*15.23351*
VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD Behandelend ambtenaar: B. de Rijk Afdeling/cluster: GZ/Ontwikkeling Telefoonnr.: 0591-535235 Portefeuillehouder: F.A.J. Buijtelaar
Registratienummer: 15.23351
Oriënterende raadsbijeenkomst van: Agendapunt: Besluitvormende raadsvergadering van: Agendapunt:
Onderwerp: Verordening duurzaamheidsleningen gemeente Borger-Odoorn Voorgestelde wijze van afdoening: Voorgesteld besluit: 1. Instemmen met invoering van een duurzaamheidslening in de gemeente Borger-Odoorn, en hiervoor een bedrag beschikbaar stellen van maximaal € 156.387,13 binnen een op te richten gemeentelijk fonds bij SVn; 2. Instemmen met het ondertekenen van de deelnemingsovereenkomst tussen de gemeente BorgerOdoorn en SVn; 3. Instemmen met de voorwaarden van de aanvullende zonnelening van de provincie Drenthe, en de provincie verzoeken om cofinanciering (optie 1); 4. Vaststellen van de Verordening Duurzaamheidslening gemeente Borger-Odoorn 2015. 1. Aanleiding Het klimaat verandert in hoog tempo. Op basis van Europese doelstellingen voor CO2-reductie moet Nederland in 2020 30% minder CO2 uitstoten. Om dit te bereiken, moeten forse stappen worden gezet. Het gemeentebestuur ondersteunt dit want in het coalitieakkoord neemt duurzaamheid een belangrijke plaats in. De gemeente kan dit echter niet alleen. Zij zal na moeten denken over manieren om het bedrijfsleven en ook particuliere woningbezitters te faciliteren. Vanuit deze gedachte werkt de projectgroep Duurzaamheid sinds dit voorjaar aan een Uitvoeringsagenda Duurzaamheid. Die zal beleidsmatig aansluiten bij de Kadernota Duurzame Ontwikkeling, maar vooral gericht zijn op concrete en zichtbare duurzaamheidsmaatregelen in plaats van op beleid. Vooruitlopend op die Uitvoeringsagenda Duurzaamheid wil het gemeentebestuur de komende maanden graag al aantoonbare vooruitgang boeken op het vlak van duurzaamheid. Naast inzet om als gemeente zelf het goede voorbeeld te geven, ligt daarbij een nadrukkelijke focus op het stimuleren en faciliteren van duurzaamheidsinitiatieven uit de samenleving. Een bekend en populair voorbeeld van zo’n stimuleringsregeling is een duurzaamheidslening.
Wat is een duurzaamheidslening? Een duurzaamheidslening is een aantrekkelijke lening met een lage rente voor particuliere woningbezitters. De lening is gericht op het energiezuiniger maken van de bestaande woningvoorraad. Particulieren kunnen tegen gunstige voorwaarden, zoals een lage rente, geld lenen voor het energiezuinig maken van hun woning. De gemeente kan de duurzaamheidslening inzetten om klimaatdoelstellingen te verwezenlijken. Eigenwoningbezitters krijgen door deze maatregelen een energiezuiniger huis waardoor de energielasten dalen. Voor hen vallen de lasten van de duurzaamheidslening in de meeste gevallen geheel of grotendeels weg door het voordeel dat zij hebben op hun energierekening. De duurzaamheidslening van SVn SVn (Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten) biedt een duurzaamheidslening aan, waarbij de deelnemende gemeente een aantal (rand)voorwaarden zelf kan bepalen. De gemeente stelt eerst vast voor welke particuliere woningen de lening bedoeld is. Hiertoe kan eventueel een maximale WOZ-waarde worden vastgesteld en een leeftijdsgrens voor woningen. De uiteindelijke hoogte van de hoofdsom van de duurzaamheidslening wordt door de gemeente vastgesteld, voorwaarde van SVn is dat de hoofdsom van de duurzaamheidslening minimaal € 2.500,-- bedraagt en niet meer dan € 25.000,--. Ook bepaalt de gemeente welke energiebesparende maatregelen in aanmerking komen voor financiering. De voorgestelde duurzaamheidslening is een annuïteitenlening en heeft een looptijd van 10 jaar voor bedragen tot € 7.500,-- en een looptijd van 15 jaar voor grotere bedragen. De particulier krijgt een vaste rentekorting van 3% op het 10- of 15-jaars rentetarief van SVn. Het minimale rentepercentage is vastgesteld op 0,5%. Uw raad dient daarvoor een verordening vast te stellen. Deze verordening is bij dit voorstel gevoegd. De zonnelening van de provincie Drenthe De provincie Drenthe heeft de overgang naar een duurzame energiehuishouding hoog op de agenda staan. Daarom stelt de provincie geld beschikbaar voor investeringen in duurzaamheid, specifieker het opwekken van zonne-energie door particuliere woningeigenaren. Hiervoor heeft de provincie een zonnelening opgesteld voor de aanschaf of installatie van zonnepanelen, zonneboilers of andere duurzame technieken gericht op het winnen van zonne-energie (andere maatregelen zoals het toepassen van isolatie vallen hier dus niet onder). De provincie wil zich samen met de gemeenten inspannen voor het realiseren van energiemaatregelen en is daarom bereid bij te dragen op basis van 50:50% cofinanciering. Daarbij krijgt de afnemende gemeente 2 opties (zie ook bijlage Budget zonneleningen 2016): Optie 1: de gemeente biedt zelf een brede regeling aan voor energiemaatregelen in de gebouwde omgeving, waarbij de provincie het bedrag van de gemeente verdubbelt. Bij deze optie wordt de gemeentelijke duurzaamheidslening bij SVn dus door de provincie verdubbeld in de vorm van financiering voor een zonnelening, tot een maximum van € 156.387,13. Wanneer de gemeente een lager bedrag dan dit maximum beschikbaar stelt, is de cofinanciering van de provincie evenredig. Optie 2: de gemeente maakt gebruik van de bestaande provinciale zonnelening van de provincie, waarbij de gemeente alleen geld beschikbaar hoeft te stellen. Bij deze optie is het maximumbedrag dat de provincie verdubbelt een keer zo hoog als bij optie 1, namelijk € 312.774,26.
Aan de bijdrage van de provincie zijn de volgende voorwaarden verbonden: 1. Afname van de Zonnekaart. Met de Zonnekaart kunnen inwoners online zien of het dak van hun woning geschikt is voor zonnepanelen. De provincie heeft gezorgd voor de aanschaf en één jaar onderhoud van de Zonnekaart per gemeente. Het vervolgonderhoud moet de gemeente voor haar rekening nemen. De jaarlijkse kosten voor de gemeente Borger-Odoorn bedragen € 1.105,--. 2. Bekendmaking. De gemeente draagt zorg voor bekendmaking van de openstelling van de regeling in de gemeente, op de voor u gebruikelijke wijze. 3. Deelname aan het Drents Energie Loket. De gemeente biedt actuele informatie aan op de website van het Drents Energieloket. 4. Uitrol van de promotiecampagne ‘Drent zit er warmpjes bij’. In samenwerking met het Drents Energieloket stelt de gemeente een plan op voor goede publieksvoorlichting, middels de campagne ‘Drent zit er warmpjes bij’. 2. Wettelijk of beleidskader In het coalitieakkoord is met betrekking tot duurzaamheid onder andere het volgende opgenomen: De gemeente faciliteert initiatieven van inwoners op het gebied van duurzame ontwikkeling. Het gebruiken van duurzame energie, bijvoorbeeld zonnepanelen, door individuele inwoners juichen wij toe. Onderzocht wordt of de gemeentelijke voorlichting op het gebied van energiebesparing kan worden verbeterd.’ Het verstrekken van een duurzaamheidslening (en bijbehorende communicatie-inzet) draagt bij aan deze ambitie. Duurzaamheid is tevens een belangrijk aspect van Cittaslow. Borger-Odoorn zet stevig in op uitbouw van het Cittaslow-keurmerk, en duurzame ontwikkeling is al een aantal jaren een speerpunt van beleid (vastgelegd in de Kadernota duurzame ontwikkeling). Er is geen eerdere besluitvorming met betrekking tot een duurzaamheidslening geweest. De gemeenteraad is bevoegd tot vaststelling van de verordening. 3. Beoogd resultaat Bevorderen van de energiezuinigheid van de bestaande woningvoorraad door laagrentende leningen te verstrekken aan eigenaar-bewoners. 4. Motivering Waarom een duurzaamheidslening? Veel particuliere huiseigenaren zijn bereid te investeren in maatregelen die hun energieverbruik verminderen. Dat bespaart immers energiekosten. Door de te verwachten fors stijgende energielasten zijn mensen zich bewust van de oplopende maandelijkse lasten. Bovendien wordt met een goed geïsoleerd huis het binnenklimaat aanzienlijk verbeterd, wat een groter wooncomfort oplevert. Ook is het uit het oogpunt van waardebehoud van de woning gunstig om te investeren in maatregelen die de woning een beter energielabel opleveren. De duurzaamheidslening kan voor particulieren net het financiële duwtje zijn dat het verschil maakt voor de keuze tussen voor het wel of niet energiezuiniger kunnen maken van de woning. De lasten van de lening zullen voor de woningbezitter in de meeste gevallen geheel, of grotendeels, wegvallen door de verlaging van de energierekening. Ook draagt de duurzaamheidslening bij aan het bewustwordingsproces.
Waarom geen provinciale zonnelening? Een zonnelening is alleen bedoeld voor de aanschaf of installatie van zonnepanelen, zonneboilers of andere duurzame technieken gericht op het winnen van zonne-energie. Het effect van een zonnelening voor zonnepanelen is louter dat men geen of minder gebruikmaakt van fossiele brandstoffen. Het daadwerkelijke verbruik van energie wordt er niet per se minder door. Met een bredere lening kan ook dat verbruik van energie worden aangepakt, bijvoorbeeld met isolatie. Voordelen duurzaamheidslening De duurzaamheidsregeling kent de volgende voordelen: - Brede aanpak verlaging energieverbruik; - Lastenverlaging voor woningeigenaren; - Gunstig voor klimaat; - Lening voor consument, voor de verstrekker een fonds met revolverend karakter; - De investeringen die gedaan wordt in de duurzame voorzieningen betekenen ook een impuls voor de lokale economie; - Duurzaamheid staat nog steviger op de agenda; - Maakt het voor de gemeente mogelijk particulieren te stimuleren tot het zetten van duurzame stappen, zonder direct subsidie te verlenen; - Door de campagne ‘Drent zit er warmpjes bij’ wordt voorlichting over energiebesparing gegeven aan de inwoners. Financiële aspecten van de duurzaamheidslening. De financieringsvorm bezien vanuit de gemeente vindt plaats via een zogenaamd revolving fonds. Hierin wordt door de gemeente een bedrag gestort waarna duurzaamheidsleningen verstrekt kunnen worden. Het revolving fonds wordt beheerd door de stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn). SVn verstrekt de lening namens de gemeente aan de particuliere woningeigenaren ten behoeve van de uitvoering van duurzame maatregelen. Voorbeelden hiervan zijn het aanschaffen van een warmtepomp of zonnepanelen. De gemeente stort geld op een rekening courant van SVn (de gemeenterekening). SVn doet de krediettoets, berekent de hoogte van de duurzaamheidslening en adviseert de gemeente hierover. De rente en aflossing van de verstrekte leningen keren weer terug in het fonds waarmee op termijn weer nieuwe duurzaamheidsleningen uitgegeven kunnen worden. Het bedrag blijft hierdoor dus voor langere tijd beschikbaar. Bezien vanuit de aanvrager wordt bij het aangaan van de duurzaamheidslening een afsluitprovisie berekend van 1,5% van het te lenen bedrag. Dit bedrag maakt onderdeel uit van de lening en wordt verrekend met de aanvrager. Publieke taak Gemeenten kunnen uitsluitend leningen aangaan, middelen uitzetten en garanties verlenen voor de uitoefening van de publieke taak. De Wet Financiering decentrale overheden (Fido) geeft aan het begrip publieke taak een open invulling. Binnen het kader van wet- en regelgeving bepaalt de gemeenteraad wat zij onder de publieke taak verstaat en hoe deze zal worden uitgeoefend. Een goede motivatie is vereist.
De verstrekking van duurzaamheidsleningen betreft een publieke taak, omdat sprake is van verbetering van woon- en leefklimaat in de gemeente en verbetering van volkshuisvesting in brede zin. Op al deze vlakken hebben gemeenten een rol en verantwoordelijkheid. Meer specifiek gedefinieerd zorgt de duurzaamheidslening voor verduurzaming van de gebouwde omgeving door middel van een stimulerend effect op energiebesparing. Met name in de bestaande woningvoorraad valt nog veel te winnen, waarbij investeringslast voor energiebesparende maatregelen een drempel of belemmering kan vormen voor eigenwoningbezitters. De duurzaamheidslening neemt die belemmering weg. De neveneffecten, naast de verduurzaming, zijn een lagere energierekening, hoger wooncomfort en vaak een beter binnenklimaat voor de bewoners. (Rand)voorwaarden Hiervoor is kort beschreven welke aspecten een rol spelen. De duurzaamheidslening is overwegend een standaardproduct, maar de deelnemende gemeente kan een aantal (rand)voorwaarden zelf bepalen. Voor een uitgebreide beschrijving wordt verwezen naar bijgevoegd overzicht waarin de keuzemogelijkheden staan genoemd. Daarbij is een voorkeur of voorstel voorzien van motivering. Deze voorkeuren en voorstellen zijn ook opgenomen in de verordening. Hieronder een samenvatting van de voorgestelde voorwaarden. 1. De gemeente start met een pilot en stort € 156.387,13 in een revolverend fonds bij SVn ten behoeve van de verstrekking van SVn-duurzaamheidsleningen; 2. De maximale hoogte per te verstrekken duurzaamheidslening is € 7.500,--; 3. Leningen alleen mogelijk voor woningen gebouwd vóór 1-1-2011; 4. Leningen alleen voor eigenaar-bewoners; 5. Leningen mogelijk voor een ruime categorie van duurzaamheidsmaatregelen. Kanttekening bij bestaande voorwaarden leningen Nadeel van de bestaande voorwaarden van de lening (de gemeente kan deze niet zelf bepalen) is dat een aantal mensen met een lager inkomen mogelijk niet zal kunnen voldoen aan de krediettoets, en daardoor niet aanmerking zal komen voor een duurzaamheidslening. Momenteel is hiervoor nog geen passende oplossing voorhanden. De projectgroep Duurzaamheid zal onderzoeken hoe wij ook deze groep in staat kunnen stellen duurzaamheidsmaatregelen te treffen. 5. Risico’s Een risico is dat een woningeigenaar niet kan voldoen aan zijn of haar rente- en/of aflossingsplicht, waardoor een afboeking zal moeten plaatsvinden. Over het algemeen worden de leningen onderhands verstrekt. De gemeente kan kiezen voor een hypothecaire zekerheid; dit brengt echter zoveel extra kosten voor een particulier met zich mee dat deze al snel zal afhaken. Daarnaast is sprake van risico op leningen die ondanks voorzorgmaatregelen niet worden afgelost. Het risico wordt ingeschat op 10% van de verstrekte leningen (gemeentelijke deel). Dit risico kan daarmee tot maximaal € 15.639,-- beslag leggen op onze beschikbare weerstandscapaciteit.
6. Kosten, baten en dekking Met het openen van een rekeningcourant bij SVn, de zogenaamde gemeenterekening, wordt een saldo van € 156.387,13 gestort op deze rekening. De rente en aflossing van verstrekte geldleningen vloeien terug naar het fonds. Indien per 31 december van het jaar sprake is van een saldo op de gemeenterekening, ontvangt de gemeente hiervoor een rentevergoeding. Naast deze rente-inkomsten zijn er ook kosten. De gemeente betaalt jaarlijks per 1 januari een beheervergoeding. Conform de deelnemingsovereenkomst zal SVn ten behoeve van het beheer van de duurzaamheidsleningen 0,8% per jaar in rekening brengen. Dit wordt berekend over het totaalbedrag dat de afnemers verschuldigd zijn. Deze beheervergoeding wordt door SVn in mindering gebracht op de gemeenterekening. Deze vergoeding betreft een jaarlijkse last voor de gemeente, die ook als last in de exploitatie verwerkt dient te worden. De maximale last, bij uitlenen van het gehele bedrag van € 156.387,13 bedraagt circa € 1251,-- per jaar. Het verstrekken van laagrentende leningen is geen exploitatielast. De verstrekte leningen worden opgenomen op de staat van kapitaaluitgaven (model C) onder de post verstrekte langlopende geldleningen en maken daarmee deel uit van de financiële activa op de balans. De kapitaallasten van de verstrekte lening, de te betalen beheersvergoeding en de ontvangen rentevergoeding over het saldo van de gemeenterekening bij het SVN zijn baten en lasten die wel van invloed zijn op de exploitatie. Op grond van ervaringen met de overige verstrekte leningen (zoals startersleningen) onder beheer van het SVN wordt vooralsnog uitgegaan van een budgettair neutraal verloop. Hoe hoog de werkelijke baten en lasten zullen zijn is afhankelijk van de hoogte van de toegekende duurzaamheidsleningen aan particulieren. Wanneer de gemeente Borger-Odoorn besluit om het (revolverend) fonds van de duurzaamheidslening op te heffen dan vloeien de rente en aflossing exclusief beheerskosten terug naar de gemeente. De terugstorting is verspreid over een langere termijn vanwege de aflossingsperiode van maximaal 10 jaar. Leningen kunnen boetevrij worden afgelost. De inzet van de duurzaamheidslening vergt ambtelijke inzet. SVn voert een krediettoets uit voordat een woningeigenaar daadwerkelijk gebruik kan maken van de kredietfaciliteit. Alleen bij een positieve krediettoets wordt de duurzaamheidslenig verstrekt. Verwacht wordt dat per aanvraag gemiddeld 2 uur ambtelijke inzet benodigd is. Met een gemeentelijke budget van in totaal € 156.387,13 kunnen minimaal 20 duurzaamheidsleningen worden verleend. Vooralsnog wordt uitgegaan van circa 40 uur ambtelijke inzet in 2016 voor het afhandelen van aanvragen. Deze uren kunnen worden opgevangen binnen de bestaande formatie. Met het budget van de provincie (zonnelening) kunnen eveneens minimaal 20 leningen worden verstrekt, de kosten voor het afhandelen van de aanvragen worden bekostigd door de provincie. 7. Communicatieve aspecten De communicatiestrategie voor het totale project Uitvoeringsagenda duurzaamheid is staat omschreven in het projectplan. De communicatie voor de duurzaamheidsleningen zoals in dit voorstel omschreven, is een uitwerking van de uitgangspunten van die strategie. Specifiek gaat het om de volgende punten:
-
-
-
-
De communicatie rondom duurzaamheid wordt zo concreet mogelijk ingestoken. Zichtbare en herkenbare duurzaamheidsmaatregelen staan centraal. Het concept van de duurzaamheidslening sluit hier naadloos bij aan: insteek is de concrete mogelijkheid om middels een lening de eigen woning te verduurzamen, en bij dat duidelijk afgebakende product worden bijbehorende communicatiemiddelen ingezet. De duurzaamheidsleningen vormen de kern van de gemeentelijke communicatie over duurzaamheid. Voor de communicatiemiddelen wordt zoveel mogelijk aangesloten bij bestaande initiatieven. Dit blijkt onder meer uit het middelenpakket dat bij de duurzaamheids/zonnelening van de provincie geleverd: Energie Loket Drenthe, Zonnekaart, campagne Drent zit er warmpjes bij. Vanzelfsprekend worden ook de reguliere communicatiekanalen van de gemeente zelf benut (website, Twitter, gemeentepagina in Week in Week uit). Aanvullend wordt de Dag van de Duurzaamheid (gepland voor eind november) benut als aftrap van de communicatie over de leningen. Hier kunnen inwoners de eerste informatie krijgen, en direct met vertegenwoordigers van de gemeente in gesprek. Andersom is het aanbieden van de leningen uit dit voorstel voorwaardenscheppend voor de organisatie van de Dag van de Duurzaamheid. Zonder substantieel aanbod in de vorm van een duurzaamheidslening, is de duurzaamheidsboodschap onvoldoende sterk om een themadag/-markt aan te wijden. Voor doelgerichte communicatie worden ook regionale bedrijven betrokken bij het proces. Te denken valt aan strategische partijen als makelaars, isolatiebedrijven, installateurs van zonnepanelen, enzovoort. Beide voordelen van duurzaamheidsmaatregelen worden in de communicatie benut: financieel voordeel voor de inwoner enerzijds, en een goede invloed op klimaat en leefomgeving anderzijds.
Wanneer de Verordening Duurzaamheidslening gemeente Borger-Odoorn is vastgesteld zal deze worden opgenomen in het digitale regelingenbestand. 8. Uitvoering en evaluatie Indien de gemeente besluit de Duurzaamheidslening in te voeren, dienen de volgende acties te worden ondernomen: - Sluiten van de deelnemingsovereenkomst. Wanneer de gemeente besluit de duurzaamheidslening via SVn te laten lopen, dient eerst een deelnemingsovereenkomst met deze partij te worden gesloten. De deelnemingsovereenkomst regelt de opening van een rekening courant waaruit SVn de duurzaamheidslening verstrekt, welke rente SVn vergoedt c.q. in rekening brengt, op welke momenten SVn rente uitbetaalt en beheerkosten in rekening brengt en de opzegtermijn en opvraagbaarheid van gelden. Aan het sluiten van de deelnemingsovereenkomst zijn geen kosten verbonden; - Verordening vaststellen zoals hierna aangegeven; - Een fonds openen. De getekende verordening dient te worden opgestuurd naar SVn. SVn opent vervolgens de rekening courant waarop de gemeente de gelden kan storten. De SVn toetst op kredietwaardigheid, maakt een offerte op en regelt de verdere afhandeling. Ook de terugbetaling en eventueel de acties bij wanbetaling worden uitgevoerd door SVn. Controle op de aangebrachte voorzieningen (duurzaamheidsmaatregelen) is wenselijk en ligt bij de gemeente (eventueel steekproefsgewijs).
9. Ter inzage liggende stukken - Collegevoorstel Verordening Duurzaamheidslening gemeente Borger-Odoorn, corsanummer 15.24700; - Bijlage: Budget zonneleningen 2016; - Overzicht keuzemogelijkheden Verordening Duurzaamheidslening gemeente BorgerOdoorn; - Verordening Duurzaamheidslening gemeente Borger-Odoorn. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Borger-Odoorn, de secretaris, de burgemeester,
mr. P. Post
mr. J. Seton
