China in transformatie
Van Lenin tot Mao Zedong: de vorming van een meerpartijenregime in een socialistisch land Liu Cheng
Abstract Samenwerking tussen meerdere partijen is een belangrijke strategische kwestie voor de marxistische politieke partijen. Marx en Engels meenden altijd dat de proletarische partijen zich moesten verenigen met de niet-proletarische partijen in de revolutionaire strijd om de overwinning. Maar welk type van partijpolitiek regime in de socialistische landen dan naar voren komt wordt weer door de praktijk bepaald. Daar hadden Marx en Engels zich in hun tijd nooit over uitgelaten. Na de Oktoberrevolutie erfde Lenin een meerpartijenregime en ontwikkelde hij een samenwerking tussen die partijen op basis van de theorie van Marx en Engels. Hij bepleitte voor de socialistische landen aanvankelijk een regime met als model een samenwerking tussen meerdere partijen. Hij kwam met de idee van het delen van de politieke macht met andere partijen in de sovjets en in de regering op basis van een alliantie tussen de arbeiders en de boeren. Dit behoorde ook tot de kern van de gedachte van Mao Zedong bij het ontwerpen van een democratisch stelsel voor China. In dit artikel wordt nagegaan in welke mate het meerpartijenstelsel in China kon worden ingevoerd en welke vorm van democratie dit tijdens de dictatuur van het proletariaat opleverde. In Rusland was het principe met betrekking tot de verhouding tussen politieke partij en de regeringsmacht dat “de meerderheid de politieke macht zou uitoefenen”, met de bedoeling om binnen deze coalitie tussen meerdere partijen aan de Bolsjewistische Partij wel het leiderschap toe te vertrouwen alsook de proletarische aard van de staatsmacht te verzekeren. De Bolsjewistische I 70
De diversiteit in de Chinese consultatieve democratie maakt het de democratische partijen gemakkelijk om te participeren in en te discussiëren over politieke aangelegenheden, om de participatiekanalen in het socialistisch politiek proces te verruimen, om de democratische partijen een geordende en doelmatige politieke participatie te verschaffen bij het verwerkelijken van de volksinvloed op het bestuur van het land.
Partij was echter wel de grootste partij in de Al-Russische Sovjet. Een ander punt was dat de minderheidspartijen de socialistische weg die door de sovjetmacht werd nagestreefd, zouden erkennen. Dat werd ook in de praktijk uitgeprobeerd. Maar omwille van verschillende redenen werd het meerpartijenregime in Rusland niet voltooid. De Communistische Partij van China (CPC) ontwierp onder leiding van Mao Zedong in China een nieuwe democratische staatsstructuur en een politiek systeem dat in theorie in overeenstemming was met de praktijk in de Chinese revolutie. Dat wil zeggen, een staatssysteem waarbij een coalitie van alle revolutionaire klassen via het Volkscongres onder leiding van de arbeidersklasse de dictatuur van het proletariaat uitoefende. Dit politieke regime stemt overeen met een staatssysteem waarbij een regime met meerdere politieke partijen door de CPC wordt geleid. In praktijk kunnen dan verschillende methodes door middel van een raadplegende democratie worden ontwikkeld. In elk stadium van de Chinese revolutie kon de CPC toen in voldoende mate met de andere partijen samenwerken. Ten slotte werd op grond van dit institutioneel arrangement een samenwerking tussen meerdere partijen, de
Consultatieve Conferentie van de Chinese Volksrepubliek (CPPCC, Chinese People’s Political Consultative Conference), in het leven geroepen. Gedurende het lange bestaan van deze instelling waren er goede mogelijkheden voor de samenwerking tussen meerdere partijen, zoals bleek uit de aard van de besproken onderwerpen, de diverse vormen van raadpleging, de uitgebreidheid van de besproken inhoud, de doelmatigheid van de raadplegende democratie en de volkomenheid van het raadplegende proces. Dit alles getuigde van de gezondheid van de samenwerking tussen de meerdere partijen in China, wat een bijdrage aan de marxistische theorievorming betekende.
Lenin als de initiator van het meerpartijenregime in de socialistische landen Een verkenning naar de samenwerkingspraktijk tussen meerdere partijen volgens Lenin Toen de Oktoberrevolutie in 1917 zegevierde, was het niet Lenins visie dat de Bolsjevistische Partij de macht via het AlRussisch Sovjetcongres alleen zou uitoefenen bij het ontwerpen van een socialistisch partijensysteem, maar dat ze de macht zou delen met de andere revolutionaire partijen door een sovjetregering aan de macht te brengen. Op het Tweede Congres van de Sovjets vormde zich dan ook een AlRussisch Centraal Uitvoerend Comité met 101 leden. Hiervan waren er 62 bolsjevisten, 29 linkse revolutionair-socialisten, 6 mensjivisten, 3 Oekraïense socialisten, 1 voor de Revolutionair-Socialistische Partij (maximalisten). Tijdens de laatste dagen van november 1917 werden drie leden van de Revolutionair-Socialistische Partij VLAAMS MARXISTISCH TIJDSCHRIFT
Van Lenin tot Mao Zedong: de vorming van een meerpartijenregime in een socialistisch land - Liu Cheng
lid van de regering en ze kregen de portefeuilles van landbouw, stedenbouw, post, staatsbezittingen en lokale overheden. De Bolsjevisten regeerden dus samen met de linksen uit Revolutionair-Socialistische Partij. Na de Oktoberrevolutie had de samenwerking tussen meerdere partijen bij het besturen van Sovjet-Rusland een belangrijke en verreikende betekenis voor de historische evolutie van het politiek systeem. Het kan worden gezien als een moedige poging van Lenin en de Bolsjevistische Partij om de kansen van een socialistisch partijensysteem te verkennen. Maar dat duurde niet lang, hoewel dit experiment een deel van het door Lenins democratisch-socialistisch denken is gebleven. Een theoretische verkenning van de samenwerking tussen meerdere partijen volgens Lenin In de periode na de Oktoberrevolutie stelde zich in theorie de kwestie of de Bolsjevistische Partij en de andere partijen in de mogelijkheid verkeerden om een gezamenlijk project van samenwerking niet alleen in de Sovjet, maar ook in de regering aan te gaan. De machtsdeling in de Sovjet en in de regering om een samenwerking tussen meerdere partijen te realiseren Na de overwinning van de Oktoberrevolutie bestond de mening dat de Bolsjevistische Partij onder leiding van Lenin niet alleen de macht zou moeten uitoefenen in het kader van de vestiging van een socialistisch regime, maar ook dat de macht zou moeten worden gedeeld met de andere revolutionaire partijen bij de vorming van een Sovjetregering. Deze gedachte kwam tot uitdrukking tijdens het Tweede Congres van de Sovjets en dat weerspiegelde zich daarna ook in het proces van de vorming van staatsorganen en overheidsinstellingen. De nadruk leggen op het basisbeginsel van samenwerking betekent in principe dat de meerderheid in het Al-Russische Sovjet Congres de macht overneemt Dit principe impliceerde dat in het hoogste orgaan dat door het Al-Russisch Sovjet Congres, namelijk het Centrale Uitvoerende Comité, verkozen werd, de partij die de JAARGANG 44 NUMMER 4 I WINTER 2010
meerderheid had, ook de regering vormde. Dat zal het centrum van de politieke macht in handen van de bolsjevisten brengen die dan een leidende status in een meerpartijencoalitie voor zich zouden mogen opeisen, waardoor het bewaken van proletarische karakter van de staatsmacht aan de Bosjevistische Partij werd toevertrouwd. De nadruk ligt op de juiste manier van samenwerking opdat de minderheidspartijen deze toestand ook kunnen aanvaarden en meewerken aan de doelstelling van de overgang naar het socialisme Dit wil zeggen dat de minderheid op eerlijke wijze en in alle ernst aan de meerderheid moet gehoorzamen en dat zij de belofte vastgelegd op het Tweede Congres moet uitvoeren om de geleidelijke stappen naar het socialisme te zetten. Hierop de nadruk leggen is nodig om de socialistische richting van de sovjetmacht te beschermen. Het aangaan van een samenwerking tussen meerdere partijen betekende ook het sluiten van een bondgenootschap van arbeiders en boeren Rusland was een achterlijk land met een meerderheid van boeren. De dictatuur van het proletariaat betekent niet het uitsluiten van een samenwerking tussen meerdere partijen. Integendeel. Het maakte de samenwerking tussen de linkervleugel van de Revolutionair-Socialistische Partij mogelijk bij het delen van de regeringsmacht en maakte het mogelijk hen beide te verenigen.
bepaalde maatregelen van de sovjetmacht rond de invoering van leiderschapsfuncties en de versterking van de arbeidsdiscipline in de ondernemingen en bij de spoorwegen. Deze principiële meningsverschillen over beleidspunten zorgden ervoor dat beide partijen elk hun eigen weg gingen. Daardoor stortte de meerpartijensamenwerking in elkaar. De reden voor de mislukking van de meerpartijensamenwerking lag bij de rechtervleugel van de Revolutionair-Socialistische Partij en de Mensjeviken; de linkervleugel van de Revolutionair-Socialistische Partij had de verkeerde weg en theorie gekozen. Die was in strijd met de ontwikkelingsstrategie van Rusland. Misschien had de Bolsjevistische Partij door meer geduld uit te oefenen en instructies te geven de tijd kunnen vrijmaken om de eigen linkse politiek ten aanzien van de boeren aan te passen ten einde op die manier de samenwerking te redden. De houding van de partijleden versnelde daarna de ineenstorting van de samenwerking.
De ineenstorting van de samenwer- Het leiderschap van Mao Zedong king tussen meerdere partijen in bij de vestiging van China’s politiek Sovjet Rusland regime van meerpartijensamenwerking De linkervleugel van de RevolutionairSocialistische Partij besloot tot samenwerking met de Bolsjevistische Partij, maar keerde zich tegen de dictatuur van het proletariaat, en had bepaalde meningsverschillen met de bolsjevisten over een aantal fundamentele problemen bij de opbouw van het socialisme. Dat manifesteerde zich bij twee problemen. Ten eerste keerde de linkervleugel van de Revolutionair-Socialistische Partij zich tegen de ondertekening van het Verdrag van Brest-Litovsk. Ten tweede was de linkervleugel van de Revolutionair-Socialistische Partij tegen
In september 1949 werd onder de leiding van de CPC het Gemeenschappelijk Programma van de CPPCC aangenomen dat het voorlopig charter van de Volksrepubliek China werd. Het Gemeenschappelijk Programma zorgde er voor dat het Nieuwe China door de arbeidersklasse werd geleid in een gemeenschappelijke dictatuur van arbeiders, boeren, de kleine burgerij en de nationale burgerij. Een aantal leden van de democratische partijen namen leidende posities in de centrale regering en in de lokale overheden in. De reden waarom de 71 I
meerpartijensamenwerking onder leiderschap van de CPC totstandkwam, ligt in twee beslissende factoren: de ene factor is dat de CPC onder leiding van Mao Zedong een correct ontwerp voor het politieke systeem heeft gemaakt, en de andere factor is dat de meerpartijensamenwerking de ontwikkelingsbasis ging vormen voor een consultatieve democratie. “Over Nieuwe democratie” geschreven door Mao Zedong vormde vanuit een macroscopische visie de basis voor het politiek en staatssysteem van de nieuwe democratie in China en reguleerde het politiek systeem voor Nieuw China op immanente wijze In 1940 schreef Mao Zedong zijn befaamde werk “Over Nieuwe Democratie” dat de rijpheid van de theorie over de nieuwe democratie van de CPC aantoonde. In dit boek ontwierp hij een staats- en politiek systeem voor het nieuwe democratische China. Dat is een staatssysteem dat gebaseerd is op de gezamenlijke dictatuur van de arbeidersklasse en het systeem van het Volkscongres, terwijl het partijpolitieke regime overeenstemde met het staatssysteem van de meerpartijensamenwerking geleid door de CPC. In zijn artikel “Over I 72
de coalitieregering” had Mao het opnieuw over de wederzijdse verhouding tussen de nieuwe democratische staatsmacht en het nieuwe democratische politieke regime. Hij wees er op dat het voorstel van de CPC om een staatsordening met een democratisch bondgenootschap in te stellen, moest gebeuren met behulp van de meerderheid van de bevolking van het hele land onder leiding van de arbeidersklasse in een verenigd front. Intussen wees hij op het feit dat er een groot onderscheid bestond tussen het nieuw democratisch staatssysteem en het partijpolitieke regime. De karakteristieke verschillen met de Sovjet Unie waren het resultaat van een creatieve schepping door de CPC.
democratische vormgeving onder leiderschap van de CPC binnen de context van China. Door de invoering van de democratische theorie door de CPC en van de theorie van het verenigde front, waarbij de CPC alle democratische partijen raadpleegt betreffende nationaal en lokaal politieke, economische, culturele en sociale problemen is tenslotte een toestand van gemeenschappelijke wederzijdse erkenning ontstaan. Deze theorie vormt de theoretische basis voor China’s politiek regime van meerpartijensamenwerking.
Mao Zedongs verkenning van de meerpartijensamenwerking en de vorming van China’s consultatieve democratische traditie
De eerste periode van de samenwerking tussen KMT1 en CPC stond in het teken van de poging voor de CPC en de KMT om de staatszaken in de vorm van politiek overleg tot een oplossing te brengen. Het voorstel van de CPC om samen tegen het imperialisme en het feodalisme te strijden werd door de KMT, die toen door Dr. Sun Yatsen2 werd geleid, aanvaard. Dat leidde tot een herinterpretatie van de door Dr. Sun Yatsen ontworpen Drie Principes van het Volk zodat die principes het politieke
De samenwerking tussen de CPC en de andere partijen is gebaseerd op de ontwikkeling van de consultatieve democratie. De politieke consultatie in een meerpartijensamenwerking is als initiatief de belangrijkste vorm van de consultatieve democratie. De consultatieve democratie verwijst naar een bepaalde soort van
Politieke consultatie: een belangrijke vorm voor de leiders van de CPC om naar democratie te streven
VLAAMS MARXISTISCH TIJDSCHRIFT
Van Lenin tot Mao Zedong: de vorming van een meerpartijenregime in een socialistisch land - Liu Cheng
De andere kenmerken zijn het plegen van overleg met allen, het maken van afspraken met allen en het verwezenlijken van het gemeenschappelijk programma in de vorm van een administratief beleid”. In het kort komt dit er op neer dat de samenwerking in staatszaken gebeurt via politieke consultatie. Het Twee-Derden Principe werd de basiscode voor de politieke opbouw van de Chinese democratie later. De formulering van het meerpartijenregime na de stichting van het Nieuwe China
grondbeginsel voor de samenwerking tussen CPC en KMT konden worden. Tijdens de Tweede Periode van de CPCKMT-samenwerking werd de CPC de samenwerkingspartner van alle sociale klassen die zich hadden aaneengesloten in de strijd tegen de Japanse invallers, met als forum de Nationale Politieke Raad waarin werd aangedrongen op het voeren van de legale strijd als middel om met de KMT in gesprek te blijven. En er werd flink gevochten tegen de overgave van Wang Jingwei3 en de verraderlijke acties en de reactionaire anticommunistische tendensen van de KMT. In januari 1946 werd een raadplegende conferentie gehouden. Dat was een belangrijke gebeurtenis in de politieke geschiedenis van China. Het was een gemeenschappelijk product van de gemeenschappelijke strijd die door de CPC werd gevoerd om alle klassen van het volk te verenigen. Het werd echter duidelijk dat in deze tijd de droom van de KMT om de politieke lijn te dicteren ten einde was gekomen, terwijl in China de politieke besluitvorming nochtans in gemeenschappelijk overleg met alle sociale klassen en met alle politieke partijen moest gebeuren. Later zou Chiang Kai-shek4 het verdrag over de politieke consultatie in stukken scheuren en een schandalige burgeroorlog tegen de democratische ontwikkeling ontketenen waardoor hij ten slotte zijn reputatie zou kwijtspelen.
JAARGANG 44 NUMMER 4 I WINTER 2010
Politieke consultatie: een belangrijke vorm van democratie in de periode van de coalitieregering met de CPC In de periode van de oorlog tegen Japan kwam de CPC tot de conclusie dat het historisch experiment in de democratische opbouw van China het principe van de politieke consultatie vanaf de basis zou moeten worden opgebouwd om in eerste instantie met de politieke partijen van alle sociale klassen over staatszaken te discussiëren. Het resultaat hiervan was het TweeDerden Systeem. De essentie van het Twee-Derden Systeem is dat democratie betekent dat alle sociale klassen en politieke partijen die bereid zijn om in de anti-Japanse activiteiten te participeren, het recht moeten hebben en ook de kans moeten krijgen om deel te nemen aan de discussies over staatszaken, en dat de CPC niet alle staatszaken moet bepalen, maar hierover met alle politieke partijen en sociale klassen in overleg moet treden. Zhou Enlai legde in een conclusie de kenmerken van het Twee-Derden Principe aldus uit: “Een van de kenmerken is dat de CPC niet altijd de meerderheidsbeslissing neemt, maar strijdt voor samenwerking met de andere democratische vertegenwoordigers. Om het even welke grote partij zou de andere niet in aantal mogen overstemmen, maar zou moeten toegeven dat ze de overwinning voor haar argumenten via haar voorstellen moet zien te boeken.
Een bijzonder kenmerk van het politieke regime van de Chinese volksdemocratische dictatuur was het voorbereiden van het Nieuwe China volgens het principe van de politieke consultatie. Op 30 april 1949 lanceerde de CPC de Eerste Mei-boodschap waarin werd gesteld dat de CPC bereid was om met de democratische partijen, alle democratische klassen en niet-partijleden over te gaan tot consultatie over staatszaken. Alle democratische partijen beantwoordden deze oproep van de Eerste Mei warmhartig en lieten zien dat het hun ernst was met de opbouw van het Nieuwe China volgens de methode van consultatie. Op 1 oktober 1949 werd de Volksrepubliek China gesticht onder “een democratische coalitieregering onder leiderschap van de CPC met medewerking van vertegenwoordigers van alle democratische partijen en volksgroepen”. Gezien vanuit het gezichtspunt van de klassenverhoudingen is dit een bondgenootschap van de arbeidersklasse met haar leider. Vanuit het perspectief van partijverhoudingen is dit regime er eentje van meerpartijensamenwerking, maar dan wel met de CPC als leidende instantie. De verhouding tussen de CPC en alle democratische partijen is niet de relatie tussen de regerende partij en de oppositiepartijen, maar wel de verhouding tussen de heersende partij en de participerende partijen. In de meerpartijensamenwerking benadrukt de CPC als regerende en leidende partij de functie van de democratische partijen in het beheren van de staatszaken. Het centrale regeringscomité telde 56 leden, met onder hen 26 leden (of 46,4 procent) van de democratische partijen en van de niet-partijleden. Onder de voorzitter en de verschillende ondervoorzitters samen bevonden zich 3 leden van de democratische 73 I
partijen en niet-partijleden, wat neerkwam op de helft. In het comité voor politiek en recht, financiën en economie, cultuur en opvoeding, personeelsbeleid in de Administratieve Raad van de Regering waren de democratische partijen en de niet-partijleden met 2 directeursposten ofwel de helft van de posten aanwezig. Van de 12 onderdirecteuren gingen er 5 posten naar leden van de democratische partijen (41,5 procent). Van de 42 ministers behoorden er 18 tot de democratische partijen en tot de categorie van de niet-partijleden (40,5 procent). Dit was een goed begin voor de meerpartijensamenwerking na de stichting van Nieuw China.
Een pleidooi voor een effectieve werking van een partijregime met een meerpartijensamenwerking Het partijregime met meerpartijen samenwerking wordt gepromoot op basis van een politiek deliberatiesysteem. De CPPCC is het belangrijkste kanaal en de belangrijkste democratische vorm voor de verwerkelijking ervan. De praktijk van de raadplegende democratie in China gebeurde via de CPPCC onder leiding van de CPC. Binnen het institutionele raamwerk van de CPPCC gebeurden democratische deliberaties met de politieke partijen, bevolkingsgroepen, nationale minderheden en vertegenwoordigers uit diverse sectoren op basis van de algemene principes die de uitbreiding van de socialistische democratie in zich droegen. Hierdoor kreeg het systeem van consultatieve democratie in het kader van China’s meerpartijensamenwerking een aantal prominente karakteristieken en werd er voldoende ervaring mee opgedaan. De aard van de gelijkheid in het consultatieproces Democratie betekent een regering door het volk. In een consultatieve democratie is het maken van wetten het resultaat van een overleg van het volk met als grondslag de politieke gelijkheid. Iedere deelnemer in het deliberatieproces moet gelijk zijn met de ander in elke fase van het overleg, dus er mag onderwijl geen autoritaire beïnvloeding gebeuren of voor het verkrijgen van het eindresultaat worden gemanipuleerd.
Nieuw China legde de nadruk op de gelijke status van de overlegpartijen, zorgde er voor dat de CPC en de democratische partijen zich op vrije wijze konden uitdrukken en dat ze konden zoeken naar een gemeenschappelijke grondslag terwijl ze elkanders onderlinge verschillen accepteerden, elkanders voorstellen aannamen, zodat de gelijkheid in de meningsuiting door de verschillende partijen, inclusief de CPC, gevrijwaard bleef. De wederzijdse erkenning kwam tot uitdrukking tijdens de deliberaties rond de besluitvorming die een evenwicht tussen de verschillende belangen in belangrijke mate moest realiseren.
de openbaarheid van de besluitvorming. De democratische raadpleging heeft als doelstelling het in de openbaarheid brengen van de besluitvorming bij de overheid, gaande van de centrale staat tot lokale en autonome overheden. De aard van die openbaarheid bepaalt de werking van de consultatieve democratie en de uitgebreidheid van haar consultatieve inhoud. In de meerpartijensamenwerking in China is het consultatieve veld zo ruim dat het politieke, economische, wetgevende en buitenlandse aspecten omvat. De CPC moet dus met alle democratische partijen over elke belangrijke beslissing van de regering onderhandelen.
De diversiteit in het deliberatiemodel
De doelmatigheid van de consultatieve democratie
Na de bevrijding werd door de meerpartijensamenwerking met behulp van verschillende maatregelen in de praktijk een consultatieve democratie in het leven geroepen. Ten eerste was er de participatie in en het debatteren over politieke aangelegenheden tijdens het Chinese Volkscongres, de regering en de CPPCC. Ten tweede waren er de deliberaties en de samenwerking in de uitvoerende en wetgevende instellingen. Ten derde was er een tweewekelijks overleg. Ten vierde was er de staatsconferentie. Ten vijfde was er het overleg tussen de deelnemende partijen, dus de CPC, de democratische partijen en de niet-partijleden (vandaag bestaan de derde en de vierde niet meer). De diversiteit in de Chinese consultatieve democratie maakt het de democratische partijen gemakkelijk om te participeren in en te discussiëren over politieke aangelegenheden, om de participatiekanalen in het socialistisch politiek proces te verruimen, om de democratische partijen een geordende en doelmatige politieke participatie te verschaffen bij het verwerkelijken van de volksinvloed op het bestuur van het land. Dat belichaamt de werkelijke inhoud van de socialistische democratische politiek met Chinese karakteristieken. De uitgebreidheid van de consultatieve inhoud
De aard van de openbaarheid is een essentiële factor in de consultatieve democratie. Dit kan men begrijpen vanuit het perspecMeerpartijensamenwerking onder leider- tief van consultatieve issues. Raadpleging schap van de CPC na de stichting van van de burgers is hoofdzakelijk gericht op I 74
De doelmatigheid van de politieke participatie vormt een belangrijk ijkpunt om de mate van democratie te kunnen meten. Een belangrijk aspect bij het evalueren van de consultatieve democratie in de Chinese meerpartijensamenwerking is de mate van doelmatigheid. Over het algemeen komt dat neer op het in kaart brengen van de directe en indirecte invloed van de consultatieve subjecten op de beleidsmakers en de mate van hun beïnvloeding. Tijdens de eerste fase van de stichting van de Chinese Volksrepubliek speelde de raadpleging tussen het Centraal Comité van de CPC met alle andere partijen een grote rol binnen de nieuwe overleg- en staatsorganen (o.a. in de vaste comités van het Nationaal Volkscongres) van Nieuw China. De democratische partijen namen deel aan het proces van wetgeving, regulering en regelgeving. De doelmatigheid van de consultatie was dus in dit kader uitzonderlijk groot. De voldoende diepte in het consultatief proces De consultatieve democratie ligt vervat in het consultatieve proces. Alleen een voldoende diepgang kan in het consultatieve proces voor de kenmerken van de democratie zorgen. Indien de consultatie in het proces van besluitvorming oppervlakkig is en alleen maar gericht is op het voldoen aan de verwezenlijking van een democratische vorm, dan is een dergelijke democratie alleen maar een procedurele democratie. Maar de moderne politieke besluitvorming VLAAMS MARXISTISCH TIJDSCHRIFT
Van Lenin tot Mao Zedong: de vorming van een meerpartijenregime in een socialistisch land - Liu Cheng
heeft juist behoefte aan meer dan aan een procedurele democratie, want ze vraagt ook een substantiële democratie. Voorzover de consultatieve democratie hier in het spel is, moet er voldoende raadpleging worden verricht tijdens het raadplegend proces.
Ten slotte Het regime van de meerpartijensamenwerking en het systeem van de politieke raadpleging onder leiding van de CPC behoort tot de grondslagen van het politieke systeem in China. Dat regime is niet enkel en alleen gebaseerd op de consultatieve democratie, maar is ook de belangrijke vormgever van de consultatieve democratie in ons land. Het is overigens van grote betekenis om hier in alle ernst te benadrukken dat de politieke consultatie en meerpartijensamenwerking tot China’s historische ervaring behoren. (Vertaling: André Mommen) Noten: 1
Kwo Min Tang was de Nationale Volkspartij die in 1911 was ontstaan en die naar nationaal herstel en modernisering van het oude China streefde. (nvdr) 2 Sun Yatsen (1866-1925) was de stichter van de Kwo Min Tang. (nvdr) 3 Wang Jingwei (1883-1944) was een van de opvolgers van Sun Yatsen en hij stond bekend als links, maar hij werd daarna hevig anticommunistisch. Hij gooide het op een akkoordje met de Japanse overvaller en vormde een marionettenregering in Nanking. (nvdr) 4 Chiang Kai-shek (1887-1975) was de politieke en militaire leider van de KMT. (nvdr)
JAARGANG 44 NUMMER 4 I WINTER 2010
75 I
