Successieplanning via levensverzekering en huwelijkscontract Brussel, 23 oktober 2010
Inhoud
Agenda 1. Successieplanning via levensverzekering 2. Belang huwelijkscontract
Instrumenten Instrumenten tot successieplanning
–
–
Met effect bij overlijden Testamenten Huwelijkscontracten Samenlevingscontracten – Aanwas Levensverzekering Met effect bij leven Schenkingen (handgift/bankgift) – Met controlebehoud, via • Vruchtgebruik • Burgerlijke maatschap of vennootschapstructuur • Belgische Private Stichting • Levensverzekering
4
RUYSSEVELDT
A. Levensverzekering Wat is een levensverzekering?
–
= persoonsverzekering, waarbij het zich voordoen van het verzekerd voorval alleen afhankelijk is van de menselijke levensduur.
Wie zijn de partijen? 1. 2. 3.
Verzekeringnemer = persoon die de verzekering sluit Verzekerde = persoon op wiens hoofd het zich voordoen van de verzekerde gebeurtenis berust Begunstigde = persoon aan wie de uitkering toekomt „begunstigde bij leven‟ = uitkering bij het in leven zijn van de verzekerde op een bepaalde datum „begunstigde bij overlijden‟ = uitkering bij het overlijden van de verzekerde vóór die datum
5
RUYSSEVELDT
A. Levensverzekering
Successieplanning via levensverzekering 1. Horizontale planning 2. Verticale planning
6
RUYSSEVELDT
1. Horizontale planning
Inhoud Planning naar echtgenoten, samenwonende of levenspartners – Plannen zonder levensverzekering
Verschillende situatie voor echtgenoot, samenwonende partner
– Plannen met levensverzekering
7
RUYSSEVELDT
Horizontale planning
Plannen zonder levensverzekering
Echtgenoot erft vruchtgebruik op financiële rekening van de overledene – In samenloop met kinderen of andere erfgenamen – Plaatsing gelden overledene op rekening van overlevende echtgenote – Risico: 2x successierechten – Oplossingen Na overlijden: rekening in onverdeeldheid, omzetting vruchtgebruik Anticiperen: testament, tontine levensverzekeringspolis
8
RUYSSEVELDT
Horizontale planning
Plannen zonder levensverzekering
Samenwonende partner heeft zelfs geen wettelijk erfrecht op financiële tegoeden – Wel vruchtgebruik op gezinswoning en huisraad voor de wettelijk samenwonende partner – In samenloop met kinderen of andere erfgenamen – Oplossingen Anticiperen: – Testament
– Tontine in levensverzekeringspolis
9
RUYSSEVELDT
Horizontale planning
Plannen via levensverzekering – Contract waarbij verzekeringnemer (man) met de verzekeringsmaatschappij contract (polis) sluit en waarbij man op eigen hoofd een voordeel bedingt in „t voordeel van zijn partner (vrouw) Echtgenote, partner = begunstigde en hoeft niet in het contract tussen te komen – en zal bij overlijden man het kapitaal opstrijken. De echtgenote, partner zal overigens haar recht op de geldsom ontlenen aan een contract en niet aan de nalatenschap van haar man. Echtgenote krijgt dan ook de volle eigendom en niet het vruchtgebruik.
Verfijning via tontine techniek
10
RUYSSEVELDT
Horizontale planning
Suggesties via enkele toepassingen Tussen echtgenoten met gemeenschap Type AAB – zuivere polis
A A B
Man: verzekeringnemer Man: verzekerde Vrouw : begunstigde – bij overlijden
– Bij overlijden A: uitkering
Slechts voor de helft belastbaar
– Bij vooroverlijden B?
Geen uitkering – geen taxatie
11
RUYSSEVELDT
Horizontale planning
Suggesties via enkele toepassingen (vervolg) Tussen echtgenoten met gemeenschap Type AAAB – gemengde polis Partijen Polis 1 Polis 2 Verzekeringnemer A B Verzekerde A B Begunstigde bij leven A B Begunstigde bij overlijden B A Quid indien A overlijdt – polis 1 ? B betaalt successierechten op de helft Quid indien B vooroverlijdt – polis 1 ? Afkoopwaarde polis voor de helft belast (circulaire 31 juli 2006)
– –
12
RUYSSEVELDT
Horizontale planning
Suggesties via enkele toepassingen (vervolg) Tussen echtgenoten met zuivere scheiding van goederen Type AAAB – gemengde polis Partijen Polis 1 Polis 2 Verzekeringnemer A B Verzekerde A B Begunstigde bij leven A B Begunstigde bij overlijden B A Quid indien A overlijdt – polis 1? B betaalt successierechten op de totaliteit Quid indien B vooroverlijdt – polis 1? Geen uitkering – geen taxatie
– –
13
RUYSSEVELDT
Horizontale planning
Suggesties via enkele toepassingen (vervolg) Tussen echtgenoten met zuivere scheiding van goederen Type ABC – polis – – – – –
Partijen Polis Verzekeringnemers A+B Verzekerden A+B Begunstigde bij overlijden C (nalatenschap) Quid indien A of B overlijdt? Geen uitkering – Polis blijft – geen successierechten – Quid indien langstlevende (A of B) overlijdt? Successierechten in hoofde van C (nalatenschap of testament)
14
RUYSSEVELDT
Horizontale planning
Suggesties via enkele toepassingen (vervolg) Tussen samenwonende partners of echtgenoten met zuivere scheiding van goederen Type ABA – polis – – – – – –
Partijen Verzekeringnemers: Verzekerden: Begunstigde bij overlijden A: Begunstigde bij overlijden B: Quid indien A of B overlijdt?
Polis A+B A+B B A
Uitkering – „ten bezwarende titel‟ – geen successierechten
15
RUYSSEVELDT
Horizontale planning
Suggesties via enkele toepassingen (vervolg)
Toelichting vorige slides (vervolg) – Samenvoeging 2 verzekeringen, die elke verzekeringnemer in zijn eigen voordeel heeft gesloten – = overeenkomst „ten bezwarende titel‟ – Voorwaarden Gelijke leeftijdsverwachtingen voor beide verzekeringnemers Niet voor goederen uit de huwgemeenschap – Gevolgen Geen successierecht Geen erfrechtelijke regels inzake inbreng of inkorting
16
RUYSSEVELDT
2. Verticale planning
Inhoud Planning naar afstammelingen (kinderen, kleinkinderen, of andere erfgenamen (neven, nichten, …) – Planning naar kleinkinderen zonder polis – Planning naar kleinkinderen met polis – Planning naar afstammelingen of andere erfgenamen in combinatie met schenking
Drievoudige doelstelling
– Planning naar afstammelingen of andere erfgenamen in combinatie met schenking en maatschap
Versterking controle
17
RUYSSEVELDT
Verticale planning
Planning naar kleinkinderen zonder polis Via testament – Eigen kinderen overslaan en het vermogen via testament aan de kleinkinderen legateren. – Mogelijk recht op inkorting – Fiscaal gevolg: successierechten
Geen effect voor legaten aan bepaalde zijverwanten (ooms, tantes, neven en nichten) of andere personen dan bloedverwanten in het Vlaamse Gewest. Belastbare grondslag berekend op som v/d erfdelen
Kan ook via polis
18
RUYSSEVELDT
Verticale planning
Planning naar kleinkinderen met polis Fiscaal gevolg: successierechten Voorbeeld – Weduwe, wonende te Gent, heeft 3 kinderen en 9 kleinkinderen. – Vermogen grootmoeder = 900.000 EUR – Zij onderneemt niets: haar kinderen erven elk 300.000 EUR Successierecht: elk 33.000 EUR of in totaal 99.000 EUR – Grootmoeder duidt in de polis elk kleinkind als begunstigde aan voor een bedrag van 100.000 EUR Successierecht: elk kleinkind betaalt 6.000 EUR of in totaal 54.000 EUR of besparing van 45.000 EUR SR
19
RUYSSEVELDT
Verticale planning
Planning naar afstammelingen (kinderen, kleinkinderen) in combinatie met schenking Drievoudige doelstelling – Bespaar successierechten
via schenking
– Behoud inkomen
via rente
– Behoud controle
via terugkeer gelden bij vooroverlijden begiftigde en aanvaarding begunstigde
20
RUYSSEVELDT
Verticale planning Toepassing Schenking gelden
–
Voorbeelden
–
ouders aan kinderen grootouders aan kleinkinderen ooms, tantes aan neven en nichten …
Verschillende schenkingswijzen
Via bankgift met onderhandse documenten – notariële akte Al dan niet laten registreren aan 3 of 7%
21
RUYSSEVELDT
Verticale planning Fase 1: schenking gelden
–
Met bepaalde lasten, voorwaarden
last tot ondertekening van een levensverzekering beding van conventionele terugkeer last tot betaling van rente dat de schenking kan worden herroepen indien begiftigde lasten niet nakomt
22
RUYSSEVELDT
Verticale planning
Fase 2: ondertekening polis – Type AAB –
A A B
Begiftigde = verzekeringnemer Begiftigde = verzekerd hoofd Schenker(s) = begunstigde – bij overlijden
– Controle schenkers = 100% via aanvaarding begunstiging – Gevolgen aanvaarding door schenker
Begiftigde kan niet alleen overgaan tot: – polis afkopen (art. 114); voorschotten opvragen (art. 116); polis in pand geven (art. 117) of polis overdragen (art. 119) Akkoord schenker is steeds vereist
23
RUYSSEVELDT
Verticale planning
Fase 3: overlijden – Overlijden (langstlevende) schenker
Geen begunstigde meer. Begiftigde herneemt volledig de autonome rechten: – aanwijzing begunstigde (art. 106); afkoop (art. 114); voorschot (art. 116); inpandgeving (art. 117); overdracht (art. 119).
– Overlijden begiftigde
Uitkering door maatschappij aan schenker Geen fiscale gevolgen – zie hierna
24
RUYSSEVELDT
Verticale planning
Fase 3: overlijden – – 1. 2. 3.
Beslissing 22 februari 2007 Geen successierechten, indien schenker volgende elementen bewijst : schenking clausule conventionele terugkeer uitdrukkelijke vermelding in levenverzekeringscontract dat deze werd afgesloten als gevolg v/e voorafgaande schenking met de bedoeling de betaling van de sommen te dekken die aan de schenker zouden verschuldigd zijn bij het vooroverlijden van de begiftigde in uitvoering van realisatie van de clausule van conventionele terugkeer.
25
RUYSSEVELDT
Verticale planning
Planning levensverzekering, schenking in combinatie met maatschap – Versterking controle. Kenmerken maatschap – Oprichting via overeenkomst (onderhands of notarieel) – Minstens 2 maten met inbreng (geld, arbeid,…) – Libertijnse statuten Bestuur – sterk mandaat voor zaakvoerder Overdracht delen – beperking overdracht Één stem per deel, of stem per maat, … Vetorecht zaakvoerder op algemene vergadering – Geen publicatie – Geen boekhouding – jaarrekening – Fiscaal transparant (zie hierna)
26
RUYSSEVELDT
Verticale planning
Toepassing Fase 1 – Schenking geldsom aan kinderen Via hand – of bankgift Fase 2 – Oprichting BM door ouders en kind Inbreng ouders (2%) kinderen (98%) Ouder = statutair zaakvoerder Fase 3 – Ondertekening polis A VN = maatschap B VH = ouder (langstlevende) A B = maatschap
27
RUYSSEVELDT
B. Belang huwelijkscontract
De redactie van een goed huwelijkscontract is van belang voor de bescherming van uw langstlevende partner Aanpassingen kunnen in bepaalde situaties via een kleine ingreep Inhoud – Keuze van een stelsel: gemeenschap of zuivere scheiding van goederen – Rekening houden met kinderen uit een vorig huwelijk/relatie?
België kent twee stelsels – zie hierna
Belang huwelijkscontract
Echtgenoten met een huwgemeenschap – Juridisch:
Optimale bescherming via voorafname uit of toebedeling van huwgemeenschap Clausule „langst leeft, al heeft‟, in fracties, ….
– Fiscaal: successierechten op de helft van wat overlevende uit huwgemeenschap verkrijgt
Nadeel: kinderen betalen “2x” successierechten op deel van eerst stervende partner Oplossing: keuzebeding al dan met last tot betaling van opleg Spreiding successierechten
Belang huwelijkscontract
Echtgenoten met een stelsel van zuivere scheiding van goederen – Juridisch : Optimale bescherming via verrekeningsbeding De overlevende echtgenoot verkrijgt vordering op de nalatenschap van de eerst stervende. Verrekening op basis van 100/0 sleutel, voor huwelijkse aanwinsten, optioneel en bij overlijden van de eerst stervende – Fiscaal : Geen successierechten – reactie van de fiscus
Curriculum Spreker : Jos Ruysseveldt Advocaat in Vermogensplanning Prof. Fiscale Hogeschool – Brussel Prof. Universiteit UAMS – Antwerpen
31
RUYSSEVELDT
www.mentorinstituut.be