Monitor Economische Ontwikkeling eerste halfjaar 2012

Monitor Economische Ontwikkeling eerste halfjaar 2012 Thema: (Duurzame) Arbeidsmarkt

Regio Amersfoort

De Regio Amersfoort is een samenwerkingsverband van de gemeenten Amersfoort, Baarn, Bunschoten, Eemnes, Leusden, Soest en Woudenberg

Uitgave eerste halfjaar 2012 De Regio Amersfoort is een samenwerkingverband van de gemeenten Amersfoort, Baarn, Bunschoten, Eemnes, Leusden, Soest en Woudenberg

Dit is de Monitor Economische Ontwikkeling (MEO) regio Amersfoort voor het eerste halfjaar van 2012. De monitor is opgesteld door de Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland in opdracht van de Raad voor Economische Ontwikkeling (REO). Deze monitor geeft inzicht in de economische ontwikkeling in de regio Amersfoort in het eerste halfjaar van 2012, en toetst de doestellingen uit de Economische Visie Amersfoort 2030 en de effecten van de daarop gebaseerde Economische Agenda. Het thema van deze monitor is '(Duurzame) Arbeidsmarkt'. Aanleiding hiervoor zijn de REO adviezen over het arbeidsmarktbeleid en wonen in de regio Amersfoort. Voor deze publicatie is samengewerkt met de gemeente Amersfoort (afdelingen Sociale Zekerheid en Onderzoek & Statistiek). In het kader van het thema '(Duurzame) Arbeidsmarkt' is een uiteenlopend aantal arbeidsmarktindicatoren voor de regio Amersfoort geanalyseerd. Voorbeelden hiervan zijn de bruto en netto participatiegraad, het aantal niet-werkende werkzoekenden en het aantal openstaande vacatures. Zo ontstaat een goed beeld van de stand van zaken op de arbeidsmarkt in de regio Amersfoort. Deze indicatoren zijn echter slechts gedeeltelijk een operationalisering van de duurzaamheid van de arbeidsmarkt. In aanvulling op deze indicatoren is in 2012 de verkenning 'Werkgevers over het ondersteunen van hun werknemers' uitgevoerd door de gemeente Amersfoort. Dit kwalitatieve onderzoek brengt in beeld hoe werkgevers in de regio zich inspannen om de capaciteiten van hun werknemers te behouden en/of te versterken, specifiek voor bepaalde oudere werknemers of lager opgeleiden. Ook geeft het zicht op hoe werkgevers hierbij afstemming zoeken met onderwijsinstellingen en organisaties in de eigen branche, binnen de regio en via koepelorganisaties. Naast de analyse van de (duurzame) arbeidsmarkt in de regio Amersfoort zijn enkele andere indicatoren gemeten: het aantal starters, het aantal opheffingen en de prestaties en verwachtingen van ondernemers met betrekking tot het economisch klimaat, de omzet, de export en de personeelssterkte. Deze indicatoren zijn tot en met het eerste halfjaar van 2012 in beeld gebracht.

Samenvatting Resultaten eerste halfjaar 2012 Starters en opheffingen Aantal starters Aantal opheffingen Saldo starters en opheffingen

 t.o.v. eerste halfjaar 2011  t.o.v. eerste halfjaar 2011  t.o.v. eerste halfjaar 2011

Prestaties en verwachtingen van ondernemers Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte

 t.o.v. eerste halfjaar 2011  t.o.v. eerste halfjaar 2011  t.o.v. eerste halfjaar 2011  t.o.v. eerste halfjaar 2011

1

Arbeidsmarkt Bruto participatiegraad Netto participatiegraad Werkloosheidspercentage Aantal niet-werkende werkzoekenden Aantal openstaande vacatures

 t.o.v. 2006  t.o.v. 2006  t.o.v. 2006  t.o.v. eerste halfjaar 2011  t.o.v. eerste halfjaar 2011

  Waarde van de indicator is gunstiger of ongunstiger t.o.v. vorig peilmoment

1

De meest recente waarden van de enkele arbeidsmarktindicatoren dateren uit 2011. Deze waarden zijn vergeleken met de waarden uit 2006. Voor de overige arbeidsmarktindicatoren en de indicatoren m.b.t. starters en opheffingen en de prestaties en verwachtingen van ondernemers, dateren de meest recente waarden uit het eerste halfjaar van 2012. Deze waarden zijn vergeleken met de waarden uit het eerste halfjaar van 2011.

3


Starters en opheffingen Groei aantal opheffingen, afname aantal starters en natuurlijke aanwas De regio Amersfoort telde in het eerste halfjaar van 2012 zo'n 1.500 gestarte ondernemingen. Dit zijn circa 8% minder starters dan in het eerste halfjaar van 2011. Toch is het aantal starters nog altijd zeer fors vergeleken met eerdere halfjaren. Daarnaast kende de regio Amersfoort in het eerste halfjaar van 2012 ook een omvangrijk aantal opheffingen, namelijk 1.215. Dit is een toename van maar liefst 36% ten opzichte van het eerste halfjaar in 2011. Sinds 2006, het begin van de meting, was het aantal opheffingen nog nooit zo hoog. Hierdoor is de natuurlijke aanwas, het saldo van starters minus opheffingen, kleiner geworden. In het eerste halfjaar van 2012 bedroeg deze 280, terwijl dit een jaar eerder nog 730 was. Wel is het saldo sinds 2006 altijd positief geweest. Het grote aantal starters en opheffingen is hoofdzakelijk het gevolg van de economische crisis die zich sinds 2008 voordoet. Mensen in loondienst verloren hun baan en zijn zelf gaan ondernemen, terwijl ook de verminderde marktruimte het aantal opheffingen flink heeft doen oplopen. Regiospecifieke factoren zijn voor deze ontwikkelingen niet aan te wijzen, te meer omdat deze ontwikkeling van het aantal starters en opheffingen zich ook op nationaal schaalniveau voordoet. Het aantal starters en opheffingen per 100 vestigingen was in de regio Amersfoort en in Nederland nagenoeg gelijk in het eerste halfjaar van 2012. Meer starters in horeca, maar minder in groothandel en facilitaire diensten In de meeste economische sectoren is het aantal starters in het eerste halfjaar van 2012 ten opzichte van een jaar eerder afgenomen, met name in de sectoren groothandel en facilitaire diensten. Dit zijn sectoren die (nog) erg veel hinder ondervinden van de economische crisis. De horecasector in de regio Amersfoort kende wel veel starters in het eerste halfjaar van 2012. Zowel ten opzichte van vorig jaar, als vergeleken met het nationale schaalniveau. Overigens behoorden de meeste starters in de regio Amersfoort, net als in de laatste jaren, tot de dienstensectoren en de sectoren horeca, vervoer, bouw en detailhandel. Vooral meer opheffingen in de industrie en detailhandel Uitgezonderd de sectoren horeca en algemene diensten, is het aantal opheffingen in de regio Amersfoort in alle sectoren toegenomen. Met name in de sectoren industrie en detailhandel waren er beduidend meer opheffingen. In het eerste halfjaar van 2012 vond het overgrote deel van de opheffingen plaats in de dienstensectoren en de sectoren detailhandel en vervoer.

Economisch klimaat, omzet, export en personeelssterkte Ondernemers negatiever over economisch klimaat In het eerste halfjaar van 2012 beoordeelden de ondernemers in de regio Amersfoort het economisch klimaat in de regio negatiever dan een jaar eerder, zo blijkt uit de Conjunctuurenquête Nederland (COEN). In het tweede kwartaal constateerde per saldo maar liefst 30% van hen dat het economisch klimaat is verslechterd. Daarmee zijn zij overigens nagenoeg even negatief als gemiddeld in Nederland. Op korte termijn verwachten de ondernemers in de regio Amersfoort geen noemenswaardig herstel van het economisch klimaat. Herstel omzet nog twijfelachtig Ondernemers in de regio Amersfoort zijn nog onzeker of de omzet zich weer enigszins zal herstellen, zo toont de COEN. In het eerste kwartaal van 2012 constateerde per saldo een groter aandeel van de ondernemers een omzetverlies dan in het eerste kwartaal van 2011. In het tweede kwartaal van 2012 beoordeelden de ondernemers het omzetsaldo weliswaar positiever, echter dit was grotendeels het gevolg van positieve seizoenseffecten. Gezien de sombere verwachtingen voor de korte termijn is een herstel van de omzet nog niet in zicht. Ondernemers constateerden voorzichtig herstel van de export In het tweede kwartaal van 2012 beoordeelden de ondernemers in de regio Amersfoort hun export per saldo weer positief. Dit is een voorzichtig herstel ten opzichte van het tweede halfjaar van 2011. Echter, vergeleken met het eerste halfjaar van 2011 is het exportsaldo nog niet verbeterd. Ook gezien het feit dat ondernemers in de regio Amersfoort op korte termijn geen verdere opleving van de export verwachten, valt het te betwijfelen of de export de economie in de komende periode vlot trekt. Ondernemers ook negatief over personeelssterkte Als gevolg van de overwegend negatieve resultaten van het economisch klimaat, de omzet en de export waren de ondernemers in de regio Amersfoort in het eerste halfjaar van 2012 ook negatief gestemd over de personeelssterkte. In het tweede kwartaal heeft een kwart van hen het personeelsbestand moeten inkrimpen. Ook hiervoor geldt dat de ondernemers in de regio Amersfoort slechts iets minder negatief waren dan gemiddeld in Nederland.

4


Arbeidsmarkt Netto participatiegraad gegroeid De netto participatiegraad (banenindex), de verhouding tussen het totaal aantal banen en de potentiële beroepsbevolking, voor de regio Amersfoort bedroeg 0,70 in het eerste halfjaar van 2012. Voor 70% van de potentiële beroepsbevolking in de regio Amersfoort was er dus een baan in de eigen regio. In 2006 was de netto participatiegraad nog 0,68. In 2011 was er dus voor meer inwoners van de regio Amersfoort een baan beschikbaar in de eigen regio, doordat het aantal banen verhoudingsgewijs meer toenam dan de potentiële beroepsbevolking. Landelijk is de netto participatiegraad gegroeid van 0,70 tot 0,73. Deze toename was sterker dan in de regio Amersfoort, doordat landelijk het aantal banen sterker is gegroeid. Nog geen ideale woon-werkbalans in de regio Amersfoort De bruto participatiegraad, de verhouding tussen de beroepsbevolking en de potentiële beroepsbevolking, in de regio Amersfoort is gegroeid tot 0,73 in 2011. 73% van de potentiële beroepsbevolking bood zich dus actief aan op de arbeidsmarkt. Dit was in 2006 nog 71%. Er van uitgaande dat werken wonen volgt, wordt door deze groei van het aanbod aan arbeidskrachten het vestigingsklimaat in de regio positief beïnvloedt. Het aanbod aan arbeidskrachten is steeds meer bepalend voor de concurrentiekracht van een regio. In het geval van een gezonde woon-werkbalans zijn de netto en bruto participatiegraad aan elkaar gelijk, zodat voor iedereen die wil werken in de eigen regio een baan beschikbaar is. In 2011, net als in 2006, was de bruto participatiegraad echter groter dan de netto participatiegraad. Het verschil tussen beiden is niet verkleind, doordat behalve het aantal banen ook de beroepsbevolking is gegroeid. Zoals hierna zal blijken, is vooral de oudere en hoogopgeleide beroepsbevolking in omvang gegroeid. Hierdoor is een bruto arbeidsparticipatie van 80%, waarnaar in het REO advies over arbeidsmarktbeleid verwezen wordt, voorlopig nog niet in zicht. Werkloosheidspercentage afgenomen Als gevolg van een afname van de werkloze beroepsbevolking en een toename van de beroepsbevolking in de regio Amersfoort, is het werkloosheidspercentage in de regio Amersfoort in 2011 gedaald tot 3,4%. Landelijk bedroeg het werkloosheidspercentage in 2011 5,4%. Met name groei van oudere en hoogopgeleide (werkzame) beroepsbevolking Op de leeftijdsklasse 15 tot 25 jaar na, is de beroepsbevolking in iedere leeftijdsklasse toegenomen in de periode 2006-2011. Procentueel was de toename het grootst onder de ouderen (55 tot 65 jaar). Het aandeel van de beroepsbevolking dat werkzaam is, is in deze oudste leeftijdsklasse niet veel kleiner dan in de andere klassen. Het aantal jongeren (15 tot 25 jaar) dat zich actief aanbiedt op de arbeidsmarkt is aanzienlijk afgenomen, evenals de werkzame beroepsbevolking in deze leeftijdsklasse. De middelbaar opgeleiden vormen nog steeds de grootste groep van de beroepsbevolking in de regio Amersfoort. Maar vooral de hoogopgeleiden zijn sterk in opkomst. Het aandeel hoogopgeleiden dat zich daadwerkelijk aanbiedt voor werk is echter niet veranderd, terwijl het aandeel dat daadwerkelijk werkzaam is zelfs licht is afgenomen. Dit aandeel is onder de laagopgeleiden in Amersfoort juist aanzienlijk toegenomen. Aangenomen dat hoger opgeleiden creatiever zijn en sneller een bedrijf starten dan lager opgeleiden, is dit een gunstige ontwikkeling voor de regio. Anderzijds is het afnemende aandeel jongeren dat zich actief op de arbeidsmarkt aanbiedt een ongunstige ontwikkeling, die het vestigingsklimaat negatief kan beïnvloeden. Kleine afname aantal niet-werkende werkzoekenden Uit cijfers van het UWV WERKbedrijf blijkt dat het aantal niet-werkende werkzoekenden (NWW-ers) in de regio Amersfoort in het eerste halfjaar van 2012, vergeleken met het eerste halfjaar van 2011, licht is afgenomen. Deze afname deed zich ook voor op nationaal schaalniveau. Ten opzichte van het tweede halfjaar van 2011 constateren we een kleine toename. Deze ontwikkeling is net als in andere perioden onder andere het gevolg van seizoenseffecten. De ontwikkeling van het aantal NWW-ers vertoont eveneens een grillig beeld doordat dit alleen de werkzoekenden betreft die zich registreren bij het UWV WERKbedrijf. Groei jonge NWW-ers, hoogopgeleide NWW-ers en NWW-ers met middelbaar en hoog beroepsniveau In de laatste jaren is vooral het aandeel jongere NWW-ers (15 tot 25 jaar) gegroeid in de regio Amersfoort, terwijl het aandeel oudere NWW-ers (55 tot 65 jaar) juist afnam. Deze afname is in lijn met de groei van het aandeel werkzame beroepsbevolking onder ouderen. Daarnaast constateren wij dat er momenteel onder de NWW-ers in de regio Amersfoort relatief weinig hoopopgeleiden zijn. Echter, deze groep groeit wel het sterkst. Dit is in lijn met de constatering dat ook de hoogopgeleide beroepsbevolking sterk groeiende is en het aandeel dat hiervan werkzaam is licht afgenomen is. Verder is het aantal laagopgeleide NWW-ers juist beduidend afgenomen in de laatste tijd. De afname was sterker dan op nationaal schaalniveau. Behalve naar opleidingsniveau kunnen de NWW-ers in de regio Amersfoort ook geanalyseerd worden naar beroepsniveau. Hiervoor geldt dat de meeste NWW-ers een laagberoepsniveau hebben. Sinds 2007 is het aantal NWW-ers van middelbaar en hoog beroepsniveau echter sterk gegroeid. Als gevolg van de economische crisis verliezen, naast mensen met een laag beroepsniveau, ook mensen met een middelbaar en hoog beroepsniveau hun baan. Deze ontwikkeling sluit aan op de geconstateerde groei van het aantal hoogopgeleide NWW-ers. Dit zou tot gevolg kunnen hebben dat NWW-ers van hoog beroeps- en opleidingsniveau een baan bemachtigen waarvoor zij overgekwalificeerd zijn en zo het aantal NWW-ers van laag beroeps- en opleidingsniveau doen groeien. Deze toename constateren wij echter (nog) niet.

5


Aantal openstaande vacatures groeit licht Het aantal bij het UWV WERKbedrijf openstaande vacatures in de regio Amersfoort was in het eerste halfjaar van 2012 iets groter dan in het eerste halfjaar van 2011. De ontwikkeling van de openstaande vacatures vertoont in de afgelopen jaren een grillig beeld. Dit is deels het gevolg van seizoenseffecten. Daarnaast is het belangrijk om te beseffen dat dit alleen vacatures betreffen die bij het UWV WERKbedrijf door werkgevers aangemeld worden. In toenemende mate maken werkgevers gebruiken van andere (eigen) kanalen, zoals uitzendbureaus, voor het vervullen van vacatures. Indien de openstaande vacatures worden ingedeeld naar beroepsniveau, betrof het grootste deel hiervan vacatures van een middelbaar beroepsniveau, terwijl in 2007 de meeste vacatures nog een laag beroepsniveau hadden. Daarnaast is het aandeel vacatures met een hoog beroepsniveau in de regio Amersfoort sterk toegenomen. Mogelijk zijn werkgevers in de afgelopen jaren een hoger beroepsniveau aan de vacatures gaan stellen, anticiperend op de toename van het aantal NWW-ers van middelbaar en hoog beroeps- en opleidingsniveau. Werkgevers behouden en/of versterken kennis en vaardigheden van het personeel Aanvullend op de kwantitatieve analyse van de (duurzame) arbeidsmarkt in de regio Amersfoort, is kwalitatief onderzoek uitgevoerd naar de ervaringen van werkgevers met het behouden en versterken van capaciteiten van hun werknemers. Uit deze interviews komt naar voren dat werkgevers hun personeel opleiden, meestal met het doel om de kennis van werknemers up-to-date te houden. Daarnaast bieden sommige werkgevers aan hun werknemers de kans om opleidingen te volgen gericht op hun persoonlijke ontwikkeling. Het opleiden van werknemers doen de werkgevers in eerste instantie om het werk goed te laten verlopen. Zorgen om oudere werknemers, minder aandacht voor laagopgeleide werknemers De meeste geïnterviewde werkgevers geven geen specifieke aandacht aan het opleiden van lager opgeleide werknemers. Zij voorzien voor deze groep namelijk geen verhoogde kans de baan te verliezen. De geïnterviewde werkgevers, actief in de ouderenzorg, voorzien dat in de toekomst lager opgeleide werknemers minder nodig zijn en er een tekort ontstaat aan personeel op mbo-niveau 3 of hoger. Deze werkgevers doen hun best de nieuwe werknemers zoveel mogelijk op te leiden tot dat niveau. Ook mensen zonder ervaring of diploma zijn welkom wanneer zij stapsgewijs opgeleid kunnen worden tot een verzorgende op mboniveau 3. Het zittend personeel is al naar vermogen ingezet. Het probleem dat lager opgeleid personeel in de toekomst begeleiding nodig zal hebben naar ander werk, waarschijnlijk buiten de zorg, lijkt vooral als maatschappelijk probleem te worden gezien. Het probleem voor de werkgever betreft vooral het kunnen aantrekken van personeel op mbo-niveau 3 of hoger. De meeste werkgevers maken zich wel zorgen om de inzetbaarheid van ouder personeel. Het gaat daarbij niet zozeer om verouderde capaciteiten of vaardigheden, maar vooral om mogelijk meer ziekteverzuim. De meeste werkgevers hebben hier nog geen specifiek beleid voor ontwikkeld.

6

Uitgave eerste halfjaar 2012 De regio Amersfoort is een samenwerkingverband van de gemeenten Amersfoort, Baarn, Bunschoten, Eemnes, Leusden, Soest en Woudenberg

Starters en opheffingen Aantal starters in de regio Amersfoort gedaald in het eerste half jaar van 2012, maar nog steeds erg omvangrijk In het eerste halfjaar van 2012 zijn er in de regio Amersfoort circa 1.500 ondernemingen gestart. Vanaf 2006 is het aantal starters sterk toegenomen, met name sinds de intrede van de economische crisis. Mensen in loondienst verloren hun baan en zijn zelf gaan ondernemen. Dit heeft geresulteerd in een record aantal starters, namelijk 1.620, in het eerste halfjaar van 2011. Het aantal starters in het eerste halfjaar van 2012 ligt weliswaar circa 8% lager dan dit aantal, maar is vergeleken met de voorgaande periode nog erg omvangrijk. Overigens tonen de statistieken dat het aantal starters in het eerste halfjaar continu groter is dan in het tweede halfjaar. Aantal opheffingen in de regio Amersfoort in het eerste halfjaar van 2012 fors hoger Behalve het aantal starters, is ook het aantal opgeheven ondernemingen (inclusief faillissementen) in de regio Amersfoort in de afgelopen jaren sterk opgelopen. Als gevolg van de economische crisis en de verminderde marktruimte is het aantal opheffingen sinds 2008, op het tweede halfjaar van 2010 na, continu gegroeid. In het eerste halfjaar van 2012 bedroeg het aantal opheffingen maar liefst 1.215. Daarmee ligt het aantal opheffingen maar liefst 36% hoger dan in het eerste halfjaar van 2011. Het aantal opheffingen in de regio Amersfoort was nog nooit zo omvangrijk. Natuurlijke aanwas in het eerste half jaar van 2012 beduidend kleiner dan een jaar eerder De natuurlijke aanwas, het saldo van starters minus opheffingen, is vanaf 2006 continu positief geweest. Er waren dus altijd meer starters dan opheffingen. Voor de economische crisis groeide de natuurlijke aanwas echter behoorlijk, terwijl sinds de intrede van de economische crisis het verschil tussen het aantal starters en opheffingen minder groot was. In het eerste halfjaar van 2012 bedroeg de natuurlijke aanwas nog circa +280, terwijl deze in het eerste halfjaar van 2011 nog circa + 730 was. Een afname van ruim 60%, die het gevolg is van een daling van het aantal starters en een sterke groei van het aantal opheffingen in het eerste halfjaar van 2012. Aantal starters en opheffingen regio Amersfoort, 2006 Q1 + Q2 - 2012 Q1 + Q2 Bron: Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland. 2.000

1.500

1.000

500

Starters

2012 Q1 + Q2

2011 Q3 + Q4

2011 Q1 + Q2

2010 Q3 + Q4

2010 Q1 + Q2

2009 Q3 + Q4

2009 Q1 + Q2

2008 Q3 + Q4

2008 Q1 + Q2

2007 Q3 + Q4

2007 Q1 + Q2

2006 Q3 + Q4

2006 Q1 + Q2

0

Opheffingen

Nagenoeg evenveel starters in regio Amersfoort als in Nederland In het eerste halfjaar van 2012 was het aantal starters in de regio Amersfoort nagenoeg gelijk aan het aantal starters in Nederland. De regio Amersfoort kende namelijk 4,3 starters en Nederland 4,5 starters per 100 vestigingen. Op enkele uitzonderingen na, is het aantal starters per 100 vestigingen in de regio Amersfoort sinds 2006 altijd kleiner geweest dan in Nederland. Echter, dit verschil was meestal beperkt, alleen in 2006 en het tweede halfjaar van 2010 waren er in de regio Amersfoort verhoudingsgewijs duidelijk minder starters dan in Nederland.

7


Aantal starters per 100 vestigingen Regio Amersfoort en Nederland, 2006 Q1+Q2 - 2012 Q1+Q2 Bron: Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland. 5,0

4,5

4,0

3,5

Regio Amersfoort

2012 Q1 + Q2

2011 Q3 + Q4

2011 Q1 + Q2

2010 Q3 + Q4

2010 Q1 + Q2

2009 Q3 + Q4

2009 Q1 + Q2

2008 Q3 + Q4

2008 Q1 + Q2

2007 Q3 + Q4

2007 Q1 + Q2

2006 Q3 + Q4

2006 Q1 + Q2

3,0

Nederland

Ook het aantal opheffingen in regio Amersfoort en Nederland nagenoeg gelijk Het aantal opheffingen in de regio Amersfoort was in het eerste halfjaar van 2012, net als het aantal starters, verhoudingsgewijs nagenoeg gelijk aan dat in Nederland. Sinds 2006 is het aantal opheffingen per 100 vestigingen in Amersfoort doorgaans iets kleiner dan in Nederland. In 2010 en 2011 was dit verschil groter dan in het eerste halfjaar van 2012. Aantal opheffingen per 100 vestigingen Regio Amersfoort en Nederland, 2006 Q1+Q2 - 2012 Q1+Q2 Bron: Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland.

4,0

3,5

3,0

2,5

Regio Amersfoort

2012 Q1 + Q2

2011 Q3 + Q4

2011 Q1 + Q2

2010 Q3 + Q4

2010 Q1 + Q2

2009 Q3 + Q4

2009 Q1 + Q2

2008 Q3 + Q4

2008 Q1 + Q2

2007 Q3 + Q4

2007 Q1 + Q2

2006 Q3 + Q4

2006 Q1 + Q2

2,0

Nederland

Het aantal starters in de regio Amersfoort is in de meeste sectoren afgenomen in het eerste halfjaar van 2012 Ruim 1.000 van de 1.500 starters, tweederde van alle starters, in de regio Amersfoort in het eerste halfjaar van 2012 behoorde tot de 2 dienstensectoren . Dit is echter geen bijzondere bevinding, aangezien dit ook de grootste sectoren zijn.

2

Adviesdiensten Facilitaire diensten Persoonlijke diensten Algemene diensten

: rechtskundige/administratieve diensten, economische diensten, ingenieursbureaus, reclamebureaus. : automatiseringsdiensten, onderzoek/ontwikkeling, verhuurbedrijven, milieubedrijven, schoonmaakbedrijven, uitzendbureaus/beveiliging, fotografie, : onroerend goed, cultuur, recreatie, wasserij, stomerij, kapper, schoonheidsverzorging, overige. : nutsbedrijven, overheid en onderwijs, gezondheid en welzijn, maatschappelijke organisaties.

Bron: Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland.

8


Indien wordt gekeken naar het aantal starters per 100 vestigingen, blijkt dat er niet alleen in de dienstensectoren veel ondernemingen gestart zijn, maar ook in de sectoren horeca, vervoer, bouw en detailhandel. In de toonaangevende dienstensectoren was het aantal starters per 100 vestigingen in de regio Amersfoort kleiner dan in Nederland. In de groothandel was dit verschil nog beduidend groter. Andersom kende de regio Amersfoort in het eerste halfjaar van 2012 meer starters dan Nederland in de sectoren horeca en vervoer. Ten opzichte van het eerste halfjaar in 2011 kende de regio Amersfoort in het eerste half jaar van 2012 in de meeste sectoren minder starters per 100 vestigingen. Met name in de sectoren facilitaire diensten en groothandel waren er minder starters. Deze afname was beduidend sterker dan in Nederland. In de regio Amersfoort is slechts in een paar sectoren het aantal starters per 100 vestigingen toegenomen. Hiervan was vooral sprake in de sector horeca, een beeld dat landelijk niet geconstateerd werd.

Landbouw

Regio Amersfoort

Nederland

4,5

3,3

3,8

2,0

3,1

2,0

3,6

3,2

2,5

2,0

2,2

2012 Q1 + Q2

2011 Q3 + Q4

2011 Q1 + Q2

2010 Q3 + Q4

2010 Q1 + Q2

2009 Q3 + Q4

2009 Q1 + Q2

2008 Q3 + Q4

2008 Q1 + Q2

2007 Q3 + Q4

2007 Q1 + Q2

Economische sector

2006 Q3 + Q4

Aantal starters per 100 vestigingen regio Amersfoort en Nederland naar economische sector, 2006 Q1 + Q2 - 2012 Q1 + Q2 2006 Q1 + Q2

Tabel 1

1,4

2,3

Industrie

2,3

1,6

2,5

2,0

2,0

1,6

1,8

2,0

2,3

3,0

3,6

3,4

2,8

Bouw

5,6

5,8

6,7

5,1

5,4

4,5

3,6

2,1

3,3

3,4

5,0

3,8

4,6

Groothandel

2,4

1,6

2,7

1,8

2,5

1,5

1,8

1,2

2,3

2,2

2,7

2,0

1,1

Detailhandel

3,3

3,0

2,8

3,0

4,2

3,2

3,6

4,2

4,7

4,6

5,0

4,3

4,4

Horeca

4,4

4,1

3,6

2,1

3,4

2,4

3,5

3,1

4,4

3,5

3,6

3,4

4,9

Vervoer

4,1

2,7

3,6

1,9

5,0

3,8

3,2

3,8

3,8

5,5

5,0

4,1

4,9

Financiën

0,3

0,3

0,6

0,5

0,5

0,4

0,2

0,7

1,0

0,7

1,4

1,2

1,0

Adviesdiensten

3,4

3,5

4,0

3,9

4,2

4,0

3,8

3,4

3,5

3,8

4,1

4,0

4,1

Facilitaire diensten

5,2

4,0

5,6

5,8

6,5

5,3

4,5

5,0

5,8

5,7

7,6

5,4

6,0

Persoonlijke diensten

5,8

4,0

5,9

5,2

6,6

5,7

5,9

5,2

5,1

5,3

5,2

5,4

5,0

Algemene diensten

5,7

5,3

8,7

8,2

10,4

11,6

11,5

10,5

8,1

8,2

6,6

7,0

5,6

Landbouw

3,4

2,6

3,7

2,9

3,8

2,9

2,9

2,6

1,9

1,5

1,7

1,3

1,7

Industrie

2,6

2,5

2,8

2,3

2,6

2,1

1,9

2,0

2,3

2,7

3,0

2,4

2,7

Bouw

7,4

6,6

8,2

6,3

7,4

5,4

4,0

3,2

4,0

4,0

5,4

4,1

4,6

Groothandel

2,7

2,3

2,6

2,1

2,5

2,0

2,1

2,1

2,4

2,4

2,8

2,3

2,6

Detailhandel

3,9

3,1

3,8

3,1

3,7

3,0

3,5

3,6

4,4

4,0

4,5

3,9

4,4

Horeca

2,8

2,3

2,8

2,4

2,9

2,5

2,9

2,9

3,6

3,5

4,1

3,4

4,1

Vervoer

2,8

2,7

3,1

2,8

3,2

3,0

2,6

2,7

3,2

3,5

3,7

3,5

4,2

Financiën

0,9

0,8

0,8

0,8

0,7

0,7

0,5

0,7

0,8

1,2

1,1

0,9

0,8

Adviesdiensten

4,3

4,0

4,8

4,4

5,1

4,6

4,3

3,9

4,2

4,3

4,8

4,2

4,5


5,4

5,0

6,1

5,3

6,2

5,7

5,6

5,5

6,0

5,9

6,6

5,8

6,4


5,1

4,6

5,9

5,0

6,0

5,7

6,1

6,0

5,6

5,4

5,7

5,2

5,5

Algemene diensten

6,2

6,0

7,8

7,6

9,4

11,0

10,9

11,3

7,7

7,7

7,0

6,3

6,2


9


Aandeel starters regio Amersfoort naar economische sector, 2012 Q1 + Q2 Bron: Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland.

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Landbouw Industrie Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer Financiën Adviesdiensten Facilitaire diensten Persoonlijke diensten Algemene diensten

Vooral meer opheffingen in de industrie en detailhandel in de regio Amersfoort in het eerste halfjaar van 2012 De meeste ondernemingen die in het eerste halfjaar van 2012 zijn opgeheven behoorden tot de sector detailhandel. De sector detailhandel en de dienstensectoren tezamen bevatten 72% van de opheffingen. Wanneer het aantal opheffingen per 100 vestigingen berekend wordt, is detailhandel de sector met het grootste aantal opheffingen. Ook in de sector vervoer waren er in het eerste halfjaar van 2012 in de regio Amersfoort relatief veel opheffingen. Dit zijn voorbeelden van sectoren die conjunctuurgevoelig zijn. In een periode dat een economie groeit of krimpt, ontwikkelt het aantal starters en opheffingen zich in dergelijk sectoren sterk. De sectoren landbouw en financiën kenden de minste opheffingen. In de meerderheid van de sectoren, waaronder de toonaangevende dienstensectoren, kende de regio Amersfoort minder opheffingen per 100 vestigingen dan Nederland. Andersom waren er in de sectoren industrie, detailhandel en vervoer in de regio Amersfoort verhoudingsgewijs meer opheffingen dan in Nederland. Vergeleken met het eerste halfjaar van 2011 is het aantal opheffingen in de regio Amersfoort in slechts twee sectoren (horeca en algemene diensten) niet gegroeid. In alle andere sectoren nam het aantal opheffingen toe. Met name in de industrie en detailhandel constateren we beduidend meer opheffingen dan een jaar geleden. In Nederland is de toename van het aantal opheffingen in deze twee sectoren, net als in de meeste andere sectoren, beduidend minder groot. Aandeel opheffingen regio Amersfoort naar economische sector, 2012 Q1 + Q2 Bron: Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland.

0%

5%

10%

15%

20%

Landbouw Industrie Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer Financiën Adviesdiensten Facilitaire diensten Persoonlijke diensten Algemene diensten

10


Landbouw

Regio Amersfoort

Nederland

1,4

1,0

1,8

3,3

1,8

1,3

1,9

1,7

0,8

1,2

0,7

2012 Q1 + Q2

2011 Q3 + Q4

2011 Q1 + Q2

2010 Q3 + Q4

2010 Q1 + Q2

2009 Q3 + Q4

2009 Q1 + Q2

2008 Q3 + Q4

2008 Q1 + Q2

2007 Q3 + Q4

2007 Q1 + Q2

Economische sector

2006 Q3 + Q4

Aantal opheffingen per 100 vestigingen regio Amersfoort en Nederland naar economische sector, 2006 Q1 + Q2 - 2012 Q1 + Q2 2006 Q1 + Q2

Tabel 2

1,6

1,8

Industrie

2,4

0,9

2,5

2,5

1,6

1,8

3,1

3,3

2,0

3,2

1,3

2,5

3,7

Bouw

2,3

2,2

2,3

2,6

2,3

2,4

3,1

2,3

3,0

2,5

2,4

2,2

3,4

Groothandel

3,7

1,7

2,8

3,2

2,7

2,8

3,2

3,4

2,3

2,7

2,5

2,7

3,1

Detailhandel

2,8

2,7

3,4

3,3

3,0

3,3

3,1

3,3

2,6

3,8

3,3

3,4

5,5

Horeca

3,5

1,0

4,5

2,7

3,4

3,2

3,2

4,1

3,1

3,9

4,6

4,0

3,9

Vervoer

3,1

3,1

3,6

3,1

2,9

2,6

4,6

3,3

2,9

4,0

3,4

3,8

4,6

Financiën

1,8

1,3

2,6

1,1

1,6

1,9

2,6

3,0

1,4

2,6

1,6

2,7

1,8

Adviesdiensten

2,6

2,0

2,3

2,4

2,0

2,1

2,3

2,3

1,8

2,4

2,3

2,1

2,9


4,1

1,9

3,6

3,5

3,2

3,0

3,4

3,2

3,6

3,2

3,0

3,8

3,9


3,3

1,8

3,3

2,9

2,5

3,0

3,3

3,4

2,0

2,5

2,6

2,5

3,1

Algemene diensten

3,9

0,4

3,4

3,2

2,0

3,7

2,3

3,8

1,7

2,9

3,5

2,4

3,4

Landbouw

1,8

1,6

1,9

1,7

1,8

1,7

2,1

1,9

1,4

1,4

1,5

1,3

1,7

Industrie

2,2

1,9

2,1

2,1

1,8

2,2

2,3

2,4

2,2

2,3

2,4

2,4

2,8

Bouw

2,6

2,5

2,7

2,8

2,8

3,0

3,5

3,4

3,6

3,2

3,1

2,9

3,5

Groothandel

3,1

2,8

3,0

3,1

2,8

3,2

2,9

3,2

2,7

3,0

2,9

2,9

3,5

Detailhandel

3,2

2,9

3,3

3,3

3,2

3,5

3,3

3,4

3,1

3,5

4,0

4,1

5,0

Horeca

3,1

3,0

2,9

2,7

3,1

3,1

3,0

3,1

3,1

3,4

4,0

3,9

4,4

Vervoer

3,0

3,0

2,8

2,9

2,8

3,0

3,0

3,2

3,0

3,3

3,5

3,6

4,1

Financiën

2,1

1,9

2,1

2,1

1,7

2,1

1,8

2,3

1,9

2,4

2,8

2,7

2,8

Adviesdiensten

2,6

2,3

2,3

2,5

2,2

2,6

2,4

2,7

2,3

2,7

2,6

2,5

3,1


3,3

3,1

3,2

3,4

3,1

3,5

3,4

3,7

3,2

3,6

3,5

3,5

4,1


3,0

2,7

3,0

3,1

2,8

3,2

3,0

3,3

2,6

3,0

3,0

2,8

3,5

Algemene diensten

2,6

2,3

2,5

2,8

2,5

3,0

2,5

3,4

2,3

2,6

2,8

2,6

3,4


11


Prestaties en verwachtingen van ondernemers Ondernemers beoordeelden het economisch klimaat in het eerste halfjaar van 2012 fors slechter dan een jaar eerder 3 De COEN toont voor het eerste halfjaar van 2012 dat de ondernemers in de regio Amersfoort nog erg pessimistisch zijn over hun gerealiseerde en verwachte bedrijfsprestaties. Hoewel het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) een lichte groei van de Nederlandse economie in het eerste en tweede kwartaal van 2012 rapporteerde, is een economisch herstel in de regio Amersfoort nog niet zichtbaar. Wel is het economische klimaat in de eerste twee kwartalen van 2012 licht hersteld ten opzichte van de zeer negatieve score eind 2011. Desondanks beoordeelden de ondernemers in de regio Amersfoort het economisch klimaat nog erg 4 negatief . Ruim een derde van hen heeft het economisch klimaat in het tweede kwartaal van 2012 zien verslechteren, terwijl slechts 4% een verbetering van het economisch klimaat waarnam. Per saldo beoordelen de ondernemers in de regio Amersfoort het economisch klimaat, met een score van circa -30%, nog zeer negatief. De ondernemers in de regio Amersfoort beoordeelden hun economisch klimaat overigens nagenoeg even slecht als de ondernemers in heel Nederland. Op korte termijn voorzien de ondernemers vrijwel geen herstel van het economisch klimaat. De ondernemers in heel Nederland voorzien een enigszins minder negatief economisch klimaat, echter het verschil blijft beperkt. Een positief saldo, waarbij er meer ondernemers het economisch klimaat zien verbeteren dan verslechteren, lijkt voorlopig nog een illusie. Herstel van de omzet volgens ondernemers nog zeer twijfelachtig Ook de omzet wordt door de ondernemers in de regio Amersfoort nog overwegend negatief beoordeeld5. In het eerste kwartaal van 2012 zag per saldo 6% van de ondernemers in de regio Amersfoort de omzet afnemen. Dit is een verslechtering ten opzichte van het eerste kwartaal in 2011, toen de ondernemers in de regio Amersfoort per saldo positief gestemd waren over hun omzet en een herstel hiervan in de maak leek. Echter, hiervan is nog geen sprake. Wel beoordeelden de ondernemers in de regio Amersfoort hun omzet in het tweede kwartaal van 2012 per saldo positief. Dit is hoofdzakelijk het gevolg van seizoenseffecten. Hoewel dit saldo wel positiever was dan in het tweede kwartaal van 2012, is het zeer twijfelachtig of zich opnieuw een herstel van de omzet zal voordoen. Zeker aangezien het verwachte omzetsaldo van ondernemers in de regio Amersfoort op korte termijn beduidend negatiever is dan in de voorgaande jaren. Op korte termijn verwacht bijna een derde van de ondernemers in de regio Amersfoort een omzetverlies. Ondernemers in heel Nederland zijn over hun verwachte omzet per saldo slechts iets minder negatief. Ook in het eerste halfjaar van 2012 deden de ondernemers in de regio Amersfoort wat dit betreft niet onder voor de ondernemers in heel Nederland. Ondernemers zien export enigszins opleven, maar vooruitzichten blijven somber Positief nieuws voor de regio Amersfoort is dat de ondernemers hun export per saldo weer positief beoordeelden in het eerste halfjaar van 20126. Er waren dus meer ondernemers die een groei van de buitenlandse omzet constateerden dan ondernemers die een afname hiervan zagen. Echter, het positieve saldo is echter zeer gering. Overigens beoordeelden de ondernemers in de regio Amersfoort de export in het eerste halfjaar van 2012 nog wel negatiever dan in het eerste halfjaar van 2011. Aangezien de export getypeerd wordt als motor van de economie, is het van belang te kijken naar het verwachte exportsaldo. Daarom is het een tegenvaller voor de regionale economie dat ondernemers in de regio Amersfoort verwachten, dat op korte termijn per saldo hun buitenlandse omzet juist weer zal afnemen. Slechts 10% van de ondernemers in de regio Amersfoort voorziet op korte termijn een exportgroei. In heel Nederland is dit circa 18%, waardoor men landelijk per saldo beduidend positiever is over de export op korte termijn.

3

De Conjunctuur Enquête Nederland (COEN) wordt sinds eind 2008 eenmaal per kwartaal uitgevoerd onder de ondernemers in Nederland, zo ook in de regio Eemland. Behalve de gemeente die behoren tot de regio Amersfoort, behoren ook de gemeenten Renswoude en Scherpenzeel tot Eemland. Om onduidelijkheid te voorkomen is er in deze monitor voor gekozen om Eemland aan te duiden als de regio Amersfoort. De COEN brengt vier keer per jaar de belangrijkste ontwikkelingen en verwachtingen van het Nederlandse bedrijfsleven in kaart, uitgesplitst naar regio en bedrijfstak. Daarbij wordt in de analyse en de vraagstelling ingespeeld op actuele ontwikkelingen. De enquête is gebaseerd op kwalitatieve verwachtingen van ondernemingen en geeft daarom een stemmingsbeeld van ondernemers over de huidige en toekomstige gang van zaken. 4

Aan de geënquêteerde ondernemers is gevraagd of het economisch klimaat in de afgelopen drie maanden voor hun onderneming verbeterd, gelijk gebleven of verslechterd is en of het in de komende drie maanden zal verbeteren, gelijk zal blijven of zal verslechteren. 5

Aan de geënquêteerde ondernemers is gevraagd of de omzet in de afgelopen drie maanden voor hun onderneming gegroeid, gelijk gebleven of gedaald is en of het in de komende drie maanden zal groeien, gelijk zal blijven of zal dalen. 6

Aan de geënquêteerde ondernemers is gevraagd of de export in de afgelopen drie maanden voor hun onderneming gegroeid, gelijk gebleven of gedaald is en of het in de komende drie maanden zal groeien, gelijk zal blijven of zal dalen.

12


Ondernemers waren ook in het eerste halfjaar van 2012 nog fors negatief over de personeelssterkte Door de tegenvallende ontwikkeling van het economisch klimaat, de omzet en de export beoordeelden de ondernemers in de regio Amersfoort ook hun personeelssterkte in het eerste halfjaar van 2012, en met name in het tweede kwartaal, per saldo fors negatief7. In het tweede kwartaal moest een kwart van de ondernemers in de regio Amersfoort het personeelsbestand inkrimpen, terwijl slechts 12% het personeelsbestand uitbreidde. Het voorzichtige herstel van de personeelssterkte van eind 2011 heeft zich niet doorgezet. Ondernemers in heel Nederland zijn een fractie minder negatief over hun personeelssterkte, maar het verschil met de regio Amersfoort is niet aanzienlijk. Slechts nieuws is, dat de ondernemers in de regio Amersfoort op korte termijn per saldo een forse verslechtering verwachten van de personeelssterkte. Nagenoeg een derde van hen denkt op korte termijn het personeelsbestand te moeten inkrimpen. Ook in heel Nederland zal de personeelssterkte naar verwachting verslechteren, echter niet zo sterk als in de regio Amersfoort. Vooral ondernemers in de bouwsector zijn erg negatief over hun personeelssterkte. De voorziene ineenzakking van de personeelssterkte is onder andere het gevolg van de negatieve verwachtingen van het economisch klimaat, de omzet en de export. Econom is ch klim aat (re alisatie e n ve rw achting) regio Am ers foort e n Ne derland, 2009 Q4-2012 Q3 Bron: Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland. 20

saldo (positief - negatief)

10

0

-10

-20

-30

Nederland - realisatie Nederland - verw achting

2012, Q3

2012, Q2

2012, Q1

2011, Q4

2011, Q3

2011, Q2

2011, Q1

2010, Q4

2010, Q3

2010, Q2

2010, Q1

2009, Q4

-40

Regio Amersf oort - realisatie Regio Amersf oort - verw achting

Om zet (realisatie en verw achting) regio Am ersfoort en Nederland, 2009 Q4-2012 Q3 Bron: Kamer van Koophandel Gooi, Eem- en Flevoland. 40


30 20 10 0 -10 -20


2012, Q3

2012, Q2

2012, Q1

2011, Q4

2011, Q3

2011, Q2

2011, Q1

2010, Q4

2010, Q3

2010, Q2

2010, Q1

2009, Q4

-30

Regio Amersfoort - realisatie Regio Amersfoort - verw achting

7

Aan de geënquêteerde ondernemers is gevraagd of de personeelssterkte in de afgelopen drie maanden voor hun onderneming verbeterd, gelijk gebleven of verslechterd is en of het in de komende drie maanden zal verbeteren, gelijk zal blijven of zal verslechteren.

13


Export (realisatie en verw achting) regio Am ersfoort en Nederland, 2009 Q4-2012 Q3 Bron: Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland. 40,0%


30,0%

20,0%

10,0%

0,0%

-10,0%


2012, Q3

2012, Q2

2012, Q1

2011, Q4

2011, Q3

2011, Q2

2011, Q1

2010, Q4

2010, Q3

2010, Q2

2010, Q1

2009, Q4

-20,0%


Personeelssterkte (realisatie en verw achting) regio Am ersfoort en Nederland, 2009 Q4-2012 Q3 Bron: Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland. 10

0

-5

-10

-15

-20


2012, Q3

2012, Q2

2012, Q1

2011, Q4

2011, Q3

2011, Q2

2011, Q1

2010, Q4

2010, Q3

2010, Q2

2010, Q1

-25 2009, Q4


5


14


Arbeidsmarkt De arbeidsmarkt in de regio Amersfoort: een kwantitatieve én kwalitatieve analyse In deze Monitor Economische Ontwikkeling regio Amersfoort wordt de regionale arbeidsmarkt zowel met een kwantitatieve, als kwalitatieve analyse in beeld gebracht. In de kwantitatieve analyse wordt achtereenvolgens ingegaan op indicatoren als de bruto en netto participatiegraad, het aantal niet-werkende werkzoekenden en het aantal openstaande vacatures. Aangezien op basis van deze indicatoren de duurzame arbeidsmarkt in de regio slechts gedeeltelijk verkend wordt, is tevens kwalitatief onderzoek verricht. Dit onderzoek 'Werkgevers over het ondersteunen van hun werknemers' is uitgevoerd en opgesteld door de gemeente Amersfoort in 2012. Aanleiding voor de verkenning is de wens van de gemeente Amersfoort om werkgevers in de regio te bewegen meer te doen aan het ondersteunen van werknemers om hun vaardigheden en capaciteiten te behouden. Dit in navolging van het advies van de REO aan de gemeente om zich te richten op onder andere het versterken van de inzetbaarheid van (potentiële) werknemers in de regio. De aandacht is daarbij vooral gericht op een paar doelgroepen, die naar verwachting meer risico lopen om niet meer voldoende gekwalificeerd te zijn voor hun werk en uitvallen. Het gaat daarbij met name om ouderen en om werknemers met een lage opleiding. Er zijn acht werkgevers in de regio Amersfoort geïnterviewd over wat zij doen om de capaciteiten en vaardigheden van hun werknemers op peil te houden. De bedrijven verschilden qua aantallen werknemers (35 tot 1200) en behoorden tot verschillende sectoren (ict, zorg, techniek, verhuisbranche). De interviews zijn gehouden met directeuren en HRM-managers. De belangrijkste resultaten van het onderzoek van de gemeente Amersfoort zijn in deze monitor weergegeven in enkele uitgelichte kaders. Bron: gemeente Amersfoort (2012), 'Werkgevers over het ondersteunen van hun werknemers'.

Netto en bruto participatiegraad en werkloosheidspercentage Netto participatiegraad in regio Amersfoort gegroeid De netto participatiegraad, ook bekend als de banenindex, in de regio Amersfoort bedroeg in 2011 0,70. De netto participatiegraad staat voor de verhouding tussen het totaal aantal banen (fulltime + parttime) en de potentiële beroepsbevolking (aantal 15- tot 64jarigen). Dit cijfer geeft aan dat er voor 70% van de inwoners van de regio Amersfoort een baan beschikbaar is in de regio. In 2006 was de netto participatiegraad lager, namelijk 0,68. Doordat het aantal banen verhoudingsgewijs sterker is gegroeid dan de potentiële beroepsbevolking is de netto participatiegraad toegenomen. In 2011 was er dus voor meer inwoners van de regio Amersfoort een baan beschikbaar in de eigen regio. Landelijk constateren we ook een positieve ontwikkeling. Daar is de netto participatiegraad gegroeid van 0,70 in 2006 tot 0,73 in 2011. Niet voor gehele beroepsbevolking regio Amersfoort een baan beschikbaar in de eigen regio De bruto participatiegraad, de verhouding tussen de beroepsbevolking en de potentiële beroepsbevolking, bedroeg in 2011 0,73. Dit is een toename ten opzichte van 2006, toen de bruto participatiegraad 0,71 was. Er van uitgaande dat werken wonen volgt, wordt door deze groei van het aanbod aan arbeidskrachten het vestigingsklimaat in de regio positief beïnvloedt. Het aanbod aan arbeidskrachten is steeds meer bepalend voor de concurrentiekracht van een regio. Een krimp van de (beroeps)bevolking kan een negatief effect hebben op het vestigingsklimaat. Van een dergelijk krimp is in de regio Amersfoort echter nog geen sprake op korte termijn. In het geval van een gezonde woon-werkbalans is de netto participatiegraad gelijk aan de bruto participatiegraad. Dan is er namelijk voor iedere inwoner in de regio die zich actief aanbiedt op de arbeidsmarkt een baan in de regio beschikbaar. In de regio Amersfoort was in 2011 de bruto participatiegraad groter dan de netto participatiegraad. Net als in het jaar 2006 overigens. Dit betekent dat er niet voor alle inwoners van de regio die zich actief op de arbeidsmarkt aanbieden er dus een baan beschikbaar was in de eigen regio. Voor de werkgelegenheid is de regio Amersfoort dus afhankelijk van omringende regio's. De uitgaande pendelcijfers van de gemeente Amersfoort tonen aan dat meer dan de helft van de Amersfoortse werkzame beroepsbevolking werkt buiten de eigen gemeente. Dit is niet alleen het geval omdat er niet voldoende banen zijn, maar ook omdat een deel van het aanbod en de vraag naar arbeid niet aansluiten op elkaar. Op nationaal niveau is de netto participatiegraad overigens wel groter dan de bruto participatiegraad. In Nederland is het aantal banen groter dan de beroepsbevolking. Deze toename was sterker dan in de regio Amersfoort, doordat het aantal banen sterker is gegroeid. Werkloosheidspercentage regio Amersfoort afgenomen Desondanks beschikt niet iedereen die zich actief aanbiedt op de arbeidsmarkt over een baan. Hierdoor is er sprake van een werkloze beroepsbevolking. De omvang van de werkloze beroepsbevolking in de regio Amersfoort bedroeg in 2011 circa 5.000 personen. In absolute zin is dit een afname van 1.000 personen ten opzichte van 2006. Doordat de omvang van de beroepsbevolking is toegenomen 8 is ook het werkloosheidspercentage in de regio Amersfoort gedaald in de periode 2006-2011. In 2011 bedroeg deze nog 3,4% . Daarmee scoort de regio Amersfoort beduidend beter dan heel Nederland, dat een werkloosheidspercentage kende van 5,4% in 2011.

8 Dit percentage zal in werkelijkheid hoger liggen, doordat voor de gemeente Nijkerk de omvang van de werkloze beroepsbevolking niet bekend is.

15


Arbeidsmarktindicatoren voor de regio Amersfoort en Nederland, 2006 en 20119

Tabel 3

Regio Amersfoort Indicator

Nederland

2006

2011

2006

2011

Bevolking

305.000

317.100

16.334.200

16.655.800

Potentiële beroepsbevolking11

199.700

200.600

10.952.000

10.994.000

Beroepsbevolking

141.800

145.500

7.507.000

7.811.000

Werkzame beroepsbevolking13

128.600

139.900

7.097.000

7.392.000

135.700

140.400

7.662.800

8.059.900

6.000

5.000

410.000

419.000

4,2%

3,4%

5,5%

5,4%

0,71

0,73

0,69

0,71

0,68

0,70

0,70

0,73

10

12

Werkzame personen (aantal banen)

14

Werkloze beroepsbevolking15 16

Werkloosheidspercentage Bruto participatiegraad17

Netto participatiegraad ( = banenindex)

18

Bron: CBS Statline, Gewest Gooi en Vechtstreek & LISA.

Beroepsbevolking naar leeftijd en opleidingsniveau (Potentiële/werkzame) beroepsbevolking bestaat vooral uit 35- tot 45-jarigen en 45- tot 55-jarigen Indien de (potentiële/werkzame) beroepsbevolking geanalyseerd wordt naar leeftijdsklasse, blijkt deze in de regio Amersfoort voornamelijk te bestaan uit 35- tot 45-jarigen en 45- tot 55-jarigen. De overige leeftijdsklassen zijn minder omvangrijk. Wel is wat betreft de potentiële beroepsbevolking alleen het aantal in de leeftijdsklasse 25 tot 35 jaar toegenomen in de periode 2006-2011. In de andere klassen nam de omvang hiervan juist af. (Werkzame) beroepsbevolking groeit in vrijwel alle leeftijdsklassen, met name onder ouderen Wel is de beroepsbevolking (iedereen die zich actief aanbiedt op de arbeidsmarkt) in alle klassen vanaf 25 jaar gegroeid. Procentueel nam de beroepsbevolking in de leeftijdsklasse 55 tot 65 jaar het sterkste toe; op nationaal niveau was deze toename overigens nog veel sterker. Steeds meer ouderen bieden zich actief aan op de arbeidsmarkt en willen langer door werken. Voor hen is het van belang dat zij beschikken over de juiste competenties om het aangeboden werk te kunnen verrichten. Het aandeel van de beroepsbevolking dat ook daadwerkelijk werkzaam is, is in de leeftijdsklasse 55 tot 65 jaar niet veel kleiner dan in andere leeftijdsklassen. Het gesuggereerde probleem, dat ouderen in vergelijking met andere leeftijdsklassen onvoldoende kennis of competenties hebben om bepaalde banen goed te kunnen uitvoeren, blijkt vooralsnog niet uit onderstaande statistieken. Behalve in de oudste onderscheiden leeftijdscategorie is de beroepsbevolking en werkzame beroepsbevolking toegenomen in de klassen 25 tot 35 jaar, 35 tot 45 jaar en 45 tot 55 jaar. Voor de twee laatstgenoemde klassen geldt dat, net als in de klasse 55 tot 65 jaar, het aandeel van de potentiële beroepsbevolking dat zich actief aanbiedt op de arbeidsmarkt sterk is gegroeid in de periode 20062011. Waar het vroeger normaal was dat alleen de man werkte, is het daarna gebruikelijk geworden dat ook de vrouw werkt. Daarnaast heeft de economische crisis er ook toe geleid dat meer mensen zich actief zijn gaan aanbieden op de arbeidsmarkt.

9 De arbeidsmarktindicatoren voor de regio Amersfoort zijn exclusief gegevens voor de gemeente Eemnes. Deze zijn niet beschikbaar. 10 Het aantal inwoners op 1 januari van het betreffende jaar. 11 Alle personen van 15 tot 65 jaar (exclusief personen in inrichtingen, instellingen en tehuizen).

12 Alle personen (15 tot 65 jaar) die tenminste twaalf uur per week werken, of werk hebben aanvaard waardoor ze tenminste twaalf uur per week gaan werken, of verklaren ten minste twaalf uur per week te willen werken, daarvoor beschikbaar zijn en activiteiten ontplooien om werk voor ten minste twaalf uur per week te vinden. 13 Personen (15 tot 65 jaar) en betaald werk hebben van twaalf uur of meer per week. 14 Is het totaal (fulltime + parttime) aantal werkzame personen.

15 Personen (15 tot 65 jaar) zonder werk, of met werk voor minder dan twaalf uur per week, die actief op zoek zijn naar betaald werk voor twaalf uur of meer per week en die daarvoor direct beschikbaar zijn. Voor de gemeente Nijkerk is dit aantal niet bekend. 16 De werkloze beroepsbevolking als percentage van de beroepsbevolking.

17 Het aandeel van de (werkzame en werkloze) beroepsbevolking in de potentiële beroepsbevolking. 18 Het aandeel van de werkzame personen in de potentiële beroepsbevolking.

16


Minder jongeren in de regio Amersfoort bieden zich aan op de arbeidsmarkt Opvallend is dat de omvang van de jongste leeftijdsklasse, de 15-25 jarigen, sterk is afgenomen in de regio Amersfoort vergeleken met heel Nederland. Zeker wat betreft de beroepsbevolking en de werkzame beroepsbevolking. Steeds minder jongeren bieden zich actief aan op de arbeidsmarkt en steeds minder jongeren, die zouden kunnen werken, hebben een baan. Een verklaring hiervoor kan zijn dat jongeren er tegenwoordig steeds meer voor kiezen om langer door te studeren en niet te gaan werken, omdat het vooruitzicht voor hen op een baan slecht is als gevolg van de economische crisis. Overigens is 90% van de jongeren die zich actief aanbieden op de arbeidsmarkt 'gewoon' werkzaam. Daarmee ligt dit aandeel wel iets lager dan in andere leeftijdsklassen, maar was dit aandeel in 2011 groter dan in 2006. Tabel 4

(Potentiële/werkzame) beroepsbevolking regio Amersfoort naar leeftijdsklasse, 2006 en 2011 19

Potentiële beroepsbevolking Leeftijdsklasse

Beroepsbevolking (als % van de potentiële beroepsbevolking)

Werkzame beroepsbevolking (als % van de beroepsbevolking)

2006

2011

2006

2011

15 tot 25 jaar

34.800

34.100

48,3%

41,6%

86,9%

2006

91,5%

2011

25 tot 35 jaar

32.900

35.200

89,4%

87,5%

96,3%

96,4%

35 tot 45 jaar

50.000

48.200

82,8%

88,6%

94,7%

97,4%

45 tot 55 jaar

45.200

45.000

81,4%

84,4%

96,5%

97,1%

55 tot 65 jaar

37.800

37.100

48,9%

53,4%

93,0%

94,4%

Bron: CBS Statline.

Tabel 5

Ontwikkeling (potentiële/werkzame) beroepsbevolking regio Amersfoort en Nederland naar leeftijdsklasse, 2006-2011 20 Potentiële beroepsbevolking

Leeftijdsklasse

Regio Amersfoort

Beroepsbevolking

Nederland

Regio Amersfoort

Werkzame beroepsbevolking

Nederland

Regio Amersfoort

Nederland

15 tot 25 jaar

-2,0%

3,4%

-15,5%

-0,4%

-11,0%

0,3%

25 tot 35 jaar

7,0%

-4,6%

4,8%

-3,5%

4,9%

-4,5%

35 tot 45 jaar

-3,6%

-9,1%

3,1%

-6,9%

6,1%

-6,5%

45 tot 55 jaar

-0,4%

6,1%

3,3%

11,5%

3,9%

11,8%

55 tot 65 jaar

-1,9%

8,3%

7,0%

36,2%

8,7%

36,6%

Bron: CBS Statline.

Hoogopgeleide beroepsbevolking in regio Amersfoort groeit sterk Kijkende naar het opleidingsniveau van de beroepsbevolking, vertegenwoordigen de middelbaar opgeleiden de grootste groep in de regio Amersfoort. In de periode 2006-2011 is deze categorie echter afgenomen in omvang, terwijl het aantal behorende tot de categorieën laag- en hoogopgeleiden juist gegroeid is. Vooral het aantal hoogopgeleiden in de regio Amersfoort is sterk in opkomst. De groei van de categorie hoogopgeleiden in de regio Amersfoort is vergelijkbaar met de toename op nationaal schaalniveau. Voor de middelbaar opgeleiden geldt dat dit aantal in de regio Amersfoort in de afgelopen periode veel sterker is gedaald dan landelijk. Voor de groep hoogopgeleiden geldt dat deze sterk in opkomst is in de regio Amersfoort. Naast de potentiële beroepsbevolking is ook de omvang van de hoogopgeleide beroepsbevolking en de omvang van de hoogopgeleide werkzame beroepsbevolking flink toegenomen. Dit is voor een belangrijk deel te verklaren doordat steeds meer hoogopgeleide mensen zich vestigen in de regio Amersfoort. Aangenomen dat hoger opgeleiden creatiever zijn en sneller een bedrijf starten dan lager opgeleiden, is dit een gunstige ontwikkeling voor de regio. Overigens is het aandeel van hoogopgeleiden dat zich actief aanbiedt op de arbeidsmarkt niet veranderd in de periode 2006-2011. Het aandeel van de hoogopgeleide beroepsbevolking dat ook daadwerkelijk werkt is zelfs licht afgenomen, terwijl dit aandeel voor de laag en middelbaar opgeleiden juist is gestegen. Voor hoogopgeleiden is het dus lastiger geworden om een baan te bemachtigen. Overigens is het aandeel van de potentiële beroepsbevolking dat zich actief op de arbeidsmarkt aanbiedt, onder hoogopgeleiden nog altijd veel groter dan onder middelbaar opgeleiden, laat staan laag opgeleiden.

19 20

De arbeidsmarktindicatoren voor de regio Amersfoort zijn exclusief gegevens voor de gemeente Eemnes. Deze zijn niet beschikbaar. De arbeidsmarktindicatoren voor de regio Amersfoort zijn exclusief gegevens voor de gemeente Eemnes. Deze zijn niet beschikbaar.

17


Werkzame beroepsbevolking onder laagopgeleiden in de regio Amersfoort is gegroeid Het aantal laagopgeleiden in de (potentiële/werkzame) beroepsbevolking in de regio Amersfoort is in de afgelopen periode aanzienlijk toegenomen, zelfs beduidend meer dan in heel Nederland. Daarnaast is ook het aandeel gegroeid van hen die zich actief aanbieden op de arbeidsmarkt. Bovendien is het aandeel van de laagopgeleide beroepsbevolking dat daadwerkelijk werkt nadrukkelijk gegroeid van 91% tot 96%. Uit deze cijfers blijkt dus niet dat de laagopgeleide beroepsbevolking in de regio Amersfoort in de afgelopen periode meer moeite heeft gekregen om betaald werk te kunnen verrichten. Tabel 6

(Potentiële/werkzame) beroepsbevolking regio Amersfoort naar opleidingsniveau, 2006 en 2011 21 Potentiële beroepsbevolking

Opleidingsniveau Laag

Beroepsbevolking


2006

2011

2006

2011

2006

2011

55.400

58.700

49,8%

50,9%

91,3%

96,3%

Middelbaar

84.700

75.700

74,9%

76,9%

94,6%

96,2%

Hoog

57.600

64.900

86,3%

86,6%

97,6%

96,3%

Bron: CBS Statline.

Tabel 7

Ontwikkeling (potentiële/werkzame) beroepsbevolking regio Amersfoort en Nederland naar opleidingsniveau, 2006-2011 22 Potentiële beroepsbevolking

Leeftijdsklasse Laag Middelbaar Hoog

Beroepsbevolking


Regio Amersfoort

Nederland

Regio Amersfoort

Nederland

6,0%

-3,8%

8,3%

0,9%

Regio Amersfoort 14,3%

Nederland 1,4%

-10,6%

-2,4%

-8,2%

-0,5%

-6,7%

-0,5%

12,7%

11,1%

13,1%

13,5%

11,5%

13,1%

Bron: CBS Statline.

Werkgevers behouden en/of versterken kennis en vaardigheden van het personeel Alle geïnterviewde werkgevers leiden hun personeel op de een of andere manier op. Vooral bij nieuwe werknemers is het vaker nodig om hen specifieke kennis en vaardigheden te leren. Eenmaal opgeleid om een functie goed te kunnen vervullen, is eventuele verdere ondersteuning vooral gericht op het up-to-date houden van kennis en vaardigheden. Zo moeten bijvoorbeeld verpleegkundigen zich periodiek scholen om aan kwaliteitsnormeringen te voldoen. Ook bij een productiebedrijf krijgen werknemers regelmatig cursussen op het gebied van veiligheid, om hun kennis hiervan up-to-date te houden. Zo blijven werknemers geschikt voor hun functie. Een aantal geïnterviewde bedrijven biedt werknemers ook de kans om opleidingen te volgen meer gericht op hun ontwikkeling. Twee geïnterviewde werkgevers willen toegroeien naar een bedrijfscultuur waarin ‘leren’ centraal staat, omdat zij de werknemers willen 'binden en boeien' en omdat zij willen investeren in mensen. Het opleiden van werknemers, het op peil brengen en houden van kennis en vaardigheden, doen de geïnterviewde bedrijven in eerste instantie vooral om het werk goed te laten verlopen. De twee werkgevers die actief zijn in de ouderenzorg zetten zich in om hun (nieuwe) werknemers zo hoog mogelijk op te leiden. Voor hen geldt dan ook dat een personeelstekort dreigt, met name voor iets hoger opgeleid personeel. Naast deze twee bedrijven in de ouderenzorg is er ook een werkgever voor wie geen personeelstekort dreigt, maar die aangeeft dat het doel van het leren is dat medewerkers naar andere functies binnen het bedrijf doorstromen. Bij het opleiden worden zowel interne, als externe cursussen georganiseerd. Ook coaching en – in mindere mate – peerreview worden ingezet als instrumenten. Bij de geïnterviewde bedrijven wordt weinig aan jobrotation gedaan als leermogelijkheid. Wel geeft een aantal bedrijven aan dat werknemers meerdere functies moeten kunnen uitoefenen, maar dat is dan bedoeld om bijvoorbeeld bij ziekte een ander te kunnen vervangen. Een paar bedrijven zijn zich het laatste jaar expliciet gaan richten op het ‘leren van elkaar’. Collega’s geven dan ‘les’ aan collega’s. Bron: gemeente Amersfoort (2012), 'Werkgevers over het ondersteunen van hun werknemers'.

21

De arbeidsmarktindicatoren voor de regio Amersfoort zijn exclusief gegevens voor de gemeente Eemnes. Deze zijn niet beschikbaar.

22

De arbeidsmarktindicatoren voor de regio Amersfoort zijn exclusief gegevens voor de gemeente Eemnes. Deze zijn niet beschikbaar.

18


Niet-werkende werkzoekenden Aantal niet-werkende werkzoekenden in regio Amersfoort gedaald, maar opnieuw toename verwacht De regio Amersfoort telde in het eerste halfjaar van 2012 gemiddeld 6.640 niet-werkende werklozen23 (NWW-ers) per maand. Het aantal NWW-ers fluctueerde sterk in de periode 2006-2011. Toenamen werden afgewisseld door afnamen. Het aantal NWW-ers is onder andere sterk afhankelijk van seizoensinvloeden. Zo is het aantal NWW-ers na de zomer doorgaans hoger, doordat afgestudeerden zich dan op de arbeidsmarkt melden. Ook is het aantal NWW-ers doorgaans hoger aan het einde en begin van een jaar wegens aflopende jaarcontracten. Behalve seizoensinvloeden is ook de economische crisis overduidelijk te herkennen in de ontwikkeling van het aantal NWW-ers. Sinds 2008 is het aantal sterk gegroeid. Vooral in 2009 en het eerste halfjaar van 2010 was er een flinke toename. In het tweede halfjaar van 2010 en 2011 is het aantal NWW-ers weer gedaald, als gevolg van een licht economisch herstel. Echter, na andermaal een economische terugval, is het aantal NWW-ers in 2012 juist weer gestegen, met circa 3% ten opzichte van het tweede halfjaar in 2011. Indien het aantal NWW-ers in het eerste halfjaar van 2012 vergeleken wordt met het aantal in het eerste halfjaar van 2011 constateren we wel een lichte afname. Desondanks verwacht het UWV WERKbedrijf voor het tweede halfjaar van 2012 een toename. Overigens was de ontwikkeling van het aantal NWW-ers in de regio Amersfoort in de afgelopen periode ieder halfjaar min of meer conform aan de ontwikkeling op nationaal schaalniveau. Over de gehele periode bezien, vergeleken met het eerste halfjaar van 2007, zijn er maar liefst circa 15% minder NWW-ers in de regio Amersfoort. Dit is een sterkere afname dan op nationaal schaalniveau. Hierbij moet echter bedacht worden, dat de werklozen die het UWV WERKbedrijf registreert niet alle werklozen omvat. Dit zijn uitsluitend de werklozen die zich aanmelden bij het UWV in hun zoektocht naar een betaalde baan. De werklozen die zich niet aanmelden bij het UWV, worden dus niet geregistreerd door het UWV. Ontw ik keling aantal niet-w erk ende w erk zoe kenden regio Am ersfoort en Ne derland Bron: UWV WERKBedrijf.

-10%

5.000

-15%

2012 Q1 + Q2

5.500

2011 Q3 + Q4

-5%

2011 Q1 + Q2

6.000

2010 Q3 + Q4

0%

2010 Q1 + Q2

6.500

2009 Q3 + Q4

5%

2009 Q1 + Q2

7.000

2008 Q3 + Q4

10%

2008 Q1 + Q2

7.500

2007 Q3 + Q4

15%

2007 Q1 + Q2

8.000

Aantal NWW-ers regio Amersf oort Ontw ikkeling aantal NWW-ers regio Amersf oort Ontw ikkeling aantal NWW-ers Nederland

23

Het aantal niet-werkende werkzoekenden (NWW-ers) is een cijfer dat door het UWV WERKbedrijf gepubliceerd wordt. Dit cijfer wordt bepaald op basis van registratie van inschrijving bij het UWV WERKbedrijf. Iedereen die zich daar als werkzoekend heeft ingeschreven en op dat geen betaald werk verricht, van minimaal 12 uur per week, is een NWW-er. De cijfers over het aantal NWW-ers dat geregistreerd wordt door het UWV WERKbedrijf en cijfers over de werkloze beroepsbevolking die gepubliceerd worden door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), kunnen niet zonder meer met elkaar vergeleken worden. Het aantal NWW-ers kan grotendeels alleen op nationaal en regionaal schaalniveau betrouwbaar aangegeven worden. Dit geldt zeker indien het aantal NWW-ers wordt gespecificeerd naar kenmerken als leeftijd, werkloosheidsduur en opleidingsof beroepsniveau. Het aantal waarnemingen op gemeentelijk/lokaal schaalniveau is in veel gevallen zo klein dat het UWV WERKbedrijf hier geen cijfers over mag/kan publiceren. In deze monitor betreffen de gepubliceerde cijfers over het aantal NWW-ers de gemiddelde maandcijfers voor de betreffende periodes. Deze zijn berekend door de som van het aantal NWW-ers per maand te delen door het aantal maanden in de betreffende periode. Bron: UWV WERKbedrijf

19


Aandeel jonge NWW-ers gegroeid, aandeel oudere NWW-ers afgenomen In het eerste halfjaar van 2012 behoorden de meeste NWW-ers in de regio Amersfoort tot de leeftijdsklasse 45 tot 55 jaar. Nagenoeg driekwart van alle NWW-ers was 35 jaar of ouder. Daarmee is het aandeel van deze klassen in de regio Amersfoort een fractie groter dan op nationaal schaalniveau. Het overige kwart van de NWW-ers behoorde tot de leeftijdsklasse 15 tot 25 jaar en 25 tot 35 jaar, waarvan de laatstgenoemde klasse veruit het grootst is. In de periode vanaf 2007 is het aandeel NWW-ers in de twee jongste leeftijdsklassen toegenomen, terwijl het aandeel NWW-ers van 55 tot 65 jaar juist afnam. Dit is een opvallende constatering aangezien hiervoor is gebleken dat de beroepsbevolking in de klasse 15 tot 25 jaar juist kleiner is geworden en in de klasse 55 tot 65 jaar juist flink is gegroeid in de periode 2006-2011. Wel is de afname van het aandeel oudere NWW-ers te rijmen met de groei van het aandeel werkzame beroepsbevolking in deze leeftijdsklasse. Het aantal NWW-ers van 15 tot 25 jaar in de regio Amersfoort is in het eerste halfjaar van 2012, vergeleken met 2011, 9,5% lager. Het is echter aannemelijk dat het gemiddeld aantal NWW-ers in deze jongste leeftijdsklasse over heel 2012 hoger uitvalt, aangezien zich na de zomer doorgaans relatief veel jongeren als werkzoekend laten registreren. Als gevolg van de economische crisis nam het aantal NWW-ers van 15 tot 25 jaar in de jaren 2009 en 2010 sterk toe. Daarna is het weer is teruggelopen. Toch waren er in 2011, vergeleken met 2007, maar liefst een kwart meer NWW-ers van 15 tot 25 jaar. Op de klasse 55 tot 65 jaar na, zagen we ook in alle andere klassen een flinke groei van het aantal NWW-ers in 2009 en 2010. Daarnaast is het opvallend dat het aantal NWW-ers in de klassen 35 tot 45 jaar en 55 tot 65 jaar over de hele periode 2007-2011 bekeken sterk is gedaald. Tabel 8

Aantal niet-werkende werkzoekenden regio Amersfoort naar leeftijdsklasse, 2007-2012 Aantal

Periode

Aandeel

2007

15-25 jr 455

25-35 jr 1.149

35-45 jr 2.028

45-55 jr 1.891

55-65 jr 1.844

15-25 jr 6,2%

25-35 jr 15,6%

35-45 jr 27,5%

45-55 jr 25,7%

55-65 jr 25,0%

Totaal 100,0%

2008

386

916

1.618

1.558

1.603

6,3%

15,1%

26,6%

25,6%

26,4%

100,0%

2009

535

1.131

1.776

1.778

1.504

8,0%

16,8%

26,4%

26,4%

22,4%

100,0%

2010

588

1.172

1.779

1.818

1.478

8,6%

17,1%

26,0%

26,6%

21,6%

100,0%

2011

569

1.138

1.593

1.785

1.492

8,6%

17,3%

24,2%

27,1%

22,7%

100,0%

2012 Q1 + Q2

514

1.200

1.563

1.790

1.573

7,7%

18,1%

23,5%

27,0%

23,7%

100,0%

Bron: UWV WERKbedrijf. Tabel 9

Ontwikkeling aantal niet-werkende werkzoekenden regio Amersfoort en Nederland naar leeftijdsklasse, 2007-2012 Regio Amersfoort

Periode

15-25 jr

25-35 jr

35-45 jr

Nederland

45-55 jr

55-65 jr

15-25 jr

25-35 jr

35-45 jr

45-55 jr

55-65 jr

2007

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2008

-15,3%

-20,3%

-20,2%

-17,6%

-13,1%

-18,4%

-18,8%

-18,2%

-14,9%

-8,6%

2009

38,9%

23,4%

9,7%

14,2%

-6,1%

43,6%

31,7%

12,4%

8,5%

-2,8%

2010

9,9%

3,6%

0,2%

2,2%

-1,8%

4,6%

6,3%

2,8%

6,4%

0,7%

2011

-3,3%

-2,9%

-10,5%

-1,8%

0,9%

-10,7%

-7,7%

-10,6%

-3,6%

-0,2%

2012 Q1 + Q2 -9,5% Bron: UWV WERKbedrijf.

5,4%

-1,9%

0,3%

5,5%

3,2%

4,4%

-2,2%

-0,2%

2,1%

20


Aandacht voor duurzame inzetbaarheid oudere werknemers vooral in zorgsector De acht geïnterviewde werkgevers is gevraagd of zij zich specifiek inspannen om kennis en vaardigheden van de oudere werknemers op peil te houden. Het zijn vooral de werkgevers binnen de zorgsector die opmerken dat het werk voor de oudere werknemers lastig kan worden. Het is vaak fysiek zware arbeid en men moet kennis en kunde bijhouden. Tegelijkertijd geven de werkgevers aan dat het probleem niet onoverkomelijk is, maar dat hier wel aandacht aan geschonken dient te worden. De andere geïnterviewde werkgevers geven geen speciale aandacht aan het behouden en versterken van capaciteiten van oudere werknemers. Zij zien de oudere werknemers ook niet als een groep waarvan de kennis en capaciteiten verouderd raakt, waardoor zij op termijn niet meer geschikt zouden zijn voor hun functie. Bijna alle werkgevers zien de oudere werknemers wel als een risico voor het bedrijf, omdat ze volgens hen vaker ziek zijn en dit kosten met zich meebrengt. Een enkele werkgever is ook bezig met gezondheidsmanagement om dit ziekteverzuim tegen te gaan. Een andere werkgever zegt in de toekomst levensfasebeleid verder te gaan ontwikkelen. Aansluiten bij de wensen van werknemers krijgt hier een centrale rol in, ook die van oudere werknemers die langer door moeten werken. Meerdere andere werkgevers signaleren wel het probleem dat oudere werknemers vaker ziek zouden zijn, maar hebben er nog geen aanpak voor. Overigens zijn ook enkele bedrijven juist op zoek naar oudere werknemers. Zo wordt in een enkel geval juist oudere werknemers gezocht, omdat juist zij nog specifieke ict-kennis hebben die de jongere generatie niet meer heeft. Ook een werkgever in de ouderenzorg geeft aan dat juist verzorgend personeel op oudere leeftijd kwaliteiten heeft die jonger personeel niet altijd heeft. Bron: gemeente Amersfoort (2012), 'Werkgevers over het ondersteunen van hun werknemers'.

Weinig specifieke aandacht voor laagopgeleide werknemers De meeste geïnterviewde werkgevers geven bij het opleiden geen speciale aandacht aan laagopgeleide werknemers. Laagopgeleide werknemers krijgen meestal geen extra ondersteuning om kennis en vaardigheden te behouden of te versterken. De geïnterviewde werkgevers, actief in de ouderenzorg, voorzien dat in de toekomst laagopgeleide werknemers minder nodig zijn en er een tekort ontstaat aan personeel op mbo-niveau 3 of hoger. Deze werkgevers doen hun best de nieuwe werknemers zoveel mogelijk op te leiden tot dat niveau. Ook mensen zonder ervaring of diploma zijn welkom wanneer zij stapsgewijs opgeleid kunnen worden tot een verzorgende op mbo-niveau 3. Het zittend personeel is al naar vermogen ingezet. Eén werkgever benoemt het probleem, dat het laagopgeleide personeel in de toekomst begeleiding nodig zal hebben naar ander werk, waarschijnlijk buiten de zorgsector. Dit wordt vooral als maatschappelijk probleem gezien. Het probleem voor de werkgever betreft vooral het kunnen aantrekken van personeel op mbo-niveau 3 of hoger. De andere geïnterviewde werkgevers zien hun laagopgeleide werknemers niet als een groep die kans loopt hun baan te verliezen, bijvoorbeeld omdat binnen het bedrijf de functie-eisen voor bepaald type werk worden opgehoogd. Eén werkgever gaf aan dat met de economische crisis jongere lager opgeleide werknemers zijn ontslagen, omdat zij veelal nog op een tijdelijk contract werkten. Maar tegelijkertijd gaf hij aan dat hij in de toekomst deze lager opgeleide werknemers weer nodig heeft. Want op dit moment vervangen de duurdere ervaren werkkrachten de plekken voor goedkopere minder ervaren werknemers. Maar dit is op langere termijn geen wenselijke en houdbare situatie. Bron: gemeente Amersfoort (2012), 'Werkgevers over het ondersteunen van hun werknemers'.

21


Relatief weinig hoogopgeleide NWW-ers in de regio Amersfoort, maar deze groep groeit wel het sterkst In het eerste halfjaar van 2012 behoorde de meeste NWW-ers in de regio Amersfoort tot de categorieën middelbaar opgeleiden (mbo/havo/vwo) en laagopgeleiden (basisonderwijs en vmbo). De kleinste groep NWW-ers betroffen de hoogopgeleiden (hbo/bachelor en wo/master). In 2011 was het gemiddeld aantal laagopgeleide NWW-ers in de regio Amersfoort beduidend lager dan in 2010. Deze daling was sterker dan landelijk. Ook het aantal hoog opgeleide NWW-ers, net als het aantal middelbaar opgeleide NWW-ers, in de regio Amersfoort is afgenomen in 2011 vergeleken met 2010. Deze afname was echter aanzienlijk minder fors dan onder de laagopgeleide NWW-ers. In het eerste halfjaar van 2012 constateren we daarentegen voor iedere klasse weer een toename van het gemiddeld aantal NWW-ers. Dit kan echter het gevolg zijn van seizoensinvloeden. Hierdoor zal het gemiddelde voor geheel 2012 mogelijk lager uitvallen. Op basis van deze statistieken is het lastig om de ontwikkeling van het aantal NWW-ers per opleidingsniveau zorgvuldig te analyseren. Een veelgehoord signaal dat hoogopgeleide personen banen accepteren die eigenlijk 'onder hun niveau' zijn, met als gevolg dat het aantal laagopgeleide NWW-ers zou moeten stijgen, kan dus niet geverifieerd worden. Het feit dat het aandeel hoogopgeleiden NWWers het sterkst groeit, is echter wel in lijn met de constatering dat de groep hoogopgeleide beroepsbevolking het sterkst toeneemt en het aandeel dat hiervan werkt licht afgenomen is. Tabel 10 Aantal niet-werkende werkzoekenden regio Amersfoort naar opleidingsniveau, 2010-2012 Aantal Periode

Aandeel

2010

Laag 2.613

Middelbaar 2.516

Hoog 1.572

Laag 39,0%

Middelbaar 37,5%

Hoog 23,5%

Totaal 100,0%

2011

2.167

2.312

1.516

36,1%

38,6%

25,3%

100,0%

2012 Q1 + Q2

2.446

2.484

1.671

37,1%

37,6%

25,3%

100,0%

Bron: UWV Werkbedrijf. Tabel 11 Ontwikkeling aantal niet-werkende werkzoekenden regio Amersfoort en Nederland naar opleidingsniveau, 2010-2012 Regio Amersfoort Periode

Nederland

2010

Laag -

Middelbaar -

Hoog -

Laag -

Middelbaar -

Hoog -

2011

-17,1%

-8,1%

-3,6%

-13,6%

-12,4%

-11,0%

12,9%

7,4%

10,2%

10,0%

12,5%

9,1%

2012 Q1 + Q2

Bron: UWV Werkbedrijf.

Vooral groei van het aantal NWW-ers met middelbaar en hoog beroepsniveau In het eerste halfjaar van 2012 behoorde het grootste aandeel van de NWW-ers in de regio Amersfoort tot de laagopgeleiden (elementair en laag). Deze groep bedroeg 45% van het totaal. 31% van de NWW-ers in de regio Amersfoort had een middelbaar opleidingsniveau en 24% van alle NWW-ers was hoogopgeleid (hoger en wetenschappelijk). Landelijk bestond in het eerste halfjaar van 2012 meer dan de helft van het aantal NWW-ers uit laagopgeleiden, terwijl het aandeel hoogopgeleide NWW-ers lager lag dan in de regio Amersfoort. Sinds 2007 is de verdeling van het aantal NWW-ers in de regio Amersfoort over de verschillende opleidingsniveaus niet significant veranderd. Noemenswaardig is alleen dat het aandeel laagopgeleide NWW-ers kleiner is geworden en het aandeel middelbaar opgeleide NWW-ers juist groter. Hetzelfde beeld constateren we op nationaal schaalniveau. Deze stijging van het aantal NWW-ers van middelbaar beroepsniveau zien we ook in de ontwikkeling in het eerste halfjaar van 2012, terwijl het aantal NWW-ers van een hoog beroepsniveau licht daalde. Het is echter de vraag of op basis van het gemiddelde voor heel 2012, en dus niet alleen voor het eerste halfjaar van 2012, dezelfde ontwikkeling blijkt. Op nationaal schaalniveau constateren wij min of meer dezelfde ontwikkeling voor het eerste halfjaar van 2012.

22


De invloed van de economische crisis op het aantal NWW-ers komt ook duidelijk naar voren uit de verdeling van het aantal NWW-ers naar beroepsniveau. In de jaren 2009 en 2010 is vooral het aantal NWW-ers van middelbaar en hoog beroepsniveau fors toegenomen, terwijl de groei van het aantal NWW-ers van laag beroepsniveau verhoudingsgewijs meeviel. Over de gehele periode bekeken, vanaf 2007, is het aantal NWW-ers van middelbaar beroepsniveau vooral sterk gegroeid en in mindere mate ook die van hoog beroepsniveau. Dit zou ertoe kunnen leiden dat deze NWW-ers in toenemende mate een baan accepteren, waarvoor zij gezien hun opleidingsniveau overgekwalificeerd zijn. Hiervan zouden de laagopgeleide NWW-ers dan de dupe worden en daardoor langer werkloos blijven. Dit blijkt (nog) niet uit de ontwikkeling van de NWW-ers met een laag beroeps- of opleidingsniveau. Daarnaast zou dit ook kunnen blijken uit de ontwikkeling van het aantal openstaande vacatures naar beroepsniveau. Dit wordt later in deze monitor geanalyseerd. Tabel 12

Aantal niet-werkende werkzoekenden regio Amersfoort naar beroepsniveau, 2007-2012 Aantal

Periode

Aandeel

2007

Laag 3.090

Middelbaar 1.646

Hoog 1.601

Laag 48,8%

Middelbaar 26,0%

Hoog 25,3%

Totaal 100,0%

2008

2.865

1.391

1.087

53,6%

26,0%

20,3%

100,0%

2009

3.085

1.786

1.397

49,2%

28,5%

22,3%

100,0%

2010

3.016

1.960

1.548

46,2%

30,0%

23,7%

100,0%

2011

2.955

1.966

1.618

45,2%

30,1%

24,7%

100,0%

2012 Q1 + Q2

2.977

2.023

1.605

45,1%

30,6%

24,3%

100,0%

Bron: UWV WERKbedrijf Tabel 13

Ontwikkeling aantal niet-werkende werkzoekenden regio Amersfoort en Nederland naar beroepsniveau, 2007-2012 Regio Amersfoort

Periode

Nederland

2007

Laag -

Middelbaar -

Hoog -

Laag -

Middelbaar -

Hoog -

2008

-7,3%

-15,5%

-32,1%

-13,0%

-17,8%

-16,8%

2009

7,7%

28,3%

28,5%

9,9%

22,6%

21,2%

2010

-2,2%

9,8%

10,8%

0,9%

12,4%

11,0%

2011

-2,0%

0,3%

4,5%

-4,4%

-4,5%

-4,0%

0,7%

2,9%

-0,8%

1,0%

2,6%

-0,6%

2012 Q1 + Q2 Bron: UWV WERKbedrijf

Behalve naar beroepsniveau kunnen de NWW-ers ook geanalyseerd worden naar sector waarin zij bij voorkeur actief zouden willen zijn. Uit het onderzoek van de gemeente Amersfoort (2012) blijkt dat sommige werkgevers in de zorgsector, en specifiek de ouderenzorg, een tekort aan personeel (met name verpleegkundigen) met minimaal een middelbaar opleidingsniveau ervaren. Hoewel op basis van de gegevens van het UWV WERKbedrijf geen betrouwbare uitspraken gedaan kunnen worden over het aantal NWW-ers met een voorkeur voor de ouderenzorg en/of verpleging, kan wel gekeken worden naar de ontwikkeling van het aantal NWW-ers in de zorgsector en specifiek de (para)medische zorg. In augustus 2012 waren er in de regio Amersfoort 182 NWW-ers die behoorden tot deze beroepsklasse. Dit is maar liefst 27% meer dan in augustus 2011 en 30% meer dan in augustus 2010. Op nationaal schaalniveau was de toename beduidend beperkter. De sterke toename wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een forse groei van het aantal hoogopgeleide NWW-ers en in mindere mate het aantal middelbaar opgeleide NWW-ers. Ervan uitgaande dat de middelbaar en hoogopgeleide NWW-ers voldoende geschikt zijn, zou men op basis van deze cijfers kunnen concluderen dat werkgevers in de zorgsector in de regio Amersfoort geen personeeltekorten ervaren. Bovendien geven de werkgevers aan het eventuele personeelstekort intern te kunnen opvangen door lager opgeleid personeel door te laten groeien.

23


Regio Amersfoort kent relatief groot aandeel NWW-ers van korte duur Tot slot kunnen de NWW-ers ook geclassificeerd worden naar werkloosheidsduur. Daarbij worden doorgaans drie klassen onderscheiden: 0 tot 3 maanden, 3 tot 12 maanden en meer dan 12 maanden. In het eerste halfjaar van 2012 waren er relatief weinig NWW-ers slechts 0 tot 3 maanden werkloos. Gemiddeld waren de meeste NWW-ers in de regio Amersfoort 3 tot 12 maanden als werkloos geregistreerd bij het UWV WERKbedrijf. De groep die meer dan 12 maanden als werkloos geregistreerd stond was nagenoeg even groot, circa 37% van het totaal aantal NWW-ers. In heel Nederland was deze groep met 48% beduidend omvangrijker. NWW-ers in de regio Amersfoort waren in het eerste halfjaar van 2012 dus minder lang werkzoekend dan gemiddeld in Nederland. Daardoor is in de regio Amersfoort het aandeel NWW-ers behorende tot de klasse 0 tot 3 maanden en 3 tot 12 maanden juist groter dan op nationaal schaalniveau. Dit beeld constateren we continu vanaf 2007. Een mogelijke verklaring is het grote aandeel NWW-ers met een hoog opleidings- en beroepsniveau. Zij hebben vaak een uitgebreid netwerk, hetgeen de kans op werkhervatting kan versnellen. De ontwikkeling van het aantal NWW-ers per klasse gedurende de periode 2007-2012 vertoont een erg grillig beeld. Onder andere als gevolg van conjunctuurbewegingen, zoals de economische crisis, wisselen (forse) toenamen zich af met (forse) afnamen. In het eerste halfjaar van 2012 is het aantal NWW-ers in de regio Amersfoort dat 3 tot 12 maanden of meer dan 12 maanden werkloos is gegroeid ten opzichte van 2011. Het aantal NWW-ers dat slechts korte tijd, 0 tot 3 maanden, werkloos was is juist afgenomen. Landelijk constateren we juist een toename van deze groep. Over de gehele periode bezien, ten opzichte van 2007, zien we een forse groei van de NWW-ers die maximaal een jaar werkloos zijn en juist een flinke afname van de langdurige NWW-ers. Tabel 14 Aantal en aandeel niet-werkende werkzoekenden regio Amersfoort naar werkloosheidsduur, 2007-2012 Aantal Periode

Aandeel

0-3 mnd

3-12 mnd

>12 mnd

0-3 mnd

3-12 mnd

>12 mnd

Totaal

2007

9.83

1.739

4.673

13,3%

23,5%

63,2%

100,0%

2008

9.76

1.487

3.618

16,0%

24,4%

59,5%

100,0%

2009

1.679

2.229

2.817

25,0%

33,2%

41,9%

100,0%

2010

1.472

2.398

2.406

23,5%

38,2%

38,3%

100,0%

2011

1.644

2.526

2.406

25,0%

38,4%

36,6%

100,0%

2012 Q1 + Q2

1.575

2.580

2.485

23,7%

38,9%

37,4%

100,0%

Bron: UWV WERKbedrijf Tabel 15 Ontwikkeling aantal niet-werkende werkzoekenden regio Amersfoort en Nederland naar werkloosheidsduur, 2007-2012

Periode

0-3 mnd

Regio Amersfoort 3-12 mnd

>12 mnd

0-3 mnd

Nederland 3-12 mnd

>12 mnd

2007

-

-

-

-

-

-

2008

-0,8%

-14,5%

-22,6%

7,0%

-6,4%

-22,1%

2009

72,1%

50,0%

-22,2%

49,4%

53,6%

-10,9%

2010

-12,3%

7,6%

-14,6%

-5,5%

5,6%

-10,2%

2011

11,6%

5,3%

0,0%

-0,5%

-2,2%

7,0%

2012 Q1 + Q2

-4,2%

2,1%

3,3%

6,5%

0,0%

-0,5%

Bron: UWV WERKbedrijf

24


Openstaande vacatures Lichte groei aantal openstaande vacatures in de regio Amersfoort vergeleken met eerste halfjaar 2011 Het UWV WERKbedrijf heeft in het eerste halfjaar van 2012 gemiddeld 150 openstaande vacatures per maand geregistreerd24. Vergeleken met het tweede halfjaar van 2011 is dat een afname van 6%, terwijl dit vergeleken met het eerste halfjaar van 2011 een toename van 4% is en ten opzichte van het eerste half jaar van 2007 juist weer een afname van 6%. Kortom, de ontwikkeling van het aantal vacatures vertoont een erg grillig beeld. Niet alleen in de regio Amersfoort, ook in heel Nederland. Een oorzaak hiervan zijn de seizoenseffecten. Zo zijn er aan het einde of het begin van een jaar meer vacatures als gevolg van aflopende jaarcontracten. In de lente ligt het aantal vacatures hoger door een positief effect van het seizoensgebonden werk. Naast de seizoenseffecten neemt het aantal vacatures dat door werkgevers bij het UWV WERKbedrijf wordt ingediend in de afgelopen periode sterk af. Dit is onder andere het gevolg van een kleiner arbeidsaanbod door de economische crisis. Maar ook doordat werkgevers beslissen vacatures via andere kanalen, zoals uitzendbureaus, of eigen kanalen te publiceren, neemt het aantal bij het UWV WERKbedrijf bekende vacatures af. Ontw ikke ling aantal opens taande vacatures regio Am ersfoort en Nederland Bron: UWV WERKbedrijf. 250

60%

200

40%

150

20%

100

0%

2012 Q1 + Q2

2011 Q3 + Q4

2011 Q1 + Q2

2010 Q3 + Q4

2010 Q1 + Q2

2009 Q3 + Q4

2009 Q1 + Q2

2008 Q3 + Q4

-40%

2008 Q1 + Q2

0

2007 Q3 + Q4

-20%

2007 Q1 + Q2

50

Aantal openstaande vacatures regio Amersfoort Ontw ikkeling aantal openstaande vacatures regio Amersf oort Ontw ikkeling aantal openstaande vacatures Nederland

24

Het aantal openstaande vacatures is een cijfer dat door het UWV WERKbedrijf gepubliceerd wordt. Dit cijfer wordt bepaald op basis van de vacatures die werkgevers bij het UWV WERKbedrijf aanmelden. Dit is dus slechts een deel van alle openstaande vacatures. Vacatures die niet bij het UWV WERKbedrijf aangemeld worden, maar via uitzendbureaus en/of andere (eigen) kanalen worden uitgezet, zijn niet bekend bij het UWV WERKbedrijf en dus ook niet opgenomen in de cijfers over het aantal openstaande vacatures in deze monitor. Het aantal openstaande vacatures kan grotendeels alleen op nationaal en regionaal schaalniveau betrouwbaar aangegeven worden. Dit geldt zeker indien het aantal openstaande vacatures wordt gespecificeerd naar bijvoorbeeld beroepsniveau. Het aantal waarnemingen op gemeentelijk/lokaal schaalniveau is in veel gevallen zo klein dat het UWV WERKbedrijf hier geen cijfers over mag/kan publiceren. In deze monitor betreffen de gepubliceerde cijfers over het aantal openstaande vacatures de gemiddelde maandcijfers voor de betreffende periodes. Deze zijn berekend door de som van het aantal openstaande vacatures per maand te delen door het aantal maanden in de betreffende periode.

25


Aandeel vacatures van hoog beroepsniveau verdrievoudigd, aandeel vacatures van laag beroepsniveau gehalveerd In het eerste halfjaar van 2012 betroffen de meeste openstaande vacatures in de regio Amersfoort vacatures van een middelbaar beroepsniveau, 45%. Circa 35% van de openstaande vacatures waren vacatures van een laag beroepsniveau (elementair en laag). 20% van de vacatures waren vacatures van een hoog beroepsniveau (hoog en wetschappelijk). Landelijk waren er in het eerste halfjaar van 2012 verhoudingsgewijs meer vacatures van een laag beroepsniveau en minder vacatures van een hoog beroepsniveau. De verdeling van het aantal openstaande vacatures naar beroepsniveau is vanaf 2007 zeer sterk gewijzigd. In 2007 werden veruit de meeste vacatures nog gekenmerkt door een laag beroepsniveau; in het eerste halfjaar van 2012 was het aandeel vacatures van middelbaar beroepsniveau dus beduidend het grootste. Nog veel opvallender is de toename van het aandeel vacatures van hoog beroepsniveau. Ten opzichte van 2007 is dit aandeel meer dan verdrievoudigd tot 20%. Ook het aandeel vacatures van middelbaar beroepsniveau is fors toegenomen, terwijl het aandeel vacatures van laag beroepsniveau bijna gehalveerd is. Ondanks dat de aandelen per beroepsniveau voor heel 2012 wellicht wat gematigder zullen zijn dan uitsluitend voor het eerste halfjaar van 2012, blijkt hieruit een verschuiving van het door werkgevers vastgestelde beroepsniveau van vacatures. Landelijk zien we dezelfde ontwikkeling, echter minder fors dan in de regio Amersfoort. Behalve het aandeel vacatures van hoog beroepsniveau is ook het aantal vacatures van dit type gegroeid. Met name in 2011 en het eerste halfjaar van 2012 nam het aantal in de regio Amersfoort sterk toe. Landelijk was de groei ook fors, maar wel behoudender dan in de regio Amersfoort. Ook het aantal openstaande vacatures van middelbaar beroepsniveau is aanzienlijk gegroeid in de laatste perioden, terwijl het aantal openstaande vacatures van laag beroepsniveau juist flink kelderde. Indien de ontwikkeling over de gehele periode, sinds 2007, geanalyseerd wordt, zijn de toe- en afnamen nog veel explicieter. Daarmee vertoont de ontwikkeling van het absolute aantal vacatures naar beroepsniveau dus een gelijk beeld als de ontwikkeling van het aandeel vacatures naar beroepsniveau. De toename van het aandeel en aantal vacatures van middelbaar en hoog beroepsniveau en de afname van het aandeel en aantal vacatures van laag beroepsniveau komt mogelijk doordat werkgevers een hoger beroepsniveau/hogere opleidingseisen stellen aan de functies die voorheen voor lager opgeleiden geschikt waren. Hiermee zouden zij anticiperen op de toename van het aantal NWW-ers van middelbaar en hoog beroepsniveau. Tabel 16

Aantal openstaande vacatures regio Amersfoort naar beroepsniveau, 2007-2012 Aantal

Periode

Aandeel

2007

Laag 708

Middelbaar 348

Hoog 67

Laag 63,1%

Middelbaar 31,0%

Hoog 6,0%

Totaal 100,0%

2008

520

297

39

60,8%

34,7%

4,5%

100,0%

2009

384

237

35

58,5%

36,1%

5,3%

100,0%

2010

872

279

45

72,9%

23,3%

3,7%

100,0%

2011

611

458

148

50,2%

37,6%

12,2%

100,0%

2012 Q1 + Q2

418

546

239

34,8%

45,4%

19,9%

100,0%

Bron: UWV WERKbedrijf Tabel 17

Ontwikkeling aantal openstaande vacatures regio Amersfoort en Nederland naar beroepsniveau, 2007-2012 Regio Amersfoort

Periode

Nederland

2007

Laag -

Middelbaar -

Hoog -

Laag -

Middelbaar -

Hoog -

2008

-26,5%

-14,6%

2009

-26,2%

-20,2%

-42,6%

0,8%

-10,9%

-13,6%

-8,9%

-27,8%

-25,1%

-11,6%

2010

127,1%

2011

-29,9%

17,6%

27,3%

8,6%

15,0%

11,1%

64,2%

231,2%

7,4%

43,9%

72,1%

2012 Q1 + Q2

-31,6%

19,3%

61,5%

-23,0%

-1,7%

22,3%

Bron: UWV WERKbedrijf

26


Vooral de branche ouderenzorg heeft als doel personeel te behouden Twee geïnterviewde organisaties, actief in de ouderenzorg, kennen op een bescheiden schaal een tekort aan personeel van een bepaald opleidingsniveau. In de komende vijf jaar verwachten zij dat dit tekort aanzienlijk toeneemt. Het gaat daarbij vooral om verpleegkundigen op mbo-niveau 3 en hoger. ROC’s leiden nog te veel mensen op te laag niveau (tot mbo-niveau 2) op, terwijl er steeds minder werk voor deze lagere functieniveaus is. Het werk zit in toenemende mate op mbo-niveau 3 of hoger. Dit wordt overigens niet veroorzaakt doordat er hogere opleidingseisen worden gesteld aan functies die voorheen voor lager opgeleiden geschikt waren. Het tekort aan hoger opgeleiden (en het overschot aan lager opgeleide werknemers) wordt veroorzaakt door landelijk beleid, dat erop gericht is om ouderen langer thuis te laten wonen en minder snel in verpleeghuizen op te nemen. De thuiszorg vraagt om meer zelfstandig werkende mensen met een hoger opleidingsniveau (minimaal mbo-niveau 3 of 4). De geïnterviewde organisaties in de ouderenzorg proberen dit groeiende tekort vooral op te lossen, door bij het aannemen van personeel goed te kijken naar de potentie van de kandidaten om door te groeien naar het gewenste niveau. Eén werkgever zegt daarnaast te kijken naar andere sectoren waar mogelijk werknemers worden ontslagen. Dit biedt kansen om aan toekomstige werkkrachten te komen die mogelijk ook geschikt zijn voor de zorgsector. Eén werkgever merkt ook op last te hebben van de wetgeving voor mensen die vanuit een bijstandsituatie gaan werken. Voor het eerste jaar kan deze werkgever deze mensen maar een beperkt aantal contracturen bieden. Maar omdat deze werknemers met dat aantal uren financieel niet boven het bijstandsniveau komen, zijn ze verplicht te blijven solliciteren op andere banen. Meestal is er bij bedrijven buiten de ouderenzorg geen (verwacht) personeelstekort. Wel gaven meerdere bedrijven aan dat men soms moeite had met het vervullen van een specifieke functie, zoals werknemers met specifieke ictkennis. Bij een andere organisatie gaat het bijvoorbeeld om een functie als assistent-inkoper. Bron: gemeente Amersfoort (2012), 'Werkgevers over het ondersteunen van hun werknemers'.

Overleg met onderwijsinstellingen, organisaties in de eigen branche, binnen de regio en via koepelorganisaties De meeste geïnterviewde werkgevers geven aan goede contacten te hebben met onderwijsinstellingen, zoals de ROC's, over de opleiding voor functies in hun vakgebied. De twee geïnterviewde werkgevers in de ouderenzorg hebben echter wel wat kritiek op de onderwijsinstellingen. Zij vinden sommige opleidingen inhoudelijk te weinig aansluiten bij wat nodig is voor de werkvloer. Indien nodig overleggen de geïnterviewde werkgevers met bedrijven en instellingen in de eigen regio en sector of branche, via koepelorganisaties of met zusterbedrijven. Het zijn vooral de geïnterviewde bedrijven in de zorgsector die veel afstemmen en samenwerken op het terrein van personeelszaken. Er is ook een regionaal mobiliteitscentrum waarbij een aantal grote zorginstellingen uit de regio zijn aangesloten. Deze samenwerking heeft tot doel om medewerkers te behouden in de zorg. Minder vaak heeft men contact met ondernemersverenigingen over het opleiden van personeel. Werkgevers beschouwen het ondersteunen van werknemers vooral als eigen taak De geïnterviewde werkgevers geven aan geen hulp van de gemeente te verwachten bij de ondersteuning van het zittend personeel. Ook zijn de werkgevers van mening dat zij zelf het voortouw moeten nemen bij de ondersteuning van bijvoorbeeld de oudere werknemers. Een werkgever oppert dat de gemeente wellicht een rol zou kunnen spelen bij het bijbrengen van de Nederlandse taal aan allochtone werknemers. Wél zien de geïnterviewde werkgevers een rol weggelegd voor de gemeente als het gaat om de instroom van geschikte nieuwe werknemers. Specifiek betreffen dit de werkgevers in de ouderenzorg. Het gaat dan met name om personeel dat op te leiden is tot het juiste niveau dat nodig is in de ouderenzorg. Ook zou de instroom van werknemers vanuit een uitkeringssituatie kunnen worden bevorderd wanneer uitkeringsgerechtigden de ruimte krijgen om in eerste instantie in deeltijd in de ouderenzorg te gaan werken zonder een aanvullende sollicitatieplicht. Volgens één werkgever zou de gemeente of het brancheservicepunt straks wellicht hulp moeten bieden bij het zoeken van banen voor boventallig, te laaggeschoold personeel in de ouderenzorg. Bron: gemeente Amersfoort (2012), 'Werkgevers over het ondersteunen van hun werknemers'.

27


Initiatieven op het terrein van duurzame arbeidsmarkt Werkgeversservicepunt 033 Het Werkgeversservicepunt 033 is een organisatie die werkgevers kan assisteren in situaties zoals in het vorige kader beschreven. De organisatie is opgericht om zoveel mogelijk werkzoekenden met een uitkering van het UWV WERKbedrijf of de gemeente aan het werk te helpen. Daarnaast wil het werkgeversservicepunt de (toekomstige) vraag naar werknemers in de regio laten aansluiten op de flexibiliteit en mobiliteit van personeel. Bij de organisatie kunnen werkgevers terecht voor hun vragen en wensen over personeel en scholing. Het Werkgeversservicepunt 033 is een gezamenlijk initiatief van het UWV WERKbedrijf regio Amersfoort en de gemeente Amersfoort. Daarnaast werkt zij intensief samen met werkgevers in de regio en vertegenwoordigers als VNO-NCW, MKB Midden, de Kenniscentra, Amfors en de Regionale Opleidingscentra (ROC's). Hierdoor beschikt het Werkgeversservicepunt 033 over een zeer breed netwerk van kennis en ervaring; voor vrijwel iedere vraag wordt een oplossing gevonden. Het Werkgeversservicepunt 033 biedt werkgevers dus via één contactpunt, vele mogelijkheden. Werkgevers kunnen gratis gebruik maken van de dienstverlening. Het Werkgeverservicepunt 033 maakt onder andere gebruik van Social Return en Inzetbaarheidscontracten. Voorbeeld: Social Return (Sociaal inkopen) gemeente Amersfoort ‘Sociaal inkopen’ is het maken van afspraken in aanbestedingstrajecten, zodat opdrachtnemers van de gemeente Amersfoort in de regio een bijdrage leveren aan het bieden van werkgelegenheid aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Bij aanbestedingen met een waarde van meer dan € 200.000,- moeten leveranciers aangeven dat ze bereid zijn reguliere banen, leerwerkplekken, stageplekken en ervaringsplaatsen aan te bieden aan specifieke doelgroepen werkzoekenden, ter waarde van 5% van de gefactureerde opdrachtsom. De gemeente Amersfoort is een grote opdrachtgever. Door haar inkoopvolume van circa 130 miljoen euro per jaar heeft de gemeente een middel in handen om sociaal inkopen te stimuleren. Dit is hard nodig om financiële redenen, maar ook om sociale redenen. Inzetbaarheidscontract Een inzetbaarheidcontract is een overeenkomst met inspanningsverplichtingen voor enerzijds de werkgever en anderzijds de toeleverende en faciliterende scholings- en overheidsinstellingen. Dit contract kan afspraken bevatten over leerwerkplekken, stageplaatsen, vitaliteitsmanagement en mobiliteitsbevordering waardoor ruimte ontstaat voor werknemers die zich aan de onderkant van de arbeidsmarkt bevinden. Bron: gemeente Amersfoort, Sociale Zekerheid.

28


Colofon Opgesteld in opdracht van de Raad voor de Economische Ontwikkeling (REO). Oktober 2012.

Samenstelling en redactie: Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland, Afdeling Regiostimulering.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland Tom Straeter, afdeling Regiostimulering T 036 524 9727 E [email protected]

Deze publicatie is tevens beschikbaar op de website www.kvk.nl/meogef

29

Monitor Economische Ontwikkeling eerste halfjaar 2012

Recommend Documents