Toelichting streefpeilbesluit de Linge

Toelichting streefpeilbesluit de Linge

7 februari 2008

Toelichting streefpeilbesluit de Linge

Status: vastgesteld door het algemeen bestuur van Waterschap Rivierenland, d.d. 9 februari 2007

Kenmerk R003-4405268TER-mfv-V03-NL

Verantwoording

Projectleider

Toelichting streefpeilbesluit de Linge Waterschap Rivierenland Arnout Heuven

Auteur(s)

Wietske Terpstra

Projectnummer

4405268 72 (exclusief bijlagen) 7 februari 2008

Titel Opdrachtgever

Aantal pagina's Datum Handtekening

Colofon Tauw bv afdeling Water, Ruimte & Riolering Handelskade 11 Postbus 133 7400 AC Deventer Telefoon (0570) 69 99 11 Fax (0570) 69 96 66

Dit document is eigendom van de opdrachtgever en mag door hem worden gebruikt voor het doel waarvoor het is vervaardigd met inachtneming van de rechten die voortvloeien uit de wetgeving op het gebied van het intellectuele eigendom. De auteursrechten van dit document blijven berusten bij Tauw. Kwaliteit en verbetering van product en proces hebben bij Tauw hoge prioriteit. Tauw hanteert daartoe een managementsysteem dat is gecertificeerd dan wel geaccrediteerd volgens: -

NEN-EN-ISO 9001.

Streefpeilbesluit de Linge

5\72


Inhoud Verantwoording en colofon .......................................................................................................... 5 1 1.1 1.2 1.3 1.4

Inleiding........................................................................................................................ 11 Aanleiding...................................................................................................................... 11 Doelstelling .................................................................................................................... 12 Begeleiding.................................................................................................................... 13 Leeswijzer ..................................................................................................................... 13

2 2.1 2.2 2.3

Gebiedsbeschrijving ................................................................................................... 15 Begrenzing en topografie .............................................................................................. 15 Geomorfologie en bodem .............................................................................................. 15 Maaiveldhoogte ............................................................................................................. 15

2.4 2.5

Huidig grondgebruik ...................................................................................................... 16 Nieuwe ontwikkelingen .................................................................................................. 16

3 3.1 3.2 3.3

Waterhuishouding ....................................................................................................... 17 Waterkwantiteit .............................................................................................................. 17 Peilbeheer ..................................................................................................................... 18 Waterkwaliteit en ecologie............................................................................................. 19

4 4.1 4.1.1 4.1.2

Beleid............................................................................................................................ 21 WB21, NBW, KRW en Vogel- en Habitatrichtlijn ........................................................... 21 WB21/NBW ................................................................................................................... 21 KRW .............................................................................................................................. 21

4.1.3 4.2 4.3

Vogel- en Habitatrichtlijn ............................................................................................... 22 Gebieds- en gebruiksfuncties Waterhuishoudingsplan (2005-2009)............................. 22 Nota Uitwerking Peilbeheer Zuid-Holland ..................................................................... 25

4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.10

Beleid Streekplan Gelderland (2005-2015) ................................................................... 26 Beleid Streekplan Zuid-Holland Oost (2003-2015)........................................................ 26 Ontwerpbeleidsplan Groen, Water en Milieu (2006-2010) ............................................ 27 Natuurdoelen (2000-2015) ............................................................................................ 28 Stroomgebiedsvisie ....................................................................................................... 28 Integraal Waterbeheersplan Gelders Rivierengebied (2002-2006) ............................... 29 Strategienota (2006-2009) ............................................................................................ 30

5

Methodiek..................................................................................................................... 31


7\72


5.1

8\72

5.2

Sectorale aanpak .......................................................................................................... 31 Lingeloop ....................................................................................................................... 31

5.2.1 5.2.2

Afvoer ............................................................................................................................ 31 Aanvoer ......................................................................................................................... 32

5.2.3 5.2.4 5.2.5 5.2.6 5.3 5.3.1 5.3.2 5.3.3

Scheepvaart .................................................................................................................. 32 Kwaliteit ......................................................................................................................... 33 Aquatische natuur ......................................................................................................... 35 Recreatie ....................................................................................................................... 38 Peilvakken op Lingeniveau............................................................................................ 39 Landbouw ...................................................................................................................... 39 Terrestrische natuur ...................................................................................................... 40 Woningbouw (bestaand) ............................................................................................... 41

6 6.1 6.2 6.3 6.3.1 6.3.2 6.3.3

Peilafweging ................................................................................................................ 43 Inleiding ......................................................................................................................... 43 Afvoerpeil en aanvoerpeil .............................................................................................. 43 Afweging per Lingepand................................................................................................ 44 Pand 1 ........................................................................................................................... 45 Pand 2 ........................................................................................................................... 47 Pand 3 ........................................................................................................................... 48

6.3.4 6.3.5 6.3.6 6.3.7 6.3.8 6.3.9 6.3.10 6.3.11

Pand 4 ........................................................................................................................... 49 Pand 5 ........................................................................................................................... 51 Pand 6 ........................................................................................................................... 52 Pand 7 ........................................................................................................................... 54 Pand 8 ........................................................................................................................... 55 Pand 9 ........................................................................................................................... 56 Pand 10 ......................................................................................................................... 57 Pand 11 ......................................................................................................................... 59

6.3.12 6.3.13 6.3.14 6.4

Pand 12 ......................................................................................................................... 60 Pand 13 ......................................................................................................................... 61 Pand 14 ......................................................................................................................... 63 Stuwpeilen en verhang .................................................................................................. 66

7 7.1 7.2

Effecten en gevolgen .................................................................................................. 67 Effecten op de omgeving............................................................................................... 67 Conclusie....................................................................................................................... 68



8 8.1

Peilvoorstel .................................................................................................................. 71 Peilen ............................................................................................................................ 71

8.2 8.3

Aanbevelingen............................................................................................................... 72 Monitoren ...................................................................................................................... 72

Bijlage(n) 1. Watersysteem van de Linge 2. Waterhuishoudkundige functie Linge 3. Beleidskaarten 4. Invloed peilverandering op berging 5. Optimale en huidige grondwaterstand voor de landbouw 6. Terrestrische natuur 7. Peilenkaart


9\72


10\72



1 Inleiding Waterschap Rivierenland wil een streefpeilbesluit opstellen voor de Linge. Een goede onderbouwing hiervan is van belang vanwege de steeds hoger wordende eisen ten aanzien van waterbeheer in het algemeen en operationeel peilbeheer in het bijzonder. Integrale belangenafweging en transparante besluitvorming moeten leiden tot een breed gedragen peilbesluit. In deze rapportage wordt de gehanteerde werkwijze en het daadwerkelijke peilvoorstel toegelicht.

1.1

Aanleiding

Het waterschap heeft zich in haar waterbeheersplan (IWGR-2) tot doel gesteld om voor alle wateren in haar beheersgebied (streef)peilbesluiten vast te stellen. Dit geldt ook voor de Linge. De provincie Gelderland verlangt echter geen formeel peilbesluit van het waterschap, maar wel een streefpeilbesluit. Indien het peil (voor 80 % van de tijd) niet beheersbaar is binnen een bandbreedte van 20 cm is geen formeel peilbesluit benodigd. De Linge is niet beheersbaar binnen de genoemde bandbreedte, derhalve hoeft voor het Gelderse deel geen formeel peilbesluit te worden genomen. Ook voor het Zuid-Hollandse deel van de Linge behoeft formeel geen peilbesluit opgesteld te worden. Dit zal naar verwachting in de loop van 2006 in de nieuwe Verordening waterbeheer Zuid-Holland worden vastgelegd. Voor de afweging om te komen tot een nieuw peilvoorstel maakt het feitelijk geen verschil of er sprake is van een streefpeilbesluit of niet. Het heeft met name consequenties voor de uitvoering van het peilbeheer. Gezien de bandbreedte waarbinnen de peilen van de Linge kunnen worden beheerd, is het dan ook logischer om de peilen in een streefpeilbesluit vast te leggen. Aangezien voor het Merwedekanaal (ten noorden van Gorinchem) reeds in 2004 een peilbesluit is genomen, zal dit kanaal buiten het (streef)peilbesluit voor de Linge vallen. Het Kanaal van Steenenhoek (ten westen van Gorinchem) maakt wel onderdeel uit van het streefpeilbesluit de Linge. Voor de Linge is in het verleden niet eerder een (streef)peilbesluit opgesteld. De huidige peilen worden al tientallen jaren ongewijzigd gehanteerd. Er zijn geen grote knelpunten of redenen om peilen drastisch aan te passen. De peilen zijn wel tegen het licht gehouden in relatie tot de ecologische doelstellingen en nieuwe ontwikkelingen in het beleid (WB21, NBW, KRW, Flora- en faunawet et cetera). De wateraan- en waterafvoerfunctie van de Linge speelt hierbij een nadrukkelijke rol.


11\72


1.2

Doelstelling

Het doel van een streefpeilbesluit is de belanghebbenden duidelijkheid te bieden ten aanzien van de te handhaven peilen. De opbouw en insteek van het streefpeilbesluit is gelijk aan een formeel peilbesluit. Met het streefpeilbesluit heeft het waterschap de taak om binnen de vastgestelde grenzen te doen wat nodig is om de vastgestelde peilen te handhaven (inspanningsverplichting). Het betreft geen resultaatsverplichting. Tijdelijke afwijkingen als gevolg van extreme weersomstandigheden of calamiteiten worden als onvermijdelijke beschouwd. Volgens de Verordening Waterhuishouding Gelderland dient een peilbesluit ten minste het volgende te bevatten: • De nauwkeurige gebiedsbegrenzing van de betreffende beheerseenheden • De in te stellen waterpeilen • De periode en peilgebieden waarvoor de peilen gelden Voor het streefpeilbesluit zijn de bovenstaande punten eveneens nagestreefd. In de verordening is bepaald dat in een beheersplan streefpeilen moeten worden vastgelegd voor de oppervlaktewateren waarvoor geen peilbesluit hoeft te worden vastgesteld. In de nieuwe Verordening Waterbeheer Waterschap Rivierenland die over enkele maanden van kracht wordt (zomer 2006), wordt aangegeven dat het waterschap in een beheersplan een omschrijving moet geven van het beleid ten aanzien van streefpeilen. Hierin moet worden aangegeven hoe de streefpeilen worden bepaald en hoe de streefpeilen worden gerealiseerd. In het kader van dit project is voor de Linge een streefpeilbesluit met een toelichting opgesteld. In de toelichting wordt het peilvoorstel onderbouwd en is weergegeven op welke wijze tot het peilvoorstel is gekomen. Om een integrale belangenafweging te waarborgen is gebruik gemaakt van de GGOR-filosofie (GGOR staat voor Gewenst Grond en Oppervlaktewater Regime), waarbij op basis van een gedegen analyse van het watersysteem discussie met belanghebbenden plaatsvindt. Dit leidt tot een breed draagvlak voor het streefpeilbesluit. Het toepassen van de GGOR-filosofie betekent, gezien de aard van het gebied, niet per definitie dat het Waternood-instrumentarium is toegepast. Dit instrumentarium is ontwikkeld door STOWA en kan worden ingezet om de doelrealisaties voor diverse scenario’s te bepalen. Voor de Linge zijn de wateraan- en waterafvoer van groot belang, dit kan echter niet meegenomen worden in het instrumentarium. Het realiseren van een gewenste drooglegging of grondwaterstand (waarvoor het Waternood-instrumentarium kan worden ingezet) is voor de Linge minder belangrijk, omdat een relatief kleine areaal direct beïnvloed wordt door de Linge.

12\72



1.3

Begeleiding

Het onderzoek is begeleid door een werkgroep, een projectgroep en een klankbordgroep. De taak van de werkgroep was de dagelijkse begeleiding van het onderzoek en het voorbereiden van de vergaderingen met de projectgroep en klankbordgroep. In de werkgroep hadden vertegenwoordigers van Waterschap Rivierenland en medewerkers van Tauw zitting. De projectgroep bestond uit medewerkers van Waterschap Rivierenland en had tot taak de uitgangspunten, de werkwijze en tot slot het peilvoorstel te toetsen op volledigheid en consistentie met het waterschapsbeleid. De projectgroep is drie keer bijeen gekomen. De klankbordgroep bestond uit vertegenwoordigers van belanghebbende organisaties en had tot taak actief mee te denken en specifieke kennis aan te dragen. De klankbordgroep is drie keer bijeen gekomen.

1.4

Leeswijzer

Hoofdstuk 2 geeft een algemene beschrijving van het gebied. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de huidige waterhuishouding van de Linge. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 een beschrijving gegeven van het beleid ten aanzien van het peilbeheer. In hoofdstuk 5 wordt de toegepaste methodiek om te komen tot een peilvoorstel toegelicht. In hoofdstuk 6 wordt het voorstel voor de nieuwe peilen besproken. Hierin wordt eveneens per pand een beschrijving gegeven en een peilafweging gemaakt. Tot slot wordt in hoofdstuk 7 beschreven welke effecten en gevolgen het peilvoorstel heeft.


13\72


14\72



2 Gebiedsbeschrijving De Linge is kenmerkend voor het Betuwse landschap. Bovenstrooms van het Amsterdam-Rijn Kanaal is de Linge gekanaliseerd en wordt de waterloop omringd door agrarisch gebied met fruitteelt. Benedenstrooms volgt de Linge grotendeels haar natuurlijke loop en speelt natuur en recreatie eveneens een belangrijke rol.

2.1

Begrenzing en topografie

Het Linge-systeem bevindt zich tussen de Nederrijn/Lek en de Waal en doorsnijdt een groot deel van het beheersgebied van Waterschap Rivierenland. De Linge wordt bij Doornenburg gevoed vanuit het Pannerdensch Kanaal en mondt bij Hardinxveld uit in de Boven Merwede. Halverwege kruist de Linge het Amsterdam-Rijn Kanaal. Het gehele stroomgebied van de Linge beslaat circa 74.000 hectare. Het plangebied voor het streefpeilbesluit bestaat echter alleen uit de Linge met de aangrenzende peilvakken op Lingeniveau (4.000 tot 5.000 hectare). Onder de peilvakken op Lingeniveau worden de gronden verstaan die in open verbinding staan met het Lingepeil. Voor de ligging van het stroomgebied van de Linge wordt verwezen naar bijlage 1. De Linge stroomt voor het grootste deel door Gelderland. Vanaf Leerdam ligt de Linge globaal gezien op de grens tussen de provincie Gelderland en de provincie Zuid-Holland.

2.2

Geomorfologie en bodem

De Linge is een deels natuurlijke en deels gegraven rivier. Bovenstrooms van het Amsterdam-Rijn Kanaal is de rivier gegraven, terwijl benedenstrooms van het Amsterdam-Rijn Kanaal de natuurlijke loop aanwezig is. Het landschap wordt gekenmerkt door rivierkomvlaktes en oeverwallen. De bodem van het plangebied bestaat vrijwel geheel uit rivierkleigronden. De ondiepe bodem bestaat hierbij uit zavel en klei. Als gevolg van oude rivierafzettingen zijn er in de ondergrond vele zandbanen (oude oeverwallen en riviergeulen) aanwezig. De meest voorkomende grondwatertrap is V of hoger (GLG >120 cm), alleen het benedenstroomse deel is natter.

2.3

Maaiveldhoogte

Het maaiveld in het plangebied varieert van circa NAP +11 m bij Doornenburg in het oosten tot NAP +1 m bij Gorinchem in het westen. In het benedenstroomse deel (ten westen van het Amsterdam-Rijn Kanaal) zijn duidelijke uiterwaardgronden aanwezig. Globaal ten oosten van Geldermalsen liggen deze gronden iets lager dan de omringende gebieden. Ten westen liggen de uiterwaarden over het algemeen iets hoger dan de omringende polder.


15\72


2.4

Huidig grondgebruik

Het grondgebruik langs de Linge is voornamelijk agrarisch. Het gebruik van de gronden richt zich hierbij met name op akkerbouw, fruitteelt en grasland. Dit geldt zowel voor de peilvakken op Lingeniveau als de daar omheen gelegen gronden. In het benedenstroomse deel van de Linge is ook meer ruimte voor bos en open natuur. De Linge is de belangrijkste ader van de Betuwe. Voor stedelijk gebied en landbouw heeft de Linge een belangrijke waterafvoerfunctie. Daarnaast heeft de Linge ook een wateraanvoerfunctie. Naast het op peil houden van de gewenste waterstand speelt ook de wateraanvoer een rol voor onder andere de fruitteelt. Stroomopwaarts van het inundatiekanaal is de ruimte van de Linge beperkt tot het stroomprofiel aangevuld met enkele peilvakken op Lingeniveau. Benedenstrooms van het inundatiekanaal is er echter sprake van duidelijk bedijkte gebieden met ‘uiterwaarden’.

2.5

Nieuwe ontwikkelingen

In de directe nabijheid van de Linge zijn enkele ontwikkelingen gepland en plannen gerealiseerd. Zo is de omlegging van de Linge in het kader van de aanleg van de Betuwelijn reeds gerealiseerd. De aanleg van het ‘park Over-Betuwe’ brengt mogelijk ontwikkelingen met zich mee die raakvlakken hebben met het streefpeilbesluit, evenals ontwikkelingen bij Leerdam. Daarnaast is in het benedenstroomse deel van de Linge de ontwikkeling van natte natuur gepland volgens het Waterhuishoudingsplan van de provincie Gelderland. De natuurgebieden zijn nog niet gerealiseerd.

16\72



3 Waterhuishouding De Linge is een voor Nederland uniek systeem. Vanuit energetisch oogpunt is het een duurzaam systeem, omdat het grotendeels vrij afwaterend is maar toch beheerst. De Linge bedient met wateraanvoer en waterafvoer een groot stroomgebied. Ook speelt waterberging een belangrijke rol.

3.1

Waterkwantiteit

De Linge heeft vanuit waterhuishoudkundig oogpunt twee belangrijke functies: • De afvoer, aanvoer en de berging van water uit het regionale watersysteem • Deïnundatie van water na een dijkdoorbraak in dijkring 43 (tussen Rijn en Waal, Diefdijk en Pannerdensch kanaal) Voor het peilbesluit is met name de eerste functie van belang. Vanuit deze functie heeft het waterschap als kwantiteitsdoelstelling dat er moet worden voldaan aan voldoende water ten behoeve van de verschillende gebiedsfuncties waarbij wateroverlast en verdroging zoveel mogelijk wordt vermeden. De afvoer van water uit het gehele stroomgebied (74.000 ha) ter voorkoming van wateroverlast is een zeer belangrijke functie van de Linge. Daarnaast speelt de aanvoer van water naar de omliggende gebieden, ten behoeve van de landbouw, een belangrijke rol (echter wel ondergeschikt aan waterafvoer). De mogelijkheid tot aanvoer is echter afhankelijk van het peil van de rivieren waaruit het water moet worden aangevoerd. Bij een extreem laag peil (lager dan circa NAP +6,0 m) kan geen water worden ingemalen. De Linge watert via het kanaal van Steenenhoek af op de Boven Merwede bij HardinxveldGiessendam. Normaal gesproken wordt het water hier onder vrijverval geloosd op de rivier. Bij hoge rivierwaterstanden wordt het water uitgemalen met behulp van het Kolffgemaal. Vanuit energetisch oogpunt is het een duurzaam systeem, waarbij de aan- en afvoerfunctie van de Linge een groot gebied bedient zonder gebruik te maken van gemalen. Het is vrij afwaterend, maar wordt toch beheerst. Een dergelijk systeem is uniek voor Nederland. Wateraanvoer vindt plaats vanuit het Pannerdensch Kanaal bij Doornenburg. Hier wordt het eerste pand van de Linge op peil gehouden met behulp van een inlaatgemaal. Ten tijde van hoogwater in het Pannerdensch Kanaal vindt de inlaat onder vrij verval plaats. Naast de inlaat bij Doornenburg zijn er op nog een aantal locaties in- en uitlaatpunten aanwezig die het stroomgebied van de Linge bedienen en daarmee direct of indirect van invloed zijn op het peil van de Linge. In de onderstaande tabel is een overzicht van de in- en uitlaatpunten gegeven.


17\72


Tabel 3.1 Overzicht in- en uitlaatpunten

Locatie

Gemaal

In- / uitlaat

Inlaat Doornenburg

Pannerling

Inlaat

Aftakkingskanaal

Kuijkgemaal

In- en uitlaat

Sifon ARK

Van Beuningengemaal

In- en uitlaat

Sifon ARK

Maurikse Wetering

Uitlaat

Rijswijkse Veld

Drielandenpunt

Inlaat

Tiel

Gemaal Tiel

Inlaat

Industrieterrein Tiel

Prins Bernhard sluis

Inlaat

De Mars

Bonte Morgen

Inlaat

Hardinxveld

Kolffgemaal

In- en uitlaat

Inundatiekanaal

Inlaat

Vanuit het omliggende gebied wordt water geloosd op de Linge. Waar mogelijk gebeurt dit onder vrij verval. In gebieden waar dit niet mogelijk is, verzorgen gemalen de waterafvoer vanuit de deelgebieden naar de Lingeboezem. Naast de aan- en afvoerfunctie heeft de Linge ook een belangrijke bergingsfunctie. De bergingsmogelijkheden bevinden zich met name in de twee meest benedenstrooms gelegen panden, waar duidelijke uiterwaarden aanwezig zijn. In deze panden moet iedere afname van berging binnen het pand gecompenseerd worden. Bij de andere panden is deze flexibeler, de totale berging mag echter niet afnemen. Het Kolffgemaal bij Hardinxveld heeft een capaciteit van 60 m3/s. Voor de Vijfheerenlanden is echter de afspraak gemaakt dat een afvoer van 15 m3/s gegarandeerd is. Bij hoge afvoeren vanuit de Linge (meer dan 45 m3/s) dient het overschot geborgen te worden. In een convenant is vastgelegd dat bij een peil van NAP + 1,26 m of hoger (in het Merwedekanaal bij Arkel) de afvoer in de Linge beperkt wordt. Het peil in het meest benedenstrooms gelegen pand kan dan sterk toenemen. Daarnaast is een maximum peil voor het Kanaal van Steenenhoek op NAP +2,44 m vastgesteld. Deze situatie zal zich echter niet vaak voordoen en kan als extreme situatie beschouwd worden. Voor verdere uitleg van de waterhuishoudkundige functie van de Linge wordt verwezen naar bijlage 2.

3.2

Peilbeheer

Het waterpeil in de Linge wordt bovenstrooms van Geldermalsen op peil gehouden met behulp van dertien stuwen (zie bijlage 1). In tabel 3.2 is een overzicht gegeven van de huidige stuwpeilen en Lingepanden.

18\72



Tabel 3.2 Overzicht stuwpeilen en Lingepanden

Lingepand

Stuwpeil (zomer / winter)

Wateraanvoer tijdens droogte

Inlaat Doornenburg (kwelstuw) 9,80 / 10,40

Doornenburg

1

Krakkedel

9,20 / 9,00

Doornenburg

2

Kraaienstraat

8,70 / 8,40

Doornenburg

3

Karbruggen

8,20 / 8,00

Doornenburg

4

Rijksweg

8,10 / 7,90

Doornenburg

5

Hollanderhoek

7,40 / 7,20

Doornenburg

6

Muskushouw

6,80 / 6,60

Doornenburg

7

Aftakking

5,95 / 5,75

Kuijkgemaal

8

Opheusden

5,70 / 5,50

Kuijkgemaal

9

Pottum

4,80 / 4,60

Kuijkgemaal

10

Sifon

3,95 / 3,70

Van Beuningengemaal

11

Thedingsweerd

3,20 / 3,00

Van Beuningengemaal

12

Pijpekast

2,20 / 2,00

Van Beuningengemaal

13

Julianastuw

1,60 / 1,40

Van Beuningengemaal

14

Beneden Linge

0,80 / 0,80

Kolffgemaal

Bij een peil van NAP +13 m of hoger bij Lobith worden de stuwen Krakkedel, Karbruggen, Kraaienstraat en Rijksweg op zomerpeil gezet in verband met het tegengaan van kwel.

3.3

Waterkwaliteit en ecologie

In het IWGR-2 wordt aangegeven dat de waterkwaliteit in de Linge over het algemeen matig (laagste ecologische niveau) is in de Boven-Linge tot voldoende (hoogste ecologisch niveau) in de Beneden-Linge. In de Beneden-Linge is in 1999 een verbetering opgetreden ten opzichte van de jaren daarvoor. De grootste kwaliteitsbepalende factor blijkt de belasting met organische stof te zijn. In de Boven-Linge treden regelmatig zuurstoftekorten op. Het verschil in kwaliteit tussen de Boven- en Beneden-Linge komt ook naar voren als naar het aantal overschrijdingen van de norm voor stikstof wordt gekeken. In de Boven-Linge wordt in 70 tot 100 % van de gevallen de norm overschreden, terwijl dit in de Beneden-Linge in circa 65 % van de gevallen optreedt. Voor fosfaat is in het inlaatwater een dalende trend te zien. In de Linge vindt oplading van het water met fosfaat plaats. In het meest oostelijke deel van de Linge wordt de norm voor fosfaat slechts in enkele gevallen overschreden, oplopend tot 40 % van de gevallen in de Beneden-Linge. Meetgegevens van de laatste vijf jaren worden bij de verdere analyse gebruikt (zie paragraaf 5.2.4).


19\72


In de Linge zijn 34 meetpunten ten behoeve van de kwaliteit aanwezig. In het gebied zijn diverse riooloverstorten en lozingspunten van RWZI’s aanwezig. Met name de lozingen van de laatste groep zijn bepalend voor de kwaliteit van het water. Naast waterkwaliteit dient ook ecologie een belangrijke plaats te krijgen in het opstellen van een peilenplan. Met betrekking tot ecologie zijn de toegekende KRW-types en aangewezen habitatgebieden (soortentoekenning) van belang. Met betrekking tot de toegekende natuurdoeltypen, wordt gekeken welk natuurdoeltype het meest kritisch is en wat het effect van een eventuele peilwijziging is op dit type (positieve of negatieve beïnvloeding). In de ‘Visie Viswatersystemen Gelders Rivierengebied’ zijn verschillende streefbeelden opgesteld voor het Gelderse Rivierengebied. Met betrekking tot visstandbeheer zijn enkele knelpunten van belang die een relatie hebben met het peilbeheer: • Onnatuurlijk peilbeheer • Aanwezigheid van migratiebarrières (stuwen) Deze punten vormen een ‘kapstok’ voor verdere uitwerking. Macrofauna zal niet beschouwd worden. Ten aanzien van het streefpeilbesluit is het de verwachting dat deze soortgroep meelift met de soortgroep ‘vissen’.

20\72



4 Beleid Er wordt rekening gehouden met beleid, maar de huidige landgebruiksfuncties zijn uitgangspunt bij de peilafweging. Het landelijke beleid wordt verwoord in WB21, KRW, NBW en de Vogel- en Habitatrichtlijn. Voor het provinciale beleid wordt terug gevallen op het Waterhuishoudingsplan (WHP3), het Streekplan en het Gebiedsplan natuur en landschap van de provincie Gelderland en de Nota Uitwerking Peilbeheer van de provincie Zuid-Holland. Het waterschap zelf beschikt over het beleidsdocument Integraal Waterbeheersplan Gelders Rivierengebied.

4.1

WB21, NBW, KRW en Vogel- en Habitatrichtlijn

4.1.1 WB21/NBW De kern van het Waterbeleid 21ste eeuw (WB21) is dat water de ruimte moet krijgen. Het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) is gericht op structurele veranderingen in de waterproblematiek (klimaatveranderingen, zeespiegelstijging, bodemdaling en verstedelijking). Het op orde brengen en houden van het watersysteem is van vitaal belang voor alle functies in het landelijk en stedelijk gebied, zoals landbouw, wonen, werken, recreatie en natuur. Het waterschap heeft daarbij een bepaalde wateropgave (m3 waterberging). In het kader van deze wateropgave is het waterschap bezig met een normenstudie waarbij de zoekgebieden voor waterberging geconcretiseerd worden. Het waterschap gaat hierbij uit van het huidige grondgebruik. 4.1.2 KRW De doelstelling vanuit het Europese Kaderrichtlijn Water is het bereiken van een ‘goede ecologische toestand’ of ‘goed ecologisch potentieel’. Hiervoor is het bereiken van een ‘goede chemische toestand’ noodzakelijk. Wat een ‘goede chemische toestand’ inhoudt, is afhankelijk van het watertype dat zal worden toegekend aan de Linge. Onderscheid kan worden gemaakt in de aquatische ecologie en terrestrische ecologie. De huidige toestand (op detailniveau) is onvoldoende inzichtelijk maar algemeen bekende knelpunten in de ecologie zijn de beperkte dimensionering, onnatuurlijk peilverloop en intensieve landbouw in aangrenzende gebieden.


21\72


Op nationaal niveau zijn verschillende KRW-types onderscheiden. Door het waterschap zijn aan de Linge voorlopig de volgende KRW-types toegekend: • •

M3 (gebufferde regionale kanalen) – bovenstrooms/oostelijk van het Amsterdam-Rijnkanaal R6 (langzaam stromend riviertje op zand/klei) – benedenstrooms/westelijk van het Amsterdam-Rijnkanaal

In 2009 vindt de definitieve toekenning van de types plaats. 4.1.3 Vogel- en Habitatrichtlijn De Europese Vogel- en Habitatrichtlijn (VHR) richt zich op de bescherming van vogels en de instandhouding van de natuurlijke habitats en wilde flora en fauna. Binnen de richtlijngebieden kunnen menselijke activiteiten mogelijk blijven, zolang deze maar geen ‘significante effecten’ hebben op vogels en de beschermde natuurwaarden. Beide richtlijnen zijn verankerd in de natuurbeschermingswetgeving (nationale wetgeving). De genoemde richtlijnen hebben betrekking op de gebieden Diefdijk-Zuid en Zuider Lingedijk. Hier worden onder andere de kamsalamander, bittervoorn, kleine en grote modderkruiper aangetroffen. Naast de verplichtingen die het waterschap heeft ten aanzien van de diverse functies van het gebied, heeft het waterschap verplichtingen ten aanzien van soortenbescherming. De Flora- en faunawet stelt dat het waterschap bij het uitvoeren van zijn structurele taken een zorgplicht heeft, wat inhoudt dat rekening gehouden dient te worden met de in het gebied voorkomende plant- en diersoorten. Voor de niet-structurele taken waarbij plant- en diersoorten in het geding zijn, moet het waterschap een ontheffing aanvragen met daarbij een inventarisatie van de betreffende plant- en diersoorten, een motivatie voor het werk en eventuele compensatiemaatregelen (dit is het geval als het Waterschap beschikt over een goedgekeurde gedragscode, deze ligt ter inzage bij het Rijk).

4.2

Gebieds- en gebruiksfuncties Waterhuishoudingsplan (2005-2009)

De hoofdlijnen van het provinciale beleid beschreven in het Derde Waterhuishoudingsplan Gelderland (WHP3) zijn gericht op de volgende thema’s: • Veiligheid tegen hoogwater • Droge voeten en water voor droge tijden • Natte natuur • Schoon water in gebieden • Schoon water uit de kraan De provincie onderscheidt een zestal speerpunten voor de planperiode, namelijk: • Ruimte voor de rivier tussen de dijken • Beschermen van waterbergingsgebieden en natte natuur • Inrichten waterbergingsgebieden • Vasthouden van regenwater in de actiegebieden

22\72



•

Herstellen van natte natuur in de actiegebieden

•

Riooloverstorten op ecologisch waardevolle wateren worden volledig gesaneerd in de

actiegebieden De laatste drie speerpunten zijn gericht op actiegebieden. Benedenstrooms van Leerdam/Asperen behoort de Linge ook tot een actiegebied. De provincie heeft aan haar beleid een aantal waterhuishoudkundige functies gekoppeld, waarbij voor iedere functie doelstellingen geformuleerd zijn die betrekking hebben op de eisen waaraan het waterhuishoudkundig systeem dient te voldoen. Aan de Linge en het omliggende gebied zijn de volgende waterhuishoudkundige functies toegekend: • Functie I: Water voor landbouw • Functie II: Natte landnatuur • Functie III-2: Wateren met een specifiek ecologische doelstelling (SED) • Functie IV-1: Landbouw met natte landnatuur • Functie IV-2: Waardevolle weidevogelgebieden • Functie V: Stedelijk gebied • Functie VII: Waterbergingszoekgebieden • Functie VIII: Drinkwateronttrekking met grondwaterbeschermingsgebieden (25-jaarszone) • Functie X: Zwemwater • Functie XI: Beroepsscheepvaart Naast deze functies worden grote delen van de Linge aangeduid als natte ecologische verbindingszone. In onderstaande tabel is per functie weergegeven welk deel van de Linge het betreft en wat de voornaamste doelstellingen zijn. In bijlage 3 is een kaartbeeld van de functiekaart van Gelderland (WHP3) opgenomen.

Tabel 4.1 Overzicht gebiedsfuncties

Functie

Gebied

Doelstelling

I: Water voor

Grote delen bovenstrooms Inrichting en beheer van watersysteem allereerst gericht op:

landbouw

van het Amsterdam-

•

Een ontwateringsdiepte met aanvaardbaar risico voor overlast

Rijnkanaal

•

Afstemmen peilen op meest voorkomende grondgebruik

•

Beschikbaarheid oppervlaktewater voor het op peil houden van de grondwaterstand en de beschikbaarheid voor beregening

•

Beschikbaarheid van grondwater voor beregening

•

Verspreid liggende natuurelementen en slootvegetaties


23\72


Functie

Gebied

Doelstelling De waterkwaliteit moet aan het basisniveau voldoen.

II: Natte landnatuur Plaatselijk benedenstrooms van het

Het bijdragen aan een samenhangend netwerk van kwalitatief hoogwaardige natuurgebieden door bescherming, instandhouding

Amsterdam-Rijnkanaal en en ontwikkeling van de aanwezige bijzondere waarden en Park Over-Betuwe

kenmerken (EHS). Inrichting en beheer van watersysteem allereerst gericht op: •

Veiligstellen en mogelijk ontwikkelen van landnatuur en minstens het handhaven van de huidige waterhuishoudkundige situatie

•

Tegengaan van nadelige effecten van grondwateronttrekkingen en ont- en afwatering in de omgeving van de gebieden

•

Afstemmen oppervlaktewaterbeheer op natuurwaarden en doelen

•

Bewerkstelligen van minimale nadelige invloed van menselijk handelen op kwaliteit en kwantiteit van gronden oppervlaktewater

III-2: Wateren met

Benedenstrooms van het

Inrichting en beheer van watersysteem allereerst gericht op:

een specifiek

Amsterdam-Rijnkanaal

•

ecologische

Veiligstellen en ontwikkelen van SED-wateren en minstens het handhaven van de huidige waterhuishoudkundige situatie

•

doelstelling (SED)

Uitsluiten van nadelige effecten op SED-wateren van het oppervlakte- en grondwaterbeheer bovenstrooms en in de omgeving van de wateren

•

Afstemmen oppervlaktewaterbeheer in en bovenstrooms van de wateren en in de omgeving daarvan op natuurwaarden en doelen

•

Bewerkstelligen van minimale nadelige invloed van menselijk handelen op ecologie, kwaliteit en kwantiteit van gronden oppervlaktewater

IV-1: Landbouw met Plaatselijk

Inrichting en beheer van waterhuishoudkundig systeem gericht op

natte landnatuur

benedenstrooms van het

landbouw, voorzover daar geen nadelige invloed van uitgaat op de

Amsterdam-Rijnkanaal

aanwezige natte natuur. Het waterbeheer is gericht op: •

Bescherming tegen verdroging

•

Tegengaan nadelige effecten grondwateronttrekkingen in de omgeving van aangewezen gebieden

•

Grond- en oppervlaktewaterbeheer in deze gebieden kan van geval tot geval verschillen en zal in een GGOR-traject worden vastgesteld

IV-2: Waardevolle

24\72

Tussen Ochten en


Inrichting en beheer van watersysteem allereerst gericht op


Functie

Gebied

weidevogelgebieden Dodewaard, ter hoogte

V: Stedelijk gebied

Doelstelling bescherming van weidevogelgebieden door een ontwateringsdiepte

van de kruising met de

en peilbeheer te hanteren dat is afgestemd op de weidevogels en

A50

de functie landbouw

Nabij Geldermalsen en

Inrichting en beheer van watersysteem allereerst gericht op:

ten oosten van Tiel

•

Voorkomen of beperken van wateroverlast

•

Ontwikkeling en behoud van natuur in stedelijk gebied

•

Voorkomen van zettingen

•

Hergebruik van ontwateringswater voor drink- en industriewatervoorziening of voor herstel van verdroogde natuur

•

Weren van (diepe) drainage en voorkomen van instroming van oppervlaktewater op de riolering

•

Beperken van vuilbelasting door riooloverstorten

•

Beperken van invloed van bronbemaling

VII: Waterbergings- Op diverse locaties langs Inrichting en beheer van watersysteem allereerst gericht op: zoekgebieden

de Linge

•

Behouden van mogelijkheden om het gebied te laten inunderen met oppervlaktewater bij extreme neerslag

•

Behouden van het overwegend aanwezige grondgebruik

•

Bestaande bestemmingen en bestaand gebruik blijft mogelijk

VIII: Drinkwater-

Nabij Kerk-Avezaath,

Grondwaterbeschermingsgebieden (25-jaarszone) zijn als

onttrekking met

Lienden, Zetten (2x) en

beschermde waterlichamen aangewezen. Voor deze lichamen moet

grondwaterbescher- Driel

een goede toestand worden bereikt.

mingsgebieden (25jaarszone) X: Zwemwater

Enkele locaties

Wateren moeten een voldoende (aanvaardbare) waterkwaliteit

benedenstrooms van Tiel hebben en voldoende veilig zijn. (geïsoleerde plassen) XI: Beroeps-

Benedenstrooms van

Wateren moeten een voldoende waterdiepte hebben en niet te grote

scheepvaart

Asperen

peilvariaties. Verder dienen vaarroutes qua stroomsnelheid, breedte en doorvaarhoogte een veilige vaart mogelijk te maken.

4.3

Nota Uitwerking Peilbeheer Zuid-Holland

Ten aanzien van het provinciale beleid van Zuid-Holland moet worden opgemerkt dat de oeverlanden van het benedenstroomse deel van de Linge behoren tot de Vogel- en Habitatrichtlijngebieden en vallen onder de natuurbeschermingswetgeving. Deze gronden behoren tot de Ecologische Verbindingszone (EVZ).


25\72


In de Nota Uitwerking Peilbeheer wordt aangegeven dat op plaatsen waar de bestaande drooglegging niet is afgestemd op de huidige gebiedsdoelen of de waterkwaliteit onvoldoende is, dient te worden nagegaan welke mogelijkheden tot optimalisatie van het polderpeil aanwezig zijn. Met betrekking tot de polderpeilen in veenweidegebieden wordt in het provinciaal beleid gesteld dat peilwijzigingen in natuurgebieden zijn uitgesloten, tenzij het belang van de natuurwaarden aanpassing van het peil vraagt. Bij het sluiten van convenanten in het kader van het project Alblasserwaard-Vijfheerenlanden en andere voorkeursgebieden zullen ter bescherming van de natuur het standstill-beginsel en het compensatieprincipe eveneens uitgangspunten van het te voeren beleid zijn.

4.4

Beleid Streekplan Gelderland (2005-2015)

In het Streekplan Gelderland 2005 is het beleid uiteengezet voor de ruimtelijke ontwikkeling in de komende jaren. Het plan is er op gericht de verschillende functies in regionaal verband een zodanige plek te geven dat de ruimtelijk kwaliteiten worden versterkt en er zuinig en zorgvuldig met de ruimte wordt omgegaan. Voor het Rivierenland is met betrekking tot water in het streekplan de volgende koers uitgezet: • Water als structurerend element: meervoudig ruimtegebruik met verbreding van watergangen en concretiseren zoekgebieden waterberging • Waterafvoerfunctie van de Linge moet, ook in de toekomst, worden gewaarborgd • In het rivierenland vormt de Linge, naast de Maas en de Nederrijn, een belangrijke basislijn voor recreatief-toeristische ontwikkelingen

4.5

Beleid Streekplan Zuid-Holland Oost (2003-2015)

Het provinciebestuur kiest een ruimtelijk beleid gericht op ontwikkeling én bescherming. Ontwikkeling van vitaliteit van stad en land, leefbaarheid en aantrekkelijkheid. Bescherming van gebiedseigen functies en waarden waaronder landschappelijke kwaliteit en natuur. De hoofdlijnen van het beleid zijn neergelegd in een aantal structurerende elementen: • (SE 1) terughoudend beleid met betrekking tot het lokaliseren van nieuwe stedelijke functies • (SE 2) grondgebonden veehouderij is een belangrijke drager van het landschap • (SE 3) internationale, nationale en provinciale natuurgebieden zijn van een groene contour voorzien. Met uitzondering van het saneren van gebiedsvreemde en/of ongewenste functies zijn binnen deze groene contouren slechts in uitzonderingsgevallen ingrepen mogelijk • (SE 4) ruimte voor het opvangen en opslaan van water en voor het vergroten van de veiligheid en voor een goede waterkwaliteit. De ruimte wordt gevrijwaard van verstedelijking • (SE 5) prioriteit aan het handhaven en versterken van gebiedsspecifieke functies en van natuur- en landschapswaarden • (SE 6) ontwikkeling boomteelt binnen boomteeltconcentratiecontouren

26\72



•

(SE 7) glastuinbouw blijft beperkt tot herstructureren en inbreiden binnen de op de plankaart aangegeven glastuinbouwgebieden

•

(SE 8) samenhang tussen infrastructuur en het stedelijk netwerk van de Zuidvleugel is leidraad voor de ruimtelijk-economische ontwikkeling van knopen

•

(SE 9) bereikbaarheid van het plangebied wordt verbeterd door efficiënte benutting van de

• •

• •

infrastructuur en beheersing van verkeersstromen (SE 10) accommoderen van nieuwe stedelijke functies buiten de bebouwingscontouren is niet toegestaan (SE 11) Binnen de bebouwingscontouren wordt uitgegaan van intensief ruimtegebruik, rekening houdend met cultuurhistorische waarden, en van het in principe per saldo behouden van functies (SE 12) Voor het overgaan tot verstedelijking van te ontwikkelen gebieden, dient eerst een structuurvisie te worden opgesteld (SE 13) De ruimtelijke kwaliteit van transformtatiezones moet worden verbeterd

In bijlage 3 is een kaartbeeld opgenomen van (een uitsnede van) de plankaart uit het streekplan.

4.6

Ontwerpbeleidsplan Groen, Water en Milieu (2006-2010)

In het waterdeel van het ontwerpbeleidsplan Groen, Water en Milieu is onder andere beleid ten aanzien van peilbeheer opgenomen. Het huidige provinciaal beleid is erop gericht peilbesluiten zodanig op te stellen dat daarbij de belangen transparant en evenwichtig worden afgewogen. De kernpunten van het beleid voor peilbeheer luiden als volgt: 1. Bij de vaststelling van een peilbesluit worden de belangen die bij het peilbeheer zijn betrokken, evenwichtig afgewogen 2. Voor veenweidegebied wordt een richtwaarde van 60 cm drooglegging (ten opzichte van de gemiddelde maaiveldhoogte) aangehouden (zie kadertekst voor een toelichting) 3. Door het peilbeheer dient de bodemdaling zo veel mogelijk te worden vertraagd De provincie heeft verder de ambitie om wateren die vanuit aquatisch ecologisch oogpunt (in potentie) waardevol zijn (waterparels) tegen achteruitgang te beschermen en waar mogelijk te verbeteren. Dit gebeurt door deze, als dit maatschappelijk haalbaar is, de functie ‘waternatuur’ en eventueel de status van KRW-water toe te kennen. Wateren die belangrijk zijn voor natte landnatuur (natte natuurparels) wil de provincie beschermen door deze de functie ‘beschermingszone natte landnatuur’ te geven, als dit maatschappelijk haalbaar is. Omdat waternatuur doorgaans goed verenigbaar is met natte landnatuur, zijn ook deze wateren in beeld als potentiële waterparel.


27\72


4.7

Natuurdoelen (2000-2015)

In het Gebiedsplan natuur en landschap Rivierenland zijn de ambities van Gelderland op het gebied van natuur, bos en landschap uitgewerkt. De prioriteiten van het natuurbeleid voor het Rivierenland zijn als volgt samen te vatten: •

Tot stand brengen van een samenhangend netwerk van natuurgebieden

• Realiseren van grote natuurlijke eenheden • Behouden en versterken van parels en bijzondere natuurdoeltypen • Behouden en versterken van water met hoge ecologische waarden • Behouden en versterken van het leefgebied van bijzondere soorten Voor alle Gelderse bossen geldt dat de provincie het huidige areaal bos ten minste wil handhaven en bij voorkeur wil uitbreiden. De kwaliteit van bestaande bossen moet worden verhoogd. Daarbij staat voorop dat ten minste twee derde van het Gelderse bos ook in de toekomst multifunctioneel (productie, natuur, recreatie) blijft. Natuur en bos stellen eisen aan waterkwaliteit en –kwantiteit. Er bestaat een belangrijk verschil tussen de huidige watersituatie en de situatie die nodig is om de ambities voor natuur en bos waar te maken. Belangrijke delen van de natuur- en bosgebieden in het Rivierenland, en daarmee ook langs de Linge, zijn als verdroogd aan te merken. In deze gebieden is de grondwaterstand te laag of het grondwater wijkt af van de natuurlijke kwaliteit. Voor het bereiken van de gewenste kwaliteit van natuur en bos zal deze verdroging opgeheven moeten worden. De gewenste grondwaterstanden in de natuur- en bosgebieden kunnen niet gerealiseerd worden zonder dat dit afgestemd wordt met de grondwaterstanden in de omgeving. Voor een aantal natuurdoeltypen kan overstroming (van buitendijkse gebieden) een belangrijke voorwaarde zijn voor het duurzaam voortbestaan van levensgemeenschappen. Benedenstrooms van Tiel bevinden zich ook dergelijke gronden langs de Linge.

4.8

Stroomgebiedsvisie

In de stroomgebiedsvisie voor het Rivierenland worden voor het stroomgebied de volgende doelen (wateropgaven) nagestreefd. • Voorkomen wateroverlast • Herstel en bescherming natte natuur • Veiligstellen drinkwatervoorzieningen • Voorkomen watertekort • Verbeteren waterkwaliteit • Interactie hoofdsysteem en wateropgaven regionaal systeem

28\72



De wateropgaven zijn opgesteld op basis van de onderstaande uitgangspunten en principes: •

Anticiperen in plaats van reageren

• •

Niet afwentelen Voorkeur voor ruimtelijke oplossingen

•

Waterbeheer op basis van een (stroom)gebiedsbenadering

• • • •

Kosteneffectiviteit en meervoudig ruimtegebruik Aanpak wateroverlast: vasthouden, bergen, afvoeren Aanpak waterkwaliteit: schoon houden, schoon en vuil scheiden, zuiveren Aanpak watertekort: conserveren, accepteren, aanvoeren

4.9

Integraal Waterbeheersplan Gelders Rivierengebied (2002-2006)

Het waterschap spant zich in om de functies en de daaraan gekoppelde doelen zoveel mogelijk te bereiken, rekening houdend met de verschillende belangen in het gebied. Met betrekking tot waterafvoer staat in het IWGR-2 dat onder wateroverlast niet gewenste inundaties worden verstaan als gevolg van een beperkende afvoer- of bergingscapaciteit. Voor de meeste vormen van grondgebruik is wateroverlast met een frequentie van één keer per 10 tot 50 jaar acceptabel. Met betrekking tot waterafvoer is gesteld dat wijzigingen in grondgebruik niet noodzakelijkerwijs leiden tot verplichtingen voor het waterschap ten aanzien van wateraanvoer en peilbeheer. Tevens zal de aanvoer voor nachtvorstbestrijding in de fruitteelt binnen het huidige systeem niet in alle gevallen voldoende zijn. Aanvoer van water is geen verplichting. Voor wat betreft de gebiedsfuncties ‘water voor landbouw’ is in het IWGR-2 gesteld dat 80 tot 90 % van de tijd een voor de landbouw optimale grondwaterstand wordt gerealiseerd. Voor natuurgerichte functies geldt dat natuurwaarden worden veiliggesteld door waterhuishoudkundige isolatie, instellen van kleine hydrologische bufferzones en door afstemming van grondwateronttrekkingen. De inrichting en het beheer zijn allereerst gericht op de natuur. Voor wat betreft de functie zwemwater heeft het waterschap een inspanningsverplichting om de zwemwaterkwaliteit gedurende de zomer regelmatig te onderzoeken (IWGR-2). In 2015 moeten de inrichtingsmaatregelen voor de gehele natte ecologische structuur in het Gelderse Rivierengebied uitgevoerd zijn. De Ecologische verbindingszones moeten uiterlijk in 2018 gerealiseerd zijn (provinciaal beleid).


29\72


Voor de ecologische en chemische waterkwaliteit is de volgende doelstelling geformuleerd (IWGR-2): ervoor zorgen dat in 2010 het water ecologisch gezond is en voldoet aan het maximaal toelaatbare risico. Dit houdt in dat wateren moeten voldoen aan de MTR-norm (Maximaal Toelaatbaar Risico) en een ecologische kwaliteit van minimaal het middelste niveau moeten hebben volgens de STOWA-systematiek. Voor SED-water gelden specifiekere eisen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de ‘staalkaart’ die het waterschap heeft opgesteld voor HENSED-gebieden.

4.10 Strategienota (2006-2009) In de strategienota presenteert het waterschap het waterbeleid voor de komende jaren. In de nota is ‘Water op orde’ een terugkerend thema. Dit geldt voor zowel de kwantitatieve als kwalitatieve aspecten van het waterbeheer. Met betrekking tot peilbeheer is opgenomen dat het waterschap in de planperiode onderzoek zal doen naar de effecten van flexibel peilbeheer op waterkwaliteit en op de waterberging in extreme situaties. Flexibel peilbeheer houdt in dat, in tegenstelling tot het handhaven van een vast zomer- en winterpeil, het waterpeil in een gebied mag variëren in de tijd. In natte situatie kan een hoger peil worden toegestaan, zodat meer water geborgen wordt en (op andere plekken) minder wateroverlast optreedt. In droge perioden zal door bijvoorbeeld het laten uitzakken van het peil minder gebiedsvreemd water ingelaten hoeven worden. Flexibel peilbeheer vergroot binnen de marges de veerkracht van het watersysteem en past in de trits van WB21 (vasthouden, bergen, afvoeren). De mogelijkheden om flexibel peilbeheer in te stellen zijn mede afhankelijk van (en soms tegenstrijdig met) de te realiseren waterkwaliteit, doorstroming en GGOR.

30\72



5 Methodiek Bij de peilafweging wordt uitgegaan van een sectorale aanpak. Per functie wordt gekeken wat de invloed van het peil is op deze functie en wat het minimaal benodigde en maximaal toelaatbare peil is. Na deze analyse volgt de peilafweging.

5.1

Sectorale aanpak

De Linge dient verschillende functies. De relatie tussen het peil en de functies wordt per functie beschouwd. Bij deze sectorale aanpak wordt onderscheid gemaakt tussen de functies die betrekking hebben op Lingeloop (het water) en functies die horen bij de peilvakken op Lingeniveau (het land). Bij de sectorale aanpak wordt tevens gekeken naar beleidsfuncties, zoals bijvoorbeeld natuurdoelen. Zoals verwoord in de uitgangspunten (zie Uitgangspuntennotitie R001-4405268TER-mfv-V01-NL, d.d. 20 januari 2006) wordt bij de uiteindelijke peilafweging echter primair rekening gehouden met het huidige landgebruik, toekomstige (beleids-)functies worden hierin niet meegenomen. Tevens speelt de ‘omvang’ van een functie een belangrijke rol. De meest voorkomende functie (met name gericht op de peilvakken op Lingeniveau) zal een grotere invloed hebben op de peilkeuze dan minder voorkomende functies.

5.2

Lingeloop

Aan de Linge zijn een aantal functies toegekend die specifiek voor de loop gelden. De belangrijkste functies zijn de afvoer en aanvoer van water. Daarnaast spelen scheepvaart, kwaliteit, aquatisch natuur en recreatie een belangrijke rol. Onderstaand zal voor de genoemde functies toegelicht worden hoe de beoordeling heeft plaatsgevonden. 5.2.1 Afvoer Met betrekking tot de afvoer en aanvoer van water vormt de Linge een uniek systeem. Onder vrij verval wateren vele gebieden af op de Linge en worden andere gebieden van water voorzien. Vanuit energetisch oogpunt is het een efficiënt systeem. Ook wordt niet meer water in gelaten dan nodig is. Er wordt op gestuurd dat zo min mogelijk water over de laatste stuw stroomt. Naast afvoer en aanvoer van water heeft de Linge (in het bijzonder in het meest benedenstrooms gelegen pand) ook een belangrijke bergingsfunctie. Met name in de winterperiode moet de bergingsfunctie in ogenschouw worden genomen. Een peilstijging leidt direct tot een afname van de beschikbare bergingscapaciteit.


31\72


De afvoer uit het gebied dat door de Linge wordt ‘bediend’, wordt met name geregeld met behulp van een groot aantal geautomatiseerde stuwen. Een peilverhoging kan een negatief effect hebben op de afvoer van het omliggende gebied. De waterafvoer voor het stroomgebied van de Linge (74.000 ha) moet gegarandeerd blijven. De peilen in de aan de Linge grenzende gebieden en de gewenste waterafvoer van deze gebieden bepalen de marge waarbinnen het peil van de Linge kan fluctueren. Hierbij wordt uitgegaan van het huidige watersysteem. Het peil van de Linge kan daarmee niet hoger komen dan het laagste peil dat in een aangrenzend (afwaterend) peilvak wordt gehanteerd. Om de afvoer te garanderen kan het peil van een bepaald pand ook niet lager komen dat het peil van het benedenstrooms gelegen pand. Bij het bepalen van de marge voor het Lingepeil is in eerste instantie alleen gekeken naar aangrenzende stuwpeilen. Bij een aanpassing van het peil wordt gecontroleerd of eventueel aanwezige gemaaltjes voldoende opvoerhoogte hebben om de peilverandering te kunnen overbruggen. Een peilverandering brengt een bergingsverandering met zich mee. Een verhoging van het peil leidt tot bergingsverlies. Een peilverlaging levert een vergroting van de berging op. In bijlage 4 is een tabel opgenomen met een indicatie van effecten van een peilstijging. 5.2.2 Aanvoer Evenals de afvoerfunctie van de Linge wordt ook de aanvoer van water naar het omliggende gebied met name geregeld met behulp van stuwen. Een peilverlaging kan tot gevolg hebben dat wateraanvoer naar het omliggende gebied niet meer mogelijk is. Ook de wateraanvoer moet gegarandeerd blijven. Hierbij wordt uitgegaan van het huidige watersysteem. Wat betreft wateraanvoer kan het peil van de Linge niet lager komen dan het hoogste peil dat wordt gehanteerd in een aangrenzend peilvak dat van de Linge afhankelijk is van wateraanvoer. Om de aanvoer te garanderen kan het peil van een bepaald pand ook niet hoger komen dat het peil van het bovenstrooms gelegen pand. De peilen van aanliggende afwaterende peilvakken worden niet beschouwd in relatie tot de wateraanvoerfunctie. Ook bij wateraanvoer is in eerste instantie alleen gekeken naar aangrenzende stuwpeilen. Verder is de relatie tussen het huidige peil en de peilen die in de praktijk gehanteerd worden belangrijk. Hieruit kan blijken of extra opvoerhoogte soms wenselijk is. Controle van de mogelijkheden van een peilverandering met betrekking tot aanwezige gemaaltjes vindt achteraf plaats. 5.2.3 Scheepvaart De Linge is bevaarbaar tot aan Geldermalsen (benedenstrooms van de Julianastuw). Scheepvaart met behulp van gemotoriseerde vaartuigen is daarmee alleen mogelijk in het meest benedenstrooms gelegen pand (pand 14). Naast de recreatieve rol van de scheepvaart, speelt ook het industriële belang (beroepsscheepvaart) hierbij een rol.

32\72



Met betrekking tot de functie scheepvaart zijn er een aantal zaken die bepalen binnen welke marges het peil kan variëren. Bij een te laag peil is er te weinig diepgang voor de relatief grote vaartuigen. Bij een te hoog peil is de doorgang onder enkele bruggen te gering. Ook de aanwezige oeverbeschoeiing bepaalt tot hoever het peil kan toenemen zonder dat dit gevaar oplevert van beschadiging van oevers als gevolg van golfslag. 5.2.4 Kwaliteit Een peilverandering kan invloed hebben op de kwaliteit van het Lingewater. Een peilverandering kan onder andere bewerkstelligd worden door toename of afname van de hoeveelheid inlaatwater. Welke effect dit heeft op de kwaliteit van het Lingewater is mede afhankelijk van de kwaliteit van het inlaatwater. Als de kwaliteit van het inlaatwater beter is dan de kwaliteit in de Linge, kan een grotere doorspoeling de kwaliteit in de Linge verbeteren. Indien de kwaliteit in de Linge beter is dan van het inlaatwater, is inlaten niet gewenst. Een peilverandering kan ook invloed hebben op de kwelsituatie. Een verandering van de kwelsituatie kan weer uitspoeling en vastlegging van bepaalde stoffen beïnvloeden. Bij een hogere grondwaterstand als gevolg van een peilverhoging wordt fosfaatvastlegging in de bodem minder, waardoor kans op uitspoeling van fosfaat bestaat. Bij een peilverlaging met een daling van de grondwaterstand tot gevolg kan fosfaat juist worden vastgelegd in de bodem. Met betrekking tot de kwaliteit van het water is gekeken naar een aantal parameters. Hieruit is indien mogelijk een trend (in ruimte en in tijd) afgeleid. In de onderstaande tabel is voor de verschillende parameters aangegeven of een trend waarneembaar is.

Tabel 5.1 Beoordeling kwaliteitsgegevens

Parameter Trend in ruimte

Trend in tijd

Doorzicht

Geen trend waarneembaar.


Zuurstof

Benedenstrooms van de Julianastuw is een afname van het


zuurstofgehalte waarneembaar, bovenstrooms is geen trend waarneembaar. Mogelijk speelt de ligging van RWZI’s hierin een rol.


33\72


Parameter Trend in ruimte

Trend in tijd

Chloride

Vanaf Doornenburg neemt het chloride-gehalte af tot aan het

Lichte afname, met uitzondering van

volgende inlaatpunt (Kuijkgemaal), hierna is weer een lichte

2003 (droger jaar).

toename waarneembaar. In het laatste pand is de kwaliteit ruimtelijk gezien relatief constant. De hogere gehalten bovenstrooms worden mogelijk veroorzaakt door de relatief grotere invloed van het omliggende gebied. Nitriet

Vanaf Doornenburg neemt het nitriet-gehalte toe tot aan het


volgende inlaatpunt (Kuijkgemaal), hierna is weer een lichte afname waarneembaar. Nitriet is toxisch voor karperachtigen boven een waarde van 0,3 mg/l-N, deze waarde wordt niet overschreden. Nitraat

Bovenstrooms van het ARK worden over het algemeen hogere


waarden gemeten dan benedenstrooms. De afname wordt mogelijk veroorzaakt door zelfreiniging en verdunning. Ammonium Halverwege tussen het Aftakkingskanaal en het ARK worden de Geen trend waarneembaar. hoogste waarden gemeten. Mogelijk speelt hierin de aanwezigheid van RWZI Dodewaard een rol. Bovenstrooms van dit pand zijn de Ammonium-gehalten relatief laag. Stikstof

Stikstof (totaal) wordt bepaald door optelling van nitriet, nitraat

(totaal)

en ammonium. In de Linge vormt nitraat de hoofdmoot. Ook voor boven de MTR (2,2 mg/l-N). Er is geen stikstof (totaal) geldt dat bovenstrooms van het ARK enigszins

De jaargemiddelden bevinden zich net trend waarneembaar.

hogere waarden worden gemeten dan benedenstrooms en worden de hoogste waarden gemeten tussen het Aftakkingskanaal en het ARK. Totaal



Vanaf Doornenburg tot aan het ARK is een afname

Lichte afname, met uitzondering van

waarneembaar. Mogelijk heeft dit te maken met de afname van

2003 (droger jaar).

fosfaat Sulfaat

de invloed van het inlaatwater.

In de tijd is over het algemeen geen duidelijke trend waar te nemen. In de ruimte is voor enkele parameters wel een trend af te leiden. Zo ligt de Linge bovenstrooms van het ARK voornamelijk tussen landbouwgronden. Dit is ook af te leiden uit de hogere waarden voor nitraat (meststoffen) die gemeten worden in de Linge. Ook lijkt het of de inlaatpunten (met name het Kuijkgemaal) een rol spelen in de kwaliteit van het water. Zo neemt na het Aftakkingskanaal het chloride-gehalte licht toe en het nitriet-gehalte licht af. Uit het voorgaande kan mogelijk afgeleid worden dat ter verbetering van de kwaliteit bovenstrooms van het ARK meer doorspoeling moet plaatsvinden en dat de invoer bij het Kuijkgemaal beperkt moet worden. Dit is in strijd met het beleid van het

34\72



waterschap waarbij inlaat via het Kuijkgemaal de voorkeur heeft boven Doornenburg, omdat de kwaliteit van het rivierwater nagenoeg gelijk is voor beide plaatsen en bij het Kuijkgemaal minder slib wordt ingemalen. Het geconstateerde kwaliteitsverschil in de Linge heeft daarom mogelijk een andere oorzaak dan het inlaatwater. In het Emissiebeheersplan dat voor Waterschap Rivierenland is opgesteld blijkt dat voor stikstof (N) en fosfaat (P) het inlaatwater en RWZI's de belangrijkste emissiebronnen zijn (zie figuur 5.1). Som van VRACHT

STOF Fosfor

categorie effluent RWZI huishoudelijk afvalwater overstorten industrie glastuinbouw meemesten uit- en afspoeling waterinlaat kwel Totaal Fosfor

Som van VRACHT Linge Linge Linge 62% 0% 1% 0% 0% 1% 6% 31% 0% 100%

STOF Stikstof

categorie effluent RWZI huishoudelijk afvalwater overstorten regenwaterriolen industrie glastuinbouw meemesten uit- en afspoeling waterinlaat kwel atmosferische depositie Totaal Stikstof

Linge Linge Linge 32% 0% 0% 0% 0% 0% 1% 9% 50% 0% 7% 100%

Figure 5.1 Emissiebronnen voor stikstof en fosfaat (bron: Emisseibeheersplan Rivierenland)

De kwaliteit van het Lingewater wordt met name bepaald door het inlaatwater en de RWZI’s. Een peilverandering binnen de mogelijke marges (vanuit het waterhuishoudkundig systeem) heeft een kleine invloed op de uitspoeling. Aangezien uit- en afspoeling slechts voor een beperkt deel bijdraagt aan de kwaliteit van de Linge zal een peilverandering nagenoeg geen invloed hebben op de kwaliteit van het oppervlaktewater. Om uitspoeling en vastlegging te beïnvloeden zullen de peilveranderingen drastisch moeten zijn. Het enige dat met het peil geregeld kan worden is dat de waterdiepte voldoende is. Het waterschap streeft in verband met de waterkwaliteit in het algemeen naar een waterdiepte van minimaal 1 m. De huidige waterdiepte is groter dan de streefwaarde. Geconcludeerd kan worden dat in dit streefpeilbesluit door middel van een peilverandering geen invloed kan worden uitgeoefend op de waterkwaliteit. De waterkwaliteit zal daarom geen onderdeel vormen van de peilafweging per pand. 5.2.5 Aquatische natuur De beoordeling van de aquatische natuur wordt onder andere gebaseerd op het KRW-type. Aan de Linge is een tweetal KRW-types toegekend, namelijk: • M3 – gebufferde regionale kanalen: bovenstrooms van het ARK • R6 – langzaam stromende middenloop/benedenloop op zand


35\72


Met behulp van het waternood-instrumentarium kan de doelrealisatie voor de aquatische natuur berekend worden. De doelrealisatie wordt bepaald op basis van actuele soortensamenstelling en abiotische factoren (hydrologie, morfologie en nutriënten, zie onderstaande figuur). De soortensamenstelling in de Linge is niet voldoende inzichtelijk, zodat alleen getoetst kan worden aan de abiotische factoren. Met het peil kan wat betreft de abiotische factoren alleen gestuurd worden op morfologische aspecten en beperkt op nutriënten. De peilfluctuatie kan echter ook invloed hebben op de abiotische omstandigheden die kiemingsmogelijkheden en eiafzet van vissen, insecten en amfibieën bepalen.

R6 - Langzaam stromend riviertje op zand/klei Factorcomplex Stuurfactoren Actueel Referentie debiet (m3/s) 0 - 35 min 0.4 - max 7.4 Hydrologie stroomsnelheid (cm/s) 20 min 20 - max 50 droogval permanent watervoerend permanent watervoerend breedte (m) 15 min 8 - max 25 diepte (m) 2 min 0.25 - max 0.6* Morfologie variatie lengteprofiel meanderend meanderend variatie dwarsprofiel onregelmatig onregelmatig totaal fosfaat (mg P/l) 0.16 max 0.1 ammonium (mg N/l) 0.3 max 1 Nutriënten totaal stikstof (mg N/l) 3 max 1 orthofosfaat (mg P/l) 0.06 max 0.07 * Volgens de KRW kan de diepte van de referentie ook tot 2 m, waardoor delen wel voldoen Ook bij natuurvriendelijke oevers voldoet een deel van het profiel wel aan de referentie.

Actueel/ Referentie voldoet niet voldoet voldoet voldoet voldoet niet voldoet voldoet voldoet niet voldoet voldoet niet voldoet

M3 - gebufferde regionale kanalen Factorcomplex Stuurfactoren debiet (m3/s) Hydrologie stroomsnelheid (cm/s) droogval breedte (m) diepte (m) Morfologie variatie lengteprofiel variatie dwarsprofiel totaal fosfaat (mg P/l) ammonium (mg N/l) Nutriënten totaal stikstof (mg N/l) orthofosfaat (mg P/l)

Actueel 0 - 20 20 permanent watervoerend 10 tot 15 2 recht intermediair 0.16 0.3 3 0.06

Referentie min 0.4 - max 7.4 min 20 - max 50 permanent watervoerend max 8 max 3 recht intermediair max 0.1 max 1 max 1 max 0.07

Actueel/ Referentie voldoet niet voldoet voldoet voldoet niet voldoet voldoet voldoet voldoet niet voldoet voldoet niet voldoet

Figuur 5.2 Tabellen met doelrealisatie aquatische natuur

Uit vergelijking van de huidige situatie met een referentiebeeld behorend bij het KRW-type R6 blijkt dat in de huidige situatie de morfologische aspecten voor 75 % en nutriënten voor 50 % voldoen aan het referentiebeeld. Voor het KRW-type M3 is geen referentiebeeld beschikbaar in

36\72



Waternood. Het referentiebeeld dat voor M3 is opgenomen in figuur 5.2 is voor nutriënten gebaseerd op de waarden die voor het type R6 gelden, aangezien een goede kwaliteit benedenstrooms alleen gerealiseerd kan worden indien bovenstrooms de kwaliteit niet slechter is. De referentiewaarden voor de morfologische aspecten zijn afgeleid uit waarden die aan andere typen (onder andere M5 - Ondiep lijnvormig water, open verbinding met rivier/geïnundeerd) zijn toegekend waarbij de variatie lengte- en dwarsprofiel minder ambitieus is. De KRW-doelen zijn afhankelijk van de definitieve toekenning van de types. Voor de bovengenoemde types is echter wel te constateren dat qua morfologie de diepte in het benedenstroomse deel en de breedte in het bovenstroomse deel niet voldoet en dat qua nutriënten het fosfaat- en stikstofgehalte te hoog is. Zoals reeds aangegeven in paragraaf 5.2.4 zal de kwaliteit onvoldoende beïnvloed kunnen worden met een peilverandering. Ook door middel van het meer of minder aan- en afvoeren is een indirecte kwaliteitsverbetering naar verwachting niet te bereiken. De op dit moment te grote diepte volgens de KRW-doelen, kan verbeterd worden door een verlaging van het peil. Dit is echter in strijd met de ‘goede ecologische toestand’ die vanuit de KRW moet worden nagestreefd. Naar verwachting kan een peilverandering inclusief het meer of minder aan- en afvoeren daarom niet direct bijdragen in het halen van de KRW-doelen. Het dusdanig hanteren van je peil zodat het bijdraagt aan een goede ecologische toestand kan wel betekenen dat gestreefd moet worden naar een natuurlijker peilregime. Er is gebruik gemaakt van het uitvoeringsprogramma “Waardevolle Waternatuur in het Rivierenland” dat het waterschap heeft opgesteld. Dit programma is onder andere gebaseerd op de Waterwijzer van de provincie Gelderland en de KRW-typologie. In de staalkaart die het waterschap heeft opgesteld voor het gebied dat als SED-water is aangemerkt (benedenstrooms van het ARK), wordt aangegeven dat de Linge sterk antropogeen bepaald is als gevolg van het recreatieve gebruik. Aangegeven wordt dat er enkele effluentlozingen (onder andere RWZI Leerdam en Geldermalsen) en overstorten (bijvoorbeeld bij Asperen) zijn. Voor de Linge is een streefbeeld opgesteld. Lokaal voldoet de huidige situatie hieraan. Gemiddeld gezien wordt voor het totale traject het streefbeeld niet gehaald in verband met de structuur, het gebruik en de stoffen. De knelpunten zijn onder andere het ontbreken van natuurlijke oevers danwel de bereikbaarheid ervan voor vissen, de scheepvaart (pleziervaart) en de hoge stikstofwaarde. Scheepvaart beïnvloedt de ecologische kwaliteit door opwerveling van bodemslib en vertroebeling van het water. Tevens vormt de vispasseerbaarheid van meerdere stuwen een knelpunt. De aanwezigheid van de stuwen heeft een directe relatie met het peil, de passeerbaarheid van deze stuwen echter niet. Ook het hanteren van een tegennatuurlijk peil (laag in de winter en het voorjaar en hoog in de zomer) vormt een knelpunt. De aanwezige natuurvriendelijke oevers zijn bijvoorbeeld deels niet bereikbaar als dit noodzakelijk is door een laag peil of staan onder water op momenten dat dit niet gewenst is.


37\72


Met betrekking tot de structuur zijn aanpassing van het profiel en verlagen van de vaarsnelheid mogelijke oplossingen. Met betrekking tot gemeten stoffen is saneren, afkoppelen en voorzuiveren van overstorten een mogelijkheid. De genoemde maatregelen ter verbetering van de waterkwaliteit en het aanpassen van het profiel hebben echter geen directe relatie met het peil in de Linge. Door de provincie is in nagenoeg alle panden met uitzondering van de panden 1, 8 en 9 het half-aquatische natuurdoeltype ‘moeras’ toegekend aan de Linge. Bij dit natuurdoeltype is een GVG (Gemiddelde Voorjaars Grondwaterstand, dit kan vergeleken worden met de gemiddeld hoogste grondwaterstand) van 20 tot 80 centimeter boven maaiveld gewenst.

Moerasvegetaties zijn gebaat bij peilfluctuaties: bij voorkeur een hoog winterpeil en een laag zomerpeil. Met betrekking tot SED-wateren wordt door de provincie Gelderland aangegeven dat minimaal de huidige situatie gehandhaafd moet blijven (geen peilverlaging). Ook dient het oppervlaktewaterbeheer zoveel mogelijk te worden afgestemd op de in de omgeving aanwezige natuurwaarden en doelen (natuurdoeltype moeras). Om voor de natuur de marges voor het peil te bepalen wordt de volgende methode toegepast. Op basis van het AHN (Algemeen Hoogtebestand Nederland) wordt per peilvak op Lingeniveau de gemiddelde maaiveldhoogte bepaald. Om te komen tot een maximaal toelaatbaar peil is aangehouden dat 50 % van een peilvak onder water staat, aangezien inundatie vanuit de natuurdoeltypen gewenst is voor aquatische natuur. Het maximale peil is daarmee gelijk aan de gemiddelde maaiveldhoogte van het pand. Verdroging is niet gewenst, zodat het minimale peil gelijk is aan het huidige peil. De optimale situatie doet zich voor zodra het gehele profiel zich gevuld heeft. Het optimale peil is daarmee gelijk aan de gemiddelde hoogte van de oever, plaatselijk zal dan inundatie optreden. Het is gewenst het peilbeheer zoveel mogelijk aan te laten sluiten op de natuurlijke situatie. Door te werken met marges rond de in te stellen peilen kan een zekere natuurlijke fluctuatie optreden. 5.2.6 Recreatie Recreatie speelt in de gehele Linge een rol. In het meest benedenstrooms gelegen pand betreft dit voornamelijk (gemotoriseerde) pleziervaart en recreatie langs de laaggelegen oevers (tuintjes/campinggronden). In het overige deel vinden veel kanoactiviteiten plaats. Hiertoe zijn op verschillende plaatsen aanleg- en uitstapplaatsen gecreëerd.

38\72



Recreatieve scheepvaart wordt beïnvloed indien de bevaarbaarheid niet meer mogelijk is in het meest benedenstrooms gelegen pand. Dit treedt op bij een peil hoger dan NAP +1,2 m bij Asperen (benedenstrooms van de Julianastuw) en lager dan NAP +0,6 m. Wettelijk is vastgelegd dat een peil van NAP +0,6 m het minimum is, onder een peil van NAP +0,75 m treden echter in de praktijk al problemen op. Een peilverhoging heeft in het benedenstroomse pand een negatieve invloed op de het gebruik van de tuintjes en campinggronden langs de Lingeoevers en de werking van de oeverbeschoeiing. Een peilverhoging of verlaging in het deel bovenstrooms van de Julianastuw heeft mogelijk tot gevolg dat voorzieningen voor kanovaarders aangepast dienen te worden. De kanoactiviteiten op zich worden pas beïnvloed zodra bruggen niet meer doorvaarbaar zijn. Bij een eventuele peilverhoging zal gecheckt worden op de doorvaarhoogte onder bruggen. De hengelsport zal geen negatieve invloed ondervinden van een peilverhoging of verlaging. Met een peilfluctuatie kunnen echter wel indirect paaiplaatsen en overwinteringsmogelijkheden beïnvloed worden.

5.3 5.3.1

Peilvakken op Lingeniveau Landbouw

Voor het bepalen van de landbouwgeschiktheid is gebruik gemaakt van het Waternoodinstrumentarium (gebaseerd op de Help-tabellen). De uitkomst van Waternood kan niet zonder meer worden vertaald naar een peilvoorstel voor de landbouw, omdat de huidige grondwaterstand onvoldoende helder in beeld is. Tevens is de relatie tussen de gewenste ontwateringsdiepte en de te hanteren oppervlaktewaterpeilen onvoldoende inzichtelijk. De uitkomsten van het Waternoodinstrumentarium worden daarom alleen indicatief gebruikt tezamen met de gebiedskennis. Het uitgangspunt is altijd dat er geen verslechtering optreedt. Het oppervlaktewaterpeil in de Linge heeft een relatie met de grondwaterstand. De diepte van de grondwaterstand beneden het maaiveld is een maat voor de ontwateringsdiepte. Voor landbouw geldt dat een bepaalde ontwateringsdiepte benodigd is. Indien deze drooglegging niet gehaald wordt, kan gewasschade (droog/nat) optreden. De norm voor het optreden van grondwateroverlast is afhankelijk van de grondsoort en het type landbouw. Met behulp van het Waternood-instrumentarium is op basis van het huidige grondgebruik afgeleid wat de optimale situatie (ontwateringsdiepte) is voor landbouw. Dit is gebaseerd op het huidige grondgebruik. De optimale situatie wordt vergeleken met de huidige situatie op basis van de grondwatertrappen. Het verschil tussen de optimale en de huidige situatie geeft een indicatie of de huidige situatie te nat of te droog is.


39\72


Per pand is een optimale gemiddeld hoogste en optimale gemiddeld laagste grondwaterstand afgeleid. Door dit te combineren met de huidige gemiddelde hoogste en gemiddeld laagste grondwaterstand binnen elk pand (afgeleid van ‘verouderde’ grondwatertrappen uit de bodemkaart), kan worden afgeleid wat het verschil is tussen de optimale en de huidige grondwaterstand. In bijlage 5 is een overzicht gegeven van de optimale en huidige grondwaterstand per pand. Deze gegevens zijn alleen indicatief te gebruiken. De op de vensters aangegeven maximaal toelaatbare waterstand is hetzelfde als het theoretisch optimum conform de waternoodberekening. Er wordt hierbij geen rekening gehouden met de mogelijkheid van beregening. In de meeste gevallen is de huidige grondwaterstand voor de landbouw lager dan de optimale grondwaterstand. Het verschil tussen de optimale gemiddeld hoogste en huidige gemiddeld hoogste grondwaterstand is dan opgeteld bij het huidige zomerpeil om te komen tot een maximaal toelaatbaar peil. Als minimaal peil is in dit geval het huidige winterpeil gehanteerd. In de huidige situatie is in de meeste gevallen de droogschade namelijk groter dan de natschade. De grondwaterstand heeft een relatie met het peil in de Linge. Door de opbolling van de grondwaterstand kan echter niet direct worden afgeleid of een bepaald peil voor de gewenste grondwatersituatie zorgt. Tevens moet voorkomen worden dat verdroging van het gebied toeneemt. Het nemen van maatregelen die leiden tot verdroging is in strijd met de uitgangspunten (punt I van de uitgangspuntennotitie). In de gevallen waarbij de optimale grondwaterstand lager ligt dan in de huidige situatie is het verschil tussen beide grondwaterstanden afgetrokken van het huidige zomerpeil om te komen tot een minimaal peil. Het huidige peil is dan als maximaal peil gehanteerd. Er zijn op dit moment geen grote knelpunten bekend. Het huidige zomerpeil wordt daarmee als optimale situatie gezien. Dit ligt iets boven aan het minimale peil (in de meeste gevallen de huidige wintersituatie). 5.3.2 Terrestrische natuur In bijlage 6 is een beschrijving opgenomen van de methode om het representatieve natuurdoeltype te bepalen met de daarbij behorende gewenste GVG. In de panden met het representatieve natuurdoeltype ‘nat, matig voedselrijk grasland’ past een optimale GVG die ligt tussen 5 en 32 centimeter beneden maaiveld. In de waterhuishouding van deze panden dient vanuit natuur zo goed mogelijk aan deze voor dit natuurdoeltype optimale GVG te worden voldaan. In de panden waar het representatieve natuurdoeltype voor het pand ‘zoom, mantel en droog struweel van het rivieren- en zeekleigebied’ is, dient voor het hele pand een GVG van circa

40\72



0,66 m –mv te worden nagestreefd. Indien de optimale GVG lager blijkt te liggen dan het huidige GVG, is het verlagen van het peil niet gewenst. De huidige GVG is afgeleid van de grondwaterstrappen uit de bodemkaart. Het maximaal toelaatbare peil is bepaald door het verschil tussen de optimale GVG en de huidige GVG op te tellen bij het huidige zomerpeil. Omdat verlaging van het peil vanuit terrestrische natuur niet gewenst is, wordt het minimaal benodigde peil gelijkgesteld aan het huidige peil. De optimale situatie wordt bereikt bij de hoogste grondwaterstand zodat het optimale peil gelijkgesteld wordt aan het maximale peil. De natuurdoelen die door de provincie zijn toegekend, beslaan (vrijwel) het gehele oppervlak van de peilvakken op Lingeniveau. Dit zijn echter beleidsdoelen en op vele plaatsen is het huidige gebruik anders dan natuur. In de huidige situatie beslaat in het merendeel van de panden het aandeel natuur hooguit enkele procenten van het totale oppervlak. Het huidige areaal aan natuur is bepaald door het oppervlak te nemen van de gronden die in het LGN (LandGebruikskaart Nederland) zijn aangemerkt als bos of natuur aangevuld met gronden waarvan het eigendom bij een natuurorganisatie ligt. Bij de uiteindelijke peilafweging speelt terrestrische natuur slechts een kleine rol. Alleen in pand 14 is het aandeel natuur van enige omvang. Het beleid ten aanzien van natuur staat voor het tegengaan van verdere verdroging. Verlaging van de peilen is daarmee vanuit natuur niet gewenst. 5.3.3 Woningbouw (bestaand) Voor woningbouw geldt dat evenals voor landbouw een bepaalde ontwateringsdiepte benodigd is. Indien deze ontwateringsdiepte niet gehaald wordt, kan grondwateroverlast optreden. De norm voor het optreden van grondwateroverlast is afhankelijk van het type bebouwing. Bij bebouwing zonder kruipruimte kan de grondwaterstand hoger komen voordat grondwateroverlast optreedt dan bij bebouwing met een kruipruimte. Indien de gemiddeld hoogste grondwaterstand (GHG) dieper zit dan 1 m -mv zal de doelrealisatie (volgens Waternood) overal 100 % zijn. Indien de grondwaterstand ondieper zit dan 0,4 m -mv is de doelrealisatie bijna overal 0 %. Het waterschap hanteert een waarde van minimaal 1,3 m boven zomerpeil als voldoende ontwateringsdiepte. Bij het toetsen van de huidige situatie wordt alleen gekeken naar de bestaande woningbouw bij een normale situatie. Tijdelijke peilstijgingen als gevolg van hoogwatersituaties zijn niet meegenomen. Om het maximaal toelaatbare peil te bepalen is, op basis van het AHN en het huidige landgebruik, per pand bepaald wat de gemiddelde maaiveldhoogte ter plaatse van de aanwezige bebouwing is. Het maximaal toelaatbare peil is gelijk gesteld aan de gemiddelde maaiveldhoogte minus 1,3 m. Bij pand 1 is ter bescherming van


41\72


bebouwing tevens een minimaal benodigd peil aangegeven. Voor de overige panden is er geen minimum gesteld. De optimale situatie doet zich voor als het peil zich bevindt tussen het maximaal toelaatbare en minimaal benodigde peil. Er is niet één optimaal peil aan te geven. De aangegeven maxima en minima voor woningbouw vormen niet direct een punt van afweging om te komen tot een peilvoorstel, maar worden gebruikt als randvoorwaarde.

42\72



6 Peilafweging Aan de hand van de in hoofdstuk 5 beschreven methode zijn per pand de verschillende thema’s beschouwd. Hieruit volgen kansen, knelpunten en uiteindelijk een peilvoorstel.

6.1

Inleiding

Bij de peilafweging is gelet op de verdeling tussen landbouw, bebouwing en natuur. Per pand is een zogenaamd venster opgesteld. In deze vensters is beknopt en overzichtelijk het gehele proces tot het uiteindelijke peilvoorstel opgenomen. Het omvat een korte beschrijving van het pand, een overzicht van de marges van de verschillende functies en een peilafweging met een peilvoorstel. In dit hoofdstuk is een uitleg gegeven hoe de peilafweging tot stand is gekomen. Per pand worden de mogelijkheden, kansen en knelpunten behandeld.

6.2

Afvoerpeil en aanvoerpeil

Afvoer en aanvoer van water zijn de belangrijkste functies van de Linge. Vandaar dat een afvoerpeil en aanvoerpeil wordt voorgesteld in plaats van een zomer- en winterpeil. Hiermee wordt in het kader van duurzaamheid ook invulling gegeven aan het beleid van het waterschap. Het hanteren van een afvoeren aanvoerpeil brengt meer flexibiliteit met zich mee, de peilen sluiten aan bij de heersende situatie (afvoer danwel aanvoer). De afvoersituatie zal zich met name voordoen in de winter, de aanvoersituatie is vooral van toepassing op de zomer. De vraag om afvoer of aanvoer hoeft echter niet specifiek seizoensgebonden te zijn. Er kunnen zich situaties voordoen waarbij bijvoorbeeld in de zomerperiode waterafvoer gewenst is, bijvoorbeeld als gevolg van extreme weersomstandigheden. Ook kan het opzetten van het peil gewenst zijn in de wintersituaties, bijvoorbeeld tijdens hoogwater (om kwel tegen te gaan) en ten behoeve van nachtvorstbestrijding. Binnen de mogelijkheden is het wenselijk om zoveel mogelijk tegemoet te komen aan aquatische natuur. Rekening houdend met het belang van deze functie geldt dat rondom vastgestelde peilen een natuurlijke dynamiek van minimaal 10 cm naar onder en naar boven wenselijk is. Deze bandbreedte zal afhankelijk van de weersomstandigheden ‘natuurlijk’ worden benut. Daarnaast is het wenselijk om er naar te streven binnen de gehele bandbreedte te zorgen voor voldoende afvoer danwel aanvoer (afhankelijk van de situatie). Eveneens wordt gestreefd naar een maximaal peilverschil tussen afvoer en aanvoer van 20 cm. Rekening houdend met de marge van 10 cm betekent dit dat het volledige peilbereik tussen afvoerpeil en aanvoerpeil beschikbaar is. Het tegennatuurlijk peilbeheer (in de winter een lager peil dan in de zomer, volgend uit de


43\72


afvoeren aanvoerwens) wordt hiermee niet teniet gedaan, maar het biedt wel mogelijkheden voor het streven naar een meer natuurlijke dynamiek. In figuur 6.1 is een voorbeeld opgenomen van de wijziging van een zomer-/winterpeil in een aanvoer-/afvoerpeil.

VASTGESTELDE PEILEN

zomerpeil

VOORGESTELDE PEILEN

aanvoerpeil

20 cm marge

20 cm marge winterpeil

afvoerpeil 20 cm marge

Figuur 6.1 Voorbeeld van overgang zomer-/winterpeilen naar aanvoer-/afvoerpeilen

6.3

Afweging per Lingepand

Bij de afweging om te komen tot een peilvoorstel wordt gekeken vanuit de huidige peilen. In de huidige situatie zijn er namelijk geen grote knelpunten die een drastische peilverandering behoeven. Door een beperkte peilaanpassing kan mogelijk wel beter aansluiting worden gevonden bij de wensen die de verschillende functies hebben. Per functie wordt bekeken of het huidige peil binnen de toelaatbare marge (tussen maximaal toelaatbaar en minimaal benodigd) valt. Als dit niet het geval is, is aanpassing (verhoging of verlaging) van het peil nodig. Als het huidige peil wel binnen de marges valt, kan het peil gelijk blijven. Aanpassing van het peil is in dit geval wel mogelijk als een peilverandering beter aansluit bij de wensen vanuit de verschillende functies. Zo kan bijvoorbeeld voor de aanvoerfunctie (ten behoeve van de fruitteelt) of voor natuur (terrestrisch en aquatisch) een peilverhoging wenselijk zijn. Vanuit landbouw en woningbouw is in dit geval een peilverlaging misschien wenselijker. Afhankelijk van het areaal aan natuur, woningbouw of fruitteelt binnen een peilvak op Lingeniveau wordt een afweging gemaakt.

44\72



Stapsgewijs is de peilafweging als volgt weer te geven: • •

Vaststellen knelpunten in de huidige situatie vanuit de peilen Beschouwen relatie praktijk peilen met de huidige vastgestelde peilen

•

Beschouwen mogelijkheden en/of wensen vanuit afvoer en aanvoer

• •

Voor de overige functies nagaan of het optimale peil anders is dan het huidige peil Afhankelijk van het belang van de functies (prioritering) moet worden nagegaan of aanpassing van het peil wenselijk is • Een eventuele peilverandering moet passen binnen de randvoorwaarden van alle functies Bij een peilverandering wordt aangegeven wat de invloed op de berging is. Hierbij wordt het afvoerpeil vergeleken met het winterpeil. 6.3.1

Pand 1

Kenmerken gebied Het gebied dient voornamelijk het agrarisch gebruik. Ongeveer een vijfde deel daarvan wordt gevormd door fruitteelt. Daarnaast maakt een deel van Doornenburg deel uit van het peilvak op Lingeniveau. Terrestrische natuur speelt geen rol. In het pand is een kwelstuw aanwezig om extreem hoge rivierstanden tegen te gaan. Het peil van deze stuw is NAP +10,40 m. Vastgestelde peilen Zomerpeil: 9,20 m Winterpeil: 9,00 m Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal: 9,20 m Minimaal: 8,50 m Het minimaal gehanteerde peil is veel lager dan het vastgestelde peil, omdat er veel wegzijging optreedt in dit pand. Er vindt op dit moment niet altijd voldoende aanvulling plaats. Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: • Peil ten tijde van aanvoer: handhaving van het huidige peil • Peil ten tijde van afvoer: verlaging van het huidige peil Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het is wenselijk een natuurlijke dynamiek te handhaven.


45\72


Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden is NAP +11,15 m, de drooglegging bedraagt circa 2,00 m. Gezien de grote drooglegging is een peilverhoging wenselijk. Ook vanuit woningbouw is dit mogelijk, aangezien de huidige gemiddelde maaiveldhoogte ter plaatse van de bebouwing circa NAP +12,05 m is. Voor de bescherming van kasteel Doornenburg is een minimaal peil van NAP +9,00 m wenselijk. Peilafweging: Tot op dit moment wordt vaak afgeweken van de huidige zomer- en winterpeilen. Met name bij lage rivierafvoeren (vooral in de zomer) zakt het waterpeil enkele tientallen centimeters onder het vastgestelde winterpeil. Vanuit de landbouw zijn, gezien de drooglegging, hogere peilen wenselijk. Daarentegen is het vanuit de landbouw ook wenselijk om de peilen strikter te handhaven en de peilen minder ver te laten uitzakken. Een verhoging van het peil is echter vanuit het oogpunt van duurzaamheid (energie) niet gewenst. Met dit peilbesluit wordt gestreefd de aan- en afvoersituatie te verbeteren. Tevens wordt getracht de vastgestelde peilen binnen de aangegeven marges te handhaven en uitzakking van de peilen zo veel mogelijk te voorkomen. Ook wordt gestreefd naar een maximaal verschil tussen aan- en afvoerpeil van 20 cm. Om bovenstaande redenen wordt voorgesteld de nieuwe peilen met 10 cm te verlagen, met daarbij de kanttekening dat getracht wordt de vastgestelde peilen binnen de aangegeven marges te handhaven en uitzakking van de peilen zo veel mogelijk te voorkomen. Uitgangspunt hierbij is dat zoveel als mogelijk onder natuurlijk verval zal worden ingelaten. Echter de wateraanvoer naar Lingepand 2 en de wateraanvoer naar Arnhem Zuid mogen hierdoor niet in het geding komen. Met dit peilvoorstel wordt weliswaar het peil verlaagd, maar wordt uitzakking in droge perioden tegengegaan. Verwacht wordt dat de situatie hiermee voor zowel de landbouw als de aquatische natuur (KRW-doelstelling) verbetert. Peilvoorstel: Peil ten tijde van aanvoer: Peil ten tijde van afvoer:

9,10 m +/- 10 cm (tussen 9,00 en 9,20) 8,90 m +/- 10 cm (tussen 8,80 en 9,00)

Opmerkingen: • Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +9,00 en +9,20 m. Tussen deze grenzen is er in principe altijd voldoende aanvoer van water mogelijk. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot het maximum • Door bij het afvoerpeil een lager peil dan het vastgestelde winterpeil te nemen, neemt de bergingscapaciteit toe (circa 6.000 m3). Dit kan dienen ter compensatie van een ander Lingepand

46\72



•

In huidige situatie zakt het peil vaak uit tot ver beneden het winterpeil. Het water zakt snel weg in de bodem. Om het pand op peil te houden zal relatief veel water moeten worden

•

ingepompt. Dit vraagt vanuit energetisch oogpunt meer inspanning De damwand bij Doornenburg (ter plaatse van de inlaat) heeft een dusdanige hoogte dat bij een peil boven NAP +9,20 m het water door werveling kan terugstromen

• •

De aanwezige kwelstuw zal behouden blijven Een verlaging van het peil kan ongunstig zijn voor archeologische en cultuurhistorische waarden. Door de peilen echter strikter te handhaven, zal over het algemeen de peilafwijking en dan met name het uitzakken van de peilen in de winter minder aan de orde zijn. Hierdoor zal een kleine gemiddelde verlaging de situatie niet verslechteren voor archeologische en cultuurhistorische waarden

6.3.2

Pand 2

Kenmerken gebied Het gebied dient voornamelijk het agrarisch gebruik (meer dan 80 %). Er is verspreid enige bebouwing aanwezig in het peilvak op Lingeniveau. Terrestrische natuur speelt geen rol. Vastgestelde peilen Zomerpeil: 8,70 m Winterpeil: 8,40 m Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal: 8,70 m Minimaal: 8,40 m Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: • Peil ten tijde van aanvoer: handhaving van het huidige peil • Peil ten tijde van afvoer: handhaving van het huidige peil Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het is wenselijk een natuurlijke dynamiek te handhaven. Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden is NAP +10,35 m, de drooglegging varieert tussen circa 1,50 en 2,00 m. Gezien de grote drooglegging is een peilverhoging wenselijk. Ook vanuit woningbouw is dit mogelijk, aangezien de huidige gemiddelde maaiveldhoogte ter plaatse van de bebouwing circa NAP +10,60 m is.


47\72


Peilafweging: Op dit moment zijn er geen knelpunten. Vanuit de landbouw is een lichte peilverhoging wenselijk. Om echter voldoende berging te kunnen garanderen, wordt voorgesteld het huidige peil te handhaven. Het is wel wenselijk het peil in de afvoeren aanvoersituatie op elkaar aan te laten sluiten. Om een natuurlijke dynamiek te kunnen handhaven, zal daarom rond het afvoerpeil een grotere marge gehanteerd moeten worden. Peilvoorstel: Peil ten tijde van aanvoer: Peil ten tijde van afvoer:

8,70 m +/- 10 cm (tussen 8,60 en 8,80) 8,40 m +20/-10 cm (tussen 8,30 en 8,60)

Opmerkingen: • Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +8,60 en +8,80m. Tussen deze grenzen is er in principe altijd voldoende aanvoer van water mogelijk. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot maximum • Voor het afvoerpeil wordt het huidige winterpeil gehandhaafd. De bergingscapaciteit blijft daarmee behouden 6.3.3

Pand 3

Kenmerken gebied Het gebied dient voornamelijk het agrarisch gebruik (meer dan 70 %). Een beperkt deel daarvan wordt gevormd door fruitteelt. Er is verspreid enige bebouwing aanwezig in het peilvak op Lingeniveau. Terrestrische natuur speelt nagenoeg geen rol (1 %). Vastgestelde peilen Zomerpeil: 8,20 m Winterpeil: 8,00 m Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal: 8,30 m Minimaal: 8,00 m Het maximaal gehanteerde peil is hoger dat het vastgestelde peil, omdat vanuit de landbouw meer aanvoer gevraagd wordt. Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: Peil ten tijde van aanvoer: verhoging van het huidige peil Peil ten tijde van afvoer: handhaving van het huidige peil, geen verlaging

48\72



Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het is wenselijk een natuurlijke dynamiek te handhaven. Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden is NAP +9,85 m, de drooglegging varieert tussen circa 1,50 tot 2,00 m. Uit de grote drooglegging lijkt een peilverhoging wenselijk te zijn. Het theoretisch maximale (aanvoer)peil dat met waternood is bepaald, bedraagt echter NAP +8,40 m. Hieruit blijkt dat een peilverhoging niet nodig is. Verder is het 10 % laagste maaiveld circa NAP +9,25 m. Bij handhaving van de voorgestelde peilen is de drooglegging in de aanvoersituatie circa 1,0 m. Verhoging van het peil is daarom niet gewenst. Peilafweging: De wens om het aanvoerpeil te verhogen is een beheersmatige wens. Door een stuw te automatiseren kan het wateraanvoerprobleem verholpen worden. Vanuit de andere functies is een peilverhoging niet noodzakelijk en wenselijk. Voorgesteld wordt het huidige peil daarom te handhaven. Peilvoorstel: Peil ten tijde van aanvoer:

8,20 m +/- 10 cm (tussen 8,10 en 8,30)

Peil ten tijde van afvoer:

8,00 m +/- 10 cm (tussen 7,90 en 8,10)

Opmerkingen: • Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +8,10 en +8,30 m. Tussen deze grenzen is er in principe altijd voldoende aanvoer van water mogelijk. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot maximum • Door bij het afvoerpeil het vastgestelde winterpeil te handhaven, blijft de bergingscapaciteit behouden. Op basis van grondwaterstand, vochttoestand bodem en weersomstandigheden zal peilbeheer hierop anticiperen • Om aanvoer te garanderen, moet een stuw geautomatiseerd worden 6.3.4

Pand 4

Kenmerken gebied Het gebied dient voornamelijk het agrarisch gebruik (meer dan 80 %). Een beperkt deel daarvan wordt gevormd door fruitteelt. Er is verspreid enige bebouwing aanwezig in het peilvak op Lingeniveau. Terrestrische natuur speelt geen rol.


49\72


Vastgestelde peilen Zomerpeil:

8,10 m

Winterpeil:

7,90 m

Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal: 8,25 m Minimaal: 7,90 m Het maximaal gehanteerde peil is hoger dat het vastgestelde peil, omdat vanuit de landbouw meer aanvoer gevraagd wordt. Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: Peil ten tijde van aanvoer: verhoging van het huidige peil Peil ten tijde van afvoer: handhaving van het huidige peil Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het is wenselijk een natuurlijke dynamiek te handhaven. Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden bedraagt circa NAP +9,10 m, de drooglegging varieert tussen circa 1,0 tot 1,5 m. Het theoretisch maximale (aanvoer)peil dat met waternood is bepaald bedraagt circa NAP +8,15 m. Het 10 % laagste maaiveld is circa NAP +8,85 m. Bij de huidige peilen is de drooglegging voor deze gronden in een aanvoersituatie slechts 0,75 m. Vanuit de drooglegging, met name voor de lage delen, is een peilverlaging wenselijk. Vanuit de waternood-berekening is dit niet noodzakelijk. Peilafweging: Pand 4 heeft een wateraanvoerfunctie voor een groot deel van Elst (peil NAP +7,90 m). Vanwege de geringe aanvoercapaciteit in de huidige situatie, bestaat de wens om het peil in pand 4 te verhogen. Vanuit de meeste overige functies vormt dit geen directe belemmering. Vanuit de landbouw is verhoging echter niet wenselijk. Daarom wordt voorgesteld het peil van het Lingepand te verhogen en daarbij het peilvak dat in open verbinding staat met de Linge als apart peilvak aan te wijzen. Ter verbetering van de drooglegging wordt voor het geïsoleerde peilvak voorgesteld het peil met 10 cm te verlagen (NAP +8,00/+7,80 m). Peilvoorstel: Peil Linge ten tijde van aanvoer: 8,20 m +/- 10 cm (tussen 8,10 en 8,30) Peil Linge ten tijde van afvoer: 8,00 m +/- 10 cm (tussen 7,90 en 8,10)

50\72



Zomerpeil peilvak: Winterpeil peilvak:


N.B. De peilen zijn gelijk aan de peilen van Lingepand 3. De stuw tussen pand 3 en pand 4 (Karbruggen) verliest zijn functie voor operationeel peilbeheer onder normale omstandigheden. Opmerkingen: • Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +8,10 en +8,30 m. Tussen deze grenzen is er bijna altijd voldoende aanvoer van water mogelijk. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot maximum • Door bij het afvoerpeil een hoger peil dan het vastgestelde winterpeil te nemen en een deel van het peilvak te isoleren van de Linge, neemt de bergingscapaciteit in de Linge af (circa 5.000 m3). Verlaging van het peil in het geïsoleerde peilvak brengt een toename van de bergingscapaciteit met zich mee van circa 1.000 m3. De netto berging van pand vier neemt daarmee af met circa 4.000 m3. Dit moet in principe in een ander Lingepand of peilgebied gecompenseerd worden • De stuw Karbruggen verliest zijn functie voor het dagelijks peilbeheer. Dit levert een voordeel op voor de vispasseerbaarheid. Uit praktisch oogpunt (bijvoorbeeld bij onderhoudswerkzaamheden) verdient het de voorkeur de stuw niet te verwijderen • Er is een inlaatvoorziening nodig om het geïsoleerde peilvak te voorzien van water, deze voorziening wordt meegenomen in de ruilverkaveling Over-Betuwe 6.3.5

Pand 5

Kenmerken gebied De bebouwing van Elst bestrijkt meer dan de helft van het gebied. Het gebied dient verder voornamelijk het agrarisch gebruik (meer dan 30 %). Een beperkt deel daarvan wordt gevormd door fruitteelt. Terrestrische natuur speelt geen rol. Vastgestelde peilen Zomerpeil: 7,40 m Winterpeil: 7,20 m Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal: 7,40 m Minimaal: 7,20 m


51\72


Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: Peil ten tijde van aanvoer:

handhaving van het huidige peil



Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het is wenselijk een natuurlijke dynamiek te handhaven. Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden bedraagt circa NAP +8,60 m, de drooglegging varieert tussen circa 1,00 tot 1,50 m. Voor de landbouw (drooglegging) en een deel van de bebouwing voldoen de huidige peilen. Peilafweging: Er zijn op dit moment geen knelpunten. De huidige peilen voldoen aan alle functies. Voorgesteld wordt het huidige peil te handhaven. Peilvoorstel: Peil ten tijde van aanvoer: Peil ten tijde van afvoer:


Opmerkingen: • Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +7,30 en +7,50 m. Tussen deze grenzen is er in principe altijd voldoende aanvoer van water mogelijk. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot maximum • Voor het afvoerpeil wordt het huidige winterpeil gehandhaafd. De bergingscapaciteit blijft daarmee behouden 6.3.6

Pand 6

Kenmerken gebied De omvang van het gebied is beperkt. Het dient voornamelijk het agrarisch gebruik. Er is verspreid enige bebouwing aanwezig in het peilvak op Lingeniveau. Terrestrische natuur speelt nagenoeg geen rol. Vastgestelde peilen Zomerpeil: 6,80 m Winterpeil: 6,60 m

52\72



Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal:

6,85 m

Minimaal: 6,40 m De gehanteerde peilen wijken af van de vastgestelde peilen, omdat in de zomer meer aanvoer gewenst is en in de winter meer afvoer. Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: Peil ten tijde van aanvoer: handhaving van het huidige peil Peil ten tijde van afvoer: handhaving van het huidige peil, mogelijk een peilverlaging Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het is wenselijk een natuurlijke dynamiek te handhaven en het peilverschil tussen afvoer en aanvoer niet groter te laten worden dan 20 cm. Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden bedraagt circa NAP +7,50 m, de drooglegging is circa 1,10 m. Een lichte peilverlaging is wenselijk. Bebouwing speelt in dit pand nauwelijks een rol. Peilafweging: Er zijn op dit moment geen knelpunten. De huidige peilen voldoen aan alle functies. Voorgesteld wordt het huidige peil te handhaven. Peilvoorstel: Peil ten tijde van aanvoer:

6,80 m +/- 10 cm (tussen 6,70 en 6,90)


6,60 m +/- 10 cm (tussen 6,50 en 6,70)

Opmerkingen: • Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +6,70 en +6,90 m. Tussen deze grenzen is er in principe altijd voldoende aanvoer van water mogelijk. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot maximum • Voor het afvoerpeil wordt het huidige winterpeil gehandhaafd. De bergingscapaciteit blijft daarmee behouden


53\72


6.3.7

Pand 7

Kenmerken gebied Het gebied dient voornamelijk het agrarisch gebruik (circa 70 %). Er is verspreid enige bebouwing aanwezig in het peilvak op Lingeniveau. Terrestrische natuur speelt een kleine rol (circa 5 %). Vastgestelde peilen Zomerpeil: 5,95 m Winterpeil: 5,75 m Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal: 5,95 m Minimaal: 5,75 m Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: Peil ten tijde van aanvoer: handhaving van het huidige peil, lichte verhoging is wenselijk Peil ten tijde van afvoer: handhaving van het huidige peil Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het is wenselijk een natuurlijke dynamiek te handhaven. Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden bedraagt circa NAP +7,25 m, de drooglegging is circa 1,50 m. Het theoretisch maximale peil dat met waternood is bepaald, bedraagt NAP +5,95 m. Uit waternood blijkt dat een kleine peilverlaging wenselijk is. Voor de bebouwing is de drooglegging voldoende. Peilafweging: Vanuit de landbouw is een kleine peilverlaging van 5 cm wenselijk. Dit vormt geen belemmering voor de overige functies, voor de afvoerfunctie is het gunstig. Als gevolg van de in november 2006 gestarte grondwaterwinningen van Vitens zal de grondwaterstand echter in gelijke orde grootte worden verlaagd, wat een grotere ontwateringsdiepte tot gevolg heeft. Om deze reden wordt voorgesteld het peil niet te verlagen. Peilvoorstel:

54\72

Peil ten tijde van aanvoer:

5,95 m +/- 10 cm (tussen 5,85 en 6,05)


5,75 m +/- 10 cm (tussen 5,65 en 5,85)



Opmerkingen: •

Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +5,85 en +6,05 m. Om aanvoer te kunnen garanderen, zal het te hanteren peil relatief vaak op het aanvoerpeil of 5 cm daarboven worden gehouden. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot het maximum

•

Voor het afvoerpeil wordt het huidige winterpeil gehandhaafd. De bergingscapaciteit blijft

daarmee behouden 6.3.8 Pand 8 Kenmerken gebied Het gebied dient voornamelijk het agrarisch gebruik (circa 60 %). Een beperkt deel daarvan wordt gevormd door fruitteelt. Een deel van de bebouwing van Opheusden en Dodewaard ligt in het peilvak op Lingeniveau. Terrestrische natuur speelt nagenoeg geen rol (1 %). Vastgestelde peilen Zomerpeil: 5,70 m Winterpeil: 5,50 m Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal: 5,75 m Minimaal: 5,50 m Het maximaal gehanteerde peil is hoger dat het vastgestelde peil, omdat in de zomer vanuit de landbouw meer aanvoer gevraagd wordt. Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: Peil ten tijde van aanvoer: handhaving van het huidige peil, lichte verhoging is wenselijk Peil ten tijde van afvoer: handhaving van het huidige peil Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het is wenselijk een natuurlijke dynamiek te handhaven. Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden bedraagt circa NAP +6,70 m, de drooglegging is circa 1,00 m. De drooglegging mag groter voor de landbouw. Voor de bebouwing is de drooglegging voldoende. Peilafweging: Vanuit de wateraanvoerfunctie is een lichte peilverhoging wenselijk. Vanuit de afvoerfunctie en de landbouw is juist een lichte peilverlaging wenselijk. Voorgesteld wordt het huidige peil te handhaven.


55\72


Peilvoorstel: Peil ten tijde van aanvoer:

5,70 m +/- 10 cm (tussen 5,60 en 5,80)


5,50 m +/- 10 cm (tussen 5,40 en 5,60)

Opmerkingen: • Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +5,60 en +5,80 m. Om aanvoer te kunnen garanderen, zal het te hanteren peil relatief vaak op de bovengrens gehouden worden. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot het maximum • Voor het afvoerpeil wordt het huidige winterpeil gehandhaafd. De bergingscapaciteit blijft daarmee behouden 6.3.9

Pand 9

Kenmerken gebied De bebouwing van Ochten bestrijkt een groot deel (meer dan 80 %) van het gebied. Het gebied dient verder voornamelijk het agrarisch gebruik (meer dan 30 %). Een beperkt deel daarvan wordt gevormd door fruitteelt. Terrestrische natuur speelt geen rol. Vastgestelde peilen Zomerpeil: 4,80 m Winterpeil: 4,60 m Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal: 4,85 m Minimaal: 4,60 m Het maximaal gehanteerde peil is hoger dat het vastgestelde peil, omdat vanuit de landbouw meer aanvoer gevraagd wordt. Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: Peil ten tijde van aanvoer: handhaving van het huidige peil, lichte verhoging is wenselijk Peil ten tijde van afvoer: handhaving van het huidige peil Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het is wenselijk een natuurlijke dynamiek te handhaven.

56\72



Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden bedraagt circa NAP +6,15 m, de drooglegging is circa 1,50 m. Het theoretisch maximale (aanvoer)peil dat met waternood is bepaald, bedraagt NAP +4,90 m. Het 10 % laagste maaiveld is circa NAP +5,55 m. Bij de huidige peilen is de drooglegging voor deze gronden in een aanvoersituatie circa 0,75 m. Vanuit de landbouw gezien voldoet het huidige peil. Voor de bebouwing is de drooglegging voldoende.

Peilafweging: Vanuit de wateraanvoerfunctie is een lichte peilverhoging wenselijk. Vanuit de afvoerfunctie en de landbouw is een peilverhoging niet wenselijk. Voorgesteld wordt het huidige peil te handhaven. Peilvoorstel: Peil ten tijde van aanvoer:

4,80 m +/- 10 cm (tussen 4,70 en 4,90)


4,60 m +/- 10 cm (tussen 4,50 en 4,70)

Opmerkingen: • Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +4,70 en +4,90 m. Tussen deze grenzen is er in principe bijna altijd voldoende aanvoer van water mogelijk. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot maximum • Voor het afvoerpeil wordt het huidige winterpeil gehandhaafd. De bergingscapaciteit blijft daarmee behouden • Voor bepaalde functies is een peilopzet wenselijk. Door het relatief lage maaiveld voor de stuw, wordt voorgesteld de huidige peilen te handhaven 6.3.10

Pand 10

Kenmerken gebied Het gebied dient voornamelijk het agrarisch gebruik (circa 80 %). Binnen het peilvak op Lingeniveau is verspreid enige bebouwing aanwezig. Terrestrische natuur speelt geen rol. Vastgestelde peilen Zomerpeil: 3,95 m Winterpeil: 3,75 m Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal: 4,05 m Minimaal: 3,80 m


57\72


Het maximaal gehanteerde peil is hoger dat het vastgestelde peil, omdat in de zomer vanuit de landbouw meer aanvoer gevraagd wordt. Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: Peil ten tijde van aanvoer:

verhoging van het huidige peil



Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het is wenselijk een natuurlijke dynamiek te handhaven. Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden bedraagt circa NAP +4,80 m, de drooglegging is circa 1,00 m. De drooglegging mag groter voor de landbouw. Voor de bebouwing is de drooglegging echter onvoldoende. Peilafweging: In de aanvoersituatie is een verhoging van het peil wenselijk. Voor de afvoerfunctie, de landbouw en de woningbouw bevindt het huidige peil zich echter op of boven het maximum. Voorgesteld wordt het peil met 5 cm te verlagen. Peilvoorstel: Peil ten tijde van aanvoer:

3,90 m +/- 10 cm (tussen 3,80 en 4,00)


3,70 m +/- 10 cm (tussen 3,60 en 3,80)

Opmerkingen: • Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +3,80 en +4,00 m. Om aanvoer te kunnen garanderen, zal het te hanteren peil relatief vaak op de bovengrens gehouden worden. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot het maximum • Door bij het afvoerpeil een lager peil dan het vastgestelde winterpeil te nemen, neemt de bergingscapaciteit toe (circa 30.000 m3). Dit kan dienen ter compensatie van een ander Lingepand • Een verlaging van het peil kan ongunstig zijn voor archeologische en cultuurhistorische waarden. Door de peilen echter strikter te handhaven, zal over het algemeen de peilafwijking en dan met name het uitzakken van de peilen in de winter minder aan de orde zijn. Hierdoor zal een kleine gemiddelde verlaging de situatie niet verslechteren voor archeologische en cultuurhistorische waarden

58\72



6.3.11

Pand 11

Kenmerken gebied Het gebied dient voornamelijk het agrarisch gebruik (circa 60 %). Een deel (circa 15 %) daarvan wordt gevormd door fruitteelt. Een deel van de bebouwing van Zoelen ligt in het peilvak op Lingeniveau. Terrestrische natuur speelt nagenoeg geen rol (2 %). De Linge is in dit pand aangemerkt als SED-water. Vastgestelde peilen Zomerpeil: 3,20 m Winterpeil: 3,00 m Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal: 3,20 m Minimaal: 3,00 m Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: Peil ten tijde van aanvoer: handhaving van het huidige peil, lichte verhoging is wenselijk Peil ten tijde van afvoer: handhaving van het huidige peil Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het is wenselijk een natuurlijke dynamiek te handhaven. Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden bedraagt circa NAP +4,40 m, de gemiddelde drooglegging is circa 1,50 m. Het theoretisch maximale peil dat met waternood is bepaald, bedraagt NAP +3,70 m. Vanuit de drooglegging en de waternoodberekening is een peilverhoging wenselijk. Wel zijn er laag gelegen landbouwgronden aanwezig waar het niet wenselijk is het peil te verhogen. Het 10 % laagste maaiveld is circa NAP +3,55 m. Bij de huidige peilen is de drooglegging voor deze gronden beperkt (circa 0,3 tot 0,5 m). Voor de bebouwing is de drooglegging voldoende. Peilafweging: Vanuit de aanvoerfunctie en de landbouw (bij een gemiddelde maaiveldhoogte) is een peilverhoging wenselijk. In dit pand zijn echter enkele gronden aanwezig die laag liggen en bij een peilverhoging te nat worden. Daarom wordt voorgesteld het huidige peil te handhaven. Ook gezien de bergingsfunctie is het wenselijk het afvoerpeil gelijk te houden aan het huidige winterpeil.


59\72


Peilvoorstel: Peil ten tijde van aanvoer:

3,20 m +/- 10 cm (tussen 3,10 en 3,30)


3,00 m +/- 10 cm (tussen 2,90 en 3,10)

Opmerkingen: • Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +3,10 en +3,30 m. Tussen deze grenzen is er bijna altijd voldoende aanvoer van water mogelijk. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot maximum • Voor het afvoerpeil wordt het huidige winterpeil gehandhaafd. De bergingscapaciteit blijft daarmee behouden • Voor bepaalde functies is een peilopzet wenselijk. Door het relatief lage maaiveld voor de stuw, wordt voorgesteld de huidige peilen te handhaven 6.3.12

Pand 12

Kenmerken gebied Het gebied dient voornamelijk het agrarisch gebruik (circa 70 %). Een deel (circa 15 %) daarvan wordt gevormd door fruitteelt. Langs de randen van het peilvak op Lingeniveau is verspreid enige bebouwing aanwezig. Terrestrische natuur speelt nagenoeg geen rol (1 %). De Linge is in dit pand aangemerkt als SED-water. Vastgestelde peilen Zomerpeil: 2,20 m Winterpeil: 2,00 m Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal: 2,30 m Minimaal: 1,90 m De gehanteerde peilen wijken af van de vastgestelde peilen, omdat in de zomer meer aanvoer gewenst is en in de winter meer afvoer. Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: Peil ten tijde van aanvoer: handhaving van het huidige peil, een peilopzet is wenselijk Peil ten tijde van afvoer: handhaving van het huidige peil, mogelijk een peilverlaging Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het is wenselijk een natuurlijke dynamiek te handhaven.

60\72



Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden bedraagt circa NAP +3,90 m, de drooglegging is circa 1,50 tot 2,00 m. Het theoretisch maximale peil dat met waternood is bepaald bedraagt NAP +2,75 m. Gezien de grote drooglegging en de resultaten van de waternoodberekening is een peilverhoging wenselijk. Voor de bebouwing is de drooglegging voldoende. Peilafweging: In de zomer is meer aanvoer gewenst en in de winter meer afvoer. Vanuit de landbouw is een peilverhoging wenselijk. Voorgesteld wordt het aanvoerpeil met 10 cm te verhogen. Door de aanwezigheid van uiterwaarden heeft lingepand 12 een belangrijke bergingsfunctie. Om voldoende berging te kunnen garanderen, wordt daarom voorgesteld het afvoerpeil gelijk te houden aan het huidige winterpeil. Om een natuurlijke dynamiek te kunnen handhaven, zal rond het afvoerpeil een grotere marge gehanteerd moeten worden. Peilvoorstel: Peil ten tijde van aanvoer:

2,30 m +/- 10 cm (tussen 2,20 en 2,40)


2,00 m +20/-10 cm (tussen 1,90 en 2,20)

Opmerkingen: • Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +2,20 en +2,40 m. Tussen deze grenzen is er in principe altijd voldoende aanvoer van water mogelijk. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot maximum • Voor het afvoerpeil wordt het huidige winterpeil gehandhaafd. De bergingscapaciteit blijft daarmee behouden • Het 10 % laagste maaiveld is circa NAP +2,90 m. Bij de voorgestelde peilen is de drooglegging voor deze gronden circa 0,6 tot 0,9 m 6.3.13

Pand 13

Kenmerken gebied Het gebied dient voornamelijk het agrarisch gebruik (meer dan 50 %). Een derde deel daarvan wordt gevormd door fruitteelt. Langs de randen van het peilvak op Lingeniveau is verspreid enige bebouwing aanwezig. Terrestrische natuur speelt nagenoeg geen rol (0,5 %). De Linge is in dit pand aangemerkt als SED-water. Vastgestelde peilen Zomerpeil: 1,60 m Winterpeil: 1,40 m


61\72


Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal:

1,60 m

Minimaal:

1,40 m

Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: Peil ten tijde van aanvoer: Peil ten tijde van afvoer:

handhaving van het huidige peil handhaving van het huidige peil

Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het is wenselijk een natuurlijke dynamiek te handhaven. Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden bedraagt circa NAP +3,40 m, de drooglegging is circa 2,00 m. Het theoretisch maximale peil dat met waternood is bepaald, bedraagt NAP +2,10 m. Vanuit de drooglegging en de waternoodberekening is een peilverhoging wenselijk. Wel zijn er laag gelegen landbouwgronden aanwezig waar het niet wenselijk is het peil te verhogen. Het 10 % laagste maaiveld is circa NAP +2,25 m. Bij de huidige peilen is de drooglegging voor deze gronden beperkt (circa 0,6 tot 0,8 m). Voor de bebouwing is de drooglegging voldoende. Peilafweging: Er zijn op dit moment geen knelpunten. Een peilverlaging is niet wenselijk vanuit natuur en de KRW. Vanuit de bergingsfunctie is het wenselijk het afvoerpeil gelijk te houden aan het huidige winterpeil. Voorgesteld wordt het huidige peil te handhaven. Peilvoorstel: Peil ten tijde van aanvoer:

1,60 m +/- 10 cm (tussen 1,50 en 1,70)


1,40 m +/- 10 cm (tussen 1,30 en 1,50)

Opmerkingen: • Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +1,50 en +1,70 m. Tussen deze grenzen is er in principe altijd voldoende aanvoer van water mogelijk. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot maximum • Voor het afvoerpeil wordt het huidige winterpeil gehandhaafd. De bergingscapaciteit blijft daarmee behouden

62\72



6.3.14

Pand 14

Kenmerken gebied Het meest benedenstroomse pand heeft een aanzienlijk oppervlak en strekt van Geldermalsen tot aan de uitmonding in de Boven Merwede. Het Kanaal van Steenenhoek behoort hiermee ook tot dit pand. Het gebied dient voornamelijk het agrarisch gebruik (circa 30 %). Een deel (circa 10 %) daarvan wordt gevormd door fruitteelt. Daarnaast speelt terrestrische natuur een belangrijke rol in dit pand (circa 25 %). Een deel van de bebouwing van Geldermalsen, Leerdam en Gorinchem ligt in het peilvak op Lingeniveau. De Linge is in dit pand aangemerkt als SED-water. Tussen Acquoy en Leerdam en nabij Kedichem (Zuider Lingedijk - Diefdijk zuid) maakt het lingepand deel uit van een VHR-gebied. Tussen Acquoy en Leerdam is de Linge ook onderdeel van de ecologische verbindingszone.

Vastgestelde peilen Zomerpeil: 0,80 m Winterpeil: 0,80 m Praktijk peilen (behoudens extremen) Maximaal: 0,90 m Minimaal: 0,80 m Het maximaal gehanteerde peil is hoger dan het vastgestelde peil, omdat vanuit de landbouw meer aanvoer gevraagd wordt. Gewenst vanuit afvoer en aanvoer: Peil ten tijde van aanvoer: verhoging van het huidige peil Peil ten tijde van afvoer: handhaving van het huidige peil Gewenst vanuit natuur/kwaliteit: Het beleid ten aanzien van natuur staat voor het tegengaan van verdere verdroging. Verlaging van de peilen is daarmee vanuit natuur niet gewenst. Het is wenselijk (onder andere van uit de VHR) een natuurlijke dynamiek te handhaven. Vanuit de VHR moet het beheer zich richten op de bescherming van vogels en de instandhouding van de natuurlijke habitats en wilde flora en fauna. De genoemde richtlijnen hebben betrekking op de gebieden Diefdijk-Zuid en Zuider Lingedijk. Hier worden onder andere de kamsalamander, bittervoorn, kleine en grote modderkruiper aangetroffen.


63\72


Gewenst vanuit landbouw/bebouwing: De gemiddelde maaiveldhoogte van landbouwgebieden bedraagt circa NAP +2,70 m, de drooglegging is circa 2,00 m. Gezien de grote drooglegging is een peilverhoging wenselijk. Het theoretisch maximale peil dat met waternood is bepaald, bedraagt echter NAP +0,85 m. Hieruit blijkt dat een peilverhoging niet wenselijk is. Voor de bebouwing is de drooglegging voldoende. Op enkele plaatsen ligt de bebouwing echter dicht bij de Linge. Hier is de drooglegging beperkt. Gewenst vanuit scheepvaart/recreatie: Indien het peil in de Boven Merwede lager is dan NAP +0,75 m is in de Linge geen scheepvaart meer mogelijk. Het Kolffgemaal bij Hardinxveld kan water inlaten, inpompen, uitmalen en spuien. Bij een peil hoger dan NAP +1,2 m bij Asperen (benedenstrooms van de Julianastuw) is scheepvaart ook niet meer mogelijk. Ten behoeve van de doorvaarbaarheid is een peilverlaging niet wenselijk. De inrichting en oeverbeschoeiing langs het meest benedenstrooms gelegen pand is gesteld op een hoogte van NAP +1,05 m. Dit is gebaseerd op een peil van NAP +0,80 m en een toegestane vaarsnelheid van 7,5 km/uur (voor recreatie- en beroepsscheepvaart), hierbij treedt een golfslag van 25 cm op. Bij verhoging van het peil (bij de huidige toegestane vaarsnelheid) kunnen de oevers beschadigd raken als gevolg van golfslag. Een verlaging van de vaarsnelheid kan dit eventueel voorkomen. Een verlaging van circa 7,5 km/uur naar 6 km/uur betekent een vermindering van de golfslag met circa 20 cm. Voor de scheepvaart is een peilverhoging niet wenselijk. Dit geldt met name in de zomer en het najaar wanneer sprake is van relatief veel recreatievaart. Lingepand 14 heeft een zeer belangrijke bergingsfunctie, die niet aangetast mag worden door een eventuele peilverhoging. Vanuit de berging is het daarom niet wenselijk het peil te verhogen. Peilafweging: Er zijn in dit pand diverse aspecten die een peilverandering onwenselijk maken. Zo is vanuit de bergingsfunctie en een deel van de woningbouw een peilverhoging onwenselijk. Een peilverlaging levert problemen op voor de scheepvaart en is niet wenselijk vanuit natuur en de landbouw. Voorgesteld wordt het huidige peil te handhaven, met als aanvulling een marge van 10 cm naar boven in het voorjaar. Dit betekent niet een volledig ‘natuurlijk’ peilbeheer, maar wel een hoger peil in het voorjaar. Met name dit laatste is vanuit ecologisch oogpunt belangrijk. De restrictie is dat er geen sprake is van extreme neerslag in het vooruitzicht of dat er sprake is van een zeer natte periode. In dit geval zal hier op geanticipeerd worden door het peil in te stellen op het streefpeil van +0,80 m, zodat de berging maximaal is. In feite wordt met dit voorstel de huidige situatie geformaliseerd.

64\72



Peilvoorstel: Peil ten tijde van aanvoer: Peil ten tijde van afvoer:

0,80 m + 10 cm (tussen 0,80 en 0,90), niet uitzakken ten behoeve van scheepvaart 0,80 m +/- 10 cm (tussen 0,70 en 0,90)

Ten behoeve van de natuurwaarden zal in het voorjaar tijdelijk het peil verhoogd worden met 10 cm. Het peil zal vervolgens langzaam worden teruggebracht tot het vastgestelde peil. Opmerkingen: • Het streefpeilbesluit dat voor de Linge wordt opgesteld is van een andere aard dan de peilbesluiten die doorgaans worden opgesteld. Voor poldergebieden vormt bijvoorbeeld de drooglegging van landbouwgronden die bediend worden door het oppervlaktewater een belangrijke peiler voor het peilbesluit. Voor de Linge is drooglegging niet van primair belang, maar ligt de nadruk op de waterloop zelf. De aan- en afvoer van water zijn de belangrijkste functies van de Linge. Dit is van invloed op de peilafweging • Aanvoerpeil ligt tussen van NAP +0,80 en +0,90 m. Tussen deze grenzen is er in principe altijd voldoende aanvoer van water mogelijk. Bij extreme watervraag kan peil worden opgezet tot het maximum • Voor het afvoerpeil wordt het huidige winterpeil gehandhaafd. De bergingscapaciteit blijft daarmee behouden • Gezien de lengte van pand 14, is er sprake van een bepaald peilverloop in het pand. Het verloop van het peil is sterk afhankelijk van de situatie. Indien er geen afvoer plaatsvindt, is er in het pand geen verloop in het peil. Bij een (normale) afvoersituatie treden globaal de volgende peilen op: − NAP +0,70 m bij Hardinxveld − NAP +0,80 m bij Gorinchem − NAP +0,90 m bij Geldermalsen Deze peilen gelden alleen tijdens afvoer (spuien en/of pompen). • De natuurlijke dynamiek die wordt ingebracht met de tijdelijke verhoging in het voorjaar, komt ten goede aan de VHR-gebieden en ecologische verbindingszone. Verdere verbetering van deze gebieden en kan bijvoorbeeld bereikt worden met inrichtingsmaatregelen (aanleg natuurvriendelijke oevers). Waar mogelijk wordt dit in diverse projecten meegenomen • Voor het Kanaal van Steenenhoek is een maximum peil van NAP +2,44 m vastgesteld. Rekening houdend met de voorgestelde marges rond de aanvoeren afvoerpeilen, zal dit peil (buiten mogelijke extreme omstandigheden) niet overschreden worden


65\72


•

Een verlaging van het peil kan ongunstig zijn voor archeologische en cultuurhistorische waarden. In pand 14 worden de huidige praktijkpeilen niet gewijzigd en door de peilen strikter te handhaven, zal over het algemeen de peilafwijking en dan met name het uitzakken van de peilen minder aan de orde zijn. Hierdoor zal de situatie niet verslechteren voor archeologische en cultuurhistorische waarden

6.4

Stuwpeilen en verhang

De genoemde streefpeilen gelden als gemiddelde peilen in het midden van het pand in een afvoer- of aanvoersituatie. Als gevolg van natuurlijk verhang binnen een Lingepand zal de waterstand bovenstrooms in het pand hoger en benedenstrooms bij de stuw lager zijn dan het gestelde streefpeil. Uit de huidige meetgegevens blijkt dat het verhang binnen de panden over het algemeen varieert tussen 0 en 10 cm. Bij pand 14 zal het peilverloop binnen het pand anders zijn dan bij de andere panden. Bij een wateraanvoersituatie wordt de hoeveelheid in te laten water er op gestuurd dat er geen water meer over de laatste stuw wegstroomt. Dit betekent voor pand 14 dat er geen water wordt uitgelaten. Het peil is dan in het hele pand gelijk, er is geen verhang in deze situatie. Bij een waterafvoersituatie is er wel sprake van een verhang. Door de lengte van het pand is het peilverschil tussen bovenstrooms en benedenstrooms groter dan bij de andere panden. In een normale afvoersituatie bedraagt dit peil ongeveer 20 cm. Dit betekent dat het benedenstroomse peil 10 cm onder streefpeil (NAP +0,70 m) ligt en het bovenstroomse peil 10 cm boven streefpeil (NAP +0,90 m). In de huidige situatie worden bij een peil van NAP +13 m of hoger bij Lobith de stuwen Krakkedel, Karbruggen, Kraaienstraat en Rijksweg op zomerpeil gezet in verband met het tegengaan van kwel. Voorgesteld wordt deze maatregel te handhaven bij het nieuwe streefpeilbesluit en bij het genoemde peil bij Lobith de stuwen op aanvoerpeil in te stellen.

66\72



7 Effecten en gevolgen Verandering van het peil kan effecten hebben op de omgeving. In het volgende hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van de mogelijke effecten. De effecten zijn over het algemeen moeilijk te kwantificeren. De beschrijving van de effecten heeft een indicatief karakter.

7.1

Effecten op de omgeving

In de onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de panden waar een wijziging in het te hanteren peil is voorgesteld. Hierin is naast het peil ook de verandering van de berging weergegeven.

Tabel 7.1 Panden met peilwijziging

Pand

Zomerpeil

Winterpeil

Aanvoerpeil

Afvoerpeil

Verandering berging

1

9,20

9,00

9,10

8,90

+ 6.000

4

8,10

7,90

8,20

8,00

-4.000

10

3,95

3,75

3,90

3,70

+30.000

12

2,20

2,00

2,30

2,00

0

Gezien de beperkte wijziging van de peilen (maximaal 10 cm stijging of daling) zal de verandering van kwel of wegzijging in de omgeving van de Lingepanden en peilgebieden op Lingeniveau beperkt zijn. Naar verwachting is de verandering niet duidelijk merkbaar. De extra kwel die mogelijk optreedt bij bijvoorbeeld hoge rivierstanden is op te vangen door tijdelijk het peil op te zetten. De verandering van het peil heeft ook invloed op de berging. In tabel 7.1 blijkt dat de totale berging met circa 32.000 m3 toeneemt. Deze bergingstoename moet gezien worden als een indicatie. De effecten van verandering van het grondwaterregime is voor landbouw meegenomen in de doelrealisaties die met Waternood zijn bepaald. Bij het vaststellen van de peilen is zoveel mogelijk getracht de situatie te verbeteren.


67\72


Bij een verhoging van het peil hoort een verhoging van de grondwaterstand. Voor natuurwaarden heeft dit positieve gevolgen. Terretrische natuur speelt nu een relatief kleine rol in grote delen van de Linge (uitgezonderd het benedenstroomse deel), bij een verlaging van het peil zal daarom de negatieve beïnvloeding van natuur beperkt zijn. Het verhogen van de peilen is afhankelijk van de mogelijkheid voor wateraanvoer. Door het nieuwe inlaatgemaal Pannerling vormt dit bij de voorgestelde veranderingen naar verwachting geen probleem. Ook zullen de beperkte peilverhogingen geen negatieve gevolgen hebben voor de opvoerhoogte van gemalen en drempelhoogten voor overstorten. In de bovenstrooms gelegen panden (met name pand 1) wijken de huidige praktijkpeilen af van de vastgestelde winterpeilen. Indien getracht wordt het voorgestelde afvoerpeil in de winter te handhaven, zal er ’s winters meer water moeten worden ingelaten. Om de streefpeilen te kunnen handhaven, dient ten behoeve van Lingepand 3 een stuw te worden geautomatiseerd. Het automatiseren van deze stuw is reeds voorzien in het plan “Automatiseren stuwen en gemalen”. Ten behoeve van Lingepand 4 is er een inlaatvoorziening nodig om het geïsoleerde peilvak te voorzien van water. Deze voorziening wordt reeds meegenomen in de ruilverkaveling Over-Betuwe. De kosten van deze maatregelen zullen niet apart op het project streefpeilbesluit de Linge drukken en zijn derhalve niet opgenomen. Verlaging van het peil brengt een grondwaterstandsverlaging met zich mee. Dit kan nadelig zijn voor archeologische, cultuurhistorische waarden en terrestrische natuur. De maximale peilverlaging is 10 cm. Door de peilen echter strikter te handhaven, zal over het algemeen de peilafwijking en dan met name het uitzakken van de peilen in de winter minder aan de orde zijn. Hierdoor zal een kleine gemiddelde verlaging de situatie niet verslechteren voor archeologische en cultuurhistorische waarden en terretrische natuurwaarden. Door het inbrengen van een natuurlijkere dynamiek rondom de in te stellen peilen wordt tegemoet gekomen aan aquatische natuurwaarden. Er blijft voldoende waterdiepte zodat dat de kwaliteit niet verslechtert.

7.2

Conclusie

Over het algemeen kan gesteld worden dat de voorgestelde peilveranderingen beperkt zijn. In twee panden gaat het peil omhoog met maximaal 10 cm en in twee panden is een lichte peilverlaging voorgesteld. De wijzigingen zijn relatief beperkt en de mogelijk negatieve effecten zijn zoals omschreven naar verwachting gering.

68\72



Als gekeken wordt naar de beleidsdoelen die gesteld zijn, kan geconcludeerd worden dat waar mogelijk getracht is de situatie te verbeteren. Het huidige landgebruik is echter leidend geweest bij het opstellen van het peilbesluit. Wat betreft de beleidsdoelen kan gesteld worden dat de bergingsfunctie behouden blijft en zelfs toeneemt (WB21). Met betrekking tot de KRW blijkt dat de Linge niet volledig voldoet aan de toegekende typering. Plaatselijk, bijvoorbeeld bij natuurvriendelijke oevers, voldoet het beeld wel aan de gestelde referentie. Wat betreft de natuurdoelen die door de provincie zijn toegekend aan de Linge en het omliggende gebied, geldt dat deze over het algemeen een verhoging van het peil wensen. Een peilverhoging wordt slechts in enkele gevallen gerealiseerd. Mogelijk zijn de toegekende natuurdoelen bij behoud van de huidige situatie te ambitieus voor realisatie.


69\72


70\72



8 Peilvoorstel In hoofdstuk 6 is een peilafweging gemaakt. Vervolgens is in hoofdstuk 7 ingegaan op de mogelijke gevolgen van peilveranderingen. In dit hoofdstuk volgt een conclusie en worden aanbevelingen gegeven voor de invulling van het peilbesluit.

8.1

Peilen

De genoemde effecten en gevolgen leiden niet tot een aanpassing van de peilvoorstellen. In onderstaand overzicht is daarom een samenvatting gegeven van de voorgestelde peilen. Bij vier panden wijken de voorgestelde peilen af van de huidige vastgestelde peilen.

Tabel 8.1 Peilvoorstel per pand

Pand

Huidig zomerpeil

Huidig winterpeil

Voorgesteld

Voorgesteld

aanvoerpeil

afvoerpeil

1

9,20

9,00

9,10

8,90

2

8,70

8,40

8,70

8,40

3

8,20

8,00

8,20

8,00

4

8,10

7,90

8,20

8,00

Peilvak grenzend aan pand 4* 8,10

7,90

8,00

7,80

5

7,40

7,20

7,40

7,20

6

6,80

6,60

6,80

6,60

7

5,95

5,75

5,95

5,75

8

5,70

5,50

5,70

5,50

9

4,80

4,60

4,80

4,60

10

3,95

3,75

3,90

3,70

11

3,20

3,00

3,20

3,00

12

2,20

2,00

2,30

2,00

13

1,60

1,40

1,60

1,40

14

0,80

0,80

0,80

0,80

* Deze gronden staan in de huidige situatie in open verbinding met de Linge en hebben het zelfde peil. Verhoging van het Lingepeil is ongunstig voor deze gronden, zodat er voor gekozen dit als geïsoleerd peilvak aan te wijzen.


71\72


8.2

Aanbevelingen

Met de voorgestelde peilen wordt zoveel mogelijk tegemoet gekomen aan de wensen van de belanghebbenden en de diverse functies in het gebied. Na vaststelling van het streefpeilbesluit moeten de peilen en de bijbehorende marges goed gecommuniceerd worden met de peilbeheerders. Zo kan optimaal invulling worden gegeven aan de wensen. Ook op een andere manier dan een peilwijziging kan tegemoet gekomen worden aan de diverse functies. Zo is het aanleggen van natuurvriendelijke oevers bijvoorbeeld een goede maatregel om te komen tot een hogere natuurwaarde. Andere maatregelen ter verbetering van de aquatische natuur zijn verbetering van de vispasseerbaarheid van stuwen, het aanpassen van het profiel, het verlagen van de vaarsnelheid en het verbeteren van de waterkwaliteit door bijvoorbeeld saneren, afkoppelen en voorzuiveren. Dergelijke maatregelen worden door het waterschap zo mogelijk meegenomen bij de uitvoering diverse projecten.

8.3

Monitoren

Aanbevolen wordt na vaststelling van de streefpeilen een monitoringsprogramma op te stellen. In een dergelijk programma moet aandacht worden besteed aan de gronden oppervlaktewaterpeilen en natuurwaarden (met name aquatisch in verband met de KRW-richtlijn). De verzamelde gegevens zullen samen met gegevens over neerslag en rivierstanden geanalyseerd moeten worden. Regelmatig zal getoetst moeten worden in hoeverre de peilen binnen de gestelde marges blijven en hoe vaak en wanneer de peilen op of rondom respectievelijk het aan- en afvoerpeil staan. Wat betreft de overgang tussen aanvoeren afvoerpeil zal dit in grote lijnen overeenkomen met de seizoensovergang naar zomer en winter. Hierin speelt het heersende weerbeeld en zeker ook de weersverwachting een belangrijke rol.

72\72


Bijlage

1

Watersysteem van de Linge

Vianen Bonte Morgen Drielandenpunt

Culemborg

Am

st e

Maurikse Wetering

rd am

-R

ijn

Ka

na al

Van Beuningengemaal10

Leerdam Asperen

14

Beesd

11

13 Geldermalsen 13

12 12

11

Inu nd atiek

Tiel

Kuijkgemaal Heteren

Lienden

10 Prins Bernhard

Kesteren Opheusden8

9

9 Ochten

8 Dodewaard

7

7 Zetten

6

6

Arnhem

5

5 Elst (Gld)

Huissen

4 4

3 3

Bemmel

Gemaal Tiel

2 2

1

Pannerling - Doornenburg

1

Gendt

anaal

Giessenburg Gorinchem

Kolffgemaal

stuwen in Linge gemalen

woonkernen 11

Lingepanden met nr., uiterwaarden en Lingelandjes Vijfheerenlanden Tielerwaarden Over-Betuwe Lek en Linge

Neder-Betuwe

Stuwen in de Linge 1. Krakkedel 2. Kraaienstraat 3. Karbruggen 4. Rijksweg 5. Hollanderbroek 6. Muskushouw 7. Aftakking 8. Opheusden 9. Pottum 10. Sifon ARK 11. Thedingsweerd 12. Pijpekast 13. Julianastuw

0

5

Opdrachtgever

10 Kilometers

Schaal

Status

1:225000

Waterschap Rivierenland Project

A3

Projectnummer

Datum 20/01/06

Tekeningnummer

Streefpeilbesluit de Linge Onderdeel

Watersysteem Linge

DEFINITIEF

Formaat

Getek. TER Gec.

AHN

4405268

1

Postbus 133 7400 AC Deventer Telefoon (0570) 69 99 11 Fax (0570) 69 96 66

TER 20/01/2006 08:29 4405268_10010.MXD

Bijlage

2

Waterhuishoudkundige functie Linge

Bergingsfunctie van de Linge De Linge heeft vanuit waterhuishoudkundig oogpunt twee functies: 1. De afvoer en berging van water uit het regionale watersysteem De Linge heeft een functie van afvoer en berging van water uit het regionale watersysteem va de Betuwe, de Tieler- en Culemborgerwaarden en de Vijfheerenlanden. Wat betreft de afvoer van water uit het regionale systeem heeft het water uit het Merwedekanaal (de Vijfheerenlanden), dat loost op de Linge (c.q. het Kanaal van Steenenhoek) voorrang. Dit komt omdat de kade van het Merwedekanaal op circa +1,75 m NAP ligt. Hierdoor mag het Merwedekanaal niet boven NAP +1,26 m stijgen (dit is vastgelegd in een waterakkoord uit 1819, dat vernieuwd is in 1946). Als het peil van NAP +1,26 m wordt bereikt, dan worden de Gorkumse kanaalsluizen (GKS) gesloten of geknepen, waardoor de waterafvoer van de Linge uit de Tieler en Culemborger Waarden en de Betuwe wordt beperkt. In dat geval fungeren de uiterwaarden van de Linge als berging. Deze bergingsfunctie speelt met name in de twee meest benedenstrooms gelegen panden. Normaal gesproken probeert men in dat geval het peil van de Linge niet hoog te laten oplopen, omdat anders de gemalen die vanuit de Tieler- en Culemborgerwaarden op de Linge lozen een te grote opvoerhoogte moeten overbruggen. Vanaf NAP +1,4 m wordt deze opvoerhoogte beperkt. Andere reden is dat Geldermalsen gedeeltelijk in de Linge-uiterwaarden ligt, alsmede de wijk Varseveld van Leerdam. Als de Linge verder stijgt, inunderen ook delen van het Rijswijkse veld. Maar het is zeker niet uitgesloten dat de Lingepeilen inderdaad hoog oplopen, zeker als de GKS moeten sluiten, in verband met het peil van het Merwedekanaal. Daarnaast speelt ook mee dat als het Kolffgemaal bij Hardinxveld uitvalt op een hoger niveau op de Merwede dient te worden geloosd, wat weer consequenties kan hebben voor het peil van het Merwedekanaal en de Linge. Voor het Kanaal van Steenenhoek geldt een maximum peil van NAP +2,44 m.

Een Maatgevend Hoogwater met betrekking tot de regionale functie van de Linge is dus moeilijk te geven. In de vergunningverlening van het waterschap wordt het zogeheten Lingecompensatiebeleid toegepast. Deze beleidsregel houdt in dat elke vorm van ruimtebeslag in de Linge-uiterwaarden die beneden de NAP +4,00 m berging aan de Linge onttrekt, dient te worden gecompenseerd tussen de NAP +1,00 m en NAP +4,00 m. Deze 4 m is gekozen omdat de Noorderlingedijk van NAP +5 m bij Geldermalsen tot NAP +4 m bij Asperen loopt (bovenstrooms van de Diefdijk). De Zuiderlingedijk loopt van NAP +5 m in Tiel tot NAP +4,5 m bij de Diefdijk. Benedenstrooms van de Diefdijk is de Zuiderlingedijk gedeeltelijk lager (NAP +3,50 m NAP), omdat deze dijk slechts een relatief klein gebied beschermd dat is ingeklemd tussen de Diefdijk en de Linge. De Noorderlingedijk is hier 5 m hoog omdat hier de veiligheid van heel de Vijfheerenlanden in het geding is. De minimale hoogte van de Lingedijken bovenstrooms van de Diefdijk is dus + 4 m NAP en daar is het compensatiebeleid op gebaseerd.

2. Deïnundatie van water na een dijkdoorbraak in dijkring 43 De Linge heeft tevens een functie voor het afvoeren van water na een dijkdoorbraak in dijkring 43 (tussen Rijn en Waal, Diefdijk en Pannerdensch kanaal). Vanaf een inundatieniveau van NAP +3 m krijgt de Linge een deïnundatie-functie, maar de Linge kan ook eerder worden ingezet (rapportage “De Lingewerken, een waterstaatkundige noodzaak, februari 1990”). De Linge heeft namelijk ook een functie voor de afvoer van water bij een beperkte dijkdoorbraak in het gebied dat wordt omsloten door het Amsterdams Rijnkanaal, de Zuiderlingedijk en de Aalsdijk. De Zuiderlingedijk, de Aalsdijk en de Noorderlingedijk vormen dan samen een soort trechter waardoor water wordt afgevoerd en die de Tieler- en de Culemborgerwaarden beschermen.

Bijlage

3

Beleidskaarten

• •

Functiekaart WHP3 (Gelderland) Uitsnede plankaart streekplan Zuid-Holland Oost

Vianen Culemborg

Leerdam Asperen Giessenburg

Beesd

Geldermalsen

Am

ste

rd am

-R

ijn

Lienden Ka

na al

Heteren KesterenOpheusden Ochten

Arnhem Huissen

Zetten

Elst (Gld)

Dodewaard

Bemmel

Tiel

Inu nd atiek

an aal

Gendt

Gorinchem

Linge Lingepanden woonkernen Functie II - natte landnatuur Functie IIb - beschermingszone natte landnatuur Functie III - HEN/SED-bronnen, wielen, kolken en vennen hensedven hensedwielkolk Functie III - HEN/SED-wateren Functie III - HEN/SED plassen/slotenstelsels Functie IIIb - beschermingszone HEN-wateren Functie IV2 - waardevolle weidevogelgebieden Functie VI-VII - (zoekgebied) waterberging Functie VIII - grondwaterbeschermingsgebieden Functie IX - beschermingszone opp.water t.b.v. drinkwater Functie X - zwemwater Functie XI - beroepsscheepvaart Natte ecologische verbindingszones

0

5

Opdrachtgever

10 Kilometers

Schaal

Status

1:325000

Waterschap Rivierenland Project

A4

Projectnummer

Datum 20/01/06

Tekeningnummer

Streefpeilbesluit de Linge Onderdeel

Functies WHP3

DEFINITIEF

Formaat

Getek. TER Gec.

AHN

4405268

2

Postbus 133 7400 AC Deventer Telefoon (0570) 69 99 11 Fax (0570) 69 96 66

TER 20/01/2006 08:25 4405268_10031.MXD

Plankaart streekplan Zuid-Holland Oost

Bijlage

4

Invloed peilverandering op berging

Tabel B4.1 Indicatie bergingsafname bij peilstijging

Pand

3

Verlies berging bij 10 cm peilstijging (m )

1

6.000

2

8.000

3

13.500

4

6.000

5

7.000

6

11.000

7

17.000

8

16.000

9

11.000

10

61.000

11

31.000

12

36.000

13

17.000

14

466.000

Bijlage

5

Optimale en huidige grondwaterstand voor de landbouw

Tabel B5.1 Optimale en huidige grondwaterstand voor landbouw PAND 1

Optimale GHG ( m -mv) 49

Optimale GLG ( m -mv) 99

huidige GHG (m -mv) 92

huidige GLG (m -mv) 165

2

51

95

110

180

3

56

100

76

153

4

52

88

59

139

5

66

104

101

172

6

44

77

42

121

7

47

85

49

132

8

50

86

44

140

9

50

91

58

137

10

46

79

40

106

11

53

104

102

174

12

54

98

107

177

13

60

107

108

179

14

49

92

56

125

Bijlage

6

Terrestrische natuur

Methode terrestrische natuur De volgende methode (zie tevens figuur B6.1), op basis van de module ‘Hydrologische Randvoorwaarden Natuur’ uit het Waternood instrumentarium, is gehanteerd om het natuurdoeltype te bepalen waarop het (grond)waterpeil wordt afgestemd per pand: • Per pand is het areaal bepaald waaraan een natuurdoeltype is toegekend • •

• • •

Het percentage van de verschillende natuurdoeltypen is bepaald ten opzichte van het areaal waaraan een natuurdoeltype is toegekend (per pand) Wanneer een verzameling van natuurdoeltypen bekend is binnen een begrensd areaal, is gekozen voor het natuurdoeltype dat het meest voorkomt binnen dit areaal, als zijnde representatief voor het gehele areaal De natuurdoeltypen zijn ‘gestapeld’ van het natste naar het droogste type Per natuurdoeltype is het percentage aangegeven van het totale areaal van een pand waaraan natuurdoeltypen zijn toegekend Wanneer de grens van 25 % van het totale areaal (per pand) waaraan natuurdoeltypen zijn toegekend, is bereikt als de oppervlaktes van nat naar droog worden opgeteld, dan is dit het meest representatieve natuurdoeltype

B 25% C 25%

A 75%

B 45%

B 15% A 30%

A B

A 30%

C

C 55 %

100% 90% 80% 70% 60%

B

A

50% 40% 30% 20% 10% 0%

A C

Figuur B6.1 Stappen bepaling representatief natuurdoeltype

De beschreven methode is gebaseerd op een conceptnotitie die de provincie Gelderland heeft opgesteld (Nadere toelichting toepassing GGOR-kader met betrekking tot natuurdoelen, de heer M. Rijken, 19/12/2005). In onderstaande tabellen zijn de resultaten weergegeven voor een situatie waarin terrestische biotopen representatief zijn (tabel B6.2).

Tabel B6.2 Representatieve natuurdoeltypen terrestische typen

Pand

Representatief Omschrijving representatief natuurdoeltype

Gewenste GVG

natuurdoeltype

(m -mv)

1

3.53

Zoom, mantel en droog struweel van het rivieren- en zeekleigebied

0,66

2

3.53


0,66

3

3.53


0,66

4

3.32

Nat, matig voedselrijk grasland

0,05 tot 0,32

5

3.32


0,05 tot 0,32

6

3,32


0,05 tot 0,32

7

3.32


0,05 tot 0,32

8

3.53


0,66

9

3.32


0,05 tot 0,32

10

3.53

zoom, mantel en droog struweel van het rivieren- en zeekleigebied

0,66

11

3.32


0,05 tot 0,32

12

3.32


0,05 tot 0,32

13

3.53


0,66

14

3.32


0,05 tot 0,32

Bijlage

7

Peilenkaart

Toelichting streefpeilbesluit de Linge

Recommend Documents