Toeristisch-recreatieve monitor Regio Arnhem Nijmegen 2011 Economische betekenis sector anno 2011 en ontwikkeling

Toeristisch-recreatieve monitor Regio Arnhem Nijmegen 2011 Economische betekenis sector anno 2011 en ontwikkeling 2009-2011

Rapportage in opdracht van Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen

Mei 2012 Projectnummer MONIT.11.086

ZKA Consultants & Planners Postbus 4833 4803 EV Breda tel.: 076-5658877 fax: 076-5656489 e-mail: [email protected] www.zka.nl

INHOUDSOPGAVE

SAMENVATTING

2

1.

INLEIDING

4

1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

Aanleiding Doel Leeswijzer Verrichte werkzaamheden

4 4 4 4

2.

TOELICHTING ONDERZOEK

5

2.1. 2.2. 2.3.

Inleiding Afbakening Methodiek

5 5 7

3.

TOERISTISCH-RECREATIEF AANBOD 2011

9

3.1. 3.2. 3.3. 3.4.

Inleiding Verblijfstoeristisch aanbod Dagtoeristisch aanbod Zakelijk aanbod

9 9 12 14

4.

OMVANG BEZOEK 2011

15

4.1. 4.2. 4.3. 4.4.

Inleiding Verblijfstoeristisch bezoek Dagtoeristisch bezoek Zakelijk bezoek

15 15 20 24

5.

ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE 2011

25

5.1. 5.2. 5.3. 5.4.

Inleiding Economische betekenis toerisme en recreatie Economische betekenis naar categorie Economische betekenis naar regio

25 25 26 27

6.

ONTWIKKELING 2009-2011

29

6.1. 6.2. 6.3. 6.4.

Inleiding Ontwikkeling aanbod Ontwikkeling bezoek Ontwikkeling economische betekenis

29 29 29 31

ZKA Consultants & Planners

1

SAMENVATTING Doel Deze Monitor Toerisme en Recreatie is opgesteld in opdracht van het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen, met als doel inzicht te geven in de economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio in 2011 evenals in de ontwikkeling in de afgelopen twee jaar (2009-2011). Onderstaand zijn de belangrijkste resultaten van het onderzoek samengevat. Overnachtingen met 12% gestegen tot bijna 1,7 miljoen In de regio Arnhem Nijmegen hebben in 2011 bijna 1,7 miljoen overnachtingen plaatsgevonden, waarvan bijna 60% in hotels. De regio heeft daarmee een marktaandeel van bijna 18% in Gelderland. De deelregio het Rijk van Nijmegen heeft het grootste aandeel in de overnachtingen in de regio. Het aantal overnachtingen in de regio is ten opzichte van 2009 gestegen met 12%. Bij alle sectoren is sprake van een toename, met uitzondering van overnachtingen in bungalows. Daar daalde het aantal overnachtingen met circa 2%. Deze daling wordt met name veroorzaakt door een afname in het aanbod. Het marktaandeel van de regio is in vergelijking met 2009 licht gestegen. Dagbezoek licht gedaald tot 42 miljoen bezoeken In 2011 vonden er circa 42 miljoen dagrecreatieve bezoeken plaats en ruim 0,9 miljoen zakelijke dagbezoeken. Horecabezoek, recreatief winkelen en routegebonden buitenrecreatie zijn de categorieën met het grootste aandeel in deze dagtoeristische bezoeken. Er is sprake van een sterke concentratie van het dagtoerisme in de deelregio’s Arnhem en Nijmegen. Het aantal dagtoeristische bezoeken in de regio is met 0,5% afgenomen. In diverse categorieën is sprake van een daling (o.a. rondvaarten en golf). Deze wordt echter gecompenseerd door enkele categorieën met meer bezoek (vooral het recreatieve horecabezoek lijkt fors te zijn gestegen, conform het landelijke beeld). Ook het zakelijk dagbezoek kent een lichte daling van ruim 1%. Toeristen besteden circa € 1,3 miljard in de regio In 2011 werd in de regio Arnhem Nijmegen € 1,3 miljard besteed door toeristen en recreanten. Vooral recreatief winkelen en horecabezoek hebben hierin een groot aandeel, respectievelijk 39% en 27% van alle bestedingen. Toerisme en recreatie levert in totaal ruim 17.000 FTE aan werkgelegenheid op, wat overeenkomt met circa 24.000 banen. Dit is circa 7% van de totale regionale werkgelegenheid. Toeristisch-recreatieve bestedingen met 6% gestegen De toeristische-recreatieve bezoekers in de regio Arnhem Nijmegen hebben in 2011 gezamenlijk circa 6% meer uitgegeven dan in 2009. Op verblijfstoeristisch gebied gaat het om een stijging van 15%, de dagtoeristische bestedingen groeiden met ruim 5% en het zakelijk dagtoerisme met ruim 6%. De groei van de toeristisch-recreatieve bestedingen tussen 2009 en 2011 kan voor 42% worden verklaard door een volume-effect (meer overnachtingen, standplaatsen en dagbezoeken) en voor 58% door een bestedingseffect (hogere bestedingen per persoon per dag).


2

Figuur 1.

Ontwikkeling bezoek en bestedingen naar subsector

Belang sector voor regionale werkgelegenheid gestegen De werkgelegenheid die voortvloeit uit deze bestedingen is met 5% toegenomen ten opzichte van 2009. Deze stijging is sterker dan de groei van de totale werkgelegenheid in de regio (+0,5%). Hieruit kan geconcludeerd worden dat het belang van de sector voor de regionale werkgelegenheid is toegenomen. Conclusie: sector goed gepresteerd, met name het verblijfstoerisme Op basis van het voorgaande kan worden geconcludeerd dat de toeristischrecreatieve sector in de regio Arnhem-Nijmegen in 2011 goed heeft gepresteerd. De bestedingen zijn met 6% gestegen (door meer bezoekers én een hogere klantwaarde ofwel hogere bestedingen per bezoeker). De werkgelegenheid groeide met 5%. Het relatieve belang van de sector voor de regionale werkgelegenheid is toegenomen. De groei is grotendeels veroorzaakt door meer overnachtingen (+12%). Op dagtoeristisch gebied (en zakelijk dagbezoek) is per saldo sprake van een lichte daling van het aantal bezoekers (o.a. het bezoek aan attracties en musea nam af). Advies: doorontwikkeling van dagbestemming naar shortbreakbestemming Gezien de resultaten de afgelopen periode in combinatie met de potenties en aantrekkelijkheid van de regio adviseren wij de regio Arnhem Nijmegen vooral in te zetten op een groei van het verblijfstoerisme (met de campagne Cool Breaks is hiertoe al een stap gezet). In dagrecreatief opzicht is de regio al sterk ontwikkeld (met sterke attracties, musea, evenementen, natuur, twee grote steden). Doorontwikkeling tot regio die ook meer als verblijfsregio te boek zal staan vergt onder andere meer (toeristische) verblijfscapaciteit met voldoende 1 onderscheidend vermogen en een concurrerende kwaliteit en een duidelijke focus op kansrijke productmarktcombinaties voor de shortbreakmarkt.

1

Dit geldt uiteraard ook voor het bestaande verblijfsaanbod. Met name op gebied van de hotelsector blijven de gemiddelde bestedingen in de regio achter bij het landelijk gemiddelde. Nadere analyse is wenselijk om oorzaken te achterhalen.


3

1.

INLEIDING

1.1.

Aanleiding

In 2010 is, in opdracht van het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen, de Toeristisch-recreatieve monitor Regio Arnhem Nijmegen opgesteld. Deze geeft inzicht in het toeristisch-recreatief aanbod, de omvang van het bezoek en de economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen in 2009. De monitor is voor het eerst opgesteld in 2005, waardoor ook inzicht bestaat in de ontwikkeling van (het economisch belang) van de sector. In 2011 ontstond de behoefte om de monitor in 2012 te herhalen om inzichtelijk te krijgen hoe de (betekenis van de) sector zich in de periode 2009-2011 ontwikkeld heeft. ZKA Consultants & Planners is gevraagd dit onderzoek uit te voeren. Hierbij is omwille van de vergelijkbaarheid in hoofdlijnen dezelfde opzet en methodiek aangehouden als in 2009. 1.2.

Doel

Primair doel van de monitor is om inzicht te krijgen in de economische betekenis van de toeristisch-recreatieve sector in de regio – uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid – in 2011 en de ontwikkeling in de periode 2009-2011. Daarnaast is het wenselijk het marktaandeel van de regio Arnhem Nijmegen ten opzichte van Gelderland en heel Nederland te bepalen voor wat betreft de omvang van de verblijfstoeristische vraag (= aantal overnachtingen). 1.3.

Leeswijzer

Deze rapportage is als volgt opgebouwd:  Eerst is een nadere toelichting op het onderzoek gegeven. Hierbij is ingegaan op de methodiek en de afbakening/indeling (hoofdstuk 2);  Daarna is een beeld geschetst van het toeristisch-recreatief aanbod in de regio (hoofdstuk 3);  Aansluitend is ingegaan op de omvang van het toeristisch-recreatief bezoek. In dit hoofdstuk is tevens aandacht besteed aan het marktaandeel van de regio ten opzichte van Gelderland en Nederland (hoofdstuk 4);  Vervolgens is ingegaan op de economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio anno 2011 uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid (hoofdstuk 5);  Tot slot is de ontwikkeling van de sector in de periode 2009-2011 geanalyseerd (hoofdstuk 6). 1.4.

Verrichte werkzaamheden

Ten behoeve van deze studie zijn de volgende werkzaamheden verricht:  Startbespreking;  Actualiseren aanbodbestand en vragenlijst bedrijfsenquêtes;  Bedrijfsenquêtes;  Deskresearch;  Dataverwerking en analyse resultaten;  Rapportage en toelichting.


4

2.

TOELICHTING ONDERZOEK

2.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is een nadere toelichting op het onderzoek gegeven. Hierbij is gestart met de afbakening en indeling van het onderzoeksonderwerp (2.2.). Vervolgens is ingegaan op de gehanteerde methodiek (2.3.).

2.2.

Afbakening

In deze paragraaf is ingegaan op de afbakening en indeling van het onderzoeksonderwerp. Hierbij komt eerst de regionale afbakening en indeling aan bod en vervolgens de afbakening van de toeristisch-recreatieve sector. 2.2.1.

Regionale afbakening

De regio Arnhem Nijmegen bestond eind 2011 – het basisjaar voor deze studie – uit 19 gemeenten. Hiermee is de gehanteerde regionale afbakening in deze studie gelijk aan die van de meting in 2009. Op onderstaande kaart is de begrenzing van de regio exclusief het Duitse 2 Kranenburg aangegeven . Hierin zijn ook de zeven deelregio’s (die elkaar deels overlappen) die in deze studie zijn gehanteerd weergegeven. In tabel 2.1. op de volgende pagina is aangegeven uit welke gemeenten deze deelregio’s bestaan. Figuur 2.1.

2

Begrenzing regio Arnhem Nijmegen en deelregio’s

Waar mogelijk is het Duitse Kranenburg meegenomen omdat ondernemers uit deze plaats zijn aangesloten bij het RBT Arnhem Nijmegen.


5

Tabel 2.1.

Deelregio’s in de regio Arnhem-Nijmegen

Deelregio Arnhem Betuwe Gelderse Poort

Gemeenten Arnhem (incl. Nationaal Park de Hoge Veluwe) Overbetuwe Groesbeek, Lingewaard, Millingen aan de Rijn, Rijnwaarden, Ubbergen, Kranenburg (D) Duiven, Westervoort, Zevenaar (incl. Angerlo) Nijmegen Beuningen, Groesbeek, Heumen, Mook en Middelaar, Ubbergen, Wijchen, Millingen aan de Rijn Renkum, Rheden, Rozendaal

Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom

Ten opzichte van de meting in 2009 is de afbakening van de deelregio Rijk van Nijmegen gewijzigd; de gemeente Millingen aan de Rijn is toegevoegd aan deze regio. De deelregio Land van Maas en Waal is komen te vervallen, omdat de gemeenten die hieronder vallen – Beuningen en Wijchen – tevens onder het deelgebied Rijk van Nijmegen zijn opgenomen. Overlap van deelregio’s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal Zoals uit bovenstaande tabel en de figuur op de vorige pagina kan worden afgelezen worden een aantal gemeenten in dit onderzoek tot meer dan één deelregio gerekend. In de tabellen met bovenstaande deelregio’s in de verdere hoofdstukken tellen deze zeven deelregio’s dus op tot meer dan het totaal van de regio Arnhem Nijmegen. Als in de tabellen wordt gesproken van het totaal heeft dit betrekking op het totaal van de regio Arnhem Nijmegen en niet op de som van de zeven deelregio’s.

2.2.2.

Afbakening toerisme

In de monitor zijn zowel verblijfstoerisme, dagtoerisme als zakelijk bezoek meegenomen, aangezien dit de drie segmenten zijn waar de focus van het RBT Arnhem Nijmegen op ligt. De afbakening en categoriale indeling van toerisme voor dit onderzoek is (grotendeels) gelijk aan die van de nulmeting uit 2005 en de meting over 2009. Categoriale indeling toeristisch-recreatieve sector In deze monitor zijn de volgende toeristisch-recreatieve categorieën onderscheiden: 3

Verblijfstoerisme : 1. Hotels/pensions/B&B standaard (0-2 sterren); 2. Hotels middenklasse en luxe (3-5 sterren); 3. Bungalows (inclusief appartementen); 4. Campings vaste plaatsen (seizoen- en jaarplaatsen); 5. Campings toeristische plaatsen; 6. Groepsaccommodaties; 7. Watersport passanten (jachthavens); 8. Watersport vast (jachthavens).

3

Voor hotels/pensions/B&B is een ondergrens van 5 slaapplaatsen gehanteerd. Voor de andere accommodaties is de ondergrens 20 slaapplaatsen. Dit is conform de afbakening van het CBS.


6

4

Dagtoerisme : 9. Attracties (inclusief dierentuinen); 10. Musea en bezienswaardigheden; 11. Evenementen; 12. Rondvaarten; 13. Golf; 14. Routegebonden buitenrecreatie (wandelen en fietsen); 15. Recreatief winkelen; 16. Horecabezoek. Zakelijk bezoek: 17. Markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten (MICE: meetings, incentives, conventions, events).

2.3.

Methodiek

Om de gewenste informatie inzichtelijk te krijgen zijn in dit onderzoek twee methodieken voor de verzameling van de data gehanteerd:  Bedrijfsenquête onder toeristische aanbieders;  Deskresearch. Bedrijfsenquête Voor het inzichtelijk maken van de bezoekersaantallen en overnachtingen en omzetten/bestedingen, etc., alsmede het aanvullen en verifiëren van het niveau en de capaciteit, zijn interviews verricht onder toeristisch-recreatieve aanbieders in de regio. Gestart is met het opstellen/actualiseren van het adresbestand, Hiervoor is gebruik gemaakt van bestanden van het RBT Arnhem Nijmegen. Het geactualiseerde adresbestand is voorafgaand aan het veldwerk ter controle en completering voorgelegd aan de gemeenten in de regio. Ook is aan de gemeenten gevraagd bezoekersaantallen van de relevante evenementen aan te dragen. Om het draagvlak bij de ondernemers voor het onderzoek te bevorderen is door het RBT, voorafgaand aan het veldwerk, een aanbevelingsbrief verstuurd die het belang van het onderzoek onderstreept. Vervolgens hebben de bedrijven in de populatie per e-mail een link naar de online vragenlijst ontvangen. Aansluitend zijn de bedrijven gebeld en telefonische enquêtes afgenomen totdat de streefrespons was gerealiseerd. Bij de bedrijfsenquête zijn de volgende categorieën meegenomen:  Hotels;  Campings;  Bungalows;  Groepsaccommodaties;  Jachthavens;  Attracties;  Musea en bezienswaardigheden;  Rondvaarten;  Golf;  Zaalaccommodaties.

4

Voor de attracties en evenementen (met minimaal een bovenregionale betekenis) is een ondergrens van 25.000 bezoeken per jaar gehanteerd. Voor de andere categorieën bedraagt de ondergrens 10.000 bezoeken per jaar.


7

Respons: 53% van de bedrijven meegewerkt In totaal is een respons van circa 53% gerealiseerd binnen de onderzoekspopulatie. Een overzicht van de respons uitgesplitst naar de verschillende categorieën is opgenomen in tabel 2.2. Tabel 2.2.

Overzicht respons bedrijfsenquête

Categorie Hotels/B&B Campings Bungalows Groepsaccommodaties Jachthavens Attracties Musea en bezienswaardigheden Rondvaarten Golfbanen Zaalaccommodaties Totaal

Populatie 140 61 17 18 13 11 20 4 7 98 389

Gerealiseerd 71 31 10 11 9 7 20 4 4 40 207

Respons 51% 51% 59% 61% 69% 64% 100% 100% 57% 41% 53%

Deze respons van 53% van de bedrijven kan als zeer hoog worden beschouwd. Veelal wordt in onderzoeken een respons van 20-30% al als hoog bestempeld. Tijdens de vorige meting in 2010 werd vrijwel dezelfde respons behaald (circa 56%). Deze hoge respons is mede te danken aan de vooraankondigings-brief en de medewerking en betrokkenheid van het RBT Arnhem Nijmegen. Wij zijn het RBT, de gemeenten alsmede alle toeristische bedrijven die in het onderzoek hebben geparticipeerd zeer dankbaar voor hun medewerking. Basisjaar is 2011 Basisjaar voor deze studie is 2011. Cijfers voor Gelderland en Nederland die betrekking hebben op 2011 worden pas in de loop van 2012 bekend, naar verwachting eind april. Een vergelijking met Gelderland en Nederland is daardoor niet altijd mogelijk.

Deskresearch Voor deze monitor is gebruik gemaakt van deskresearch om het toeristischrecreatieve aanbod te inventariseren. Hiervoor is primair gebruik gemaakt van de databestanden van het RBT Arnhem Nijmegen. Ook zijn de gemeenten gevraagd de adresbestanden te controleren. Daarnaast is deskresearch verricht om de dagtoeristische activiteiten die niet via de bedrijfsenquête inzichtelijk zijn gemaakt in kaart te brengen. Dit betreft de categorieën routegebonden buitenrecreatie, recreatief winkelen en horecabezoek. Hiervoor is primair gebruik gemaakt van het ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO) van NBTC-NIPO Research. Tevens is gebruik gemaakt van deskresearch voor de bepaling van de 5 parameters (bestedingen , arbeidscoëfficiënten, etc.) voor de berekening van de economische betekenis. Ook voor het bepalen van de marktaandelen van de regio Arnhem Nijmegen ten opzichte van Gelderland en Nederland zijn externe bronnen bestudeerd (m.n. CBS).

5

De bestedingsprofielen zijn gebaseerd op de resultaten van de enquêtes in combinatie met aanvullend deskresearch (o.a. tarievenonderzoek).


8

3.

TOERISTISCH-RECREATIEF AANBOD 2011

3.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is een beeld geschetst van het toeristisch-recreatief aanbod in de regio Arnhem Nijmegen. Hierbij is eerst ingegaan op het verblijfstoeristisch aanbod (3.2.) en vervolgens op het dagtoeristisch aanbod (3.3.). Tot slot is het zakelijk aanbod geschetst (3.4.). Overlap van deelregio’s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal Aangezien verschillende gemeenten tot meerdere regio’s kunnen behoren (zie ook hoofdstuk 2), kan de optelling van het aanbod in de zeven deelregio’s in de tabellen in dit hoofdstuk groter zijn dan het totale aanbod in de regio Arnhem Nijmegen.

3.2.

Verblijfstoeristisch aanbod

In deze paragraaf wordt het verblijfstoeristisch aanbod in de regio Arnhem Nijmegen behandeld. Hierbij is een nadere indeling gemaakt naar de volgende categorieën:  Hotels (3.2.1.);  Campings (3.2.2.);  Bungalows (3.2.3.);  Groepsaccommodaties (3.2.4.);  Jachthavens (3.2.5.). Het aanbod – aantallen bedrijven en capaciteiten – is geïnventariseerd op basis van door het RBT Arnhem Nijmegen aangeleverde bestanden. Deze bestanden zijn gecontroleerd en aangevuld op basis van de enquêtes (aangevuld met deskresearch). 3.2.1.

Hotels

De categorie hotels is afgebakend als alle hotels, pensions en bed & breakfast 6 accommodaties met minimaal 5 slaapplaatsen . Tabel 3.1 is een weergave van het aantal hotels in de regio, uitgesplitst naar sterrenklasse. Hieruit blijkt dat er 140 hotels, pensions en bed & breakfast accommodaties in de regio zijn gevestigd. Het merendeel van dit aanbod, ruim 57%, heeft geen ster. Circa 7% heeft 1 of 2 sterren en 36% van het aanbod betreft hotels met 3 of 4 sterren. In de deelregio’s De Gelderse Poort en Rijk van Nijmegen is een concentratie van het hotelaanbod te zien, naast uiteraard de steden Arnhem en Nijmegen. Tabel 3.1.

Aantal hotels naar sterrenklassen, regio Arnhem Nijmegen 2011

Arnhem Betuwe De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio 6

0* 7 7 31 1 13 22 13 80

1* 0 0 2 0 0 1 1 3

2* 1 0 3 0 1 3 2 7

3* 6 2 7 2 4 9 1 26

4* 5 0 4 1 4 4 9 24

Totaal 19 9 46 4 22 41 26 140

Omdat veel bed & breakfast accommodaties over minder dan 5 slaapplaatsen beschikken, is slechts een beperkt deel van dit aanbod meegenomen in dit onderzoek.


9

De hotels in de regio hebben gezamenlijk bijna 6.200 bedden, zoals weergegeven in tabel 3.2. Vooral de regio Veluwezoom heeft hierin een groot aandeel met circa 26% van het totaal aantal bedden in de regio. Ook in de deelregio’s Arnhem, het Rijk van Nijmegen en De Gelderse Poort zijn relatief veel bedden te vinden. Tabel 3.2.

Aantal bedden naar sterrenklassen, regio Arnhem Nijmegen 2011 0* 37 56 308 8 72 199 81 610

Arnhem Betuwe De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio

1* 0 0 37 0 0 24 8 45

2* 14 0 170 0 34 170 38 256

3* 353 116 351 192 203 494 46 1.432

4* 940 0 479 296 566 566 1.454 3.847

Totaal 1.344 172 1.345 496 875 1.453 1.627 6.190

Circa 85% van het totaal aantal slaapplekken in de regio Arnhem Nijmegen is te vinden in hotels met 3 of 4 sterren. Dit wordt veroorzaakt door een relatief grote schaalgrootte in vergelijking met het 0-2 sterrensegment. In dat segment zijn de accommodaties vaak kleinschaliger van opzet. 3.2.2.

Campings

In de regio Arnhem Nijmegen zijn 61 campings gevestigd met 5 standplaatsen of meer. Deze campings hebben in totaal circa 8.450 plaatsen/eenheden. Een weergave van het kampeeraanbod in de regio is opgenomen in tabel 3.3. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen vaste standplaatsen (zoals stacaravans), toeristische standplaatsen en trekkershutten (overige eenheden). Uit deze tabel blijkt dat de totale kampeercapaciteit grotendeels uit vaste standplaatsen bestaat (circa 63%) en voor circa 37% uit toeristische eenheden. Tabel 3.3.


Kampeeraanbod regio Arnhem Nijmegen 2011 Aantal campings 4 5 23 7 0 29 8 61

Aantal vaste plaatsen 387 336 1.247 1.751 0 1.564 396 5.318

Aantal toeristische plaatsen 745 165 1.038 274 0 1.097 396 3.104

Overige eenheden 2 24 0 4 11 37

Totale capaciteit 1.132 503 2.309 2.025 0 2.665 803 8.459

Een concentratie van de kampeercapaciteit is te vinden in de deelregio’s Rijk van Nijmegen, De Gelderse Poort en Liemers. 3.2.3.

Bungalowparken

In tabel 3.4 is het aanbod aan bungalows en appartementen van complexen met minimaal 20 slaapplaatsen inzichtelijk gemaakt. De regio telt 17 aanbieders, die 437 bungalow/appartementen verhuren. In totaal gaat het om ruim 2.200 slaapplaatsen.


10

Tabel 3.4.

Aanbod bungalows/appartementen regio Arnhem Nijmegen 2011 Aantal bedrijven 1 0 5 0 2 13 1 17


Aantal eenheden 81 0 45 0 12 332 12 437

Aantal bedden 405 0 247 0 46 1.730 54 2.235

De meeste capaciteit in de regio Arnhem Nijmegen bevindt zich in de deelregio Rijk van Nijmegen, waar ruim 75% van de totale capaciteit geconcentreerd is. 3.2.4.

Groepsaccommodaties

De regio Arnhem Nijmegen telt 18 groepsaccommodaties met minimaal 20 slaapplaatsen. Deze logiesaccommodaties beschikken gezamenlijk over bijna 1.400 slaapplaatsen. Hiervan is ruim de helft in de deelregio het Rijk van Nijmegen gevestigd. Tabel 3.5.

Aanbod groepsaccommodaties regio Arnhem Nijmegen 2011 Aantal bedrijven 2 0 6 1 0 10 4 18


3.2.5.

Aantal bedden 221 0 389 150 0 683 292 1.364

Jachthavens

De regio Arnhem Nijmegen telt 13 jachthavens, met een totale capaciteit van ruim 3.000 ligplaatsen. Het overgrote deel betreft vaste ligplaatsen, bijna 93%. In de praktijk is het overigens zeer gebruikelijk dat ook jachthavens met (bijna) uitsluitend vaste plaatsen passantenovernachtingen realiseren door passanten toe te staan op vaste ligplaatsen, waarvan de ligplaatshouder afwezig is. Tabel 3.6.

Aanbod jachthavens regio Arnhem Nijmegen 2011



Aantal jachthavens 1 0 1 5 0 4 2 13

Aantal vaste plaatsen 25 0 380 1.440 0 753 200 2.798

Aantal passantenplaatsen 20 0 30 40 0 125 1 216

Totaal aantal plaatsen 45 0 410 1.480 0 878 201 3.014

11

3.3.

Dagtoeristisch aanbod

In deze paragraaf wordt het dagtoeristisch aanbod in de regio Arnhem Nijmegen behandeld. Hierbij is een nadere indeling gemaakt naar de volgende categorieën:  Attracties (3.3.1.);  Musea en bezienswaardigheden (3.3.2.);  Evenementen (3.3.3.);  Rondvaarten (3.3.4.);  Golf (3.3.5.). 3.3.1.

Attracties

De regio Arnhem Nijmegen telt in totaal 11 attracties met minimaal 25.000 bezoekers op jaarbasis. Burgers’ Zoo in Arnhem trekt van deze attracties de meeste bezoekers. In hoofdstuk 4 is een verdere uitwerking van de bezoekersaantallen opgenomen. Tabel 3.7.

Aanbod attracties regio Arnhem Nijmegen 2011 Aantal attracties 1 0 1 1 5 2 2 11


3.3.2.

Musea en bezienswaardigheden

In de regio Arnhem Nijmegen zijn 20 musea en bezienswaardigheden meegenomen waarvan bekend is dat zij minimaal 10.000 bezoekers per jaar trekken. In hoofdstuk 4 zijn de bezoekersaantallen van deze musea en bezienswaardigheden weergegeven. Tabel 3.8.

Aanbod musea en bezienswaardigheden 2011


3.3.3.

Aantal musea/bezienswaardigheden 8 1 3 0 5 3 2 20

Evenementen

De gegevens voor de inventarisatie van het aanbod in evenementen, en de daarbij horende bezoekersaantallen, zijn verkregen via de gemeenten. Hierbij zijn zowel betaalde als gratis evenementen meegenomen met minimaal 25.000 bezoekers en minimaal een regionaal marktbereik.


12

In totaal gaat het om 23 evenementen in de regio Arnhem Nijmegen. De bezoekersaantallen zijn opgenomen in hoofdstuk 4. Tabel 3.9.

Aanbod evenementen regio Arnhem Nijmegen 2011 Aantal evenementen 6 1 4 0 7 2 3 23


3.3.4.

Rondvaarten

In de regio Arnhem Nijmegen zijn vier rondvaartbedrijven actief. Twee hiervan zijn gevestigd in De Gelderse Poort. Tabel 3.10.

Aanbod rondvaarten regio Arnhem Nijmegen 2011 Aantal bedrijven 1 0 1 0 2 0 0 4


3.3.5.

Golf

In de regio Arnhem Nijmegen zijn 7 golfbanen gevestigd. Drie deelregio’s tellen twee golfbanen; Arnhem, Betuwe en het Rijk van Nijmegen. In de regio Arnhem liggen twee 18-holes banen, in de Betuwe ligt een 18-holes en een 27-holes baan. Ten slotte liggen in het Rijk van Nijmegen een 18-holes en een 36-holes baan, waardoor het de deelregio is met de meeste capaciteit in holes. Tabel 3.11.

Aanbod golfbanen regio Arnhem Nijmegen 2011



Aantal golfbanen 2 2 1 0 0 2 1 7

Aantal holes 36 45 36 0 0 54 9 144

13

3.4.

Zakelijk aanbod

Het aanbod op de markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten – ook wel MICEmarkt genoemd (Meetings, Incentives, Conventions and Events) is inzichtelijk gemaakt aan de hand van gegevens van het RBT/Conventionbureau en de diverse gemeenten in de regio. Deze gegevens laten zien dat de regio Arnhem Nijmegen beschikking heeft over 98 accommodaties voor zakelijke bijeenkomsten met in totaal circa 672 zalen en een capaciteit van ruim 45.000 stoelen. Tabel 3.12.

Aanbod markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten 2011



Aantal accommodaties 27 5 15 10 13 21 19 98

Aantal zalen 188 16 97 35 133 127 156 672

14

4.

OMVANG BEZOEK 2011

4.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is de omvang van het toeristisch-recreatief bezoek aan de regio geanalyseerd. Eerst is ingegaan op de omvang van het verblijfstoeristisch bezoek (4.2.). Vervolgens is gekeken naar het dagtoeristisch (4.3.) en zakelijk bezoek (4.4.) aan de regio. Overlap van deelregio’s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal Aangezien verschillende gemeenten tot meerdere regio’s kunnen behoren (zie ook hoofdstuk 2), kan het totaal aantal overnachtingen of bezoeken van de zeven deelregio’s in de tabellen in dit hoofdstuk groter zijn dan de totale vraag in de regio Arnhem Nijmegen.

4.2.

Verblijfstoeristisch bezoek

In de bedrijfsenquête zijn de bedrijven ondermeer gevraagd naar het aantal overnachtingen in 2011. Gebaseerd op deze gegevens, aangevuld met de capaciteiten, zijn voor alle verblijfstoeristische categorieën bezettingsgraden berekend. Het gebruik van de verblijfstoeristische accommodaties (voor de gehele populatie) is ingeschat op basis van de capaciteiten (zie 3.2) en de bezettingsgraden resulterend uit de enquêtes. In deze paragraaf is eerst ingegaan op de overnachtingen per deelsector. Deze zijn in paragraaf 4.2.6. geresumeerd. Hierbij zijn deze gegevens tevens afgezet tegen het totaal aantal overnachtingen in Gelderland en Nederland om daarmee het marktaandeel van de regio inzichtelijk te maken. In de laatste drie subparagrafen is aandacht besteed aan de herkomst van de verblijfstoeristen, hun motief om in de regio Arnhem Nijmegen te verblijven en de boekingswijze. 4.2.1.

Hotels

Bijna 1,0 miljoen hotelovernachtingen in de regio… De hotels in de regio Arnhem Nijmegen realiseerden in 2011 een gemiddeld 7 bedbezettingspercentage van 43,0% . Op basis van dit percentage vonden er in 2011 bijna 975.000 hotelovernachtingen plaats in de regio. Dit is circa 33% van het totale aantal hotelovernachtingen in Gelderland. …waarvan bijna de helft een toeristisch karakter heeft De hotelvraag is uitgesplitst naar drie segmenten: toeristische vraag, zakelijke 8 vraag en congresvraag . Bijna de helft (46%) van de hotelovernachtingen in de regio heeft een toeristisch karakter. Een gelijk aandeel (46%) heeft een zakelijk karakter en circa 8% had betrekking op de congresvraag. Dit betekent dat het aantal toeristische overnachtingen in hotels circa 448.000 bedroeg in 2011 en het aantal (semi-)zakelijke overnachtingen circa 527.000. 7

8

De gemiddelde kamerbezetting van de middenklasse en luxe hotels (3 t/m 5 sterren) in de regio Arnhem-Nijmegen realiseerden een gemiddelde kamerbezetting van 62%. Dit is gelijk aan het gemiddelde voor dit segment buiten de regio Amsterdam/Schiphol (bron: persbericht februari 2012, Horwath HTL). Onder zakelijke vraag worden overnachtingen verstaan in het kader van bezoeken aan bedrijven/organisaties in de regio. Veelal hebben deze “reizen” een individueel karakter. Onder congresvraag worden overnachtingen verstaan in het kader van het bijwonen van een (meerdaags) congres, symposium of cursus in de regio.


15

Ten opzichte van 2009 is het aandeel toerisme iets gedaald (van 51% tot ongeveer 46%), maar in absolute aantallen groeide het aantal toeristische hotelovernachtingen wel. In het algemeen vindt in de Nederlandse hotellerie juist een verschuiving naar meer toeristische vraag plaats. 4.2.2.

Campings

Bijna 0,3 miljoen toeristische kampeerovernachtingen in de regio Op basis van de resultaten van de bedrijfsenquête is berekend dat het gemiddeld aantal persoonsovernachtingen per standplaats in 2011 circa 99 bedroeg. Dit betekent dat er in de regio Arnhem Nijmegen in 2011 in totaal ruim 312.000 toeristische overnachtingen op campings werden doorgebracht (exclusief overnachtingen op vaste plaatsen). 4.2.3.

Bungalows

Ruim 0,25 miljoen overnachtingen in bungalows/appartementen in de regio De slaapplaatsbezettingsgraad voor bungalows (incl. appartementen) in de regio Arnhem Nijmegen is op basis van gegevens uit de bedrijfsenquête geschat op circa 32,7% in 2011. Met de ruim 2.200 slaapplaatsen in de regio betekent deze bezettingsgraad, dat er in 2011 bijna 267.000 toeristische overnachtingen werden doorgebracht in bungalows. 4.2.4.

Groepsaccommodaties

Ruim 0,1 miljoen overnachtingen in groepsaccommodaties in de regio De groepsaccommodaties in de regio Arnhem Nijmegen hadden in 2011 een gemiddelde bedbezettingsgraad van 27,7%. Met een capaciteit van bijna 1.400 bedden betekent dit, dat er in 2011 ruim 110.000 overnachtingen in groepsaccommodaties hebben plaatsgevonden. 4.2.5.

Jachthavens

Aangezien passantenovernachtingen in jachthavens zowel kunnen plaatsvinden op passantenplaatsen als op vaste ligplaatsen, zoals uit de praktijk is gebleken, is de bezetting bepaald over de totale capaciteit. De bezetting is uitgedrukt in het gemiddeld aantal persoonovernachtingen per plaats. Voor 2011 resulteert dit in een gemiddelde van 2,6 persoonsovernachtingen per plaats. Dit gegeven leidt tot een schatting van circa 7.800 passantenovernachtingen (uitgedrukt in personen) in de jachthavens in de regio Arnhem Nijmegen in 2011.


16

4.2.6.

Totaal aantal overnachtingen en marktaandeel

Bijna 1,7 miljoen overnachtingen in de regio Arnhem Nijmegen in 2011 Door het resumeren van de voorgaande gegevens is berekend dat in 2011 in totaal bijna 1,7 miljoen overnachtingen hebben plaatsgevonden in de regio 9 Arnhem Nijmegen . Het merendeel (58%) hiervan vond plaats in hotels. Op campings werd circa 19% van de totale overnachtingen doorgebracht en in bungalows circa 16%. Tabel 4.1.

Overnachtingen regio Arnhem Nijmegen naar logiesvorm

Categorie Hotels Campings (toeristisch) Bungalows Groepsaccommodaties Jachthavens (passanten) Totaal

Overnachtingen 2011 974.487 (58%) 312.111 (19%) 266.526 (16%) 110.760 (7%) 7.807 (0%) 1.671.691 (100%)

Toeristische overnachtingen 2011 447.530 (39%) 312.111 (27%) 266.526 (23%) 110.760 (10%) 7.807 (1%) 1.144.734 (100%)

Ruim 1,1 miljoen toeristische overnachtingen, vooral in hotels Zoals eerder in dit hoofdstuk beschreven, is bijna de helft van de hotelovernachtingen in de regio toeristisch. In totaal zijn er in 2011 in de regio Arnhem Nijmegen ruim 1,1 miljoen toeristische overnachtingen gerealiseerd in de verblijfstoeristische sector. Een weergave van de verdeling van deze toeristische overnachtingen naar verschillende logiesvormen is opgenomen in tabel 4.1. Hieruit kan worden afgeleid dat hotels een groot aandeel hebben, circa 39%, van het totaal aan toeristische overnachtingen in het verblijfstoerisme in de regio. Daarna volgen de campings en bungalows met een aandeel van respectievelijk 27% en 23% . Rijk van Nijmegen deelregio met meeste overnachtingen Onderstaande tabel is een weergave van het aantal overnachtingen van alle logiesaccommodaties per deelregio. Hieruit kan worden afgeleid dat de meeste overnachtingen plaatsvinden in het Rijk van Nijmegen. De deelregio’s Arnhem, Gelderse Poort en Veluwezoom hebben elk een aandeel van ongeveer 20% van het totale aantal overnachtingen in de regio Arnhem Nijmegen. Tabel 4.2.

Overnachtingen naar deelregio

Categorie Arnhem Betuwe De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio

9

Overnachtingen 2011 355.725 46.219 348.516 123.185 172.614 570.407 332.924 1.671.691

Aandeel 21% 3% 21% 7% 10% 34% 20% 100%

Dit is inclusief zakelijke en semi-zakelijke overnachtingen in hotels, maar exclusief het aantal overnachtingen op vaste staanplaatsen op campings en vaste ligplaatsen in jachthavens.


17

In de regio vindt bijna 18% van alle overnachtingen in Gelderland plaats In tabel 4.3. zijn het aantal verblijfstoeristische overnachtingen in de regio 10 afgezet tegen het totale aantal in de provincie Gelderland en Nederland . Tabel 4.3.

Marktaandeel verblijfstoerisme regio Arnhem Nijmegen Aantal overnachtingen regio Arnhem Nijmegen Gelderland 974.487 2.851.100 697.204 6.648.000 1.671.691 9.449.100

Hotels Overig Totaal

Nederland 34.575.700 50.792.800 85.368.500

Marktaandeel t.o.v. Gelderland Nederland 34,2% 2,8% 10,5% 1,4% 17,7% 2,0%

Deze tabel laat zien dat de regio Arnhem Nijmegen een marktaandeel van 17,7% heeft op het totaal aantal overnachtingen in de provincie Gelderland. Ten opzichte van Nederland heeft de regio Arnhem Nijmegen een marktaandeel van bijna 2%. Vooral in de hotelsector heeft de regio een sterke positie. 4.2.7.

Herkomst verblijfstoeristen

Aan de verblijfstoeristische accommodaties is tevens gevraagd naar de afkomst van hun verblijfsgasten. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar de regio Arnhem Nijmegen, de rest van Nederland of het buitenland. Van alle toeristische verblijfsgasten in de regio is circa 11% afkomstig uit de regio zelf, circa 66% uit de rest van Nederland en ongeveer 23% uit het buitenland. Een uitsplitsing naar type verblijfsaccommodatie is opgenomen in tabel 4.4. Tabel 4.4.

Herkomst toeristische verblijfsgasten

Hotels toeristisch Campings toeristisch Bungalows Groepsaccommodaties Watersport passanten Totaal toeristisch

Regio 4% 17% 11% 21% 29% 11%

Overig Nederland 67% 67% 61% 68% 49% 66%

Buitenland 28% 16% 28% 11% 22% 23%

Van de (semi-) zakelijke gasten komt circa 0,4% uit de regio Arnhem Nijmegen (in aantallen gaat het om bijna 2.000 gasten), 58% uit overig Nederland en circa 42% uit het buitenland. In totaal betekent dit dat van alle verblijfsgasten in de regio Arnhem Nijmegen ongeveer 8% afkomstig is uit de regio, 63% uit de rest van Nederland en 29% uit het buitenland. Het belangrijkste herkomstland voor de buitenlandse toeristen blijkt Duitsland te zijn. Daarnaast worden met name GrootBrittannië en België als belangrijkste herkomstlanden genoemd. In vergelijking met de meting in 2009 is met name een toename te constateren van het aandeel buitenlandse gasten (de percentages lagen in 2009 op respectievelijk 12% verblijfsgasten uit de regio, 70% uit de rest van Nederland en 18% uit het buitenland). De stijging van het aantal buitenlandse gasten is conform de landelijke tendens. Mogelijk speelt de campagne Cool Breaks een rol in de groei van de buitenlandse overnachtingen in de regio Arnhem Nijmegen.

10

Cijfers Gelderland en Nederland afkomstig van CBS.


18

4.2.8.

Bezoekmotief

Aan de verblijfsaccommodaties is ook gevraagd naar de drie meest voorkomende redenen/motieven voor hun toeristische gasten om naar de regio Arnhem Nijmegen te komen. De vraagstelling was gesloten met de volgende antwoordcategorieën:  Rust en ruimte;  Natuur (flora en fauna)/landschap;  Bezoek stad (bijvoorbeeld Arnhem, Nijmegen);  Wandelen;  Fietsen;  Overige sportieve recreatie (golf, paardrijden, etc.);  Bezoek attractie;  Bezoek museum/bezienswaardigheid;  Bezoek evenement;  Watersport (varen, kanoën, surfen, etc.);  Eigen accommodatie/voorzieningen;  Overig, namelijk … De top 3 van belangrijkste bezoekmotieven voor verblijfstoeristen in de regio Arnhem Nijmegen is: 1. Bezoek stad (bijvoorbeeld Arnhem, Nijmegen) 2. Natuur (flora en fauna) / landschap 3. Rust en ruimte Uiteraard zijn er verschillen tussen de diverse verblijfstoeristische categorieën. Voor hotelgasten staan bezoek stad, bezoek evenement en natuur in de top-3. Campinggasten bezoeken de regio vooral voor de rust en ruimte, om te fietsen of om te wandelen. Deze bezoekmotieven komen veelal overeen met de top-3 voor bungalows: natuur, rust en ruimte en wandelen. 4.2.9.

Boekingswijze

Onderdeel van de bedrijfsenquête is de vraag op welke wijze de accommodatie geboekt is: niet vooraf geboekt, rechtsreeks bij de accommodatie zelf (online, via 11 e-mail, telefonisch etc.) , via het lokale kantoor van VVV/Toerist Info, via een touroperator/ reisbureau of via een boekingssite. In onderstaande tabel zijn de antwoorden op deze vraag weergegeven uitgesplitst naar de verschillende categorieën verblijfstoeristische accommodaties. Tabel 4.5.

Boekingswijze verblijfstoeristen

Niet vooraf Hotels toeristisch 5% Campings toeristisch 19% Bungalows 2% Groepsaccommodaties 0% Watersport passanten 21% Totaal toeristisch 8%

11

12

Rechtstreeks 59% 75% 74% 80% 79% 69%

VVV12 1% 2% 0% 4% 0% 1%

BoekingsSite 31% 5% 17% 14% 0% 19%

Touroperator/ reisbureau 2% 0% 7% 0% 0% 3%

Anders, namelijk 2% 0% 0% 1% 0% 1%

Inclusief boekingen via de diverse platforms waarop het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen actief/vindbaar is zoals bijvoorbeeld CoolBreaks, via google, etc. Het betreft een fysiek VVV kantoor. De (regionale) VVV beschikt niet over een boekingscentrale.


19

Deze tabel laat zien dat de meeste verblijfstoeristen vooraf reserveren, veelal rechtstreeks bij de accommodatie zelf. Gemiddeld 8% van de verblijfstoeristen boekt niet vooraf, dit zijn met name watersport passanten en campinggasten. Bij hotels, bungalows en groepsaccommodaties wordt bij het boeken ook regelmatig gebruikt gemaakt van intermediairs, vooral van boekingssites, maar ook van touroperators of reisbureaus. Deze verdeling van de boekingswijze komt sterk overeen met het landelijke beeld, zoals blijkt uit het ContinuVakantieOnderzoek (CVO). Uit het CVO blijkt verder dat 47% van de Nederlandse vakantiegangers geen informatie inwint voorafgaande aan een vakantie in eigen land. Ongeveer 35% wint informatie in bij de accommodatieverschaffer.

4.3.

Dagtoeristisch bezoek

In deze paragraaf is het dagtoeristisch bezoek in de regio Arnhem Nijmegen in kaart gebracht. Hierbij is gebruik gemaakt van zowel de resultaten van de bedrijfsenquêtes als aanvullend deskresearch (m.n. gegevens GeldersOverijssels Bureau voor Toerisme (GOBT)). Tevens is bij een aantal categorieën een inschatting gemaakt op basis van het CVTO (zie ook hoofdstuk 2). 4.3.1.

Attracties

In totaal bezochten in 2011 ruim 2 miljoen bezoekers de elf attracties in de regio Arnhem Nijmegen. De grootste trekker was Burgers’ Zoo in Arnhem met ruim 1,5 miljoen bezoeken in dat jaar. Gezien het kleine aantal aanbieders en de vertrouwelijkheid van individuele gegevens, zijn de gegevens in deze rapportage niet uitgesplitst naar deelregio. Uiteraard zijn deze bezoekersaantallen wel in de verdere analyse meegenomen. 4.3.2.

Musea en bezienswaardigheden

De 26 musea en bezienswaardigheden (met meer dan 10.000 bezoekers per jaar) die gevestigd zijn in de regio Arnhem Nijmegen trokken in 2011 gezamenlijk ruim 1,3 miljoen bezoekers. Het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem is de grootste trekker met ruim 450.000 bezoekers per jaar. In tabel 4.6 is de top-10 van musea en bezienswaardigheden in de regio opgenomen. De musea en bezienswaardigheden in deze top-10 zijn goed voor 91% van het totale aantal museumbezoeken in de regio. Tabel 4.6.

Top-10 musea en bezienswaardigheden regio Arnhem Nijmegen

Rangorde Naam 1 Nederlands Openluchtmuseum 2 Kröller-Müller Museum 3 Museum Het Valkhof 4 Airborne Museum ‘Hartenstein’ 5 Stichting Nederlands Watermuseum 6 Afrika Museum 7 Museum voor Moderne Kunst 8 Nationaal Bevrijdingsmuseum 9 Kasteel Doornenburg 10 Museumpark Oriëntalis Bron: eigen inventarisatie


Gemeente Aantal bezoeken 2011 Arnhem 456.000 Arnhem 302.000 Nijmegen 86.000 Renkum 76.500 Arnhem 73.000 Groesbeek 69.500 Arnhem 62.000 Groesbeek 40.000 Lingewaard 30.000 Groesbeek 21.000

20

4.3.3.

Evenementen

Het aanbod aan evenementen, zowel betaald als gratis, met meer dan 25.000 bezoekers per jaar en met minimaal een bovenregionale betekenis, is geïnventariseerd op basis van gegevens aangeleverd door de gemeenten. Bij de gratis evenementen zijn de bezoekersaantallen veelal gebaseerd op globale inschattingen van organisatoren. In totaal waren er 23 relevante evenementen in 2011. Gezamenlijk trokken zij bijna 3,8 miljoen bezoekers. In tabel 4.7 is een top-10 van de evenementen met de meeste bezoekers opgenomen. De Vierdaagse feesten in Nijmegen trokken in 2011 de meeste bezoekers, evenals dat in 2009 het geval was. Tabel 4.7.

Evenementen top-10 regio Arnhem Nijmegen

Rangorde Naam 1 Vierdaagse feesten 2 Relevante evenementen Gelredome 3 World Statues Festival 4 Koninginnedag Arnhem 5 Internationale Wandelvierdaagse13 6 Hobma modelbouw 7 Najaarskermis Nijmegen 8 Paasmarkt 9 Gebroeders van Limburg Festival 10 Koninginnenacht Arnhem Bron: Gemeenten

4.3.4.

Gemeente Nijmegen Arnhem Arnhem Arnhem Nijmegen Overbetuwe Nijmegen Nijmegen Nijmegen Arnhem

Aantal bezoeken 2011 1.500.000 631.500 275.000 250.000 159.258 130.000 120.000 100.000 75.000 70.000

Rondvaarten

De vier rondvaartbedrijven die actief zijn in de regio Arnhem Nijmegen hebben in 2011 ruim 30.000 bezoekers getrokken. Gezien het kleine aantal aanbieders en de vertrouwelijkheid van individuele gegevens, zijn de gegevens in deze rapportage niet uitgesplitst naar deelregio. Uiteraard zijn deze bezoekersaantallen wel in de verdere analyse meegenomen. 4.3.5.

Golf

De zeven golfbanen trokken in 2011 ruim 250.000 bezoekers. Om dezelfde reden als voor rondvaarten (4.3.4) worden geen uitgesplitste gegevens naar deelregio weergegeven. Ook hier geldt dat de bezoekersaantallen uiteraard wel worden meegenomen in de verdere analyses. 4.3.6.

Routegebonden buitenrecreatie

Routegebonden buitenrecreatie is in deze studie gedefinieerd als het maken van een recreatieve fietstocht of een recreatieve wandeling waarvoor men minimaal 14 2 uur van huis is . Het aantal activiteiten is op basis van gegevens van het ContinuVrijeTijdsOnderzoek 2010-2011 (CVTO) bepaald op bijna 10 miljoen. De verdeling over de deelregio’s is gebaseerd op het areaal natuur (bron: CBS). 13

14

Het betreft het aantal deelnemers aan de Internationale Wandelvierdaagse. Per dag is het aantal startende deelnemers meegenomen. Het aantal toeschouwers dat de marsen langs het parcours bekijkt is niet meegenomen omdat hiervoor formele en betrouwbare inschattingen ontbreken. Deze ondergrens is conform de ondergrens in de Landelijke R&T Standaard die in opdracht van IPO is opgesteld.


21

De meeste activiteiten vonden plaats in de deelregio’s Arnhem en Rijk van Nijmegen. Tabel 4.8.

Routegebonden buitenrecreatie regio Arnhem Nijmegen


4.3.7.

Activiteiten 2011 2.503.241 631.635 1.472.952 1.203.730 1.488.484 2.309.091 1.170.078 9.976.724

Aandeel 25% 6% 15% 12% 15% 23% 12% 100%

Recreatief winkelen

Onder recreatief winkelen wordt in deze studie verstaan: het winkelen in de binnenstad of het winkelen voor plezier in een stadsdeelcentrum of wijkcentrum waarvoor men minimaal 2 uur van huis is. Het bezoek aan een meubelboulevard of tuincentrum is niet meegenomen. Het aantal activiteiten is geanalyseerd met behulp van het CVTO. Uitgaande van deze definitie is berekend dat er in 2011 ruim 11 miljoen keer recreatief is gewinkeld in de regio Arnhem Nijmegen. Het toebedelen aan de diverse deelregio’s is gedaan door middel van 2 15 capaciteitsgegevens (m winkelvloeroppervlak niet-dagelijks) van Locatus . De deelregio’s Arnhem en Nijmegen zijn het populairst voor het recreatief winkelen, met een aandeel van respectievelijk 26% en 20%. Tabel 4.9.

Recreatief winkelen regio Arnhem Nijmegen


4.3.8.

Activiteiten 2011 2.837.600 668.672 977.290 1.863.879 2.229.521 2.118.475 659.629 11.047.975

Aandeel 26% 6% 9% 17% 20% 19% 6% 100%

Horeca

Onder horecabezoek wordt een bezoek aan de horeca verstaan (inclusief Holland Casino Nijmegen en bowlen/kegelen) waarbij men minimaal 2 uur van huis is. Uitgaande van deze definitie en afbakening is op basis van het CVTO (aangevuld met cijfers van Holland Casino) berekend dat in 2011 ruim 13,5 miljoen horecabezoeken plaatsvonden in de regio Arnhem Nijmegen. De verdeling naar deelregio’s is gemaakt op basis van capaciteitsgegevens (bron: Bedrijfschap Horeca en Catering). Wederom geldt, evenals bij het recreatief winkelen, dat de deelregio’s Arnhem en Nijmegen het grootste aandeel hebben, met circa 29% en 25%.

15

Locatus verzamelt als onafhankelijke bron informatie over alle winkels en consumentgerichte, dienstverlenende bedrijven in de Benelux.


22

Tabel 4.10.

Horecabezoek regio Arnhem Nijmegen


4.3.9.

Activiteiten 2011 3.990.820 769.433 1.487.913 1.359.360 3.455.525 2.291.556 926.763 13.565.783

Aandeel 29% 6% 11% 10% 25% 17% 7% 100%

Totaal dagbezoek

Ruim 42 miljoen dagbezoeken aan de regio in 2011 In totaal betekent het voorgaande dat er in 2011 ruim 42 miljoen dagbezoeken hebben plaatsgevonden in de regio Arnhem Nijmegen. Horecabezoek, recreatief winkelen en routegebonden recreatie hebben het grootste aandeel in deze dagtoeristische bezoeken, respectievelijk 32%, 26% en 24%. Tabel 4.11.

Dagtochten regio Arnhem-Nijmegen naar type dagtocht

Categorie Attracties Musea en bezienswaardigheden Evenementen Rondvaarten Golf Routegebonden buitenrecreatie Recreatief winkelen Horecabezoek Totaal

Aantal dagtochten 2.071.522 1.338.308 3.778.758 30.376 252.000 9.976.724 11.047.975 13.905.783 42.401.446

Aandeel (%) 5% 3% 9% 0% 1% 24% 26% 33% 100%

Bijna een derde van de dagbezoeken in Arnhem In tabel 4.12 is weergegeven hoe de dagtochten in de regio Arnhem Nijmegen zijn verdeeld over de diverse deelregio’s. Uit deze tabel kan worden opgemaakt dat met name in Arnhem veel dagbezoeken plaatsvinden (31%). Ook in de deelregio Nijmegen vinden veel dagbezoeken plaats, 24% van het totaal. Het Rijk van Nijmegen heeft eveneens een behoorlijk aandeel (17%). De overige deelregio’s hebben een meer bescheiden aandeel. Tabel 4.12.

Dagtochten naar deelregio


Aantal dagtochten 13.176.943 2.260.663 4.272.655 4.426.969 10.144.289 7.028.622 3.098.969 42.401.446

Aandeel (%) 31% 5% 10% 10% 24% 17% 7% 100%

4.3.10. Herkomst dagtoeristen Onderdeel van de bedrijfsenquête onder attracties en musea was de vraag betreffende de herkomst van de dagtoeristen. Hierbij is dezelfde uitsplitsing als voor de verblijfstoeristen gebruikt: de eigen regio, de rest van Nederland en het buitenland. Het resultaat is weergegeven in tabel 4.13 op de volgende pagina.


23

Van de dagtoeristen in de regio Arnhem Nijmegen is 45% afkomstig uit de regio zelf, 42% komt uit de rest van Nederland en ongeveer 13% betreft buitenlandse dagtoeristen. Tabel 4.13.

Herkomst dagtoeristen

Herkomst Attracties Musea en bezienswaardigheden Totaal

Regio Arnhem Nijmegen 52% 36% 45%

Overig Nederland 40% 45% 42%

Buitenland 8% 19% 13%

Tevens is gevraagd naar het belangrijkste herkomstland van de buitenlandse dagtoeristen. Hierbij zijn Duitsland, België, Groot-Brittannië, evenals bij de verblijfstoeristen, veel genoemde landen. 4.4.

Zakelijk bezoek

Ruim 0,9 miljoen zakelijke bezoeken aan de regio Het zakelijk bezoek is geraamd op basis van de totale capaciteit vermenigvuldigd met de bezettingsgraad van de accommodaties die hebben deelgenomen aan de bedrijfsenquête. Deze methode is gelijk aan die bij de raming van het verblijfstoeristisch bezoek. Uit de bedrijfsenquête kan worden afgeleid dat het gemiddeld aantal bijeenkomsten per zaal circa 34 per jaar bedraagt. Het gemiddeld aantal 16 deelnemers per bijeenkomst is 41 personen . In de regio Arnhem Nijmegen zijn 98 zalenaccommodaties gevestigd, met een totale capaciteit van 672 zalen. Dit betekent dat er in 2011 in totaal bijna 23.000 bijeenkomsten hebben plaatsgevonden. Dit is goed voor bijna 935.000 zakelijke bezoeken aan de regio. Deze zakelijke bezoeken vonden voor circa 33% plaats in de deelregio Arnhem. Tabel 4.14.

Zakelijke bezoek aan de regio Arnhem Nijmegen


Aantal bezoeken 309.909 41.265 95.376 148.856 143.781 132.521 140.732 934.572

Aandeel 33% 4% 10% 16% 15% 14% 15% 100%

Het merendeel betreft Nederlandse bezoekers Uit het onderzoek blijkt dat van de zakelijke (dag)bezoekers circa 68% afkomstig is uit de eigen regio, tegenover 26% afkomstig uit de rest van Nederland en 6% uit het buitenland. Boekingen overwegend rechtstreeks Tevens is bij de bedrijfsenquête gevraagd naar de boekingswijze voor de zakelijke reserveringen. De overgrote meerderheid (80%) betreft rechtstreekse boekingen door bedrijven/de corporate markt, gevolgd door rechtstreekse boekingen door verenigingen/ associaties (13%). Slechts een klein deel van de boekingen is indirect (3% PCO en 4% andere intermediair).

16

Het meest voorkomende aantal deelnemers per bijeenkomst is tussen 0 en 20 deelnemers (41%). Slechts 9% betreft bijeenkomsten met meer dan 100 deelnemers.


24

5.

ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE 2011

5.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk staat de economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen, uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid. Hierbij is eerst ingegaan op de totale economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio (5.2.). Vervolgens is nader geanalyseerd hoe deze bestedingen en werkgelegenheid zijn opgebouwd (5.3.). Daarna is weergegeven wat de economische betekenis per deelregio bedraagt (5.4.).

5.2.

Economische betekenis toerisme en recreatie

Toeristisch-recreatieve bestedingen bedragen € 1,3 miljard De totale omvang van de bestedingen die voortvloeien uit toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen wordt geraamd op € 1,3 miljard. Dit gaat gepaard met een werkgelegenheid (zowel direct als indirect) van ruim 17.000 FTE. Een overzicht naar hoofdcategorieën is opgenomen in tabel 5.1. Tabel 5.1.

Economische betekenis toerisme regio Arnhem Nijmegen (2011) Bestedingen (€) 166,6 miljoen (13%) 1.093,2 miljoen (84%) 42,3 miljoen (3%) 1.302,2 miljoen (100%)

Categorie Verblijfstoerisme Dagtoerisme Zakelijk toerisme17 Totaal

Werkgelegenheid (FTE) 2.321 (13%) 14.354 (83%) 629 (4%) 17.304 (100%)

Toerisme en recreatie schept werk voor 22.500-26.000 personen Doordat de werkgelegenheid in toerisme en recreatie – naast fulltime banen – (groten)deels uit parttime werk en deels uit seizoenwerk bestaat, komt deze werkgelegenheid overeen met 22.500 tot 26.000 banen. Dit is ruim 7% van de totale regionale werkgelegenheid (ruim 342.000, 2011, bron: LISA). Bestedingen komen vooral in de sectoren detailhandel en horeca terecht Tabel 5.2 en figuur 5.1 geven een weergave van de toeristisch-recreatieve bestedingen in de regio verdeeld over de diverse sectoren. Tabel 5.2.

Economische betekenis toerisme naar sector

Sector Logies Horeca Detailhandel Entree Vervoer Totaal

Bestedingen (€) 72,4 miljoen 424,4 miljoen 519,2 miljoen 167,3 miljoen 118,9 miljoen 1.302,2 miljoen

Aandeel (%) 6% 33% 40% 13% 9% 100%

Hier kan uit worden opgemaakt dat veel bestedingen terecht komen in de sector detailhandel. Dit kan verklaard worden door het grote aandeel winkeldagtochten in de regio in combinatie met relatief hoge bestedingen per persoon per dag. Daarnaast komen veel bestedingen terecht in de horeca.

17

Dit is exclusief de (semi-)zakelijke hotelovernachtingen.


25

Figuur 5.1.

Toeristische bestedingen naar sector

9%

6%

13%

33% Logies Horeca Detailhandel Entree Vervoer

40%

5.3.

Economische betekenis naar categorie

5.3.1.

Verblijfstoerisme

Voor 2011 worden de verblijfstoeristische bestedingen in de regio Arnhem Nijmegen geraamd op circa € 167 miljoen. De werkgelegenheid is geraamd op ruim 2.300 FTE (fulltime equivalenten). Dit is 13% van de totale werkgelegenheid die voortkomt uit het toerisme in de regio Arnhem Nijmegen. Hotelsector belangrijkste verblijfstoeristische sector Een weergave van de verdeling van deze verblijfstoeristische bestedingen en werkgelegenheid over de verschillende categorieën is opgenomen in tabel 5.3. Hierin is duidelijk zichtbaar dat met name de hotelsector – met ongeveer 58% van de totale overnachtingen in de regio – een grote bijdrage (circa 70%) levert aan de economische betekenis van het verblijfstoerisme in de regio Arnhem Nijmegen. De categorie campings levert eveneens een aanzienlijke bijdrage aan de economische betekenis (17% van de bestedingen, inclusief vaste plaatsen). Tabel 5.3.

Economische betekenis verblijfstoerisme (2011)

Hotels Campings Bungalows Groepsaccommodaties Jachthavens

Overnachtingen18 974.487 (58%) 312.111 (19%) 266.526 (16%) 110.760 (7%) 7.807 (1%)

115,7 miljoen (69%) 29,1 miljoen (17%) 9,5 miljoen (6%) 3,7 miljoen (2%) 8,6 miljoen (5%)

1.657 (71%) 381 (16%) 124 (5%) 41 (2%) 110 (5%)

Totaal

1.671.691 (100%)

166,6 miljoen (100%)

2.314 (100%)

Categorie

18

Bestedingen (€)

Werkgelegenheid (FTE)

Het betreft de overnachtingen exclusief overnachtingen op “vaste” standplaatsen op campings en vaste ligplaatsen in jachthavens. Bij de bestedingen en werkgelegenheid zijn deze vaste plaatsen wel meegenomen.


26

5.3.2.

Dagtoerisme

De bestedingen die gepaard gaan met het dagtoerisme in de regio kunnen geraamd worden op bijna € 1,1 miljard. De werkgelegenheid die hieruit voortvloeit, bedraagt circa 14.300 FTE (ruim 83% van de totale werkgelegenheid). In tabel 5.4 is weergegeven hoe dit verdeeld is over de diverse dagtoeristische categorieën. Tabel 5.4.

Economische betekenis dagtoerisme (2011)

Categorie Attracties Musea en bezienswaardigheden Evenementen Rondvaarten Golf Routegebonden buitenrecreatie Recreatief winkelen Horeca Totaal

Dagtochten (aantal bezoeken) 2.071.522 (5%) 1.338.308 (3%) 3.778.758 (9%) 30.376 (0%) 252.000 (1%) 9.976.724 (24%) 11.047.975 (26%) 13.905.783 (33%) 42.401.446 (100%)

Bestedingen (in € x 1 mln.) 58,5 mln. (5%) 28,4 mln. (3%) 112,8 mln. (10%) 0,9 mln. (0%) 18,8 mln. (2%) 23,4 mln. (2%) 503,2 mln. (46%) 347,1 mln. (32%) 1.093,2 mln. (100%)

Werkgelegenheid (FTE) 713 (5%) 320 (2%) 1.479 (10%) 12 (0%) 255 (2%) 279 (2%) 5.962 (42%) 5.333 (37%) 14.354 (100%)

Recreatief winkelen economisch belangrijkste dagrecreatieve activiteit Uit bovenstaande gegevens blijkt dat het recreatief winkelen de belangrijkste bijdrage levert aan de economische betekenis van het dagtoerisme in de regio. Ondanks het feit dat de horecasector de meeste dagrecreatieve activiteiten heeft (32%), heeft recreatief winkelen (met 26% van alle activiteiten) het grootste economisch effect in de regio. Dit kan verklaard worden door relatief hoge bestedingen per persoon per dag bij dit type dagtoerisme. Recreatief winkelen neemt daardoor 46% van de bestedingen van het dagtoerisme voor haar rekening en hieruit vloeit 42% van de werkgelegenheid uit dagtoerisme voort. 5.4.

Economische betekenis naar regio

In tabel 5.5 is een overzicht van de economische impact van toerisme en recreatie voor de zeven deelregio’s opgenomen. Hieruit blijkt dat Arnhem en Nijmegen de regio’s zijn met verreweg de grootste bijdrage aan de totale economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen in het jaar 2011. Overlap van deelregio’s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal Aangezien verschillende gemeenten tot meerdere regio’s kunnen behoren (zie ook hoofdstuk 2), kan de totale economische betekenis van de zeven deelregio’s in de tabellen en grafieken in deze paragraaf groter zijn dan de totale economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen. Tabel 5.5.

Economische betekenis regio Arnhem Nijmegen naar deelregio

Deelregio Arnhem Betuwe De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio Arnhem Nijmegen


Bestedingen (in €) 379,5 miljoen (29%) 64,7 miljoen (5%) 129,2 miljoen (10%) 149,0 miljoen (11%) 328,2 miljoen (25%) 217,6 miljoen (17%) 107,9 miljoen (9%) 1.302,2 miljard (100%)

Werkgelegenheid (in FTE) 5.018 (29%) 861 (5%) 1.746 (10%) 1.944 (11%) 4.404 (25%) 2.893 (17%) 1.473 (9%) 17.304 (100%)

27

Hieronder volgt een korte toelichten op het profiel per deelregio. Arnhem is economisch gezien de belangrijkste deelregio met circa 29% van de totale bestedingen en werkgelegenheid. Dat wordt vooral veroorzaakt door het dagtoerisme in Arnhem. In de meeste dagtoeristische categorieën zijn in Arnhem de meeste bezoeken gebracht in 2011 (namelijk in de categorieën attracties, musea en bezienswaardigheden, routegebonden buitenrecreatie, recreatief winkelen en horeca). Met betrekking tot bezoekersaantallen rondom evenementen neemt de deelregio Arnhem de tweede plaats in. Ook op het gebied van verblijfstoerisme staat Arnhem op een tweede plek, achter de regio het Rijk van Nijmegen en net voor de regio de Veluwezoom. In de hotelsector staat de regio Arnhem op een derde plek. Nijmegen neemt de tweede plek in wat betreft de economische betekenis in de regio Arnhem Nijmegen. Deze deelregio moet op het gebied van dagtoerisme Arnhem voor laten gaan, maar in de categorieën evenementen en rondvaarten staat Nijmegen wel op de eerste plaats. Op het gebied van attracties, recreatief winkelen en horeca staat de deelregio op een stevige tweede plaats. Binnen het verblijfstoerisme moet Nijmegen vier andere deelgebieden voor laten gaan (Rijk van Nijmegen, Arnhem, De Gelderse Poort en Veluwezoom). De oorzaak is het relatief beperkte (hotel)aanbod in Nijmegen. Het Rijk van Nijmegen neemt de derde plaats in op de ranglijst met 17% van de totale bestedingen en werkgelegenheid in de regio. Deze deelregio heeft een groot en divers aanbod in het verblijfstoerisme, waardoor hier de meeste verblijfstoeristische bestedingen zijn gedaan. Voor de categorieën campings en bungalows is in het Rijk van Nijmegen het meeste besteed. Wat betreft de dagrecreatie neemt de deelregio eveneens de derde plek in, achter Arnhem en Nijmegen. Het Rijk van Nijmegen is de regio waar het meest wordt besteed aan golfen. Binnen routegebonden recreatie heeft alleen Arnhem een grotere economische betekenis. De vierde plek is weggelegd voor de deelregio de Liemers. Evenals in 2009 scoort deze deelregio hoog door haar aanbod voor recreatief winkelen. De Liemers komt in deze categorie op de derde plaats achter Arnhem en Nijmegen. Verder scoort deze regio het hoogst op het gebied van jachthavens. De overige drie deelregio’s zijn De Gelderse Poort, Veluwezoom en de Betuwe (op volgorde van economisch belang voor de regio). In het oog springende resultaten zijn bijvoorbeeld dat de Veluwezoom de sterkste positie heeft in de hotelsector. Verder scoort deze deelregio hoog op museumbezoek (tweede plaats) en golf (gedeelde tweede plaats met Arnhem). Tot slot neemt De Gelderse Poort de tweede positie in op het terrein van kamperen.


28

6.

ONTWIKKELING 2009-2011

6.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de ontwikkelingen in de toeristisch-recreatieve sector in de regio Arnhem Nijmegen in de periode 2009-2011. Hierbij is eerst kort ingegaan op het aanbod (6.2.) Vervolgens is de ontwikkeling van het bezoek geanalyseerd (6.3.). Aansluitend wordt de ontwikkeling van de economische betekenis van de sector in de regio belicht (6.4.). Bij de analyse van de ontwikkeling is – om te komen tot een zuivere vergelijking – gebruik gemaakt van dezelfde afbakeningen, definities en bronnen. Hiervoor zijn enkele correcties doorgevoerd op de bestanden uit 2009. Door de controle/completering van het bestand door de gemeenten zijn in diverse categorieën (enkele) accommodaties toegevoegd.

6.2.

Ontwikkeling aanbod

Er is sprake van een toename in het verblijfstoeristisch aanbod in de regio Arnhem Nijmegen. De capaciteit in slaapplaatsen steeg in de periode 2009-2011 met circa 4%. Deze stijging zit met name in het aanbod groepsaccommodaties en het aantal hotelbedden (met name B&B’s maar ook enkele nieuwe middenklasse/luxehotels). Het aanbod in bungalows nam in deze periode met 10% af. Evenals bij de vorige meting is het aantal aanbieders op dagtoeristisch gebied nagenoeg gelijk gebleven. Er zijn enkele aanbieders bijgekomen in de categorieën attracties, golfbanen en rondvaarten. Het aantal zakelijke aanbieders is ook licht toegenomen (2%). Het aantal zalen is echter nagenoeg gelijk gebleven.

6.3.

Ontwikkeling bezoek

6.3.1.

Ontwikkeling overnachtingen en marktaandeel

Overnachtingen met 12% gestegen In tabel 6.1. is de ontwikkeling van het aantal overnachtingen in de periode 20092011 weergegeven. Hieruit blijkt dat het aantal overnachtingen in 2011 circa 12% hoger lag dan in 2009. Tabel 6.1.

Ontwikkeling overnachtingen regio Arnhem-Nijmegen

Verblijfstoeristische sector Hotels Campings toeristisch Bungalows Groepsaccommodaties Watersport passanten Totaal


2009 836.658 278.764 271.870 98.542 6.701 1.492.535

2011 974.487 312.111 266.526 110.760 7.807 1.671.691

Ontwikkeling 2009-2011 16% 12% -2% 12% 17% 12%

29

Het aantal overnachtingen in bungalows is gedaald. Dit wordt veroorzaakt door een afname van het aanbod. De bezettingsgraad is licht toegenomen. Bij de overige type verblijfsaccommodaties is sprake van een toename van het aantal overnachtingen. Vooral het aantal overnachtingen in hotels en op campings is sterk toegenomen. In de hotelsector wordt dit veroorzaakt door een toename van het aanbod én een toename in bezettingsgraad. De toename in overnachtingen op campings kan worden verklaard door een toename in bezettingsgraad. …marktaandeel licht gestegen Het marktaandeel van de regio Arnhem Nijmegen in de provinciale en landelijke overnachtingen is licht gestegen ten opzichte van twee jaar geleden. De regio heeft nu een aandeel van 17,7% binnen de provincie. Dat aandeel lag in 2009 nog op 15,6%. Landelijk gezien steeg het marktaandeel van 1,8% naar 2,0%. Tabel 6.2.

Ontwikkeling marktaandeel regio Arnhem-Nijmegen 2009-2011

Verblijfstoeristische Sector

Marktaandeel 2009 t.o.v. Gelderland Nederland

Marktaandeel 2011 t.o.v. Gelderland Nederland

Hotels Overig

33,8% 9,3%

2,7% 1,2%

34,2% 10,5%

2,8% 1,4%

Totaal

15,6%

1,8%

17,7%

2,0%

In alle deelregio’s is het aantal overnachtingen gegroeid, zoals kan worden afgelezen uit tabel 6.3. De (in relatieve termen) zeer sterke groei in de Liemers kan mede worden verklaard door de opening van Van der Valk Duiven. Tabel 6.3.

Ontwikkeling overnachtingen 2009-2011 naar deelregio

Categorie

Overnachtingen 2009


6.3.2.

Overnachtingen 2011

334.473 38.699 293.296 65.412 162.456 512.001 318.371 1.492.535

355.725 46.219 348.516 123.185 172.614 570.407 332.924 1.671.691

Ontwikkeling 2009-2011 6% 19% 19% 88% 6% 8% 5% 12%

Ontwikkeling dagtoeristisch bezoek

Tabel 6.4. is een weergave van de ontwikkeling van het dagtoeristisch bezoek aan de regio Arnhem Nijmegen. Tabel 6.4.

Ontwikkeling dagtoeristisch bezoek 2009-2011

Dagtoeristische sector Attracties Musea en bezienswaardigheden Evenementen Rondvaarten Golf Routegebonden buitenrecreatie Recreatief winkelen Horeca Totaal


2009 2.182.086 1.348.250 3.740.986 53.302 341.000 11.573.598 10.989.347 12.717.588 42.605.857

2011 2.071.522 1.338.308 3.778.758 30.376 252.000 9.976.724 11.047.975 13.905.783 42.401.446

Ontwikkeling 2009-2011 -5% -1% 1% -43% -26% -14% 1% 9% -0%

30

Dagbezoek licht gedaald Hieruit kan worden afgelezen dat het dagtoeristisch bezoek licht is gedaald (0,5%) ten opzichte van 2009. De ontwikkeling per dagtoeristische sector varieert 19 sterk, van een daling van 43% (rondvaarten ) tot een stijging van 9% (horeca). Deze stijging is overigens ongeveer gelijk aan de landelijke stijging van het recreatief horecabezoek (+10%) volgens het CVTO. Deze forse groei wordt niet herkend door marktbetrokkenen uit de regio (o.a. KHN). Een nadere analyse van het horecabezoek lijkt wenselijk. De ontwikkeling van het dagtoerisme naar regio laat eveneens een gemengd beeld zien (tabel 6.5.). Drie deelregio’s (De Gelderse Poort, Rijk van Nijmegen en Veluwezoom) laten een (lichte) daling zien in het dagtoeristisch bezoek. De grootste daling is in de deelregio De Gelderse Poort (7%). Het dagtoerisme is in deze deelregio in alle categorieën afgenomen, behalve in evenementen- en horecabezoek. Tabel 6.5.

Ontwikkeling dagtoeristisch bezoek 2009-2011 naar deelregio


Dagbezoek 2009 13.289.584 2.345.415 4.609.295 4.415.648 10.081.491 7.241.237 3.216.451 42.605.857

Dagbezoek 2011 13.176.943 2.260.663 4.272.655 4.426.969 10.144.289 7.028.622 3.098.969 42.401.446

Ontwikkeling 2009-2011 -1% -4% -7% 0% 1% -3% -4% -0%

Nijmegen vormt de uitzondering op de dalende trend. Hier is sprake van een toename van het dagtoeristisch bezoek met respectievelijk 1%. Het dagtoeristisch bezoek in de regio Liemers is vrijwel gelijk gebleven. 6.3.3.

Ontwikkeling zakelijk bezoek

Het zakelijk bezoek in de regio Arnhem Nijmegen is in de periode 2009-2011 licht afgenomen met -1% tot ruim 0,9 miljoen bezoeken. Het aantal bijeenkomsten in die periode is echter wel licht gestegen. De afname wordt veroorzaakt door een afname van het gemiddeld aantal deelnemers per bijeenkomst. 6.4.

Ontwikkeling economische betekenis

Bestedingen met 6% gegroeid De toeristisch-recreatieve bestedingen in de regio Arnhem Nijmegen zijn met 6% toegenomen ten opzichte van 2009 (van ruim € 1,2 miljard tot circa € 1,3 miljard). Op verblijfstoeristisch gebied bedroeg de stijging 15% en op dagtoeristisch gebied 5%.

19

Dit kan grotendeels worden verklaard door een faillissement van een aanbieder die in 2009 nog actief was.


31

Tabel 6.6.

Ontwikkeling toeristisch-recreatieve bestedingen naar categorie

Categorieën Verblijfstoerisme Hotels standaard Hotels middenklasse/luxe Bungalows Campings vast Campings toeristisch Groepsaccommodaties Watersport passanten Watersport vast Dagtoerisme Attracties Musea en bezienswaardigheden Evenementen Rondvaarten Golf Routegebonden buitenrecreatie Recreatief winkelen Horeca Zakelijk toerisme Totaal

Bestedingen 2009 144.774.503 5.143.822 91.936.209 9.121.239 20.959.824 6.244.314 3.325.793 255.978 7.787.325 1.040.618.133 56.843.340 25.684.163 102.877.115 1.505.257 23.852.950 30.091.355 501.663.691 298.100.263 39.833.757 1.225.226.392

Bestedingen 2011 166.648.971 6.290.273 109.370.724 9.528.313 22.340.918 6.804.012 3.666.152 302.144 8.346.434 1.093.239.632 58.520.497 28.372.130 112.795.926 934.062 18.837.000 23.445.301 503.235.261 347.099.455 42.336.066 1.302.224.669

Groei bestedingen 15% 22% 19% 4% 7% 9% 10% 18% 7% 5% 3% 10% 10% -38% -21% -22% 0% 16% 6% 6%

Ontwikkeling toeristisch-recreatieve bestedingen in deelregio’s wisselend In tabel 6.7. staat de ontwikkeling van de toeristische recreatieve bestedingen naar deelregio. Hieruit blijkt dat de ontwikkeling sterk varieert per deelregio. De groei varieert van 0% in de Betuwe tot 13% in de Liemers. Tabel 6.7.

Ontwikkeling toeristisch-recreatieve bestedingen naar deelregio

Deelregio Arnhem Betuwe De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totale regio

Bestedingen 2009 358.682.458 64.748.503 127.717.639 131.631.110 309.575.764 204.565.008 102.773.692 1.225.226.392

Bestedingen 2011 379.537.760 64.670.056 129.171.498 148.965.217 328.237.501 217.642.429 107.948.764 1.302.224.669

Groei 2009-2011 6% 0% 1% 13% 6% 6% 5% 6%

Groei bestedingen betreft voor bijna helft volume-effect Indien de groei van de bestedingen nader geanalyseerd wordt, kan worden geconstateerd dat de groei voor bijna de helft het gevolg is van een volumeeffect. Ongeveer 42% van de groei kan worden verklaard uit hogere bezoekersaantallen en overnachtingen (“volume-effect”). Het bestedingseffect is goed voor ongeveer 58% van de extra bestedingen. Binnen het verblijfstoerisme zijn de gestegen bestedingen voor 81% te danken aan meer overnachtingen en voor 19% aan hogere bestedingen per toerist per overnachting. Binnen het dagtoerisme is de stijging voor 74% te danken aan hogere bestedingen per persoon per dag en voor 26% aan meer dagbezoek.


32

Stijging in werkgelegenheid relatief groot De werkgelegenheid die voortkomt uit toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen bedroeg circa 17.300 FTE in 2011. In 2009 was de werkgelegenheid gerelateerd aan deze sector ongeveer 16.500 FTE. Dit betekent dat de toeristisch-recreatieve werkgelegenheid met 5% is toegenomen. De totale werkgelegenheid in de regio (excl. Kranenburg) groeide tussen 2009 en 2011 met 0,5% (van 349.840 banen tot 351.470 banen, bron: LISA). De toeristischrecreatieve sector is dus relatief belangrijker geworden voor de regionale werkgelegenheid.


33

Bijlage 1

Bestedingsprofielen en parameters

In onderstaande tabel zijn de bestedingen (in €) per categorie weergegeven. Deze bestedingen zijn gebaseerd op een combinatie van deskresearch (o.a. tarievenonderzoek) en de analyse van de uitkomsten van de enquêtes onder toeristisch-recreatieve bedrijven. Voor de categorie hotels is – in verband met de grote verschillen in bestedingen – een uitsplitsing gemaakt naar “hotels/pensions standaard” (overnachtingen in pensions, bed & breakfast accommodaties en hotels tot en met 2 sterren) en “hotels middenklasse en luxe” (overnachtingen in hotels met 3 tot en met 5 sterren). Voor het zakelijk toerisme zijn alleen de dagbestedingen meegenomen die samenhangen met het zakelijk bezoek (congres, symposium, etc). Deze bezoekers overnachten immers ook vaak in hotels in de regio, waardoor anders dubbeltellingen zouden optreden. Tabel 1.

Bestedingsprofielen

Categorieën Verblijfstoerisme 1. Hotels/pensions/B&B standaard 2. Hotels middenklasse en luxe 3. Bungalows 4. Campings vaste plaatsen 5. Campings toeristische plaatsen 6. Groepsaccommodaties 7. Watersport passanten 8. Watersport vast Dagtoerisme 9. Attracties 10. Musea en bezienswaardigheden 11. Evenementen 12. Rondvaarten 13. Golf 14. Routegebonden buitenrecreatie 15. Recreatief winkelen 16. Horecabezoek (excl. Casino)

Bestedingen per overnachting/plaats/bezoek (in €) 79,15 122,20 35,75 4.201,00 21,80 33,10 38,70 2.983,00 28,25 21,10 29,85 30,75 74,75 2,35 45,55 23,25

Zakelijk toerisme 17. Bezoek zakelijke bijeenkomsten

45,30

In onderstaande tabel zijn de gehanteerde BTW/accijns- en inkooppercentages weergegeven. Deze zijn gebaseerd op deskresearch. Voor de sectoren, horeca, detailhandel en vervoer zijn samengestelde percentages gehanteerd omdat voor deze sectoren verschillende BTW-tarieven gelden. Tabel 2.

BTW/accijns- en inkooppercentages

Sector Logies Horeca Detailhandel Entree Vervoer


BTW/Accijns% 6,0% 10,7% 14,2% 6,0% 59,6%

Inkoop 0,0% 29,3% 60,0% 0,0% 29,6%

34

In tabel 3 staan de arbeidscoëfficiënten per sector vermeld. Deze zijn uitgedrukt in termen van aantal mensjaren (FTE) werk per € 1 miljoen finale afzet en gebaseerd op deskresearch. Tabel 3.

Arbeidscoëfficiënten

Economische sector Entree Horeca Logies Detailhandel Vervoer Overig Indirecte werkgelegenheid (multiplier)


Arbeidscoëfficiënt 9,84 17,03 9,92 14,24 7,36 6,45 0,39

35

Bijlage 2

Overzicht attracties en musea/bezienswaardigheden

In onderstaande tabel staan de attracties die in deze studie zijn meegenomen. Naam attractie Burgers Zoo B.V. Maisdoolhof Scandic Sanadome Speeltuin Brakkefort Recreatiepark De Leemkuil Chimpie Champ Beauty & Sauna De Thermen De Spelerij/De Uitvinderij Sauna & Beauty Velp Tivoli Panoven

Gemeente Arnhem Heumen Nijmegen Nijmegen Nijmegen Nijmegen Nijmegen Rheden Rheden Ubbergen Zevenaar

In onderstaande tabel staan de musea en bezienswaardigheden die in deze studie zijn meegenomen. Naam museum Nederlands Openluchtmuseum Kröller-Möller Museum Stichting Nederlands Watermuseum Museum voor moderne kunst Museum Bronbeek / Kompulan Bronbeek Congrescentrum Informatiecentrum Slag om Arnhem Nederlands Wijnmuseum Arnhems Oorlogsmuseum '40-'45 Historische Verzameling Regiment van Heutsz Slot Doddendael Afrika museum Nationaal bevrijdingsmuseum 1944-1945 Museumpark Orïentalis Kasteel Doornenburg St. Oorlogsmuseum Niemandsland Museum Jacques van Mourik Museum het Valkhof Natuurmuseum Nijmegen Nationaal Fietsmuseum Velorama Museum De Stratenmakerstoren Koffiebranderij Coffyn Museum Brouwerij De Hemel en De Geest Florence Nightingale Museumboerderij denTip Airborne Museum Hartenstein Kasteel Doorwerth Jachtmuseum


Gemeente Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Beuningen Groesbeek Groesbeek Groesbeek Lingewaard Lingewaard Mook en Middelaar Nijmegen Nijmegen Nijmegen Nijmegen Nijmegen Nijmegen Overbetuwe Overbetuwe Renkum Renkum

36

Toeristisch-recreatieve monitor Regio Arnhem Nijmegen 2011 Economische betekenis sector anno 2011 en ontwikkeling

Recommend Documents