomen: een portret, een beeld van de leef- of werkomgeving en een derde foto die iets meer vertelt over het interesseveld van de gefotografeerde persoon. Verder vind je in deze doos twintig biografische fiches. Aan de hand van deze fiches kom je meer te weten over de gefotografeerde personen. Een begeleidende handleiding omschrijft duidelijk een aantal methodieken om in de klas te werken met deze foto's. Verder vindt de leerkracht in de begeleidende handleiding achtergrondinformatie rond stereotypes, racistische vooroordelen en beeldvorming. Achteraan in de handleiding kan de leerkracht ook beknopte informatie vinden over thema's zoals migratie, vluchtelingen, islam, discriminatie in het onderwijs. Gaan! of Niet Gaan? Educatieve modules over migratie in Europa / van Middelkoop, Daniël; Jansen, Margriet. - Amsterdam: Alice O, 2008. - 39 + 58 + 10 p., bevat: foto's, handleiding, werkbladen: 12,61 EUR Doelgroep: 13-16 jaar URL: http://www.go-no-go.nl/educatie Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 03.04.58 Vindplaats Antwerpen: or 3.3.10 gaan Vindplaats Turnhout: T 03.01.80 Gaan! of Niet gaan? is lesmateriaal bij het boek Go No Go van fotojournalist Ad van Denderen over migratie naar en binnen Europa. In vijf lesmodules komen motieven, gevolgen en beeldvorming over migratie aan de orde. Het is de bedoeling dat leerlingen kritisch over het migratievraagstuk leren nadenken en zich daarover een eigen mening kunnen vormen. Een bijkomend doel is dat leerlingen de berichtgeving over migratie in de pers kunnen duiden. Het lespakket bestaat uit een uitgebreide docentenhandleiding, tien gelamineerde foto's op A4-formaat en verschillende werkbladen. Voor het beantwoorden van de vragen bij de opdrachten moeten de leerlingen informatie zoeken op de educatieve website. De opdrachten zijn ontwikkeld voor twee verschillende niveaus (ASO/TSO en BSO). Het materiaal kan vakoverschrijdend ingezet worden. Immigratie / Wilson, Ruth. - Harmelen: Ars Scribendi, 2004. - 48 p. (Internationale vraagstukken). - ISBN: 90-5495-868-5 Doelgroep: 9-14 jaar Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 03.04.45 Vindplaats Antwerpen: A 03.04.025 Vindplaats Turnhout: T 03.01.76 Immigratie is een kwestie die ons allemaal aangaat en die vaak in het nieuws is. In dit boek wordt uitgelegd wat immigratie is, wordt gekeken naar de redenen voor immigratie en naar de effecten op onze wereldwijde gemeenschap. Er worden allerlei verschillende vormen van immigratie besproken, de geschiedenis van immigratie en de wettelijke bepalingen rond immigratie. Bekeken wordt waarom mensen hun huis en hun land verlaten, waarheen zij migreren, en waarom immigratie zo'n belangrijke kwestie is in de hedendaagse wereld. Integreer! / de Acht. - Mechelen: Jeugd & Vrede vzw, 2008. - spelbord, 6 pionnen, 1 dobbelsteen, 6 situatie-startkaarten, 6 middel-startkaarten, 100 integratiepunten, 2x40 kanskaarten (met papieren/zonder papieren), briefjes van 100, 200 en 500 euro (48 per soort), 17 soorten documenten (6 per soort), symboolkaart, spelregels, handleiding voor groepsbegeleiding: 30,00 EUR Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

6

Doelgroep: 15-18 jaar Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 03.04.62 Vindplaats Antwerpen: or 3.3.10 inte Vindplaats Turnhout: T 07.01.217 In het spel "Integreer" is iedereen nieuwkomer. Bedoeling van het spel is je zo snel mogelijk te integreren. Dit gebeurt in verschillende stappen: de taal leren, een opleiding zoeken, werk zoeken, een huis huren. Wie het eerst een huis kan kopen , heeft de spreekwoordelijke Belgische "baksteen in de maag" en heeft gewonnen! Het spel wordt afgesloten met een bespreking over integratie en over het integratiebeleid in België. Meer dan een nummer : educatieve toolkit rond asiel en migratie in Europa / Aigner, Florence; Arazi, Simon; Berteau, Valérie; et.al. - Brussel: UNHCR, 2009. 39 p., dvd, 7 A4-foto's. - ISBN: 978-92-9068-490-9. Doelgroep: 11-18 jaar URL: http://tinyurl.com/bmotsxo Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 03.04.74 Vindplaats Antwerpen: or 3.3.10 meer Vindplaats Turnhout: T 07.02.62 De toolkit 'Meer dan een nummer' is ontworpen om leraren en andere lesgevers te helpen jongeren te betrekken bij een geïnformeerde discussie rond asiel en migratie binnen de Europese Unie. De hoofddoelstelling is leerlingen de asiel- en migratiekwesties binnen de EU helpen begrijpen en hen een eigen mening laten vormen, gebaseerd op evenwichtige informatie. In de handleiding zijn een aantal sleutelbegrippen geformuleerd omdat het belangrijk is de juiste terminologie te gebruiken tijdens gesprekken over asiel en migratie. De dvd is zodanig opgesteld dat die kan gebruikt worden samen met de creatieve oefeningen die in de handleiding worden uitgelegd. De sleuteloefening is een algemene inleiding tot het onderwerp en brengt levensechte verhalen. De daarop volgende oefeningen gaan dieper in op de thema's: economische migratie, niet-begeleide minderjarigen, migratie en asiel in de media, mensenhandel en mensensmokkel. De toolkit is bedoeld voor jongeren van 12 tot 18 jaar. Waar nodig zijn de oefeningen onderverdeeld in twee leeftijdsgroepen: 12-14 jaar en 15-18 jaar.

Op kamp met AZG/ Artsen zonder Grenzen. - Brussel : Artsen Zonder Grenzen, 2005. - Doos met Handleiding 95 p., diverse materialen Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G JEUGD.011 Vindplaats docAtlas Antwerpen: A 03.04.010 Vindplaats docAtlas Turnhout: T 07.02.46 Het pakket is een bewustmaking- en informatiepakket van AZG over de crisis in Darfur, het leven van een vluchteling in een kamp en de humanitaire actie in die kampen. Het project (rollenspel) is gebaseerd op waar gebeurde verhalen van mensen in het Iridimikamp in Tsjaad. Het spel is grondig uitgewerkt en vraagt wel wat voorbereiding en plaats. Het wordt gespeeld met ongeveer 20 spelers en minimaal 6 spelers die de rol van AZG'medewerkers spelen (zijn ouder dan de rest van de groep). Persepolis / Satrapi, Marjane. - Antwerpen: Atlas, 2006. - 346 p., met: ill. ISBN: 90-450-1303-7. - ISBN: 978-90-450-1303-9: 21,16 euro Doelgroep: Volwassenen 13-14 jaar 15-16 jaar 17-18 jaar Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 08 VERH.10 Vindplaats Antwerpen: or 3.3.10 pers Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

7

Vindplaats Turnhout: T AZI/IRAN.09 Persepolis is het meermaals bekroonde levensverhaal van Marjane Satrapi, die opgroeit na de Islamitische revolutie in Iran, naar het Westen uitwijkt om te studeren en vervolgens terugkeert naar haar vaderland. Het is tegelijkertijd een biografie, een beeldverhaal en biedt de politieke diepgang van het conflict tussen fundamentalisme en democratie. Vluchtelingen: Schipper, mag ik overvaren?/ Meurrens, Marina ; De Weerdt, Barbara. - ISBN13 978-90-455-1953-1 ; ISBN13 978-90-455-1954-8 - Antwerpen : De Boeck, 2006. - Dvd, werkbladen: 55 p. , handleiding: 114 p.; handleiding en dvd: 18,05 EUR, werkbladen: 5,50 EUR.;- (Project Algemene Vakken;vol. ) Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 03.04.70 Vindplaats docAtlas Antwerpen: A 03.04.028 Vindplaats docAtlas Turnhout: T 07.02.53 Enerzijds wordt er ingegaan op de problematiek van 'vluchten' : wat is een vluchteling, waarom vlucht men, vluchtelingenverhalen en een vluchtelingenspel. Anderzijds wordt het thema 'asiel' van dichterbij toegelicht: asielprocedure, vluchtelingen in België . In de twee laatste hoofdstukken wordt ingegaan op de geschiedenis van de vluchteling en mensenhandel. Vluchtelingenspel voor jeugdbewegingen/ Vluchtelingenwerk Vlaanderen. - Vluchtelingenwerk Vlaanderen : 2008. - 22 p., geïll. Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 03.04.68 Vindplaats docAtlas Antwerpen: A 03.04.032 Vindplaats docAtlas Turnhout: T 07.01.64 De deelnemers moeten proberen te vluchten naar België en daar asiel te krijgen. Aan de hand van de vluchtredenen van de personage schatten de deelnemers in wie het meeste kans heeft om erkend te worden als vluchteling.

Migratie – persoonlijke verhalen Ik kom van ver : verhalen van 43 vrouwen van over de hele wereld/ [edit.] Huet, Leen ; [edit.] Grieten, Jan. - [edit.] Integratiedienst Leuven. - ISBN13 97890-6306-660-4 [paperback] - 1 ed. - Leuven : Davidsfonds, 2013. - 217 p.,;27,50 EUR Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 03.04.101 Vindplaats docAtlas Antwerpen: ge 07.1 ikko 'Ik kom van ver' is een boek en een project van en door vrouwen. Een samenwerking tussen fotografen, schrijvers en vertellers. Vrouwen van hier en vrouwen van ver. Het boek brengt positieve, sterke verhalen van vierenveertig vrouwen met verschillende roots. Telkens anders maar toch weer gelijk. De verhalen krijgen een gezicht, de gezichten krijgen een verhaal. De nadruk ligt op verscheidenheid met als rode draad de kracht, de sterkte, het talent van deze vrouwen. Met het boek wil de Integratiedienst van de stad Leuven discriminatie en negatieve beeldvorming rond migratie structureel aanpakken. Turkije aan de Leie : vijftig jaar migratie in Gent/ De Gendt Tina. Tielt : Lannoo, 2014, ISBN13 978-94-014-1123-3, 295 euro, 24,99 euro Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: 4A.063 Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

8

Veertig jaar geleden in 1964 zetten de eerste elf Turkse gastarbeiders voet aan wal in de Vlaamse stad Gent. Momenteel wonen er zo'n 20.000 Turken en dat is ongeveer 10% van de Gentse bevolking. In dit boek wordt hun geschiedenis verteld op grond van archiefonderzoek en interviews. Schrijfster Tina de Gendt ging vooral op zoek naar de familieverhalen van de migranten van het eerste uur en hun nazaten. Ze kwamen uit de buurt van Emirdag, ca. 200 km ten westen van Ankara, uit het uiterste noordoosten bij Georgië en uit Istanbul. In Gent vestigden de Turken zich met name in het noordelijke deel van de stad. De geschiedenis wordt per decennium beschreven, van de geruisloze migratie in de jaren 1960, de groei van de jaren 1970, het besef van niet meer terug te kunnen in de jaren 1980 en de Turks-Belgische nakomelingen in de jaren 1990. In een nawoord wordt kort ingegaan op ander migratiegroepen als Spanjaarden en Italianen. Enkele kaartjes plus literatuurlijst besluiten dit vlot vertelde boek, dat verder is geïllustreerd met zwartwitfoto´s uit familie- en andere archieven. Verkeerde tijd, verkeerde plaats : ontmoetingen met vluchtelingen/ Demyttenaere, Bart ; Hannes, Nick ; Telemans, Dieter. - ISBN 90-5466-858-X Roeselare : Roularta Books, 2005. - 167p.; geill. met foto's; 17,50 EUR Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 03.04.48 Vindplaats docAtlas Antwerpen: A 03.04.024 Vindplaats docAtlas Turnhout: T 07.02.48 Bart Demyttenaere reconstrueerde de complexe levensverhalen van vijf vluchtelingen die hij ontmoet en interviewt. Daarnaast sprak hij ook met een hulpverlener van het OCMW van Antwerpen die in een professionele context en gebonden aan wetten en regels, dagelijks geconfronteerd wordt met vluchtelingen. Tijdens het uitdiepen van het onderwerp stuitte hij op de onvermoede vluchtverhalen van zijn grootmoeders. Blijkt dat die verhalen van toen veel overeenkomsten hebben met de verhalen van vluchtelingen vandaag. De drie documentaire fotoreeksen van Nick Hannes tonen het traject dat de asielzoeker aflegt in België. Dieter Telemans fotografeerde op een respectvolle manier mensen en plaatsen die onzichtbaar blijven: afgewezen asielzoekers en de zones van illegaal verblijf. Dit boek gaat gepaard met een reizende tentoonstelling.

Migratie - Achtergrondinformatie Anders : migratie gesmaakt / Werkvormm vzw. - Leuven: Van Halewyck, 2007. 160 p. - ISBN: 978-90-5617-814-7: 17,50 EUR Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 03.04.60 Vindplaats Antwerpen: ge 04 ande Vindplaats Turnhout: T 02.04.36 Waarom verlaat iemand zijn land, zijn have en goed om zijn geluk of toekomst te zoeken in een nieuwe wereld? Wie zijn deze mensen, deze nieuwkomers en asielzoekers? Welke zijn hun kansen en hun dromen? Dit boek bevat verhalen van vijftien verschillende mensen uit de meest voorkomende migratiezones naar het Westen: Mohammed en Rabia uit Noord-Afrika, Amir en Eugenie uit Centraal-Afrika, Agron en Asllan uit de Balkan, Dawlat en Samuel uit het Midden-Oosten, Bashir en Albina uit de ex-Sovjetregio, ... Hun persoonlijke verhalen worden doorspekt met culinaire herinneringen en recepten. Superdiversiteit : hoe migratie onze samenleving verandert/ Geldof Dirk – Leuven: Acco, 2013 – 140 p. - ISBN13 978-90-334-9336-2: 22 euro Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

9

Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 5A 094 Vindplaats Antwerpen: ge 02.4 supe De 21ste eeuw wordt een eeuw van superdiversiteit. Hoe verandert superdiversiteit onze samenleving? Hoe leven we samen in superdiversiteit? En stellen we de juiste vragen? De maatschappelijke debatten blijven nog te vaak steken in achterhoedegevechten en symbooldossiers zoals de hoofddoek. Dit boek verkent de overgang naar superdiversiteit. Het bevraagt de denkkaders van waaruit we de veranderingen benaderen. Het gaat op zoek naar manieren om het potentieel van superdiversiteit beter tot zijn recht laten komen en de valkuilen te vermijden. Geschiedenis van het eigen volk : de vreemdeling in België van de prehistorie tot nu / Morelli, Anne. - Leuven: Kritak, 1993. - 340 p. - ISBN: 90-6303-503-9: 24,74 EUR Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: 210.M.30.MORE Vindplaats Antwerpen: ge 04 gesc Beschrijft wanneer, hoe en waarom - van de prehistorie tot nu - onze voorouders hun land verlieten om zich in België te komen vestigen. Besluit is dat we eigenlijk allemaal (im)migranten zijn. Grenzeloze solidariteit? Over migratie en mensen zonder papieren / Timmerman, Christiane; Lodewyckx, Ina; Bocklandt, Yves. - Leuven: Acco, 2008. - 335 p. - (Minderheden in de samenleving; 19). - ISBN: 978-90-334-6868-1: 35,00 euro Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: 271.M.AZ.TIMM Vindplaats Antwerpen: ge 15 gren Migratie van mensen zonder papieren, ook wel illegale migratie genoemd, is een bijzonder actueel thema en heeft een grote invloed op de samenleving. Desondanks ontbreekt een langetermijnvisie en een efficiënt beleid. Hoewel veel opinies over illegale migratie de ronde doen en veel mensen erbij betrokken zijn - als persoon zonder papieren, als hulpverlener of als beleidsmedewerker - blijkt een groot gebrek aan wetenschappelijke kennis over dit thema. Het Centrum voor Migratie en Interculturele Studies (CeMIS) van de Universiteit Antwerpen organiseerde in samenwerking met Bond Zonder Naam en andere academische partners en organisaties een congres over (illegale) migratie en mensen zonder papieren. Doel van het congres was het samenbrengen van mensen uit verschillende maatschappelijke velden (academici, beleid, middenveld) om vanuit verschillende invalshoeken deze thematiek te bespreken. Migratiemaatschappij: 20 stemmen over samenleven in diversiteit/ Petrovic, Milica; Ravijts, Fons; Roger, Els – Leuven: Acco, 2014 – 160 p. - ISBN13 978-90-334-9557-1 – 24,5 euro Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 5A 097 Vindplaats Antwerpen: ge 02.4 migr België is vandaag een migratieland. Eén op vijf inwoners is van buitenlandse herkomst, in sommige steden bijna de helft. Er worden meer dan honderd talen gesproken. Veel gezinnen zijn dan ook meertalig. Hoe gaan we om met al die veranderingen? Hoe kunnen we met elkaar samenleven? Wat zijn de gevolgen in onderwijs en werk? Wat wordt onze omgangstaal? Moeten we aandacht hebben voor identiteit? In het boek Migratiemaatschappij openen 20 experts perspectieven op de toekomst. Vanuit heel verschillende achtergronden bespreken ze de complexe nieuwe realiteit. Hoe zien ze de samenleving evolueren? Hoe gaan we er met zijn allen op vooruit? Wat betekent integratie als de meerderheid uit minderheden gaat bestaan?

Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

10

Emigratie Belgische emigranten : oorlogsvluchtelingen, economische emigranten en politieke vluchtelingen uit onze streken van de 16de eeuw tot vandaag / Morelli, Anne. - Berchem: Epo, 1999. - 336 p. - ISBN: 90-6445-098-6: 22,55 EUR Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: 210.M.30.MORE Vindplaats Antwerpen: ge 04 belg Deze publicatie bestaat uit een reeks artikels waarin de Belgische emigranten vanaf de 16de eeuw behandeld worden. Er wordt een indeling gemaakt naar religieuze vluchtelingen, oorlogsvluchtelingen, politieke vluchtelingen, economische emigratie, individuele emigranten en seizoenarbeiders. Van elke categorie wordt minstens één voorbeeld gegeven waarbij de motivatie om te vertrekken, de 'keuze' van de plaats waarnaar men emigreert, de realiteit waarmee de migranten bij hun aankomst geconfronteerd werden en de eventuele conflicten met de plaatselijke bevolking aan bod komen. Wij gaan naar Amerika : Vlaamse landverhuizers naar de nieuwe wereld 18501930 / Musschoot, Dirk. - Tielt: Lannoo, 2002. - 247 p. - ISBN: 90-209-4810-5: 22,50 EUR Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: 210.M.30.MUSS Vindplaats Antwerpen: ge 04 wijg Mislukte aardappeloogsten, miserie en honger: zij dreven op het einde van de negentiende en bij het begin van de twintigste eeuw vele duizenden van onze voorouders weg, op zoek naar een beter leven, in een ander land. Velen waagden de overtocht naar Amerika. In de Verenigde Staten en Canada wonen vandaag hun nakomelingen: mensen wier naam begint met 'Van' of 'De' en die in de melting pot van Noord-Amerika zijn opgenomen. In dit boek beschrijft Dirk Musschoot een aantal van de meest pakkende verhalen. Go West! Een verhaal van Vlaamse emigranten naar Canada / Journée, Marc. - [S.l.]: Uitgeverij Snoeck, 2006. - 159 p. - ISBN: 90-5349-611-4: 28,50 EUR Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: 210.M.30.JOUR Vindplaats Antwerpen: ge 04 gowe Dit boek brengt het boeiende verhaal van de Vlaamse emigratie naar Canada. In die grote Canadese mozaïek van volkeren waren de Vlamingen een weliswaar bescheiden, maar kwaliteitsvolle minderheid. Zij hebben zich op voorbeeldige wijze geïntegreerd, door hard te werken, zeer vlot de plaatselijke talen (Frans of Engels) aan te leren, door volharding en doorzettingsvermogen. De inhoud van deze publicatie wordt opgevat in enkele grote delen: de droom, de overtocht, het wel en wee van de nieuwkomers. De lezer krijgt een kijkboek aangereikt, geïllustreerd met authentiek fotomateriaal, ingezameld bij archieven en particulieren in Canada en hier. Een bijhorende dvd bevat getuigenissen van emigranten.

Videomateriaal, dvd’s 0032 / Tieleman, Lise; Haekens, Luc; Crombez, Steven. - Brussel: VRT, 2007. - 4 dvd's, bevat: boekje. Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014 11

Doelgroep: 13-18 jaar, volwassenen Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 4A 036 Vindplaats Antwerpen: or 3.3.10 0032 Vindplaats Turnhout: T 07.01.205 Op 1 maart leefden in België mensen van 199 verschillende nationaliteiten. In 0032 maken we kennis met 11 van deze nieuwe landgenoten. We zien ze hier, in hun tweede vaderland, leven. Welke dromen ze nastreven, welke hoop ze koesteren. En hoe ze kijken naar en samenleven met ons, de Belgen. Allemaal hebben ze intens telefonisch contact met een vriend, een oom, een dochter, een moeder of een grootvader in het land van afkomst. De telefoondraad is voor hen de spreekwoordelijke navelstreng met hun roots. Elke aflevering vertelt het verhaal van één van de 11, en op die manier staat telkens een ander volk, een ander land, een andere cultuur centraal. Toch duiken in elke aflevering de tien andere bij tussenpozen op, met beschouwingen en anekdotes vanuit hun eigen ervaringen. Omdat 0032 gaat over migranten die in Vlaanderen leven, houden de 11 protagonisten ons elk op hun manier een spiegel voor. 0032 is een documentaire reeks van Woestijnvis in opdracht van de VRT.

be.WELCOME : België & immigratie / Atomium Expo. - Leuven: De Boeck, 2011. - dvd ca. 2 uur, boekje 40 p. - ISBN: 978-2-920-5608-3: 12,00 EUR Doelgroep: 13-18 jaar, volwassenen Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 03.04.84 Vindplaats Antwerpen: or 3.3.10 be.w ; ge 04 be.w Het project be.WELCOME is een pedagogisch werkinstrument dat inzicht biedt in het fenomeen van de immigratie in België en haar recente geschiedenis. De dvd be.WELCOME bevat alle interviews met in België verblijvende immigranten die gemaakt werden voor de tentoonstelling in 2 luiken, be.WELCOME #1 en #2, een initiatief van het Atomium en het Museum van Europa. Getuigen vertellen voor de camera hoe ze hun vestiging in België beleven of beleefd hebben, wat hun vertrek met zich meebracht, de moeilijkheden die ze ondervonden bij hun aankomst, enz... De zoektocht van de migrant is de leidraad in het eerste luik van de tentoonstelling (het eerste deel van de dvd). Inburgering en integratie staan centraal in het tweede luik. Het tweetalige boekje bij de DVD bevat een kort woord vooraf waarin het project wordt voorgesteld, een kort historisch overzicht van de immigratie in België en een tekst van Charles Bricman in verband met enkele van de interviews. China zoekt m/v met knapzak : migratiearbeiders in China / Corthals, Karel. - Halle: Corthals Karel, 2005. - dvd (27 min.): 17,00 EUR Doelgroep: 15-18 jaar, volwassenen Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G AZI/CHI.20 Vindplaats Antwerpen: A AZI/CHI.018 Vindplaats Turnhout: T AZI/CHI.29 130 miljoen migranten uit armere Chinese provincies komen naar één van de tienduizenden fabrieken in Oost-China waar veel van onze bekende producten vandaan komen. Deze migranten leven het hele jaar door op de fabrieksterreinen zelf. De productie- en leefomstandigheden zijn niet altijd wat ons voorgesteld wordt door misleidende audit's. Het goede nieuws is dat alle fabrieken tegenwoordig klagen over hun moeilijkheden om nieuw personeel te vinden. En dus zijn de fabrieken wel verplicht om de werk- en leefomstandigheden te verbeteren. Westerse consumentenorganisaties gaan ook niet vrijuit. Zij zwengelen wel de prijsconcurrentie tussen de supermarkten aan maar houden bij hun "beste koop" geen rekening met de arbeidsvoorwaarden. Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

12

Westerse bedrijfsleiders beweren dan wel dat ze het ethischer aanpakken dan de Chinezen zelf maar is dat wel zo? We bezoeken eveneens achtergebleven provincies en ontdekken waarom zovelen, duizenden kilometers van huis hun familie en kinderen achterlaten. De droom van Lola / Coopération par l'éducation, Annoncer la couleur, Théâtre Musical Possible. Brussel: Annoncer la couleur, 2007. - dvd (16 min.) + brochure (8 p.) Doelgroep: 13-18 jaar Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G AFR/CON.20 Vindplaats Antwerpen: A AFR/CON.022 ; A AFR/CON.022 a Vindplaats Turnhout: T AFR/CON.22 Deze DVD wil de aandacht vestigen op de oorzaken van migraties en de eraan verbonden stereotypen. Er werd gekozen om een portret te filmen van drie inwoners van Kinshasa. Julia, Démato en Gertrude geven hun visie op Europa en op de problematiek omtrent migratie. Er is een beknopte pedagogische fiche bij. Gladys' Clan : een Caribische geschiedenis / Schmidt, Marc. - Utrecht: Podium Bureau voor Educatieve Communicatie, 2004. - dvd, handleiding (11 p.): 16,00 EUR Doelgroep: 11-18 jaar URL: http://www.podiumvooronderwijs.nl Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 3L 077 Vindplaats Antwerpen: or 3.3.10 glad ; A AME/ANT.003 Vindplaats Turnhout: T 07.02.54 Gladys' Clan is een familiekroniek, verteld vanuit het perspectief van drie generaties vrouwen in de familie Blijden; de grootmoeder, de dochters en haar kleinkinderen. Met op de achtergrond het verbindende thema van migratie, die elke generatie op eigen wijze beleeft, wordt de familiegeschiedenis geleidelijk en nauwgezet in kaart gebracht. Het zinvolle van dit pakket is dat een deel van de migratiegeschiedenis naar Nederland en het ontstaan van een multiculturele samenleving inzichtelijk wordt gemaakt ahv dit familieportret. Algemene maatschappelijk, politieke en economische ontwikkelingen worden concreet gemaakt door persoonlijke verhalen waarin leerlingen zich zeker herkennen. Iedereen Migrant/ [regie] Brauwers, Greet. - Brussel : Masereelfonds, 2012. dvd (19 min.) Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G.03.01.69 Vindplaats docAtlas Antwerpen: ge 04 iede Vindplaats docAtlas Turnhout: T 07.01.462 Film over migratie met getuigenissen van migranten. Migratie is van alle tijden. Al duizenden jaren vóór ontdekkingsreizigers de oceanen afschuimden, trokken onze prehistorische voorouders de wereld rond. Dat mensen hun recht om te migreren gebruiken, wordt hen niet altijd in dank afgenomen. Het project 'Iedereen migrant' beoogt een discussie teweeg te brengen over migratie. Waarom migreren mensen? Hoe worden ze onthaald in hun gastland? Wat moet een migrant weten van zijn gastland om een succesvol parcours af te leggen? En voelen ze zich er ook thuis? 'Iedereen migrant' is een project van het Brussels Onthaalbureau voor Nieuwkomers (BON), CDF vzw, FMDO en het Masereelfonds. In goede aarde... : filmproject Verbinding/ [regie] Poekhajev, Radion. Vluchtelingenwerk Nederland, V L O S. - Nederland : VLOScentrum, 2007. - dvd, 16 min. Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

13

Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 03.04.59 Vindplaats docAtlas Antwerpen: ge 15 ingo Vindplaats docAtlas Turnhout: T 07.02.58 Vluchtelingenwerk Nederland (Midden Zeeuws-Vlaanderen) werkte in 2007 het videoproject 'Verbinding' uit. De vereniging Vluchtelingen Ondersteuning Sint-Niklaas (VLOS vzw) raakte bij dit initiatief betrokken. Nederlanders, Belgen en vluchtelingen uit beide landen gingen samen aan de slag. Voor het scenario hebben zij gekozen voor een fictieve situatie, gebaseerd op hun zelfbeleefde vluchtverhalen: het is 2040. Grote delen van Europa zijn door de golven verzwolgen, mensen zijn op de vlucht en hopen elders een veilig onderkomen te vinden. Het eindresultaat is deze documentaire, waarin de harde, reële wereld van de vluchteling op zijn kop wordt gezet. Hoe voelt het om gevoelloos geïnterviewd te worden bij aankomst in een vreemd land? Of om je leven niet langer zinvol te vinden door ontworteling en integratieproblemen? Oud worden ver van huis / Kerklaan, Marga; Notten, Nic. - Hilversum: KRO, 1984. - videocassette, 30 min. Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 14.18 Vindplaats Antwerpen: ge 02.4 oudw Documentaire over Nederlanders die in de jaren '50 van de 20ste eeuw naar Australië en NieuwZeeland zijn geëmigreerd. Nu zij ouder zijn worden ze geconfronteerd met hun gebrek aan integratie in hun nieuwe omgeving. De gevolgen daarvan worden schrijnend helder wanneer zij terecht komen in verzorgingshuizen. Zij hebben zich de taal noch de cultuur eigen gemaakt. De vergelijking met groepen huidige 'oudkomers' in Nederland ligt voor de hand. Dit is een ingekorte versie van het programma.

Samen lachen = samen leven / Stuyvaert, Jef. - Gent : Conception, 2007. - 25 p. Losse onderdelen: DVD (30 min.) Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 3/4L 065 Vindplaats: docAtlas Antwerpen or 3.3.4 same en pa 8.10 same Sketchprogramma van het productiehuis Conception met steun van de Vlaamse overheid. Tientallen allochtone en autochtone jongeren werkten eraan mee. De DVD bevat humoristische sketches over culturele verschillen en is gebaseerd op dagdagelijkse situaties. Vanuit de filosofie: als je met elkaar kunt lachen, kun je ook met elkaar leven. Trouwen over de grens / Brauwers, Greet. - [S.l.]: Greet Brauwers, 2006. - dvd, 26 min.: 10,00 EUR Doelgroep: 15-18 jaar Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: 255.M.F.HOOG Vindplaats Antwerpen: or 3.3.7 trou Deze documentaire geeft een stem aan jonge allochtonen die getuigen over hun huwelijk met iemand uit Marokko of Turkije. Samen met een werkmap voor begeleiders, vormt de DVD een instrument om de problematiek van het importhuwelijk uit de taboesfeer te halen en zowel bij verschillende groepen, scholen als in Turkse en Marokkaanse kringen beter bespreekbaar te maken. De DVD en werkmap zijn ter beschikking van alle geïnteresseerde organisaties en scholen die een discussieontmoeting willen organiseren over huwelijksmigratie. Tu ne verras pas Verapaz gekeken of gezien / Volcaert, Didier; van Dienderen, An; Maes, Steve. - Brussel: Canon, 2003. - video, Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

14

handleiding 79 p., cd-rom Doelgroep: 11-18 jaar, volwassenen Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: G 08.67 Vindplaats Antwerpen: A 08.013 Vindplaats Turnhout: T 10.45 De documentaire, de handleiding en de cd-rom willen een eerste aanzet zijn om leerkrachten instrumenten aan te reiken om te werken rond media en informatieve beelden. De documentaire verwijst naar een vergeten stuk vaderlandse geschiedenis: de voormalige Belgische kolonie in Guatemala, Santa Tomas de Castilla. De handleiding is opgedeeld in 4 sessies met stellingen en opdrachten gekoppeld aan de documentaire. Op de cd-rom staat divers didactisch materiaal en het bronnenmateriaal van deze documentaire. Vluchten is van alle tijden/ Smets, Jo ; Vermeulen, Stefan. - Brussel : G Vindplaats Wereldcentrum Oost-Vlaanderen: 03.04.53 Vluchtelingenwerk Vlaanderen, 2006. - dvd (18,5 min.) Vindplaats docAtlas Antwerpen: ge 15 vluc Vindplaats docAtlas Turnhout: T 07.02.55 Vluchtelingenwerk vroeg aan twee filmmakers op basis van archiefbeeldmateriaal en de tekening van Frans Masereel 'En France, juin'40' een kortfilm te maken over oorlogsvluchtelingen. Heel wat van het beeldmateriaal is afkomstig van de VNvluchtelingenorganisatie, UNHCR. Daarnaast selecteerden de makers materiaal uit archieven van musea, persagentschappen en tv-zenders. De film is een aangrijpend document geworden over de era van de vluchteling van WO1 tot vandaag, een aanklacht tegen de verschrikking van de oorlog en een pleidooi voor een volwaardige bescherming van oorlogsvluchtelingen.

Kleur Bekennen selectielijst Migratie van vertrek tot aankomst, mei 2014

15