Vorming in een tijd van crisis

1

Vorming in een tijd van crisis Het is crisis en dit laat zich voelen. Budgetten worden krapper en een van de eerste posten die moet sneuvelen is vorming. Dit is uiteraard niet terecht. In onze kennismaatschappij is menselijk kapitaal van het grootste belang. Kennis veroudert sneller dan ooit, dus wordt vorming steeds belangrijker. Organisaties die hierop besparen leggen een hypotheek op hun eigen toekomst. Toch hebben krappere budgetten ook een voordeel. Uitgaven worden meer overwogen en er wordt bewuster mee omgegaan. Het is dus op zich een goede zaak dat overheden meer overwogen beslissingen nemen als ze medewerkers inschrijven voor opleidingen. Het vormingstoerisme wordt op die manier afgezwakt. Er wordt meer nagedacht over de ‘return on investment’: welke opleidingen hebben een echte meerwaarde voor de medewerker en de organisatie. Als opleidingsinstituut hebben wij ons aanbod aangepast aan de crisis. Ten eerste hebben we nagegaan hoe we de kostprijs van onze opleidingen kunnen verlagen door te zoeken naar goedkopere accommodatie en omkadering. De tijd dat elke opleiding gepaard moest gaan met een uitgebreide maaltijd is voorbij. Ten tweede, en voor ons is dit nog belangrijker, proberen we meer dan ooit meer aandacht te besteden aan de transfer van het geleerde naar de praktijk. Opleiding mag niet langer vrijblijvend zijn; wij willen de deelnemers bagage meegeven die ze daarna ook kunnen gebruiken in de werksituatie. Met het oog op de bevordering van deze transfer hebben we een nieuw aanbod ontwikkeld, dat u vindt onder de rubriek ‘praktijkgerichte leertrajecten’. Het zijn hybride opleidingen waaraan een stuk feedback en zelfs dienstverlening gekoppeld wordt. Dit betekent concreet dat deelnemers instrumenten/technieken die ze aangeboden krijgen in de opleiding, in hun organisatie kunnen toepassen en daarover ook advies en feedback krijgen via bijvoorbeeld intervisie tijdens een terugkomdag. Tenslotte wil ik uw aandacht vragen voor het nieuwe programma dat we uitgewerkt hebben voor lokale besturen. Met de nieuwe bestuursperiode 2013-2018 in het vooruitzicht komen er heel wat uitdagingen af op de lokale beleidsverantwoordelijken. We willen hen hierin ondersteunen door een 10-daags programma aan te bieden waar ingegaan wordt op actuele management- en bestuursvraagstukken. Ook hier bieden we de hybride formule aan, waarbij besturen niet alleen opleiding kunnen volgen, maar ook op het Instituut voor de Overheid een beroep kunnen doen voor feedback, intervisie en dienstverlening. Tot binnenkort? Prof. dr. Annie Hondeghem Academisch verantwoordelijke permanente vorming

2

Schrijf in op onze e-nieuwsbrief en ontvang maandelijks actuele informatie over onze opleidingen, studiedagen, onderzoeksprojecten en publicaties via www.instituutvoordeoverheid.be (kies nieuwsbrief).

OPLEIDINGSEQUIPE: vlnr. Veerle Conings, Silke Ruebens, Anneke Heylen, Annie Hondeghem, An Wynants, Maaike Vandenhaute, Inge Vermeulen

3 ONDERZOEK EN VORMING BINNEN HET INSTITUUT VOOR DE OVERHEID DE OVERHEID ALS SPECIALITEIT Het Instituut voor de Overheid is een internationaal, interdisciplinair en generiek onderzoeksinstituut met grote aandacht voor onderwijs en permanente academische vorming. Ons onderzoek focust zich op de overheid in de brede zin van het woord. Met divers wetenschappelijk en fundamenteel beleidsrelevant onderzoek willen wij niet alleen een bijdrage leveren tot de vooruitgang van de wetenschap, maar ook tot de vooruitgang van de beleidspraktijk. De conclusies van ons onderzoek worden vertaald naar beleidsaanbevelingen. Uit het onderzoek leiden we ook vorming en maatschappelijke dienstverlening af. VORMING BINNEN HET INSTITUUT VOOR DE OVERHEID

In de diverse vormingen van het Instituut voor de Overheid worden inzichten vanuit het wetenschappelijk onderzoek gekoppeld aan praktijkvoorbeelden en -getuigenissen. Ons opleidings- en vormingsaanbod bestaat uit vier onderdelen. Ten eerste verzorgen wij, als onderdeel van de Faculteit Sociale Wetenschappen, opleidingsonderdelen in universitaire bachelors en organiseren we twee masteropleidingen: de ‘Master of Science in het overheidsmanagement en –beleid’ en de ‘Master of Science in European Politics and Policies’ (in samenwerking met het Instituut voor Internationaal en Europees Beleid). Daarnaast bieden we ook open opleidingsprogramma's, in-company trainingen en studiedagen aan. Sinds 2000 werden meer dan 85 studiedagen of workshops georganiseerd en 230 open opleidingen. In totaal participeerden meer dan 7.794 personen aan één of meerdere vormingsinitiatieven. INHOUDELIJKE STRATEGIE EN SYNERGIE ‘Innovatie en transformatie’ en ‘performantie van de overheid in de samenleving’, zijn twee centrale thema’s binnen het Instituut voor de Overheid. Hierbinnen onderkennen we volgende dimensies van overheidsmanagement, -bestuur en beleid waarrond we onze activiteiten hebben geclusterd: 

bestuurlijke organisatie



burger en beleid



elektronische overheid



financiën, kwaliteit en prestaties



personeel en verandering

Uiteraard zijn bovenstaande domeinen onderling afhankelijk en worden de nodige synergieën nagestreefd. TEAM Een multidisciplinair team bestaande uit een 40-tal medewerkers, aangevuld met gastsprekers en praktijkgetuigenissen, brengen de synergie tussen onderzoek, vorming en dienstverlening in de praktijk. In de open opleidingen worden inzichten uit het wetenschappelijk onderzoek gekoppeld aan praktijkvoorbeelden en -getuigenissen en is er ruimte voor interactief werken met de deelnemers.

4 INHOUDSTAFEL - VORMINGSKALENDER

I. ACADEMISCHE OPLEIDINGEN

PAGINA

Master of Science in het overheidsmanagement en -beleid

6

jaar

Start september

Master of Science in European Politics and Policies (MEPP)

6

jaar

Start september

II. OPEN OPLEIDINGEN

PAGINA

AANTAL

VOORJAAR

NAJAAR

DAGEN

BESTUURLIJKE ORGANISATIE In bad met de politiek: over de relatie tussen administratie en beleid

7

1

19 maart 2013

Projectmanagement

7

4

17, 18 en 31 januari en 1 februari 2013

Samenwerking en coördinatie in de publieke sector als bouwstenen voor een betere beleidsimplementatie

8

2

16 en 30 mei 2013

Klachtenmanagement voor lokale, federale en Vlaamse ambtenaren

9

2

15 en 29 mei 2013

Motivering van bestuurshandelingen: ruimtelijke ordening en milieu

9

1

20 februari 2013

Openbaarheid van bestuur: basisopleiding

10

1

27 november 2013

Op zoek naar het juiste beleidsinstrument?

10

1

28 november 2013

Geografische datainfrastructuur in Vlaanderen

11

1

26 november 2013

Juridische vraagstukken over ICT en eGovernment

11

2

9 en 23 oktober 2013

Status en toekomst van GIS bij gemeenten

12

1

Coaching

13

2

Diversiteitsmanagement

13

8

BURGER EN BELEID

ELEKTRONISCHE OVERHEID

13 juni 2013

PERSONEEL EN VERANDERING 4 en 11 oktober 2013 25 januari, 22 februari, 8 en 29 maart, 19 april, 17 mei, 7 juni 2013

5

Haal meer uit het talent in uw organisatie

14

2

Hoe manage je de menselijke kant in veranderprocessen?

14

7

HRM en leiderschap in de publieke sector

15

7

Leeftijdsbewust personeelsbeleid in de overheid

15

2

14 mei en 4 juni 2013

Personeelsmanagement bij de overheid. Strategisch denken in het personeelsbeleid

16

6

8 februari, 15 maart, 26 april, 17 en 31 mei 2013

PAGINA

AANTAL DAGEN

VOORJAAR

25 april, 16 mei en 6 juni 2013

III. PRAKTIJKGERICHTE LEERTRAJECTEN (NIEUW)

8 en 22 november 2013 1 en 8 en 22 maart 2013 26 september, 10 en 24 oktober, 7 en 21 november en 5 december 2013

NAJAAR

Efficiëntiewinsten in de publieke sector

18

1+0,5+0,5

Hoe ontwerp en gebruik ik indicatoren voor een efficiënt en effectief beleid?

19

1+0,5+0,5

18 oktober, 8 november en 6 december 2013

Hoe realiseert u concreet een cultuuromslag in uw organisatie?

20

1+0,5+0,5

15 oktober, 12 november en 10 december 2013

Werklastmeting in de publieke sector

21

1+0,5+0,5

IV. AANBOD VOOR LOKALE BESTUREN (NIEUW)

PAGINA

Lokale besturen op koers

23

V. OPLEIDINGEN OP MAAT

27

VI. STUDIEDAGEN

27

21 maart, 18 april en 16 mei 2013

AANTAL DAGEN

11

5 februari, 12 maart, 16 en 23 april, 28 mei, 11 juni, 1 en 22 oktober, 5 en 19 november en 3 december 2013

6

I.

ACADEMISCHE OPLEIDINGEN

Master of Science in het overheidsmanagement en -beleid

Meer informatie: Silke Ruebens, opleidingscoördinator, [email protected]

DUUR: 1 jaar (kan ook deeltijds of via individueel traject) DATA: start eind september PRIJS: De inschrijvingsgelden van de KU Leuven zijn van toepassing INFOSESSIES: woensdag 15 mei 2013 en woensdag 11 september 2013

Voor al wie een effectief overheidsbeleid nastreeft, is een ‘Master in het overheidsmanagement en –beleid’ een efficiënte handleiding

DOELGROEP: Ambtenaren met een beleidsverantwoordelijkheid en afgestudeerden met een universitair of gelijkgesteld basisdiploma. TOELICHTING: De overheid neemt in de samenleving een bijzondere plaats in. De manier waarop ze zich intern organiseert om tegemoet te komen aan het algemeen belang, typeert haar in grote mate.

In de Master of Science in het overheidsmanagement en beleid bestudeer je deze overheid en haar kenmerken. Je gaat dieper in op het beleid dat ze voorbereidt, uitvoert en evalueert en de manier waarop haar publieke diensten gemanaged (dienen te) worden. OPLEIDINGSONDERDELEN: 1. Personeelsmanagement in de overheid; 2. Organisatie van publieke taken; 3. Financieel

Master of Science in European Politics and Policies (MEPP)

DOELGROEP: Zowel Belgische als buitenlandse studenten kunnen dit programma volgen, na selectie.

MEPP studenten 2010-2011, Brussel 2 mei 2011

PROGRAMMA: Dit master-na-master programma heeft een expliciete bestuurskundige en Europese oriëntatie. Naast de studie van de instellingen, de besluitvorming en het beleid van de EU, komt ook de analyse van overheidsstructuren, -problemen en beleidsvorming in de lidstaten aan bod, via een vergelijkend perspectief.

management in de overheid; 4. Ontwerp en strategie van beleid; 5. Beleidsimplementatie; 6. Beleidsevaluatie; 7. Bestuur en Burger; 8. Administratief recht; 9. Governance in de EU; 10. Managementvaardigheden; 11. Management en informatietechnologie; 12. Kwalitatieve analyse; 13. Sociologisch onderzoek: multivariabelen analyse; 14. Meesterproef.

DUUR: 1 jaar DATA: start eind september PRIJS: € 2.800 voor Europese studenten MEER INFORMATIE: Silke Ruebens, opleidingscoördinator [email protected], www.kuleuven.be/mepp

7

II.

OPEN OPLEIDINGEN

BESTUURLIJKE ORGANISATIE In bad met de politiek: over de relatie tussen administratie en beleid Meer informatie: Marc Kayaert [email protected] Tot 1985 werkte Marc als maatschappelijk assistent en als licentiaat in de bestuurswetenschappen in de Bijzondere Jeugdzorg en bij het Nationaal Instituut voor de Huisvesting. Van 1986 tot 2005 was Marc leidend ambtenaar van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Momenteel ondersteunt hij als vrijwillig medewerker de onderzoeks- en vormingsequipe van het Instituut voor de Overheid. In dit kader geeft Marc opleidingen in coachen en in politiek-ambtelijke samenwerking. Verder voert hij procesbegeleidingen uit bij organisaties zoals de Provincie en de LOGO's. DOELGROEP: Ambtenaren die deelnemen aan administratieve en beleidsvoorbereidende processen die in de praktijk communicatie en samenwerking vergen met beleidsverantwoordelijken en hun kabinetten.

TOELICHTING: Het besluitvormingsproces dat leidt tot beleidsbeslissingen grijpt plaats in een samenspel tussen administratie en beleidsverantwoordelijken en hun kabinetten. Een natuurlijk spanningsveld tussen administratie

TOELICHTING: Ook kleine en middelgrote projecten baten bij een systematische aanpak en het gebruik van professionele projectmanagementinstrumenten. Op deze manier verzekert de organisatie zich ervan dat duidelijke en gedeelde doelstellingen worden geformuleerd, dat de vooropgestelde resultaten binnen een bepaalde tijdsduur worden bereikt en dat er voldoende draagvlak wordt gecreëerd in de organisatie. De doelstellingen van deze opleiding zijn tweeledig. Enerzijds willen we de toekomstige projectleider

en politiek ligt voor de hand. Een aantal factoren maken dat het samenspel steeds complexer wordt. Tijdens de opleiding worden deze factoren besproken en wordt de onderlinge samenhang geanalyseerd. Getoetst aan de praktijkervaring van de deelnemers worden bouwstenen aangereikt die bijdragen tot dialoog en tot het beoogde procesmatige beleidsdenken. Nadruk ligt op een procesanalyse van de samenwerking en het samenspel tussen administratie en politiek. Deze opleiding is bedoeld om het eigen functioneren en de eigen specifieke positionering in kaart te brengen.

DUUR: 4 dagen DATA: 17, 18 en 31 januari en 1 februari 2013 (Leuven) PRIJS: € 810

Projectmanagement

DOELGROEP: Alle ambtenaren die naast hun normale dagtaak ook regelmatig kleine en middelgrote projecten moeten aansturen.

DUUR: 1 dag DATUM: 19 maart 2013 (Leuven) PRIJS: € 215 per sessie

een gedegen basis meegeven van de ‘harde’ kant van projectmanagement. We reiken u een aantal tools en instrumenten aan voor de opzet en de planning van een project, die u ook tijdens de opleiding kan toepassen op een eigen case. Anderzijds staan we ook stil bij de ‘menselijke’ kant van projectmanagement. We geven u een aantal richtlijnen mee voor de samenstelling en aansturing van een projectteam. Daarnaast bekijken we ook hoe u via stakeholdermanagement, communicatie en opleiding ervoor kan zorgen dat u de diverse stakeholders actief kan betrekken in een project.

Meer informatie: An Wynants [email protected]

8 “No man is an Island”- Samenwerking en coördinatie in de publieke sector als bouwstenen voor een betere beleidsimplementatie

DOELGROEP: Leidinggevenden en beleidsmedewerkers van de verschillende bestuurlijke niveaus die in belangrijke mate functioneren in processen waarin meerdere organisaties betrokken zijn. TOELICHTING: Centraal in deze opleiding staat de vraag hoe het coördineren van taken tussen publieke organisaties kan worden vormgegeven en gestimuleerd, zowel binnen één overheidsniveau (horizontale coördinatie) als over ver-

schillende niveaus heen (verticale coördinatie). De opleiding richt zich in het bijzonder op samenwerking en coördinatie in ketens en netwerken. Wat betekent het werken in ketens en netwerken precies? Welke zijn de succes- en faalfactoren van een keten- en netwerkbenadering? Actoren moeten betrokken worden bij een netwerk en wie heeft verantwoordelijkheid erover? Op basis van voorbeelden en praktijkgetuigenissen uit eigen land en Nederland wordt inzicht gegeven in de logica van ketens

DUUR: 2 dagen DATA: 16 en 30 mei 2013 (Leuven) PRIJS: € 410 en netwerken en komen instrumenten en checklists aan bod die het analyseren of managen ervan mogelijk maken. Inzichten vanuit het wetenschappelijk onderzoek worden gekoppeld aan praktijkvoorbeelden en -getuigenissen. Er is ruimte voor interactief debat met de deelnemers. Meer informatie: Astrid Molenveld [email protected]

Astrid Molenveld heeft de master in Social Policy and Social interventions afgerond aan de Universiteit Utrecht. Sinds april 2010 is zij werkzaam als wetenschappelijk medewerker aan het Instituut voor de Overheid (KU Leuven). Tot 2012 was zij betrokken bij een project rond organisatiecultuur en kwaliteitsmanagement in lokale besturen. Sinds januari 2012 werkt ze aan een proefschrift rond coördinatie van horizontaal en transversaal beleid binnen de Vlaamse overheid.

Dr. Joery Matthys is doctor in de Rechten (Universiteit Gent/Universita di Torino 2009). Aan het Instituut voor de Overheid heeft hij zich de afgelopen vijf jaar verdiept in projecten rond coördinatie van publieke actoren binnen de energiesector en telecommunicatiesector, en de bevoegdheidsverdeling tussen overheidsniveaus in Vlaanderen. Als docent heeft hij onder andere reeds een bachelor-opleiding verzorgd over publiekprivate samenwerking rond veiligheid, en zal hij in het academiejaar 2012-2013 verantwoordelijk zijn voor het vak Overheidsmanagement binnen de Master of Science in het overheidsmanagement en -beleid.

9 BURGER EN BELEID Klachtenmanagement voor lokale, Vlaamse en federale ambtenaren

DUUR: 2 dagen DATA: 15 en 29 mei 2013 (Leuven) PRIJS: € 450 inclusief boek

DOELGROEP: Management- en beleidsverantwoordelijken van lokale, Vlaamse of federale besturen die via het opzetten van klachtenmanagement tot een verbetering van de kwaliteit van hun organisatie en dienstverlening willen komen en ambtenaren die belast zijn met de klachtenbehandeling.

Meer informatie: Frankie Schram [email protected]

TOELICHTING: De opleiding ‘klachtenmanagement’ heeft als centrale doelstelling overheidsorganisaties in staat te stellen op een verantwoorde wijze om te gaan met klachten om een kwaliteitsverhoging te realiseren vanuit intern en extern oogpunt. Eerst gaan we in deze opleiding uit van de verschillende invalshoeken die verantwoorden waarom een klachtenbehandelings- en klachtenmanagementsysteem dient te worden ontwikkeld en dit in een overheidscontext. We definiëren aan de hand van concrete voorbeelden enkele basisbegrippen: klachtenbehandeling, klachtenmanagement, klacht, bezwaar, beleidsklacht, vraag om informatie,

suggestie en melding. Vervolgens bekijken we de klachten als een ijsbergfenomeen en gaan we nader in op allerlei redenen die er zijn waarom er relatief weinig klachten worden geuit. We introduceren het lijndenken op het gebied van het klachtendenken en brengen de nodige nuances aan. We besteden uitgebreid aandacht aan de verschillende stappen in een klachtenbehandelings- en managementsysteem en dit zowel op een deductieve als inductieve wijze. We besteden aandacht aan het specifiek juridisch kader dat voor de hogere overheden voorhanden is en werken met een boomschema om te bepalen hoe klachten best worden gerapporteerd en hoe er best op kan gereageerd worden. We gaan in op vaardigheden die nodig zijn voor klachtenmanagement. Tenslotte plaatsen we de klachtenbehandeling tegenover andere vormen van bescherming van de burger tegen het overheidsoptreden in zijn diverse facetten.

Schram Frankie (Red., 2005). Klachtenmanagement: Handboek voor openbare besturen. Brussel: Politeia. Losbladig

Motivering van bestuurshandelingen: ruimtelijke ordening en milieu

DUUR: 1 dag DATUM: 20 februari 2013 (Leuven) PRIJS: € 215

DOELGROEP: Alle ambtenaren die beslissingen voorbereiden of beslissingen nemen op het vlak van ruimtelijke ordening en milieu.

Meer informatie: Frankie Schram [email protected]

TOELICHTING: Deze opleiding heeft als centrale doelstelling kwalitatieve besluitvorming te ondersteunen. Een belangrijk element bij het nemen van beslissingen is een goede motivering. Die motiveringsplicht omvat niet enkel verschillende aspecten, maar is op verschillende wijzen te benaderen. De invulling van een goede motivering wordt aan de hand van concrete voorbeelden uitgewerkt in het domein van de ruimtelijke ordening en milieu. De bestaande wet-

geving wordt theoretisch uitgediept, er is aandacht voor het toepassingsgebied, de verhouding tot specifieke motiveringsverplichting, de inhoud van de motiveringsverplichting, de gevolgen bij het niet respecteren van de motiveringsverplichting en de mogelijkheid van herstel van een foutieve of afwezige motivering. Voorts worden praktische voorbeelden geanalyseerd. De deelnemers bezorgen daartoe vooraf zelf voorbeelden uit hun eigen praktijk. Op die manier kan nauw worden aangesloten bij de eigen werksituatie van de deelnemers.

10 DUUR: 1 dag DATUM: 27 november 2013 (Leuven) PRIJS: € 245 inclusief boek

Openbaarheid van bestuur: basisopleiding Meer informatie: Frankie Schram [email protected] Prof. Dr. Frankie Schram is gastprofessor aan de KU Leuven, expert FOD Binnenlandse Zaken, lid en secretaris van de Commissie voor de toegang tot en het hergebruik van bestuursdocumenten en van de Federale Beroepscommissie voor de toegang tot milieu-informatie. Onderzoeksdomein: Relatie tussen burger en bestuur, reguleringsmanagement & bestuursrecht. DOELGROEP: Management- en beleidsverantwoordelijken en communicatie-ambtenaren. TOELICHTING: De wetgeving openbaarheid van bestuur is al sterk ingeworteld. Meer en meer maken burgers en ondernemingen gebruik van deze wetgeving.

Het IO heeft in het verleden al heel wat opleidingen georganiseerd m.b.t. openbaarheid van bestuur. Deze opleiding is een instapcursus die zich vooral richt op het toepassing van het Vlaams openbaarheidsdecreet van 26 maart 2004. Toch is de vorming zo ingericht dat ook deelnemers van andere bestuursniveaus er hun gading

Meer informatie: Ellen Fobé [email protected] Ellen is sinds augustus 2008 werkzaam als wetenschappelijk medewerker bij het Instituut voor de Overheid. Onder het Steunpunt Bestuurlijke Organisatie Vlaanderen (SBOV) deed ze onderzoek naar de werking van het nieuwe strategische adviesstelsel, en het gebruik en de doorwerking van toekomstverkenningen bij de Vlaamse overheid. Sinds begin 2012 voert Ellen het SBOV project 'Ex ante evaluatie voor een effectieve en efficiënte beleidsinstrumentenkeuze' (2012-2015) uit. Daaraan gekoppeld maakt ze een doctoraat over beleidsinstrumenten.

TOELICHTING: Beleidsinstrumenten nemen een centrale rol in bij het formuleren en implementeren van beleid.

Schram Frankie (2011). Eerste hulp bij Openbaarheid van bestuur, Brugge, Uitgeverij Vanden Broele, 90 p.

DUUR: 1 dag DATUM: 28 november 2013 (Leuven) PRIJS: € 215

Op zoek naar het juiste beleidsinstrument?

DOELGROEP: Beleidsmakers uit de federale of Vlaamse administratie die instaan voor, betrokken zijn bij of interesse hebben in de keuze van beleidsinstrumenten.

kunnen vinden. De cursus is vooral gericht op het aanbrengen van een denkkader voor vragen m.b.t. toegang tot bestuursdocumenten. Praktische vragen zijn natuurlijk steeds mogelijk. Om de opleiding zo nauw mogelijk te laten aansluiten bij de wensen van de deelnemers moeten die vragen wel vooraf worden meegedeeld.

Ze vormen de mechanismen via de welke de overheid tracht haar beleidsdoelstellingen te bereiken. Hoewel beleidsinstrumenten op het eerste zicht onderling verwisselbaar lijken, toont de praktijk dat er grote verschillen zijn op vlak van informatienood, uitvoeringscapaciteit, efficiëntie en effectiviteit, legitimiteit, tijdsverloop, draagvlak, etc.

Zo vergt het invoeren van verboden en geboden minder technische informatie dan het uitwerken van een subsidiebeleid. Beleidsinstrumenten zijn zoals boetes, kunnen vanaf hun invoering onmiddellijk een impact op het gedrag van burgers of bedrijven tot stand brengen, terwijl de effecten van andere instrumenten, zoals informatiecampagnes, een groter tijdsverloop vereisen. Aan het opzetten van een systeem van verhandelbare rechten dienen dan weer andere beleidsinstrumenten, zoals standaarden en normen, te worden gekoppeld. En subsidies hebben vaak een groter (politiek en maatschappelijk) draagvlak dan boetes of sancties. Deze opleiding biedt een breed inzicht in de variatie aan beleidsinstrumenten die de overheid ter beschikking heeft, hun kenmerken en de wijze waarop ze complementair ten opzichte van elkaar kunnen worden gehanteerd.

11 ELEKTRONISCHE OVERHEID DUUR: 1 dag DATUM: 26 november 2013 (Leuven) PRIJS: € 215

Geografische datainfrastructuur in Vlaanderen Meer informatie: Joep Crompvoets [email protected]

Als doctor in GIS was Joep universitair docent bij Universiteit Wageningen (1997-2007). Sinds 2007 is hij binnen het Instituut voor de Overheid coördinator van het interdisciplinaire project ‘SPATIALIST – Beheer van Ruimtelijke Informatie voor een Innovatieve Openbare Sector’ en verantwoordelijk voor de cluster ICT en eGovernment. Joep doceert tevens aan de ‘University of Melbourne’ (Australië, Faculteit Ingenieurswetenschappen) en is Secretaris Generaal van EuroSDR. Hij is eveneens intensief betrokken bij het ontwikkelen van diverse Europese richtlijnen (INSPIRE). DOELGROEP: Ambtenaren uit steden en gemeenten, provincies, gewesten of uit Vlaamse, federale of Europese overheidsdiensten die een professionele of persoonlijke interesse hebben in GIS. TOELICHTING: Het verkrijgen van toegang tot noodzakelijke en relevante geodata vormt één van de belangrijkste uit-

dagingen in de inzet van GIS binnen een overheidsorganisatie. De voorbije jaren werden verscheidene initiatieven ontwikkeld om de toegang tot en de uitwisseling van geodata te faciliteren en te coördineren. Naar het geheel van dergelijke initiatieven wordt vaak verwezen met het concept Geografische Data Infrastructuur (GDI). De GDI, die beschouwd kan worden als een geheel van technische en

DUUR: 2 dagen DATA: 9 en 23 oktober 2013 (Leuven) PRIJS: € 410

Juridische vraagstukken over ICT en eGovernment

DOELGROEP: Management- en beleidsverantwoordelijken die worden geconfronteerd met ICT-toepassingen en eGovernment. TOELICHTING: De opkomst van ICT en eGovernment heeft een aantal problemen in het leven geroepen die om een oplossing vragen. Sommige van die oplossingen zijn juridisch van aard omdat de vragen juridisch van aard waren. In deze opleiding worden een aantal juridische problemen geduid die het invoeren van ICT en de uitbouw van eGovernment op-

organisatorische componenten, biedt organisaties niet alleen toegang tot en gebruik van verscheidene geografische datasets, maar maakt het ook mogelijk om eigen data en diensten beschikbaar te stellen aan anderen. De ontwikkeling van GDI speelt dan ook een belangrijke rol in het gebruik van geo-informatie binnen de overheid. Deze opleiding gaat dieper in op de uitbouw van GDI en de meerwaarde daarvan voor overheidsorganisaties. Inzichten uit wetenschappelijk onderzoek zullen daarbij afgewisseld worden met internationale voorbeelden en ervaringen uit de praktijk. Deze inzichten kunnen een bijdrage leveren aan een verbeterde dienstverlening en beleidsvoering in overheidsorganisaties.

roepen. Op de volgende juridische aspecten wordt vervolgens ingegaan: de problematiek van de authentieke bronnen, de toegang tot informatie en documenten in een ICT-context, het hergebruik van overheidsinformatie in een ICT-context, de verwerking van persoonsgegevens, de bewijswaarde van elektronische documenten en de elektronische handtekening. Bovendien wordt ingespeeld op de actualiteit. De wetgeving op dit vlak is immers voortdurend in beweging. In deze opleiding wordt bijzondere

aandacht besteed aan machtigingsaanvragen die in het kader van de verwerking van persoonsgegevens moeten gebeuren bij de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en de Vlaamse Toezichtcommissie voor het bestuurlijk elektronisch gegevensverkeer. Meer informatie: Frankie Schram [email protected]

12 Status en toekomst van geografische informatiesystemen (GIS) bij gemeenten

DUUR: 1 dag DATUM: 13 juni 2013 (Leuven) PRIJS: € 215

DOELGROEP: Gemeenteambtenaren die een professionele of persoonlijke interesse hebben in GIS.

worden ingezet om dit potentieel te realiseren. Daarbij komen zowel de huidige als toekomstige ontwikkelingen van het gemeentelijk GIS-gebruik aan bod.

TOELICHTING: Of het nu gaat om de opmaak van ruimtelijke uitvoeringsplannen, de voorbereiding van openbare werken of de zoektocht naar geschikte locaties voor kinderopvang, de activiteiten van lokale besturen hebben vaak een duidelijke geografische dimensie. Geografische informatie wordt daardoor steeds belangrijker voor lokale besturen. Geografische informatiesystemen (GIS)

Locatie Doelgroepen (Wevelgem)

laten toe om op een effectieve en efficiënte manier met die informatie om te gaan. Binnen gemeenten zijn er echter verscheidene technische maar ook niet-technische hindernissen die de inzet van GIS kunnen bemoeilijken. In deze opleiding staan de organisatorische aspecten van de gemeentelijke GIS-werking centraal. Aan de hand van wetenschappelijke inzichten en praktijkverhalen wordt dieper ingegaan op het potentieel van GIS voor lokale besturen en de methoden en mechanismen die kunnen

Meer informatie: Joep Crompvoets [email protected]

Locatie scholen en diensten (Kortrijk regio)

13 PERSONEEL EN VERANDERING DUUR: 2 dagen DATA: 4 en 11 oktober 2013 (Leuven) PRIJS: € 410

Coaching

DOELGROEP: Alle ambtenaren die een coachingopdracht vervullen, al dan niet vanuit hun rol als directe leidinggevende. TOELICHTING: Coaching is het uitgelezen instrument om bij medewerkers talenten zichtbaar te maken en te ontwikkelen. Medewerkers vergroten zo hun zelfvertrouwen en worden zelfstandiger in het uitoefenen van hun job. Dit impliceert dat de coach over de nodige competenties beschikt om dit leer-

proces bij hun coachee vorm te geven. In deze opleiding willen wij u graag overtuigen van de meerwaarde van coaching en u tonen in welke omstandigheden u het kan gebruiken. We staan stil bij de belangrijkste uitgangspunten van coaching, de rol en competenties van de coach en de structuur van een coachinggesprek. Verder voorzien we ook voldoende tijd voor oefeningen en feedback.

Diversiteitsmanagement i.s.m. Faculteit Sociale Wetenschappen (K.U.Leuven) Meer informatie: Nele Bossens [email protected] Nele Bossens behaalde in 2011 een Master in Geschiedenis aan de KU Leuven en in 2012 een Master of Science in het Overheidsmanagement en –beleid. Sinds augustus 2012 voert Nele als onderzoekster aan het Instituut voor de Overheid een benchmark uit van het interne gelijkekansen- en diversiteitsbeleid van de Vlaamse overheid.

DOELGROEP: Het opleidingsprogramma richt zich tot personen die een verantwoordelijkheid hebben inzake diversiteit en diversiteitsplannen, of die een dergelijke functie ambiëren. TOELICHTING: Deze vorming beoogt een verbreding, c.q. verdieping, van de competenties inzake diversiteitsmanage-

ment en biedt zowel een theoretisch als een praktisch perspectief op diversiteit. Vertrekkend vanuit een theoretische reflectie van de concepten gelijkheid en diversiteit en de regelgeving errond, gaan we daarna dieper in op de implementatie en evaluatie van een diversiteitsbeleid en van diversiteitsplannen op meso- en microniveau in de organisatie.

Meer informatie: An Wynants en Marc Kayaert [email protected] [email protected]

DUUR: 8 dagen DATA: 25 januari, 22 februari, 8 en 29 maart, 19 april, 17 mei, 7 juni 2013 – laatste dag in onderling overleg (Leuven) PRIJS: € 850 Daarbij focussen we op verschillende doelgroepen (allochtonen, functiebeperkingen, gender). Op deze manier zijn de deelnemers achteraf in staat om een actief diversiteitsbeleid voor de organisatie uit te werken. Tot slot wordt ook ingegaan op de menselijke kant van diversiteitsmanagement (draagvlak creëren, omgaan met weerstand, interculturele communicatie). De opleiding biedt de mogelijkheid om een getuigschrift van universitaire permanente vorming te behalen.

14 Haal meer uit het talent in uw organisatie Meer informatie: Dorien Buttiens en An Wynants [email protected] en [email protected]

Dorien werkt sinds 2010 als wetenschappelijk medewerker bij het Instituut voor de Overheid. Haar onderzoeksinteresses richten zich in het algemeen op het personeelsmanagement in de publieke sector. Meer specifiek ligt de huidige focus van onderzoek op strategisch HRM en Talent management.

DOELGROEP: Ambtenaren die verantwoordelijk zijn voor het opleidingsbeleid in hun organisatie. TOELICHTING: De laatste jaren is de belangstelling voor talent management binnen de overheid sterk gegroeid. Deze positieve benadering die vertrekt vanuit het geloof dat het veel meer rendeert om te kijken naar de talenten en sterktes van medewerkers, heeft voor velen instinctief een grote aan-

trekkingskracht. Maar lastiger wordt het vaak wanneer organisaties proberen de betrokken visie en concepten te implementeren. Welke verschillende benaderingen bestaan er en welke past het best bij onze organisatie? Wat zijn de eerste stappen die we dienen te zetten? Hoe integreren we dit alles met de overkoepelende HRM-visie en instrumenten die reeds in de organisatie aanwezig zijn? In deze tweedaagse opleiding proberen we deze vragen te beantwoorden met de

Hoe manage ik de menselijke kant in veranderprocessen? Meer informatie: An Wynants [email protected] Vanaf 1 september 2007 versterkt An het vormingsteam van het Instituut voor de Overheid. Ze heeft trainingservaring opgebouwd bij MCR (Management Consulting and Research). An verzorgt opleidingen gericht op HRM, managementvaardigheden, leiderschap en veranderingsmanagement.

DOELGROEP: Leidinggevende ambtenaren en stafmedewerkers van openbare besturen die meewerken aan een veranderingsproject binnen de eigen organisatie. TOELICHTING: De sleutel tot succesvolle verandertrajecten ligt vaak bij het menselijke aspect. Veranderingen kunnen

immers leiden tot heel wat onzekerheid, vragen, kritiek en weerstand bij de medewerkers. Zij hebben vaak het gevoel dat heel hun huidige manier van werken in vraag gesteld wordt en zijn bijzonder onzeker over hun rol in de toekomst. Deze driedaagse opleiding gaat net over hoe u dit aspect van een veranderingsproces kan managen. In eerste instantie

DUUR: 2 dagen DATA: 8 en 22 november 2013 (Leuven) PRIJS: € 410 focus op de ontwikkeling van talenten in de organisatie. Hoe kan u als opleidingsverantwoordelijke de filosofie van talent management integreren binnen uw opleidingsbeleid? Wat vraagt dit op vlak van samenwerking met de andere personeelsfuncties in uw organisatie? Hoe overtuigt u de leidinggevenden in uw organisatie van de meerwaarde van deze aanpak? En niet onbelangrijk, hoe verzoent u deze visie met de meer op ‘gaps’ gerichte aanpak van competentiemanagement, die in veel organisaties de laatste jaren de voornaamste input voor het opleidingsbeleid heeft gevormd? Zowel de resultaten van ons wetenschappelijk onderzoek rond het thema, als een praktisch stappenplan en de voorstellingen van bestaande best practices uit de overheid komen in deze opleiding aan bod.

DUUR: 3 dagen DATUM: 1, 8 en 22 maart 2013 (Leuven) PRIJS: € 595 staan we stil bij een aantal kaders rond de ‘psychologie’ van veranderingen. Vervolgens reiken we u een aantal methodes en tools aan die u concreet kunnen helpen om participatieve processen te organiseren, goed te communiceren, weerstand te managen en eventueel de nodige cultuurveranderingen op gang te brengen. Tijdens de opleiding is er tijd voorzien om aangereikte methodes en tools toe te passen op een eigen veranderingstraject. Een concreet plan van aanpak voor de menselijke kant in uw verandertraject is het uiteindelijke tastbare resultaat van de opleiding. Deze opleiding wordt georganiseerd in samenwerking met Prof. Dr. Karel De Witte, Arbeids- en Organisatiepsychologie, Faculteit Psychologie, K.U.Leuven

15 DUUR: 7 dagen DATA: 26 september, 10 en 24 oktober, 7 en 21 november, 5 december 2013 – laatste dag in onderling overleg (Leuven) PRIJS: € 1.475

HRM en leiderschap in de publieke sector Meer informatie: Sophie Op de Beeck en Annie Hondeghem [email protected] Sophie werkt sinds 2009 als wetenschappelijk medewerkster bij het Instituut voor de Overheid. Haar onderzoeksinteresses situeren zich op het terrein van personeelsmanagement in een overheidscontext, in het bijzonder competentiemanagement, strategisch HRM en de rol van leidinggevenden in personeelsaangelegenheden.

DOELGROEP: Personen met een leidinggevende functie (en die dus personeels- en/of managementverantwoordelijkheid hebben) of personen die een dergelijke functie ambiëren in een overheidsorganisatie. TOELICHTING: Het goed functioneren van een organisatie hangt in belangrijke mate af van de inzet en kwaliteit van het

personeel. Leidinggevenden spelen, samen met het HRdepartement, een cruciale rol in het begeleiden en ontwikkelen van medewerkers. Dit opleidingsprogramma heeft een dubbele focus. Enerzijds willen we u als leidinggevende de basisvisie van het ‘Human Resources Management’ meegeven en de aandachtgebieden van HRMbeleid toelichten. We staan stil bij de invulling van een HRM-

DUUR: 2 dagen DATA: 14 mei en 4 juni 2013 (Leuven) PRIJS: € 410

Leeftijdsbewust personeelsbeleid in de overheid Meer informatie: Eva Platteau [email protected] Eva is licentiaat in de sociologie en volgde een postgraduaat in conflictbemiddeling. Sinds 2008 werkt ze als wetenschappelijk medewerker bij het Instituut voor de Overheid. Haar onderzoeksinteresse gaat uit naar HRM in de overheid, leeftijdsbewust personeelsbeleid en de samenwerking tussen generaties. DOELGROEP: Stafmedewerkers, personeelsverantwoordelijken.

HR-managers

en

TOELICHTING: Eén van de grootste uitdagingen voor het personeelsmanagement in overheidsdiensten is de vergrijzing van het personeel. Op korte termijn bestaat de uitdaging erin om de groeiende groep van oudere (ervaren) medewerkers gemotiveerd en langer aan het werk te houden. De leeftijd waarop werknemers en ambtenaren met pensioen gaan, ligt

beleid door leidinggevenden en door het HR-departement. Anderzijds leren we u vaardigheden aan voor het uitvoeren van functioneringsgesprekken of voor coaching en oefenen we op situationeel leidinggeven. We gaan dieper in op de menselijke kant in veranderingsprocessen. We gaan na hoe u uw medewerkers kan motiveren om in veranderingen mee te gaan en hoe u omgaat met potentiële weerstand. De mogelijkheid wordt geboden om een eindpaper te schrijven over een specifiek thema dat aan bod komt in de opleiding en dat achteraf relevant kan zijn voor de eigen organisatie. U krijgt van ons wetenschappelijke feedback op deze eindpaper en bekomt een getuigschrift van universitaire permanente vorming indien u met succes de eindpaper verdedigt.

in België nog steeds een stuk lager dan de wettelijke pensioenleeftijd van 65 jaar. Er zijn tal van factoren die ervoor zorgen dat mensen de arbeidsmarkt vroegtijdig verlaten. Al geruime tijd wijzen beleidsmakers erop dat deze trend zou moeten worden omgebogen. In deze opleiding gaan we na hoe het personeelsbeleid kan bijdragen tot het duurzaam inzetten van medewerkers doorheen de loopbaan. De volgende drie vragen staan centraal ‘Waarom een leeftijdsbewust personeelsbeleid voeren?’, ‘Wat is een leef-

tijdsbewust personeelsbeleid?’ en ‘Hoe krijgt een leeftijdsbewust personeelsbeleid concreet vorm in de praktijk?’. We gaan hierbij uit van de specifieke context van overheidsorganisaties. We gaan dieper in op theoretische modellen en de recentste wetenschappelijke bevindingen over leeftijdsbewust personeelsbeleid. Gastdocenten illustreren deze inzichten vanuit praktijkgetuigenissen. We besteden verder aandacht aan praktijkvoorbeelden die door de deelnemers zelf worden aangedragen. Hierbij krijgen de deelnemers individueel en in groep de kans om de aangereikte inzichten te vertalen naar de eigen organisatiecontext. In de vorm van een interactieve workshop zullen de deelnemers concrete actiepunten kunnen uitwerken voor verschillende domeinen van het eigen personeelsbeleid. De andere deelnemers en de docenten zullen daarbij als klankbord dienen.

16 Personeelsmanagement bij de overheid. Strategisch denken in het personeelsbeleid. Meer informatie: Sophie Op de Beeck en Annie Hondeghem [email protected] Prof. Dr. Annie Hondeghem is hoogleraar aan de Faculteit Sociale Wetenschappen, KU Leuven. Haar onderwijsopdracht situeert zich op het domein van de bestuurskunde en het overheidsmanagement. Zij begeleidt voornamelijk onderzoek op het vlak van het personeelsmanagement bij de overheid, veranderingsmanagement en het beleid inzake gelijke kansen. Zij is academisch verantwoordelijke voor de permanente vorming van het Instituut voor de Overheid. DOELGROEP: Stafmedewerkers van een HR-Departement die inzichten willen opdoen over visieontwikkeling op personeelsbeleid in een overheidsorganisatie. TOELICHTING: In een moderne invulling van personeelsmanagement wordt beklemtoond dat de mens een strategische factor is in de organisatie. Dit betekent dat een HR-departement oog moet hebben voor de koppeling van het personeelsbeleid aan het strategisch management

van de organisatie. Deze opleiding is een basisopleiding en mikt op visieontwikkeling en bewustmaking van generieke HR-theorieën. HR-principes en concepten komen aan bod, telkens vanuit de rol van een HR-departement. De opleiding besteedt aandacht aan strategisch HRM, ontwikkeling van indicatoren en prestatiemeting. We staan stil bij het vertalen van een HR-strategie in personeelsbehoeften. We bespreken de principes van talentmanagement en maken de link met loopbaanontwikkeling. We benaderen personeelsmanage-

DUUR: 6 dagen DATA: 8 februari, 15 maart, 26 april, 17 en 31 mei 2013 laatste dag in onderling overleg (Leuven) PRIJS: € 1.250 ment vanuit de eigenheid van de publieke sector, met praktijkillustraties over instroom en evaluatie van overheidspersoneel. Het begrip ‘Public Service Motivation’ wordt uitgediept en vertaald naar goede praktijkvoorbeelden. De deelnemers kunnen een getuigschrift van universitaire permanente vorming bekomen als zij na elke opleidingsdag een beknopte paper uitschrijven over de toepassing van het dagthema op de eigen organisatiepraktijk en deze papers achteraf ook succesvol verdedigen. Het Instituut voor de Overheid geeft hierbij wetenschappelijke feedback en wil hiermee de vertaling van de opleiding naar de werkpraktijk faciliteren.

17

III.

PRAKTIJKGERICHTE LEERTRAJECTEN

Komt u soms ook van een opleiding thuis met het gevoel dat u nog meer ondersteuning kan gebruiken bij het omzetten van het geleerde naar uw werkpraktijk? Zou u graag wat feedback krijgen over de manier waarop u bepaalde instrumenten of technieken heeft gebruikt? Of bent u nieuwsgierig naar de praktijken en resultaten van andere overheidsorganisaties in een bepaald domein? Dan zijn deze praktijkgerichte leertrajecten iets voor u. Deze leertrajecten zijn nieuw in het aanbod van het Instituut voor de Overheid en houden het midden tussen onze ‘klassieke’ opleidingen en een op maat begeleiding/coaching. Drie opleidingssessies/workshops worden voorzien, met telkens een maand ertussen. U krijgt voor deze periode opdrachten mee, die dan in de volgende sessie worden besproken en geëvalueerd. De opdrachten kunnen betrekking hebben op:  De uitvoering van analyses in de eigen organisatie met behulp van de aangereikte instrumenten  De interpretatie van gegevens verkregen uit deze analyses  De opmaak van een actieplan voor verdere stappen Op deze manier wordt u ondersteund en begeleid bij de omzetting van de in de opleiding aangeleerde kaders naar de praktijk. Iedere deelnemer krijgt feedback, zowel van de opleider als van de andere deelnemers en kan op basis daarvan de eigen praktijk bijsturen. Zo brengt het leertraject u niet enkel nieuwe kennis en vaardigheden bij, maar genereert het ook toegevoegde waarde en concrete resultaten voor de organisaties waarin u actief bent. Om de kwaliteit van de discussies en de groepsdynamiek te verzekeren, vragen wij dat elke deelnemer naar deze leertrajecten komt met een concrete case.

18 Efficiëntiewinsten in de publieke sector DOELGROEP: Stafmedewerkers of leidinggevende ambtenaren uit de diverse bestuursniveaus die binnen de eigen organisatie efficiëntiewinsten wensen te realiseren. TOELICHTING: In dit driedaagse traject bewandelen we de verschillende paden die leiden tot efficiëntiewinsten in (een deel van) uw organisatie. We vertrekken vanuit een duidelijke definiëring en conceptualisering van efficiëntiewinsten en op welke wijze deze winsten gerealiseerd kunnen worden. Hierbij wordt u aangemoedigd om zelf op zoek te gaan naar een (aanvankelijk klein) project voor het behalen van efficiëntieverbetering binnen uw organisatie. Vervolgens lichten we een vijfstappenplan toe voor het identificeren, meten en rapporteren van efficiëntiewinsten. Dit moet in de eerste fase leiden tot een duidelijke beschrijving van wat het project voor efficiëntiewinst inhoudt. Daarna dienen duidelijke meetmethoden ontwikkeld te worden, al dan niet aan de hand van een set van goede en relevante indicatoren. Na implementatie moet ten slotte een consistente en verifieerbare rapportering de gerealiseerde efficiëntiewinsten aantonen. Het doel van dit leertraject is dat u dit vijfstappenplan concreet zal toepassen op het door u zelf aangebrachte project voor efficiëntiewinsten in uw organisatie. MODULES: 1. Het concept van efficiëntiewinsten: wat verstaan we onder efficiëntiewinsten, welke types van efficiëntiewinsten bestaan er en hoe kunnen deze bereikt worden; 2. Identificeren van (projecten van) efficiëntiewinsten voor de organisatie; 3. Ontwikkelen van meetmethoden voor efficiëntiewinsten; 4. Implementatie; 5. Rapporteren van de voortgang en realisatie van efficiëntiewinstprojecten. DATA: 25 april (9u30-17u), 16 mei (9u30-13u) en 6 juni 2013 (9u30-13u) PRIJS: € 525 MEER INFORMATIE: Jesse Stroobants, [email protected]

Jesse Stroobants is Handelsingenieur van opleiding en startte zijn loopbaan als onderwijsassistent aan de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de KU Leuven. Sinds maart 2010 werkt hij als wetenschappelijk medewerker aan het Instituut voor de Overheid, waar hij binnen het Steunpunt Bestuurlijke Organisatie Vlaanderen (SBOV) onderzoek verricht in de domeinen van prestatiemanagement in de publieke sector, efficiëntie in de overheid en benchmarking op het niveau van lokale besturen. In het kader van onderzoek rond efficiëntiewinsten in de publieke sector werd door Jesse Stroobants, samen met prof. dr. Geert Bouckaert, een theoretische indeling ontwikkeld die door de Vlaamse administratie werd opgenomen in haar Meerjarenprogramma Slagkrachtige Overheid. Deze bevindingen werden eveneens internationaal gepubliceerd.

19

Hoe ontwerp en gebruik ik indicatoren voor een efficiënt en effectief beleid? DOELGROEP: Stafmedewerkers of leidinggevende ambtenaren uit de diverse bestuursniveaus die binnen de eigen organisatie beleidsdoelstellingen willen opvolgen. TOELICHTING: In dit driedaagse traject leert u indicatoren ontwikkelen die geschikt zijn om beleidsdoelstellingen op te volgen doordat ze relevante beleidsinformatie verschaffen met het oog op een efficiënte en effectieve beleidsuitvoering en gerichte beleidsevaluatie. We gaan dieper in op verschillende types van indicatoren, de kenmerken van goede beleidsindicatoren en aandachtspunten bij het gebruik van indicatoren (interpretatie, duiding en rapportering). Het doel van dit leertraject is dat u een indicatorenset ontwikkelt in functie van de informatienoden binnen uw eigen organisatie, bijvoorbeeld in het kader van de lokale beleids- en beheerscyclus, de opvolging van beleidsnota’s en actieplannen, het evalueren van effecten van specifieke maatregelen binnen een beleidsdomein, enz., en een stappenplan om deze indicatorenset te gaan gebruiken. MODULES: 1. Monitoring van beleid: motieven en plaats in de beleidscyclus; 2. Types van indicatoren; 3. Ontwikkelen van indicatoren; 4. Implementatie van een indicatorenset; 5. Rapporteren op basis van indicatoren. DATA: 18 oktober (9u30-17u), 8 november (9u30-13u) en 6 december 2013 (9u30-13u) PRIJS: € 525 MEER INFORMATIE: Bart De Peuter, [email protected] Bart De Peuter is Licentiaat in de Politieke Wetenschappen en European Master of Public Administration (KU Leuven). Sinds november 2001 is hij werkzaam bij het Instituut voor de Overheid als wetenschappelijk medewerker. Zijn expertise situeert zich op de thema’s monitoring, beleidsevaluatie, toekomstverkenning, lokale besturen en bestuurskracht en interbestuurlijke relaties, opgebouwd doorheen verschillende beleidsondersteunende onderzoeksprojecten. Hij genoot gespecialiseerde, internationale training in beleidsevaluatie. Hij coördineert de cel beleidsevaluatie binnen het Instituut voor de Overheid en combineert wetenschappelijk onderzoek over beleidsevaluatie met praktijkervaring via de uitvoering van evaluatiestudies. Bij evaluatieprojecten neemt hij ook frequent de rol op van projectleider. Hij is auteur van een vierdelige handleiding beleidsevaluatie en coördinator van de open postacademische vorming ‘beleidsevaluatie’ aan het Instituut voor de Overheid. Hij is tevens lid van het coördinatiecomité van het Vlaams Evaluatieplatform (VEP – www.evaluatieplatform.be). Voorheen werkte hij bij het Instituut voor Europees beleid (KU Leuven) en bij de dienst mobiliteit van de Provincie Vlaams-Brabant waar hij onder meer als lid van de provinciale auditcommissie de lokale beleidsplannen in het kader van het mobiliteitsconvenant begeleidde en opvolgde.

20 Hoe realiseert u concreet een cultuuromslag in uw organisatie? DOELGROEP: Management- en beleidsverantwoordelijken van de verschillende bestuurlijke niveaus die betrokken zijn bij veranderingsprojecten binnen de organisatie. TOELICHTING: Dit traject gaat over organisatiecultuur. We begeleiden u bij de ontwikkeling van een actieplan om te evolueren naar een gewenste organisatiecultuur. Wat zijn de gewenste waarden, en welke gedragingen sluiten hierbij aan? Welke initiatieven kunt u ondernemen om te evolueren in de gewenste richting? In deze driedaagse opleiding tonen we ten eerste hoe u een concreet beeld kan krijgen van de cultuur binnen uw organisatie. We stellen voor welke instrumenten gebruikt kunnen worden om een analyse te maken van de cultuur die momenteel leeft binnen uw organisatie, maar ook van de cultuur die in de toekomst wordt gewenst. Na de eerste opleidingsdag gaat u zelf aan de slag. U voert een cultuurbevraging uit in uw eigen organisatie, op basis waarvan een duidelijk profiel wordt geschetst van uw huidige en gewenste organisatiecultuur. In de tweede opleidingsdag bespreekt u in groep de verschillen tussen uw huidige en gewenste organisatiecultuur. We geven mee hoe er op basis van deze verschillen een concreet veranderingstraject kan worden uitgewerkt. Vervolgens maakt u zelf een veranderplan op voor uw organisatie. In de laatste dag gaan we in op dit veranderplan en bekijken stimulerende en belemmerende factoren voor de concrete uitvoering van het plan. We geven suggesties voor een optimale implementatie van het veranderplan, aansluitend bij de bredere managementstrategie van uw organisatie. MODULES: 1. Organisatiecultuur: definiëring en situering; 2. Analyse van organisatiecultuur; 3. Opstellen van een cultuurveranderingsplan; 4. Concrete implementatie van het cultuurveranderingsplan. DATA: 15 oktober (9u30-17u), 12 november (9u30-13u) en 10 december 2013 (9u30-13u) PRIJS: € 525 MEER INFORMATIE: Sara Demuzere, [email protected] Sara Demuzere is sinds 2007 verbonden aan het Instituut voor de Overheid. Haar expertise situeert zich rond de thema’s kwaliteitsmanagement, organisatiecultuur en leiderschap. In haar proefschrift analyseerde ze welke factoren motiverend werken voor de implementatie van kwaliteitsmanagementtechnieken bij drie Vlaamse overheidsorganisaties binnen het beleidsdomein welzijn, volksgezondheid en gezin. Specifieke aandacht ging uit naar organisatiecultuur. Ook is ze betrokken bij verschillende onderzoeksprojecten en werkt momenteel aan een project rond leiderschapsontwikkeling. Naast haar onderzoekswerk voert ze diverse dienstverleningsopdrachten uit op het vlak van organisatiecultuur. Ze begeleidt overheidsorganisaties bij het uitvoeren van een cultuurbevraging, het opstellen en optimaal implementeren van een cultuurveranderingsplan. Sara heeft ervaring met het modereren van groepssessies en was gastspreker op diverse fora. Ze is docent in en verantwoordelijke voor het opleidingsprogramma ‘hoe realiseert u concreet een cultuuromslag? – het meten en veranderen van organisatiecultuur’.

21 Werklastmeting in de publieke sector DOELGROEP: Stafmedewerkers die betrokken zijn bij personeelsplanning en procesoptimalisatie. TOELICHTING: In dit driedaagse traject reiken we diverse bouwstenen aan om een werklastmeting uit te voeren van de actuele werkprocessen in (een deel van) uw organisatie. We doorlopen een pakket aan meetmethoden zoals interviews, focusgroepen, prestatiegegevens en individuele tijdsregistratie. Hierbij wordt u aangemoedigd die mix aan meetmethoden te kiezen die past bij de context en de behoeften van uw organisatie. Vervolgens kan u in dit traject de gekozen technieken uittesten voor een afgebakende organisatie-entiteit en kan u leren anticiperen op problemen die zich zullen aandienen wanneer u achteraf voor een ruimer deel van de organisatie overgaat tot het berekenen van doorlooptijden, behandeltijden, voltijds equivalenten en functieprofielen. Tenslotte geven we een aantal handvaten mee om na te denken over het optimaliseren van de werkorganisatie en het plannen van acties hieromtrent. MODULES: 1. Werklastmeting ‘as is’: kernprocessen en activiteiten, volumes van activiteiten, directe en indirecte werktijd; 2. Berekenen van doorlooptijden, behandeltijden en aantal voltijds equivalenten; 3. Optimaliseren van functieprofielen voor de ‘to be’ organisatie; 4. Aanzet tot het hertekenen van de werkorganisatie. DATA: 21 maart (9u30-17u), 18 april (9u30-13u) en 16 mei 2013 (9u30-13u) PRIJS: € 525 MEER INFORMATIE: Veerle Conings, [email protected]

Veerle Conings werkt sinds 2004 aan het Instituut voor de Overheid, tot 2007 als wetenschappelijk medewerker en nadien als vormingscoördinator. Voorheen was zij gedurende vier jaar adviseur Algemeen Beleid op het kabinet van Vlaams minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen. Veerle geeft opleidingsonderdelen over strategisch HRM, kwaliteitsmodellen en organisatiecultuur, contractmanagement en financieel management, in een open opleidingsaanbod voor de publieke sector. Zij voert diverse dienstverleningsopdrachten uit op het vlak van werklastmeting en productiviteitsverhoging in overheidsdiensten. Momenteel werkt zij mee aan een grootschalig verbeterproject voor het asielproces.

22

23

IV.

AANBOD VOOR LOKALE BESTUREN

LOKALE BESTUREN OP KOERS VOOR 2018 INLEIDING EN DOELSTELLINGEN: Naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezing in oktober 2012, wil het Instituut voor de Overheid graag een opleidingstraject aanbieden voor ambtenaren in lokale besturen die zich bezighouden met de opmaak van het strategisch meerjarenplan 2013-2018. De opmaak van een dergelijk plan is immers een uitdagende opdracht. Het vraagt van het bestuur om een lange termijn visie te ontwikkelen, deze te vertalen naar strategische doelstellingen over alle beleidsdomeinen en diensten heen en vervolgens alles te kaderen binnen de nieuwe beleids- en beheerscyclus. Tegelijk houdt de opmaak van dit plan heel wat opportuniteiten in. Efficiëntiewinsten binnen de gemeente kunnen grondig worden onderzocht, mogelijkheden tot alternatieve vormen van samenwerking kunnen worden verkend en de betrokkenheid van de burger vergroot via de opzet van participatieve processen. Dit opleidingsprogramma wil u graag ondersteunen in dit ambitieuze project door u in staat te stellen om:   

Interne en externe analyses uit te voeren m.b.t. de hier onder beschreven thema’s ter voorbereiding van het planningsproces; Een strategisch meerjarenplan op te maken volgens het aangereikte stappenplan; Over de grenzen van het eigen lokaal bestuur heen te kijken & informatie en ervaringen uit te wisselen met deskundigen en collega’s.

VOOR WIE IS DEZE OPLEIDING BESTEMD? De opleiding richt zich op alle ambtenaren binnen lokale besturen die meewerken aan de opmaak van het strategisch meerjarenplan (secretarissen, financieel beheerders, management team leden, beleidsmedewerkers, etc.) Om de interactiviteit te verzekeren, werken we met groepen van maximum 22 deelnemers. THEMA’S EN PROGRAMMA: Het opleidingstraject is modulair opgebouwd en behandelt de volgende thema’s: INLEIDENDE INFORMATIESESSIE – 5 FEBRUARI 2013 De bedoeling van deze inleidende sessie is om potentiële deelnemers een goed inzicht te geven in de doelstellingen, inhoud en aanpak van dit opleidingstraject. Prof. dr. Geert Bouckaert, directeur van het Instituut voor de Overheid zal eveneens zijn visie geven op het lokaal bestuur van de toekomst. Deelname aan deze sessie is gratis. STRATEGIE EN BBC – 12 MAART EN 23 APRIL 2013 Lokale besturen worden door het BBC-systeem verplicht strategische meerjarenplannen op te maken en de link tussen beleidsinformatie en financiële informatie expliciet te maken. Toch blijven zij over heel wat vrijheidsgraden beschikken om het beleids- en beheerssysteem te enten op de eigen organisatie en behoeften. We willen met deze module tegemoet komen aan concrete vragen waar uw lokaal bestuur mogelijks mee worstelt wanneer u een strategische meerjarenplanning vormgeeft: wat komt er in de strategische nota te staan, hoe bepaalt u uw strategische keuzes, hoe voert u een omgevingsanalyse uit, hoe formuleert u goede beleidsdoelstellingen, hoe kiest u indicatoren om het beleid te monitoren. Deze tweedaagse gaat in op deze aspecten. Verder behandelt deze module een aantal succesfactoren die uit onderzoek blijken en relevant zijn voor de implementatie van de beleids- en beheerscyclus.

24 PERSONEELSBELEID – 16 APRIL EN 28 MEI 2013 Lokale besturen hebben de voorbije jaren al een hele weg afgelegd in de uitbouw van een modern personeelsbeleid. De opgave om te evolueren naar een echt HR-beleid blijft voor de meeste besturen echter bestaan. Bovendien worden besturen geconfronteerd met een aantal nieuwe uitdagingen, zoals de vergrijzing en besparingen. Meer dan ooit zal het dus noodzakelijk zijn om een visie te ontwikkelen op het HR-beleid zodat personeelsleden optimaal hun talenten kunnen inzetten voor de organisatie. Kortom, slimme besturen investeren in menselijk kapitaal zodat de strategische doelstellingen van het bestuur kunnen gerealiseerd worden. Hoe dit kan gebeuren, komt in deze module aan bod. INTERACTIEF BELEID EN PARTICIPATIE VAN BURGERS – 11 JUNI 2013 In de bestuurskundige literatuur is er heel wat aandacht voor de relatie tussen de intensiteit van de consultatie en participatie van betrokkenen en succesvolle resultaten van beleidsplanning. Deze module geeft inzicht in de begrippen draagvlak en betrokkenheid en de manier waarop ze aangestuurd kunnen worden. De module reikt inzichten, methoden en technieken aan om interactieve en participatieve processen op te zetten die bijdragen aan een gedragen plan. VERZELFSTANDIGING, SAMENWERKING EN COÖRDINATIE – 1 OKTOBER 2013 Het gemeentedecreet van 2005 voorziet in de creatie van intern en extern verzelfstandigde agentschappen. Sedertdien is het aantal autonome gemeentebedrijven sterk toegenomen. Dit creëert specifieke opportuniteiten, maar ook nieuwe uitdagingen inzake democratische controle, samenwerking en coördinatie. In deze module wordt ingegaan op de vraag hoe verzelfstandigde agentschappen op een efficiënte en effectieve wijze kunnen aangestuurd worden d.m.v. beheersovereenkomsten of andere sturingsinstrumenten. GEBRUIK VAN GEO-DATA – 22 OKTOBER 2013 Geografische informatie vormt een van de bouwstenen voor een goede beleidsvoering en dienstverlening naar burgers en bedrijven, wetende dat ongeveer 80% van de informatie die door de overheid gebruikt wordt immers ruimtelijk van aard is. Vele beleidsverantwoordelijken en medewerkers van totaal verschillende beleidsdomeinen worden dagelijks geconfronteerd met vraagstukken waarbij een beroep moet worden gedaan op geografische informatie (zoals ruimtelijke ordening, milieu, veiligheid, landbouw en transport). In deze module omschrijven we hoe u de meerwaarde van het gebruik van geografische informatie kan bereiken door een optimaal management ervan. EFFICIËNTIEWINSTEN – 5 NOVEMBER 2013 Ook de lokale besturen in Vlaanderen ontsnappen niet aan de gevolgen van de economische crisis en de teruglopende ontvangsten, met als gevolg dat ze zelf in volle verantwoordelijkheid moeten werken aan een verbetering van hun efficiëntie om met minder middelen een beter bestuur en een betere dienstverlening tot stand te brengen (bijvoorbeeld door standaardisatie, reorganisatie of samenwerking). In deze module willen we dieper ingaan op het concept van efficiëntie binnen de lokale overheidscontext. Door middel van voorbeelden en oefeningen willen we een inzicht bieden in hoe efficiëntiewinsten binnen de lokale overheden gerealiseerd kunnen worden en hoe deze winsten gemeten en geanalyseerd worden. TRANSITIEMANAGEMENT – 19 NOVEMBER 2013 Het concept ‘transitiemanagement’ verwijst naar een innovatief sturingsraamwerk dat kan worden ingezet om hardnekkige maatschappelijke problemen aan te pakken en fundamentele verandering mogelijk te maken. Centraal in deze benadering staat de analyse en sturing op niveau van bredere systemen zodat duurzame resultaten op lange termijn kunnen worden nagestreefd. In deze module laten we u kennismaken met de basisconcepten uit transitiemanagement en illustreren we deze a.d.h.v. een best practice uit een lokaal bestuur.

25 BEZOEK AAN BUITENLANDSE GEMEENTE – 3 DECEMBER 2013 Als afsluiting van dit leertraject willen we u graag meenemen op een studiebezoek bij een buitenlandse gemeente die een voorbeeldfunctie opneemt op verschillende van de hier boven besproken domeinen. Tijdens dit bezoek worden best practices getoond, maar heeft u ook de gelegenheid om met de betrokken ambtenaren in dialoog te gaan. AANVULLENDE BEGELEIDING EN FOLLOW UP: Om het rendement van de opleidingsmodules te vergroten, kan u ook op het Instituut voor de Overheid rekenen voor verdere begeleiding bij de opmaak van uw strategisch meerjarenplan. Al naargelang uw behoefte, kan u er voor kiezen om: 1. 2. 3. 4.

Enkel de opleiding te volgen Per module begeleiding te krijgen bij de vertaling van de inhoud naar de eigen organisatie toe Per module feedback te krijgen op de initiatieven die u in de organisatie neemt De opdrachten rond de thematiek van een module uit te besteden aan het Instituut voor de Overheid.

PRAKTISCH: Als lokaal bestuur dient u zich bij voorkeur in te schrijven als organisatie voor het hele pakket. Het staat u vrij om telkens dezelfde deelnemer of iemand anders uit de organisatie de opleidingsmodules te laten bijwonen. Organisaties die enkel wensen in te schrijven voor een afzonderlijke module, worden op een wachtlijst geplaatst. Indien er plaatsen vrijkomen in de betrokken modules, worden zij onmiddellijk op de hoogte gebracht. De opleiding vindt plaats in Leuven in lokalen van de KU Leuven. De opleidingen vinden telkens plaats van 9u30 tot 17u. De inleidende informatiesessie start om 10u en wordt om 12u afgesloten met een lunch. PRIJS:  De deelname aan de inleidende informatiesessie is gratis  De prijs voor de eendaagse module bedraagt 215 Euro  De prijs voor de tweedaagse modules bedraagt 430 Euro  Als u zich als lokaal bestuur inschrijft voor alle modules, krijgt u korting en bedraagt de totaalprijs 1.800 Euro.  Voor begeleiding bij de implementatie of uitbesteding, maken wij voor u graag een offerte op maat. Deze opleiding wordt gesubsidieerd door het Agentschap voor Binnenlands Bestuur van de Vlaamse overheid. DOCENTEN: Dit programma wordt aangeboden onder leiding van Prof. dr. Geert Bouckaert, Prof. dr. Annie Hondeghem, Prof. dr. Marleen Brans, Prof. dr. Trui Steen

26

Staf Instituut voor de Overheid

27

V.

OPLEIDINGEN OP MAAT

Heeft u specifieke vragen in de eigen organisatie die verder gaan dan ons aanbod van standaardopleidingen? Of kan u zelf een groep van medewerkers samenstellen die gelijkaardige ontwikkelingsbehoeften heeft op vlak van één van de door ons aangeboden thema’s? Dan kan u bij het Instituut voor de Overheid ook terecht voor een opleiding op maat. In onderling overleg en op basis van een grondige intake wordt dan een opleidingstraject ontwikkeld dat volledig aansluit bij de behoeften van de doelgroep. Op deze manier kunnen theoretische kaders en modellen toegepast worden op de reële cases uit uw organisatie en wordt de transfer van de in de opleiding aangeleerde kennis en vaardigheden naar de werkvloer vergemakkelijkt. We organiseren deze opleidingen in groepen van maximaal 15 deelnemers. Ze zijn interactief van aanpak en praktijkgericht. Naast de thema’s die in de open opleidingen aan bod komen biedt het Instituut voor de Overheid ook een aantal vaardigheidstrainingen aan rond ‘people management’ en interpersoonlijke relaties en samenwerking. Meer specifiek gaat over de volgende thema’s:       

Coachend leiding geven Omgaan met de menselijke kant in veranderprocessen Overtuigend communiceren Presentatietechnieken Samenwerken in teams Het leiden van vergaderingen en overleg Train-the-Trainer

Het afgelopen jaar organiseerde het Instituut voor de Overheid op maat opleidingen voor o.a. het Opleidingsinstituut voor de Federale Overheid (OFO), de FOD Kanselarij, de FOD Justitie, BTC, de FOD Binnenlandse Zaken, het departement Mobiliteit en Openbare Werken, de provincie Vlaams Brabant, de stad Mechelen… Veerle Conings en An Wynants staan samen in voor een kwaliteitsvolle invulling van de in-company trainingen. Voor meer informatie kan u contact opnemen met Veerle Conings, [email protected]

VI.

STUDIEDAGEN

Elk jaar organiseert het Instituut voor de Overheid één of meerdere studiedagen waarop actuele onderwerpen belicht worden die een ruim publiek aanbelangen. Doelpubliek zijn zowel mandatarissen, ambtenaren van lokale, regionale en federale besturen als onderzoekers en studenten die hun visie op de nieuwe overheidsdynamieken willen verruimen. Studiedagen worden aangekondigd via onze e-nieuwsbrief.

28 PRAKTISCHE INFORMATIE INSCHRIJVING U kan zich inschrijven voor opleidingsprogramma’s of studiedagen via een inschrijvingsformulier dat u kan vinden bij de betreffende opleiding op onze website: www.instituutvoordeoverheid.be. Elke inschrijving wordt steeds bevestigd. Het Instituut voor de Overheid is een erkend opleidingsverstrekker: voor werkgevers via KMOportefeuille (www.kmo-portefeuille) of voor werknemers (www.vlaanderen.be). Het is mogelijk een deelnameattest te verkrijgen na de opleiding. PRIJS Een richtprijs voor opleidingen bedraagt €215 per dag. Onze vormingen zijn in eerste instantie gericht op ambtenaren. Deelnemers uit de private sector betalen supplementair €100 per opleidingsdag. Betaling gebeurt na ontvangst van de factuur. Alle opgenomen prijzen zijn inclusief documentatie en koffiepauzes. Bij open opleidingen van een hele dag wordt een lunch aangeboden. Voor standaardpakketten aangeboden als interne training is de richtprijs per groep van ongeveer 15 personen €1.300 per dag. Deze dagprijs fluctueert al naargelang de specifieke wensen van de gebruiker en de benodigde voorbereidingstijd. Een prijsofferte wordt opgesteld op basis van specifieke gebruikersbehoeften. LOCATIE EN UURREGELING De opleidingsprogramma’s van het Instituut voor de Overheid vinden meestal plaats in Leuven van 9.30u tot 12.30u en van 13.30u tot 17.00u. De concrete plaats staat vermeld bij de betreffende opleiding op onze website. ANNULATIE Aan een annulatie van een inschrijving voor een opleiding zijn volgende annulatiekosten verbonden:  Kosteloos bij annulatie op meer dan 4 weken voor aanvang van de opleiding,  30% van het inschrijvingsgeld bij annulatie vanaf 4 weken tot 2 weken voor aanvang van de opleiding,  50% van het inschrijvingsgeld bij annulatie vanaf 2 weken tot 1 week voor aanvang van de opleiding,  100% van het inschrijvingsgeld bij annulatie vanaf 1 week voor aanvang van de opleiding. Voor studiedagen kan gratis geannuleerd worden tot 2 weken voor de betreffende studiedag. Indien een persoon op één of meerdere opleidingssessies niet aanwezig kan zijn, kan afhankelijk van de vereiste inhoudelijke voorkennis, na verwittiging van het secretariaat van het Instituut voor de Overheid, een vervanger van binnen de eigen organisatie gestuurd worden. SECRETARIAAT

COMMUNICATIEVERANTWOORDELIJKE

Voor al uw praktische vragen over opleidingen en studiedagen kan u terecht bij:

ANITA VAN GILS

ANNEKE HEYLEN, MAAIKE VANDENHAUTE EN INGE VERMEULEN Tel. 016 32 32 70 – Fax 016 32 32 67 – [email protected]

Anita is sinds 1998 werkzaam bij het Instituut voor de Overheid. Als handelsingenieur en voormalig analist en gegevensbeheerder is zij verantwoordelijk voor een efficiënte administratieve organisatie, externe communicatie en webbeheer.

Verantwoordelijke uitgever: Prof. dr. Geert Bouckaert, Instituut voor de Overheid – Parkstraat 45 bus 3609 – B-3000 Leuven