Waarom is hieldecubitus (terecht) een indicator voor de kwaliteit van verpleegkundige zorg? Prof. dr. Dimitri Beeckman Universitair Centrum voor Verpleegkunde en Vroedkunde (UCVV) Universiteit Gent European Pressure Ulcer Advisory Panel (EPUAP) Scientific Commitee
WAAROM DEZE PRESENTATIE? o Grote aandacht in Vlaanderen, nationaal en internationaal • Federale Raad voor de Kwaliteit van de Verpleegkundige Kwaliteit, Agentschap Zorg en Gezondheid, Vlaams Indicatorenproject (VIP²) • Decubitus hoog op de agenda voor gezondheidszorg in UK en VS in kader van terugbetaling en gerechtelijke vervolging • Internationale discussies
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM DEZE PRESENTATIE?
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
KWALITEIT VAN ZORG o Zeer complex begrip o Betekenis is afhankelijk vanuit welk perspectief gekeken wordt o Wet op de ‘Rechten van de Patiënt’ (2002) • de patiënt heeft recht op kwaliteitsvolle gezondheidszorg die beantwoordt aan zijn behoeften o Institute of Medicine (USA) • gezondheidszorg is kwaliteitsvol wanneer de zorg de kans verhoogt om gewenste gezondheidsresultaten te bekomen en wanneer deze zorg overeenstemt met de huidige professionele kennis. o Vlaams Patiëntenplatform definieert 8 kenmerken: • veiligheid, effectiviteit, efficiëntie, patiëntgerichtheid, tijdigheid, continuïteit, integraliteit en gelijkwaardigheid HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
DEFINITIE IS COMPLEX, … EN HOE DAN METEN? o Deze vraag is NOG complexer o Echt meten kan niet, we kunnen wel INDICATIES vinden die WIJZEN op KWALITEIT (= kwaliteitsindicatoren) o Gebruik geraakt goed ingeburgerd
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
DEFINITIE IS COMPLEX, … EN HOE DAN METEN? Een kwaliteitsindicator is een meetbaar aspect van de zorg dat een aanwijzing geeft over de kwaliteit van zorg. o Om een oordeel te kunnen geven over de kwaliteit van zorg is informatie nodig o Deze informatie wordt verkregen door te METEN o Een indicator geeft betekenis aan een meting, heeft een signaalfunctie o Een indicator krijgt echter pas betekenis, als er ook een norm is bepaald o Wordt er afgeweken van de norm, dan is er bijsturing nodig HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
METEN OP VERSCHILLENDE NIVEAUS Structuurindicatoren o Indicatie over de organisatorische voorwaarden waarbinnen zorg geleverd kan worden
Procesindicatoren o Indicatie over het verloop van processen in een organisatie Uitkomstindicatoren
o Indicatie over de uitkomst van de zorg
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
• • • • •
Aanwezigheid van een protocol Aanwezigheid van een referentie verpleegkundige wondzorg Aanwezigheid van preventiemateriaal Aanwezigheid van een decubituscomité / werkgroep …
METEN OP VERSCHILLENDE NIVEAUS Structuurindicatoren o Indicatie over de organisatorische voorwaarden waarbinnen zorg geleverd kan worden
Procesindicatoren o Indicatie over het verloop van processen in een organisatie Uitkomstindicatoren
o Indicatie over de uitkomst van de zorg
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
•
Toepassen van adequate preventie
METEN OP VERSCHILLENDE NIVEAUS Structuurindicatoren o Indicatie over de organisatorische voorwaarden waarbinnen zorg geleverd kan worden
Procesindicatoren o Indicatie over het verloop van processen in een organisatie Uitkomstindicatoren
o Indicatie over de uitkomst van de zorg
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
• • •
•
Prevalentie Prevalentie Cat. II – IV Prevalentie (hiel) Prevalentie (sacrum)
decubitus Cat. II-IV verworven decubitus decubitus Cat. II – IV
decubitus Cat. II – IV
VOORBEELD VAN EEN INDICATOR
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR? Waarom is de hiel gevoelig voor decubitus ontwikkeling? o
Weinig spier- en vetweefsel rond de calcaneus,
o
klein drukoppervlak ter hoogte van de hiel en dus weinig drukspreiding,
o
Ook in liggende houding is de hiel onderhevig aan druk,
o
Neurologische en endocriene problemen leiden frequent tot gevoelstoornissen in de voet,
o
Frequent komen circulatieproblemen voor
o
Oedeem in de voet heeft een impact op de weefseltolerantie voor druk
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR? o 1/3 van alle decubitusletsels komen voor t.h.v. de hiel o Aandeel blijft toenemen
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR? Mechanisme dat leidt tot weefselschade o Zuurstoftekort • Druk • Schuifkracht o Vervorming van de spier • Druk • Schuifkracht
Druk
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
Schuifkracht
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR? Weefselschade o Kortdurende grote druk/schuifkracht: weefselschade o Continue lage druk/schuifkracht: weefselschade
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR?
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR?
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR? Deze inzichten vormen de basis voor preventie:
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR? Maar bij de hiel: groot gevaar voor “hangmateffect”
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR? Nieuwe inzichten? o Reperfusie schade
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR? Nieuwe inzichten? o Micro- klimaat
• •
•
Temperatuur huidoppervlak of weefseltemperatuur Luchtvochtigheid of de vochtigheid van het huidoppervlak op het raakvlak tussen lichaam en onderlaag Invloed op de vatbaarheid van de huid en de weke delen voor de effecten van druk, schuif- en wrijfkrachten?
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR? Nieuwe inzichten? o Micro- klimaat
•
In addition to pressure, friction, and shear reduction, the temperature and moisture permeability of these devices should be considered when choosing an appropriate heel protector boot in the clinical setting.
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR? Nieuwe inzichten? o Micro- klimaat
•
Because elevated skin temperature is associated with increased metabolic demand of 6% to 13% per degree Celsius, it is reasonable to conclude that tissue susceptibility to injury is increased, particularly when both nutrient supply and metabolite removal are reduced by loading Lachenbruch C. Skin cooling surfaces: estimating the importance of limiting skin temperature. Ostomy Wound Manage. 2005 Feb;51(2):70-9.
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR? Nieuwe inzichten? o Micro- klimaat
•
A support surface’s permeability to humidity and perspiration has a much greater effect on tissue integrity than skin temperature Gefen, A. How do microclimate factors affect the risk for superficial pressure ulcers: A mathematical modeling study. Journal of Tissue Viability 2011;20:8188
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR? “Microklimaat en de elementen ervan moeten nog volledig worden gedefinieerd, en de relatie tot de ontwikkeling van decubitus moet duidelijk worden gekarakteriseerd. Tot op heden duiden de bewijzen erop dat extremen voor wat betreft de huidtemperatuur en/of de luchtvochtigheid/huidvochtigheid de gevoeligheid van de huid lijkt te verhogen voor de schadelijke effecten van druk, schuifspanning en wrijfkrachten.” Clark M. et al. (2010). Microklimaat in context. In: Preventie van decubitus: druk, schuifkrachten, wrijfkrachten en microklimaat in context – een consensus document. Wounds International.
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
WAAROM HIELDECUBITUS ALS INDICATOR? Nieuwe inzichten? o o
Blokkage afvoer lymfevocht Weefselvermorming / directe celschade De concepten die een rol spelen bij het begrijpen van de effecten van druk, schuifkrachten, wrijfkrachten en microklimaat en hun synergistische werking bij de vorming van decubitus zijn complex en nog niet volledig begrepen.
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
HOE DAN VOORKOMEN? Inzichten uit de 2014 internationale richtlijn: o De hielen dienen steeds drukvrij gelegd te worden, zelfs bij gebruik van een drukreducerende matras (visco, lucht, altenerend, lowairloss) o Bij gebruik van hieldevices dient de druk goed verdeeld te worden over de kuitspier en dient de Achillespees drukvrij gehouden te worden o De knie dient in lichte flexie gepositioneerd te worden o Inspecteer de hiel regelmatig op aanwezigheid van roodheid en huidschade
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
HOE DAN VOORKOMEN? Inzichten uit de 2014 internationale richtlijn: Flex the knee slightly to avoid popliteal vein compression and increased risk of DVT.
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
CONCLUSIE o Voorkombaar versus onvoorkombaar? o Techniek en methoden zijn eenvoudig toe te passen (in theorie) o Complexiteit zit in (1) aandacht voor het probleem, (2) aanwezigheid van goede materialen, (3) de praktische toepassing en haalbaarheid bij de patiënt en (4) beperkte observatie o Weinig onderzoek
TERECHTE INDICATOR?
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
CONCLUSIE
MEER WETEN? MEE DISCUSSIËREN?
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
PUCLAS3 PROJECT Meer info via: http://www.PuClas3.UCVVGent.be
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
EPUAP 2015 18th Annual Meeting of the European Pressure Ulcer Advisory Panel PUTTING THE PRESSURE IN THE HEART OF EUROPE 16 – 18 September 2015, Ghent, Belgium www.epuap2015.org
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
31
CONTACT • •
URL: http://www.epuap.org Email:
[email protected]
HIELDECUBITUS ALS KWALITEITSINDICATOR – PROF. D. BEECKMAN, 2014
