Economische betekenis toerisme en recreatie Zuid-Holland Zuid Huidige situatie (2011) en ontwikkeling ( )

Economische betekenis toerisme en recreatie Zuid-Holland Zuid Huidige situatie (2011) en ontwikkeling (2007-2011)

Rapportage in opdracht van

Augustus 2012 Projectnummer 11.144 ZKA Consultants & Planners Postbus 4833 4803 EV Breda tel.: 076-5658877 fax: 076-5656489 e-mail: [email protected] www.zka.nl

INHOUDSOPGAVE

1.

INLEIDING

2

1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

Aanleiding Doel studie Leeswijzer Verrichte werkzaamheden

2 2 2 2

2.

AFBAKENING EN METHODIEK

3

2.1. 2.2. 2.3.

Inleiding Afbakening en regionale indeling Methodiek

3 3 5

3.

VERBLIJFSTOERISME

7

3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6.

Inleiding Hotels, pensions en bed & breakfast Campings Vakantiewoningen Groepsaccommodaties Jachthavens

7 7 9 11 12 12

4.

DAGRECREATIE

14

4.1. 4.2. 4.3.

Inleiding Afbakening Gebruik

15 15 15

5.

ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE

19

5.1. 5.2. 5.3.

Inleiding Werkwijze Economische betekenis 2011

19 19 20

6. ONTWIKKELING ECONOMISCHE BETEKENIS 2007-2011 Bladwijzer niet gedefinieerd.

Fout!

6.1. 6.2. 6.3.

Inleiding Ontwikkeling bezoek Ontwikkeling economische betekenis 2007-2011

25 25 27

7.

CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN

30

1 ZKA Consultants & Planners

1.

INLEIDING

1.1.

Aanleiding

In 2000, 2004 en 2008 is onderzoek gedaan naar de economische betekenis van toerisme en recreatie in Zuid-Holland Zuid. Hierdoor bestaat inzicht in de omvang van de betekenis van de sector in de jaren 1999, 2003 en 2007 en de ontwikkeling in de tussenliggende periodes. Momenteel bestaat er behoefte aan een actualisering van dit onderzoek. In dit kader heeft de VVV Zuid-Holland Zuid aan ZKA Consultants & Planners opdracht gegeven om onderzoek te doen naar de economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio in 2011. 1.2.

Doel studie

Doel van deze studie is inzicht te geven in de huidige economische betekenis – uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid – van toerisme en recreatie in Zuid-Holland Zuid (2011) en de ontwikkeling hiervan in de afgelopen vier jaar (2007-2011). 1.3.

Leeswijzer

Deze rapportage is als volgt opgebouwd: • Eerst is ingegaan op de afbakening en methodiek (hoofdstuk 2); • Vervolgens is ingegaan op de verblijfstoeristische sector (hoofdstuk 3); • Daarna volgt de analyse van het dagrecreatief bezoek (hoofdstuk 4); • Aansluitend is de economische betekenis van toerisme en recreatie in ZuidHolland Zuid in 2011 geraamd (hoofdstuk 5); • Daarna is de ontwikkeling tussen 2007 en 2011 geanalyseerd (hoofdstuk 6); • Tot slot volgen conclusies en aanbevelingen (hoofdstuk 7). 1.4.

Verrichte werkzaamheden

Ten behoeve van deze studie zijn de volgende werkzaamheden verricht. • Startbespreking met de opdrachtgever; • Inventariseren/actualiseren verblijfstoeristisch aanbod op basis van de bestanden van de VVV Zuid-Holland Zuid; • Enquêtes onder verblijfstoeristische aanbieders; • Deskresearch/analyse dagrecreatie (CVTO); • Analyse data (bezettingscijfers, overnachtingen, bestedingen) voor de regio Zuid-Holland Zuid op basis van de resultaten van de enquêtes; • Raming economische betekenis toerisme en recreatie in Zuid-Holland Zuid in 20011 en analyse ontwikkeling 2007-2011; • Rapportage en toelichting.


2.

AFBAKENING EN METHODIEK

2.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk zijn de afbakening van het onderzoek en de gehanteerde methodiek behandeld. Hierbij is eerst ingegaan op de afbakening van het onderwerp toerisme en recreatie alsmede de regionale indeling (2.2.). Vervolgens is de gehanteerde methodiek besproken (2.3.). 2.2.

Afbakening en regionale indeling

Om een betrouwbaar beeld te kunnen schetsen van de ontwikkeling, is zoveel mogelijk aangesloten op de eerdere studies. Op een aantal punten was een wijziging in de afbakening en/of aanpak noodzakelijk of wenselijk: • Bij het verblijfstoerisme is de categorie vakantiewoningen toegevoegd. Logeren bij de boer is niet langer als separate categorie meegenomen maar bij het desbetreffende type accommodatie (bijvoorbeeld B&B, groepsaccommodatie, etc.). Om een zuivere trend te schetsen zijn de data voor 2007 deels opnieuw ingedeeld; • Voor dagrecreatie de methodiek te wijzigen door gebruik te maken van het ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO), conform de Landelijke R&T Standaard. Het CVTO is de meest frequente (2-jaarlijks) en betrouwbare bron voor het inzichtelijk maken van dagrecreatieve activiteiten. Zowel voor 2010/2011 als voor 2006/2007 zijn analyses uit het CVTO verricht. 2.2.1.

Afbakening toerisme en recreatie

Verblijfstoerisme Binnen het verblijfstoerisme zijn globaal de volgende categorieën onderscheiden: • Hotels, pensions en bed & breakfast; • Campings (regulier); • Vakantiewoningen/appartementen; • Groepsaccommodaties; • Watersport/Jachthavens. Dagrecreatie Binnen de dagrecreatie zijn in dit rapport de volgende hoofdcategorieën gehanteerd: • Buitenrecreatie; • Waterrecreatie en –sport; • Wellness/beauty/ontspanning; • Attracties bezocht; • Evenement bezocht; • Recreatief winkelen; • Cultuur; • Uitgaan. Voor een overzicht van activiteiten, definities en afbakeningen wordt verwezen naar bijlage 1. In vergelijking met de landelijke R&T standaard is de categorie “sportwedstrijden bezoeken” niet meegenomen. Vanwege het zeer beperkte aantal waarnemingen en daardoor de lage betrouwbaarheid van de resultaten. 3 ZKA Consultants & Planners

2.2.2.

Regionale afbakening

De regio Zuid-Holland Zuid bestaat uit 21 gemeenten. In dit rapport wordt een driedeling gemaakt naar de volgende deelgebieden (zie tabel 2.1. voor de gemeenten en het aantal inwoners per deelgebied): • Hoeksche Waard; • Drechtsteden; • Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Tabel 2.1.

1

Deelgebieden en gemeenten in Zuid-Holland Zuid

Deelgebied Hoeksche Waard

Gemeente Binnenmaas Cromstrijen Korendijk Oud-Beijerland Strijen subtotaal

Drechtsteden

85.008 Alblasserdam Dordrecht Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht

subtotaal Alblasserwaard-Vijfheerenlanden2 Giessenlanden Gorinchem Graafstroom Hardinxveld-Giessendam Leerdam Liesveld Nieuw-Lekkerland Zederik Lingewaal Vianen subtotaal Totaal Zuid-Holland Zuid

1 2

Inwoners (2011) 28.967 12.789 10.848 23.536 8.868 19.208 118.810 27.616 31.883 24.061 44.445 266.023 14.427 34.895 9.807 17.535 20.692 9.746 9.541 13.342 10.878 19.683 160.546 511.577

Centraal Bureau voor de Statistiek, januari 2011. De gemeente Lingewaal ligt in de provincie Gelderland en Vianen ligt in de provincie Utrecht. Deze gemeenten liggen echter wel in het gebied Vijfheerenlanden en worden derhalve – net als in 2007 – meegenomen in dit onderzoek voor Zuid-Holland Zuid.


Figuur 2.1.

2.3.

Zuid-Holland Zuid

Methodiek

Voor dit onderzoek is zowel veldwerk als deskresearch verricht.

Enquêtes Voor het verblijfstoerisme zijn enquêtes afgenomen onder de verblijfstoeristische bedrijven in de regio. In totaal hebben 146 van de 239 verblijfstoeristische bedrijven in Zuid-Holland Zuid geparticipeerd in het onderzoek: 3 een respons van 61% (zie tabel 2.2. op de volgende pagina).

3

De respons van het veldwerk voor de regio Zuid-Holland Zuid in 2007 bedroeg 68%.


Tabel 2.2.

Repons verblijfstoerisme Zuid-Holland Zuid

Verblijfscategorie Hotels/pensions/B&B Campings Vakantiewoningen/appartementen Groepsaccommodaties Jachthavens Totaal

Populatie 126 34 34 8 37 239

Gerealiseerd 75 20 23 6 22 146

Respons 60% 59% 68% 75% 59% 61%

Deskresearch Naast veldwerk is voor het onderzoek gebruik gemaakt van deskresearch, onder andere om het toeristisch-recreatieve aanbod te inventariseren. Hiervoor is primair gebruik gemaakt van bestanden van de VVV Zuid-Holland Zuid. Daarnaast is deskresearch verricht voor het in kaart brengen van de dagrecreatieve activiteiten en bestedingen (op basis van het CVTO). Tevens is gebruik gemaakt van deskresearch voor de bepaling van de 4 parameters (bestedingen , arbeidscoëfficiënten, etc.) voor de berekening van de economische betekenis.

4

De bestedingsprofielen zijn vastgesteld op basis van een combinatie van de resultaten van de interviews en deskresearch (tarievenonderzoek en externe bronnen zoals CBS, etc).


3.

VERBLIJFSTOERISME

3.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is ingegaan op de aard en samenstelling van het verblijfstoeristisch aanbod en vraag per toeristisch-recreatieve categorie. In het volgende hoofdstuk is een beeld geschetst van het dagtoeristisch bezoek in de regio Zuid-Holland Zuid. Zoals in hoofdstuk 2 is aangegeven, worden binnen het verblijfstoerisme een vijftal hoofdcategorieën onderscheiden: • Hotels, pensions en bed & breakfast (3.2.); • Campings (3.3.); • Vakantiewoningen (3.4.); • Groepsaccommodaties (3.5.); • Jachthavens (3.6.). Voor elke accommodatievorm is eerst een beschrijving gegeven van de omvang en spreiding van het aanbod in Zuid-Holland Zuid. Vervolgens is ingegaan op de omvang van het verblijfstoeristisch bezoek in de regio. Om de omvang van het verblijfstoeristisch bezoek in de regio te ramen (aantal overnachtingen) wordt de capaciteit van de verblijfsaccommodaties vermenigvuldigd met de gemiddelde bezetting op jaarbasis per accommodatievorm gebaseerd op de bezettingsgraden resulterend uit de bedrijfsenquêtes. 3.2.

Hotels, pensions en bed & breakfast

Aanbod De regio Zuid-Holland Zuid telt in 2011 126 hotels, pensions en bed & breakfasts met in totaal 2.469 bedden (zie tabel 3.1. en 3.2.). Het aanbod is sinds 2007 sterk toegenomen: het aantal accommodaties is met 40% toegenomen en de logiescapaciteit met 26%. Deze toename kan verklaard worden door de sterke 5 toename van het aantal bed & breakfastaccommodaties in de regio. Deze zijn vaak kleinschalig van opzet (beperkte logiescapaciteit per accommodatie). Tabel 3.1.

Aantal hotels, pensions, bed & breakfast naar sterrenklasse, 2011

Regio Hoeksche Waard Drechtsteden Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Totaal Zuid-Holland Zuid Bron: eigen inventarisatie.

5

0-2 sterren 24 24 59 106

3-5 sterren 4 10 5 19

Totaal 28 34 64 126

Het is lastig te bepalen in hoeverre het daadwerkelijk om nieuw aanbod gaat, omdat niet van alle aanbieders bekend is of deze ook in 2007 al actief waren. Mogelijk hebben diverse B&B’s zich pas in een later stadium aangemeld bij de VVV terwijl zij al wel eerder actief waren.


Tabel 3.2.

Aantal bedden naar sterrenklasse regio Zuid-Holland Zuid 2011

Regio Hoeksche Waard Drechtsteden Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Totaal Zuid-Holland Zuid Bron: eigen inventarisatie.

0-2 sterren 155 125 385 665

3-5 sterren 58 968 792 1.818

totaal 213 1.093 1.177 2.483

% bedden 9% 44% 47% 100%

Het aanbod en de logiescapaciteit is sterk geconcentreerd in de regio’s Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (47% van de bedden) en Drechtsteden (44% van de bedden). De logiescapaciteit in Hoeksche Waard is relatief klein met 213 bedden, circa 9% van de totale capaciteit. Deze regio heeft ook een beperkte groei doorgemaakt in de periode 2007-2011. De logiescapaciteit is gestegen met 2%. In absolute aantallen en relatief is de toename in de regio Drechtsteden het grootst met ruim 260 extra bedden in vergelijking met 2007; een toename van 32%. Ook in Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is sprake van een toename; de capaciteit is met 26% toegenomen. De logiesverstrekkers in Zuid-Holland Zuid hebben een gemiddelde capaciteit van circa 20 bedden. De accommodaties in de regio Hoeksche Waard zijn over het algemeen kleinschalig: een bedrijf heeft gemiddeld 8 bedden. In Drechtsteden zijn daarentegen enkele grotere 3 en 4-steren hotels gevestigd waardoor het gemiddelde daar op 32 bedden per accommodatie ligt. In de tabellen 3.1. en 3.2. wordt onderscheid gemaakt tussen twee klassen: hotels/pensions/B&B standaard (0-2 sterren) en hotels middenklasse en luxe (3-5 sterren). Bijna driekwart van het aantal bedden (circa 73%) in Zuid-Holland Zuid is te vinden in hotels met een classificatie van 3 sterren of meer. Dit percentage is licht toegenomen in vergelijking met 2007 (circa 70%). Dit kan verklaard worden door een uitbreiding van het aantal bedden bij enkele grote hotels geclassificeerd met ten minste 3 sterren en een aantal accommodaties die in 2007 nog niet geclassificeerd waren, maar nu wel een classificatie hebben van 3 sterren of meer.


Vraag De hotels in het 3-5 sterrensegment realiseerden in 2011 een gemiddeld bedbezettingspercentage van 35%; voor het 0-2 sterrensegment geldt een bedbezettingspercentage van 32% en voor de bed & breakfastaccommodaties een percentage van 26%. Op basis van deze percentages vonden er in 2011 ruim 325.000 overnachtingen plaats in de hotels, pensions en B&B’s in de regio. De hotelvraag is uitgesplitst naar drie segmenten: toeristische vraag, zakelijke 6 vraag en congresvraag . Het merendeel (61%) van de hotelovernachtingen in de regio heeft een zakelijk karakter. Dit hoge percentage is deels te verklaren door de grote (weggebonden) hotels die voornamelijk zakelijke gasten trekken. Echter bij de bed & breakfasts ligt het percentage zakelijke gasten ook behoorlijk hoog (55%). Circa 32% van de hotelovernachtingen (standaard (incl. B&B) + middenklasse en luxe) heeft een toeristisch karakter en circa 7% had betrekking op de congresvraag. Dit betekent dat het aantal toeristische overnachtingen in hotels, pensions en bed & breakfast in 2011 uitkomt op circa 104.000 en het aantal (semi-)zakelijke overnachtingen op circa 221.000. 3.3.

Campings

Onder de categorie campings vallen twee typen campings: reguliere campings en minicampings (in de rapportage 2007 ‘kamperen bij de boer’). Beide zullen apart worden besproken. 3.3.1.

Reguliere campings

Aanbod De regio Zuid-Holland Zuid telde vorig jaar 16 reguliere campings met in totaal 537 toeristische plaatsen (incl. trekkershutten) en 1.779 vaste plaatsen (zie tabel 3.3.). Dit betekent dat de totale kampeercapaciteit 2.316 plaatsen bedraagt. In vergelijking met 2007 is het aantal plaatsen licht afgenomen (-5%), en tegelijkertijd is er een duidelijke verschuiving zichtbaar van vaste plaatsen naar toeristische plaatsen. Het aantal vaste plaatsen is afgenomen met 8%, tegenover een toename van het aantal toeristische plaatsen met 7%. Tabel 3.3.

Aanbod reguliere campings Zuid-Holland Zuid 2011

Regio Hoeksche Waard Drechtsteden Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Totaal Bron: eigen inventarisatie.

Bedrijven

Plaatsen

% plaatsen

6 5 5 16

759 674 883 2.316

38% 29% 33% 100%

Toeristische plaatsen 57 141 339 537

Vaste plaatsen 702 533 544 1.779

Het reguliere kampeeraanbod is vrij evenredig over de regio verdeeld. De schaalgrootte van de campings in Zuid-Holland Zuid bedraagt gemiddeld circa 145 plaatsen. De schaalgrootte van de reguliere campings is het grootst in Alblasserwaard-Vijfheerenlanden met gemiddeld 178 plaatsen en het kleinst in Hoeksche Waard met gemiddeld 127 plaatsen.

6

Onder zakelijke vraag worden overnachtingen verstaan in het kader van bezoeken aan bedrijven/organisaties in de regio. Veelal hebben deze “reizen” een individueel karakter. Onder congresvraag worden overnachtingen verstaan in het kader van het bijwonen van een (meerdaags) congres, symposium of cursus in de regio.


Voor het toeristisch aanbod is de verhouding tussen vaste standplaatsen en toeristische standplaatsen bepalend. Een laag percentage vaste standplaatsen (en andersom een hoog percentage toeristische plaatsen) betekent dat het gebied meer toeristisch is. In de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is het percentage toeristische plaatsen het hoogst (38%) met 339 toeristische plaatsen. In de andere twee regio’s bestaat het aanbod voornamelijk uit vaste staanplaatsen: Hoeksche Waard 92% en in Drechtsteden circa 79%. Dit beeld komt overeen met 2007. Vooral de toename van het aantal toeristische plaatsen in Drechtsteden zorgt voor een lichte stijging van de totale toeristische capaciteit in vergelijking met 2007. Het toeristisch aanbod is in 2011 23% van het totale aanbod tegenover 21% in 2007. Vraag Op basis van de resultaten van de bedrijfsenquête is berekend dat het gemiddeld aantal persoonsovernachtingen per standplaats in 2011 circa 103 bedraagt. Voor de regio Zuid-Holland Zuid betekent dit dat in 2011 in totaal ruim 50.000 overnachtingen op campings zijn doorgebracht (exclusief overnachtingen op vaste plaatsen).


3.3.2.

Minicampings

Aanbod In de regio Zuid-Holland Zuid zijn in totaal 18 minicampings gevestigd die een gezamenlijke capaciteit hebben van 443 standplaatsen. Dit is een toename ten opzichte van 2007 van 9%. Het aantal toeristische plaatsen op minicampings is met 25% toegenomen, tegenover een afname van het aantal vaste standplaatsen met 22%. Kortom: ook hier is sprake van een verschuiving van vaste standplaatsen naar toeristische plaatsen. Tabel 3.4.

Aanbod minicampings Zuid-Holland Zuid 2011


Bedrijven

Plaatsen

3 0 15 18

57 0 386 443

% plaatsen 13% 0% 87% 100%

Toeristische plaatsen 54 0 277 331

Vaste plaatsen 3 0 109 112

De capaciteit is met name geconcentreerd in de regio AlblasserwaardVijfheerenlanden (87% van de plaatsen). In de regio Drechtsteden zijn geen minicampings gevestigd. Vraag Wederom is op basis van de resultaten van de bedrijfsenquête berekend wat het gemiddeld aantal persoonsovernachtingen per standplaats in 2011 is. Voor de minicampings is dit 112 persoonsovernachtingen. Dit betekent dat in de regio Zuid-Holland Zuid in 2011 in totaal bijna 35.000 overnachtingen op minicampings zijn doorgebracht (exclusief overnachtingen op vaste plaatsen).

3.4.

Vakantiewoningen

Aanbod In tabel 3.5. is het aanbod vakantiewoningen en appartementen in de regio ZuidHolland Zuid inzichtelijk gemaakt. De regio telt in totaal 34 aanbieders, die 7 gezamenlijk 102 vakantiewoningen verhuren met in totaal 441 bedden . Tabel 3.5.

Aanbod vakantiewoningen/appartementen Zuid-Holland Zuid 2011

Hoeksche Waard Drechtsteden Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Totaal Bron: eigen inventarisatie.

Aantal bedrijven Aantal eenheden Aantal bedden 4 7 41 10 66 296 20 29 104 34 102 441

% bedden 9% 67% 24% 100%

Het aanbod aan vakantiewoningen en de bijbehoren bedcapaciteit is met name geconcentreerd in de regio Drechtsteden. Deze regio heeft 67% van de totale bedcapaciteit. Het aanbod in de Hoeksche Waard is het kleinst.

7

In de monitor 2007 werd een andere categorie-indeling gebruikt. Een deel van de vakantiewoningen viel toen onder de categorie ‘logeren bij de boer’. Deze categorie is nu verdeeld over B&B en vakantiewoningen. Een vergelijking met 2007 is helaas niet mogelijk, omdat een deel van het aanbod nieuw is en niet van alle aanbieders bekend is of deze ook in 2007 al actief waren.


Vraag De slaapplaatsbezettingsgraad voor vakantiewoningen in Zuid-Holland Zuid is op basis van de resultaten uit de bedrijfsenquête geschat op 29%. De regio heeft een totale capaciteit van 441 bedden. Dit betekent dat er in 2011 circa 64.000 toeristische overnachtingen in vakantiewoningen/appartementen in Zuid-Holland Zuid hebben plaatsgevonden.

3.5.

Groepsaccommodaties

Aanbod In Zuid-Holland Zuid zijn in totaal acht groepsaccommodaties gevestigd met een gezamenlijke capaciteit van circa 340 bedden. In de regio Hoeksche waard is het aanbod groepsaccommodatie klein met één groepsaccommodatie. In vergelijking met 2007 is het aanbod in Zuid-Holland Zuid toegenomen met 62 bedden; een toename van 22%. Dit kan verklaard worden door de toevoeging van twee aanbieders (1 nieuw en 1 tijdelijk gesloten in 2007). Tabel 3.6.

Aanbod groepsaccommodaties Zuid-Holland Zuid 2011


Bedrijven 1 2 5 8

Bedden 23 161 157 341

% bedden 7% 47% 46% 100%

Vraag In 2011 hadden de groepsaccommodaties in Zuid-Holland Zuid een gemiddelde bedbezetting van 31%. Met de circa 340 bedden betekent dit dat er in totaal in 2011 bijna 38.500 toeristische overnachtingen zijn doorgebracht in groepsaccommodaties. 3.6.

Jachthavens 12

ZKA Consultants & Planners

Aanbod Zuid-Holland Zuid telt in 2011 in totaal 37 jachthavens (jachthavens van watersportverenigingen zijn hierin meegenomen). De jachthavens hebben een gezamenlijke capaciteit van bijna 5.000 ligplaatsen. Het merendeel (93%) betreft vaste ligplaatsen. Tabel 3.7.

Aanbod jachthavens Zuid-Holland Zuid 2011


Havens

Plaatsen

% Plaatsen

15 12 10 37

1.895 1.869 1.222 4.986

38% 37% 25% 100%

Passanten plaatsen 128 100 158 386

Vaste plaatsen 1.797 1.769 1.064 4.630

De jachthavens in Zuid-Holland Zuid hebben gemiddeld 135 ligplaatsen per haven. De meeste ligplaatsen liggen in de regio Hoeksche Waard (38%), maar ook de andere twee regio hebben een behoorlijke capaciteit. In vergelijking met 2007 is het aantal ligplaatsen licht toegenomen; een toename van 2%. Dit kan verklaard worden door de uitbreiding van bestaande jachthavens. Zowel het aantal passantenplaatsen als vaste ligplaatsen is iets toegenomen. Niet in alle regio’s is het aantal ligplaatsen toegenomen; de regio AlblasserwaardVijfheerenlanden kent een afname van 4% (door vergroten bestaande ligplaatsen). De toename van het aantal ligplaatsen is het grootst in de regio Hoeksche Waard (6%). Tot slot geldt ook voor jachthavens dat de verhouding tussen passantenplaatsen en vaste ligplaatsen bepalend is voor de toeristische capaciteit. In Zuid-Holland Zuid is 7% van het totaal aantal ligplaatsen in dat gebied specifiek bestemd voor passanten. In de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is de capaciteit voor passanten het grootst; 13% van de totale capaciteit is bestemd voor passanten. In de Hoeksche Waard is dat 7% en tot slot in Drechtsteden 5%. In de praktijk is het overigens zeer gebruikelijk dat ook jachthavens met (bijna) uitsluitend vaste plaatsen passantenovernachtingen realiseren door passanten toe te staan op vaste ligplaatsen, waarvan de ligplaatshouder is uitgevaren. Vraag De bezetting voor jachthavens wordt uitgedrukt in het aantal persoonovernachtingen per ligplaats. Aangezien passantenovernachtingen zowel kunnen plaatsvinden op passantenplaatsen als op vaste ligplaatsen is de bezetting bepaald over de totale capaciteit. Voor 2011 hebben de jachthavens in ZuidHolland Zuid een gemiddelde bezetting van 18 persoonsovernachtingen per plaats gerealiseerd. Tussen de individuele jachthavens bestaan behoorlijke verschillen in bezetting. Deze bezetting leidt tot een raming van circa 76.500 overnachtingen in de jachthavens in Zuid-Holland Zuid in 2011.

3.7.

Conclusie

In tabel 3.8. zijn de bovenstaande ramingen nogmaals samengevat om een volledig overzicht van de invoergegevens voor het verblijfstoerisme in ZuidHolland Zuid weer te geven.


Tabel 3.8.

Input verblijfstoerisme Zuid-Holland Zuid 2011

Categorieën

Hoeksche Drechtsteden Waard

AlblasserwaardVijheerenlanden

Totaal

Eenheden

Hotels standaard / pensions / B&B Hotels middenklasse en luxe Camping toeristisch Groepsaccommodaties Vakantiewoningen Minicampings Jachthaven passanten Camping vaste plaatsen Jachthaven vaste ligplaatsen

16.947 6.293 5.890 400 3.618 3.788 23.391 702 1.797

13.180 139.881 14.571 21.352 48.628 36.733 533 1.769

38.373 110.348 30.066 16.704 11.784 29.629 16.362 544 1.064

68.500 256.522 50.527 38.456 64.030 33.417 76.486 1.779 4.630

Overnachtingen Overnachtingen Overnachtingen Overnachtingen Overnachtingen Overnachtingen Overnachtingen Plaatsen Ligplaatsen

Totaal overnachtingen

60.327

274.345

253.266

587.938

Overnachtingen

De meeste overnachtingen in Zuid-Holland Zuid worden doorgebracht in hotels (groot deel zakelijke overnachtingen) gevolgd door passantenovernachtingen in jachthavens. Het aantal toeristische overnachtingen op het land is dus vrij beperkt (circa 288.000). De verblijfstoeristische vraag is in Drechtsteden en Alblasserwaard-Vijheerenlanden ongeveer even groot. In de Hoeksche Waard vinden beduidend minder overnachtingen plaats.


4.

DAGRECREATIE

4.1.

Inleiding

In de regio Zuid-Holland Zuid zijn talrijke dagrecreatieve activiteiten mogelijk zoals fietsen, wandelen, golfen, een bezoek aan een bezienswaardigheid of aan een evenement, etc. In dit hoofdstuk gaan we in op deze activiteiten. Eerst wordt de gehanteerde afbakening beschreven (4.2), gevolgd door een beschrijving van het aantal ondernomen dagrecreatieve activiteiten (4.3). 4.2.

Afbakening

De dagrecreatieve vraag in de regio Zuid-Holland Zuid is geanalyseerd op basis 8 van het ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO). 9

De afbakening is (grotendeels ) conform de Landelijke R&T standaard en bestaat uit de volgende categorieën, waarbij (een combinatie van) activiteiten zijn meegenomen met een minimumduur van twee uur (inclusief activiteiten van de eigen inwoners): • Buitenrecreatie; • Waterrecreatie en -sport; • Wellness/beauty/ontspanning; • Attracties bezocht; • Evenement bezocht; • Recreatief winkelen; • Cultuur; • Uitgaan. Voor een overzicht van activiteiten, definities en afbakeningen wordt verwezen naar bijlage 1. 4.3.

Gebruik

Tabel 4.1. op de volgende pagina geeft de aantallen ondernomen activiteiten weer, zowel per deelregio als voor de gehele regio. Bijna 29 miljoen dagrecreatieve activiteiten in Zuid-Holland Zuid Conform de hiervoor beschreven afbakening zijn in 2011 bijna 29 miljoen activiteiten ondernomen in Zuid-Holland Zuid. Omdat het aantal waarnemingen in bepaalde categorieën relatief beperkt bleek voor bepaalde deelregio’s, is voor deze categorieën uitgegaan van gemiddelden tussen bepaalde jaargangen van het CVTO. Deze zelfde methodiek is ook gehanteerd voor 2007, waardoor de vergelijking van 2007 en 2011 een eenduidig beeld geeft van de ontwikkeling in de regio (zie hoofdstuk 6).

8

9

Voor het CVTO van NBTC-NIPO Research wordt een groot aantal Nederlanders ondervraagd over hun vrijetijdsgedrag. Wekelijks worden ongeveer 375 personen ondervraagd over hun vrijetijdsgedrag (ondernomen activiteiten) in de afgelopen week. Daarnaast vindt een jaarmeting/ ijkonderzoek plaats waaraan de laatste keer 5.350 Nederlanders hebben deelgenomen. In vergelijking met de Landelijke R&T-standaard is de categorie ‘sportwedstrijd bezoeken’ niet meegenomen vanwege het zeer beperkte aantal waarnemingen en daardoor de te lage betrouwbaarheid van de resultaten.


Tabel 4.1.

Aantal dagrecreatieve activiteiten Zuid-Holland Zuid 2011

Buitenrecreatie Waterrecreatie en -sport Wellness/beauty/ontspanning Attracties bezocht Evenementen bezocht Winkelen voor plezier Cultuur Uitgaan Totaal

Hoeksche Waard 1.945.000 264.000 119.000 641.000 145.000 211.000 57.000 813.000 4.194.000

Drechtsteden 4.836.000 510.000 400.000 1.301.000 1.089.000 2.076.000 953.000 3.431.000 15.225.000

AlblasserwaardVijheerenlanden 3.290.000 324.000 225.000 1.095.000 667.000 1.145.000 542.000 2.256.000 9.544.000

10

Totaal 10.072.000 1.097.000 744.000 3.036.000 1.900.000 4.062.000 1.552.000 6.500.000 28.963.000

Circa 35% van dagrecreatie zijn buitenrecreatieve activiteiten Ruim 10 miljoen activiteiten (circa 35%) zijn ondernomen op het gebied van buitenrecreatie. Hiermee is deze categorie, bestaande uit recreëren aan het water, wandelen en fietsen voor plezier, toertochtjes, etc. de meest voorkomende categorie. Verder zijn uitgaan met circa 6,5 miljoen activiteiten (22%) en winkelen/funshoppen met ruim 4 miljoen activiteiten (14%) veel ondernomen activiteiten in Zuid-Holland Zuid. Ruim de helft van de dagrecreatieve activiteiten in de Drechtsteden De regio Drechtsteden is met ruim 15 miljoen activiteiten (circa 52%) de regio waar de meeste dagrecreatieve activiteiten worden ondernomen, gevolgd door Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (9,5 miljoen activiteiten, ofwel 33%) en Hoeksche Waard (circa 4,2 miljoen activiteiten, ofwel 14%). Buitenrecreatie is in alle deelregio’s de meest ondernomen activiteit. Ook uitgaan, winkelen en attractiebezoek zijn veel ondernomen uitstapjes. 10

Afgerond op duizendtallen.


Figuur 4.1.

Herkomst dagrecreanten in Zuid-Holland Zuid

45%

40%

40% 35%

30%

30% 25% 20% 15%

11%

11%

10%

8%

5% 0%

Ruim 80% van de dagrecreanten is afkomstig uit de eigen regio Wanneer naar de herkomst van de dagrecreanten wordt gekeken, valt op dat ruim 80% van de dagrecreanten afkomstig is uit de eigen regio. Dagrecreanten komen vooral uit de Drechtsteden (40%) en Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (30%). Uit de Hoeksche Waard zijn 11% van de dagrecreanten in Zuid-Holland Zuid afkomstig (zie figuur 4.1. op de vorige pagina) Uit deze figuur blijkt verder dat 8% van de dagrecreanten uit andere regio’s in de provincie Zuid-Holland komt (‘overige Zuid-Holland’), terwijl 11% uit andere Nederlandse provincies komt. Zuid-Holland Zuid heeft aandeel van circa 11% in de provincie In de provincie Zuid-Holland zijn in 2011 circa 265 miljoen activiteiten ondernomen. Hierbij is dezelfde afbakening gehanteerd als voor Zuid-Holland Zuid. Hieruit concluderen wij dat Zuid-Holland Zuid een aandeel heeft van circa 11% in de dagrecreatieve activiteiten in de provincie. De verdeling van deze activiteiten over de verschillende categorieën vertoont voor de provincie Zuid-Holland eenzelfde beeld als voor Zuid-Holland Zuid (zie figuur 4.2.). Buitenrecreatie is ook in de provincie de meest ondernomen activiteit (32%), gevolgd door uitgaan (23%), winkelen voor plezier (14%) en attractiebezoek (11%).


Figuur 4.2.

Vergelijking Zuid-Holland Zuid en Zuid-Holland

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Zuid-Holland Zuid

Zuid-Holland

Buitenrecreatie

Waterrecreatie en -sport

Sportwedstrijd bezoeken

Wellness/beauty/ontspanning

Attracties bezocht

Evenementen bezocht

Winkelen voor plezier / funshoppen

Cultuur

Uitgaan


5.

ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE

5.1.

Inleiding

De economische betekenis van toerisme en recreatie in Zuid-Holland Zuid is geraamd met behulp van de methodiek van het ZKA Impactmodel. Met dit model wordt de betekenis van toerisme en recreatie uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid. In dit hoofdstuk is eerst ingegaan op de werkwijze van het impactmodel om de economische betekenis te kunnen bepalen (5.2.). Na invoering in het impactmodel resulteert dit in toeristische bestedingen en werkgelegenheid. In dit hoofdstuk is de economische betekenis van toerisme en recreatie in 2011 weergegeven (5.3.). In het volgende hoofdstuk wordt de ontwikkeling 2007-2011 beschreven. 5.2.

Werkwijze

Zoals aangegeven is de economische betekenis van toerisme en recreatie in Zuid-Holland Zuid en de drie deelgebieden daarbinnen geraamd met behulp van de methodiek het Impactmodel. Hierna is kort ingegaan op de methodiek van dit rekenmodel. Input: overnachtingen, bezoekersaantallen en capaciteit x Bestedingen per persoon per categorie (naar sectoren) ⇓ Output: bestedingen (totaal en naar sectoren) -/BTW/accijns desbetreffende sector -/Inkooppercentage desbetreffende sector ⇓ Finale omzet per sector x Arbeidscoëfficiënten per sector ⇓ Output: Werkgelegenheid in fte’s (direct naar sectoren en indirect via multiplier)

Bestedingen De berekening van de bestedingen (in €) geschiedt op basis van gemiddelde bestedingen per persoon per overnachting of dagactiviteit. Bij de categorieën ‘campings vaste plaatsen’ en ‘jachthavens vaste ligplaatsen’ zijn de bestedingen berekend op basis van een vast bedrag per plaats per jaar. Hier geldt derhalve de capaciteit als uitgangspunt voor de raming. Toerisme is een samengestelde sector. Dit betekent dat de bestedingen van toeristen niet alleen terechtkomen bij de verblijfsaccommodaties en dagattracties, maar ook bij de horeca, in winkels, bij tankstations, etc. De totale bestedingen zijn in het model verdeeld over de volgende sectoren: • Logies (overnachtingkosten accommodatie); • Horeca; • Detailhandel; • Entree (entreegelden, fietshuur, parkeergelden, etc); • Vervoer.


Werkgelegenheid De werkgelegenheid kan worden berekend nadat de bestedingen per sector bekend zijn. Hiervoor worden de totale bestedingen (per sector) gecorrigeerd voor een tweetal effecten: • De bestedingen zijn inclusief BTW en accijns. Aangezien deze tarieven geen directe invloed hebben op de werkgelegenheid in de sector, vindt hiervoor een correctie plaats; • Daarnaast vindt er een correctie plaats voor de inkoopcomponent. Het aandeel ‘inkoop’ van de sector levert immers geen werkgelegenheid in de desbetreffende sector maar genereert voornamelijk werkgelegenheid bij de leveranciers van levensmiddelen en non-food (brandstof, e.d.). Deze werkgelegenheid is opgenomen als ‘overig’. Na bovenstaande correcties resulteert de finale afzet uit de toeristische bestedingen. De directe werkgelegenheid per sector wordt berekend door de finale afzet te vermenigvuldigen met de arbeidscoëfficiënt. Na het vaststellen van de directe werkgelegenheid, kan de indirecte werkgelegenheid worden bepaald. De indirecte werkgelegenheid is met name het gevolg van dienstverlening (banken, verzekeringsmaatschappijen, wasserij, etc) die mede nodig zijn om de afzet in de diverse sectoren te kunnen realiseren. De indirecte werkgelegenheid wordt in zijn totaliteit, met behulp van een multiplier, bepaald. Deze werkgelegenheidsmultiplier bedraagt 1,39. Met andere woorden 1 FTE directe werkgelegenheid genereert 0,39 FTE indirecte werkgelegenheid.

5.3.

Economische betekenis 2011

Op basis van de in de voorgaande hoofdstukken genoemde input is met behulp van de methodiek van het ZKA Impactmodel de economische betekenis, uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid, geraamd. 5.3.1.

Bestedingen

De bestedingen die voortvloeien uit toerisme en recreatie in Zuid-Holland Zuid bedroegen in 2011 ongeveer € 521 miljoen. Verdeling naar regio Deze bestedingen zijn als volgt verdeeld over de drie deelgebieden in Zuid-Holland Zuid: • Hoeksche Waard: € 62,8 miljoen • Drechtsteden: € 286,8 miljoen • Alblasserwaard-Vijfheerenlanden: € 171,3 miljoen


Figuur 5.1.

Verdeling bestedingen naar deelgebied

12% 33%

55%

Hoeksche Waard

Drechtsteden

Alblasserwaard-Vijfheerenlanden

Hieruit blijkt dat meer dan de helft van de bestedingen in Drechtsteden worden gedaan. Ook Alblasserwaard-Vijfheerenlanden heeft met 33% een belangrijk aandeel in de bestedingen. Verdeling naar categorieën Van de toeristisch-recreatieve bestedingen in Zuid-Holland Zuid vloeit het merendeel (€ 440 miljoen, ofwel 84%) voort uit dagrecreatie en 16% uit het verblijfstoerisme (€ 81 miljoen). De Drechtsteden zijn het sterkst afhankelijk van de dagrecreatie (87%) en de Hoeksche Waard het minst (78%). Tabel 5.3.

Toeristisch-recreatieve bestedingen (x € 1 mln.) Zuid-Holland Zuid

Categorie Verblijfsrecreatie Hotels standaard, pensions, B&B Hotels middenklasse & luxe Campings toeristisch Groepsaccommodaties Vakantiewoningen Minicampings Jachthaven passanten Camping vaste plaatsen Jachthaven vaste ligplaatsen Subtotaal Dagrecreatie Buitenrecreatie Waterrecreatie en -sport Wellness/beauty/ontspanning Attracties bezocht Evenementen bezocht Winkelen voor plezier/funshoppen Cultuur Uitgaan Subtotaal Totaal

Hoeksche Waard

Drechtsteden

AlblasserwaardVijfheerenlanden

Totaal Zuid-Holland Zuid

1,8 0,9 0,2 0,0 0,2 0,1 0,8 3,0 6,8 13,9

1,4 20,8 0,5 0,9 2,7 0,0 1,3 2,3 6,7 36,5

4,1 16,4 1,0 0,7 0,7 0,9 0,6 2,3 4,0 30,6

7,2 38,1 1,7 1,6 3,6 1,0 2,7 7,9 17,4 81,0

12,4 1,2 3,7 5,4 1,9 7,9 0,7 15,8 48,9 62,8

30,7 2,3 12,4 11,0 14,1 100,7 12,4 66,6 250,2 286,8

20,9 1,5 7,0 9,3 8,7 42,6 7,1 43,8 140,7 171,3

64,0 5,0 23,1 25,7 24,7 151,1 20,3 126,1 439,9 520,8


Binnen het verblijfstoerisme leveren de hotels (standaard (incl. B&B) + middenklasse/luxe) de grootste bijdrage aan de bestedingen met ruim € 45 miljoen oftewel 56% van de totale bestedingen (zie ook figuur 5.2. en tabel 5.3.). Binnen dagrecreatie zorgt winkelen met € 151 miljoen voor circa 34% van de dagtoeristische bestedingen. Figuur 5.2.

Verdeling verblijfstoeristische bestedingen Zuid-Holland Zuid 2011 Hotels, pensions standaard (incl (B&B) 9%

22%

Hotels middenklasse & luxe Campings toeristisch Groepsaccommodaties

9%

Vakantiewoningen 3%

Minicampings 1%

4%

Jachthaven passanten

47% 2% 2%

Camping vaste plaatsen Jachthaven vaste ligplaatsen

Figuur 5.3.

Verdeling dagrecreatieve bestedingen Zuid-Holland Zuid 2011

14% Buitenrecreatie

1%

29%

5%

Waterrecreatie en -sport

6%

Wellness/beauty/ontspanning

6%

Attracties bezocht Evenementen bezocht

5% Winkelen voor plezier/funshoppen Cultuur

34% Uitgaan

Verdeling naar sector Met behulp van het impactmodel is tevens bepaald in welke economische sectoren de toeristisch-recreatieve bestedingen terechtkomen. Deze verdeling naar sectoren is weergegeven in tabel 5.4. en figuur 5.4. Hieruit blijkt dat de meeste bestedingen terechtkomen in de sector horeca (35%) en detailhandel (34%).


Tabel 5.4.

Toeristisch-recreatieve bestedingen naar sector (x € 1 mln.) 2011

Sector Logies Horeca Detailhandel Entree Vervoer Totaal

Figuur 5.4.

Hoeksche Waard

Drechtsteden

4,1 24,4 15,1 9,1 10,1 62,8

13,1 93,9 109,6 34,1 36,1 286,8

AlblasserwaardVijfheerenlanden 10,9 62,8 52,0 21,5 24,2 171,3

Totaal Zuid-Holland Zuid 28,0 181,1 176,7 64,7 70,4 520,8

Verdeling toeristisch-recreatieve bestedingen naar sectoren 2011

5%

14% 12%

35%

34%

Logies

5.3.2.

Horeca

Detailhandel

Entree

Vervoer

Werkgelegenheid

De werkgelegenheid die gepaard gaat met deze toeristisch-recreatieve bestedingen in Zuid-Holland Zuid is inzichtelijk gemaakt in tabel 5.5. Tabel 5.5. Regio Logies Horeca Detailhandel Entree Vervoer Overig Totaal direct Indirect Totaal

Werkgelegenheid naar sector (in FTE's) 2011 Hoeksche Waard 38 263 71 86 30 96 585 228 813

Drechtsteden 122 1.013 515 322 108 528 2.608 1.017 3.625

AlblasserwaardVijfheerenlanden 101 677 244 203 73 287 1.585 618 2.203

Totaal Zuid-Holland Zuid 262 1.953 830 611 211 911 4.778 1.863 6.641

De directe werkgelegenheid (logies, horeca, detailhandel, entree, vervoer en overig) voortkomend uit toeristisch-recreatieve bestedingen in Zuid-Holland Zuid bedraagt bijna 4.800 FTE (tabel 5.5.). De indirecte werkgelegenheid bedraagt bijna 1.900 FTE. Dit betekent dat de totale werkgelegenheid die voortvloeit uit de toeristisch-recreatieve bestedingen in Zuid-Holland Zuid uitkomt op ruim 6.600 FTE. 23 ZKA Consultants & Planners

Doordat de werkgelegenheid in toerisme en recreatie – naast fulltime banen – (groten)deels uit parttime werk en deels uit seizoenswerk bestaat is het aantal banen groter dan het in tabel 5.5. weergegeven aantal FTE. De werkgelegenheid komt daarom uit op 8.600-10.000 banen. Dit is ruim 4% van de totale werkgelegenheid in Zuid-Holland Zuid (215.460 banen, bron: LISA). Overigens kan worden opgemerkt dat dit aandeel relatief laag is. In andere regio’s ligt dit aandeel veelal op 5-8%. Een nadere uitwerking naar regio’s is weergegeven in tabel 5.6. Hieruit blijkt dat het aandeel toeristische werkgelegenheid in de totale werkgelegenheid in de drie deelregio’s ongeveer gelijk is. In absolute aantallen is de toeristische werkgelegenheid het grootst in de Drechtsteden. Tabel 5.6.

Aandeel toerisme en recreatie in totale werkgelegenheid

Regio

Hoeksche Waard

Raming T-banen (incl. indirect) Totaal aantal banen11 Aandeel t&r

11

Drechtsteden

1.138

5.075

27.340 4,2%

116.800 4,3%

AlblasserwaardVijfheerenlanden 3.084

Totaal Zuid-Holland Zuid 9.297

71.320 4,3%

215.460 4,3%

Bron: LISA, 2011.


6.

ONTWIKKELING ECONOMISCHE BETEKENIS 2007-2011

6.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de ontwikkeling in de toeristischrecreatieve sector in Zuid-Holland Zuid in de periode 2007-2011. In hoofdstuk drie is al ingegaan op de veranderingen in verblijfstoeristisch aanbod. In dit hoofdstuk zal de ontwikkeling van het bezoek worden geanalyseerd (6.2.) en aansluitend de ontwikkeling van de economische betekenis van de sector in de regio (6.3.). 6.2.

Ontwikkeling bezoek

6.2.1.

Ontwikkeling overnachtingen

Overnachtingen met 16% gestegen Tabel 6.1. is een weergave van de ontwikkeling van het aantal overnachtingen in de periode 2007-2011. Hieruit kan worden afgelezen dat het aantal 12 overnachtingen in 2011 met 16% is toegenomen ten opzichte van 2007 . Tabel 6.1.

Ontwikkeling overnachtingen Zuid-Holland Zuid 2007-2011

Verblijfstoeristische sector Hotels standaard / pensions / B&B Hotels middenklasse en luxe Camping toeristisch Groepsaccommodaties Minicampings Jachthaven passanten Totaal (excl. vakantiewoningen)

2007 49.000 222.000 56.000 32.000 32.000 62.000 453.000

2011 69.000 257.000 51.000 38.000 33.000 76.000 524.000

Ontwikkeling 2007-2011 40% 16% -10% 21% 4% 24% 16%

Voor alle categorieën geldt dat het aantal overnachtingen is toegenomen met uitzondering van overnachtingen op reguliere campings (-10%). Deze daling op reguliere campings wordt veroorzaakt door een afname in capaciteit en een lagere bezettingsgraad. De toename in het aantal overnachtingen in hotels standaard/pensions/B&B kan verklaard worden door een toename van het aanbod en tegelijkertijd een toename in bezettingsgraad. De laatste jaren zijn er vooral veel B&B’s geopend in Zuid-Holland Zuid. In vergelijking met de landelijke en provinciale ontwikkeling van overnachtingen in hotels hebben de hotels in Zuid-Holland Zuid zich positiever ontwikkeld (CBS: Nederland +1%; Zuid-Holland -3%). Dit is te verklaren door een toename in capaciteit. De bezettingsgraad van hotels middenklasse en luxe is in de periode 2007-2011 afgenomen, maar in het lagere segment is de bedbezetting wel (licht) gestegen. Ook de groepsaccommodaties in Zuid-Holland Zuid laten een positiever beeld zien dan de landelijke en provinciale ontwikkeling (CBS: Nederland -16%, Zuid-Holland -33%). De oorzaak is een toename van de capaciteit; de bezettingsgraad is stabiel gebleven. Tot slot is het aantal overnachtingen op campings landelijk en provinciaal ook (licht) gedaald (CBS: Nederland -10%, Zuid-Holland -3%) overeenkomend met het beeld in ZuidHolland Zuid. Dit is te verklaren door een afname in capaciteit in Zuid Holland Zuid en een dalende bezettingsgraad op reguliere campings. Op minicampings is de bezettingsgraad daarentegen licht gestegen. 12

Het aantal overnachtingen in vakantiewoningen is in deze vergelijking niet meegenomen, omdat dit een nieuwe categorie betreft. Een vergelijking met 2007 is daarom niet mogelijk.


Tabel 6.2.

Ontwikkeling overnachtingen 2007-2011 naar deelregio

Regio Hoeksche Waard Drechtsteden Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Totaal (excl. vakantiewoningen)

2007 51.000 187.000 215.000 453.000

2011 57.000 226.000 241.000 524.000

Ontwikkeling 2007-2011 12% 21% 12% 16%

In alle deelregio’s is het aantal overnachtingen gegroeid. De toename is het sterkst in de regio Drechtsteden. De groei zit met name in de categorieën hotels standaard/pensions/B&B, jachthavens en groepsaccommodaties. Het (toeristisch) aanbod is sterk toegenomen in de periode 2007-2011. Dit veroorzaakt ook de grote toename van overnachtingen in diezelfde periode. 6.2.2

Ontwikkeling dagtoeristisch bezoek

Dagbezoek met 8% gedaald Uit onderstaande tabel blijkt dat het aantal dagrecreatieve activiteiten in ZuidHolland Zuid tussen 2007 en 2011 is gedaald van circa 31,6 miljoen activiteiten naar bijna 29 miljoen activiteiten, ofwel een daling van 8%. Met name het aantal activiteiten in de categorieën winkelen en buitenrecreatie zijn gedaald (met respectievelijk 20% en 14%). Daarentegen is het aantal activiteiten op cultureel gebied fors gestegen. Deze activiteiten (bezoek aan ballet- en dansvoorstellingen, bioscopen/filmhuizen, cabaret en concerten, etc.) is tussen 2007 en 2011 met 15% toegenomen. Ook evenementen (+7%), wellness/beauty (+2%) en attracties (+2%) kenden een toenemend aantal activiteiten.


Tabel 6.3.

13

Ontwikkeling dagbezoek Zuid-Holland Zuid 2007-2011

Categorie Buitenrecreatie Waterrecreatie en -sport Wellness/beauty/ontspanning Attracties bezocht Evenementen bezocht Winkelen voor plezier Cultuur Uitgaan Totaal

2007 11.663.000 1.118.000 729.000 2.982.000 1.780.000 5.098.000 1.348.000 6.874.000 31.592.000

2011 10.072.000 1.097.000 744.000 3.036.000 1.900.000 4.062.000 1.552.000 6.500.000 28.963.000

Ontwikkeling 2007-2011 -14% -2% 2% 2% 7% -20% 15% -5% -8%

Wanneer gekeken wordt hoe de dagrecreatieve sector zich heeft ontwikkeld naar deelregio, valt op dat deze voor iedere deelregio is gedaald. Met name in de Hoeksche Waard daalde het aantal activiteiten (-16%). In de Drechtsteden en Alblasserwaard-Vijfheerenlanden daalde het aantal dagrecreatieve activiteiten in de periode 2007-2011 met respectievelijk 6% en 8%. Tabel 6.4.

Ontwikkeling dagbezoek 2007-2011 naar deelregio

Regio Hoeksche Waard Drechtsteden Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Totaal

2007 4.980.000 16.216.000 10.397.000 31.592.000

2011 4.194.000 15.225.000 9.544.000 28.963.000

Ontwikkeling 2007-2011 -16% -6% -8% -8%

De ontwikkeling in Zuid-Holland Zuid wordt in onderstaande tabel vergeleken met de ontwikkeling in de provincie Zuid-Holland. Uit deze tabel blijkt dat het totale aantal activiteiten in de provincie forser is gedaald vergeleken met de regio ZuidHolland Zuid (-12% versus -8%). Verder is de ontwikkeling in Zuid-Holland Zuid positiever ten opzichte van de provincie voor verschillende categorieën, namelijk waterrecreatie en -sport, attracties, evenementen, cultuur en uitgaan. Voor buitenrecreatie en wellness/beauty heeft in de regio eenzelfde ontwikkeling plaatsgevonden als in de provincie. Alleen in het cluster winkelen voor plezier is de daling groter dan de provinciale daling. Tabel 6.5.

Ontwikkeling dagbezoek Zuid-Holland Zuid en Zuid-Holland

Categorie Buitenrecreatie Waterrecreatie en -sport Wellness/beauty/ontspanning Attracties bezocht Evenementen bezocht Winkelen voor plezier Cultuur Uitgaan Totaal

6.3.

Zuid-Holland Zuid -14% -2% 2% 2% 7% -20% 15% -5% -8%

Zuid-Holland -14% -21% 2% -9% -3% -13% -10% -12% -12%

Ontwikkeling economische betekenis 2007-2011

Toeristisch-recreatieve bestedingen met 11% afgenomen De toeristisch-recreatieve bestedingen in Zuid-Holland Zuid zijn in de periode 2007-2011 afgenomen van € 584,5 miljoen tot € 517,3 miljoen; een daling van

13

Afgerond op duizendtallen.


ruim 11% (zie tabel 6.6.). Alle deelregio’s hebben een daling van de toeristischrecreatieve bestedingen. De daling is het sterkst in Hoeksche Waard (-12%). Tabel 6.6.

14

Ontwikkeling toeristisch-recreatieve bestedingen 2007-2011

Regio Hoeksche Waard Drechtsteden Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Totaal Zuid-Holland Zuid

Bestedingen 2007 € 71,0 miljoen € 320,4 miljoen € 193,1 miljoen € 584,5 miljoen

Bestedingen 20011 € 62,6 miljoen € 284,0 miljoen € 170,7 miljoen € 517,3 miljoen

Groei 2007-2011 - 12% - 11% - 12% - 11%

Verblijfstoeristische bestedingen gegroeid met 16%; vooral volume-effect Indien de daling van de bestedingen nader geanalyseerd worden, blijkt dat de bestedingen in het verblijfstoerisme juist zijn toegenomen tussen 2007 en 2011 met 16,2%. De groei van deze bestedingen kan voor meer dan de helft (54%) verklaard worden door een volume-effect (meer overnachtingen met name als gevolg van meer capaciteit). Het bestedingeffect is goed voor ongeveer 46% van de extra bestedingen. Dagtoeristische bestedingen fors gedaald; vooral volume-effect Binnen het dagtoerisme is er sprake van een forse daling van de bestedingen (-15,1%). Deze daling kan voor 67% verklaard worden door lagere bezoekersaantallen en voor 33% aan lagere bestedingen per persoon per dag.

14

Exclusief vakantiewoningen.


Daling bestedingen met name in detailhandel en entree In vergelijking met 2007 zijn de bestedingen aan logies gegroeid. Dit hangt samen met de toename van het aantal overnachtingen. De bestedingen in de overige sectoren zijn echter afgenomen. Vooral de bestedingen aan detailhandel en entree zijn sterk afgenomen. Tabel 6.7.

Ontwikkeling bestedingen naar sector 2007-2011

Regio Logies Horeca Detailhandel Entree Vervoer Totaal

Bestedingen 2007 € 24,0 miljoen € 187,1 miljoen € 212,8 miljoen € 77,7 miljoen € 83,0 miljoen € 584,5 miljoen

Bestedingen 2011 € 26,6 miljoen € 180,2 miljoen € 176,0 miljoen € 64,3 miljoen € 70,1 miljoen € 517,3 miljoen

Ontwikkeling 2007-2011 + 12% 4% - 17% - 17% - 16% - 11%

Daling dagrecreatieve bestedingen; groei verblijfstoeristische bestedingen Zoals eerder aangegeven, zijn de verblijfstoeristische bestedingen toegenomen (+16%), terwijl de dagtoeristische bestedingen sterk zijn gedaald (-15%). Binnen het verblijfstoerisme zijn de bestedingen voortvloeiend uit de reguliere campings (alleen toeristische overnachtingen) en hotels standaard/pensions/B&B het sterkst gegroeid. Binnen de dagrecreatie zijn de bestedingen op het gebied van winkelen en bezoek aan attracties sterk gedaald. Aan culturele activiteiten is in 2011 wel meer besteed dan in 2007. Tabel 6.8.

Ontwikkeling bestedingen naar categorie 2007-2011

Categorie Verblijfsrecreatie Hotels standaard, pensions, B&B Hotels middenklasse & luxe Campings toeristisch Groepsaccommodaties Minicampings Jachthaven passanten Camping vaste plaatsen Jachthaven vaste ligplaatsen Subtotaal Dagrecreatie Buitenrecreatie Waterrecreatie en -sport Wellness/beauty/ontspanning Attracties bezocht Evenementen bezocht Winkelen voor plezier/funshoppen Cultuur Uitgaan Subtotaal Totaal

Bestedingen 2007

Bestedingen 2011

Ontwikkeling 2007-2011

4.468.000 30.330.000 1.699.000 1.251.000 834.000 2.037.000 9.303.000 16.711.000 66.632.000

7.333.000 38.132.000 1.677.000 1.584.000 971.000 2.703.000 7.588.000 17.413.000 77.402.000

+ + + + + + +

64% 26% 1% 27% 16% 33% 18% 4% 16%

69.975.000 6.092.000 23.852.000 32.360.000 25.987.000 207.486.000 16.308.000 135.771.000 517.831.000 584.463.000

63.955.000 4.938.000 23.144.000 25.657.000 24.702.000 151.114.000 20.252.000 126.096.000 439.858.000 517.260.000

+ -

9% 19% 3% 21% 5% 27% 24% 7% 15% 11%

Werkgelegenheid gedaald met 18% Ook de werkgelegenheid die gepaard gaat met de toeristisch-recreatieve bestedingen is in de periode 2007-2011 gedaald (-18%). De totale werkgelegenheid in Zuid-Holland Zuid is echter ook afgenomen (-1%), maar wel een minder sterk dan de toeristisch-recreatieve werkgelegenheid. Het aandeel van toerisme en recreatie in de totale regionale werkgelegenheid is hierdoor gedaald. 29 ZKA Consultants & Planners

7.

CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN

7.1.

Conclusies

Op basis van de analyses in de voorgaande hoofdstukken kunnen de volgende conclusies worden getrokken: • In 2011 vonden ongeveer 588.000 overnachtingen plaats in de regio ZuidHolland Zuid (exclusief overnachtingen van seizoensrecreatieve/vaste gasten op campings en in jachthavens). De meeste overnachtingen vinden plaats in hotels en in de pleziervaart/jachthavens passanten. De hotelovernachtingen hebben overwegend een zakelijk karakter; • Ten opzichte van 2007 is het aantal overnachtingen met ongeveer 16% gestegen. Deze groei is met name veroorzaakt door een grotere capaciteit. In de meeste verblijfstoeristische sectoren is de bezettingsgraad namelijk niet gestegen (net als provinciaal en landelijk). • Het aantal dagactiviteiten bedroeg in 2011 ongeveer 29 miljoen. Hiervan is 80% ondernomen door eigen inwoners uit de regio. Belangrijkste dagactiviteiten zijn buitenrecreatie (zoals wandelen en fietsen), uitgaan en winkelen voor het plezier; • In dagrecreatief opzicht is sprake van een afname van de activiteiten:-8% ten opzichte van 2011. Deze daling kan mede verklaard worden door de economische situatie en past in het provinciale beeld. In Zuid-Holland daalde het aantal dagactiviteiten in dezelfde periode: -12%. Met name het aantal culturele activiteiten in de regio Zuid-Holland Zuid ontwikkelde zicht relatief positief. Ook op gebied van evenementenbezoek, attractiebezoek, uitgaan en waterrecreatie/-sport deed de regio het relatief goed; • De toeristisch-recreatieve bestedingen bedroegen in 2011 circa € 521 miljoen. Hiervan wordt 84% gegenereerd door de dagrecreatie; • Ten opzichte van 2007 daalden de bestedingen met 11%. De verblijfstoeristische bestedingen groeiden met 16% (hiervan kan 54% worden verklaard door meer overnachtingen/capaciteit en 46% door hogere bestedingen/prijzen). De dagrecreatieve bestedingen daalden met 15% (door minder activiteiten en lagere bestedingen per persoon, mede gezien de economische crisis); • De werkgelegenheid die gepaard gaat met de toeristisch-recreatieve bestedingen komt uit op ruim 8.600-10.000 banen. Dit is ongeveer 4,3% van de totale werkgelegenheid in de regio. Dit is relatief laag: in andere regio’s ligt dit percentage veelal tussen de 5% en 8%; • De toeristisch-recreatieve werkgelegenheid daalde met 18% ten opzichte van 2007 (door de lagere bestedingen in combinatie met hogere arbeidsproductiviteit). De totale werkgelegenheid in de regio daalde in deze periode eveneens, maar beduidend minder hard (-1%). 7.2.

Aanbevelingen

In het algemeen kan geconcludeerd worden dat de toeristisch-recreatieve bestedingen en werkgelegenheid in Zuid-Holland Zuid zich in de periode 20072011 niet gunstig ontwikkeld hebben. In het licht van de huidige economische crisis (die na recordjaar 2007 is ontstaan) en de provinciale tendensen heeft de regio Zuid-Holland Zuid echter redelijk goed gepresteerd. Vooral de forse groei van het aantal overnachtingen en de groei van het culturele bezoek en bezoek aan evenementen valt in positieve zin op. 30 ZKA Consultants & Planners

Om voor de toekomst de betekenis van toerisme en recreatie in de regio te versterken, adviseren wij de VVV Zuid-Holland Zuid (en haar partners) om: • (Nog) meer in te zetten op de shortbreakmarkt. Voor deze markt wordt de komende jaren een verdere groei verwacht en de regio heeft interessante aanknopingspunten (o.a. oud-Hollandse stad Dordrecht, Nationaal Park de Biesbosch, Kinderdijk, typisch Hollands landschap) en is gunstig gelegen. Met name voor de regio Dordrecht zien wij potenties voor deze markt; • Het verblijfs- en dagtoerisme in de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden en de Hoeksche Waard te versterken door de organisatiegraad en verbinding van het (overwegend) kleinschalig aanbod te vergroten. De VVV kan hierin een belangrijke rol vervullen door het samenbrengen van partijen, gezamenlijke (gebieds)promotie en de ontwikkeling van arrangementen en producten (zoals belevingsroutes per fiets, over het water, etc.); • Voor het aantrekken van (inter)nationale toeristen de samenwerking met andere VVV’s en promotieorganisaties te intensiveren en interessante bouwstenen aan te leveren die in (inter)nationaal opzicht onderscheidend zijn; • De verbinding tussen het stedelijk gebied en het buitengebied verder te versterken om de eigen inwoners te verleiden om per boot, fiets of te voet het buitengebied in te trekken.


Bijlage 1

Landelijke R&T standaard

Het Continu VrijeTijds Onderzoek (CVTO) geeft inzicht in het vrijetijdsgedrag van de Nederlandse bevolking. In het ContinueVrijeTijdsOnderzoek wordt de volgende definitie van vrijetijdsactiviteiten gehanteerd: Alle (dag)recreatieve activiteiten die worden ondernomen buiten de eigen woning en waarbij men minimaal één uur van huis is (inclusief reistijd). De Landelijke R&T Standaard gaat uit van een nadere afbakening van de vrijetijdsactiviteiten. De focus ligt op activiteiten buiten de normale woonomgeving, daarom is in de R&T Standaard uitgegaan van minimaal 2 uur (het gaat dus om recreatieve activiteiten die, inclusief reistijd, langer dan 2 uur duren. Deze activiteiten kunnen ook in de eigen woonplaats zijn ondernomen). Verder zijn conform de R&T Standaard de volgende recreatieve activiteiten niet 15 meegenomen : • Buitenrecreatie: naar de volkstuin; • Waterrecreatie en -sport: zwemmen in binnenbad in verenigingsverband; • Wellness/beauty/ontspanning: voor zover ondernomen in 16 verenigingsverband ; • Recreatief winkelen: markt bezocht, tuincentrum en winkelen voor plezier in stadsdeelcentrum of wijkcentrum; • Zelf sporten: alle sporten voor zover sporten ondernomen in 17 verenigingsverband ; • Overige culturele, hobby- verenigingsactiviteiten en cursussen. Ook zijn activiteiten waarbij men aangaf meer dan € 1.000 per persoon te hebben uitgegeven niet meegenomen. In aanvulling hierop zijn activiteiten waarbij de respondent de gemeente waarin de activiteit plaats vond niet heeft aangegeven niet meegenomen (in afwijking van de Landelijke R&T standaard). Een overzicht van CVTO-activiteiten die passen binnen de R&T standaard en zijn meegenomen in dit onderzoek treft u aan op de volgende twee pagina’s.

15

16

17

In aanvulling hierop is het bezoek aan professionele sportwedstrijden niet meegenomen in dit onderzoek. Het aantal waarnemingen in het CVTO is voor Zuid-Holland Zuid voor dit cluster te beperkt om betrouwbare uitspraken te kunnen doen. In de eerste drie metingen van het CVTO is voor de activiteiten in het cluster ‘Wellness’ geen onderscheid gemaakt of deze in verenigingsverband zijn uitgeoefend of niet. Het advies om de wellness-sector wel integraal mee te nemen voor de monitoring van de provinciale bestedingen wordt overgenomen. In de eerste drie metingen van het CVTO is voor de activiteiten in het cluster ‘Zelf Sporten’ ook geen onderscheid gemaakt of deze in verenigingsverband zijn uitgeoefend of niet. Voor de monitoring van de provinciale bestedingen in 2009 en 2010 zijn deze niet meegenomen in de totale bestedingen van de vrijetijdssector.


32

Buitenrecreatie: Recreëren aan water (zee, meer, rivier, plas e.d.)*) Recreëren niet aan water (park, bos e.d.)*) Wandeling voor plezier Fietstocht voor plezier Toertochtjes met de auto Toertochtjes met de motor Tocht met rondvaartboot *) bijv. zonnen, luieren, picknicken, e.d. Waterrecreatie en -sport: Kanoën Roeien Surfen Varen met motorboot / jacht Vissen Zeilen Zwemmen in binnenbad (niet in verenigingsverband) Zwemmen in buitenbad Wellness / beauty / ontspanning (niet in verenigingsverband): Schoonheid- en beauty behandeling Kuurbaden Sauna bezoek Yoga / Tai Chi / Meditatie e.d. Zonnebank Attracties bezocht: Attractiepark / pretpark Ballonvaart ondernomen Dierentuin / vogelpark / zeeaquarium / etc. Kermis Rommelmarkt / vlooienmarkt / zwarte markt Speeltuin Sier- en heemtuin Kinderboerderij Boerderij (agro-toerisme)

Zelf sporten (niet in verenigingsverband): Atletiek Aquajoggen Badminton Basketbal Biljarten/snooker/poolen Darten Duiken Denksport (bridge, schaken, dammen, etc.) Fitness / aerobics / steps / spinning / etc. Golf Gymnastiek / turnen Handbal Hockey Honkbal / softbal Jeu de Boules Joggen / hardlopen / trimmen Korfbal Mountainbiken Paardensport Schaatsen Schietsport/handboog Skaten / skeeleren Skiën / langlaufen / snowboarden Squash Tafeltennis Tennis Vecht- en verdedigingssport Voetbal Volleybal Wandelsport Waterpolo Wielrennen Recreatief winkelen: Factory Outlet Center Gewinkeld in binnenstad Meubelboulevard, woonmall bezocht

Evenement bezocht: Beurs / tentoonstelling / show Cultureel evenement / festival Jaarmarkt / braderie / corso Kerstmarkt (alleen in nov. / dec.) Muziek evenement / festival


33

Cultuur: Ballet / dansvoorstelling bezocht Bezoek aan oudheidkundige objecten Bioscoop of filmhuis bezocht Cabaretvoorstelling bezocht Concert (pop/jazz/blues/rock) bezocht Galerie of atelier bezocht Klassiek concert/opera/operette bezocht Monument / bezienswaardigheid bezocht (zoals kastelen, kerken, dorpen of stadsdelen) Museum bezocht Musical bezocht Toneelvoorstelling bezocht Uitgaan: Bar / café bezoek Bowlen / kegelen Casino, speelhal e.d. Dance- / houseparty Discobezoek Op terras zitten Uit eten in restaurant / eetcafé Uit eten (fastfood / snackbar)

Economische betekenis toerisme en recreatie Zuid-Holland Zuid Huidige situatie (2011) en ontwikkeling ( )

Recommend Documents