VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD Onderwerp:
Raadsvoorstel beleidsplan openbare verlichting
Registratienummer:
00532812
Op voorstel B&W d.d.:
12-05-2015
Datum vergadering:
07-07-2015
Portefeuillehouder:
Helm Verhees
Rol gemeenteraad:
Kaderstellend
Voorstel in het kort Het “beleidsplan openbare verlichting”: Licht toe hoe de doelstelling van het openbare verlichtingsplan worden bereikt; Biedt de gemeenschap kansen om de wijze waarop zij om wil gaan met de openbare verlichting (mede) vorm te geven (DKOEK); Beschrijft waarom de gemeente maatregelen neemt (als ook welke maatregelen zij neemt en hij zij tot uitvoering komt) om een minimale (belevings-)kwaliteit te garanderen; Borgt een duurzame financieringsstructuur voor de openbare verlichting in de gemeente. Samenvatting Het huidige beleidsplan openbare verlichting is op 11 oktober 2011 door uw raad vastgesteld. Bij de totstandkoming van dat beleidsplan zijn naast de diverse vakgebieden ook een groot aantal maatschappelijke organisaties betrokken geweest. De tijd heeft zeker niet stilgestaan. De technieken in de openbare verlichting en kostenontwikkeling van moderne openbare verlichting zijn fors veranderd. Bovendien wil de gemeente kansen bieden aan de gemeenschap om meer invloed uit te oefenen op de inrichting van de openbare ruimte. Het is tijd om het beleid daarop aan te passen. In de risicoparagraaf van de begroting 2015 is aangekondigd dat een nieuw beleidsplan openbare verlichting ter besluitvorming aan uw raad wordt aangeboden. De toestand van het totale areaal openbare verlichting is verouderd. Ruim de helft van alle armaturen (4460) is dermate verouderd dat reguliere vervanging niet meer mogelijk is. De armaturen zijn simpelweg niet meer leverbaar. Met de vaststelling van dit beleidsplan wordt de basis gelegd voor een duurzame openbare verlichting. De leidende visie Deurne Koerst op Eigen Kracht is daarvoor als uitgangspunt gehanteerd. Doelstelling van dit beleidsplan is om naast het organiseren van een beleid voor een leefbare openbare verlichting voor Deurne een duurzame verlichting te waarborgen op zowel op technisch als financieel vlak. Onder duurzaam wordt verstaan, technisch en betrouwbaar, financieel haalbaar en zonder dat sprake kan zijn van kapitaalsvernietiging. De gemeenschap van Deurne ontleent een hoge waarde aan de openbare verlichting. Zij ervaart de openbare verlichting als een vanzelfsprekendheid terwijl hier een belangrijke 1
kans ligt om op dit terrein verantwoordelijkheid voor de openbare ruimte te pakken (DKOEK). De wijze waarop de toekomstige openbare verlichting in de gemeente Deurne er uit komt te zien zal aanzienlijk veranderen. De gemeenschap kan door eigen inzet een meerwaarde voor de openbare ruimte en haar gebruikers tot stand brengen en bepaalt in basis zelf (mede) de (belevings-)kwaliteit van de openbare verlichting. Daar waar vanuit de gemeenschap geen initiatieven bestaan of ontstaan voorziet de gemeente, om te voldoen aan de zorgplicht en om een minimale (belevings-)kwaliteit te garanderen, in openbare verlichting op het “Deurnes Nivo”. Dat niveau voorziet in een duurzame openbare verlichting waarbij op termijn alle te behouden lichtpunten in LED worden uitgevoerd. Het verlichtingsniveau wordt in de nachtelijke uren met 50% worden gedimd. In het buitengebied worden, met uitzondering van de belangrijke kruisingen en splitsingen van wegen, alle lichtpunten gesaneerd. Op vrijliggende fietsroutes die gebruikt worden als schoolthuis-route wordt oriëntatieverlichting aangebracht. Bijlagen 1. Beleidsplan openbare verlichting 2. Bijlage beleidsplan openbare verlichting.
2
Deurne, 12 mei 2015
Nr. 48 / 00532812
AAN DE RAAD, 1.
Inleiding
De gemeente Deurne telt afgerond 8700 lichtpunten. Om ook in de toekomst de openbare verlichting op een verantwoorde en duurzame wijze vorm te geven wordt gewerkt met een beleidsplan. De wijze waarop de gemeente om wil gaan met de openbare verlichting is in het beleidsplan openbare verlichting vastgelegd. Het “beleidsplan openbare verlichting”: Licht toe hoe de doelstelling van het openbare verlichtingsplan worden bereikt; Biedt de gemeenschap kansen om de wijze waarop zij om wil gaan met de openbare verlichting (mede) vorm te geven (DKOEK); Beschrijft waarom de gemeente maatregelen neemt (als ook welke maatregelen zij neemt en hij zij tot uitvoering komt) om een minimale (belevings-)kwaliteit te garanderen; Borgt een duurzame financieringsstructuur voor de openbare verlichting in de gemeente. Met dit voorstel ligt het beleidsplan openbare verlichting ter vaststelling voor. 2.
Voorstel
1. 2.
Het beleidsplan openbare verlichting vast te stellen. In 2015 eenmalig € 400.000 onttrekken uit de algemene reserve om de kosten voor de sanering van niet noodzakelijke verlichting te dekken. Vanaf 2016 tot en met 2024 de behaalde jaarlijkse besparing van € 47.000 terug te storten in de algemene reserve. Voteren van een krediet van in totaal € 350.000 waarvan € 200.000 in 2015 en € 150.000 in 2016 om de dringend noodzakelijke vervanging van verouderde en niet meer leverbare armaturen te vervangen. Deze kredieten afschrijven in 20 jaar. De dekking van deze investeringen vinden in de besparing in energie, onderhoudskosten en kapitaallasten op de post openbare verlichting. De voorstellen 2 tot en met 4 verwerken in de 7e begrotingswijziging 2015 en deze vaststellen.
3. 4. 5. 6.
3.
Beoogd effect
Het beleidsplan openbare verlichting van de gemeente Deurne beschrijft de wijze en mate waarop de verlichting in de openbare ruimte aanwezig is: het “Deurnes nivo”. Er wordt een minimaal en verantwoord niveau van de verlichting in de openbare ruimte gegarandeerd die in zowel technische als financiële zin duurzaam is.
3
4.
Argumenten
1.1 De beleidsnotitie biedt kansen aan de gemeenschap om invulling te geven de wijze waarop de openbare verlichting wordt vormgegeven. De beleving van de weggebruikers en de keuzes die de inwoners en de gemeenschap van Deurne willen maken over de openbare verlichting kan zonder dat een wettelijke bepaling, de veiligheid of het algemeen belang zich daartegen verzetten. De gemeenschappelijke ruimte is tenslotte van de inwoners van Deurne. Dit is een geheel andere insteek dan het beleidsplan openbare verlichting dat in oktober 2011 door uw raad is vastgesteld. De gemeenschap krijgt nu de mogelijkheid om de openbare verlichting in de gemeente Deurne (mede) vorm te geven. Zij krijgt de kans om het niveau van de totale openbare verlichting af te stemmen op de wensen die in de gemeenschap leven en daarmee mogelijk de (belevings-)kwaliteit te verhogen. Om dat mogelijk te maken moet maatwerk worden geleverd. Initiatieven vanuit de gemeenschap worden getoetst of en in hoeverre zij verenigbaar zijn met het algemeen belang, de veiligheid of een wettelijke bepaling. Voor de gemeenschap zijn er voldoende kansen om verdere verantwoordelijkheid te dragen voor de openbare verlichting van haar leefomgeving: Toepassing van eigen energiebronnen om desgewenst behoudt of uitbreiding van de openbare verlichting te bewerkstelligen; Bewoners kunnen hun eigen leefomgeving verlichten door het plaatsen van eigen lichtbronnen. Adoptie van de openbare verlichting in een nader uit te werken vorm behoort tot de mogelijkheden. Etc. 1.2 De beleidsnotitie vormt het kader om de openbare verlichting in de gemeente Deurne op het “Deurnes Nivo” te garanderen De gemeenschappelijke ruimte is van de bewoners en maatschappelijke organisaties van Deurne. Het is aan de inwoners en de gemeenschap van Deurne om te bepalen hoe uiteindelijk de openbare verlichting in de gemeente er uit komt te zien. Het bestuur accepteert zelfredzaamheid van burgers, omarmt en faciliteert dit. Daar waar geen inzet van de gemeenschap plaatsvindt of kan plaatsvinden, garandeert de gemeente een minimale belevings-(kwaliteit) dat als vangnet fungeert: het “Deurnes Nivo”. Hiermee creëert de gemeente een vangnet waarmee tevens het risico op aansprakelijkheid voor schades als gevolg van de openbare verlichting beheerst wordt. Alle handelingen, noodzakelijk om te voldoen aan de wettelijke (zorg-)plicht alsmede het bewaken van het algemeen belang garanderen samen het Deurnes Nivo. 1.3 Het beleidsplan openbare verlichting voorziet in een uitwerking hoe invulling te geven aan het bereiken van de doelstelling De doelstelling van dit beleidsplan is om naast het organiseren van een beleid voor een leefbare openbare verlichting voor Deurne een duurzame verlichting te waarborgen op zowel op technisch als financieel vlak. Onder duurzaam wordt verstaan, technisch en betrouwbaar, financieel haalbaar en zonder kapitaalsvernietiging. De invulling van deze doelstelling betekent ook dat de openbare verlichting er niet overal hetzelfde uit ziet. Dit is mede afhankelijk van de aard en de functie van het gebied. Een nog op te stellen uitvoeringsplan zal op detailniveau de wijzigingen inzichtelijk maken.
4
In z’n algemeenheid is het “Deurnes Nivo” van de openbare verlichting als volgt te omschrijven. Binnen de bebouwde kom ontstaat in de gemeenschappelijke ruimte minder licht, maar wel een meer gelijkmatige verdeling van het licht, een betere kleurwaarneming en minder energieverbruik. Alle lichtpunten zullen de gehele nacht branden, maar wel op 50% van de reguliere lichtsterkte. In de parken waar in principe geen activiteit hoeft plaats te vinden worden alle masten gesaneerd. Buiten de bebouwde kom wordt veel minder verlicht dan nu het geval is. De ontsluitingswegen worden alleen verlicht op belangrijke kruisingen of splitsingen. Daar waar vrijliggende fietspaden belangrijke verbindingen dan wel schoolthuisroutes zijn, wordt het fietspad van oriëntatieverlichting voorzien. In de verblijfsgebieden buiten de bebouwde kom wordt alle openbare verlichting gesaneerd. Voor de geleiding van het verkeer kunnen eventueel reflectoren voor een hogere attentiewaarde zorgen. 2.1 Vaststelling van het beleidsplan openbare verlichting leidt tot een duurzaam beheer van dit kapitaalgoed De provincie Noord-Brabant heeft in haar brief van 19 mei 2014 (kenmerk 3595400) de raden in de provincie geattendeerd op het feit er bij het onderzoek naar de begroting 2015 speciaal aandacht geschonken wordt aan de kwaliteit van de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen. Hiertoe behoort ook de openbare verlichting. Met de vaststelling van dit beleidsplan wordt een waarborg geboden om de openbare verlichting ook in de toekomst haar functie naar behoren te laten vervullen. 5.
Kanttekeningen
1.1 Zonder vaststelling van dit beleidsplan kan de openbare verlichting op termijn niet meer aan haar functie voldoen Ruim de helft van de aanwezige lichtpunten van de openbare verlichting zijn niet meer één op één vervangbaar. Dat betekent dat bij een defect lichtpunt een andere verlichting geplaatst moet worden. De gelijkmatigheid van de verlichting wordt hiermee geschaad. Er ontstaat een diffuus wegbeeld dat niet bijdraagt aan een acceptabele beleving van de omgeving. De gemiddelde levensduur van een armatuur is circa 20 jaren. De kans dat verouderde armaturen schade aan derden berokkenen wordt steeds groter. De aansprakelijkheid ligt in dergelijke gevallen veelal bij de wegbeheerder. Om de openbare verlichting desondanks zo goed mogelijk te laten functioneren is steeds vaker ad hoc ingrijpen en vervangen noodzakelijk. Los van het hoge energiegebruik van de oude armaturen, worden de beheerkosten door het niet planmatig ingrijpen onnodig hoog. 1.2 Aanpassing van de openbare verlichting kan leiden tot een wijziging in de beleving van veiligheid In de veiligheidsmonitor 2011 is onder andere onderzocht hoe de bewoners denken over de openbare verlichting van de gemeente. 70% van de inwoners is van mening dat het buiten goed is verlicht. De bewoners van het buitengebied ervaren meer duisternis en zijn minder tevreden. Gemiddeld genomen zijn de inwoners van Deurne minder tevreden over de openbare verlichting dan het gemiddelde in BrabantZuidoost (74%). Met de invoering van het nieuwe beleid kunnen inwoners zelf keuzes maken en bijdragen aan de tevredenheidsscore. 5
1.3 Bewoners ervaren openbare verlichting als een van de vele onderdelen in de openbare ruimte. In het voorliggende beleidsplan openbare verlichting wordt één belangrijk thema van de openbare ruimte gepresenteerd. De openbare verlichting is in de openbare ruimte echter geen separaat onderdeel maar maakt deel uit van de totale omgeving. Aanpassingen aan die omgeving kunnen leiden tot een andere beleving maar biedt ook kansen. Daar waar onderdelen anders worden ingericht of verdwijnen kunnen nieuwe initiatieven ontstaan om mogelijke belemmeringen weg te nemen. De initiatieven van bewoners leiden tot een nieuwe omgeving geënt op de wensen van die bewoners. De gemeente draagt bij door garanties te bieden op het “Deurnes Nivo”. 1.4 Opstellen van een beleidsplan openbare verlichting is aangekondigd in risicoparagraaf van de begroting 2015 In de risicoparagraaf van de begroting 2015 is het belang van een vervangingsplan voor openbare verlichting opgenomen. Met de vaststelling van dit beleidsplan wordt voorkomen dat het areaal van de openbare verlichting onveilig wordt en de gemeente aansprakelijk gesteld kan worden voor ongelukken door nalatig onderhoud. Ook voorkomt dit plan dat in de toekomst – te – grote stappen gemaakt moeten worden om de vervangingsachterstand in te halen. 4.1 Zonder extra financiële middelen is uitvoering van het beleidsplan openbare verlichting niet mogelijk Er is een extra financiële injectie nodig ter hoogte van € 350.000 om per direct een inhaalslag te maken. Zonder deze injectie duurt de omvorming te lang en wordt de levensduur van nu te vervangen lichtpunten overschreden. Deze zijn dan al aan vervanging toe vooraleer de middelden daartoe vrij komen. 6.
Financiën
2.1 De saneringskosten worden conform de financiële voorschriften verwerkt De saneringskosten ad € 400.000 mogen conform de financiële voorschriften (BBV) niet geactiveerd en afgeschreven worden. Daarom doen wij het voorstel om deze kosten eenmalig te dekken uit de algemene reserve ter voorfinanciering van deze uitgaven. De hierbij behaalde jaarlijkse besparing ad € 47.000 worden in de jaren 2016 t/m 2024 terug gestort (inclusief rente vergoeding voor de misgelopen bespaarde rente) in de algemene reserve. Hierdoor wordt mede invulling gegeven aan de taakstelling van de afdeling BOR om een structurele bezuiniging te realiseren. 3.1 De uitvoering van het beleidsplan openbare verlichting op “Deurnes Nivo” is op lange termijn goedkoper dan handhaving van de huidige werkwijze door besparing op energielasten De totale kosten om te komen tot een technisch en financieel duurzaam beheer van de openbare verlichting bedragen ruim 2,4 miljoen Euro. Het nieuwe beleid werkt echter ook kostenbesparend. De uitvoering van het verlichtingsplan voorziet grofweg in een sanering, vervanging en omvorming naar LED-verlichting De kosten voor de sanering van de voorgestelde 1.271 lichtmasten zijn circa € 400.000. De uitvoering van deze sanering vindt per direct plaats waardoor meteen een besparing van ruim € 47.000 per jaar wordt bereikt. Deze middelen worden gebruikt voor vervanging en omvorming van het bestaande areaal. Op deze wijze ontstaat vanaf 2038 een openbare verlichting waarbij de achterstand is weggewerkt 6
en de toekomstige vervangingskosten worden gedekt uit eigen gegenereerde middelen. 4.1 Vervanging en omvorming van de openbare verlichting wordt voortvarend opgepakt Er wordt per direct een begin gemaakt met de vervanging van de oude en niet meer te vervangen armaturen door LED-verlichting. Om dit mogelijk te maken is een eenmalige investering nodig van in 2015 van € 200.000 en in 2016 van € 150.000. Beide investeringen zullen conform de verwachte economische en technische levensduur afgeschreven worden in 20 jaar. Deze afschrijvingstermijn zal in de nieuw op te stellen verordening ex artikel 2012 worden meegenomen. 5.1 De dekking van de investering wordt gevonden uit de te realiseren besparing en sanering van lichtmasten In totaal investeert de gemeente in 2015 en 2016 een bedrag van € 750.000. De dekking wordt gevonden door de besparing op energie, de jaarlijkse besparing door de sanering van 1271 lichtpunten en vrijval van kapitaalslasten in 2016. Per saldo wordt dit budgettair neutraal uitgevoerd. In de begroting 2015 en meerjarenraming is voor 2016 een vervangingsinvestering voor armaturen begroot van € 176.000. In plaats van deze investering komt bovengenoemde investering van € 150.000. Met de vrijval van deze kapitaallasten worden de nieuwe kapitaallasten gedekt. In 2038 is een situatie bereikt waarbij op dat moment sprake is van een in technische en financiële zin duurzame openbare verlichting (Ideaal complex). Het huidige budget is dan minimaal toereikend. 5.2 Beter verlichte school-thuisroutes dragen bij aan een veilige omgeving en kunnen mogelijk rekenen op een bijdrage van het SRE Het beleidsplan openbare verlichting voorziet in het aanbrengen van oriëntatieverlichting op fietspaden buiten de bebouwde kom die deel uitmaken van schoolthuisroutes. Voor de kosten van deze werkzaamheden is subsidie aangevraagd bij het SRE. 7.
Juridische aspecten
Het beleidsplan openbare verlichting voldoet aan de richtlijnen van het ROVL. Door de sanering en vernieuwing van masten en armaturen zal de kans op aansprakelijkheid als gevolg van achterstallig onderhoud afnemen. 8.
Communicatie
De sanering en de ombouw van de openbare verlichting heeft invloed op de wijze waarop de inwoners van de gemeente de openbare ruimte beleven. Een zorgvuldige communicatie is daarbij belangrijk. We zullen daarbij gebruik maken van de ervaringen van een soortgelijke exercitie bij andere gemeenten. Zo heeft de gemeente Heereveen forse wijzigingen in haar beleid voor de openbare verlichting doorgevoerd en met betrekking tot de communicatie belangrijke ervaringen opgedaan.
7
9.
Vervolg en evaluatie
Zodra het beleidsplan openbare verlichting is vastgesteld start het college met het maken van een meer gedetailleerd omvormingsplan. In dit plan wordt op detailniveau aangegeven welke consequenties het beleid in de openbare ruimte heeft.
Burgemeester en wethouders van Deurne, De secretaris, De burgemeester, G.J.C. Kusters
H.J. Mak
8
Nr. 48a
DE RAAD DER GEMEENTE DEURNE gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 12 mei 2015 nr. 48; gehoord de commissie Wonen & Vastgoed d.d. 15 juni 2015;
BESLUIT 1. 2. 3. 4.
5. 6.
het beleidsplan openbare verlichting vast te stellen; in 2015 eenmalig € 400.000 te onttrekken uit de algemene reserve om de kosten voor de sanering van niet noodzakelijke verlichting te dekken; vanaf 2016 tot en met 2024 de behaalde jaarlijkse besparing van € 47.000 terug te storten in de algemene reserve; een krediet van in totaal € 350.000, waarvan € 200.000 in 2015 en € 150.000 in 2016, beschikbaar te stellen om de dringend noodzakelijke vervanging van verouderde en niet meer leverbare armaturen te vervangen en deze kredieten af te schrijven in 20 jaar; de dekking van deze investeringen te realiseren door de besparing in energie, onderhoudskosten en kapitaallasten op de post openbare verlichting; de voorstellen onder 2 tot en met 4 te verwerken in de 7e begrotingswijziging 2015 en deze vaststellen.
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 7 juli 2015; De griffier,
De voorzitter,
(R.J.C.M. Rutten)
(H.J. Mak)
1
