Raadsvoorstel Aan de raad van de gemeente Sliedrecht
Agendapunt:
Sliedrecht, 28 maart 2006
Onderwerp: Onderzoek Kema berekeningen magnetische velden onder de hoogspanningsleidingen BaanhoekWest.
Samenvatting: Adriaan Van Erk Projecten heeft op verzoek van de gemeente Sliedrecht, met tussenkomst van de projectgroep Baanhoek-West, opdracht gegeven aan Kema Nederland B.V. voor het berekenen van de specifieke magneetveldzonebreedte van de hoogspanningslijn ter plaatse van de geplande bebouwing Baanhoek-West, conform de randvoorwaarden die door het Ministerie van VROM en het RIVM daarvoor zijn opgesteld. Op 5 december 2005 heeft Kema een rapport uitgebracht. Het rapport is besproken in de projectgroep Baanhoek-West van 11 januari 2006. In de raadscommissie Ruimte en Groen van 6 februari 2006 is het onderzoeksrapport door een vertegenwoordiger van nader toegelicht. Het onderzoeksrapport treft u aan in de raadsportefeuille. Met verwijzing naar het Kema rapport wordt het volgende opgemerkt. In 2000 heeft de Gezondheidsraad een advies uitgebracht over de mogelijke gezondheidsrisico’s van onder meer elektromagnetische velden rond bovengrondse hoogspanningslijnen. In het advies wordt onderscheid gemaakt tussen korte- en langetermijneffecten van magnetische velden. Voor korte termijneffecten wordt door de Gezondheidsraad de advieswaarde van 120 microTesla en door o.a. de Europese Commissie de advieswaarde van 100 microTesla (advies van ICNIRP, International Commission Non-Ionizing Radiation Protection) gehanteerd. De door KEMA berekende veldsterkten bij de hoogspanningslijn in Sliedrecht blijven ruimschoots beneden deze advieswaarden. Uit een aantal epidemiologische onderzoeken is, gerekend over een langere termijn, een statistische associatie gevonden tussen blootstelling aan elektromagnetische velden van hoogspanningslijnen en leukemie bij kinderen tot 15 jaar. Deze associatie is gevonden voor magnetische velden met een gemiddelde veldsterkte hoger dan circa 0,4 microTesla. Dit statistische verband wordt echter niet ondersteund door uitvoerig wetenschappelijk laboratoriumonderzoek. Hierin zijn geen aanwijzingen gevonden voor een oorzakelijk verband tussen blootstelling en enigerlei vorm van kanker. Op basis van deze wetenschappelijke gegevens komen zowel ICNIRP als de Gezondheidsraad tot de conclusie dat er geen reden is om te adviseren om maatregelen te treffen om de blootstelling aan velden van hoogspanningslijnen te beperken tot onder de hieronder aangegeven advieswaarden in verband met de langetermijneffecten. De Europese Commissie heeft deze conclusie overgenomen en adviseert aan haar lidstaten de advieswaarde van ICNIRP (100 microTesla) te hanteren. In opdracht van het ministerie van VROM heeft het RIVM de mogelijke risico’s op leukemie bij kinderen nader geanalyseerd. Het mogelijke extra risico op leukemie bij kinderen die wonen in magnetische velden van meer dan 0,3 tot 0,4 microTesla is hoog ten opzichte van het in het milieubeleid gehanteerde maximaal toelaatbare risico. In Nederland zou het om 1 extra geval per twee jaar van leukemie bij kinderen tot 15 jaar kunnen gaan, naast het gemiddelde aantal per jaar van 110 kinderen die leukemie krijgen. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat uit onderzoek in Duitsland en Groot-
-2-
Brittannië is gebleken dat wanneer de veldsterkte in een woning langdurig hoger is dan 0,4 microTesla, dat dit slechts in 25-35% van de gevallen te wijten is aan de nabijheid van een hoogspanningslijn. In de meeste gevallen worden de relatief sterke magnetische velden veroorzaakt door bijvoorbeeld de elektrische bedrading in de woning of de aanwezigheid van huishoudelijke elektrische apparatuur. In oktober 2005 heeft de staatssecretaris van VROM een advies uitgebracht over wonen bij hoogspanningslijnen. Hij adviseert de gemeenten en de elektriciteitsnetbeheerders om bij het vaststellen van nieuwe bestemmingsplannen (of lijntracés) of wijzigingen in bestaande plannen uit voorzorg zoveel als redelijkerwijs mogelijk is te voorkomen dat er nieuwe situaties ontstaan waarbij kinderen langdurig aan magnetische velden van hoogspanningslijnen met een gemiddelde sterkte hoger dan 0,4 microTesla worden blootgesteld. Dit geldt voor “gevoelige bestemmingen”, zoals woningen, scholen en crèches. Voor alle andere situaties (o.a. bestaande bestemmingsplannen, niet-gevoelige bestemmingen in nieuwe bestemmimngsplannen) adviseert hij de advieswaarde van ICNIRP, conform de aanbeveling van de Europese Commissie. Voor al deze gevallen geldt een maximale magnetische veldsterkte van 100 microTesla. In Sliedrecht gaat het om een bestaand bestemmingsplan met de bestemming wonen. Strikt genomen geldt volgens het advies van VROM hiervoor een maximale magnetische veldsterkte van 100 microTesla. Hoewel niet afdwingbaar kunnen, aangezien het plan nog in voorbereiding is, bij de invulling nadere overwegingen een rol spelen bij de invulling van het gebied. Uit voorzorg van het risico dat in de toekomst wel een oorzakelijk verband wordt gevonden, kunnen bij de invulling van het gebied gezondheidsoverwegingen worden meegenomen. Op grond van het Ruimtelijk beleid hoogspanningslijnen en elektromagnetische velden (Drechtsteden 28 februari 2005) zou bij toepassing van het voorzorgprincipe een zone tussen de grens van 0,4 microTesla (de specifieke magneetveldzone) en de gevaar- en onderhoudsstrook moeten worden gehanteerd. Uit het Kema onderzoek blijkt dat de magnetische veldsterkte loodrecht op de hoogspanningslijn op de plaats waar de doorhang maximaal is, 4.5 microTesla bedraagt, volgens de uitgangspunten die door het RIVM als bijlage bij het advies van de staatssecretaris van VROM zijn gevoegd. Op 38 meter uit het hart van de lijn is de sterkte 2.5 microTesla. Op een afstand van 125 meter respectievelijk 135 meter bedraagt de sterkte 0.4 microTesla. Dit zijn de specifieke magneetveldzones. Op de pagina’s 7 en 8 van het Kema rapport zijn de sterktes en locaties met een grafiek en figuur weergegeven. De conclusies zijn: Voor de berekende situatie met een belastingstroom van 1404 Ampère per circuit geldt dat een aantal nieuwbouwwoningen binnen de 0.4 microTesla zone liggen. De specifieke zone bedraagt voor circuit zwart 125 meter en voor circuit wit 135 (zie grafiek). In het gebied Baanhoek-West bedraagt bij de genoemde belastingstroom, de maximaal berekende waarde van de magnetische veldsterkte 4.5 microTesla. Dit punt ligt recht onder het laagste punt van de lijn, waar geen bebouwing gerealiseerd zal worden en dus geen mensen langdurig aanwezig zullen zijn. Deze waarde ligt ruimschoots beneden de waarde die door het Ministerie van VROM voor deze situatie geadviseerd wordt. Intern is van de gemeente Sliedrecht door de bij de materie betrokken afdelingen een advies uitgebracht aan de projectgroep Baanhoek-West. De volgende aanbevelingen zijn gedaan. Met betrekking tot de korte termijn effecten: Waarden boven de 100 microTesla zijn in het rapport niet berekend en zijn dus niet aan de orde. In alle gevallen wordt dus aan het advies van de staatssecretaris van VROM voldaan.
-3-
Met betrekking tot de lange termijn effecten: Binnen de zone van 0,4 microTesla tot de gevaar- en onderhoudszone zou het advies in de brief d.d. 4 oktober 2005 van staatssecretaris van Geel voor hoogspanningslijnen met betrekking tot een nieuw bestemmingsplan gevolgd kunnen worden. Op grond van de ontwikkelingen adviseert de staatssecretaris om uit voorzorg zo veel als redelijkerwijs mogelijk is te vermijden dat er nieuwe situaties ontstaan waarbij kinderen langdurig verblijven in het gebied rond bovengrondse hoogspanningslijnen waarbinnen het jaargemiddelde magneetveld hoger is dan 0,4 microTesla. Binnen de marge van 0,4 microTesla (i.e. binnen de specifieke magneetveldzones) wordt vestiging van voorzieningen, waar kinderen tot 15 jaar langdurig verblijven, door VROM in navolging van het RIVM ontraden. We spreken dan bijvoorbeeld over scholen, crèches, peuterspeelzalen. Voor plaatsen waar kinderen over het algemeen kortdurend verblijven, zoals sportvelden, zwembaden, speeltuinen en algemene voorzieningen is er geen beletsel in het kader van de hoogspanningsleidingen. Kortdurend in de zin van per kind gerekend. Binnen de specifieke magneetveldzones kan worden overwogen om niet-gestapelde woningen in het duurdere middensegment in het plan op te nemen. In tegenstelling tot huurwoningen in de sociale woningbouw kunnen mensen bewuster vanuit de eigen situatie een afweging maken en een keuze maken. De locatie is gelet op de natuurstrook aantrekkelijk en geschikt voor luxere bouw. Over het algemeen geldt voor dit segment van de markt dat kopers en huurders pas op middelbare leeftijd in staat zijn om deze kosten te dragen en dat de kinderen al ouder zullen zijn of al uit huis zijn. Indien er op ruime percelen gebouwd wordt zullen er minder mensen en eventueel kinderen wonen. Voor wat betreft woningen is er geen beletstel om woningen te bouwen binnen de magneetveldzones specifiek voor senioren en begeleid wonen projecten voor volwassenen . Voor bedrijfsvestigingen en algemene voorzieningen is er geen gezondheidsvraag in relatie tot de hoogspanningsleidingen binnen de aangegeven zone met uitsluiting van vestigingen waar kinderen langdurig aanwezig zijn. Advies Projectgroep Baanhoek-West De projectgroep Baanhoek-West heeft in navolging van het ambtelijke advies op het Kema rapport het standpunt ingenomen dat er een inspanningsverplichting is om het ambtelijk advies te volgen. Nagegaan wordt hoeveel woningen in en nabij het tracé seniorenwoningen en koopwoningen betreft. De concentratie van kerk, sporthal, school, eventueel gecombineerd met wonen wordt zorgvuldig bepaald. Naar de kopers-huurders toe zal volgens de afspraken gemaakt binnen de regio duidelijk worden gecommuniceerd. Brief SP Alblasserwaard. In aansluiting op het vorenstaande wordt verwezen naar de brief d.d. 22 januari 2006 van de voorzitter van SP Alblasserwaard over de hoogspanningsleidingen Baanhoek-West en de brief d.d. 30 januari 2006 van Tennet over elektromagnetische velden en de brief van staatssecretaris Van Geel. SP Alblasserwaard stelt een aantal vragen, die aan de hand van het gevoerd Kema onderzoek en de ambtelijke advisering en het advies van de projectgroep Baanhoek-West beantwoord worden. Tennet BV verwijst in haar brief naar de brief van staatssecretaris Van Geel. De brief van staatssecretaris Van Geel is bekend. In het KEMA advies wordt daar ook naar verwezen. Ondergrondse lijnverbinding Tennet is ook betrokken bij het Kema onderzoek. Omdat meerdere malen vanuit de raad gevraagd is of de hoogspanningsleidingen verplaatst of ondergronds kunnen worden aangelegd, is die vraag ook voorgelegd aan Tennet. Door Tennet is aangegeven dat het op dit moment niet mogelijk is daar een antwoord op te geven. Het ondergronds aanleggen staat nog volop ter discussie. Verkabeling van bovengronds naar ondergronds is zeer storingsgevoelig. Ondergronds aanleggen vraagt ook een groot ruimtebeslag, te meer als een combinatie wordt gelegd met de ondergronds aan te leggen gasleiding. Ondergronds is een alternatief dat ook elders wordt toegepast. Voor deze leidingen ligt dat bijzonder moeilijk en is dat vooral heel kostbaar, eigenlijk onbetaalbaar. Het ondergronds leggen van de leidin
-4-
gen doet Tennet niet, tenzij de betreffende gemeente dat zelf betaalt. Een niet onbelangrijk punt is voorts dat de onderhoudsstrook van de hoogspanningsleidingen wordt benut voor de wateropgave van Baanhoek-West. Als leidingen ondergronds gelegd moeten worden kan dat niet onder water en zal het water op een andere plek binnen het plangebied gevonden moeten worden, wat ten koste van woningbouw gaat. In het geval de gasleiding gecombineerd wordt met de verkabeling van de hoogspanningsleidingen ondergronds heeft dat mede tot gevolg dat die strook ook niet bebouwd mag worden. Aanleiding: Bij het aangaan van een samenwerkingsovereenkomst Baanhoek-West tussen de gemeente Sliedrecht en Van Erk Projecten heeft de raad in zijn vergadering van 31 januari 2005 voor de ontwikkeling van woningbouwplannen in het bijzonder aandacht gevraagd voor mogelijk gezondheidsrisico van de magnetische velden veroorzaakt door de hoogspanningsleidingen. Door het college is toegezegd dat alvorens een uitwerkingsplan voor Baanhoek-West wordt voorgelegd aan de raad, berekeningen zullen worden uitgevoerd van de magnetische velden van de hoogspanningsleidingen. De rapportage daarvan zou aan de raad worden voorgelegd. Ook vanuit de regio wordt nadrukkelijk aandacht gevraagd voor de problematiek van hoogspanningsleidingen in relatie tot woningbouw in de Drechtsteden. Door de regio is een beleidsnota opgesteld waarmee de raad van Sliedrecht op 9 november 2005 heeft ingestemd. Op grond van de beleidsnota moet voor situaties als Baanhoek-West de huidige veldsterkte te worden bepaald, een prognose voor de komende tien jaar te worden gemaakt en zal open over de situatie en de plannen gecommuniceerd moeten worden.
Alternatieven, keuze en overwegingen t.a.v. het voorstel:
Financiële aspecten:
Communicatie: Het communicatietraject wordt conform de met de regio gemaakte afspraken opgesteld en uitgevoerd door de afdeling communicatie. Vervolgtraject:
Advies raadscommissie:
Voorgesteld besluit: 1. In te stemmen met het door Kema Nederland B.V. op 5 december 2005 uitgebrachte advies voor het berekenen van de specifieke magneetveld zonebreedte van de hoogspanningslijn ter plaatste van de geplande bebouwing Baanhoek-West, conform de randvoorwaarden die door het Ministerie van VROM en het RIVM daarvoor zijn opgesteld .
-5-
2. Op basis van het door de projectgroep Baanhoek-West uitgebrachte advies te besluiten: a. woningbouw en maatschappelijke functies af te stemmen op de doelgroepen die mogelijk geen risico lopen vanwege de elektromagnetische velden onder de hoogspanningsleidingen zoals berekend door Kema Nederland B.V.; b. overeenkomstig de regionaal gemaakte afspraken hierover op duidelijke wijze te communiceren naar burgers en instanties/partijen die zich in Baanhoek-West in de door Kema berekende specifieke magneetveldzone van de hoogspanningsleidingen willen vestigen.
Burgemeester en Wethouders van Sliedrecht, de secretaris, de burgemeester,
M.J. Verhoef
M.C. Boevée
