Toeristisch-recreatieve monitor Regio Arnhem Nijmegen 2014 Economische betekenis sector anno 2014 en ontwikkeling

Toeristisch-recreatieve monitor Regio Arnhem Nijmegen 2014 Economische betekenis sector anno 2014 en ontwikkeling 2011-2014

Rapportage in opdracht van Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen Juni 2015 Projectnummer 15.004 ZKA Consultants Biesbosweg 16C 5145 PZ Waalwijk tel.: 088-2100 250 e-mail: [email protected] www.zka.nl

INHOUDSOPGAVE

1.

INLEIDING

5

1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

Aanleiding Doel Leeswijzer Verrichte werkzaamheden

5 5 5 6

2.

TOELICHTING ONDERZOEK

7

2.1. 2.2. 2.3.

Inleiding Afbakening Methodiek

7 7 9

3.

TOERISTISCH-RECREATIEF AANBOD 2014

11

3.1. 3.2. 3.3. 3.4.

Inleiding Verblijfstoeristisch aanbod Dagtoeristisch aanbod Zakelijk aanbod

11 11 14 17

4.

OMVANG BEZOEK 2014

18

4.1. 4.2. 4.3. 4.4.

Inleiding Verblijfstoeristisch bezoek Dagtoeristisch bezoek Zakelijk bezoek

18 18 23 28

5.

ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE 2014

29

5.1. 5.2. 5.3. 5.4.

Inleiding Economische betekenis toerisme en recreatie Economische betekenis naar categorie Economische betekenis naar regio

29 29 30 31

6.

ONTWIKKELING 2011-2014

33

6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. 6.6.

Inleiding Ontwikkeling aanbod Ontwikkeling bezoek Ontwikkeling economische betekenis Vergelijking economische betekenis met andere regio’s Ontwikkeling van de bezetting in vergelijking met Nederland

33 34 34 37 38 39

1 ZKA Consultants & Planners

SAMENVATTING Deze Monitor Toerisme en Recreatie is opgesteld in opdracht van het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen, met als doel inzicht te geven in de economische betekenis van toerisme en recreatie in die regio in 2014. Daarnaast geeft de monitor inzicht in de ontwikkeling van deze economische betekenis in de afgelopen drie jaar (2011-2014). Reeds eerder (in 2005, 2009 en 2011) is deze monitor op vergelijkbare wijze uitgevoerd. De gemeente Doesburg is in 2014 aan de regionale afbakening toegevoegd. In de vergelijking 2011-2014 (hoofdstuk 6) is deze gemeente niet opgenomen, maar deze is wel toegevoegd aan de economische betekenis (hoofdstuk 5). Uit het onderzoek dat aan deze rapportage is voorafgegaan, zijn de volgende drie ontwikkelingen gebleken: Sector van economische betekenis o Veel werkgelegenheid. De economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen in 2014 is circa € 1,3 miljard en levert circa 20.500-22.500 banen op (circa 6,5% van de regionale werkgelegenheid, een iets hoger aandeel dan landelijk). Daarmee is de sector qua werkgelegenheid in de regio groter dan (afzonderlijk) de bouwsector, de transportsector en de publieke sector; o Dagtoerisme verreweg dominant. De bestedingen in het verblijfstoerisme bedroegen circa € 145,5 miljoen, het dagtoerisme leverde circa € 1,2 miljard op en het zakelijke toerisme circa € 33 miljoen. Binnen het verblijfstoerisme is de hotelsector met bestedingen van € 96,8 miljoen verreweg de belangrijkste sector. In de dagtoeristische sector zijn de bestedingen van horecabezoek door met name inwoners (€ 316,8 miljoen) en recreatief winkelen (€ 529 miljoen) dominant. Met ruim € 103 miljoen bestedingen blijft evenementen ook een belangrijke deelsector voor het dagtoerisme in de regio. Qua bezoekaantallen is buitenrecreatie een belangrijke sector; qua bestedingen minder; o Zakelijk markt essentieel. De zakelijke markt beperkt zich niet tot zakelijk (dag)toerisme. Als circa 50% van de bestedingen in hotels worden meegerekend (zakelijke overnachtingen) is deze omvang circa € 82 miljoen; o Stabiele hotelsector. Ondanks de economische crisis steeg het aantal hotelovernachtingen zeer licht. In Arnhem was de stijging sterker (+12%). Wel staan de prijzen in met name de hotels middenklasse en luxe behoorlijk onder druk. Dalende trend o Krimp van bestedingen. De bestedingen in de toeristische sector zijn in vergelijking met 2011 met 3% gedaald. In het verblijfstoerisme daalden de bestedingen met 5% (onder andere door dalende hotelprijzen) en in het dagtoerisme met 3%;


o

Aantal dagbezoeken neemt licht toe, betekenis neemt licht af. In het dagtoerisme nam het bezoek per saldo met 2% toe (musea +5%, wandelen en fietsen +23%). Door met name dalende prijzen nam de economische betekenis toch met 3% af. De bestedingen in de horeca (uitgaan, -12%) daalden door minder bezoek; hetzelfde gold voor evenementen (9% minder bestedingen), onder andere door een fors lager aantal evenementen in het Gelredome.

Krimp is met name volume-effect De krimp in de toeristisch-recreatieve bestedingen (min € 34 miljoen) kan voor 80% worden verklaard door een negatief volume-effect (met name in het dagtoerisme, door minder horecabezoek) en voor 20% door een negatief prijseffect (in het verblijfs- en zakelijk toerisme).


CONCLUSIES Op basis van het voorgaande concluderen wij het volgende:  Belangrijke sector. Toerisme en recreatie is een belangrijke sector in de regio Arnhem Nijmegen. Het relatieve belang van de sector in de totale werkgelegenheid is met 6,5% van de werkgelegenheid hoog. De werkgelegenheid in het toerisme is groter dan bijvoorbeeld de publieke sector in de regio;  Veel potentie. De regio is zeer divers en omvat een behoorlijk dagrecreatief aanbod (veel musea, attracties, evenementen, veel natuur), steden, platteland en is bovendien een grensregio met een groot verzorgingsgebied. Ondanks de potentie, maar conform de landelijke economische trend is de economische betekenis tussen 2011-2014 niet gegroeid;  Zonder afname horeca stijgt economische betekenis licht. De sterke afname van horecabezoek in de regio Arnhem Nijmegen past in de landelijke trend. De afname van de economische betekenis van toerisme in de regio wordt voor een zeer groot deel verklaard door deze afname van de horeca. Als het horecabezoek (uitgaan) geheel buiten beschouwing wordt gelaten in de berekening voor 2011 en 2014, stijgt de economische betekenis van de regio zelfs (een toename van € 947 miljoen tot € 956 miljoen);  Hotelsector essentieel. De hotelsector is dominant binnen het verblijfstoerisme in de regio (58% van de overnachtingen). De bezetting van hotels in de regio Arnhem Nijmegen daalde ondanks de economische crisis slechts licht, maar de prijzen van met name de hotels middenklasse en luxe zijn fors gedaald (soms tot 20%) en het verschil met de prijzen van B & B’s en hotels met 1 of 2 sterren wordt steeds kleiner. De bezetting van de goedkopere hotels is gedaald door de komst van bed- and breakfasts (verdringing) en enkele hotels in de luxere klasse zijn gesloten. De zakelijke markt is afgenomen en dat zet de bestedingen onder druk. Dit past in de landelijke trend van dalende bezettingsgraden in het segment vanaf drie sterren, al is landelijk in 2014 het tij al gekeerd (betere prijzen en een wat hogere bezettingsgraad);  ‘Goedkope’ activiteiten populair. Het aantal dagbezoeken in de regio Arnhem Nijmegen in 2014 kwam uit op circa 44 miljoen. Het aantal bezoeken door wandelen, fietsen en museumbezoek (activiteiten met lage bestedingen per persoon) groeide, terwijl het aantal horeca- en evenementbezoeken (hoge bestedingen per bezoek) fors daalde;  Beperkte vernieuwing. De groei van het aanbod in dag- en verblijfstoerisme bestaat vrijwel geheel uit een toename van het aantal bed- and breakfasts en hotels in de laagste klasse. Binnen dagrecreatie groeide het aanbod met slechts enkele bedrijven. In de meeste andere categorieën bleef het aanbod constant of nam iets af (groepsaccommodaties);  Schaal vaak te klein. Een toeristische regio kan groeien door schaal te ontwikkelen, bijvoorbeeld door een nieuw hotel, een grote dagrecreatieve trekker of een groter bungalowpark. Wat dat betreft ontbreekt grootschaligheid van verblijf In de regio Arnhem Nijmegen. Er wordt met name kleinschalig ontwikkeld door hotels- en bed- and breakfasts, al er is wel sprake van plannen voor drie hotels (in Lent, Arnhem en Nijmegen, waarvan één groot hotel).


1.

INLEIDING

1.1.

Aanleiding

Reeds een aantal jaren wordt twee- of driejaarlijks de economische betekenis van toerisme in de regio Arnhem Nijmegen in kaart gebracht door ZKA, zoals in 2005, 2009 en 2011. In 2015 ontstond de opnieuw de behoefte om de monitor te herhalen om inzichtelijk te krijgen hoe de (betekenis van de) toeristische sector in de regio Arnhem Nijmegen zich in de periode 2011-2014 heeft ontwikkeld Vervolgens heeft RBT KAN ZKA Consultants & Planners gevraagd om dit onderzoek wederom uit te voeren. Hierbij is omwille van de vergelijkbaarheid in hoofdlijnen dezelfde opzet en methodiek aangehouden als in 2009 en 2011.

1.2.

Doel

Primair doel van de monitor is om inzicht te krijgen in de economische betekenis van de toeristisch-recreatieve sector in de regio – uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid – in 2014 en de ontwikkeling in de periode 2011-2014. Daarnaast is het wenselijk het marktaandeel van de regio Arnhem Nijmegen ten opzichte van Gelderland en heel Nederland te bepalen voor wat betreft de omvang van de verblijfstoeristische vraag (= aantal overnachtingen).

1.3.

Leeswijzer

Deze rapportage is als volgt opgebouwd:  Eerst is een nadere toelichting op het onderzoek gegeven. Hierbij is ingegaan op de methodiek en de afbakening/indeling (hoofdstuk 2);  Daarna is een beeld geschetst van het toeristisch-recreatief aanbod in de regio (hoofdstuk 3);  Aansluitend is ingegaan op de omvang van het toeristisch-recreatief bezoek. In dit hoofdstuk is tevens aandacht besteed aan het marktaandeel van de regio ten opzichte van Gelderland en Nederland (hoofdstuk 4);  Vervolgens is ingegaan op de economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio anno 2014 uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid (hoofdstuk 5);  Tot slot is de ontwikkeling van de sector in de periode 2011-2014 geanalyseerd (hoofdstuk 6).


1.4.

Verrichte werkzaamheden

Ten behoeve van deze studie zijn de volgende werkzaamheden verricht:  Startbespreking;  Actualiseren aanbodbestand en vragenlijst bedrijfsenquêtes. De input voor de wijzigingen van het adressenbestanden t.o.v. 2011 is afkomstig van de gemeenten;  Bedrijfsenquêtes;  Deskresearch;  Dataverwerking en analyse resultaten;  Rapportage en toelichting.


2.

TOELICHTING ONDERZOEK

2.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is een nadere toelichting op het onderzoek gegeven. Hierbij is gestart met de afbakening en indeling van het onderzoeksonderwerp (2.2.). Vervolgens is ingegaan op de gehanteerde methodiek (2.3.).

2.2.

Afbakening

In deze paragraaf is ingegaan op de afbakening en indeling van het onderzoeksonderwerp. Hierbij komt eerst de regionale afbakening en indeling aan bod en vervolgens de afbakening van de toeristisch-recreatieve sector. 2.2.1.

Regionale afbakening

De regio bestond eind 2014 – het basisjaar voor deze studie – uit 18 gemeenten. Hiermee is de gehanteerde regionale afbakening in deze studie vrijwel gelijk aan die van de meting in 2011, alleen Doesburg is in 2014 als gemeente toegevoegd. De gemeenten Groesbeek, Millingen aan den Rijn en Ubbergen zijn gefuseerd tot de gemeente Groesbeek (per 1-1-2016: Berg en Dal). Omwille van een goede vergelijking is Doesburg opgenomen in de raming van de economische betekenis, maar in de vergelijking 2011-2014 is Doesburg buiten beschouwing gelaten. Op de kaart op de volgende pagina is de begrenzing van de regio exclusief het Duitse Kranenburg aangegeven1. In tabel 2.1. op de volgende pagina is aangegeven uit welke gemeenten deze deelregio’s bestaan. Figuur 2.1.

1

Begrenzing regio Arnhem Nijmegen

Waar mogelijk is het Duitse Kranenburg meegenomen omdat ondernemers uit deze plaats zijn aangesloten bij het RBT KAN.


Tabel 2.1. Deelregio Arnhem Betuwe Doesburg Gelderse Poort

Deelregio’s in de regio Arnhem Nijmegen Gemeenten Arnhem (incl. Het Nationale Park De Hoge Veluwe) Overbetuwe Doesburg Groesbeek, Lingewaard, Millingen a/d Rijn, Rijnwaarden, Ubbergen, Kranenburg (D) Liemers Duiven, Westervoort, Zevenaar, Rijnwaarden Nijmegen Nijmegen Rijk van Nijmegen Beuningen, Groesbeek, Heumen, Mook en Middelaar, Ubbergen, Wijchen, Millingen aan den Rijn Veluwezoom Renkum, Rheden, Rozendaal

Ten opzichte van de meting in 2011 is de afbakening van de deelregio Liemers gewijzigd: Rijnwaarden is hier aan toegevoegd. Overlap van deelregio’s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal Zoals uit bovenstaande tabel en de figuur op de vorige pagina kan worden afgelezen worden een aantal gemeenten in dit onderzoek tot meer dan één deelregio gerekend. In de tabellen met bovenstaande deelregio’s in de verdere hoofdstukken tellen deze zeven deelregio’s dus op tot meer dan het totaal van de regio Arnhem Nijmegen. Als in de tabellen wordt gesproken van het totaal heeft dit betrekking op het totaal van de regio Arnhem Nijmegen en niet op de som van de zeven deelregio’s.

2.2.2.

Afbakening toerisme

In de monitor zijn zowel verblijfstoerisme, dagtoerisme als zakelijk bezoek meegenomen, aangezien dit de drie segmenten zijn waar de focus van het RBT KAN op ligt. De afbakening en categoriale indeling van toerisme voor dit onderzoek is gelijk aan die van de meting in 2011. Categoriale indeling toeristisch-recreatieve sector In deze monitor zijn de volgende toeristisch-recreatieve categorieën onderscheiden: Verblijfstoerisme2: 1. Hotels/pensions/B&B standaard (0-2 sterren); 2. Hotels middenklasse en luxe (3-5 sterren); 3. Bungalows (inclusief appartementen); 4. Campings vaste plaatsen (seizoen- en jaarplaatsen); 5. Campings toeristische plaatsen; 6. Groepsaccommodaties; 7. Watersport (passanten) (jachthavens); 8. Watersport vast (jachthavens).

2

Er is een ondergrens van 5 slaapplaatsen gehanteerd.


Dagtoerisme3: 9. Attracties (inclusief dierentuinen); 10. Musea en bezienswaardigheden; 11. Evenementen; 12. Rondvaarten; 13. Golf; 14. Routegebonden buitenrecreatie (wandelen en fietsen); 15. Recreatief winkelen; 16. Horecabezoek. Zakelijk bezoek: 17. Markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten (MICE: meetings, incentives, conventions, events).

2.3.

Methodiek

Om de gewenste informatie inzichtelijk te krijgen zijn in dit onderzoek twee methodieken voor de verzameling van de data gehanteerd:  Bedrijfsenquête onder toeristische aanbieders;  Deskresearch. Bedrijfsenquête Voor het inzichtelijk maken van de bezoekersaantallen en overnachtingen en omzetten/bestedingen, etc., alsmede het aanvullen en verifiëren van het niveau en de capaciteit, zijn interviews verricht onder toeristisch-recreatieve aanbieders in de regio. Gestart is met het opstellen/actualiseren van het adresbestand, Hiervoor is gebruik gemaakt van bestanden van het RBT KAN. Het geactualiseerde adresbestand is voorafgaand aan het veldwerk ter controle en completering voorgelegd aan de gemeenten in de regio. Ook is aan de gemeenten gevraagd bezoekersaantallen van de relevante evenementen aan te dragen. Om het draagvlak bij de ondernemers voor het onderzoek te bevorderen is door het RBT, voorafgaand aan het veldwerk, een aanbevelingsbrief verstuurd die het belang van het onderzoek onderstreept. Vervolgens hebben de bedrijven in de populatie per email een link naar de online vragenlijst ontvangen. Aansluitend zijn de bedrijven gebeld en telefonische enquêtes afgenomen totdat de streefrespons was gerealiseerd. Bij de bedrijfsenquête zijn de volgende categorieën meegenomen:  Hotels;  Campings;  Bungalows;  Groepsaccommodaties;  Jachthavens; 3

Voor de attracties en evenementen (met minimaal een bovenregionale betekenis) is een ondergrens van 25.000 bezoeken per jaar gehanteerd. Voor de andere categorieën bedraagt de ondergrens 10.000 bezoeken per jaar.


    

Attracties; Musea en bezienswaardigheden; Rondvaarten; Golf; Zaalaccommodaties.

Respons: 48% heeft meegewerkt In totaal is een respons van circa 48% gerealiseerd binnen de onderzoekspopulatie. Een overzicht van de respons uitgesplitst naar de verschillende categorieën is opgenomen in tabel 2.2. Tabel 2.2. Overzicht respons bedrijfsenquête Categorie Populatie Hotels/B&B 139 Campings 67 Bungalows 23 Groepsaccommodaties 17 Jachthavens 17 Attracties 11 Musea en bezienswaardigheden 25 Rondvaarten 2 Golfbanen 8 Zaalaccommodaties 109 Totaal 418

Gerealiseerd 67 39 14 6 10 6 18 1 5 36 202

Respons 48% 58% 61% 36% 59% 55% 72% 50% 57% 33% 48%

Deze respons van 48% kan als zeer hoog worden beschouwd. Veelal wordt in onderzoeken een respons van 20-30% al als hoog bestempeld. Tijdens de vorige meting in 2011 werd een iets hogere respons behaald (circa 53%). Deskresearch Voor deze monitor is gebruik gemaakt van deskresearch om het toeristischrecreatieve aanbod te inventariseren. Hiervoor is primair gebruik gemaakt van de databestanden van het RBT KAN waarna de gemeenten gevraagd zijn de adresbestanden te controleren en aan te vullen. Daarnaast is deskresearch verricht om de dagtoeristische activiteiten die niet via de bedrijfsenquête inzichtelijk zijn gemaakt in kaart te brengen. Dit betreft de categorieën routegebonden buitenrecreatie, recreatief winkelen en horeca-bezoek. Hiervoor is primair gebruik gemaakt van het ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO) van NBTC-NIPO Research. Tevens is gebruik gemaakt van deskresearch voor de bepaling van de parameters (bestedingen4, arbeidscoëfficiënten, etc.) voor de berekening van de economische betekenis. Ook voor het bepalen van de marktaandelen van de regio Arnhem Nijmegen ten opzichte van Gelderland en Nederland zijn externe bronnen bestudeerd (m.n. CBS). 4

De bestedingsprofielen zijn gebaseerd op de resultaten van de enquêtes in combinatie met aanvullend deskresearch (o.a. tarievenonderzoek).


3.

TOERISTISCH-RECREATIEF AANBOD 2014

3.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is een beeld geschetst van het toeristisch-recreatief aanbod in de regio Arnhem Nijmegen. Hierbij is eerst ingegaan op het verblijfstoeristisch aanbod (3.2.) en vervolgens op het dagtoeristisch aanbod (3.3.). Tot slot is het zakelijk aanbod geschetst (3.4.). Overlap van deelregio’s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal Aangezien verschillende gemeenten tot meerdere regio’s kunnen behoren (zie ook hoofdstuk 2), kan de optelling van het aanbod in de zeven deelregio’s in de tabellen in dit hoofdstuk groter zijn dan het totale aanbod in de regio Arnhem Nijmegen.

3.2.

Verblijfstoeristisch aanbod

In deze paragraaf wordt het verblijfstoeristisch aanbod in de regio Arnhem Nijmegen behandeld. Hierbij is een nadere indeling gemaakt naar de volgende categorieën:  Hotels (3.2.1.);  Campings (3.2.2.);  Bungalows (3.2.3.);  Groepsaccommodaties (3.2.4.);  Jachthavens (3.2.5.). Het aanbod – aantallen bedrijven en capaciteiten – is geïnventariseerd op basis van de bestanden uit 2011, die zijn gecontroleerd en aangevuld op basis van de enquêtes door de afzonderlijke gemeenten. 3.2.1.

Hotels

De categorie hotels is afgebakend als alle hotels, pensions en bed & breakfast accommodaties met minimaal 5 slaapplaatsen. Tabel 3.1 is een weergave van het aantal hotels in de regio, uitgesplitst naar sterrenklasse. Hieruit blijkt dat er 139 hotels, pensions en bed & breakfast accommodaties in de regio zijn gevestigd. Het merendeel van dit aanbod, circa 56%, heeft geen ster. Bijna 9% heeft 1 of 2 sterren en 35% van het aanbod betreft hotels met 3 of 4 sterren. Het hotelaanbod is met name geconcentreerd in de deelregio’s De Gelderse Poort en Rijk van Nijmegen. Daarnaast is er uiteraard een concentratie van hotels in de steden Arnhem en Nijmegen.


Tabel 3.1. Aantal hotels naar sterrenklassen, regio Arnhem Nijmegen 2014 Regio 0* 1* 2* 3* 4* Arnhem 13 1 1 5 5 Betuwe 6 0 0 2 0 Doesburg 2 0 0 1 0 De Gelderse Poort 26 3 3 8 4 Liemers 3 0 0 3 1 Nijmegen 10 1 1 4 4 Rijk van Nijmegen 21 2 3 11 4 Veluwezoom 9 0 2 1 7 Totaal regio 78 5 7 27 22

Totaal 25 8 3 44 7 20 41 19 139

De hotels in de regio hebben gezamenlijk ruim 6.600 bedden, zoals blijkt uit tabel 3.2. De deelregio Arnhem heeft bijna een kwart van het totaal aantal bedden in de regio. Ook in de deelregio’s Veluwezoom, De Gelderse Poort en het Rijk van Nijmegen zijn relatief veel hotelbedden te vinden. Tabel 3.2. Aantal bedden naar sterrenklassen, regio Arnhem Nijmegen 2014 Regio 0* 1* 2* 3* 4* Arnhem 134 10 14 467 971 Betuwe 72 0 0 132 0 Doesburg 22 0 0 50 0 De Gelderse Poort 301 63 196 377 484 Liemers 22 0 0 216 350 Nijmegen 76 8 34 195 632 Rijk van Nijmegen 187 50 196 544 571 Veluwezoom 88 0 38 43 1.302 Totaal regio 788 81 282 1.647 3.851

Totaal 1.596 204 72 1.421 588 945 1.302 1.471 6.649

Bijna 83% van het totaal aantal slaapplekken in de regio Arnhem Nijmegen is te vinden in hotels met 3 of 4 sterren. Dit wordt veroorzaakt door een relatief grote schaalgrootte van deze hotels in vergelijking met het 0-2 sterrensegment. In dat segment zijn de accommodaties vaak kleinschaliger van opzet.

3.2.2.

Campings

In de regio Arnhem Nijmegen zijn 59 campings gevestigd met 5 standplaatsen of meer. Deze campings hebben in totaal bijna 9.400 plaatsen/eenheden. In tabel 3.3 is het kampeeraanbod in de regio weergegeven. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen vaste standplaatsen (zoals stacaravans), toeristische standplaatsen en trekkershutten (overige eenheden). Uit de tabel blijkt dat de totale kampeercapaciteit voor circa twee derde uit vaste standplaatsen bestaat (68%) en voor circa een derde (32%) uit toeristische eenheden.


Tabel 3.3.

Kampeeraanbod regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal Aantal vaste Aantal toeristische campings plaatsen plaatsen Arnhem 4 434 687 Betuwe 3 414 125 Doesburg 2 1.184 62 De Gelderse Poort 21 1.007 1.062 Liemers 10 1.959 303 Nijmegen 0 0 0 Rijk van Nijmegen 29 1.564 1.107 Veluwezoom 8 515 381 Totaal regio 59 6.488 2.905

Overige eenheden 4 3 2 18 10 0 26 8 56

Totale capaciteit 1.125 542 1.248 2.087 2.272 0 2.697 904 9.380

Een concentratie van de kampeercapaciteit is te vinden in de deelregio’s Rijk van Nijmegen, Liemers en De Gelderse Poort.

3.2.3.

Bungalowparken

In tabel 3.4 is het aanbod aan bungalows en appartementen van complexen met minimaal 5 slaapplaatsen inzichtelijk gemaakt. De regio telt 23 aanbieders, die gezamenlijk 376 bungalows/appartementen verhuren. In totaal gaat het om bijna 2.000 toeristische slaapplaatsen. Tabel 3.4.

Aanbod bungalows/appartementen regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal bedrijven Aantal eenheden Aantal bedden Arnhem 1 81 405 Betuwe 0 0 0 Doesburg 0 0 0 De Gelderse Poort 12 60 314 Liemers 0 0 0 Nijmegen 1 15 60 Rijk van Nijmegen 14 250 1.396 Veluwezoom 1 17 66 Totaal regio 23 376 1.983

De meeste capaciteit in de regio Arnhem Nijmegen bevindt zich in de deelregio Rijk van Nijmegen, waar ruim 70% van de totale capaciteit geconcentreerd is.

3.2.4.

Groepsaccommodaties

De regio Arnhem Nijmegen telt 17 groepsaccommodaties. Deze logiesaccommodaties beschikken gezamenlijk over bijna 1.300 bedden. De helft van deze capaciteit is in de deelregio het Rijk van Nijmegen gevestigd.


Tabel 3.5.

Aanbod groepsaccommodaties regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal bedrijven Aantal bedden Arnhem 2 221 Betuwe 0 0 Doesburg 0 0 De Gelderse Poort 4 342 Liemers 1 150 Nijmegen 0 0 Rijk van Nijmegen 10 743 Veluwezoom 4 178 Totaal regio 17 1.292

3.2.5.

Jachthavens

De regio telt 17 jachthavens, met een totale capaciteit van ruim 3.600 ligplaatsen. Het overgrote deel betreft vaste ligplaatsen, ruim 92%. In de praktijk is het overigens zeer gebruikelijk dat ook jachthavens met (bijna) uitsluitend vaste plaatsen passantenovernachtingen realiseren door passanten toe te staan op vaste ligplaatsen, waarvan de ligplaatshouder afwezig is. Tabel 3.6.

Aanbod jachthavens regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal Aantal vaste Aantal passantenjachthavens plaatsen plaatsen Arnhem 1 25 20 Betuwe 0 0 0 Doesburg 2 300 70 De Gelderse Poort 1 370 20 Liemers 7 1.944 70 Nijmegen 0 0 0 Rijk van Nijmegen 5 881 125 Veluwezoom 2 201 1 Totaal regio 17 3.351 286

3.3.

Totaal aantal plaatsen 45 0 370 390 2.014 0 1.006 202 3.637

Dagtoeristisch aanbod

In deze paragraaf wordt het dagtoeristisch aanbod in de regio Arnhem Nijmegen behandeld. Hierbij is een nadere indeling gemaakt naar de volgende categorieën:  Attracties (3.3.1.);  Musea en bezienswaardigheden (3.3.2.);  Evenementen (3.3.3.);  Rondvaarten (3.3.4.);  Golf (3.3.5.).


3.3.1.

Attracties

De regio Arnhem Nijmegen telt in totaal 11 attracties met minimaal 25.000 bezoekers op jaarbasis. Burgers’ Zoo in Arnhem trekt van deze attracties de meeste bezoekers. In hoofdstuk 4 is een verdere uitwerking van de bezoekersaantallen opgenomen. Tabel 3.7.

Aanbod attracties regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal attracties Arnhem 1 Betuwe 0 Doesburg 0 De Gelderse Poort 1 Liemers 0 Nijmegen 5 Rijk van Nijmegen 3 Veluwezoom 2 Totaal regio 11

3.3.2.

Musea en bezienswaardigheden

In de regio Arnhem Nijmegen zijn 25 musea en bezienswaardigheden meegenomen waarvan bekend is dat zij minimaal 10.000 bezoekers per jaar trekken. In hoofdstuk 4 zijn de bezoekersaantallen van deze musea en bezienswaardigheden weergegeven. Tabel 3.8.

Aanbod musea en bezienswaardigheden 2014 Aantal musea/bezienswaardigheden Arnhem 9 Betuwe 0 Doesburg 2 De Gelderse Poort 2 Liemers 0 Nijmegen 5 Rijk van Nijmegen 8 Veluwezoom 3 Totaal regio 25

3.3.3.

Evenementen

De gegevens voor de inventarisatie van het aanbod in evenementen, en de daarbij horende bezoekersaantallen, zijn verkregen via de gemeenten. Hierbij zijn zowel betaalde als gratis evenementen meegenomen met minimaal 25.000 bezoekers en minimaal een regionaal marktbereik. In totaal gaat het om 39 evenementen in de regio Arnhem Nijmegen. De bezoekersaantallen zijn opgenomen in hoofdstuk 4.


Tabel 3.9. Aanbod evenementen regio Arnhem Nijmegen 2014 Regio Aantal evenementen Arnhem 13 Betuwe 4 Doesburg 1 De Gelderse Poort 5 Liemers 1 Nijmegen 7 Rijk van Nijmegen 7 Veluwezoom 2 Totaal regio 39

3.3.4.

Rondvaarten

In de regio Arnhem Nijmegen zijn twee rondvaartbedrijven actief. Tabel 3.10.

Aanbod rondvaarten regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal bedrijven Arnhem 0 Betuwe 0 Doesburg 0 De Gelderse Poort 1 Liemers 1 Nijmegen 1 Rijk van Nijmegen 0 Veluwezoom 0 Totaal regio 2

3.3.5.

Golf

In de regio Arnhem Nijmegen zijn 8 golfbanen gevestigd. Deelregio het Rijk van Nijmegen telt met drie golfbanen de meeste banen. In deze regio liggen twee 18holes banen en een 45-holes baan. Hierdoor is dit ook de deelregio met de meeste capaciteit in holes. Tabel 3.11.

Aanbod golfbanen regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal golfbanen Aantal holes Arnhem 2 36 Betuwe 2 36 Doesburg 0 0 De Gelderse Poort 1 45 Liemers 0 0 Nijmegen 0 0 Rijk van Nijmegen 3 81 Veluwezoom 1 27 Totaal regio 8 180


3.4.

Zakelijk aanbod

Het aanbod op de markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten – ook wel MICE- markt genoemd (Meetings, Incentives, Conventions and Events) laat zien dat de regio Arnhem Nijmegen beschikking heeft over 109 accommodaties voor zakelijke bijeenkomsten met in totaal ruim 640 zalen en een capaciteit van ruim 43.000 stoelen. Tabel 3.12.

Aanbod markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten 2014 Aantal accommodaties Aantal zalen Aantal stoelen Arnhem 27 165 13.161 Betuwe 7 20 1.775 Doesburg 3 6 60 De Gelderse Poort 17 100 4.046 Liemers 12 39 5.405 Nijmegen 12 111 8.093 Rijk van Nijmegen 25 130 6.842 Veluwezoom 20 155 7.162 Totaal regio 109 643 43.088


4.

OMVANG BEZOEK 2014

4.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is de omvang van het toeristisch-recreatief bezoek aan de regio geanalyseerd. Eerst is ingegaan op de omvang van het verblijfstoeristisch bezoek (4.2.). Vervolgens is gekeken naar het dagtoeristisch (4.3.) en zakelijk bezoek (4.4.) aan de regio. Overlap van deelregio’s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal Aangezien verschillende gemeenten tot meerdere regio’s kunnen behoren (zie ook hoofdstuk 2), kan het totaal aantal overnachtingen of bezoeken van de acht deelregio’s in de tabellen in dit hoofdstuk groter zijn dan de totale vraag in de regio Arnhem Nijmegen.

4.2.

Verblijfstoeristisch bezoek

In de bedrijfsenquête zijn de bedrijven onder meer gevraagd naar het aantal overnachtingen in 2014. Gebaseerd op deze gegevens, aangevuld met de capaciteiten, zijn voor alle verblijfstoeristische categorieën bezettingsgraden berekend. Het gebruik van de verblijfstoeristische accommodaties (voor de gehele populatie) is ingeschat op basis van de capaciteiten (zie 3.2) en de bezettingsgraden resulterend uit de enquêtes. In deze paragraaf is eerst ingegaan op de overnachtingen per deelsector. Deze zijn in paragraaf 4.2.6. geresumeerd. Hierbij zijn deze gegevens tevens afgezet tegen het totaal aantal overnachtingen in Gelderland en Nederland om daarmee het marktaandeel van de regio inzichtelijk te maken. In de laatste drie subparagrafen is aandacht besteed aan de herkomst van de verblijfstoeristen, hun motief om in de regio Arnhem Nijmegen te verblijven en de boekingswijze. 4.2.1.

Hotels

Ruim 930.000 hotelovernachtingen in de regio… De hotels in de regio Arnhem Nijmegen realiseerden in 2014 een gemiddeld bedbezettingspercentage van circa 39%. Op basis van dit percentage vonden er in 2014 circa 930.000 hotelovernachtingen plaats in de regio. Dit is circa 33% van het totale aantal hotelovernachtingen in Gelderland.


…waarvan circa de helft een toeristisch karakter heeft De hotelvraag is uitgesplitst naar drie segmenten: toeristische vraag, zakelijke vraag en congresvraag5. De helft (circa 52%) van de hotelovernachtingen in de regio heeft een toeristisch karakter. Circa 28% heeft een zakelijk karakter en circa 20% had betrekking op de congresvraag. Dit betekent dat het aantal (semi-)zakelijke overnachtingen in hotels circa 446.000 bedroeg in 2014 en het aantal toeristische overnachtingen circa 484.000.

4.2.2.

Campings

Circa 350.000 toeristische kampeerovernachtingen in de regio Op basis van de resultaten van de bedrijfsenquête is berekend dat het gemiddeld aantal persoonsovernachtingen per standplaats in 2014 circa 105 bedroeg. Dit betekent dat er in de regio Arnhem Nijmegen in 2014 in totaal ruim 350.000 toeristische overnachtingen op campings werden doorgebracht (exclusief overnachtingen op vaste plaatsen). Het aantal overnachtingen op vaste plaatsen is niet vermeld in het totaal aantal overnachtingen maar ramen we op circa 730.000. De bestedingen op basis van deze overnachtingen zijn wel berekend in de economische betekenis. 4.2.3.

Bungalows

Bijna een kwart miljoen overnachtingen in bungalows/appartementen De slaapplaatsbezettingsgraad voor bungalows (incl. appartementen) in de regio Arnhem Nijmegen is op basis van gegevens uit de bedrijfsenquête geschat op circa 31% in 2014. De huisjesbezetting ramen we op circa 40%. Met bijna 2.000 slaapplaatsen in de regio betekent deze bezettingsgraad, dat er in 2014 ruim 225.000 toeristische overnachtingen werden doorgebracht in bungalows.

4.2.4.

Groepsaccommodaties

Bijna 100.000 overnachtingen in groepsaccommodaties in de regio De groepsaccommodaties in de regio Arnhem Nijmegen hadden in 2014 een gemiddelde bedbezettingsgraad van 21,2%. Met een capaciteit van bijna 1.300 bedden betekent dit, dat er in 2014 bijna 100.000 overnachtingen in groepsaccommodaties hebben plaatsgevonden.

5

Onder zakelijke vraag worden overnachtingen verstaan in het kader van bezoeken aan bedrijven/organisaties in de regio. Veelal hebben deze “reizen” een individueel karakter. Onder congresvraag worden overnachtingen verstaan in het kader van het bijwonen van een (meerdaags) congres, symposium of cursus in de regio.


4.2.5.

Jachthavens

Aangezien passantenovernachtingen in jachthavens zowel kunnen plaatsvinden op passantenplaatsen als op vaste ligplaatsen, zoals uit de praktijk is gebleken, is de bezetting bepaald over de totale capaciteit. De bezetting is uitgedrukt in het gemiddeld aantal persoonovernachtingen per plaats. Voor 2014 resulteert dit in een gemiddelde van 2,4 persoonsovernachtingen per plaats. Dit gegeven leidt tot bijna 8.700 passantenovernachtingen (uitgedrukt in personen) in de jachthavens in de regio Arnhem Nijmegen in 2014.

4.2.6.

Totaal aantal overnachtingen en marktaandeel

Ruim 1,6 miljoen overnachtingen in de regio Arnhem Nijmegen in 2014 Door het resumeren van de voorgaande gegevens is berekend dat in 2014 in totaal ruim 1,6 miljoen overnachtingen hebben plaatsgevonden in de regio Arnhem Nijmegen6. Het merendeel (58%) hiervan vond plaats in hotels. Op campings werd circa 21% van de totale overnachtingen doorgebracht en in bungalows circa 14%. Tabel 4.1. Overnachtingen regio Arnhem Nijmegen naar logiesvorm Categorie Overnachtingen 2014 Hotels 930.432 (58%) Campings (toeristisch) 345.424 (21%) Bungalows 225.594 (14%) Groepsaccommodaties 99.834 (6%) Jachthavens (passanten) 8.694 (1%) Totaal 1.609.978 (100%)

Circa 1,2 miljoen toeristische overnachtingen Zoals eerder in dit hoofdstuk beschreven, is bijna de helft van de hotelovernachtingen in de regio toeristisch. In totaal zijn er in 2014 in de regio Arnhem Nijmegen circa 1,2 miljoen toeristische overnachtingen gerealiseerd in de verblijfstoeristische sector. Dat is circa 72% van het totaal aantal overnachtingen. Rijk van Nijmegen deelregio met meeste overnachtingen Onderstaande tabel is een weergave van het aantal overnachtingen van alle logiesaccommodaties per deelregio. Hieruit kan worden afgeleid dat de meeste overnachtingen, een derde van het totaal, plaatsvinden in het Rijk van Nijmegen.

6

Dit is inclusief zakelijke en semi-zakelijke overnachtingen in hotels, maar exclusief het aantal overnachtingen op vaste staanplaatsen op campings en vaste ligplaatsen in jachthavens.


De deelregio Arnhem heeft ongeveer een kwart het totale aantal overnachtingen in de regio Arnhem Nijmegen en De Gelderse Poort circa 20%. Tabel 4.2. Overnachtingen naar deelregio 2014 Categorie Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio

4.2.7.

Overnachtingen 2014 401.915 50.580 23.044 346.323 139.669 142.258 539.845 257.531 1.609.978

Herkomst verblijfstoeristen

Aan de verblijfstoeristische accommodaties is tevens gevraagd naar de afkomst van hun verblijfsgasten. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar de regio Arnhem Nijmegen, de rest van Nederland of het buitenland. Van alle toeristische verblijfsgasten in de regio is ruim 10% afkomstig uit de regio zelf, circa 62% uit de rest van Nederland en ongeveer 28% uit het buitenland. Een uitsplitsing naar type verblijfsaccommodatie is opgenomen in tabel 4.3. Tabel 4.3.

Herkomst toeristische verblijfsgasten Regio Overig Nederland Hotels toeristisch 5% 69% Campings toeristisch 11% 46% Bungalows 13% 67% Groepsaccommodaties 20% 77% Watersport (passanten) 14% 39% Totaal toeristisch 10% 62%

Buitenland 28% 42% 20% 4% 48% 28%

Van de (semi-) zakelijke gasten komt circa 4% uit de regio Arnhem Nijmegen (in aantallen gaat het om bijna 20.000 gasten), 60% uit overig Nederland en circa 36% uit het buitenland. In totaal betekent dit dat van alle verblijfsgasten in de regio Arnhem Nijmegen ongeveer 10% afkomstig is uit de regio, 62% uit de rest van Nederland en 28% uit het buitenland. Het belangrijkste herkomstland voor de buitenlandse toeristen blijkt Duitsland te zijn. Daarnaast worden met name België en Groot-Brittannië als belangrijkste herkomstlanden genoemd. In vergelijking met de meting in 2011 is de herkomst van gasten vrij stabiel gebleven (de percentages lagen in 2011 op respectievelijk 8% gasten uit de regio, 63% uit de rest van Nederland en 29% uit het buitenland). Wel is bij de verblijfsgasten een toename van buitenlandse gasten te constateren (was 23% in 2011) terwijl het aandeel (semi-) zakelijke gasten uit het buitenland is afgenomen (was 42% in 2011). Het aandeel semi-) zakelijke gasten uit de regio is daarentegen toegenomen van 0,4% in 2011 naar 4% in 2014.


4.2.8.

Bezoekmotief

Aan de verblijfsaccommodaties is ook gevraagd naar de drie meest voorkomende redenen/motieven voor hun toeristische gasten om naar de regio Arnhem Nijmegen te komen. De vraagstelling was gesloten met de volgende antwoordcategorieën:  Rust en ruimte;  Natuur (flora en fauna)/landschap;  Bezoek stad (bijvoorbeeld Arnhem, Nijmegen);  Wandelen;  Fietsen;  Overige sportieve recreatie (golf, paardrijden, etc.);  Bezoek attractie;  Bezoek museum/bezienswaardigheid;  Bezoek evenement;  Watersport (varen, kanoën, surfen, etc.);  Eigen accommodatie/voorzieningen;  Overig, namelijk … De top 3 van belangrijkste bezoekmotieven voor verblijfstoeristen in de regio Arnhem Nijmegen is: 1. Fietsen 2. Natuur (flora en fauna) / landschap 3. Rust en ruimte Uiteraard zijn er verschillen tussen de diverse verblijfstoeristische categorieën. Voor hotelgasten staan fietsen, wandelen en bezoek stad in de top-3. Campinggasten bezoeken de regio vooral om te fietsen, voor de rust en voor de natuur/het landschap. Deze bezoekmotieven komen veelal overeen met de top-3 voor bungalows: fietsen, natuur, rust en ruimte en wandelen.

4.2.9.

Boekingswijze

Onderdeel van de bedrijfsenquête is de vraag op welke wijze de accommodatie geboekt is: niet vooraf geboekt, rechtsreeks bij de accommodatie zelf (online, via email, telefonisch etc.)7, via het lokale kantoor van VVV/Toerist Info, via een touroperator/ reisbureau of via een boekingssite. In onderstaande tabel zijn de antwoorden op deze vraag weergegeven uitgesplitst naar de verschillende categorieën verblijfstoeristische accommodaties.

7

Inclusief boekingen via de diverse platforms waarop het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen actief/vindbaar is.


Tabel 4.4.

Boekingswijze verblijfstoeristen Niet vooraf Rechtstreeks Hotels toeristisch 2% 54% Campings toeristisch 19% 70% Bungalows 5% 42% Groepsaccommodaties 0% 0% Watersport (passanten) 48% 37% Totaal toeristisch 8% 51%

VVV8 1% 0% 0% 0%

BoekingsSite 39% 6% 24% 0%

Touroperator/ reisbureau 3% 3% 13% 0%

Anders, namelijk 1% 2% 16% 100%

0% 0%

15% 22%

0% 5%

1% 15%

Deze tabel laat zien dat de meeste verblijfstoeristen vooraf reserveren, veelal rechtstreeks bij de accommodatie zelf (51% rechtstreeks). Gemiddeld 8% van de verblijfstoeristen boekt niet vooraf, dit zijn met name watersport- (passanten-) en campinggasten. Bij hotels en bungalows wordt bij het boeken ook regelmatig gebruikt gemaakt van intermediairs, vooral van boekingssites, maar ook van touroperators of reisbureaus.

4.3.

Dagtoeristisch bezoek

In deze paragraaf is het dagtoeristisch bezoek in de regio Arnhem Nijmegen in kaart gebracht. Hierbij is gebruik gemaakt van zowel de resultaten van de bedrijfsenquêtes als aanvullend deskresearch. Tevens is bij een aantal categorieën een inschatting gemaakt op basis van het CVTO (zie ook hoofdstuk 2).

4.3.1.

Attracties

In totaal bezochten in 2014 bijna 2,1 miljoen bezoekers de elf attracties in de regio Arnhem Nijmegen. Gezien het kleine aantal aanbieders en de vertrouwelijkheid van individuele gegevens, zijn de gegevens in deze rapportage niet uitgesplitst naar deelregio. Uiteraard zijn deze bezoekersaantallen wel in de verdere analyse meegenomen.

4.3.2.

Musea en bezienswaardigheden

De 25 musea en bezienswaardigheden (met meer dan 10.000 bezoekers per jaar) die gevestigd zijn in de regio Arnhem Nijmegen trokken in 2014 gezamenlijk bijna 1,8 miljoen bezoekers. Gezien het kleine aantal aanbieders en de vertrouwelijkheid van individuele gegevens, zijn de gegevens in deze rapportage niet uitgesplitst per museum.

8

Het betreft een fysiek VVV kantoor. De (regionale) VVV beschikt niet over een boekingscentrale.


4.3.3.

Evenementen

Het aanbod aan evenementen, zowel betaald als gratis, met meer dan 25.000 bezoekers per jaar en met minimaal een bovenregionale betekenis, is geïnventariseerd op basis van gegevens aangeleverd door de gemeenten. Bij de gratis evenementen zijn de bezoekersaantallen veelal gebaseerd op globale inschattingen van organisatoren. In totaal waren er 39 relevante evenementen in 2014. Gezamenlijk trokken zij bijna 3,8 miljoen bezoekers. In tabel 4.5 is een top-10 van de evenementen met de meeste bezoekers opgenomen. De Vierdaagse feesten in Nijmegen trokken in 2014 de meeste bezoekers, evenals in 2011. Tabel 4.5. Evenementen top-10 regio Arnhem Nijmegen Rangorde Naam Gemeente 1 Vierdaagse feesten Nijmegen 2 Internationale Wandelvierdaagse Diverse 3 World Statues Festival Arnhem 4 Koningsdag Arnhem Arnhem 5 Relevante evenementen Gelredome Arnhem 6 Market Garden Divers 7 Zevenheuvelenloop Nijmegen 8 Doesburg Binnenste Buiten Doesburg 9 Beuningen on Ice Beuningen 10 Airbornewandeltocht Renkum Bron: Gemeenten

4.3.4.

Aantal bezoeken 2014 1.442.000 950.000 300.000 180.000 134.000 83.500 80.000 60.000 52.000 32.500

Rondvaarten

De twee rondvaartbedrijven die actief zijn in de regio Arnhem Nijmegen hebben in 2014 circa 27.000 bezoekers getrokken. Gezien het kleine aantal aanbieders en de vertrouwelijkheid van individuele gegevens, zijn de gegevens in deze rapportage niet uitgesplitst naar deelregio. Uiteraard zijn deze bezoekersaantallen wel in de verdere analyse meegenomen.

4.3.5.

Golf

De acht golfbanen trokken in 2014 ruim 230.000 bezoekers. Om dezelfde reden als voor rondvaarten (4.3.4) worden geen uitgesplitste gegevens naar deelregio weergegeven. Ook hier geldt dat de bezoekersaantallen uiteraard wel worden meegenomen in de verdere analyses.


4.3.6.

Routegebonden buitenrecreatie

Routegebonden buitenrecreatie is in deze studie gedefinieerd als het maken van een recreatieve fietstocht of een recreatieve wandeling waarvoor men minimaal 2 uur van huis is9. Het aantal activiteiten is op basis van gegevens van het ContinuVrijeTijdsOnderzoek 2012-2013 (CVTO) bepaald op ruim 12,5 miljoen. De verdeling over de deelregio’s is gebaseerd op het areaal natuur (bron: CBS). De meeste activiteiten vonden plaats in de deelregio’s Arnhem en Rijk van Nijmegen. Tabel 4.6. Routegebonden buitenrecreatie regio Arnhem Nijmegen Categorie Activiteiten 2014 Arnhem 3.036.336 Betuwe 819.528 Doesburg 288.876 De Gelderse Poort 1.843.153 Liemers 1.789.774 Nijmegen 1.792.914 Rijk van Nijmegen 2.879.338 Veluwezoom 1.431.819 Totaal regio 12.544.119

4.3.7.

Aandeel 24% 7% 2% 15% 14% 14% 23% 11% 100%

Recreatief winkelen

Onder recreatief winkelen wordt in deze studie verstaan: het winkelen in de binnenstad of het winkelen voor plezier in een stadsdeelcentrum of wijkcentrum waarvoor men minimaal 2 uur van huis is. Het bezoek aan een meubelboulevard of tuincentrum is niet meegenomen. Het aantal activiteiten is geanalyseerd met behulp van het CVTO. Uitgaande van deze definitie is berekend dat er in 2014 ruim 11,7 miljoen keer recreatief is gewinkeld in de regio Arnhem Nijmegen. Het toebedelen aan de diverse deelregio’s is gedaan door middel van capaciteitsgegevens (m2 winkelvloeroppervlak niet-dagelijks) van Locatus10. De deelregio Arnhem is het populairst voor het recreatief winkelen.

9

10

Deze ondergrens is conform de ondergrens in de Landelijke R&T Standaard die in opdracht van IPO is opgesteld. Locatus verzamelt als onafhankelijke bron informatie over alle winkels en consumentgerichte, dienstverlenende bedrijven in de Benelux.


Tabel 4.7. Recreatief winkelen regio Arnhem Nijmegen Categorie Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio

4.3.8.

Activiteiten 2014 2.771.099 846.393 146.685 986.885 2.075.616 2.408.055 2.150.168 686.167 11.741.471

Horeca

Onder horecabezoek wordt een bezoek aan de horeca verstaan (inclusief Holland Casino Nijmegen en bowlen/kegelen) waarbij men minimaal 2 uur van huis is. Uitgaande van deze definitie en afbakening is op basis van het CVTO (aangevuld met cijfers van Holland Casino) berekend dat in 2014 circa 13,0 miljoen horecabezoeken plaatsvonden in de regio Arnhem Nijmegen. De verdeling naar deelregio’s is gemaakt op basis van capaciteitsgegevens (bron: Bedrijfschap Horeca en Catering). Wederom geldt, evenals bij het recreatief winkelen, dat de deelregio’s Arnhem en Nijmegen het grootste aandeel hebben, met circa 29% en 27%. Tabel 4.8. Horecabezoek regio Arnhem Nijmegen (incl. Holland Casino) Categorie Activiteiten 2014 Aandeel Arnhem 3.665.576 28% Betuwe 685.159 5% Doesburg 224.201 2% De Gelderse Poort 718.721 6% Liemers 1.148.365 9% Nijmegen 3.760.000 29% Rijk van Nijmegen 1.783.599 14% Veluwezoom 989.683 8% Totaal regio 12.951.674 100%

4.3.9.

Totaal dagbezoek

Ruim 44 miljoen dagbezoeken aan de regio in 2014 In totaal betekent het voorgaande dat er in 2014 ruim 44 miljoen dagbezoeken hebben plaatsgevonden in de regio Arnhem Nijmegen. Horecabezoek, routegebonden recreatie en recreatief winkelen hebben het grootste aandeel in deze dagtoeristische bezoeken, respectievelijk 29%, 28% en 26%.


Tabel 4.9. Dagbezoeken regio Arnhem Nijmegen naar categorie Categorie Aantal dagbezoeken Attracties 2.092.016 Musea en bezienswaardigheden 1.778.011 Evenementen 3.221.465 Rondvaarten 27.000 Golf 230.950 Routegebonden buitenrecreatie 12.544.119 Recreatief winkelen 11.741.471 Horecabezoek (excl. Holland Casino) 12.646.673 Totaal 44.281.706

Aandeel (%) 5% 4% 7% 0% 1% 28% 26% 29% 100%

Veel dagbezoeken in Arnhem In tabel 4.10 is weergegeven hoe de dagbezoeken in de regio Arnhem Nijmegen zijn verdeeld over de diverse deelregio’s. Uit deze tabel kan worden opgemaakt dat met name in Arnhem veel dagbezoeken plaatsvinden (bijna 15 miljoen), gevolgd door Nijmegen en het Rijk van Nijmegen. Tabel 4.10. Dagbezoeken naar deelregio Categorie Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio

Aantal dagbezoeken 13.039.086 2.486.036 745.858 4.602.824 5.202.983 9.969.554 7.397.533 3.623.081 44.281.706

4.3.10. Herkomst dagtoeristen Onderdeel van de bedrijfsenquête onder attracties en musea was de vraag betreffende de herkomst van de dagtoeristen. Hierbij is dezelfde uitsplitsing als voor de verblijfstoeristen gebruikt: de eigen regio, de rest van Nederland en het buitenland. Het resultaat is weergegeven in tabel 4.11. Van de dagtoeristen in de regio Arnhem Nijmegen is 58% afkomstig uit de regio zelf, 34% komt uit de rest van Nederland en ongeveer 8% betreft buitenlandse dagtoeristen. Tabel 4.11. Herkomst dagtoeristen Herkomst Regio Arnhem Nijmegen Overig Nederland Attracties 78% 20% Musea en bezienswaardigheden 35% 51% Totaal 58% 34%

Buitenland 2% 14% 8%

Tevens is gevraagd naar het belangrijkste herkomstland van de buitenlandse dagtoeristen. Hierbij zijn Duitsland, België, Groot-Brittannië, evenals bij de verblijfstoeristen, veel genoemde landen.


4.4.

Zakelijk bezoek

Ruim 870.000 zakelijke bezoeken aan de regio Het zakelijk bezoek is geraamd op basis van de totale capaciteit vermenigvuldigd met de bezettingsgraad van de accommodaties die hebben deelgenomen aan de bedrijfsenquête. Deze methode is gelijk aan die bij de raming van het verblijfstoeristisch bezoek. Uit de bedrijfsenquête kan worden afgeleid dat het gemiddeld aantal bijeenkomsten per zaal circa 30 per jaar bedraagt. Het gemiddeld aantal deelnemers per bijeenkomst is 45 personen. In de regio Arnhem Nijmegen zijn 109 zalenaccommodaties gevestigd, met een totale capaciteit van 643 zalen. Dit betekent dat er in 2014 in totaal ruim 19.000 bijeenkomsten hebben plaatsgevonden. Dit is goed voor ca. 870.000 zakelijke bezoeken aan de regio. Deze zakelijke bezoeken vonden voor circa 35% plaats in de deelregio Arnhem. Tabel 4.12. Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio

Zakelijk bezoek aan de regio Arnhem Nijmegen Aantal bezoeken 300.424 30.044 3.018 79.220 90.004 161.987 113.631 139.255 870.563

Boekingen overwegend rechtstreeks Tevens is bij de bedrijfsenquête gevraagd naar de boekingswijze voor de zakelijke reserveringen. Een ruime meerderheid (53%) betreft rechtstreekse boekingen door bedrijven/de corporate markt, gevolgd door indirecte boekingen door een andere intermediair (37%). Circa 7% betreft rechtstreekse boekingen door verenigingen/ associaties. Slechts een klein deel van de boekingen is via een Professional Congress Organisor (PCO) (3%).


5.

ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE 2014

5.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is de economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen berekend, uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid. Daarbij is eerst ingegaan op de totale economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio (5.2.). Vervolgens is nader geanalyseerd hoe deze bestedingen en werkgelegenheid per categorie zijn opgebouwd (5.3.). Tot slot gaan we in op de economische betekenis per deelregio (5.4.).

5.2.

Economische betekenis toerisme en recreatie

Toeristisch-recreatieve bestedingen bedragen € 1,3 miljard De totale omvang van de bestedingen die voortvloeien uit toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen wordt geraamd op circa € 1,3 miljard. Dit gaat gepaard met een werkgelegenheid (zowel direct als indirect) van circa 16.000 FTE. Een overzicht naar hoofdcategorieën is opgenomen in tabel 5.1. Tabel 5.1. Economische betekenis toerisme regio Arnhem Nijmegen (2014) Categorie Bestedingen (€) Werkgelegenheid (FTE) Verblijfstoerisme 145,5 miljoen (11%) 1.926 (12%) Dagtoerisme 1.106,6 miljoen (86%) 13.402 (85%) Zakelijk toerisme11 33,1 miljoen (2%) 457 (3%) Totaal 1.285,2 miljoen (100%) 15.786 (100%)

Toerisme en recreatie schept werk voor 20.500-23.500 personen Doordat de werkgelegenheid in toerisme en recreatie – naast fulltime banen – (groten)deels uit parttime werk en deels uit seizoenwerk bestaat, komt deze werkgelegenheid overeen met 20.500 tot 23.500 banen. Dit is 6,5% van de totale regionale werkgelegenheid (ruim 337.000, 2014, bron: LISA). Landelijk is dat 6,3%. Bestedingen komen vooral in de sectoren detailhandel en horeca terecht Tabel 5.2 geeft een weergave van de toeristisch-recreatieve bestedingen in de regio verdeeld over de diverse sectoren. Tabel 5.2. Sector Logies Horeca Detailhandel Entree Vervoer Totaal

11

Economische betekenis toerisme naar sector Bestedingen (€) 59,3 miljoen 396,5 miljoen 472,4 miljoen 176,5 miljoen 180,4 miljoen 1.285,2 miljoen

Aandeel (%) 5% 31% 37% 14% 14% 100%

Dit is exclusief de (semi-)zakelijke hotelovernachtingen.


Hier kan uit worden opgemaakt dat veel bestedingen terecht komen in de sector detailhandel. Dit kan verklaard worden door het grote aandeel winkeldagtochten in de regio in combinatie met relatief hoge bestedingen per persoon per dag. Daarnaast komen veel bestedingen terecht in de horeca, zowel vanuit zelfstandig horecabezoek als horecabestedingen vanuit dag-of verblijfsbezoek.

5.3.

Economische betekenis naar categorie

5.3.1.

Verblijfstoerisme

Voor 2014 zijn de verblijfstoeristische bestedingen in de regio Arnhem Nijmegen geraamd op circa € 145,5 miljoen. De werkgelegenheid is geraamd op ruim 1.900 FTE (fulltime equivalenten). Dit is 13% van de totale werkgelegenheid die voortkomt uit het toerisme in de regio Arnhem Nijmegen. Hotelsector verreweg belangrijkste verblijfstoeristische sector Een weergave van de verdeling van deze verblijfstoeristische bestedingen en werkgelegenheid over de verschillende categorieën is opgenomen in tabel 5.3. Hierin is duidelijk zichtbaar dat met name de hotelsector – met ongeveer 57% van de totale overnachtingen in de regio – een grote bijdrage (circa 67%) levert aan de economische betekenis van het verblijfstoerisme in de regio Arnhem Nijmegen. De categorie campings levert eveneens een aanzienlijke bijdrage aan de economische betekenis (18% van de bestedingen, inclusief vaste plaatsen). Tabel 5.3. Economische betekenis verblijfstoerisme (2014) Categorie Overnachtingen12 Bestedingen (€) 930.430 (58%) Hotels 96,8 miljoen (67%) 345.424 (22%) Campings 27,1 miljoen (18%) 225.594 (14%) Bungalows 7,5 miljoen (6%) 99.834 (6%) Groepsaccommodaties 3,8 miljoen (2%) 8.694 (1%) Jachthavens 10,4 miljoen (7%) Totaal 1.609.978 (100%) 145,5 miljoen (100%)

5.3.2.

Werkgelegenheid (FTE) 1.329 (69%) 334 (17%) 91 (6%) 47 (2%) 124 (6%) 1.926 (100%)

Dagtoerisme

De bestedingen die gepaard gaan met het dagtoerisme in 2014 zijn geraamd worden op circa € 1,11 miljard. De werkgelegenheid die hieruit voortvloeit, bedraagt circa 13.400 FTE (circa 85% van de totale toeristische werkgelegenheid in de regio). In tabel 5.4 is weergegeven hoe de economische betekenis is verdeeld over de diverse dagtoeristische categorieën.

12

Het betreft de overnachtingen exclusief overnachtingen op “vaste” standplaatsen op campings en vaste ligplaatsen in jachthavens. Bij de bestedingen en werkgelegenheid zijn deze vaste plaatsen wel meegenomen.


Tabel 5.4. Categorie

Economische betekenis dagtoerisme (2014) Aantal bezoeken

Attracties Musea en bezienswaardigheden Evenementen Rondvaarten Golf Routegebonden buitenrecreatie Recreatief winkelen Horeca (excl. Holland Casino) Totaal

2.092.016 1.778.011 3.221.465 27.000 230.950 12.544.119 11.741.471 12.646.673 44.281.706

Bestedingen (in € x 1 mln.) 61,4 mln. 35,6 mln. 103,8 mln. 0,7 mln. 21,4 mln. 38,2 mln. 528,7 mln. 316,8 mln. 1.106,6 mln.

Werkgelegenheid (FTE) 737 380 1.338 9 288 352 5.382 4.917 13.402

Recreatief winkelen economisch belangrijkste dagrecreatieve activiteit Uit bovenstaande gegevens blijkt dat het recreatief winkelen de belangrijkste bijdrage levert aan de economische betekenis van het dagtoerisme in de regio. Ondanks het feit dat de horecasector net iets meer dagrecreatieve activiteiten heeft (28%), heeft recreatief winkelen (met 27% van alle activiteiten) het grootste economisch effect in de regio. Dit kan verklaard worden door relatief hoge bestedingen per persoon per dag bij dit type dagtoerisme. Recreatief winkelen neemt daardoor 48% van de bestedingen van het dagtoerisme voor haar rekening en hieruit vloeit 40% van de werkgelegenheid uit dagtoerisme voort.

5.4.

Economische betekenis naar regio

Tabel 5.5 geeft een overzicht van de economische impact van toerisme en recreatie voor de zeven deelregio’s. Hieruit blijkt dat de steden Arnhem en Nijmegen de grootste bijdrage leveren aan de totale economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen in 2014. Overlap van deelregio’s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal Aangezien verschillende gemeenten tot meerdere regio’s kunnen behoren (zie ook hoofdstuk 2), kan de totale economische betekenis van de acht deelregio’s in de tabellen en grafieken in deze paragraaf groter zijn dan de totale economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen. Tabel 5.5. Economische betekenis regio Arnhem Nijmegen naar deelregio Deelregio Bestedingen (in €) Werkgelegenheid (in FTE) Arnhem 376,6 miljoen 4.644 Betuwe 71,1 miljoen 848 Doesburg 22,0 miljoen 272 De Gelderse Poort 129,9 miljoen 1.612 Liemers 162,1 miljoen 1.896 Nijmegen 298,9 miljoen 3.743 Rijk van Nijmegen 218,2 miljoen 2.632 Veluwezoom 107,2 miljoen 1.348 Totaal regio Arnhem Nijmegen 1.285,2 miljoen 15.786


Hieronder volgt een korte toelichting op het profiel per deelregio. Arnhem is economisch gezien de belangrijkste deelregio met circa 29% van de totale bestedingen en werkgelegenheid. Dat wordt vooral veroorzaakt door het dagtoerisme in Arnhem. In de meeste dagtoeristische categorieën zijn in Arnhem de meeste bezoeken gebracht in 2014 (namelijk in de categorieën attracties, musea en bezienswaardigheden, routegebonden buitenrecreatie, recreatief winkelen en horeca), in totaal ruim 13 miljoen dagbezoeken. Met betrekking tot bezoekersaantallen rondom evenementen neemt de deelregio Arnhem de tweede plaats in. Ook op het gebied van verblijfstoerisme staat Arnhem op een tweede plek, achter de regio het Rijk van Nijmegen en net voor de regio de Veluwezoom. In de hotelsector staat de regio Arnhem op de eerste plaats, net als in de categorie zakelijk bezoek. Nijmegen neemt de tweede plek in wat betreft de economische betekenis in de regio Arnhem Nijmegen in 2014. Deze deelregio moet op het gebied van dagtoerisme Arnhem voor laten gaan, maar in de categorieën evenementen en rondvaarten staat Nijmegen wel op de eerste plaats. Op het gebied van attracties, recreatief winkelen en horeca staat de deelregio op een stevige tweede plaats. Binnen het verblijfstoerisme moet Nijmegen vier andere deelgebieden voor laten gaan (Rijk van Nijmegen, Arnhem, De Gelderse Poort en Veluwezoom). De oorzaak is het relatief beperkte (hotel)aanbod in Nijmegen en de afwezigheid van verblijfsrecreatie (geen campings, bungalowparken, etc.). Het Rijk van Nijmegen neemt de derde plaats in op de ranglijst en is de grootste verblijfstoeristische regio. Voor de categorieën campings en bungalows is in het Rijk van Nijmegen het meeste besteed. Wat betreft de dagrecreatie neemt de deelregio eveneens de derde plek in, achter Arnhem en Nijmegen. Binnen routegebonden recreatie heeft alleen Arnhem een grotere economische betekenis. De vierde plek is weggelegd voor de deelregio de Liemers. Deze regio scoort eerst op het gebied van jachthavens. Evenals in 2011 scoort deze deelregio hoog door haar aanbod voor recreatief winkelen. De Liemers komt in deze categorie op de vierde laats achter Arnhem, Nijmegen en Rijk van Nijmegen. De overige drie deelregio’s zijn De Gelderse Poort, Veluwezoom, de Betuwe en Doesburg (op volgorde van economisch belang voor de regio). In het oog springende resultaten zijn bijvoorbeeld dat de Veluwezoom de tweede positie inneemt in de hotelsector en de derde positie qua zakelijk bezoek. Tot slot neemt De Gelderse Poort de tweede positie in op het terrein van kamperen. De Betuwe is qua economische betekenis de kleinste regio, maar omvat dan ook maar één nietstedelijk gemeente.


6.

ONTWIKKELING 2011-2014

6.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de ontwikkelingen in de toeristischrecreatieve sector in de regio Arnhem Nijmegen in de periode 2011-2014. Daarbij is kort ingegaan op het aanbod (6.2.) Vervolgens is de ontwikkeling van het bezoek geanalyseerd (6.3.). Aansluitend wordt de ontwikkeling van de economische betekenis van de sector in de regio belicht (6.4.). Bij de analyse van de ontwikkeling is – om te komen tot een zuivere vergelijking – gebruik gemaakt van dezelfde afbakeningen, definities en bronnen. Hiervoor zijn enkele correcties doorgevoerd op de bestanden uit 2011. Door de controle/completering van het bestand door de gemeenten zijn in enkele categorieën (enkele) accommodaties toegevoegd. In deze vergelijking is Doesburg niet in de gegevens over 2014 opgenomen, om de vergelijking met 2011 eenduidig te houden. De economische betekenis van toerisme in de regio Arnhem Nijmegen zonder de gemeente Doesburg is € 1,27 miljard. In tabel 6.1. worden de hoofdlijnen van de economische betekenis zonder Doesburg weergegeven. Tabel 6.1. Economische betekenis toerisme regio Arnhem Nijmegen (2014) excl. Doesburg Categorie Bestedingen (€) Werkgelegenheid (FTE) Verblijfstoerisme 143,4 miljoen (12%) 1.896 (12%) Dagtoerisme 1.091,6 miljoen (85%) 13.217 (85%) Zakelijk toerisme13 33,0 miljoen (3%) 456 (3%) Totaal 1.267,7 miljoen (100%) 15.569 (100%)

In tabel 6.1. worden de hoofdlijnen van de economische betekenis zonder Doesburg weergegeven. Tabel 6.2 Aantal bezoeken en overnachtingen exclusief Doesburg (2014) Categorie Overnachtingen Dagbezoeken Zakelijke bezoeken

1.583.852 43.535.848 867.545

De economische betekenis van 2014 wordt vergeleken met de gecorrigeerde economische betekenis van 2011. Deze gecorrigeerde economische betekenis bedraagt € 1,30 miljard. Het aantal overnachtingen in 2011 is aangepast naar 1.591.324. Dit komt met name omdat door een hogere respons van de hotels in 2014 meer gedetailleerde gegevens over de exploitatie van de hotels in 2011 zijn verkregen. Het aantal overnachtingen in hotels in de regio Arnhem Nijmegen in 2011 is daarop aangepast naar 919.103.

13

Dit is exclusief de (semi-)zakelijke hotelovernachtingen.


6.2.

Ontwikkeling aanbod

Er is sprake van een toename in het verblijfstoeristisch aanbod in de regio Arnhem Nijmegen. De capaciteit in slaapplaatsen steeg in de periode 2011-2014 met circa 4%. Deze stijging zit met name in het aanbod van hotels, waar in de klasse ‘standaard/bed and breakfasts’ 200 bedden per klasse aan het aanbod werden toegevoegd (24%). In de hotels ‘middenklasse/luxe’ werden per saldo 159 bedden toegevoegd. In de hotels middenklasse en luxe sloten hotel Dreyeroord (Oosterbeek), Golden Tulip Hotel Arnhem Velp en Hotel Blanc (Arnhem). In de laatste is nu een bed-and breakfast gevestigd. Evenals bij de vorige meting is het aantal aanbieders op dagtoeristisch gebied nagenoeg gelijk gebleven. Er zijn alleen enkele aanbieders bijgekomen in de categorie attracties. De capaciteit in de zakelijke markt is iets gedaald (-5%), er sloten enkele accommodaties in de zakelijke markt (met name in Nijmegen).

6.3.

Ontwikkeling bezoek

6.3.1.

Ontwikkeling overnachtingen en marktaandeel

Overnachtingen gestabiliseerd In tabel 6.3. is de ontwikkeling van het aantal overnachtingen in de periode 20112014 weergegeven. Hieruit blijkt dat het aantal overnachtingen in 2014 vrijwel gelijk was aan dat in 2011. Tabel 6.3. Ontwikkeling overnachtingen regio Arnhem Nijmegen (excl. Doesburg) Verblijfstoeristische sector 2011 2014 Ontwikkeling 2011-2014 Hotels 919.103 920.849 0% Campings toeristisch 335.981 329.865 -/-2% Bungalows 217.410 225.294 4% Groepsaccommodaties 111.514 99.834 -/-10% Watersport (passanten) 7.343 7.710 5% Totaal 1.591.324 1.583.552 0%

Het aantal overnachtingen in hotels is vrijwel gelijk gebleven. Dit kan worden verklaard door enerzijds een toename van het aantal bed- and breakfasts (meer aanbod, meer overnachtingen) en anderzijds door een lichte daling van de bezetting van de hotels middenklasse en luxe. Enkele hotels in deze laatste klasse sloten hun deuren, maar er werd ook een nieuw hotel geopend (per saldo daalde door deze combinatie van oorzaken het aantal overnachtingen in deze luxere klasse met 1%). In de klasse hotels standaard nam het aanbod met 24% toe en steeg het aantal overnachtingen met 10%. Per saldo daalde dus ook de bezetting in deze klasse.


Het aantal overnachtingen op campings daalde licht en er werd iets minder gebruik gemaakt van vaste plaatsen op campings (al dan niet verhuurd). Het aantal overnachtingen in bungalows is licht toegenomen door een toename van het aanbod. Bij de groepsaccommodaties daalde het aantal overnachtingen fors, onder andere door het sluiten van een grotere accommodatie. De campings zijn redelijk stabiel wat toeristische plaatsen betreft. In de jachthavens is sprake van een groei van het aantal overnachtingen door een betere bezettingsgraad door passanten. Vaste plaatsen zijn daarentegen iets minder bezet. Per saldo is in het verblijfstoerisme weinig veranderd in het aantal overnachtingen. …marktaandeel licht gedaald Het marktaandeel van de regio Arnhem Nijmegen in de provinciale en landelijke overnachtingen (exclusief jachthavens) is licht gedaald ten opzichte van twee jaar geleden. De regio heeft nu een aandeel van 15,1% binnen de provincie. Dat aandeel lag in 2011 nog op 16,8%. Landelijk gezien daalde het marktaandeel ook licht. Daarnaast nam het aandeel in de provinciale hotelmarkt licht toe. Tabel 6.4. Ontwikkeling marktaandeel regio Arnhem Nijmegen (excl. Doesburg) Verblijfstoeristische Marktaandeel 2011 t.o.v. Marktaandeel 2014 t.o.v. Sector Gelderland Nederland Gelderland Nederland Hotels 32,2% 2,7% 32,7% 2,3% Overig 10,0% 1,3% 8,6% 1,1% Totaal 16,8% 1,9% 15,1% 1,6%

De verschillen met 2011 verschillen sterk per deelregio. In Arnhem steeg het totaal aantal overnachtingen met name door meer hotelovernachtingen. De sterke daling in de regio Veluwezoom kan grotendeels worden verklaard door het sluiten van drie accommodaties. Tabel 6.5. Categorie

Ontwikkeling overnachtingen 2011-2014 naar deelregio (excl. Doesburg) Overnachtingen 2011 Overnachtingen 2014 Ontwikkeling 2011-2014 Arnhem 358.146 401.915 12% Betuwe 47.312 50.372 6% De Gelderse Poort 348.595 346.323 -/-1% Liemers 132.983 139.669 5% Nijmegen 144.550 142.258 -/-2% Rijk van Nijmegen 529.373 539.845 2% Veluwezoom 306.991 257.531 -/-16% Totaal regio 1.591.324 1.583.552 0%

6.3.2.

Ontwikkeling dagtoeristisch bezoek

Tabel 6.6. is een weergave van de ontwikkeling van het dagtoeristisch bezoek aan de regio Arnhem Nijmegen.


Tabel 6.6. Ontwikkeling dagtoeristisch bezoek 2011-2014 Dagtoeristische sector 2011 2014 2.178.189 2.092.016 Attracties 1.576.308 1.750.011 Musea en bezienswaardigheden 3.763.758 3.161.465 Evenementen 30.376 27.000 Rondvaarten 252.000 230.950 Golf 9.976.724 12.255.473 Routegebonden buitenrecreatie 11.047.975 11.594.788 Recreatief winkelen 13.905.783 12.424.375 Horeca Totaal 42.731.113 43.535.848

Ontwikkeling 2011-2014 -/-4% 11% -/-16% -/-11% -/-8% 23% 5% -/-11% 2%

Dagbezoek licht gestegen Hieruit kan worden afgelezen dat het dagtoeristisch bezoek licht is gestegen (+2%) ten opzichte van 2011. De ontwikkeling per dagtoeristische sector varieert sterk, van een daling van duurdere activiteiten als evenementenbezoek (16%) en horecabezoek (11%) tot een toename van wat goedkopere activiteiten als museumbezoek (+11%) en buitenrecreatie (23%.) De stijging van museumbezoek wordt veroorzaakt door meer bezoek aan enkele grote musea. De daling van evenementenbezoeken kan deels worden verklaard door sterke variatie van evenementen per jaar en een afname van het aantal grotere evenementen in Arnhem. De sterke daling van horeca heeft veel effect op de bestedingen maar volgt de landelijke trend. De ontwikkeling van het dagtoerisme naar regio laat eveneens een gemengd beeld zien (tabel 6.7.). De twee steden (Arnhem, Nijmegen) laten een (lichte) daling zien in het dagtoeristisch bezoek. De grootste daling stijging is in de Liemers te zien, met name door een toename van buitenrecreatie. Tabel 6.7. Categorie

Ontwikkeling dagtoeristisch bezoek 2011-2014 naar deelregio Dagbezoek 2011 Dagbezoek 2014 Ontwikkeling 2011-2014 -/-1% Arnhem 13.176.943 13.039.096 10% Betuwe 2.260.663 2.486.036 6% De Gelderse Poort 4.362.655 4.602.824 18% Liemers 4.426.969 5.202.983 -/-2% Nijmegen 10.144.289 9.969.554 3% Rijk van Nijmegen 7.188.622 7.397.533 9% 3.321.969 3.623.081 Veluwezoom 2% Totaal regio 42.731.113 43.535.848


6.3.3.

Ontwikkeling zakelijk bezoek

Het zakelijk bezoek in de regio Arnhem Nijmegen is in de periode 2011-2014 afgenomen met 6% tot circa 870.000 bezoeken. Het aantal deelnemers per bijeenkomst is in die periode wel licht gestegen. De afname wordt met name veroorzaakt door een lichte daling van de stoelbezetting en sluiting van enkele accommodaties voor zakelijke bijeenkomsten.

6.4.

Ontwikkeling economische betekenis

Bestedingen met 3% gedaald De toeristisch-recreatieve bestedingen in de regio Arnhem Nijmegen (exclusief. Doesburg) zijn met 3% gedaald ten opzichte van 2011 (van ruim € 1,3 miljard tot bijna € 1,3 miljard). Op verblijfstoeristisch gebied bedroeg de daling 5% en op dagtoeristisch gebied 2%. De belangrijkste oorzaken voor de daling zijn de sterke daling in de hotels middenklasse en luxe (met name door fors lagere prijzen) en de sterke daling in het aantal activiteiten in de horeca (uitgaan). Ook de zakelijke markt daalde behoorlijk. De bestedingen in de dagrecreatieve sector daalden licht ondanks de lichte toename van activiteiten, met name door dalende entreeprijzen. Tabel 6.8.

Ontwikkeling toeristisch-recreatieve bestedingen naar categorie Bestedingen Bestedingen Groei Categorieën 2011 2014 bestedingen Hotels standaard 7.237.951 8.977.688 24% Hotels middenklasse/luxe 97.622.143 86.817.487 -/-11% Bungalows 7.771.444 8.073.050 4% Campings vast 16.813.155 17.598.857 5% Campings toeristisch 7.962.753 7.226.040 -/- 9% Groepsaccommodaties 3.691.117 3.754.577 2% Watersport (passanten) 284.174 315.604 11% Watersport vast 10.011.664 9.124.140 -/-9% Totaal verblijfstoerisme 151.394.401 143.191.822 -/-5% Attracties 61.533.839 61.365.942 0% Musea en bezienswaardigheden 33.417.730 35.062.783 5% Evenementen 112.348.176 101.811.661 -/-9% Rondvaarten 934.062 706.790 -/-24% Golf 18.837.000 21.402.252 14% Routegebonden buitenrecreatie 23.445.301 37.378.492 59% Recreatief winkelen 503.235.261 522.113.284 4% Horeca 355.004.455 311.709.776 -/-12% Totaal dagtoerisme 1.108.755.825 1.091.550.979 -/-2% Zakelijk toerisme 41.634.325 32.986.056 -/-21% Totaal 1.301.784.550 -/-3% 1.267.728.857

Ontwikkeling toeristisch-recreatieve bestedingen in deelregio’s wisselend In tabel 6.9.wordt de ontwikkeling van de toeristische recreatieve bestedingen naar deelregio geschetst. Dit varieert van 8% krimp in Nijmegen tot een groei van 12% in de Liemers.


Tabel 6.9. Ontwikkeling toeristisch-recreatieve bestedingen naar deelregio Deelregio Bestedingen 2011 Bestedingen 2014 Groei 2011-2014 376,6 miljoen Arnhem 378,0 miljoen 0% 71,1 miljoen Betuwe 64,4 miljoen 10% 129,9 miljoen De Gelderse Poort 130 2 miljoen 0% 162,1 miljoen Liemers 145,1 miljoen 12% 298,9 miljoen Nijmegen 326,5 miljoen -/-8% 218,2 miljoen Rijk van Nijmegen 217,4 miljoen 0% 107,3 miljoen Veluwezoom 108,0 miljoen 0% Totale regio 1.301.784.550 1.267.728.857 -/-3%

Daling in werkgelegenheid De werkgelegenheid die voortkomt uit toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen bedroeg circa 15.500 FTE in 2014. In 2011 was de werkgelegenheid gerelateerd aan deze sector ongeveer 17.275 FTE. Dit betekent dat de toeristischrecreatieve werkgelegenheid met 10% is gedaald. Dat percentage is hoger dan de krimp in de bestedingen (3%). Dat heeft onder andere te maken met een veranderende arbeidsproductiviteit in diverse economische sectoren. De totale werkgelegenheid in de regio (exclusief Kranenburg en Doesburg) daalde met 3% (van 348.010 banen naar 337.600 banen, bron: LISA). De toeristisch-recreatieve sector maakt dus een kleiner onderdeel uit van de regionale werkgelegenheid dan in 2011.

6.5.

Vergelijking economische betekenis met andere regio’s

Om de omvang van de economische betekenis te duiden, vergelijken we de economische betekenis van toerisme met twee aangrenzende regio’s waarover ZKA de beschikking heeft over de cijfers van de economische betekenis: de regio NoordLimburg en de regio Achterhoek (in deze regio’s is recent door ZKA een vergelijkbaar onderzoek uitgevoerd), al is het peiljaar daarvan 2013. Tabel 6.10

Vergelijking met andere regio’s

Categorieën Hotels en B & B’s Campings toeristisch +minicampings Campings vast Groepsaccommodaties Bungalows/appartementen Watersport passanten Watersport vast Totaal verblijfstoerisme

Regio Arnhem Nijmegen

Regio Venlo

Regio Achterhoek

€ 96,8 mln. € 9,0 mln. € 17,6 mln. € 3,8 mln. € 8,0 mln. € 0,4 mln. € 10,0 mln. € 145,5 mln.



Uit de vergelijking met de andere regio’s blijkt dat de economische betekenis van verblijfstoerisme in de Achterhoek iets groter is dan in de regio Arnhem Nijmegen, maar de economische betekenis in de regio Venlo is meer dan tweemaal zo groot.


De verschillen zijn met name op basis van het aanbod in de regio’s op hoofdlijnen te verklaren:  De regio Arnhem Nijmegen heeft een sterke hotelsector en de economische betekenis daarvan is groter dan in de twee andere regio’s. Ook zijn er meer vaste ligplaatsen in jachthavens in het gebied rond Arnhem en Nijmegen;  Het grote verschil in economische betekenis wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door het aanbod in de bungalowsector. De regio Venlo heeft een aantal zeer grootschalige bungalowparken met bijvoorbeeld bijna 19.000 bedden, de regio Arnhem Nijmegen ruim 1.900, het aanbod in de regio Venlo is dus bijna tien keer zo groot. Ook de Achterhoek telt een veel groter aanbod aan bungalows en vakantiewoningen (circa 6.000 bedden). Daarnaast is de bezettingsgraad in de andere regio’s wat hoger;  Ook de economische betekenis van toeristische campingplaatsen is in de regio Arnhem Nijmegen kleiner in vergelijking met de andere regio’s. Ook dat heeft deels te maken met het aanbod: de regio Arnhem Nijmegen telt circa 2.900 toeristische plaatsen, de regio Venlo circa 5.900 en de regio Achterhoek circa 7.300;  Samenvattend is de schaal op het gebied van verblijfsrecreatie in de regio Arnhem Nijmegen in totaliteit veel kleiner dan in de andere regio’s. Dit wordt qua economische betekenis deels gecompenseerd door een omvangrijke en sterke hotelsector.

6.6.

Ontwikkeling van de bezetting in vergelijking met Nederland

Om de ontwikkeling van de bezetting in het verblijfstoerisme te duiden, is de bedbezetting vergeleken met Gelderland en de rest van Nederland, op basis van gegevens van het CBS voor 2011 en 2014. Jachthavens en vaste plaatsen op campings zijn niet in de vergelijking betrokken, omdat hier geen landelijke gegevens over zijn. Tabel 6.11 Categorieën

Vergelijking ontwikkeling bedbezetting Regio Arnhem Nijmegen Gelderland 2011 2014 2011 2014

Jaar Hotels /B & B’s Campings toeristisch Groepsaccommodaties Bungalows/appartementen

41% 9% 22% 31%

38% 8% 21% 31%

41% 9% 22% 31%

37% 9% 20% 27%

Nederland 2011 2014 45% 11% 21% 35%

43% 11% 19% 33%

Uit de berekening blijkt dat de bezetting in de regio Arnhem Nijmegen doorgaans goed overeenkomt met die in de provincie Gelderland. De bezetting van de logiesaccommodaties in Gelderland is doorgaans wat lager dan in de rest van Nederland. De ontwikkeling van de bezetting in de regio Arnhem Nijmegen vertoont tussen 2011 en 2014 weinig tot geen verschillen met Gelderland en het Nederlands gemiddelde en loopt daarmee in de pas. Iets opvallender is de daling van de bedbezetting in hotels, maar ook deze volgt de trend in Gelderland en de rest van Nederland.


Bijlage 1

Bestedingsprofielen en parameters

In onderstaande tabel zijn de bestedingen (in €) per categorie weergegeven. Deze bestedingen zijn gebaseerd op een combinatie van deskresearch (o.a. tarievenonderzoek) en de analyse van de uitkomsten van de enquêtes onder toeristisch-recreatieve bedrijven. Voor de categorie hotels is – in verband met de grote verschillen in bestedingen – een uitsplitsing gemaakt naar “hotels/pensions standaard” (overnachtingen in pensions, bed & breakfast accommodaties en hotels tot en met 2 sterren) en “hotels middenklasse en luxe” (overnachtingen in hotels met 3 tot en met 5 sterren). Voor het zakelijk toerisme zijn alleen de dagbestedingen meegenomen die samenhangen met het zakelijk bezoek (congres, symposium, etc). Deze bezoekers overnachten immers ook vaak in hotels in de regio, waardoor anders dubbeltellingen zouden optreden. Tabel 1. Categorieën

Bestedingsprofielen

Verblijfstoerisme 1. Hotels/pensions/B&B standaard 2. Hotels middenklasse en luxe 3. Bungalows 4. Campings vaste plaatsen 5. Campings toeristische plaatsen 6. Groepsaccommodaties 7. Watersport (passanten) 8. Watersport vast Dagtoerisme 9. Attracties 10. Musea en bezienswaardigheden 11. Evenementen 12. Rondvaarten 13. Golf 14. Routegebonden buitenrecreatie 15. Recreatief winkelen 16. Horecabezoek (excl. Casino) Zakelijk toerisme 17. Bezoek zakelijke bijeenkomsten

Bestedingen per overnachting/plaats/bezoek (in €) 89,35 105,85 35,80 4.086,00 24,70 37,60 40,95 3.442,00 29,35 20,00 32,20 26,20 92,70 2,35 45,55 23,25 45,30

In onderstaande tabel zijn de gehanteerde BTW/accijns- en inkooppercentages weergegeven. Deze zijn gebaseerd op deskresearch. Voor de sectoren, horeca, detailhandel en vervoer zijn samengestelde percentages gehanteerd omdat voor deze sectoren verschillende BTW-tarieven gelden.


Tabel 2. Sector Logies Horeca Detailhandel Entree Vervoer

BTW/accijns- en inkooppercentages BTW/Accijns% 6,0% 10,7% 14,2% 6,0% 59,6%

Inkoop 0,0% 29,3% 60,0% 0,0% 29,6%

In tabel 3 staan de arbeidscoëfficiënten per sector vermeld. Deze zijn uitgedrukt in termen van aantal mensjaren (FTE) werk per € 1 miljoen finale omzet en gebaseerd op deskresearch. Tabel 3. Arbeidscoëfficiënten Economische sector Logies Horeca Detailhandel Entree Vervoer Overig Indirecte werkgelegenheid (multiplier)

Arbeidscoëfficiënt 9,32 17,2 14,25 10,24 6,31 4,95 0,39


Toeristisch-recreatieve monitor Regio Arnhem Nijmegen 2014 Economische betekenis sector anno 2014 en ontwikkeling

Recommend Documents