OTB - Onderzoek voor de gebouwde omgeving Faculteit Bouwkunde 4-daagse cursus
Portefeuille- en Assetmanagement bij woningcorporaties 10/11 maart en 14/15 april 2015 Conferentiecentrum Kaap Doorn, Doorn
4-daagse cursus
Portefeuille- en Assetmanagement bij woningcorporaties Niveau Type management Niveau Type management
Resultaat/output Resultaat/output
Proces
Visie en missie Analyse
Portefeuilleniveau Analyse Analyse
Monitoren en evalueren
Strategisch
Portefeuille management
Ondernemingsplan Portefeuillestrategie
Analyse
Monitoren en evalueren
Tactisch
Operationeel
Property management
Doelstellingen Doelstellingen en enstrategieën strategie
Analyse
Doelstellingen en strategieën
Woningniveau
Complexstrategieën Complexbeheerplannen
Uitvoering, verhuur, onderhoud, beheer
Doelstellingen Doelstellingen en strategieën strategieën en
Complexniveau
Monitoren en evalueren evalueren en
Monitoren en evalueren
Asset management
Doelstellingen en strategieën
Gebiedsniveau
Verankeren, uitvoeren en Verankeren, communiceren
uitvoeren en communiceren
Verankeren, Verankeren, uitvoeren uitvoeren enen communiceren
Verankeren, uitvoeren en communiceren
Voorspellen en toetsen
Uitwerken tot Woningstrategie beheerplan en beheerplan
Complexstrategie Uitwerken tot beheerplan en beheerplan
Uitwerken tot Gebiedsplan en uitvoeringsplannen
Voorspellen Voorspellen en toetsen
Voorspellen en toetsen
Voorspellen en toetsen
Portefeuilleplan en beleidsplannen
10/11 maart en 14/15 april 2015 Het portefeuillebeleid is een van de belangrijkste beleidsthema’s bij corporaties. Het doel van het portefeuillebeleid is vastgoed en diensten zo goed mogelijk aan te laten sluiten op de wensen van huidige en toekomstige bewoners. Er wordt bij portefeuillebeleid vaak onderscheid gemaakt in strategisch niveau (portefeuillemanagement), tactisch niveau (assetmanagement) en operationeel niveau (property management), zie afbeelding. De cursus richt zich op het strategisch en tactisch niveau. Het portefeuillebeleid moet uiteraard passen binnen de organisatorische en financiële kaders van de eigen organisatie en binnen de externe kaders waarbinnen de corporaties opereren, zoals Europees beleid, rijksbeleid, gemeentelijk beleid en ontwikkelingen op de woningmarkt. De corporatie analyseert voortdurend de beleidsomgeving en ze interpreteert de marktontwikkelingen, wijkvisies en wensen van bewoners. Ook beoordeelt ze het huidige corporatiebezit op technische-, verhuur- en rendementsmogelijkheden en op de passendheid aan de eigen doelstellingen. Op basis daarvan neemt de corporatie besluiten over onder meer gewenste bewoners (doelgroepen), woningen (wensportefeuille) en beoogd rendement. Deze kaders worden uitgewerkt naar verkoop-, huur-, verhuur-, onderhouds-, investerings- en nieuwbouwbeleid en vervolgens naar keuzes op complex- en woningniveau.
Deze cursus, die nu voor de tweede keer wordt gehouden, vervangt de cursus ‘Strategisch voorraadbeleid en beheerplannen bij woningcorporaties’, die al vanaf 1998 werd georganiseerd. Het verschil tussen beide cursussen is de grotere nadruk op financiële sturing, het begrippenkader en het inzoomen op de instrumenten/knoppen van een asset manager; verkoopbeleid, aankoop, huurbeleid, onderhoudsbeleid, woningverbetering, sloop/nieuwbouw en doelgroepenbeleid. Opzet en thema’s Het doel van deze cursus is om te leren zelf het portefeuillebeleid te ontwikkelen. Daarbij houden we rekening met verschillende soorten corporaties (groot, klein, woningmarktgebied, financiële positie, etc.). In het eerste cursusblok ligt de nadruk op het portefeuillebeleid: fund management en portfoliomanagement (d.w.z. het strategisch niveau). In het tweede cursusblok ligt de nadruk op het assetmanagement (d.w.z. het tactisch niveau, complexgericht). Thema’s die hierbij aan de orde komen, zijn onder andere: overheidsbeleid en woningmarktontwikkelingen, het proces, de organisatie van portefeuillebeleid, verkoopen huurbeleid, sturen op waarde, afweging van mogelijke strategieën op complexniveau, uitwerking van complexstrategieën naar operationele beheerplannen, en de werkzaamheden van de asset manager. Bij elk onderwerp tonen de sprekers heel veel
praktijkvoorbeelden, zowel van kleine als grote corporaties. De vijf groepsopdrachten sluiten nauw aan bij de inhoud van de lezingen. Op verzoek van de cursisten kunnen we echter een of meer opdrachten vervangen door discussie over specifieke thema’s. In de thuisopdracht kunnen de deelnemers een keuze maken uit vier verschillende opdrachten. Cursusleiders De cursusleider is werkzaam bij een woningcorporatie. Hij heeft uiteraard ruime ervaring met portefeuillebeleid. Voor een groot aantal thema’s hebben we deskundige sprekers ingeschakeld, die ingaan op eigen praktijkervaringen. Doelgroep De cursus is vooral bestemd voor woningcorporaties: directieleden, leden van het managementteam, portefeuillemanagers, asset managers, beleidsmedewerkers en het middenkader. Incompany Op verzoek kan het OTB ook een op maat verzorgde incompany-cursus organiseren, die gericht wordt op uw specifieke situatie. En uiteraard blijft het OTB graag bereid u concreet te ondersteunen bij het maken van uw portefeuilleplan, complexstrategieën of complexbeheerplannen.
Programma dinsdag 10 maart 2015
woensdag 11 maart 2015
Portefeuillemanagement: externe en interne kaders
Portefeuillemanagement: de instrumenten
9.30
Ontvangst
9.45
Introductie programma cursusblok 1 Thema’s, sprekers, kennismaking
10.15
Procesmodel Portefeuillebeleid Begripsbepaling: portefeuillemanagement, portfoliomanagement, assetmanagement, strategisch voorraadbeleid Beleidskaders De instrumenten van een portefeuillemanager Toelichting op het stappenplan Henk Heeger, OTB, TU Delft en Havensteder
11.15
Koffie-/theepauze
11.30
Externe kaders: overheidsbeleid en woningmarkt- ontwikkelingen Overheidsbeleid Demografische ontwikkelingen Ontwikkelingen in de huursector en de koopsector Opgave van corporaties Peter Boelhouwer, hoogleraar housing systems, OTB, Faculteit Bouwkunde, TU Delft
12.30
Lunch
13.15
Interne kaders: sturen op waarde Kenmerken en opgave van Ymere Strategische financiële sturing Financieel en maatschappelijk rendement Verdienmodel van Ymere Optimaliseren van verkoop en verhuur Peter Ebbelinghaus, directeur Waardesturing, Ymere, Amsterdam
14.45
9.00
Start programma
9.05 Interne kaders: het organiseren van portefeuille- beleid Kenmerken en opgave van Stadgenoot Transparantie in beslissingen, driekamermodel Organisatie: taken en verantwoordelijkheden Implementatie van portefeuille- en assetmanagement Draagvlak binnen de organisatie Gouden tips Jacqueline van Ham, directeur Strategie, Portefeuille en Assetmanagement, Stadgenoot, Amsterdam 10.20
Koffie-/theepauze
10.45
Portefeuillebeleid en onderhoudsbeleid Sturen op onderhoudskosten Referentiekwaliteiten om strategisch en tactisch te kunnen sturen De KiB-methodiek (Kwaliteit in Balans), een nieuw instrument voor het vastleggen van kwaliteit Gouden tips Henk Heeger, adviseur/onderzoeker Faculteit Bouwkunde, OTB, TU Delft en adviseur Programma & Innovatie, Havensteder, Rotterdam
12.00
Lunch
13.00
Groepsopdracht C: onderhoudsbeleid Differentiatie in onderhoudsinspanningen Kwaliteit van een binnendeur Kwaliteit van een keuken
Koffie-/theepauze
14.00
Bespreken van groepsopdracht C Henk Heeger
15.00
Groepsopdracht A: maatschappelijk rendement
14.45
Koffie-/theepauze
15.40
Bespreken van groepsopdracht A Henk Heeger
15.15
Portefeuillestrategie en verkoopbeleid Waarom verkoop? Welke complexen wel/niet? Soorten verkoop: uitponden en dispositie Verkoopstimulerende maatregelen VVE’s en positie van de corporatie Positie van bewoners: huurders en kopers Gouden tips Nicole Peeters, directeur Vastgoed, Staedion, Den Haag
16.00 Programmabreak 16.30 Portefeuillestrategie en huurbeleid Financiële en maatschappelijke doelstellingen Betaalbaarheid en beschikbaarheid Optimaliseren van huurkortingen; naar een doelmatige sociale voorraad Hoe bepalen we de markthuur? Gouden tips Maarten Vos, manager Strategie en Beleid, Vidomes, Delft 17.45
Groepsopdracht B: huurbeleid
18.45
Bespreken van groepsopdracht B Henk Heeger
19.15
Afsluiting en diner
16.30
Afsluiting Introductie thuisopdracht: uitwerking van een van de volgende thema’s: 1. Van corporatiestrategie naar complexaanpak 2. Verkoopbeleid 3. Kwaliteitsbeleid 4. Huurbeleid Evaluatie programma 10/11 maart en eventuele wensen voor tweede blok
dinsdag 14 april 2015
woensdag 15 april 2015
Assetmanagement: complexniveau, taken van een asset manager, financiën
Assetmanagement: afwegingsprocessen, budgetbewaking en verhuurproces
9.30
Ontvangst
9.00
9.45
Introductie programma cursusblok 2 Thema’s en sprekers
10.00
Assetmanagement op complexniveau Proces: analyse, doelstellingen en strategieën, voorspellen en toetsen, uitwerken tot plannen, verankeren, uitvoeren en communiceren, monitoren en evalueren Koppelingen met portefeuilleniveau De ‘knoppen’ van de asset manager Henk Heeger, adviseur/onderzoeker Faculteit Bouwkunde, OTB, TU Delft en adviseur Programma & Innovatie, Havensteder, Rotterdam
9.05 Afwegingsprocessen: strategiekeuzes voor complexen Algemene knelpunten binnen het afwegingsproces Organisatie en samenwerking bij afwegingen Scenario’s per complex Maken van keuzes Jeannette Dekker, manager Wijkontwikkeling, Area, Veghel/Uden
11.15
Koffie-/theepauze
De werkzaamheden van een asset manager Asset management als verbindende schakel Complexstrategieën Sturen op (direct) rendement: de jaarbegroting Sturen op (direct) rendement: performance analyse Belangrijkste taken en verantwoordelijkheden van een asset manager Benodigde vaardigheden voor een asset manager Plek in de organisatie Gouden tips Carole Vermolen, Vastgoedsturing, Den Haag/ Zwolle 11.30
12.45
Lunch
13.45
Bespreken thuisopdracht De gemaakte huiswerkopdrachten worden voor dit blok verspreid en in kleine groepen besproken. Elke groep richt zich op bepaalde thema’s, problemen en oplossingen.
15.15
Koffie-/theepauze
15.30
Complexexploitatie: financiële afwegingen Wat is financieel rendement? Hoe kijken beleggers naar rendement? Optimaliseren van rendement op complexniveau Onderhoud en verbeteringen, kosten en investeringen Verhuren of verkopen? Gouden tips Klaas Franken, Fineut*, Culemborg
16.45
Programmabreak
17.15 Groepsopdracht D: rentabiliteit van woningverbe- teringen 18.15
Bespreken van groepsopdracht D Klaas Franken
19.00
Afsluiting en diner
10.20
Start programma
Koffie-/theepauze
10.40 Groepsopdracht E: keuzeproces bij strategie bepaling Proces Betrokkenen Benodigde informatie Als alternatief voor deze groepsopdracht bestaat de mogelijkheid om een aantal door de cursisten naar voren gebrachte thema’s te bespreken. 11.20
Bespreken van groepsopdracht E Henk Heeger en Jeannette Dekker
11.45
Bespreken thuisopdrachten Discussie over dilemma’s en oplossingen
12.10
Lunch
13.00
Bespreken thuisopdrachten (vervolg) Discussie over dilemma’s en oplossingen
14.15
Budgetbewaking bij onderhoud Beleggen in vastgoed Kenmerken van het woningbezit van Delta Lloyd Onderhoud in relatie tot rendement Onderhoudsbegroting en begroting renovaties Van meerjarenbegroting naar jaarbegroting Bewaking budget in relatie tot realisatie Gouden tips Kees Korver, senior portfoliomanager Vastgoed, Delta Lloyd Vastgoed, Amsterdam
15.30
Koffie-/theepauze
Verhuurproces: realiseren doelstellingen van beheerplan Aansluiting op complexstrategie en complexbeheerplan Efficiënt verhuurproces; vermijden van leegstand Doelgroepen en woningtoewijzing Technisch: mutatieonderhoud, verbeteringen Financieel: markthuur, lage kosten Wensen van bewoners Bart Schouten, manager Verhuur, Woonwaard, Alkmaar 15.45
17.00
Afsluiting en uitreiking getuigschriften
17.10
Borrel
Meer informatie
Data 10/11 maart en 14/15 april 2015
Locatie Conferentiecentrum Kaap Doorn Postweg 9, 3941 KA Doorn tel. (0343) 41 42 41 www.kaapdoorn.nl
Cursusgeld en getuigschrift De kosten voor de cursus bedragen € 2.195,-. Bij deze prijs is inbegrepen: het documentatiemateriaal, lunches, diners, koffie en thee. Over dit bedrag is geen BTW verschuldigd. Cursisten die de gehele cursus hebben bijgewoond en de (thuis)opdrachten met goed gevolg hebben afgerond, ontvangen een getuigschrift.
Overnachtingsmogelijkheid U kunt gebruikmaken van de overnachtingsmogelijkheden in Conferentiecentrum Kaap Doorn op 10 maart en 14 april 2015. De overnachtingen zijn niet bij de cursusprijs inbegrepen. De kosten hiervoor bedragen € 90,- per nacht (incl. ontbijt). U kunt bij aanmelding opgeven of u gebruik wenst te maken van de overnachtingsmogelijkheid. Het OTB zorgt er dan voor dat er een kamer voor u beschikbaar is.
Aanmelding en betaling U kunt zich voor deze cursus aanmelden via www.otb.tudelft.nl/agenda. Kies voor cursus ‘Portefeuille- en Assetmanagement bij woningcorporaties’. U treft daar een omschrijving van de
cursus en een link naar het aanmeldformulier. Aan deze cursus kunnen maximaal 22 personen deelnemen. Wij hanteren bij overintekening een maximum van twee deelnemers per organisatie. Bij de bevestiging van uw inschrijving ontvangt u tevens een routebeschrijving naar Conferentiecentrum Kaap Doorn. Indien u kiest voor betaling per factuur, wordt deze apart toegezonden door de financiële administratie van de TU Delft. Het deelnamebedrag dient 10 werkdagen vóór aanvang van de cursus ontvangen te zijn. Indien vanwege onjuist ingevulde gegevens de factuur opnieuw verzonden dient te worden, wordt € 25,- aan administratiekosten doorberekend.
Annulering U kunt alleen schriftelijk annuleren. Afmelding zonder verplichting tot betaling kan slechts indien de annulering schriftelijk is ontvangen vóór 10 februari 2015. Cursisten die tussen 10 februari en 24 februari 2015 annuleren, zijn 50% van de cursuskosten verschuldigd. Bij latere annulering brengen wij het volledige cursusbedrag in rekening. Bij verhindering is het mogelijk een collega gebruik te laten maken van uw reservering. Het OTB behoudt zich het recht voor bij onvoldoende belangstelling de cursus te annuleren. Hiervan ontvangt de cursist tijdig bericht. Bij annulering van de cursus door het OTB ontvangen de cursisten direct het cursusgeld terug.
Cursusleiding Henk Heeger, adviseur strategisch voorraadbeleid & technisch beheer, OTB – Onderzoek voor de gebouwde omgeving, Faculteit Bouwkunde, Technische Universiteit Delft. Hij is tevens werkzaam als adviseur Programma & Innovatie bij de corporatie Havensteder in Rotterdam.
Informatie Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het secretariaat van het OTB: tel. (015) 278 30 05 e-mail:
[email protected].
OTB - Onderzoek voor de gebouwde omgeving Het OTB, afdeling van de faculteit Bouwkunde van de TU Delft, verricht onderzoek en verleent adviezen op het gebied van het bouwen en de gebouwde omgeving. Het onderzoek van het OTB is multidisciplinair, beleids- en oplossingsgericht. Ook aan kennisoverdracht wordt veel aandacht besteed in de vorm van onderwijs, beleids- en onderzoeksrapporten, scholing en training en het organiseren van studiedagen, congressen en cursussen.
Cursus-/studiedagprogramma 2015 Cursus/studiedag
Data
Kosten
4-daagse cursus Recente ontwikkelingen in het wonen
8/9 april en 27/28 mei 2015
€ 2.195,-
4-daagse cursus Nieuwe wegen in technisch beheer van woningen
21/22 april en 2/3 juni 2015
€ 2.195,-
4-daagse cursus De wijkaanpak: sociaal, fysiek en economisch
Voorjaar 2015
€ 2.195,-
2-daagse cursus Trends in de woonruimteverdeling
Voorjaar 2015
€ 1.095,-
Kijk voor een actueel overzicht op: www.otb.tudelft.nl/agenda. U kunt zich hier ook inschrijven. Kies dan cursus ‘Portefeuille- en Assetmanagement bij woningcorporaties’. Projectcode: AOO706-2015
www.otb.tudelft.nl/agenda
