OTB - Onderzoek voor de gebouwde omgeving Faculteit Bouwkunde 4-daagse cursus
Portefeuille- en Assetmanagement bij woningcorporaties 23/24 september en 28/29 oktober 2014 Conferentiecentrum Kaap Doorn, Doorn
4-daagse cursus
Portefeuille- en Assetmanagement bij woningcorporaties Niveau Niveau
Type management Type management
Resultaat/output Resultaat/output
Proces
Visie en missie Analyse
Portefeuilleniveau Analyse Analyse
Monitoren en evalueren
Strategisch
Portefeuille management
Ondernemingsplan Portefeuillestrategie
Analyse
Monitoren en evalueren
Operationeel
Asset management
Property management
Doelstellingen Doelstellingen en enstrategieën strategie
Analyse
Doelstellingen en strategieën
Woningniveau
Complexstrategieën Complexbeheerplannen
Uitvoering, verhuur, onderhoud, beheer
Doelstellingen Doelstellingen en strategieën strategieën en
Complexniveau
Monitoren en evalueren evalueren en
Monitoren en evalueren
Tactisch
Doelstellingen en strategieën
Gebiedsniveau
Verankeren,
Voorspellen
uitvoeren en en toetsen Verankeren, communiceren uitvoeren en Voorspellen Voorspellen Uitwerken tot Woningstrategie communiceren en toetsen beheerplan en beheerplan
Verankeren, Verankeren, uitvoeren enen uitvoeren communiceren
Verankeren, uitvoeren en communiceren
Complexstrategie Uitwerken tot beheerplan en beheerplan
Uitwerken tot Gebiedsplan en uitvoeringsplannen
Voorspellen en toetsen
Voorspellen en toetsen
Portefeuilleplan en beleidsplannen
23/24 september en 28/29 oktober 2014 Het portefeuillebeleid is een van de belangrijkste beleidsthema’s bij corporaties. Het doel van het portefeuillebeleid is vastgoed en diensten zo goed mogelijk aan te laten sluiten op de wensen van huidige en toekomstige bewoners. Er wordt bij portefeuillebeleid vaak onderscheid gemaakt in strategisch niveau (portefeuillemanagement), tactisch niveau (assetmanagement) en operationeel niveau (property management), zie afbeelding hierboven. De cursus richt zich op het strategisch en tactisch niveau. Het portefeuillebeleid moet uiteraard passen binnen de organisatorische en financiële kaders van de eigen organisatie en binnen de externe kaders waarbinnen de corporaties opereren, zoals Europees beleid, rijksbeleid, gemeentelijk beleid en ontwikkelingen op de woningmarkt. De corporatie analyseert voortdurend de beleidsomgeving en ze interpreteert de marktontwikkelingen, wijkvisies en wensen van bewoners. Ook beoordeelt ze het huidige corporatiebezit op technische, verhuur- en rendementsmogelijkheden en op de passendheid aan de eigen doelstellingen. Op basis daarvan neemt de corporatie besluiten over onder meer gewenste bewoners (doelgroepen), woningen (wensportefeuille) en beoogd rendement. Deze kaders worden uitgewerkt naar verkoop-, huur-, verhuur-, onderhouds-, investerings- en nieuw-
bouwbeleid en vervolgens naar keuzes op complex- en woningniveau. Deze cursus vervangt de cursus ‘Strategisch voorraadbeleid en beheerplannen bij woningcorporaties’, die inmiddels 24 keer is gehouden. Het verschil tussen beide cursussen is de grotere nadruk op financiële sturing, het begrippenkader en het inzoomen op de instrumenten van een asset manager; verkoopbeleid, aankoop, huurbeleid, onderhoudsbeleid, woningverbetering, sloop/nieuwbouw en sociaal beheer. Opzet en thema’s Het doel van deze cursus is om te leren zelf het portefeuillebeleid te ontwikkelen. Daarbij houden we rekening met verschillende soorten corporaties (groot, klein, woningmarktgebied, financiële positie, etc.). In het eerste cursusblok ligt de nadruk op het portefeuillebeleid: fund management en portfoliomanagement (d.w.z. het strategisch niveau). In het tweede cursusblok ligt de nadruk op het assetmanagement (d.w.z. het tactisch niveau, complexgericht). Thema’s die hierbij aan de orde komen, zijn onder andere: overheidsbeleid en woningmarktontwikkelingen, het proces (zie tweede afbeelding hierboven), de organisatie van portefeuillebeleid, verkoop- en huurbeleid, sturen op waarde, afweging van mogelijke strategieën op complexniveau, uitwerking van complexstrategieën naar
operationele beheerplannen en participatie door bewoners. Bij elk onderwerp tonen de sprekers heel veel praktijkvoorbeelden, zowel van kleine als grote corporaties. De vijf groepsopdrachten sluiten nauw aan bij de inhoud van de lezingen. Op verzoek van de cursisten kunnen we echter een of meer opdrachten vervangen door discussie over specifieke thema’s. In de thuisopdracht kunnen de deelnemers een keuze maken uit drie verschillende opdrachten. Cursusleiders De cursusleiders zijn werkzaam bij een woningcorporatie. Ze hebben uiteraard ruime ervaring met portefeuillebeleid. Diverse andere deskundige sprekers gaan in op eigen praktijkervaringen. Doelgroep De cursus is vooral bestemd voor woningcorporaties: directieleden, leden van het managementteam, portefeuillemanagers, asset managers, beleidsmedewerkers en het middenkader. Incompany Op verzoek kan het OTB ook een op maat verzorgde incompany-cursus organiseren, die gericht wordt op uw specifieke situatie. En uiteraard blijft het OTB graag bereid u concreet te ondersteunen bij het maken van uw portefeuilleplan, complexstrategieën of complexbeheerplannen.
Programma dinsdag 23 september 2014
woensdag 24 september 2014
Portefeuillemanagement: externe en interne kaders en verkoopbeleid
Portefeuillemanagement: organisatie, huur- en kwaliteitsbeleid
9.30
Ontvangst
9.00
Start programma
9.45
Introductie programma cursusblok 1 Thema’s, sprekers, kennismaking
9.05
10.15
Procesmodel Portefeuillebeleid § Begripsbepaling: portefeuillemanagement, portfoliomanagement, assetmanagement, strategisch voorraadbeleid § Beleidskaders § De instrumenten van een portefeuillemanager § Toelichting op het stappenplan Henk Heeger, adviseur bij Faculteit Bouwkunde, OTB, TU Delft en bij Havensteder, Rotterdam
Interne kaders: het organiseren van portefeuillebeleid § Kenmerken en opgave van Stadgenoot § Transparantie in beslissingen, driekamermodel § Organisatie: taken en verantwoordelijkheden § Implementatie van portefeuille- en assetmanagement § Draagvlak binnen de organisatie § Gouden tips § Discussie en uitwisseling van ervaringen van cursisten Jacqueline van Ham, directeur Strategie & Portefeuille, Stadgenoot, Amsterdam
11.15
10.20
11.30
Externe kaders: overheidsbeleid en woningmarktontwikkelingen § Overheidsbeleid § § Ontwikkelingen in de huursector en de koopsector § Opgave van corporaties Peter Boelhouwer, hoogleraar housing systems, Faculteit Bouwkunde, OTB, TU Delft
12.15
Lunch
13.00
Interne kaders: sturen op waarde § Kenmerken en opgave van Ymere § § Financieel en maatschappelijk rendement § Verdienmodel van Ymere § Optimaliseren van verkoop en verhuur Peter Ebbelinghaus, directeur Waardesturing, Ymere, Amsterdam
10.45
Portefeuillestrategie en huurbeleid § Financiële en maatschappelijke doelstellingen § Betaalbaarheid en beschikbaarheid § Optimaliseren van huurkortingen; naar een doelmatige sociale voorraad § Hoe bepalen we de markthuur? § Gouden tips § Discussie en uitwisseling van ervaringen van cursisten Maarten Vos, manager Strategie en Beleid, Vidomes, Delft
12.00
Lunch
13.00
Groepsopdracht C: huurbeleid § Differentiatie in huren § Doelgroepen en betaalbaarheid § Rendement van huuropbrengsten
14.00
Bespreking groepsopdracht C Henk Heeger en Jeannette Dekker
14.15 14.45
Groepsopdracht A: maatschappelijk rendement
15.30
Bespreken van groepsopdracht A Henk Heeger en Jeannette Dekker
16.00
Programmabreak
16.30
Portefeuillestrategie en verkoopbeleid § Waarom verkoop? Welke complexen wel/niet? § Soorten verkoop: uitponden en dispositie § Verkoopstimulerende maatregelen § VVE’s en positie van de corporatie § Positie van bewoners: huurders en kopers § Gouden tips Nicole Peeters, directeur Makelaardij & Vastgoed, Staedion, Den Haag
17.45
Groepsopdracht B: verkoopbeleid
18.45
Bespreken van groepsopdracht B Henk Heeger en Jeannette Dekker
19.15
Afsluiting en diner
14.45 15.15
Portefeuillebeleid en sturen op kwaliteit § Referentiekwaliteiten om strategisch en tactisch te kunnen sturen § De KiB-methodiek (Kwaliteit in Balans), een nieuw instrument voor het vastleggen van feitelijke en gewenste kwaliteit § Gouden tips § Discussie en uitwisseling van ervaringen van cursisten Henk Heeger, adviseur bij Faculteit Bouwkunde, OTB, TU Delft en bij Havensteder, Rotterdam
16.30
Afsluiting § Introductie thuisopdracht: uitwerking van een van de volgende thema’s: 1. Van corporatiestrategie naar complexaanpak 2. Verkoopbeleid 3. Kwaliteitsbeleid 4. Huurbeleid § Evaluatie programma 23/24 september en eventuele wensen voor tweede blok
dinsdag 28 oktober 2014
woensdag 29 oktober 2014
Assetmanagement: complexniveau en bewoners
Assetmanagement: exploitatie, strategie en beheerplannen
9.30
Ontvangst
9.00
9.45
Introductie programma cursusblok 2 Thema’s en sprekers
9.05
10.00
Assetmanagement op complexniveau § Proces: analyse, doelstellingen en strategieën, voorspellen en toetsen, uitwerken tot plannen, verankeren, uitvoeren en communiceren, monitoren en evalueren § Koppelingen met portefeuilleniveau § De instrumenten van de asset manager § Discussie en uitwisseling van ervaringen van cursisten Henk Heeger, adviseur bij Faculteit Bouwkunde, OTB, TU Delft en bij Havensteder, Rotterdam
§ § Hoe kijken beleggers naar rendement? § Optimaliseren van rendement op complexniveau § Onderhoud en verbeteringen, kosten en investeringen § Verhuren of verkopen? § Gouden tips Klaas Franken, Fineut*, Culemborg 10.20 10.40
Groepsopdracht E Rentabiliteit van woningverbeteringen.
11.20
Bespreken van groepsopdracht E Klaas Franken
11.45
Bespreken thuisopdrachten Discussie over dilemma’s en oplossingen
12.10
Lunch
13.00
Bespreken thuisopdrachten (vervolg) Discussie over dilemma’s en oplossingen
14.15
Van complexstrategie naar beheerplannen § Relatie tussen strategie en beheerplannen § Uitwerking van strategielabels als basis voor beheerplannen § Structuur in het beheerplan § Snel, gedeeltelijk geautomatiseerd, een beheerplan maken Henk Heeger, adviseur bij Faculteit Bouwkunde, OTB, TU Delft en bij Havensteder, Rotterdam
11.15 11.30
Betrekken van bewoners bij de complexstrategie § Soorten participatie in relatie tot de opgave § Wettelijke verplichtingen § Praktijkvoorbeeld Staalmanpleinbuurt in Amsterdam Lisette Langerwerf, senior gebiedsontwikkelaar, de Alliantie, Amsterdam
12.45
Lunch
13.45
Bespreking thuisopdracht De gemaakte huiswerkopdrachten worden voor dit blok verspreid en in kleine groepen besproken. Elke groep richt zich op bepaalde thema’s, problemen en oplossingen.
15.15 15.30
Afwegingsprocessen: strategiekeuzes voor complexen § Kaders en doelstellingen voor de asset managers § Algemene knelpunten binnen het afwegingsproces § Organisatie en samenwerking § Scenario’s per complex § Maken van keuzes Jeannette Dekker, manager Wijkontwikkeling, Area, Veghel/Uden
16.45
Programmabreak
17.15
Groepsopdracht D: keuzeproces bij strategiebepaling § Proces § Betrokkenen § Benodigde informatie Als alternatief voor deze groepsopdracht bestaat de mogelijkheid om een aantal door de cursisten naar voren gebrachte thema’s te bespreken.
18.15
Bespreken van groepsopdracht D Henk Heeger en Jeannette Dekker
19.00
Afsluiting en diner
Start programma
15.30 15.45
Verhuurproces: realiseren doelstellingen van beheerplan § § Doelgroepen en woningtoewijzing § Technisch: mutatieonderhoud, verbeteringen § Financieel: markthuur, lage kosten § Wensen van bewoners Bart Schouten, manager Verhuur, Woonwaard, Alkmaar
17.00
Afsluiting, uitreiking getuigschriften en borrel
17.10
Borrel
Meer informatie
Data 23/24 september en 28/29 oktober 2014
Locatie Conferentiecentrum Kaap Doorn Postweg 9, 3941 KA Doorn tel. (0343) 41 42 41 www.kaapdoorn.nl
Cursusgeld en getuigschrift De kosten voor de cursus bedragen € 2.195,-. Bij deze prijs is inbegrepen: het documentatiemateriaal, lunches, diners, koffie en thee. Over dit bedrag is geen BTW verschuldigd. Cursisten die de gehele cursus hebben bijgewoond en de (thuis)opdrachten met goed gevolg hebben afgerond, ontvangen een getuigschrift.
Overnachtingsmogelijkheid U kunt gebruikmaken van de overnachtingsmogelijkheden in Conferentiecentrum Kaap Doorn op 23 september en 28 oktober 2014. De overnachtingen zijn niet bij de cursusprijs inbegrepen. De kosten hiervoor bedragen € 90,- per nacht (incl. ontbijt). U kunt bij aanmelding opgeven of u gebruik wenst te maken van de overnachtingsmogelijkheid. Het OTB zorgt er dan voor dat er een kamer voor u beschikbaar is.
Aanmelding en betaling U kunt zich voor deze cursus aanmelden via www.otb.tudelft.nl/agenda. Kies voor cursus ‘Portefeuille- en Assetmanagement bij woningcorporaties’. U treft daar een omschrijving van de cursus en een link naar het aanmeldformulier. Aan deze cursus kunnen maximaal 22 personen deelnemen. Wij hanteren bij overintekening een maximum van twee deelnemers per organisatie. Bij de bevestiging van uw inschrijving ontvangt u tevens een routebeschrij-
ving naar Conferentiecentrum Kaap Doorn. Indien u kiest voor betaling per factuur, wordt deze apart toegezonden door de financiële administratie van de TU Delft. Het deelnamebedrag dient 10 werkdagen vóór aanvang van de cursus ontvangen te zijn. Indien vanwege onjuist ingevulde gegevens de factuur opnieuw verzonden dient te worden, wordt € 25,- aan administratiekosten doorberekend.
Annulering U kunt alleen schriftelijk annuleren. Afmelding zonder verplichting tot betaling kan slechts indien de annulering schriftelijk is ontvangen vóór 26 augustus 2014. Cursisten die tussen 26 augustus en 9 september 2014 annuleren, zijn 50% van de cursuskosten verschuldigd. Bij latere annulering brengen wij het volledige cursusbedrag in rekening. Bij verhindering is het mogelijk een collega gebruik te laten maken van uw reservering. Het OTB behoudt zich het recht voor bij onvoldoende belangstelling de cursus te annuleren. Hiervan ontvangt de cursist tijdig bericht. Bij annulering van de cursus door het OTB ontvangen de cursisten direct het cursusgeld terug.
Cursusleiding Henk Heeger is adviseur strategisch voorraadbeleid & technisch beheer bij het OTB, Faculteit Bouwkunde, Technische Universiteit Delft. Hij is tevens werkzaam als adviseur Programma & Innovatie bij de corporatie Havensteder in Rotterdam. Jeannette Dekker heeft, na een aantal jaren als volkshuisvestingsadviseur werkzaam te zijn geweest, verschillende managementfuncties bij corporaties vervuld; rayonmanager, manager woondiensten en manager vastgoedbeheer. Ze is sinds 2011 werkzaam als manager Wijkontwikkeling bij woningcorporatie Area in Veghel en Uden.
Informatie Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het secretariaat van het OTB: tel. (015) 278 30 05 e-mail:
[email protected].
OTB - Onderzoek voor de gebouwde omgeving Het OTB, afdeling van de faculteit Bouwkunde van de TU Delft, verricht onderzoek en verleent adviezen op het gebied van het bouwen en de gebouwde omgeving. Het onderzoek van het OTB is multidisciplinair, beleids- en oplossingsgericht. Ook aan kennisoverdracht wordt veel aandacht besteed in de vorm van onderwijs, beleids- en onderzoeksrapporten, scholing en training en het organiseren van studiedagen, congressen en cursussen.
Mailing Het kan voorkomen dat u meer dan één folder ontvangt. Wilt u in dit geval een exemplaar aan uw collega doorgeven?
Adressering Mochten de adresgegevens niet juist zijn, dan verzoeken wij u de wijziging per e-mail door te geven aan
[email protected]. Het OTB zal de wijzigingen dan in het adresbestand doorvoeren.
Cursus-/studiedagprogramma 2014 Cursus/studiedag
Data
Kosten
4-daagse cursus Nieuwe wegen in technisch beheer van woningen
8/9 oktober en 19/20 november 2014
€ 2.195,-
OTB/Platform31 Wooncongres
12 november 2014
n.t.b
2-daagse cursus De markt van koopwoningen
26/27 november 2014
€ 1.095,-
2-daagse cursus Trends in de woonruimteverdeling
najaar 2014
€ 1.095,-
Kijk voor een actueel overzicht op: www.otb.tudelft.nl/agenda. U kunt zich hier ook inschrijven. Kies dan cursus ‘Portefeuille- en Assetmanagement bij woningcorporaties’. Projectcode: AOO704-2014
www.otb.tudelft.nl/agenda
