Symposium Zorg en onderwijs
Annemarie Tadema 8 april 2008
Aanleiding onderzoek Burgerschapsparadigma: participeren in de
samenleving KDC: segregatie Onderwijs: integratie/ inclusie Wet op de leerlinggebonden financiering (LGF): alle kinderen hebben recht op onderwijs Bij kinderen met EVMB: cluster 3 scholen
Aanleiding onderzoek Complexe en heterogene groep kinderen Scholen hebben geen ervaring met deze
groep Er is veel kennis nodig over het kind Weten hoe je kennis kan toepassen in het
handelen
Opdracht van ministerie OC&W Kennis nodig op viertal terreinen Kindkenmerken Curriculumontwikkeling Deskundigheidsbevordering Randvoorwaarden Onderzoek RUG Beschrijven kindkenmerken Ontwikkelen van een curriculum
Doel onderzoek Ontwikkelen van een vragenlijst waarmee
kindkenmerken kunnen worden beschreven Ontwikkelen en implementeren van een
curriculum Evalueren van het beleid
Deelonderzoek 1: kindkenmerken Waarom is een nieuw instrument nodig? Kennis nodig over kind Onderwijs vraagt andere benadering dan KDC Bestaande instrumenten voldoen niet
Problemen norm-referenced instrumenten Vraagt motorische vaardigheden Kleine ontwikkelstapjes niet vast te stellen Weinig aanknopingspunten voor onderwijs Niet valide Problemen criterium-referenced instrumenten Zegt niks over motivatie en individuele behoeften van het kind Functionaliteit/ passendheid niet gewaarborgd
Ontwikkeling lijst Specifiek voor kinderen met EVMB Vaardigheden Orientatie op omgeving Openstaan voor contacten Meedoen in de groep Kader gekozen International Classification of Functioning Health and Disabilities (ICF)
Functies Activiteiten Participatie
Doel: vaststellen van een ondersteuningsprofiel
Ontwikkeling lijst Kruislijst voor leerkracht/ begeleider Functies/ participatie Altijd/ helemaal van toepassing Soms/ beetje van toepassing Niet Activiteiten Zelfstandig Met ondersteuning (fysiek, verbaal, hulpmiddel) Zelfs niet met ondersteuning
Ontwikkeling vragenlijst pilot Betrouwbaarheidsonderzoek (n=129) Interne consistentie: hoog Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid: voldoende Factoranalyse: welke items hangen samen? Elf factoren: 4 functies, 3 activiteiten, 4
participatie Expertraadpleging Naamgeving factoren Grootste gemene deler
Voorbeeld beschrijving Actieve gerichtheid op de omgeving;
mogelijkheden om gebeurtenissen, beelden en geluiden uit de omgeving te herkennen en hierop te kunnen reageren. Items: Het kind is zich bewust van de mensen om zich
heen Het kind herkent dagelijks terugkerende activiteiten
Ontwikkeling lijst Ondersteuningsprofiel Per item: score van 0,1,2 Alle itemscores binnen factor: ruwe factorscore Ruwe factorscore omzetten in kwartielscore Kwartielscore Sterk Redelijk sterk Matig Zwak Kijken naar kwartielscores Kijken naar itemscores Kijken naar soort ondersteuning
Ontwikkeling lijst Ondersteuningsprofiel
Maken van beschrijving
Ontwikkeling lijst kindkenmerken Validiteit 30 lijsten ingevuld door leerkracht/ begeleider Ondersteuningsprofiel opgesteld door
onderzoeker Interview met leerkracht/ begeleider Herkenning van kind in profiel Resultaat Leerkrachten/ begeleiders herkennen kind over
het algemeen goed in het profiel
conclusie Er is een betrouwbaar en valide instrument
ontwikkeld Maar: Verklaart niet alle variantie tussen kinderen Ook andere factoren moeten in kaart gebracht
worden Ook anderen dan leerkracht bevragen, bijvoorbeeld ouders Daartoe: Tweetal andere instrumenten ontwikkeld binnen het onderzoek: lijst kindkenmerken II en LAS
Curriculumontwikkeling Verschillende benaderingen voor
curriculumontwikkeling te vinden Uitgaan van normale ontwikkeling Uitgaan van behoeften/ vraag van het
kind Uitgaan van schoolse vakken
curriculumontwikkeling In onderzoek: curriculum gebaseerd
op opvoedingsprogramma (Vlaskamp) Landelijke werkgroep:
ontwikkelingslijnen Samen: De Vijfwijzer
Inhoud: curriculum Uitgangspunten Optimale ontplooiing ontwikkelingsmogelijkheden Ontwikkelingsstimulering, therapie en verzorging Relatie leerkracht/ leerling Individuele verwachtingen Realistisch Functioneel Samenwerking met allen die bij het kind betrokken
zijn
Inhoud curriculum Aanleren van vaardigheden Verbreding van bestaande vaardigheden Afname van noodzakelijke ondersteuning Voorkomen van achteruitgang Vergroten van participatiemogelijkheden
Inhoud curriculum Stappen Inventarisatie Bepalen verwachtingen Bepalen doelen Uitvoering
Implementatie curriculum Ontwikkeling Pilot in drie situaties Implementatie Drie scholen- vijf leerlingen per school Cursus Gebruik gedurende een schooljaar survey Landelijk onderzoek Gebruik vijfwijzer
Implementatie: vervolg Resultaten Verschillen tussen scholen zijn heel groot Hoe groter de afwijking van het programma, hoe slechter de behaalde resultaten Implementatiestrategie speelt belangrijke rol Motivatie is belangrijk Samenwerking is belangrijk Opstellen doelen is moeilijk
survey Resultaten survey Ad hoc gebruik van Vijfwijzer Weinig gebruik van assessment Kunnen niet veel met
ontwikkelingslijnen
Doel van het onderzoek: Drie jaar na invoering: welke kinderen met welke kenmerken bevinden zich op welke plek (hetzij KDC, hetzij school)?
onderzoeksgroep Cluster 3 scholen 94 lijsten 44 meisjes 50 jongens gem. leeftijd: 11.8 jaar
Kinderdagcentra 104 lijsten 51 meisjes 53 jongens gem. leeftijd: 9.5 jaar
Methode Clusteranalyse: zoekt naar overeenkomstige profielen bij individuen aan de hand van scores op een x aantal variabelen. Uit deze analyse komen 4 clusters naar voren. Elk cluster bestaat uit groep kinderen met soortgelijke profielen
clusters Cluster 1: redelijk veel functionele mogelijkheden,
bezitten verschillende vaardigheden om taakgerichte en motorische activiteiten uit te voeren. Uiten ven gevoelens en reageren op anderen vinden kinderen in dit cluster moeilijk. Wanneer initiatief vanuit leerkracht/ begeleider komt, lukt deelnemen aan groepsactiviteiten redelijk
Cluster 2 Kinderen hebben redelijk aantal functionele
mogelijkheden, reageren op dingen in hun omgeving, redelijke orientatie op omegving, actieve participatie in groepsactiviteiten. Zwak in motorische en taakgerichte activiteiten, lage spierspanning, hulp bij eten, drinken, verzorging. Basale communicatieve vaardigheden.
Cluster 3 Veel mogelijkheden tot orientatie op omgeving,
redelijke tot hoge deelname aan groepsactiviteiten, kunnen veel taakgerichte en motorische activiteiten uitvoeren, relatief veel mogelijkheden tot communicatie
Cluster 4 Weinig functionele mogelijkheden, weinig
orientatiemogelijkheden op omgeving moeite met participeren in groep relatief weinig activiteiten die ze kunnen uitvoeren. Wel wenige mogelijkheden tot het uiten van gevoelens staan open voor lichamelijk contact
Bijkomende problematiek in de clusters
Cluster 1 50%
School KDC 50% ASS 38.9% Epilepsie 36.1% Visusbep. 26.4% Non-amb. 1.4 % semi- amb. 9.7% Sondevoeding 0% (klok)zindelijk 33.3%
Cluster 2 31.6% 68.4% 5.3% 47.4% 60.5% 47.4% 36.8% 21% 5.3%
Cluster 3Cluster 4 67.9% 32.1% 68.6% 22.6% 22.6% 35.9% 5.7% 5.7% 0% 14.3% 58.5% 2.9%
31.4% 8.6% 62.9% 71.4% 68.6% 14.3%
Conclusie Kinderen op cluster 3 scholen hebben relatief weinig
bijkomende problemen Kinderen met epilepsie, ernstige motorische beperkingen, en voedingsproblemen zitten relatief vaak op KDC’s Bepaalde groepen kinderen lijken nog steeds minder
gemakkelijk toegang te hebben tot onderwijs
discussiepunten Lijst kindkenmerken: Meer kennis nodig, over meer onderwerpen Scholen moeten assessment vaker inzetten Curriculum: Invoering is niet eenvoudig Meer vaardigheid opdoen met stellen doelen Twee benaderingen werken verwarrend Beleid Kinderen met specifieke problemen zitten nog niet op school Beleid is tweeslachtig samenwerkingschool/kdc zou insteek kunnen zijn
