preek en liturgie Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden zondag 14 oktober 2012 Organist: Gerben Bergstra voorganger: Roelof Akse thema: Ontvangen zoals een kind
liturgie
* Mededelingen en aansteken van de kaars * Bemoediging en groet
* Zingen Goedemorgen, welkom allemaal. Ik met mijn en jij met jouw verhaal. Lachen, huilen, vrolijkheid en pijn. Alles mag er zijn.
God, ik vraag je, kom in onze kring. Wees er bij, wanneer ik bid en zing. Ik met mijn en jij met jouw verhaal, verteld in mensentaal.
Gesprek met de kinderen * Zingen
lied 210:
1 (Ned.) ‘Sta op! Een morgen ongedacht’ 4 (Frysk) ‘Oerein – de Heilân giet ús foar’
4. Oerein, de Heilân giet ús foar en sil ús noait ferlitte. De nije moarn seit licht en hoar: wy kin de nacht ferjitte. De Heare wiist ús sels de wei, en wy, syn leden, geane mei, syn nije wrâld temjitte.
Tijdens ‘t zingen steken kinderen het lantaarntje aan, met dit licht gaan ze naar het gemeentecentrum.
* Gebed
2 * Bijbellezing Marcus 10: 13 t.m. 16 (NBV) De mensen probeerden kinderen bij hem te brengen om ze door hem te laten aanraken, maar de leerlingen berispten hen. Toen Jezus dat zag, wond hij zich erover op en zei tegen hen: ‘Laat de kinderen bij me komen, houd ze niet tegen, want het koninkrijk van God behoort toe aan wie is zoals zij. Ik verzeker jullie: wie niet als een kind openstaat voor het koninkrijk van God, zal er zeker niet binnengaan.’ Hij nam de kinderen in zijn armen en zegende hen door hun de handen op te leggen.
* Zingen
Tussentijds 67: 1 en 2 ‘Laat de kind’ren tot Mij komen’’
Laat de mensen tot Mij komen over alle wegen. Laat de mensen tot Mij komen, houdt ze toch niet tegen! Want de poorten van mijn rijk gaan ook voor hen open als ze als een kind gelijk bij Mij binnenlopen.
* Uitleg en vermaning ‘Se brochten bern by Him mei it doel dat Hy se oanreitsje soe; mar de learlingen stegeren har ôf. Doe’t Jezus dat seach, waard er lilk en sei tsjin harren: Lit de bern dochs by My komme en kear har net, want foar sokken is Gods ryk’ Zusters en broeders, gemeente met een levende Heer Kleine kinderen hebben een dunne huid (zo waarschuwen in een radiospotje de Nederlandse brandwondencentra). Ook vanuit deze Marcustekst kun je zeggen: Kleine kinderen hebben een dunne huid. Er is een krachtig beeld, die op mijn netvlies is gebleven én zal blijven:
Jesse (als 3-jarige peuter) zit op het bed bij een zieke opa in de Sionsberg. Hij kijkt rond en speelt wat met de golvende dekens. Hij hoort ons, zijn ouders, zachtjes praten in de stille, witte kamer. Voorzichtig, over de katoenen zee heen, kruipt hij naar opa zijn hoofd. We hebben even de neiging om hem tegen te houden … ,maar hij doet op zijn manier voorzichtig. Met zijn kleine vingers trekt hij een gesloten ooglid van opa omhoog. ‘Kijk, zegt hij, opa slapen….’. (Het raakt ons)
3 Kinderen worden bij Jezus gebracht. Gelet op de toenmalige pedagogische cultuur zullen ze niet ouder dan 12 jaar zijn geweest. De alerte leerlingen stellen zich op als bewakers van hun meester; zij weren deze kleinsten af. ‘Stegeren har ôf’,zoals een steiger een schip tegenhoudt om niet de wal op te varen. Uiteraard hebben ze goede bedoelingen, Jezus heeft ’t druk met zieken genezen en met verkondigen. Daar past voor hen niet in om tijd te nemen voor gezonde, kleine kinderen. Ho, stop…, keer terug, hier moet je nu niet zijn. In het Oude testament kom je een soortgelijke situatie tegen…., daar is het een knecht die zijn meester wil beschermen. (uit 2 Koningen 4: 25 – 27). Elisa met zijn knecht Gechazi verblijven op de Karmel. De Godsman zag in de verte een vrouw aankomen..:’kijk, daar heb je de vrouw uit Sunem’. De vrouw is wanhopig, haar kind is overleden… Wanneer ze bij Elisa aankomt grijpt ze zijn voeten vast. De knecht Gechazi liep op haar toe om haar weg te jagen (om har werom te triuwen). ‘Laat haar maar, zegt de profeet, ze heeft verdriet’. De goedbedoelde actie van leerlingen en knecht worden omgekeerd naar het tegendeel: die kinderen zijn welkom…., deze intens verdrietige vrouw is welkom. Een belangrijk werkwoord in dit korte gedeelte van Marcus is aanraken. Kinderen worden bij Jezus gebracht om aangeraakt te worden. ‘Hy sloech de earms om ‘e bern hinne… (en lei harren segenjend de hannen op’.) Laten we in bijbels perspectief verkennen wat dit begrip ‘aanraken’ kan betekenen. Ik maak een keuze uit vele teksten. In het O.T. heeft aanraken of juist niet aanraken vaak te maken met rein en onrein. Het is vooral te zien in samenhang met godsdienstige hygiëne - voorschriften. Bij de bouw van de tabernakel (onderweg door ‘t volk uit Egypte) horen we een andere dimensie: Met zalfolie worden vele voorwerpen in de ontmoetingstent gezalfd (de ark van het verbond, de tafel, de lampenstandaard, het wasbekken.. en het onderstel ervan). Er staat: ‘Hierdoor wijd je deze voorwerpen en worden ze allerheiligst; alles wat ermee in aanraking komt wordt zelf ook heilig.’ (Ex. 30: 29) Een ander voorbeeld is rond de uitgebluste profeet Elia, op weg naar de berg Horeb. Hij is de woestijn in gevlucht en is vermoeid onder een struik gaan liggen, verlangend naar ’t einde van zijn leven. Er staat: ‘Hij viel onder de bremstruik in slaap, maar er kwam een engel, die hem aanraakte en zei: word wakker en eet wat.’ (1 Kon. 19:5) In de evangeliën gebeuren diverse genezingen door aanraking. Één voorbeeld uit Marcus 5: hier gaat een vrouw die al twaalf jaar aan bloedverlies leed. Ze had gehoord over Jezus en begeeft zich anoniem tussen de voortstuwende menigte. Er staat: ’... en raakte zijn bovenkleed van achteren aan’. ‘En meteen hield het bloed op te vloeien’ (Marc.5: 28/29). Drie verschillende voorbeelden (zalfolie, een engel, een bovenkleed) waaruit blijkt dat door aan te raken er verandering optreedt. Iets van kracht vloeit over door de aanraking naar diegene die, of hetgeen wat, aangeraakt wordt. In dat moment van aanraking is er een doorbraak…, een heilzaam vervolg, in het verlengde van heilig. Met ons helder verstand kunnen we niet goed bevatten wat er gebeurt door deze wijze van aanraken. In onze verlichte en verheven cultuur hebben we alsmaar minder oog en minder gevoel voor deze wijze van overdracht. Het klinkt alsof we ’t hebben over een natuurvolk, diep in ’t regenwoud van Borneo. Ze hebben geen radar, geen ipod, of e-reader; voordat hun kinderen gaan slapen worden ze aangeraakt door een hand op ’t hoofd, met getuite lippen bij hun oren, die fluisteren: ’Sta op morgen, met een nieuwe droom!’
4 Mensen brengen kinderen bij Jezus. Kleine kinderen hebben een dunne huid. Wat gebeurt er in onze tijd met kinderen? Daar zal ik een enkele impressie van geven. Ik geloof dat het vrij spelende kind onder grote druk staat; met vrij spelen bedoel ik: er is niet zoveel materiaal voor handen, en toch is dit nieuwsgierige meisje of jongen binnen of buiten aan het spelen. Bijvoorbeeld met bladeren, kastanjes, zand, steentjes, blokken, gestapelde dozen die een winkel zijn. Gewoon…. Laat opvoeders erop letten dat kleine kinderen géén beeldschermkinderen worden. Dat ze te eenzijdig de wereld verkennen door middel van dat flitsende scherm. Dit is niet bedoeld als kruistocht tegen modernisering, het is bewogen kritiek op digitale éénzijdigheid. Het is een tevens een oproep om kinderen in uw buurt te stimuleren mee te doen, straks vanaf eind oktober, hier met de kerstmusical: een creatief zangspel met eenvoudige middelen. Een tweede impressie: Door het confronterende onderzoeksrapport van Rieke Samson (afgelopen maandag) is opnieuw duidelijk geworden dat wij moeite hebben om de meest kwetsbaren te behoeden en te beschermen. Kinderen uit huis geplaatst; kinderen met sociale en verstandelijke achterstand die smachten naar een veilige omgeving. En dan blijkt daar in die jeugdzorg, in verhouding, meer misbruik voor te komen. In dit kader schaamt de hulpverlening, de politiek, de toeschouwer zich voor het begrip ‘aanraken’! Aanraking die ongewenst is verfrommelt ’t kind tot een bloem in de knop in de winter. IJskoud is de overdracht, niet bewegen is ’t motto. “Geef het kind een stem en vergroot de weerbaarheid door te bespreken wat omgangsvormen zijn, verwachtingen, normen, grenzen…” (één van de aanbevelingen van het rapport). Een derde impressie: Sommige kinderen zijn in staat op jonge leeftijd hun nek uit te steken. Voor zijn bezielende inzet voor Filippijnse straatkinderen kreeg de 13 jarige Kesz Valdez dit jaar de internationale Kindervredeprijs. Boven al die volwassen vuilnishopen uit klinken stemmen van opgroeiende én opstandige kinderen. Laten we als volwassenen luisteren naar deze stemmen, tegen de stroom in. Zij zijn een licht op het pad naar vrede en gerechtigheid. Laten we straks stil worden en bidden voor het Pakistaanse meisje Malala Yousafzai; ernstig gewond geraakt door een aanslag van de Taliban. Jezus roept op om het koninkrijk van God te ontvangen op de wijze van een kind. Een meer volwassen manier is: te vertrouwen op eigen kracht. Zij die groot van zichzelf denken, moeten leren om kleiner te worden. In dit koninkrijk gaat het andersom. Zij die gering zijn en veracht worden mogen plaats nemen op de eerste rij, vooraan. Juist zij ontvangen zegen en worden kinderen Gods genoemd; ’een koningskind ben jij’! We hebben nog een lange weg te gaan. Wil je opstaan als Hij noemt jouw naam. Dit Koninkrijk van God komt op een manier waarover de mondige mens geen zeggenschap heeft. Op onverwachte momenten krijgen we er een glimp van te zien, niet als een storm, als een vloed, meer als een groene twijg in de winter. Vorige week zondag in Schoorl zag ik een glimp van de zon; ’t stond niet op de liturgie…, ouders waren van te voren niet gevraagd; en toch…., ontstond er een beweging van kleine kinderen, ze werden niet tegengehouden. Over die zondagmiddag dit versje:
5 Oktoberzondag Meisjes dansen bij ’t Dopers duin, dansende meisjes in de kerk. Drie meisjes dansen rond in die lichte ruimte. Heb ’t met eigen ogen gezien: In gefilterd zonlicht, libelle’s ballet, boven een vlakke waterspiegel. Hand in hand rondjes draaien, dartel huppelen rondom de kaarsen die branden. In de kerk dansen meisjes, met hun beweging steken ze mij een vuurgloed aan. Aangeraakt, stramme voeten fladderen…
* Orgelspel * Open ruimte * Zingen
Lied 437: 1, 2 en 3 ‘Vernieuw Gij mij, o eeuwig Licht!’
2. Schep, God, een nieuwe geest in mij, een geest van licht, zo klaar als Gij; dan doe ik vrolijk wat Gij vraagt en ga de weg die U behaagt. 3. Wees Gij de zon van mijn bestaan, dan kan ik veilig verder gaan, tot ik U zie, o eeuwig Licht, van aangezicht tot aangezicht.
* Voorbeden, stilte … ; om in het gebed samen te bidden: Onze vader, die in de hemelen zijt; uw naam worde geheiligd, uw koninkrijk kome. Uw wil geschiede, gelijk in de hemel, alzo ook op de aarde. Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid tot in eeuwigheid amen
6 * Collecte voor stichting Zienn Zienn is een organisatie voor maatschappelijke opvang in Friesland, Groningen en Drenthe. Stichting Zienn ondersteunt mensen die thuis- of dakloos zijn, dat dreigen te worden of in een crisissituatie terecht zijn gekomen. Eén van de initiatieven van Zienn in Leeuwarden is het trainingshuis voor dak- en thuisloze jongeren die actief willen werken aan hun toekomst. Zie ook www.zienn.nl
* Slotlied
Ionabundel nr. 40: 1, 2, 3 en 4 ‘Wil je opstaan en Mij volgen als Ik noem je naam’
2. Wil je gaan op nieuwe wegen, steil en ongewis? Wil je zijn tot hoed' en zegen voor wie vreemd'ling is? Val je niet een mens te hard die in leugens is verward? Hoor je 't kloppen van mijn hart in jou en jij in Mij?
3. Wil je gids zijn voor de blinde die je smeekt: 'Help mij!' Wil je vechten voor een kind, gevangen en onvrij? Zie je in ontferming aan, ieder die alleen moet gaan, opdat groeie mijn bestaan in jou en jij in Mij?
4. Wil je zien dat wat Ik zie: jouw gaven velerlei! Wil je luist'ren als Ik zeg: 'Een koningskind ben jij! , Wil je geven wat je hebt, dat de wereld zich herschept en mijn leven wordt gewekt in jou en jij in Mij?
7 * Zegenbede Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei (2x) … Amen
*** *** *** *** *** *** *** Mededelingen Beste zangers m/v, ‘It sil heve!’ Vandaag beginnen we weer met de repetities van het koor. We zullen zingen in de dienst voor de herdenking van overledenen op zondag 25 november en natuurlijk met kerst. We repeteren weer na de dienst van ca 11.30-12.45 uur in het Gemeentecentrum. Iedereen die plezier heeft in zingen is welkom! Mennokring Op 16 oktober komt ds. Annie Rekker bij de Mennokring iets vertellen over de betekenis van kleuren. Als voorbereiding voor deze middag vraagt zij ons het Scheppingsverhaal te lezen, zoals dat beschreven staat in Genesis 1 en 2 t/m vs. 4. Als u geen lid bent van de Mennokring, maar wel belangstelling hebt voor dit onderwerp, dan bent u ook welkom. Bel in dat geval even met Nel Ament of Tineke Torensma, dan weten we hoeveel stoelen we klaar moeten zetten. De Mennokring begint om 14.00 uur en we zitten in de kerkenraadskamer.
