Jaarverslag 2014
jaarverslag 2014
jaarverslag 2014
Missie van Arcade Arcade staat voor overkoepelend, letterlijk: op twee kolommen rustende boog. De toevoeging mensen en wonen in het onderschrift van het logo maakt kenbaar waar het Arcade om gaat: mensen en wonen. Arcade is de belangrijkste verhuurder en ontwikkelaar in de gemeente Westland. Daarnaast is zij beheerder, verhuurder en ontwikkelaar van vastgoed in de gemeente Den Haag. Zij wenst als woningcorporatie haar eigen bijdragen te leveren aan de volkshuisvesting in de regio Haaglanden.
2
jaarverslag 2014
Inhoudsopgave 4 Voorwoord 6 Volkshuisvestingsverslag 8 Governance 10 Dienstverlening en verhuur 16 Woningbezit 26 Wonen en zorg 28 Leefbaarheid 30 Bewonersparticipatie 32 Externe betrekkingen 34 Organisatie en personeel 38 Financiële continuïteit 44 Jaarverslag Raad van Commissarissen
48 Verklaring van het Bestuur en van de Raad van Commissarissen
50 Financieel 51 Verkorte jaarrekening 2014 52 Balans per 31 december 2014 54 Winst- en verliesrekening 2014 55 Kasstroomoverzicht 2014 56 Toelichting op de verkorte jaarrekening 61 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 62 Bijlagen 63 Kengetallen
jaarverslag 2014
3
Voorwoord Het speelveld van woningcorporaties is de afgelopen jaren sterk gewijzigd als gevolg van de kabinetsplannen ten aanzien van de woningmarkt. In de herziene Woningwet is opgenomen een inperking van het werkterrein van de corporaties, de wijze van functioneren van corporaties, de versterking van de rol van gemeenten en huurders, de financiering van corporaties en de vormgeving van het toezicht. De dynamiek in de sector houdt nog wel even aan.
In 2015 wordt gestart met de bouw, c.q. verbouw van circa 350 woningen: • Van Ostade in Monster • Norfolkterrein Scheveningen in Den Haag • CalandTwo in Den Haag • Jan Olierookstraat in Poeldijk (verbouw) • Dudok State in Monster (verbouw) In december 2014 is met Vestia een overeenkomst gesloten om 469 verhuureenheden aan te kopen in Naaldwijk en Scheveningen. De levering heeft plaatsgevonden op 1 februari 2015. Ons woningbezit groeit hierdoor naar circa 8.000 verhuureenheden en de sociale huurwoningen van de aankoop blijven behouden voor de sociale sector. Volkshuisvestelijke zorg hebben wij over de verkoop van alle sociale huur eengezinswoningen van Vestia Westland in Naaldwijk en omgeving. Dit is voor de Westlandse woningmarkt een ongewenste situatie.
Met ingang van 2013 is het accent verschoven van bouwen naar het beheren en waar nodig aanpassen van bestaand bezit. Tegelijk willen we laten zien dat we nog steeds flexibel genoeg zijn om de dynamiek aan te grijpen en om te zetten in kansen. Kansen om te kunnen doen, waar we voor zijn: het leveren van een bijdrage aan de volkshuisvesting in de regio Haaglanden. Inmiddels is door de lage rentestand, lage aanneemsommen, efficiënter onderhoud en beperktere werkorganisatie financiële ruimte ontstaan om investeringen te doen in nieuwbouw en/of aankopen. Wij hebben ons de volgende doelen gesteld: • Iedereen de kans bieden om passend en betaalbaar te wonen • Maatschappelijk ondernemen: leveren waar vraag naar is • Kansen benutten en doen waar we goed in zijn • Waarborgen van (financiële) continuïteit • Samenwerken aan meerwaarde voor de klant In 2014 zijn 389 nieuwbouwwoningen opgeleverd in de projecten: • Woerdblokeiland in Naaldwijk • Tuinveld Noord 3e fase in ’s-Gravenzande • Ter Heijde 1e fase • Tramonta in De Lier • CalandTower en CalandParking in Den Haag en zijn 200 woningen gerenoveerd: • Flats Monster Noord • Julianaweg / Mumsenstraat in ’s-Gravenzande Door de invoering van diverse heffingen worden nieuwbouw- renovatie en groot onderhoudsprojecten met ingang van begrotingsjaar 2013 kritisch beoordeeld en is destijds temporisering aangebracht ten aanzien van nieuwbouwprojecten. Het effect daarvan is duidelijk zichtbaar in de omvang en samenstelling van de projectportefeuille. De projectenportefeuille is als volgt:
4
jaarverslag 2014
Een deel van onze klanten kunnen we door de woning toewijzigingsregels niet meer helpen aan een sociale huurwoning met een huurprijs tot € 710,68 per maand. De EU-beschikking trekt de grens voor het verhuren van een sociale huurwoning bij een huishoudinkomen van € 34.911,per jaar. Woningzoekenden met een laag midden inkomen van € 34.229,- tot € 43.786,- per jaar kunnen gelet op de gespannen woningmarkt slechts zeer beperkt voor een huurwoning in aanmerking komen. Deze woningzoekenden hebben ook geen mogelijkheid om een woning te kopen. Heel belangrijk is voor ons het contact met gelijkgestemde volkshuisvestingspartners, maatschappelijke organisaties en zorginstellingen. Gezamenlijk optimaliseren we onze dienstverlening en zijn we kwetsbare groepen van dienst. In 2014 hebben wij het KWH-label gecontinueerd. Het KWH-label heeft als doel de dienstverlening van de woningcorporatie naar de klant te verbeteren en/of te
jaarverslag 2014
continueren op het al bereikte niveau. De normering en beoordeling door het KWH vormt daarbij een objectieve maatstaf voor ons en externe organisaties. Wij zijn een financieel gezonde en ambitieuze woning corporatie, die midden in de samenleving staat. Met een organisatie die klaar is voor de toekomst. Het personeel is constant bezig om de kwaliteit van de dienstverlening en wonen op een zo hoog mogelijk peil te houden. Ook de komende jaren zetten alle medewerkers zich in om aan de toenemende huisvestingsvraag van jongeren en ouderen boven de 70 jaar te voldoen.
Naaldwijk, april 2015 René Lemson directeur-bestuurder
5
Volkshuisvestingsverslag
6
jaarverslag 2014
jaarverslag 2014
7
Governance Tegenstrijdige belangen
Goed ondernemingsbestuur (corporate governance) is
In 2014 zijn geen besluiten aan de RvC voorgelegd waarbij tegenstrijdige belangen van de directeur-bestuurder spelen die van materiële betekenis zijn voor de corporatie en/of de directeur-bestuurder. Ook zijn geen besluiten genomen over transacties waarbij tegenstrijdige belangen van leden van de raad spelen. Ook is geen sprake geweest van transacties waarbij sprake is van een tegenstrijdig belang tussen Arcade en leden van de RvC die niet zijn voorgelegd aan de raad.
van groot belang. Het gaat daarbij onder andere om goed bestuur en toezicht, transparantie, externe verantwoording en financiële beheersing.
Governancestructuur
Horizontale dialoog en verantwoording stakeholders
De governancestructuur van Arcade op 31 december 2014 staat in het volgende schema.
Via verschillende overlegorganen met stakeholders borgen wij de horizontale dialoog en leggen wij verantwoording af over onze plannen en de uitvoering van ons beleid. Wij hebben in 2014 met stakeholders overlegd, bijvoorbeeld met de Gemeenten Westland en Den Haag, de Huurdersvereniging Westland en bewonerscommissies, Sociale Verhuurders Haaglanden en diverse partijen op het gebied van zorg en welzijn. In de hoofdstukken bewonersparticipatie en externe betrekkingen zijn de activiteiten per stakeholder beschreven.
Interne risicobeheersings- en controlesystemen
Onze strategie is de leidraad bij het bepalen en analyseren van relevante risico’s voor de organisatie. Het is van groot belang dat bestuurder en RvC voortdurend inzicht hebben in de risico’s en onzekerheden, deze vervolgens analyseren en op basis daarvan besluiten nemen. Onder (eind)verantwoordelijkheid van de directeur en het managementteam zijn de controlesystemen ingericht die een adequate beheersing van risico’s borgen. Daarnaast vinden wij een heldere interne en externe communicatie over risico’s belangrijk. In de meerjarenbegroting, kwartaalrapportages, volkshuisvestingsverslag en jaarrekening wordt zowel over strategische als operationele risico’s gerapporteerd.
De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van het bestuur en de Raad van Commissarissen, hierna ‘RvC’ zijn in de statuten vastgelegd. Aan de besluitvorming gaat een intern proces vooraf. Dat proces bestaat onder meer uit beheersingsmaatregelen die de kwaliteit van de besluitvorming waarborgen. Voor een aantal (materiële) besluiten van de bestuurder moet de RvC vooraf toestemming geven, zoals wijziging in statuten en investeringsbesluiten.
Governancecode
Belangrijke aandachtsgebieden die continue aandacht krijgen zijn: • ontwikkel- en afzetrisico’s van nieuwbouwprojecten • financiering • leegstand en huurachterstand • consequenties vanuit (EU-) regelgeving en regionale afspraken • overheidsheffingen (verhuurder- en saneringsheffing) • ontwikkeling van onderhoudskosten en kosten werkorganisatie • verkoop bestaand bezit • prijs- en renteontwikkelingen
Bestuur en RvC volgen in principe de Governancecode Woningcorporaties 2011. Op de volgende punten wordt van de governancecode afgeweken: 1. Visitatie 2. Honorering bestuur 3. Geen auditcommissie en selectie-/renumeratiecommissie Voor een nadere toelichting zie ‘Jaarverslag van de Raad van Commissarissen’.
8
jaarverslag 2014
Beheersingsmaatregelen
Wij hebben een intern risicobeheersing- en controlesysteem om de diverse risico’s te beheersen. Belangrijke onderdelen hiervan zijn onder andere: • functiescheiding voor kritische processen zoals verhuur en verkoop van bezit, inkopen, lonen en salarissen, treasury en betalingstransacties • bevoegdheden en hieraan gekoppelde budgetverant- woordelijkheid • een Integriteitscode voor toezicht, bestuur, management en medewerkers • AO/IC (het samenspel van administratieve organisatie en maatregelen van interne controle) voor de belangrijke en risicovolle processen • een portefeuillestrategie die periodiek wordt herijkt • meerjaren onderhoudsplan en begroting gebaseerd op actuele inspectiegegevens • jaarlijkse inspectie en beoordeling van één derde van ons bezit op basis van conditiescore per bouwelement volgens de NEN 2767 methodiek • financiële meerjarenprognose gebaseerd op de uitgangspunten van het WSW en CFV die de basis vormt voor de bedrijfswaarde • kwartaalrapportages over de ontwikkeling van de strategische en operationele risico’s. In deze rapportage is ook inbegrepen de resultaat- en liquiditeitsprognose, analyse van de (financiële) projectvoortgang en projectrisico’s. De kwartaalrapportage wordt behandeld in de vergaderingen van het MT en de RvC • een jaarrekening die op consistente wijze met inachtneming van relevante wet- en regelgeving wordt opgesteld • goedkeuringsproces voor vastgoedinvesteringen door het MT en de RvC met beslisdocumenten ter definitieve goedkeuring • treasurystatuut waarin onder meer is vastgelegd dat het aangaan van derivatentransacties niet is toegestaan en waarin duidelijke randvoorwaarden, bevoegdheden en procedures zijn vastgelegd voor het aangaan van verplichtingen • een verbijzonderde interne controle en ICT-tool ter ondersteuning van de inkomenstoetsing bij toewijzing van een woning, waardoor de foutkans bij toewijzing aanzienlijk is verkleind Adequate en effectieve risicobeheersings- en controle systemen bieden geen absolute garantie voor het realiseren van ondernemingsdoelstellingen. Volledig uitsluiten van wezenlijke fouten, verliezen, fraude of overtreding van wetten en regelgeving kunnen wij dan ook niet. Fundament voor het stelsel van interne beheersing is de houding en het gedrag
jaarverslag 2014
van medewerkers. Deze zijn voor ons bedrijf van primair belang. Om houding en gedrag te reguleren die de interne ‘checks en balances’ in de organisatie verankeren, hebben wij geformaliseerde beheersingskaders ontwikkeld. Ook in 2014 maakte budgetverantwoordelijkheid in het kader van de interne beheersing deel uit van deze beheersingskaders om ervoor te zorgen dat medewerkers kostenbewuster zijn en letten op kostenbeheersing.
Integriteit
Met instemming van de Ondernemingsraad is de integriteits code van Arcade inclusief klokkenluidersregeling op 1 juli 2008 van kracht geworden. De RvC heeft de code in 2008 besproken en onderschreven.
Extern toezicht en overige kwaliteitsmetingen Extern toezicht
Het CFV waakt over een gezonde financiële corporatiesector door de financiële positie van onze organisatie te beoordelen en daarover advies uit te brengen aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. De oordeelsbrief van het CFV was positief. Als ‘hoeder van de borg’ draagt WSW bij aan optimale financiering van de volkshuisvesting door objectief risicomanagement. Dat doet WSW door borg te staan voor de rente- en aflossingsverplichtingen van door WSW geborgde leningen van corporaties. In dit kader beoordeelt ook het WSW onze financiële positie. Het WSW heeft ons als kredietwaardig beoordeeld. In het kader van de jaarrekeningcontrole voert de externe onafhankelijke accountant jaarlijks een onderzoek uit naar de opzet, het bestaan en de werking van de administratieve organisatie en daarin opgenomen interne controlemaatregelen van de belangrijkste (financiële) bedrijfsprocessen. Het oordeel is dat de administratieve organisatie en daarin opgenomen interne beheersingsmaatregelen voldoen aan de daaraan te stellen eisen. De vele rapportages en het toezicht van CFV, WSW, KWH, Huurdersvereniging Westland en accountant geven geen aanleiding tot het instellen van visitatie. Kwaliteitsmeting klanten
Als meetinstrument gebruiken wij hiervoor onder andere het KWH-label, dat de Stichting Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector verstrekt. De prestaties zijn beschreven in hoofdstuk Dienstverlening en verhuur.
9
Dienstverlening en verhuur Zorgen voor goede en betaalbare woonruimte, werken aan
De gemiddelde resultaten van de meting in 2014:
de leefbaarheid van buurten en wijken, investeren in de
Contact
kwaliteit van onze dienstverlening. Dat is waar wij voor
Telefonische en online dienstverlening Verhuizen Woning zoeken Nieuwe woning Huuropzeggingen Onderhoud Reparaties Onderhoud Klachtenafhandeling
staan. Als maatschappelijk betrokken woningcorporatie leveren wij een bijdrage aan goed wonen en leven in ons hele werkgebied. Wij zijn actief in de woonkernen Ter Heijde, Monster, ’s-Gravenzande, Heenweg, Poeldijk, De Lier en Naaldwijk van de gemeente Westland, en in gemeente
KWH norm
6,9
7,0
7,4 7,5 7,8
7,0 7,0 7,0
7,6 * 5,6
7,0 7,0 6,5
* Van dit onderdeel is geen score opgenomen vanwege een te lage respons
Den Haag. Eind 2014 bezitten wij in totaal 7.251 verhuurbare eenheden.
Op de onderdelen telefonische en online dienstverlening en klachtenafhandeling scoren we onder de norm. De reden hiervan is dat als gevolg van de reorganisatie, klachten soms langer zijn blijven liggen dan gewenst. Op dit moment is de bezetting van de afdeling wonen weer op sterkte en wordt vanuit de communicatie richting onze bewoners extra
Klanten
Onze klanten bestaan uit huurders, woningzoekenden, mensen die een woning van ons kopen, maar ook gemeenten, welzijn- en zorgorganisaties. Wij willen natuurlijk graag tevreden klanten. Regelmatig onderzoeken we of onze dienstverlening voldoet aan de wensen van de klanten. Als meetinstrument gebruiken wij hiervoor onder andere het KWH-label, dat de Stichting Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector verstrekt. In 2014 is continue gemonitord hoe wij scoren op onze dienstverlening. De score wordt gemeten op basis van de volgende prestatievelden: Contact: telefonische en online dienstverlening Verhuizen: woning zoeken, nieuwe woning en huur opzeggen Onderhoud: reparaties en onderhoud Klachtenbehandeling: afhandeling van klachten De resultaten van de metingen zijn online te raadplegen. Zodra KWH een enquête ontvangt van een huurder verwerken zij deze direct in de rapportage. Dit biedt ons de mogelijkheid om snel en gericht te sturen op onderdelen die verbeterd moeten worden. Wij nemen contact op met huurders die in de enquête hebben aangegeven ontevreden te zijn over onze dienstverlening.
10
resultaat
jaarverslag 2014
Inschrijving en toewijzing
aandacht besteed om uit te leggen voor welke klachten bewoners terecht kunnen bij onze organisatie. De scores onder de gestelde norm hebben geen consequenties voor het KWH label, maar geven wel een goed beeld waar de verbeterpunten voor het komend jaar moeten liggen.
Europese regelgeving
Doelgroepen
De belangrijkste doelstelling van onze organisatie is het beschikbaar stellen van passende en betaalbare woonruimte voor mensen met lage inkomens, maar ook voor jongeren, ouderen, gehandicapten en statushouders. Wij stellen in principe geen beperkingen aan degenen die van onze diensten gebruik kunnen maken. Het blijvend zorgen voor voldoende woningen voor deze doelgroepen is daarbij uitgangspunt. Ook spannen wij ons in voor die woningzoekenden, die hogere eisen stellen aan ‘wonen’ en de daarbij behorende prijs willen en kunnen betalen.
Woningbezit
Op 31 december 2014 bedroeg de totale voorraad 7.251 verhuureenheden, waarvan 6.714 woningen, 191 overige en 346 niet- wooneenheden, zoals winkels, dienstencentra, kinderdagverblijven en kantoren.
Opzeggingen en verhuringen in relatie tot de voorraad wooneenheden eind 2014 en 2013 Woonplaats
voorraad 2014
De Lier
1.033
15%
Den Haag
1.201
Monster*
1.255
Naaldwijk Poeldijk ’s-Gravenzande Ter Heijde Totaal
opzeggingen
verhuringen
47
5%
59
6%
17%
67
6%
170
14%
20%
109
9%
89
7%
164
2%
18
11%
18
11%
842
13%
59
7%
58
7%
1.986
30%
115
6%
133
7%
233
3%
11
5%
79
34%
6.714
100%
426
6%
606
9%
*Bezit is exclusief Van Ostade in Monster
Vanaf 1 januari 2011 zijn wij als corporatie verplicht om 90% van onze sociale huurwoningen toe te wijzen aan huishoudens met een gezamenlijk inkomen tot aan een maximale gezamenlijke inkomensgrens. In 2014 was de inkomensgrens € 34.678. Er is 10% ruimte om woningen aan woningzoekenden met een inkomen boven de € 34.678 toe te wijzen. In 2014 is 98,2% van onze verhuurde woningen toegewezen aan de inkomensdoelgroep tot € 34.678. Regionale Huisvestingsverordening Stadsgewest Haaglanden
Wij wijzen de woningen toe volgens de regels van de ‘Regionale Huisvestingsverordening Stadsgewest Haaglanden’. Hierbij staat voorop dat woningen uit de kernvoorraad worden toegewezen aan huurders uit de primaire doelgroep. In 2014 is 78% van onze bestaande sociale woningvoorraad verhuurd aan de primaire doelgroep. Hiermee wordt ruimschoots voldaan aan de prestatie afspraak ‘70% norm’ bestaande bouw. Opzeggingen en verhuringen
In 2014 zijn 426 woningen opgezegd en ontvingen wij 16 huuropzeggingen van niet-wooneenheden. In vergelijking met vorig jaar is het aantal opzeggingen licht gedaald van 435 naar 426 (2,1%). Het aantal verhuringen is gestegen van 551 naar 606 woningen (10%). Van de 606 woningen die wij verhuurden, zijn 401 woningen uit bestaand bezit en 205 nieuwbouw woningen. Hieronder een overzicht van de nieuwbouw verhuringen. • 1 appartement Oostzijde, het laatste appartement van de 35 gerealiseerde appartementen (‘s-Gravenzande) • 18 vrije sector huurwoningen TopaZ Tuinveld Noord Fase 3 (‘s-Gravenzande) • 104 sociale huurappartementen CalandTower (Den Haag) • 68 woningen bestaande uit 48 eengezinswoningen en 20 appartementen (Ter Heijde) • 14 eengezinswoningen Tramonta (De Lier)
Woningtoewijzing Woonplaats De Lier
voorraad 2013
opzeggingen
verhuringen
972
15%
44
5%
47
5%
Den Haag
1.107
17%
82
7%
82
7%
Monster
1.318
20%
89
8%
78
7%
164
2%
16
1%
23
2%
Naaldwijk Poeldijk ’s-Gravenzande Ter Heijde Totaal
859
13%
73
7%
120
11%
1.999
30%
124
11%
195
18%
166
3%
7
1%
6
1%
6.585
100%
435
7%
551
8%
jaarverslag 2014
Huishoudgrootte
In 2014 is het merendeel van de woningen in Westland en Den Haag toegewezen aan één- en twee persoonshuishoudens. Westland eenpersoonshuishoudens 45% tweepersoonshuishoudens 27% driepersoonshuishoudens 18% vierpersoonshuishoudens en meer 10%
Den Haag 61% 25% 12% 2%
11
Sociaal / medische voorrangsverklaringen en urgenten
huisvesten. De taakstelling voor Westland bestond in 2014 uit het huisvesten van 93 statushouders. Wij kregen hiervan 49 statushouders toegewezen om te huisvesten. Wij hebben 20 woningen beschikbaar gesteld. Per woning zijn meerdere statushouders gehuisvest, in totaal 25 statushouders. Door gezinsherenigingen zijn nog vijf statushouders gehuisvest. Wij hebben de taakstelling voor 2014 door 19 statushouders te weinig te plaatsen niet behaald. Deze komen op het quotum voor 2015.
Aanvragen
Voor de gemeente Westland en Midden-Delfland behandelt de Regionale Commissie Huisvesting de aanvragen voor een sociaal medische voorrangsverklaring. In 2014 zijn in totaal vijftien aanvragen behandeld bij de Regionale Commissie Huisvesting. In Den Haag worden voorrangsverklaringen door de gemeente behandeld. In 2014 zijn 57 aanvragen ingediend bij de gemeente Den Haag, dit betreft voornamelijk aanvragen vanuit de noodopvang.
Toewijzingen voorrangsverklaringen
In 2014 zijn in Westland door Arcade 44 woningen (10,1%) toegewezen aan kandidaten met een voorrangsverklaring of statusurgentie en in Den Haag zijn vijftien woningen (8,8%) toegewezen aan kandidaten met een voorrangsverklaring of statusurgentie.
Huisvesting statushouders
Als asielzoekers definitief in Nederland mogen blijven worden zij zogenaamde ‘statushouders’. Gemeenten krijgen van het rijk een taakstelling om deze statushouders te
Verhuurde woningen naar type, grootte en huurprijsklasse per woonplaats
’s-Gravenzande
Ter Heijde
Totaal
25
0
8
52
59
173
50
16
33
46
20
318
Etagewoning met trap
11
36
14
2
17
35
0
115
Totaal
59 170
89
18
Naaldwijk
0
Monster
29
19 134
Den Haag
Eengezinswoning Etagewoning gelijkvloers
De Lier
Poeldijk
Verhuringen woningen Arcade 2014
Naar woningtype en woonplaats
58 133
79 606
Kamergrootte en woonplaats 1 kamer
0
5
0
0
0
0
0
5
2 kamers
8
29
22
15
21
41
23
159
3 kamers
23 120
29
3
17
42
5
239
4 kamers
27
32
0
18
45
51
182
9
5 kamers
1
6
6
0
2
5
0
20
6 kamers
0
1
0
0
0
0
0
1
59 170
89
18
5
0
Totaal
58 133
79 606
Huurklasse en woonplaats tot € 389,05
0
2
€ 389,06 tot € 596,75
21
65
39
12
43
56
10
246
€ 596,76 tot € 699,48
30 102
37
2
14
50
64
299
1
27
5
54
58 133
79
606
Meer dan € 699,49 Totaal
12
1
8
4
59 170
8
89
18
0
0
0
7
jaarverslag 2014
Stadsvernieuwing / Herhuisvesting
CalandTower Den Haag
Michiel de Ruyterstraat en Kareldoormanweg Ter Heijde
Met HINT en de gemeente is intensief overleg gevoerd over de toewijzing van de 48 huureengezinswoningen en 20 huur appartementen. Alle partijen wilden graag de sociale cohesie van Ter Heijde zo veel mogelijk bewaren. Uiteindelijk zijn vijf oorspronkelijke huurders uit hun wisselwoning teruggekeerd. Daarnaast zijn 48 woningen toegewezen aan Westlanders en vijftien woningen aan inwoners uit de regio Haaglanden. Van Ostade Monster
Negentien woningen waren nog bewoond via leegstands beheerder AK Beheer. Het contract met AK Beheer is beëindigd. De woningen zijn inmiddels gesloopt.
In het herstructureringsgebied Laakhaven West zijn alle 104 sociale huurappartementen in het derde kwartaal verhuurd. Tramonta De Lier
Eind september 2014 werden de eerste nieuwbouwwoningen in het project Tramonta opgeleverd. Deze fase bestond uit zes sociale en acht vrije sector eengezinshuurwoningen. De belangstelling voor de woningen was groot waardoor deze al voor de oplevering verhuurd waren.
Huurincasso / huurderving
In totaal betalen 5.666 huurders (78%) de maandelijkse huurtermijn via automatische incasso. In het Westland is dat 82%, in Den Haag 63%. De overige 1.579 huurders betalen met een acceptgirokaart of op andere wijze. Eind 2014 hadden 547 huurders (8%) betalingsachterstanden met betrekking tot
Toewijzingen
Toewijzingen
naar doelgroepen SVH* 2014
naar huishoudgrootte
huurtoeslag
259
78%
57
83%
316
Gemeente
79%
Westland
Toewijzingen vanaf inkomensgrenzen huurtoeslag Totaal
72
22%
12
331 100%
17%
84
69 100%
21%
6 personen
inkomensgrenzen
5 personen
Toewijzingen t/m
4 personen
Totaal
3 personen
Den Haag
2 personen
Westland
1 persoon
Inkomen
198
117
76
36
8
1
Den Haag
104
44
20
1
1
0
Totaal
302
161
96
37
9
1
400 100%
* Dit is exclusief toewijzingen aan vrije sector- en nieuwbouwwoningen.
Gemeente
27-54 jaar
55-64 jaar
65 jaar
Totaal
naar doelgroep
23-26 jaar
Toewijzingen
naar leeftijdscategorie
18-22 jaar
Toewijzingen
Westland
21
58
249
49
59
436
Den Haag
13
43
104
8
2
170
Totaal
34
101
353
57
61
606
Totaal
Percentages
6%
17%
58%
9%
10%
100%
jaarverslag 2014
Laag
Midden
Hoog
inkomen
inkomen
inkomen
Westland
289
111
36
436
Den Haag
146
20
4
170
435
131
40
606
Gemeente
Totaal
13
deurwaarder. In 2014 zijn 49 ontruimingen aangezegd en daadwerkelijk hebben acht ontruimingen plaatsgevonden. Het aantal deurwaarderdossiers is gestegen ten opzichte van vorig jaar.
huurtermijnen, betalingsregelingen en andere vorderingen voor een totaal bedrag van € 620.000. Dit is van 1,3% van de jaarhuur. Eind 2014 hadden 309 huurders een huurachterstand van in totaal € 270.000. De huurachterstand in Westland is 0,5% van de jaarhuur. De huurachterstand in Den Haag is 0,9% van de jaarhuur.
Ook het aantal bij schuldhulpverlening ingediende dossiers neemt toe. Op 31 december 2014 zijn 94 dossiers bij schuldhulpverlening in behandeling. De totale vordering daarvan bedraagt € 95.000.
Op 31 december 2014 bedroeg de achterstand op de overige vorderingen € 350.000. De overige vorderingen betreft onbetaalde facturen, vertreknota’s, afrekening servicekosten en eerste verhuurnota’s.
Huurverhoging
In 2014 zijn de huren verhoogd met de wettelijk maximaal toegestane huurverhoging afhankelijk van de inkomensgroep waartoe de huurder behoort. Dit betekende een gemiddelde huurverhoging van 4,2%. Voor huishoudens met een inkomen onder of gelijk aan € 34.085 is de huur met 4% verhoogd, voor huishoudens met een inkomen boven € 34.085, maar onder of
Wij merken dat de huurder na twee jaar inkomensafhankelijke huurverhoging meer moeite heeft om de huur op tijd te betalen. Eind 2014 zijn 345 zaken in behandeling bij de
Toewijzing aan urgente kandidaten
Overzicht van niet-wooneenheden Arcade eind 2014
Westland 2014
Den Haag 2014
Verhuureenheid
aantal
aantal aandeel
aantal aandeel
Bedrijfsruimte *1
58
Sociaal/medisch Stadsvernieuwing Statushouders/pardonregeling
18
4%
10
6%
Winkelruimte
33
9
2%
2
1%
Parkeerplaats
137
Recreatieruimte & dienstencentrum
17
4%
3
2%
Overige woningzoekenden
392
90%
155
91%
Totaal
436
100%
170
100%
Westland 2013
Den Haag 2013
aantal aandeel
aantal aandeel
23
5%
4
5%
Stadsvernieuwing
2
0%
4
5%
Statushouders/pardonregeling
8
2%
1
1%
Overige woningzoekenden
435
93%
74
89%
Totaal
468
100%
83
100%
Sociaal/medisch
Niet-woon eenheden
2
Totaal Totaal in %
14
42 170
42 78
88
32
18
Totaal in %
Totaal
2013
2014
2013
84
78
38
40
214
170
131
110
Aantal aangezegde ontruimingen
11
11
5
2
Aantal uitgevoerde ontruimingen
0
1
1
1
Aantal huurders bij de deurwaarder
Huurachterstand in % van de jaarhuur
3% 100% 100%
Den Haag
2014 Aantal huurders met een betalingsregeling
2%
1.035 1.413 1.375 294 876 2.025 233 7.251 28%
0
191
5%
4% 12%
21
0
346
14% 20% 19%
42
2
346
Westland Ter Heijde
’s-Gravenzande
Poeldijk
Naaldwijk
Monster
Den Haag
De Lier 0
Totaal
Huurincasso en huurachterstand per einde jaar
1.033 1.201 1.255 164 842 1.986 233 6.714 93%
Overige woon eenheden
108
*1 Waaronder kantoor- en praktijkruimte
Perceeltype en woonkernen Arcade eind 2014
Huurwoningen
10
Garage- en bergruimte
jaarverslag 2014
0,49% 0,54% 0,92% 1,05%
gelijk aan € 43.602 is de huur verhoogd met 4,5% en de huren zijn met 6,5% verhoogd voor huishoudens met een inkomen boven € 43.602. De vrije sector woningen zijn verhoogd met een percentage van 0-4%. Het bedrijf onroerend goed is met 2,5% verhoogd of op basis van CPI prijsindexcijfer, waar dit in de huurovereenkomst is opgenomen.
Huurcommissie
Wij ontvingen 175 bezwaren over de inkomensafhankelijke huurverhoging. 170 bezwaren zijn na ons antwoord door de huurder ingetrokken. De overgebleven vijf dossiers zijn voorgelegd aan de Huurcommissie. Eén van de huurders trok het bezwaar alsnog in. De Huurcommissie heeft ons in de overige vier dossiers in het gelijk gesteld en heeft de commissie de huurverhoging als redelijk bestempeld.
jaarverslag 2014
Klachtencommissie
Het kan voorkomen dat een huurder ontevreden is over onze dienstverlening. Wij doen ons uiterste best om klachten op te lossen. Als de huurder niet tevreden is met onze oplossing, dan kan hij de klacht voorleggen aan de Regionale Klachtencommissie. Behalve onze organisatie zijn ook Vestia Westland, Wonen Wateringen, Wonen Midden-Delfland en Woningbouwvereniging Hoek van Holland aangesloten bij de Regionale Klachtencommissie. In 2014 ontving de Regionale Klachtencommissie in totaal acht klachten waarvan twee klachten zijn ingediend door huurders van Arcade. Deze klachten zijn door de klachtencommissie niet in behandeling genomen.
15
Woningbezit Wij willen woningen bouwen die nu en in de toekomst
Aankoop
Op 16 december 2014 is het koopcontract met Vestia ondertekend voor de aankoop van 469 verhuureenheden van Vestia. De 469 verhuureenheden bestaan uit 409 woningen (301 in Naaldwijk en 108 in Scheveningen), 59 opslagruimten/ parkeerplaatsen (in Scheveningen) en één winkel (in Scheveningen waarin een bank is gevestigd). De borging voor het aantrekken van de financiering is begin augustus 2014 goedgekeurd door het WSW en ook CFV heeft haar akkoord voor de aankoop gegeven. In december is de benodigde financiering afgesloten. Het transport heeft plaatsgevonden op maandag 2 februari 2015. Met deze aankoop zorgt Arcade ervoor dat deze woningen behouden blijven voor huurders met een lager inkomen. Wij blijven de woningen na aankoop verhuren aan de primaire doelgroep.
voldoen aan de vraag en woonwens van bewoners. Dit betekent dat nieuwe huurwoningen door een lange termijn onderhoudsvisie zonder meer kunnen concurreren met koopwoningen. Duurzaamheid, energiebesparing en veiligheid hebben onze volle aandacht. Maar ook hechten we waarde aan het behouden en herstellen van de authentieke architectuur van panden en het in stand houden van het karakter van wijken. Vele nieuwbouw- en renovatieprojecten in Westland en Den Haag zijn vanuit dit oogpunt in gang gezet of staan op de agenda. Daarnaast zijn (en worden er) vanuit strategisch oogpunt wooncomplexen aangekocht van collega corporaties, binnen het werkgebied van Arcade, om zoveel mogelijk de sociale voorraad op peil te houden.
Portefeuilleplan
In 2014 is Arcade gestart met een herijking van portefeuille sturing. Doelstelling is om op strategisch niveau een actueel portefeuilleplan op te stellen dat de leidraad is om naar de streefportefeuille toe te werken binnen de kaders van onze maatschappelijke doelstelling en andere kaders die de overheid aan woningcorporaties oplegt. Het portefeuilleplan biedt de kaders voor de organisatie om op tactisch niveau zo efficiënt en effectief mogelijk de gestelde doelen te realiseren. Huurbeleid
Bij mutatie stijgt de maandhuur gemiddeld naar 92% van de door het Ministerie van Binnenlandse zaken vastgestelde maximaal redelijke huurprijs. Per einde 2014 is de maandhuur gemiddeld 82% van de vastgestelde maximaal redelijke huurprijs. Verkoop
In totaal hebben 631 woningen op 31 december 2014 een verkooplabel. In 2014 zijn 29 woningen verkocht.
16
jaarverslag 2014
Nieuwbouw en verbouw
De projecten Woerdblokeiland in Naaldwijk, CalandTower in Den Haag, Tuinveld Noord fase 3 in ’s-Gravenzande, Ter Heijde fase 1 en Tramonta in De Lier zijn in 2014 opgeleverd. In 2014 zijn in totaal 389 nieuwbouwwoningen opgeleverd. Ook de groot onderhoudsprojecten Flats Monster Noord en Koningin Julianaweg / Mumsenstraat in ’s-Gravenzande zijn opgeleverd. In totaal is aan 200 woningen groot onderhoud gepleegd. Alle projecten zijn uitgevoerd binnen de gestelde begrotingskaders. Voor de komende drie jaar zijn circa 455 nieuwe eengezins woningen en appartementen in Westland en Den Haag in ontwikkeling en plegen we groot onderhoud aan 146 woningen.
In 2014 zijn de eerste stappen gezet om samen met de gemeente Den Haag te komen tot een samenwerkingsovereenkomst voor de bouw van circa 100 tot 150 nieuwbouwwoningen per jaar over een periode van vijf jaar.
Nieuwbouwprojecten opgeleverd Woerdblokeiland – Naaldwijk
Het project Woerdblokeiland in Naaldwijk is in samenwerking met Careyn Zorg en Vastgoed gerealiseerd. Op de locatie in het uitleggebied Woerdblok zijn naast 38 koopappartementen (ILand Villa) ook 63 appartementen in de zorgcategorie verblijf licht en 24 eenheden zorgcategorie verblijf zwaar opgeleverd. De zorgwoningen staan op een plint die plaats biedt aan 768 m2 verblijffuncties voor Careyn en 144 m2 voor dagverzorging. Daarnaast is ruimte gerealiseerd voor het Centrum voor Jeugd en Gezin en een kinderdagverblijf. De bouw is gestart in juli 2012 en de oplevering heeft in maart 2014 plaats gevonden. CalandTower – Den Haag
In het herstructureringsgebied Laakhaven in Den Haag is de CalandTower gerealiseerd. Het project bestaat uit 104 huurappartementen, een bedrijfsruimte op de begane grond en 104 parkeerplaatsen in een apart gebouw. De bouw van de appartementen is in december 2012 gestart en is in juli 2014 opgeleverd. De bouw van de parkeergarage is in het tweede kwartaal 2014 gestart. Deze is in september opgeleverd. Tuinveld Noord fase 3 – ‘s-Gravenzande
In het uitleggebied Tuinveld Noord is de derde en laatste fase bestaande uit achttien vrije sector huureengezinswoningen gerealiseerd. De oplevering heeft in januari 2014 plaats- gevonden. Ter Heijde
Het project bestaande uit 20 appartementen en 48 eengezins woningen is met het slaan van de eerste paal officieel in november 2013 gestart. In oktober 2014 is het complex opgeleverd. Tramonta – De Lier
Het project bestaat uit 60 huurappartementen en veertien huureengezinswoningen. De bouw is met het slaan van de eerste paal in december 2013 gestart. De woningen zijn in december 2014 opgeleverd en de eerste verhuringen vinden in januari 2015 plaats.
jaarverslag 2014
17
Nieuwbouwprojecten in ontwikkeling
gegaan en de oplevering heeft eind 2014 grotendeels plaats gevonden.
Scheveningen Norfolk terrein blok 7 en 8
Na een discussie met de gemeente Den Haag over de grondprijzen is door de gemeente Den Haag in december groen licht voor het project gegeven. In het huidige plan worden 237 woningen en parkeerplaatsen gerealiseerd in de sociale en vrije sector huur. Bij een snelle doorloop van diverse procedures is een start van de bouw eind 2015 mogelijk.
Julianaweg/Mumsenstraat – ’s-Gravenzande
Voor dit complex bestaande uit 24 eengezinswoningen is in 2014 groot onderhoud uitgevoerd. In 2013 is gestart met de voorbereidingen, waarbij binnen het energetisch verbeterplan twee energielabelstappen zijn gemaakt.
Renovatieonderhoud in voorbereiding
Van der Horstweg – ’s-Gravenzande
Buitenom 68 – Den Haag
In 2014 is gestart met een onderzoek naar de nieuwbouw mogelijkheden op de locatie van ons voormalige hoofdkantoor. Voor de bouw van 26 sociale huurappartementen is in de zomer een quickscan ingediend bij de gemeente Westland.
Besloten is om het huurcontract van ons kantoor aan de Prinsegracht in Den Haag per september 2016 te beëindigen. Om toch een kleiner kantoor in Den Haag te behouden zal het pand Buitenom 68 van 68m2 verbouwd worden voor eigen gebruik. De voorbereidingen hiervoor zijn eind 2014 gestart.
Sportlaan – De Lier
Deze locatie ligt na de sloop van de voormalige RMTS school al vele jaren braak. In 2014 zijn de gesprekken met de gemeente Westland en het Hoogheemraadschap opgestart. Onderzoek wordt gedaan naar de bouw van 35 appartementen en 22 eengezinswoningen. Van Ostade – Monster
In 2014 zijn de bestaande woningen van complex van Ostade gesloopt. Verder is een omgevingsvergunning aangevraagd voor de bouw van negen sociale huureengezinswoningen. Start bouw wordt in het tweede kwartaal van 2015 verwacht. CalandTwo– Den Haag
In december zijn de eerste gesprekken gestart met een ontwikkelaar/bouwer om in 2015 te komen tot de bouw van ongeveer 100 woningen in het gebied Laakhaven. Het complex verrijst naast de in 2014 opgeleverde CalandTower. Molenstraat – Monster
In 2014 is onderzoek gedaan naar de toekomstmogelijkheden van de zestien boven- en benedenwoningen aan de Molenstraat in Monster. Garages Sandambachtstraat – ’s-Gravenzande
De huidige vijf in slechte staat verkerende garages worden vervangen door vier nieuwe prefab garages. Start bouw wordt begin 2015 verwacht.
Renovatieonderhoud opgeleverd Flats Monster Noord
Dit project omvat de renovatie van de schil en een inpandige upgrade, zowel in technische als esthetische zin van 176 woningen. In de zomer van 2013 is de uitvoering van start
18
jaarverslag 2014
Dudok State – Monster
De ruimten die door Middin en 2Samen van ons werden gehuurd, worden omgebouwd naar totaal zeven appartementen. Begin 2015 starten de verbouwingswerkzaamheden.
lange termijn in overeenstemming te houden en/of te brengen met de zich ontwikkelende marktvraag en onze doelstellingen. Om uitvoering te kunnen geven aan het onderhoudsbeleid, beschikken wij over een technische meerjarenplanning voor de levensduur van de woningcomplexen.
Jan Olierookstraat – Poeldijk
Conditiemetingen
Voor dit complex met elf eengezinswoningen is in 2015 groot onderhoud voorzien. In 2014 is gestart met de voorbereidingen, waarbij binnen het energetisch verbeterplan minstens twee energielabelstappen zullen worden gemaakt.
Onderhoud algemeen
Ons onderhoudsbeleid is gebaseerd op het strategisch voorraadbeleid. Dit beleid omvat alle activiteiten die wij ontplooien met als doel de woningvoorraad op de korte en
jaarverslag 2014
Bij onze conditiemetingen worden alle bouwelementen van de buitenschil en algemene ruimten van een complex conform de NEN 2767 beoordeeld. De beoordeling resulteert in een score tussen één (zeer goede conditie) en zes (acuut onderhoud noodzakelijk/technisch rijp voor sloop). Wij hanteren als norm de gemiddelde score van drie. Komt een score hoger uit dan drie, dan plannen we voor het betreffende onderdeel in de eerstvolgende jaren onderhoudsacties en nemen deze in uitvoering.
19
Mutatieonderhoud
Jaarlijks inspecteren wij één derde deel van ons bezit zodat onze onderhoudsbegroting geheel is opgebouwd uit recente inspectiegegevens. Van iedere inspectie wordt een rapport opgesteld met de inspectieresultaten. Voorts maken we voor onze onderhoudsplannen gebruik van informatie uit de reparatieverzoekenregistratie, de ervaringen in het mutatieonderhoud en de signaleringen ‘in het veld’ door opzichters, verhuurmakelaars en servicemedewerkers.
In 2014 bedragen de kosten voor het mutatieonderhoud € 0,8 miljoen. Dit is gemiddeld € 2.061 per mutatie (2013 € 2.316). Het mutatieonderhoud is als volgt gespecificeerd:
Overzicht mutatieonderhoud
Uitgaven
Aantal woningen waar mutatieonderhoud is uitgevoerd
6.000
8
Onderhoudscategoriën
De totale onderhoudsuitgaven in 2014 bedragen € 8,2 miljoen. Het onderhoud is verdeeld in de categorieën: reparatieonderhoud, servicepakket, mutatieonderhoud, contractonderhoud en planmatig onderhoud.
Woonkern Ter Heijde
Reparatieonderhoud
In 2014 is voor € 1,6 miljoen aan reparatieonderhoud uitgegeven. Gemiddeld is dit € 221 per vhe. Ten opzichte van het voorgaande jaar zijn de gemiddelde kosten nagenoeg gelijk.
Overzicht reparatieonderhoud Jaar
2014
2013
2012
Aantal vhe’s
7.251
6.855
6.664
Uitgaven totaal
€1.599.000
€1.522.000
€1.617.000
Gem. uitgaven per vhe
€
221
€
222
€
243
Aantal deelnemers
5.011
4.677
4.372
€ 212.000
€ 193.000
€ 178.000
Uitgaven totaal
€ 234.000
€ 208.000
€ 232.000
Gem. kosten deelnemer
€
20
47
€
44
€
149.000
88
€
1.693
158.000
76
€
2.079
Naaldwijk
€
37.000
16
€
2.313
De Lier
€
66.000
37
€
1.784
s-Gravenzande
€
173.000
115
€
1.504
Den Haag
€
250.000
67
€
3.731
Totaal 2014
€ 839.000
407
€
2.061
Totaal 2013
€ 1.070.000
462
€
2.316
Wij beschouwen het uitvoeren van planmatige onderhoudswerken als een doelmatig instrument om de gewenste technische kwaliteit in de complexen te handhaven of te verbeteren, dit in samenhang met de verhuurbaarheid. Het planmatig onderhoud heeft een cyclisch en een preventief karakter. Dit laatste betekent dat we werkzaamheden uitvoeren, voordat overlast voor bewoners ontstaat. Om bewoners niet ieder jaar te confronteren met werkzaamheden in of aan de woning proberen we het onderhoud, binnen een verantwoord technisch kader, te clusteren en te spreiden. Deze spreiding is ook belangrijk vanuit financieel oogpunt. Hierbij streven wij naar een evenwichtig en gelijkmatig uitgavenpatroon.
2012
Opbrengsten totaal
€ €
Planmatig onderhoud
Overzicht serviceonderhoud 2013
Monster Poeldijk
Bewoners hebben de mogelijkheid om naar eigen inzicht voorzieningen in de woning aan te brengen. Hiervoor is een aantal kluswijzers met kwaliteitseisen ontwikkeld. Dit voorlichtingsmateriaal stellen we alle huurders ter beschikking. De huurders dienen voor aanpassingen in de woning vooraf toestemming te vragen om te kunnen voldoen aan de door ons gestelde eisen en die van het Bouwbesluit cq. veiligheidsvoorschriften. Bij vertrek moet de woning in goede staat worden opgeleverd.
Het servicepakket houdt in dat wij tegen betaling van een vast bedrag per maand kleine herstellingen verrichten, die op grond van de wet eigenlijk door de huurders zelf moeten worden verricht. Van onze huurders heeft 69% een serviceabonnement afgesloten.
2014
750
€
Zelf aangebrachte voorzieningen
Servicepakket
Jaar
€
Kosten per mutatie
53
jaarverslag 2014
In 2014 is € 4,6 miljoen besteed aan planmatig onderhoud en 0,7 miljoen aan contractonderhoud.
Planmatig onderhoud Schilderwerk
€
1.851
Keuken-, douche- en toiletrenovatie
€
974
Installaties (cv/ww/mv/liften/electra/enz.)
€
720
Contractonderhoud
€
676
Gevels, vloeren, plafonds en wanden
€
308
Werkzaamheden aan daken
€
228
Veiligheid
€
125
Portieken opknappen
€
34
Groot onderhoud Den Haag
€
30
Diversen
€
365
Totaal 2014
€
5.311
Totaal 2013
€
3.649
Arbo en veiligheid
Deze onderwerpen krijgen binnen het onderhoudsbeleid de vereiste aandacht. Eerder uitgevoerde inventarisaties en analyses zijn vertaald naar een gefaseerde aanpak. Zodoende vinden jaarlijks één of meer van de onderstaande werken en activiteiten plaats: • h et verwijderen van asbesthoudend materiaal, bij planmatig onderhoud, maar ook bij mutatie • het aanbrengen en/of onderhouden van valbeveiligingssystemen (in combinatie met gepland groot onderhoud aan daken) • het uitvoeren van preventieve- en beheersmaatregelen ter voorkoming van legionella • het aanpassen van liftinstallaties en liftmachinekamers aan verscherpte wet- en regelgeving inclusief periodieke keuringen • jaarlijks controleren en onderhoud van alle algemene blusmiddelen en noodverlichting
Milieu en energie Contractonderhoud
De afgelopen drie jaren zijn de meeste langlopende onderhoudscontracten herzien. Dit heeft geresulteerd in een besparing van gemiddeld 20%. In 2014 zijn de contracten voor collectieve ketelinstallaties, evenals automatische deuren en tuinonderhoud herzien.
Maatwerk bij keuken-, douche- en toiletrenovaties
Wij hebben veel aandacht voor het renoveren van keukens, douche- en toiletruimten. In onze vestiging zijn voorbeeldopstellingen geplaatst en is documentatie beschikbaar. Huurders kunnen voor keukens een keuze maken uit diverse frontkleuren, maatvoeringen van kastjes, greepjes en aanrechtbladen. Tevens is er een ruime keuze in vloer- en wandtegels, zowel in maatvoering als kleuren. Tenslotte hebben onze huurders keuzemogelijkheden in sanitair en kranen.
Inbraakpreventie
Een aanzienlijk deel van het bezit is geïnventariseerd en geïnspecteerd op inbraakgevoeligheid. In de afgelopen jaren zijn in een aantal complexen inbraakpreventieve voorzieningen getroffen. Waar dergelijke voorzieningen nog moeten plaatsvinden, combineren we dit zover mogelijk met cyclisch schilderwerk. Ook bij mutatie treffen we, als dit nog niet complexmatig is gebeurd, indien noodzakelijk dergelijke voorzieningen.
jaarverslag 2014
Duurzaamheid is een belangrijk onderdeel van ons onderhoudsbeleid en de uitvoering daarvan. We treffen jaarlijks maatregelen op het gebied van milieu en energiebesparing waarbij we de volgende uitgangspunten toepassen: • b ij vervanging van conventionele cv-ketels en verbeterd rendement cv-ketels plaatsen we, indien technisch mogelijk, hoog rendement cv-ketels • bij noodzakelijke vervanging van kozijnen, ramen en deuren, waarbij de keuze op hout valt, schrijven wij bij voorkeur het FSC-keurmerk voor. Dit betekent toepassing van hout uit verantwoord beheerde bossen • bij de vervanging van keukenblokken gaan we geleidelijk over op het FSC gerelateerde programma van onze keukenleverancier • bij noodzakelijke vervanging van kozijnen, ramen en deuren, waarbij de keuze op het materiaal kunststof valt, verwachten wij dat de fabrikant/leverancier zich conformeert aan het recyclingsysteem van de VKG • bij het vervangen van kozijnen, ramen en deuren gaan we standaard uit van het toepassen van isolerende beglazing • ook bij ander planmatig en groot onderhoud aan de schil wegen energetische aspecten (bv.energielabel) en comfort mee • bij het schilderwerk moeten de toegepaste verfproducten voldoen aan professionele kwaliteitseisen en de jongste milieunormen voor beperking van de hoeveelheid vluchtige organische stoffen (VOC-wetgeving)
21
• w ij passen sinds jaren een actief asbestbeleid toe, gericht op het saneren van asbestproducten binnen het bezit • wij voeren preventieve maatregelen uit ter voorkoming van legionella • de energielabeling is voor bijna 100% afgerond, waarna de resultaten hiervan een vertaling krijgen naar het strategisch voorraad-, energie- en onderhoudsbeleid. Alleen al in het kader van nationale en Europese klimaatdoelstellingen, krijgt het voeren van een goed energiebeleid steeds meer importantie.
Het energielabel ziet er vanaf 1 januari 2015 anders uit. De rekenmethodiek van het energielabel verandert. De indeling in letters (A t/m F) verdwijnt en wordt vervangen door een cijfer.
Warmtewet
Vanaf 1 januari 2014 is de levering van (collectieve) warmte en warmwater wettelijk geregeld als gevolg van de warmtewet. Vanaf deze datum gelden landelijke maximumtarieven voor de levering en afrekening van warmte, opgesteld door Autoriteit Consument en Markt (ACM). In de wet is geregeld dat wanneer langer dan vier uur geen warmte wordt geleverd,
Energie Prestatie Label
Investeringen in energiebesparing en duurzaamheid dragen bij aan een beter milieu, een gezond binnenklimaat, lagere woonlasten en meer comfort voor huurders en leiden tot waardeontwikkeling van woningen. Het energielabel geeft inzicht in welke woningen zuinig omgaan met energie. In totaal zijn 6.594 (zelfstandige) woningen voorzien van een energielabel. 47 woningen zijn nog niet eerder voorzien van een energielabel omdat de huurders geen medewerking willen verlenen. Deze woningen worden bij mutatie voorzien van een energielabel. Groepswoningen worden niet voorzien van een energielabel. De huidige stand van de energielabels is als volgt: Energietabel afgemeld Arcade 0% 8%
2%
11%
■ A+ 13%
14%
■ A ■ B ■ C ■ D ■ E
27%
25%
■ F ■ G
Het beleid is dat energiemaatregelen genomen worden in de situatie dat sprake is van complexgewijze groot onderhoudsprojecten bij eengezinswoningen. Hierbij is ‘twee labelstappen’ het uitgangspunt. Bij een complexmatige aanpak onderzoeken wij tevens of een extra derde labelstap qua investering een interessante optie is. Een stijging van twee of drie labelstappen betekent ook een verhoging van de maximaal redelijke huur als gevolg van meer punten in het woningwaarderingssysteem.
22
jaarverslag 2014
de huurder recht heeft op compensatie. Om dit te monitoren houden wij een storingsadministratie bij. In 2014 zijn hiervoor bij alle ketelhuizen dataverbindingen aangebracht. Wij hebben veertien collectieve ketelhuizen in ons bezit, die warmte leveren aan 566 woningen. Over geheel 2014 hebben elf storingen plaatsgevonden, waarbij dit in twee gevallen heeft geleid tot maximaal twee uur uitval. De overige storingen hebben geen koudeklachten tot gevolg gehad.
jaarverslag 2014
23
Woerdblokeiland, Naaldwijk
Projecten opgeleverd in 2014 674 (verhuur)eenheden
360 (sociale) huurappartementen, 38 koopappartementen, 104 (sociale) huurwoningen, 63 tweekamerwoningen, 4 groepswoningen, 104 parkeerplaatsen, 1 bedrijfsruimte 63 tweekamerwoningen, 4 groepswoningen (24 bewoners met zorgindicatie) en 38 koopappartementen
Fase 1, Ter Heijde
Tuinveld Noord, ’s-Gravenzande
20 (sociale) huurappartementen en 48 (sociale) huureengezinswoningen
18 vrije sector huurwoningen
Julianaweg - Mumsenstraat, ‘s-Gravenzande
Projecten in voorbereiding
Circa 374 (verhuur)eenheden Circa 305 (sociale) huurappartementen, 39 koopwoningen, 20 (sociale) huurwoningen groot onderhoud 24 sociale huurwoningen
Van Ostade, Monster
9 sociale huurwoningen
Dudok State, Monster
7 sociale huurappartementen
CalandTower, Den Haag
104 sociale huurappartementen en 1 bedrijfsruimte
CalandParking, Den Haag
garage met 104 parkeerplaatsen
Vier flats, Monster
Tramonta, De Lier
60 (sociale) huurappartementen en 14 (sociale) huureengezinswoningen
groot onderhoud 176 sociale huurappartementen
Norfolkterrein, Scheveningen
CalandTwo, Den Haag
198 (sociale) huurappartementen en 39 koopwoningen
Jan Olierookstraat, Poeldijk
groot onderhoud 11 sociale huurwoningen
circa 100 (sociale) huurappartementen, direct naat de CalandTower
Wonen en zorg Zorgen voor voldoende passende en betaalbare woningen
Woerdblokeiland in Naaldwijk
Samenwerking met Stichting Careyn
voor starters, senioren, gehandicapten en mensen die zorg
aan woningen waar combinaties met zorg mogelijk zijn.
In Naaldwijk is in samenwerking met Careyn Zorg en Vastgoed een woon-zorgcomplex op de locatie Woerdblokeiland gebouwd. Hier zijn naast 42 koopappartementen ook 63 appartementen in de zorgcategorie verblijf licht en 24 eenheden zorgcategorie verblijf zwaar opgeleverd. De zorgwoningen staan op een plint die plaats biedt aan verblijffuncties en dagverzorging voor Careyn. In de plint is onder andere een kinderdagverblijf gevestigd.
Daarnaast bieden we onderdak aan diverse zorg- en
Wet Langdurige Zorg
of begeleiding nodig hebben. Wij zetten ons maximaal in om deze doelstelling te realiseren. Al jaren ontwikkelen we nieuwe accommodaties en verhuren we een breed scala
Per 1 januari 2015 wordt de wet Langdurige Zorg ingevoerd ter vervanging van onder andere de AWBZ. Veel meer taken in de zorg komen bij gemeenten terecht. De WMO wordt
welzijnsorganisaties. In 2013 zijn verschillende projecten in het kader van wonen en zorg ontwikkeld en gerealiseerd.
Visie op wonen, zorg en welzijn Senioren huisvesting
Wij spelen in op de toenemende vraag naar geschikte huis vesting voor senioren. De vergrijzing neemt steeds meer toe. Waar mogelijk passen we voorzieningen aan in ons huidige bezit, zodat bewoners zelfstandig kunnen blijven wonen, ook als er hulp nodig is. Daarnaast realiseren wij moderne nieuwbouwcomplexen met appartementen die altijd levensbestendig gebouwd worden. Daardoor zijn deze geschikt voor verschillende doelgroepen zoals senioren en mindervaliden. Met deze nieuwbouwprojecten is het aantal geschikte woningen voor senioren uitgebreid in ons woningbezit. Huisvesting bijzondere doelgroepen
De vraag naar huisvesting voor bijzondere doelgroepen is groot, denk hierbij aan: dak- en thuislozen, lichamelijk, psychisch of verstandelijk gehandicapten. Wij hebben een groot aantal complexen gebouwd waarin we samen met zorgorganisaties deze doelgroepen huisvesten. In 2014 is een groot complex opgeleverd waarin we samen met Stichting Careyn deze doelgroepen huisvesten. Bij de ontwikkeling van nieuwbouwprojecten onderzoeken we altijd of het mogelijk is om huisvesting voor bijzondere doelgroepen in het woonprogramma op te nemen. Welzijn
Wij vinden het belangrijk dat voor bewoners in de woon kernen voldoende aanbod is aan recreatieve en ontwikkel activiteiten die bijdragen aan een positieve invulling van vrije tijd. Hierin werken we nauw samen met onder andere Stichting Vitis Welzijn. Zij bieden activiteiten voor jong en oud in de vijf wijkcentra die zij van ons huren.
26
jaarverslag 2014
belangrijker in het verlenen van langdurige zorg. In 2014 is hierop voorgesorteerd, maar voor onze organisatie zijn nog geen effecten zichtbaar.
geplaatst. Na 2016 worden tot slot mensen met een zorgindicatie ZZP 4 geëxtramuraliseerd. Mensen met een hogere indicatie dan 4 mogen in een besloten instelling blijven.
Scheiding van wonen en zorg
Het gevolg voor onze organisatie is dat veel mensen met een zorgindicatie ineens een direct huurcontract met ons krijgen.
Mensen die langdurig zorg nodig hebben krijgen een indicatie van het zorgkantoor: een ZorgteZwaartePakket (ZZP). De zwaarte van zo’n ZZP wordt uitgedrukt van 1 (licht) tot 10 (zwaar). Vroeger konden mensen met een zorgindicatie in een besloten instelling worden opgevangen, bijvoorbeeld een bejaardenhuis of een verpleeghuis. Deze mensen kregen wonen en zorg als één pakket aangeboden. Per 1 januari 2013 is gestart met de scheiding van zorg en wonen van mensen met een zorginindicatie ZZP 1 en 2. In 2014 en 2015 worden mensen met een zorgindicatie ZZP 3 geëxtramuraliseerd (buiten de muren van een voorziening)
Wij hebben geen huurcontracten gesloten met intramurale instellingen waar risicovolle leegloop is te verwachten. Een aantal kleinere woningen kan makkelijk worden ‘omgekat’ van intramuraal wonen naar wonen met een zelfstandige huurcontract.
Andere organisaties op het gebied van wonen en zorg waarmee wij samenwerken zijn:
• R.K. Bejaardenpaviljoen De Masemude • Stichting Careyn
• Stichting Zorginstellingen Pieter van Foreest • Stichting Philadelphia • Stichting Fokus
• Stichting Middin
• Stichting Humanitas
• 2samen Kinderopvang
• Stichting Kinderopvang Okidoki
• Ouderinitiatief Begeleid Wonen ’s-Gravenzande • Groepswonen door Ouderen Den Haag • Stichting Anton Constandse • Stichting Kwest • Stichting Limor
jaarverslag 2014
27
Leefbaarheid Wij zetten ons actief in voor de leefbaarheid in de
overlastmeldingen is ook dit jaar iets gedaald. Veelal wordt overlast in samenwerking met de bewoners opgelost. Waar het niet lukt om de situatie op te lossen, zijn partijen niet bereid om met elkaar in gesprek te gaan. In de door ons aan de huurders verstrekte informatie over de aanpak van overlast wordt duidelijk aangegeven dat het belangrijk is dat huurders altijd eerst zelf de buren aanspreken op de overlast die zij ervaren.
wijken en buurten, waarbij we nauw samenwerken met gemeenten, welzijnsorganisaties, hulpverlenende instanties, politie, Huurdersvereniging Westland en huurders. Ons uitgangspunt is dat we alleen kunnen werken aan
Onrechtmatige bewoning
leefbaarheid als er betrokkenheid en inzet vanuit de
In 2014 is in Den Haag bij tien woningen onrechtmatige bewoning geconstateerd. In Westland is bij zestien woningen onrechtmatige bewoning geconstateerd. De huurovereenkomsten zijn bij deze woningen beëindigd.
bewoners is. Binding aan woning en buurt is daarbij van groot belang.
Hennep
In 2014 zijn drie hennepkwekerijen ontmanteld, allemaal in Westland. De huurovereenkomsten van deze woningen zijn beëindigd.
Uitgevoerde activiteiten
• i n een aantal complexen in de Schilderswijk is een actie uitgevoerd om huurders te stimuleren te kiezen voor een schoonmaakcontract voor de portieken • in Westland zijn in samenwerking met bewoners schoonmaakprogramma’s verbeterd waar dit nodig en gewenst was • bewonersavonden zijn georgansiseerd voor de inwoners van Ter Heide, in samenwerking met HINT(Heijdse Inspraak Nieuw Ter Heijde). Op deze avonden werd informatie gegeven over de ontwikkelingen van de nieuwbouw met tekeningen en plattegronden en kon men informatie krijgen over de woningtoewijzing • voor de bewoners en directe buurtgenoten van de CalandTower in Den Haag is in oktober 2014 een burendag georganiseerd, waarbij bewoners van het complex en buren van de CalandTower met elkaar kennis konden maken in een informele sfeer. Dit heeft er toe bijgedragen dat inmiddels een bewonerscommissie is opgericht voor bewoners van de CalandTower.
Samenwerking met Stichting Vitis Welzijn
Stichting Vitis Welzijn biedt een breed scala aan activiteiten voor bewoners van de wijk. Deze activiteiten leveren een positieve bijdrage aan het welzijn van mensen. De vijf wijkcentra die zij van ons huren zijn: Dingemans van de Kasteeleplein, Larixstraat en Kornalijn in ’s Gravenzande, ’t Anker in De Lier en De Backerhof in Poeldijk.
Overlast
Het zorgvuldig registreren van overlast door huurders is van groot belang voor de behandeling van overlast. In 2014 zijn 82 overlastzaken door ons in behandeling genomen en zijn 68 overlastzaken afgehandeld. Het aantal
28
jaarverslag 2014
jaarverslag 2014
29
Bewonersparticipatie Wij nemen de inbreng van huurders serieus. Bewoners
De huidige bewonerscommissies en werkgroepen: • Bewonerscommissie Bleijenburgflat De Lier • Bewonerscommissie Acaciastraat/Zeestraat Monster • Bewonerscommissie flats Monster Noord • Bewonerscommissie A Capella Naaldwijk • Bewonerscommissie Witte Brug Poeldijk • Bewonerscommissie flats Poeldijk • Bewonerscommissie de Mandenmaker ’s-Gravenzande • Bewonerscommissie Oostzijde ’s-Gravenzande • Bewonerscommissie Mr. Bruntstraat ’s Gravenzande • Bewonerscommissie Phaelea • Bewonerscommissie Kornalijn/Topaas ’s-Gravenzande • Bewonerscommissie Edelstenenbuurt ’s-Gravenzande
participatie staat dan ook hoog op onze agenda. Huurders betrekken wij op verschillende manieren bij het maken van beleid en de uitvoering daarvan. Of het nu gaat om het geven van informatie, het voeren van regelmatig overleg of het organiseren van inspraakavonden: de stem van onze huurders telt.
Huurdersvereniging Westland
Wij betrekken de Huurdersvereniging Westland bij veel van onze activiteiten. Er zijn een aantal vaste onderwerpen die in de overlegvergaderingen besproken worden zoals deze ook in de Overlegwet zijn vastgesteld. Vanzelfsprekend zijn de jaarrekening, begroting en onderhouds- meerjarenbegroting en de jaarlijkse huurverhoging belangrijke onderwerpen. In 2014 zijn de volgende onderwerpen met de Huurdersvereniging Westland besproken en waar nodig heeft de Huurdersvereniging advies uitgebracht. • jaarlijkse huuraanpassing per 1 juli 2014 • ondernemingsplan en begroting 2014 • Europese regelgeving 90% toewijzing inkomensgrens € 34.678 • energielabels • voortgang en oplevering nieuwbouwprojecten • aankoop bezit van Vestia en gevolgen voor deze huurders • sloop van Ostade in Monster • onderhoudsbegroting 2015 • ontwikkelingen in wetgeving in 2014: jaarlijkse huurverhoging op basis van inkomen en scheiden van wonen en zorg
Bewonersoverleg Westland en Den Haag
Het aantal bewonersgroepen waar wij regelmatig mee overleggen, is in Westland uitgebreid met drie bewonerscommissies. De positieve en actieve inzet van alle bewonersgroepen waarderen wij zeer. Met alle bewonerscommissies in Westland is overlegd. In Den Haag is nu één bewonerscommissie actief, daarnaast vindt het het overleg met bewoners voornamelijk op individueel en incidenteel niveau plaats.
30
jaarverslag 2014
• Bewonerscommissie Victoria ‘s-Gravenzande • Bewonerscommissie Everest ‘s-Gravenzande • Bewonerscommissie Dingemans van de Kasteeleplein ‘s-Gravenzande • Bewonerscommissie CalandTower Den Haag
onderwerpen. De informatie bestond uit onze plannen voor nieuwbouw en herstructurering, onderhoud in diverse complexen en renovaties, maar ook beleidsmatige zaken kwamen aan de orde. Ook ontvingen aangemelde huurders digitale nieuwsbrieven.
In Ter Heijde overlegden wij met de belangengroep HINT (Heijdse Inspraak Nieuw Ter Heijde) over de voortgang, de ontwikkeling en oplevering van de nieuwbouw van fase 1.
www.arcadewonen.nl
Bewonersblad ‘Mensen en Wonen’
Via ons bewonersblad ‘Mensen en Wonen’ informeerden wij bewoners dit jaar driemaal over de meest uiteenlopende
jaarverslag 2014
Op onze website vinden bezoekers, waaronder huurders en woningzoeken, actueel nieuws en informatie over onze organisatie. Onder andere het woningaanbod en de status van onze projecten zijn hier te vinden. Ook kunnen huurders via onze site reparatieverzoeken melden.
31
Externe betrekkingen Sociale Verhuurders Haaglanden
Als moderne woningcorporatie staan wij midden in de
In de vereniging Sociale Verhuurders Haaglanden (SVH) werken alle zestien corporaties die in het Stadsgewest Haaglanden gevestigd en werkzaam zijn beleidsmatig samen. De corporaties beheren gezamenlijk circa 166.000 woningen. Doelgroepen die door de corporaties met voorrang worden gehuisvest zijn de huishoudens uit de primaire doelgroep, de lage middeninkomens en de bijzondere aandachtsgroepen. Vanaf 1 januari 2015 functioneert de Metropoolregio Rotterdam – Den Haag als vervangende bestuurslaag voor het Stadsgewest Haaglanden en de Stadsregio Rotterdam. De voorlopig nieuwe prestatieafspraken voor Haaglanden voor de periode 2015 tot en met 2018 (vooruitlopend op de nieuwe Metropoolregio) zijn nog niet definitief vastgesteld. In 2014 is 78% van onze vrijgekomen woningen aan de primaire doelgroep verhuurd. De prestatieafspraak van 70 procent is ruim behaald. Het inkomen van Westlandse
maatschappij en onderhouden we een uitgebreid netwerk aan contacten. We werken samen met gemeenten, andere woningcorporaties en organisaties op het gebied van zorg en welzijn. Doel is enerzijds strategisch: we willen het sociale woningaanbod goed laten aansluiten bij de vraag. Anderzijds heeft samenwerking een operationeel doel: waar onze taak ophoud begint het werkveld van een andere partner, bijvoorbeeld schuldhulpverlening of de wijkagent. Ook met diverse bewonersorganisaties en Huurdersvereniging Westland onderhouden we nauwe betrekkingen.
Gemeenten
Op regelmatige basis vindt overleg plaats met de wethouders wonen van zowel Den Haag als van Westland. Daarnaast vindt op ambtelijk niveau overleg plaats met de gemeente en vertegenwoordigers van de corporaties. Gemeente Den Haag
Gezamenlijk met de gemeente Den Haag wordt gewerkt om te komen tot productieafspraken voor de bouw van circa 100 tot 150 nieuwbouwwoningen per jaar over een periode van vijf jaar. Gemeente Westland
De gemeente Westland werkt samen met de woning corporaties aan een woonvisie.
Verenigingen van Eigenaren
Onze organisatie maakt deel uit van 114 Verenigingen van Eigenaren (VvE). Om de kwaliteit van de huisvesting van mensen te garanderen vinden wij dat VvE-beheer goed georganiseerd moet zijn. Om deze reden zijn wij ook actief als VvE-beheerder. Wij hebben een beheerovereenkomst afgesloten met achttien VvE’s. Van 29 VvE’s zijn wij 100% eigenaar. Alle andere VvE’s zijn ‘actief’, bouwen een reservefonds op voor toekomstig onderhoud en zijn ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Voor alle VvE’s zijn collectieve verzekeringen afgesloten.
32
jaarverslag 2014
huurders is vaak net iets hoger dan de inkomensgrens van de BBSH doelgroep. Ook de EU-norm van 90% is ruimschoots gehaald met het percentage van 98%.
Coöperatieve Woningbouwvereniging Tuinstadwijk Daal en Berg
Vanaf mei 2005 voeren wij het administratief, verhuur- en onderhoudstechnisch beheer van de 68 eengezinswoningen, de 60 gestapelde woningen en de kantoorruimte van de Coöperatieve Woningbouwvereniging Daal en Berg in Den Haag. De overeenkomst is ultimo 2014 beëindigd.
2014 leverden wij het zorgcomplex Woerdblokeiland op, dat is verhuurd aan Careyn.
Samenwerking zorg en welzijn
Zowel in Westland als in Den Haag werken wij nauw samen met diverse partijen op het gebied van zorg en welzijn. Meer informatie over deze samenwerking en specifieke projecten vindt u in het hoofdstuk Wonen en zorg.
Careyn
Careyn is een belangrijke aanbieder van zorgvastgoed. We zien een verschuiving plaatsvinden, waarbij de zorgaanbieder en de corporatie zich richten op de eigen kerntaken: eind 2013 kochten wij twee complexen van Careyn in Naaldwijk; in
jaarverslag 2014
33
Organisatie en personeel Opleidingen en trainingen
Wij zijn een professionele organisatie waarin
In 2014 richtten we onze aandacht op efficiënt werken, meer oplossingsgericht werken en de omslag naar een meer zakelijke manier van werken. Door de reorganisatie binnen de afdeling wonen en de minimale bezetting is de aandacht vooral uitgegaan naar continuïteit van de werkzaamheden en zijn de opleidingen en training even in de wacht gezet. Bij de afdeling wonen zijn nagenoeg geen trainingen gevolgd. Bij de andere afdelingen is het beperkt gebleven tot individuele kennistrainingen. Ook zijn een aantal trainingen van 2014 doorgeschoven naar volgend jaar. In 2014 is circa € 26.000 geïnvesteerd in opleidingen.
klantgerichtheid en samenwerken centraal staan. Met als doel een uniforme uitstraling en het verder optimaliseren van onze dienstverlening naar de klant. Dit jaar heeft vooral in het teken gestaan van een verdere professionalisering met nog efficiëntere werkwijzen. Uitgangspunt hierbij is een woningcorporatie die denkt als een commerciële
Arbo
vastgoedorganisatie, maar handelt met een sociaal hart.
Dit jaar heeft in het teken gestaan van de ontruimings oefening. In overleg met de brandweer zijn drie
De afdeling wonen is dit jaar opnieuw ingericht, waarbij resultaatgerichtheid voorop staat.
Onze organisatie bestaat uit vier afdelingen: staf, financiën, wonen en vastgoed. In 2014 is de in 2013 ingezette cultuuromslag naar een meer zakelijke organisatie verder opgepakt. We gaan zelfstandiger, proactiever denken en handelen. Het onderdeel vastgoedsturing op de afdeling wonen is met de aanstelling van een portefeuillemanager en een junior portefeuillemanager geborgd. De vestiging in Den Haag is in het eerste kwartaal van 2014 als front-office kantoor gesloten.
Managementteam
Op 31 december 2014 bestaat ons managementteam uit: Naam
René Lemson Wim Hulst Floor Oskam
Functie
directeur-bestuurder manager financiën manager vastgoed
Personeel
Per 31 december 2014 zijn 50 medewerkers in dienst. Het betreft 44,64 formatieplaatsen (exclusief 4,67 vacatures). Fulltime is 36 uur per week.
Personele ontwikkeling
In 2014 vertrokken vijftien medewerkers en zijn vijf nieuwe medewerkers gestart.
Ziekteverzuim
Het ziekteverzuim over 2014 bedraagt 3,2% en is berekend exclusief zwangerschaps- en bevallingsverlof.
34
jaarverslag 2014
ontruimingsoefeningen gehouden en geëvalueerd. Tijdens de laatste oefening is het hele kantoorgebouw ontruimd onder toezicht van de brandweer. De oefeningen zijn goed en vlot verlopen. Om de kennis van leden van het EBHO/BHV team actueel te houden volgen ze ieder jaar een herhalingscursus.
Stage
Tien studenten liepen dit jaar bij ons stage op de afdelingen financiën, staf, vastgoed en wonen. We vinden het belangrijk om te investeren in de toekomst van studenten door ze in de gelegenheid te stellen praktijkervaring bij ons op te doen en te zorgen dat ze een goede begeleiding krijgen. We zijn een erkend leerbedrijf voor technische, administratieve en ict beroepsopleidingen.
PR & Communicatie 100 jaar Arcade
In het kader van ons 100-jarig jubileum op 14 juli 2014 hebben wij onze huurders getrakteerd op een lekkere slagroomtaart. Daarnaast is een mooi vormgegeven boek uitgebracht met als titel Arcade 100 jaar deuren openen. Een kleurrijke fotoboek vol prachtige mensen in hun woon- of werkomgeving. Dit boek is gestuurd aan relaties en onze huurders konden met een kaart een exemplaar bij ons ophalen. Algemeen
Voor de informatieverstrekking naar onze huurders brachten wij driemaal een bewonersblad uit. Ook informeerden wij huurders die zich daarvoor aanmelden met een digitale nieuwsbrief. Ook ontvingen huurders, oud-huurders, kopers en omwonenden nieuwsbrieven over de voortgang van onze
Personeel Formatie
Man
Vrouw
Totaal
Fulltime
24
7
31
Parttime
0
19
19
24
26
50
tot 29 jaar
1
1
2
30-39 jaar
3
7
10
40-49 jaar
9
10
19
50-59 jaar
7
4
11
Totaal Leeftijdsklasse
60-65 jaar Totaal
4
4
8
24
26
50
De gemiddelde leeftijd per 31 december 2014 is 47 jaar.
Personeel Ziekteverzuim
jaarverslag 2014
Percentage
1e kwartaal
5,7%
2e kwartaal
1,7%
3e kwartaal
1,7%
4e kwartaal
3,6%
Totaal
3,2%
35
renovatie- of nieuwbouwprojecten. Ook organiseerden wij voor hen diverse informatieavonden. Onze zakelijke relaties houden wij op de hoogte via speciaal op hen afgestemde digitale nieuwsbrieven.
Belangrijke gespreksonderwerpen waren: • personele zaken • algemene gang van zaken • jaarrekening 2013 • jaarverslag OR 2013 • organisatiewijziging afdeling wonen • ondernemersplan 2014, begroting 2014, meerjarenbegroting 2014-2018 • ondernemersplan 2015, begroting 2015, meerjarenbegroting 2015-2019 • aankoop bezit Vestia
Door bedrijfsadvertenties, interviews en persberichten lieten we regelmatig zien waar we als woningcorporatie mee bezig zijn. Sponsoring
Wij sponsoren maatschappelijke organisaties, die een raakvlak hebben met waar wij ons als corporatie mee bezighouden. Zo zijn wij sinds 2009 hoofdsponsor van de Arcade Halve Marathon. Net als het Varend Corso, is dit evenement in de loop der jaren uitgegroeid tot een Westlandse ‘happening’. Wij leverden in ons jubileumjaar graag een bijdrage aan dit typisch Westlands evenement, dat bijdraagt aan een gevoel van saamhorigheid in de gemeente Westland. Wij betrekken bewoners, medewerkers en relaties dan ook graag bij dit sportieve evenement. In 2014 gaven wij ook een financiële bijdrage aan de Plusbus. Deze bus vervoert personen van 60 jaar en ouder tegen lage kosten van deur tot deur. De Plusbus vergroot hiermee de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van Westlandse bewoners.
De OR heeft na meerdere gesprekken met de directeurbestuurder, gesprekken met de medewerkers en na advisering van een externe deskundige positief geadviseerd over
Informatisering & Automatisering Mobiele inspectie
In 2014 is het programma SG Mobile Inspectie aangeschaft, ingericht en getest. Met dit automatiseringsprogramma kunnen de werkzaamheden bij mutatie van een woning efficiënter worden uitgevoerd en geregistreerd met een tablet. SEPA
Sinds 1 augustus 2014 is de Europese betaalmarkt, SEPA, een feit. De oude Nederlandse betaalproducten zijn per deze datum vervangen door Europese producten waaronder de (Bedrijven) Euro-incasso, de Eurobetaling en de IBANacceptgiro. In 2014 is een succesvolle overgang naar SEPA gerealiseerd.
Ondernemingsraad
De OR bestaat eind 2014 uit: Ronald Borsje (voorzitter), Jordi van Kester (secretaris) en Sarah van der Kruk (lid). De ondernemingsraad is driemaal in overleg met de directeurbestuurder bijeen geweest en heeft daarnaast meerdere informele gesprekken gevoerd. De ondernemingsraad heeft een gesprek gevoerd met de RvC over de algemene gang van zaken.
36
jaarverslag 2014
het organisatieplan afdeling wonen. Ook is positief geadviseerd over de aankoop van woningen van Vestia en de werkgeversbijdrage aan de collectieve zorgverzekering 2015.
Personeelsvereniging
Wij hebben een actieve personeelsvereniging. Het bestuur bestaat uit vijf medewerkers van verschillende afdelingen. In 2014 organiseerden zij een tennistoernooi, solex- motortoertocht met barbeque, personeelsuitje, sinterklaasfeest en een kerstdiner.
jaarverslag 2014
37
Financiële continuïteit Een belangrijk prestatieveld is het waarborgen van de
• A anbestedingsmarkt: Door teruglopende bouwproductie komt capaciteit op de aannemersmarkt vrij en neemt de concurrentie toe bij aanbestedingen. Dit leidt tot significant lagere aanneemsommen waardoor projecten eerder financieel haalbaar zijn.
financiële continuïteit. Dit wil zeggen dat wij een zodanig financieel beleid en beheer moeten voeren, dat ons voortbestaan in financieel opzicht gewaarborgd is.
• V ennootschapsbelasting (bij herstructureringsprojecten): Activiteiten van woningcorporaties vallen met ingang van 1 januari 2008 onder de heffing van vennootschapsbelasting. Als gevolg van de eigen grondpositie bij deze complexen realiseren we relatief goedkope projecten. Verder zorgt het op deze locaties realiseren van zogenaamde gemengde projecten (projecten met huur- en koopwoningen) voor hoge compensabele verliezen voor de vennootschapsbelasting. Met de verrekenbare verliezen die al zijn opgebouwd en de gerealiseerde gemengde projecten verwachten wij de komende jaren geen vennootschapsbelasting te hoeven betalen.
Financieel beleid
De mate waarin wij in staat zijn risico’s op te vangen en onze sociale doelstellingen te verwezenlijken, hangt voor een belangrijk deel af van onze financiële positie. Dit komt onder andere tot uiting in de omvang van het eigen vermogen en onze jaarresultaten. De voornaamste randvoorwaarde bij het voeren van het financieel beleid sluit aan op de belangrijkste doelstelling van het bedrijf, namelijk het garanderen op de lange termijn van een woningvoorraad van voldoende omvang en goede kwaliteit voor de primaire doelgroep. De economische crisis, verhuurder- en saneringsheffing en gevolgen van de herzieningswet leiden ertoe dat ook in 2014 kritisch naar de bedrijfsvoering, de financiële haalbaarheid van de nieuwbouw-, renovatie- en groot onderhoudsprojecten is gekeken. Door efficiënter onderhoud en efficiënter werken is enige ruimte ontstaan voor investeringen. In juli 2014 heeft het Waarborgfonds Sociale Woningbouw het financieringsplafond vastgesteld waarmee we in de nabije toekomst nieuwbouwprojecten kunnen ontwikkelingen.
Eigen vermogen en jaarresultaat Eigen vermogen
Het eigen vermogen bedraagt ultimo 2014 € 49,3 miljoen (2013: € 44,5 miljoen). Het positieve jaarresultaat van € 4,8 miljoen is in 2014 toegevoegd aan het eigen vermogen. Jaarresultaat
Het resultaat voor belasting bedraagt € 5.370.000 positief. Begroot was een jaarresultaat voor belasting van € 762.000 positief. De belangrijkste afwijkingen van de financiële resultaten ten opzichte van de begroting zijn ontstaan door:
De redenen dat we doorgaan met de ontwikkeling van bovengenoemde nieuwbouwprojecten zijn: • M aatschappelijke functie: Als betrokken, initiatiefrijke sociale onderneming stellen wij ons primair ten doel passende en betaalbare woonruimte beschikbaar te stellen voor degenen die niet zelfstandig in hun woonbehoefte kunnen voorzien. De regionale afspraken over de volkshuisvesting, waaronder ook nieuwbouw, worden tot en met 2014 geregeld in het bestuursorgaan Stadsgewest Haaglanden. Vanaf 1 januari 2015 functioneert de Metropoolregio Rotterdam – Den Haag als vervangende bestuurslaag voor het Stadsgewest Haaglanden en de Stadsregio Rotterdam. De prestatieafspraken voor periode 2015 tot en met 2018 zijn nog niet vastgesteld. Vooralsnog houden we vast aan de bestaande prestatieafspraken zoals die in 2014 gelden.
Resultaat effect € Terugneming waardeverminderingen materiële vaste activa (niet begroot) Hogere opbrengsten uit verkoop bestaand bezit
€ 1.130.000 711.000
Hogere huuropbrengesten
€
Hogere personeelskosten
€
-467.000
Lagere afschrijvingskosten
€
-331.000
Lagere onderhoudskosten
€
199.000
Lagere rentelasten
€
281.000
Hoger resultaat uit ontwikkeling koopwoningen
€
221.000
Lagere verhuurder- en saneringsheffing
€
216.000
overige bedrijfsopbrengsten
€
114.000
Per saldo hoger resultaat dan begroot
€
Lagere overige bedrijfskosten en hogere
• K apitaalmarktrente: Door de lage rente nemen de financieringslasten af en wordt exploitatie van de projecten financieel haalbaar.
38
€ 2.534.000
jaarverslag 2014
4.608.000
Het jaarresultaat is in 2014 sterk beïnvloed door de terugname van de in 2012 gevormde voorziening voor het verwachte onrendabele deel van investeringen in nieuwbouwcomplexen en door de jaarlijks fluctuerende opbrengsten uit de verkoop van woningen. In 2014 zijn 29 woningen uit het bestaande bezit verkocht inclusief één koopgarantwoning met een totaal netto resultaat van € 3,7 miljoen. Dat is € 1,1 miljoen hoger dan de begroting.
Opbrengsten 2014
11%
1%
overig
projec
7%
Verko
3%
Vergo
De huuropbrengsten zijn hoger dan begroot voornamelijk als gevolg van de aankoop van 64 woningen Verdilaan/ Anjerlaan in december 2013 die niet in de begroting was opgenomen. Verder is de huurderving aanzienlijk lager dan begroot omdat de opgeleverde nieuwbouwprojecten voor oplevering waren verhuurd waardoor geen sprake is van aanvangshuurleegstand.
78%
In 2014 is sprake van hogere personeelskosten door de herstructureringskosten van afdeling wonen. Deze kosten omvatten onder meer de kosten voor (tijdelijke) inhuur van personeel en afvloeiingskosten.
Huren
Huren Vergoedingen
venno
Verkoop woningen Projectopbrengsten
overig
Overige bedrijfsopbrengsten
De afschrijvingskosten zijn in 2014 hoger dan begroot als gevolg van de niet in de begroting opgenomen aankoop van Verdilaan/Anjerlaan in december 2013 en eerdere oplevering van diverse nieuwbouwprojecten.
verko
onder
Kosten 2014
De onderhoudskosten zijn lager dan begroot als gevolg van diverse aanbestedingsvoordelen en omdat een aantal voor 2014 geplande onderhoudsposten op basis van een conditiemeting konden worden uitgesteld naar de toekomst.
rentelasten vergo
20%
22%
overige be huren
verhuurder
4%
De rentelasten bedragen in 2014 € 12,8 miljoen. De rente lasten zijn € 281.000 lager dan begroot door goedkopere herfinanciering en renteconversie en omdat in 2014 minder gebruik is gemaakt van de rekening-courantfaciliteit dan begroot.
Onderhoud
10% 11%
Lonen en s
lasten ondf
9%
Opbrengsten en kosten
9%
In 2014 bedragen onze opbrengsten € 56,6 miljoen, waarvan € 44,1 miljoen huuropbrengsten en € 10,2 miljoen opbrengsten uit verkoop van woningen.
overige wa
15%
Afschrijving
In 2014 bedragen de lasten € 51 miljoen. De belangrijkste kostencategorieën betreffen: Rentekosten € 12,0 miljoen Afschrijvingskosten € 11,3 miljoen Kosten verkochte nieuwbouw koopwoningen € 6,0 miljoen Onderhoudskosten € 8,2 miljoen Verhuurder- en saneringsheffing € 5,2 miljoen
Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige waardeveranderingen van materiële vaste activa Lasten onderhanden projecten Lonen en salarissen Lasten onderhoud Verhuurder- en saneringsheffing Overige bedrijfslasten Rentelasten
jaarverslag 2014
39
De kosten van de verkochte nieuwbouw koopwoningen worden volledig gedekt door de verkooptermijnen van de koopwoningen. De samenstelling van de opbrengsten en kosten zijn in onderstaande diagrammen gespecificeerd.
In het overzicht en in de grafiek zijn de resultaten verdeeld in het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening, resultaat uit verkoop van woningen, de kosten die volgen uit de verhuurders- en saneringsheffing en verliezen als gevolg van het verwachte onrendabele deel van de investeringen in nieuwbouwcomplexen.
Financiële meerjarenbegroting 2015 tot en met 2019
Eén van de instrumenten om het gevoerde financieel beleid te toetsen, is de financiële meerjarenbegroting. Deze geeft een indicatieve vertaling van het gevoerde beleid naar de financiële positie van de corporatie in de toekomst. De ontwikkeling van het jaarresultaat in periode 2015-2019 luidt als volgt:
Uit deze meerjarenprognose blijkt een verbetering van het jaarresultaat. Bij de ontwikkeling van bovenstaande resultaten wordt een kanttekening geplaatst bij de huuropbrengsten. Tijdens het vaststellen van onze begroting 2015-2019 was nog onduidelijkheid over de jaarlijkse huurverhoging per juli 2015. Eind januari 2015 maakte het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de maximale huurverhoging per 1 juli 2015 bekend. Naar aanleiding van deze bekendmaking is besloten om niet de maximale huurverhoging door te voeren voor sociale
Ontwikkeling jaarresultaat Resultaten x €1.000
2015
2016
2017
2018
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
6.302
6.499
6.499
8.147 10.855
-4.869
-6.282
-6.467
-6.837
-6.499
2.584
2.571
2.614
2.684
2.712
-1.000
-1.000
–
–
–
–
260
740
–
–
3.017
2.048
3.386
3.994
7.068
Kosten verhuurders- en saneringshefing Resultaat uit verkoop bestaand bezit Onrendabel op nieuwbouwcomplexen Resultaat uit verkoop nieuwbouw Begrote jaarresultaat
2019
Ontwikkeling jaarresultaat 2015-2019 x €1.000
8000 6000 4000 2000 0 -2000 -4000 -6000 -8000
2015 2016 2017 2018 2019
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Kosten verhuurders- en saneringshefing Resultaat uit verkoop bestaand bezit Onrendabel op nieuwbouwcomplexen Resultaat uit verkoop nieuwbouwcomplexen — Begroot jaarresultaat
40
jaarverslag 2014
huurwoningen maar om de maximaal toegestane huurverhoging voor alle inkomensgroepen met 1% te verminderen. Verder bestaat nog onduidelijkheid over de wijze waarop woningcorporaties invulling moeten geven aan het huurprijsbeleid in de periode na 2015.
Eigen vermogen
Onderstaand overzicht geeft de ontwikkeling van het eigen vermogen weer: 7500
Eigen vermogen
De beleidsvoornemens van het kabinet op volkshuisvestings gebied, huurprijsbeleid en de verhuurdersheffing hebben grote impact op onze financiële positie en ontwikkelmogelijkheden van nieuwbouwprojecten.
7250 7000
2014
Eigen vermogen 6750 (x € 1.000) 6500
Resultaat gewone bedrijfsuitoefening
De resultaten stijgen van € 6,3 miljoen in 2015 tot € 10,9 miljoen in 2019. De resultaatverbetering ontstaat door aankopen, oplevering van nieuwbouwcomplexen, reguliere huurverhogingen en efficiënt onderhoud en efficiënt werken. Verder is sprake van positieve resultaateffecten door de lage rentepercentages die in de afgelopen drie jaren zijn gerealiseerd bij het aantrekken van nieuwe leningen en herfinancieringen.
2015
2016
2017
2018
2019
49.288 52.305 54.353 57.739 61.733 68.801
Aantal woningen
6.899
7.301
7.300
7.655
7.642
7.622
6250 Eigen vermogen per woning in €
7.144
7.164
7.446
7.543
8.078
9.027
6000
Ontwikkeling eigen vermogen per woning 2014-2019 in €
2014
2015
2016
2017
2018
2019
9500 9000
Resultaat uit verkoop van woningen
8500
In 2014 zijn 29 huurwoningen uit het bestaande bezit verkocht. Eind 2014 zijn er nog 631 huurwoningen met een verkoopbestemming. In de meerjarenbegroting is per jaar rekening gehouden met de verkoop van 20 woningen waarvan zeventien uit de regio Westland en drie uit de regio Den Haag.
8000 7500 7000 6500
In de meerjarenbegroting is voor 2016 en 2017 de ontwikkeling van 38 nieuwbouw koopwoningen ingerekend met een verwachte winst van € 1,0 miljoen. Het resultaat op de ontwikkeling van nieuwbouw koopwoningen is in de meerjarenbegroting opgenomen naar rato van de verwachte verkoop- en bouwvoortgang. Afwaardering onrendabel op nieuwbouw
Door efficiënter onderhoud, efficiënter werken en de huidige lage rentepercentages is ruimte ontstaan voor investeringen. In de meerjarenbegroting zijn nieuwbouwprojecten ingerekend waarvoor momenteel nog geen sprake is van een ontwikkelverplichting. In 2015 en 2016 is sprake van afwaarderingen als gevolg van het ingeschatte onrendabele deel van twee investeringen in een nieuwbouwproject waarvoor we nog geen ontwikkelverplichting zijn aangegaan. Vennootschapsbelasting
Wij verwachten dat wij de komende jaren, als gevolg van onze sloop- vervangende nieuwbouwprojecten, geen vennootschapsbelasting hoeven te betalen.
jaarverslag 2014
——
eigen vermogen per woning
Bij het opstellen van de meerjarenplanning zijn de cijfers over de eerste begrotingsjaren in het algemeen ‘harder’ dan in de latere begrotingsjaren. De gekozen uitgangspunten en afwijkingen van deze uitgangspunten gaan na verloop van tijd een steeds grotere rol spelen. De ontwikkeling van de resultaten en het eigen vermogen moet dan ook als indicatief worden gezien. De ontwikkeling van het eigen vermogen laat een positief verloop zien, van € 49,3 miljoen in 2014 naar € 68,8 miljoen in 2019. De stijging van het eigen vermogen komt door de toevoeging van de resultaten over de verslagperiode aan de overige reserve. Het eigen vermogen per woning bedraagt eind 2014 € 7.144 en € 9.027 ultimo 2019.
41
Vermogens- en liquiditeitsbeheer
• lagere verhuurder- en saneringsheffing. De heffingen zijn in de begroting ingerekend in overeenstemming met de uitgangspunten zoals door CFV/WSW voorgeschreven. De verwachting is dat de verhuurderheffing ook na 2017 wordt geheven. In de periode 2015-2019 bedraagt het totaal van de heffingen € 31,0 miljoen • lagere rentelasten door de lage rentepercentages die in 2014 zijn gerealiseerd en de verwachting dat de huidige lage rentestanden in de nabije toekomst niet significant zullen stijgen
Kasstroom
Hier staan tegenover hogere onderhoudskosten door toename van het bezit door aankoop van 469 verhuureenheden van Vestia.
Het WSW draagt als ‘hoeder van de borg’ door objectief risicomanagement bij aan een optimale financiering van de volkshuisvesting. Bij het bepalen van de kredietwaardigheid van de woningcorporaties door het WSW is vooral de ontwikkeling van de toekomstige kasstromen belangrijk. Het WSW beoordeelt de kasstromen op basis van de twee kengetallen; de Interest Coverage Ratio (ICR) en de Debt Service Coverage Ratio (DSCR). De operationele kasstroom is van grote invloed op de ontwikkeling van beide kengetallen.
Het is van groot belang om een gezonde operationele kasstroom te waarborgen van waaruit rente en aflossingsverplichtingen kunnen worden voldaan. Uitgangspunt is dat op lange termijn voldoende operationele kasstromen worden gegenereerd om de leningenportefeuille binnen 50 jaar af te lossen. Uitgaande van een aflossingsfictie van 2% per jaar zijn de kasstromen als volgt gespecificeerd:
Belangrijkste risico’s over de toekomstige kasstromen zijn de toereikendheid van het ingerekende onderhoudsbudget en realisatie van gunstige rentepercentages bij nieuwe financiering. Interest Coverage Ratio
Het WSW hanteert de ICR, om vast te stellen in hoeverre de corporatie in staat is aan haar renteverplichtingen te voldoen. Een ICR lager dan 1,3 geeft het WSW een signaal dat een corporatie bij een slechtweerscenario al snel niet meer aan haar renteverplichtingen kan voldoen en dan ook onvoldoende geld beschikbaar heeft voor aflossingen. Het WSW past een norm toe van 1,4. Onze organisatie voldoet met een gewogen gemiddelde ICR van 2,06 ruimschoots aan de WSW-norm.
Kasstroommodel WSW kasstroom x € 1.000,Omschrijving Operationele kasstroom (incl. rente uitgaven) Af: aflossingsfictie 2% Operationele kasstroom incl. aflossingsfictie
2015
2016
2017
2018
2019
13.862 14.009 14.321 16.028 18.856 -6.757
-7.675
-8.107
-8.395
-8.049
Debt Service Coverage Ratio 7.105
6.334
6.214
Het WSW beoordeelt de aflossingsruimte binnen kasstromen met behulp van de DSCR. Dit kengetal geeft aan of er voldoende operationele kasstromen worden gegenereerd voor rente en aflossing. Hoe hoger de DSCR, des te gunstiger. De DSCR behoort minimaal 1,0 te bedragen. Belangrijk uitgangspunt voor de bepaling van de kasstromen is dat het onderhoud wordt ingerekend op basis van een minimale norm van € 700 per vhe (woonequivalent). Deze norm is aanzienlijk lager dan onze eigen norm voor onderhoudskosten per vhe. Verder wordt de verkoopopbrengst bestaand bezit voor maximaal vijf jaar en de restwaarde van de woningportefeuille (genormeerd op € 5.000 per vhe) betrokken bij de bepaling van de aflossingsruimte voor de aflossing van de leningenportefeuille. De gemiddeld gerealiseerde DSCR over de periode 2012 tot en met 2014 is 1,27. Uit de berekening waarbij de basisgegevens ontleend zijn aan de begroting 2015-2019 komt voor ons een gewogen gemiddeld geprognotiseerde DSCR van 1,38.
7.633 10.807
Uitgaande van het door het WSW gehanteerde kasstroom model is in 2015 sprake van een positieve operationele kasstroom van € 13,9 miljoen. De jaren daarna verbetert de operationele kasstroom tot € 18,9 miljoen in 2019. Rekening houdend met de genormeerde aflossing van 2% komt het saldo operationele kasstroom over de hele planningsperiode positief uit. De kasstromen zijn verbeterd ten opzichte van de vorige meerjarenbegroting door: • hogere huuropbrengsten door de aankoop in 2015 van 469 verhuureenheden van Vestia, hogere aanvangshuren van de in 2014 opgeleverde nieuwbouwcomplexen en de hogere huuropbrengsten uit de vanaf 2015 op te leveren 455 verhuureenheden
42
jaarverslag 2014
Loan to Value
De Loan to Value, hierna LTV, betreft de verhouding tussen de bedrijfswaarde van het vastgoed in exploitatie en de financiering ervan. De LTV geeft aan in hoeverre de financiering is gedekt met de onderliggende bedrijfswaarde van het vastgoed bezit. Het WSW past de norm toe dat het bedrag van de financiering niet hoger mag zijn dan 75% van de bedrijfswaarde. Het WSW heeft bij het verstrekken van borgingsruimte voor de aankoop van het Vestia bezit gevraagd de ontwikkeling van de LTV nauwlettend te monitoren bij de investeringsopgave in de meerjarenbegroting 2015-2019. De LTV berekend op basis van de jaarrekening 2014 bedraagt 62%, waarmee is voldaan aan de WSW-norm.
jaarverslag 2014
Solvabiliteit
De solvabiliteitsratio wordt berekend als verhouding tussen het totaal van de activa en het eigen vermogen, beide berekend op basis van de bedrijfswaarde. Deze ratio geeft inzicht in de mate waarin de onderneming in staat is aan de financiële verplichtingen te voldoen. De solvabiliteit op basis van de jaarrekening 2014 bedraagt 38% waarmee we voldoen aan de WSW norm van 20%. Dekkingsratio
De dekkingsratio betreft de verhouding tussen het schuldrestant van door WSW geborgde leningen en de WOZ waarde van bij WSW ingezet onderpand. Het WSW past een norm toe van 50%. Op basis van de jaarrekening 2014 is met een dekkingsratio van 30% ruim voldaan aan de WSW-norm.
43
Jaarverslag Raad van Commissarissen Algemeen
is vanzelfsprekend dat een lid van de Raad zonder last of ruggespraak naar derden en vrij van andere zakelijke belangen die conflicteren met het belang van de stichting, kan handelen.
De Raad van Commissarissen (RvC) heeft tot taak toezicht te houden op het bestuur en op de algemene gang van zaken in de woningcorporatie en de met haar verbonden ondernemingen. Daarnaast staat de RvC het bestuur met raad ter zijde. De RvC houdt onder andere toezicht op: • realisatie van de doelstellingen van de corporatie • strategie en de risico’s verbonden aan de activiteiten van de corporatie • opzet en werking van de interne risicobeheersing- en controlesystemen • kwaliteitsbeleid • kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording • financieel verslaggeving proces • naleving van toepasselijke wet- en regelgeving De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de RvC zijn in artikel 7 en 18 van de statuten van Stichting Arcade mensen en wonen omschreven. Een en ander is verder uitgewerkt in het reglement voor de Raad van Commissarissen van 11 december 2006.
De leden van de RvC voldoen daarnaast individueel aan de volgende kwaliteiten: • academisch werk- en denkniveau/HBO opleiding met ervaring • in staat zijn een helder onderscheid te maken tussen hoofd- en bijzaken • in staat zijn om complexe materie te doorzien en zo boven de materie/situatie te stijgen (helicopterview) • in staat zijn de maatschappelijke verhoudingen en invloeden te doorgronden en vanuit een grote betrokkenheid bij de doelstellingen van de organisatie een eigen visie te verwoorden • bekend zijn met (risicodragend) ondernemen uit eigen ervaring op een schaalgrootte van minimaal Arcade en/ of hebben van aantoonbare bestuurlijke ervaring in organisaties van redelijke omvang
Samenstelling Statuten
De RvC bestaat overeenkomstig artikel 10 van de statuten uit ten minste vijf en ten hoogste zeven leden. De raad bestond het gehele jaar uit zeven personen. Profielschetsen
In het bestuursconvenant, gesloten tussen bestuurder en RvC, is afgesproken dat de RvC zodanig samengesteld dient te zijn dat deze in staat is om de collectieve verantwoordelijkheid voor de stichting te dragen. Elk individueel lid van de RvC moet geschikt zijn om de hoofdlijnen van het totale beleid te kunnen beoordelen en een aantoonbare visie op maatschappelijke ontwikkelingen en ontwikkelingen in de branche te hebben. Daarnaast dient men te beschikken over een - voor Arcade relevant – relatienetwerk en vanzelfsprekend affiniteit te hebben met Westland. Binnen de RvC dienen de volgende kennis- en of ervaringsgebieden vertegenwoordigd te zijn: • financieel/economisch beleid • bestuur en organisatie • commerciële dienstverlening • projectontwikkeling/ruimtelijke ontwikkeling • zorg en maatschappelijk beleid • volkshuisvesting De Raad streeft naar een evenwichtige leeftijdsopbouw alsook naar een gelijk aantal vrouwen en mannen in haar samenstelling. Daarnaast is het belangrijk dat de Raad qua persoonlijkheden evenwichtig is samengesteld. Het
44
jaarverslag 2014
• b esluitvaardig, doortastend zijn en beschikken over kritisch analytisch vermogen • betrouwbaar en integer zijn • bekendheid/affiniteit met de onroerend goed- en volkshuisvestingssector in het algemeen en met het werkgebied van Arcade in het bijzonder Voor de voorzitter gelden specifieke kwaliteiten. Hij moet in staat zijn om: • de RvC als team te binden • de vergaderingen effectief en efficiënt te leiden • de werkzaamheden van de RvC te coördineren • de communicatie binnen de RvC en tussen de RvC en directeur-bestuurder te onderhouden en te optimaliseren De leden van de RvC treden uiterlijk vier jaar na hun benoeming af volgens een door de Raad op te maken rooster van aftreden zodanig, dat de voorzitter en vicevoorzitter niet gelijktijdig aftreden. Herbenoeming is sinds de wijziging in de Governancecode Woningcorporaties van 2011 nog slechts
éénmaal voor een periode van vier jaar mogelijk. Daarom is een nieuw schema van aftreden vastgesteld, waarin een overgangsregeling is opgenomen. Dit betekent dat de vicevoorzitter in totaal negen jaar in functie kan zijn. De overige RvC leden hebben een zittingsduur van maximaal acht jaar. In 2014 waren de heren Schoenmaker, Theeuwen en Kersbergen aftredend. Zij hebben zich allen herkiesbaar gesteld. Zij zijn in de vergadering van 12 februari 2014 herkozen.
Toezicht
De RvC heeft in 2014 vijfmaal, volgens vergaderschema, regulier voltallig vergaderd en heeft de volgende besluiten genomen: • goedkeuring aanpassing statuten • herbenoeming van de heren Schoenmaker, Theeuwen en Kersbergen • jaarrekening 2013 goedgekeurd (in aanwezigheid van accountant) • goedkeuring aankoop van woningen, parkeerplaatsen
Overzicht leden op 31 december 2014 Naam J.P.P. van Dort
m/v Functie m voorzitter
Benoemd Aftredend Leeftijd Beroep
Nevenfuncties
2009
interim manager/
vicevoorzitter RvC De Kernen
organisatieadviseur
voorzitter RvT St. SWK-groep
2017
68 jaar
voorzitter rekenkamer-cie Valei en Veluwerand E.M.J. Schoenmaker m vicevoorzitter
2010
2019
54 jaar
directeur Lighthouse
lid RvT Florence Zorg
Investements
lid RvT Stichting Teylingereind
investeerder en interim
voorzitter stichting 3SO
manager P.G.M.C. v Alphen
m lid
2009
2017
52 jaar
Van Alphen Finance &
penningmeester Kerkrentmeesters
Interimmanagement
Herv. Gemeente Wateringen/ Kwintsheul Lid RvT Stichting Christelijk Onderwijs Delft en omstreken
R.J.E. Theeuwen
m lid
2010
2018
45 jaar
partner Smart2Result
A.L.M. Groen
m lid
2009
2017
47 jaar
directeur Movinex b.v.
voorzitter klachtencommissie medewerkers en commissie sociale begeleiding/ibc GGZ Breburg voorzitter commissie sociale begeleiding/ibc GGZ WNB
W. Kersbergen
m lid op voordracht
2010
2018
63 jaar
van de huurders
management consultant/
adviseur/coach directie
interim manager
Lek/Habo groep BV
vereniging
coach bestuurlijke en politieke ambtsdragers
E. van Noort
m lid op voordracht
2012
2016
53 jaar
van de huurders
hoofd International
voorzitter stichting Westlandse
Office TU Delft
Natuur en Mileu Educatie (WNME)
vereniging
jaarverslag 2014
45
• • • •
•
Financiële continuïteit
en winkel in Naaldwijk en Den Haag van Vestia, onder voorbehoud borging Waarborgfonds Sociale Woningbouw goedkeuring fasedocument Norfolkterrein in Scheveningen goedkeuring startdocument Terra Nova in Den Haag goedkeuring verkoop perceel in Ter Heijde goedkeuring aankoop van woningen in Naaldwijk en Wateringen van Staedion, onder voorbehoud van goedkeuring Waarborgfonds Sociale Woningbouw ondernemingsplan 2015, begroting 2015 en meerjarenbegroting 2015-2019 goedgekeurd
Arcade streeft naar het handhaven van een solvabiliteit van minimaal 10% op basis van historische kostprijs of lagere bedrijfswaarde. De solvabiliteit exclusief de belastinglatentie vennootschapsbelasting zal volgens de meerjarenbegroting 2015-2019 steeds hoger zijn dan 10%. Om de voortgang van de verkopen en de projecten voortdurend te monitoren en om financiële verrassingen achteraf te voorkomen zijn goede afspraken over het monitoren gemaakt. Daarnaast heeft een themadag over projecten plaatsgevonden en zijn projecten bezocht. Bij het financieren van vaste activa wordt gestreefd om het (her)financieringsrisico per jaar tussen de 10 - 12,5% te houden (WSW-norm 15%). In de jaren 2015 t/m 2019 wordt naar verwachting de norm van 12,5% niet overschreden. Ingevolge het treasurystatuut is voor onder andere het aantrekken van geldleningen een treasurycommissie ingesteld. De gevolgen van de EU-beschikking en ontwikkeling van de cash-flow, de daaraan gekoppelde borging en voortgang van de financiering, evenals de verkoop van bestaand en nieuw bezit worden door de raad van commissarissen nauwlettend gevolgd. Dit geldt eveneens voor de ontwikkeling van de financiële ratio’s van het WSW, zoals de ICR, de DSCR, de Loan to Value en de dekkingsratio.
In de vergaderingen van de RvC zijn verder de volgende onderwerpen/zaken aan de orde geweest: • kwartaalrapportages • accountantsrapport inzake jaarrekening 2013 • jaarverslag regionale klachtencommissie • treasury-besluiten (aantrekken financiering) • rijksbeleid ten aanzien van financiën (vennootschapsbelasting, verhuurders- en saneringsheffingen, huurbeleid) • nieuwbouw en groot onderhoudsprojecten, waar onder fasedocumenten Koningin Julianastraat/ Mumsenstraat in ’s-Gravenzande, Ter Heijde – fase 1, verbouw Dudok State in Monster • Van Ostade in Monster, Blijenburghflat in De Lier • nieuwe organisatiestructuur afdeling wonen • portefeuillestrategie als sturingsinstrument • IT audit met te nemen acties • inkomensafhankelijke huurverhoging • relatie met Huurdersvereniging Westland • samenwerking met de gemeenten Westland en Den Haag • notitie uitgangspunten begroting 2015-2019 • risicomanagement • fraudemanagement • vaststellen verslag van de besloten zelfevaluatie van december 2013 en op de actielijst opnemen van de in de besloten vergadering bepaalde actiepunten • op te nemen themadagen in 2015 over aanpassing woningwet en nieuw besluit toegelaten instellingen • verder is kennisgenomen van de bevindingen van het Centraal Fonds Volkshuisvesting en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw.
Zelfevaluatie
Op 11 november 2014 heeft de RvC besloten om een andere methodiek voor de zelfevaluatie te onderzoeken. De zelfevaluatie van 2014 vindt daarom in de eerste helft van 2015 plaats.
46
jaarverslag 2014
Volkshuisvestelijke opgaven
Arcade is een maatschappelijk betrokken, initiatiefrijke en sociale onderneming. In het Ondernemingsplan 2013 – 2015 heeft Arcade haar missie en doelstellingen geformuleerd. Herijking vindt plaats in het jaarlijkse ondernemersplan. De Sociale Verhuurders Haaglanden hebben met het stadsgewest Haaglanden afspraken over de bouwproductie gemaakt. Sinds het ontstaan van de gemeente Westland op 1 januari 2004 is het de drie corporaties niet gelukt om met de gemeente Westland prestatieafspraken te maken. Inmiddels is wel een aantal werkafspraken gemaakt en is de intentie om de afspraken verder uit te breiden. In 2014 zijn 29 bestaande huurwoningen verkocht (begroot was 20). Opgeleverd zijn de projecten Woerdblokeiland in Naaldwijk, Tuinveld Noord in ’s-Gravenzande, CalandTower in Den Haag, 1e fase Ter Heijde en Tramonta in De Lier. In Monster en ‘s-Gravenzande zijn de groot onderhoudsprojecten Flats Monster Noord en Koningin Julianaweg/Mumsenstraat opgeleverd. In onderzoek zijn nieuwbouwprojecten in Westland en Den Haag, almede groot onderhoudsprojecten in Westland. In de meerjarenbegroting is uitgegaan van de bouw van circa 460 woningen tot en met 2018, waarvan circa 420 huurwoningen.
Externe accountant
nieuwbouw, een aangepast onderhoudsbeleid en de teruggebrachte formatie. Ook de beoordeling van de risico’s ten opzichte van nieuwbouwproductie is onderdeel van deze monitoring.
Integriteit en onafhankelijkheid
Met instemming van de Ondernemingsraad is de integriteitcode van Arcade inclusief klokkenluiderregeling op 1 juli 2008 van kracht geworden. De RvC heeft de code in 2008 besproken en onderschreven. In artikel 3 van het Reglement voor de RvC wordt stilgestaan bij onafhankelijkheid en belangenverstrengeling. In 2014 zijn geen besluiten aan de RvC voorgelegd waarbij tegenstrijdige belangen van de directeur-bestuurder spelen die van materiële betekenis zijn voor de corporatie en/of de directeurbestuurder. Ook zijn geen besluiten genomen over transacties waarbij tegenstrijdige belangen van leden van de raad spelen. Ook is geen sprake geweest van transacties waarbij sprake is van een tegenstrijdig belang tussen Arcade en leden van de raad die niet zijn voorgelegd aan de raad. Hiermee is de onafhankelijkheid van de leden van de raad in voldoende mate gewaarborgd
Honorering Bestuur
Bestuur en RvC volgen in principe de Governancecode Woningcorporaties 2011. Op de volgende punten wordt van de governancecode afgeweken: 1. Visitatie 2. Honorering Bestuur 3. Geen auditcommissie en selectie-/remuneratiecommissie Gekozen is om zoveel mogelijk als (volledig) RvC te opereren, behoudens bij het functioneringsgesprek met de directeur-bestuurder en de selectie van de accountant
Op 1 juli 2010 is de Sectorbrede beloningscode Bestuurders Woningcorporatie in werking getreden. De RvC volgt deze code voor haar bestuurder. In afwijking van de beloningscode kent de arbeidsovereenkomst van 21 december 1998 een hogere vergoeding bij beëindiging op initiatief van de corporatie en heeft de bestuurder een dienstverband voor onbepaalde tijd. De inschaling van de directeur-bestuurder is conform de beloningscode. Per 1 januari 2013 is de ‘Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector’ (WNT) in werking getreden. Voor de honorering van de directeur-bestuurder wordt gebruik gemaakt van de geldende overgangsregeling. Bij een toekomstige benoeming van een nieuwe directeur-bestuurder wordt de modelarbeidsovereenkomst gevolgd wat betreft de vergoeding bij beëindiging. Ook zal dan opnieuw een looptijd van maximum vier jaar worden afgewogen.
Visitatie
Honorering RvC
Het totale jaarrekeningtraject 2013 is geëvalueerd binnen Arcade en met BDO. De externe accountant heeft ook andere taken verricht. Onder andere heeft de externe accountant assurance rapporten bij externe verslagstaten afgegeven.
Governancecode
De vele rapportages en het toezicht van CFV, WSW, KWH, Aedes, Huurdersvereniging Westland en accountant geven geen aanleiding tot het instellen van visitatie. Binnenkort wordt het CFV vervangen door een Woonautoriteit. In onze ogen leiden alleen prestaties/productie tot een beter imago. Wel heeft de RvC besloten om jaarlijks een onderdeel van de organisatie of een onderwerp expliciet te doen onderzoeken. In 2012 is besloten de ingezette koerswijziging stringent te monitoren, zoals de aangepaste organisatie met beperktere
jaarverslag 2014
De honoreringscode commissarissen woningcorporaties is op 15 september 2010 in de vergadering van de RvC aan de orde geweest. Besloten is om de code te volgen. De bruto vergoedingen per jaar zijn € 11.000 voor de voorzitter, € 9.500 voor de vicevoorzitter en € 8.000 voor de overige leden.
Namens de Raad van Commissarissen, Jan P.P. van Dort (voorzitter)
47
Verklaring van het Bestuur en van de Raad van Commissarissen
48
jaarverslag 2014
Het bestuur is van mening, dat het jaarverslag een getrouw beeld geeft van het functioneren en de financiële positie van Stichting Arcade mensen en wonen. Tevens verklaart het bestuur dat de middelen uitsluitend zijn besteed in het belang van de volkshuisvesting. Overeenkomstig het bepaalde in artikel 25 van de statuten van de stichting, is de jaarrekening 2014 ter goedkeuring aan de raad van commissarissen voorgelegd. De raad van commissarissen heeft de jaarrekening, het volkshuisvestingsverslag en het cijfermatig overzicht van kerngegevens goedgekeurd. De raad heeft tevens kennisgenomen van de gegeven toelichting door de directeur-bestuurder en de bevindingen van BDO Accountants B.V. ’s-Gravenzande, 16 april 2015
De directeur-bestuurder,
René Lemson
De Raad van Commissarissen, Jan P.P. van Dort Emile M.J. Schoenmaker Peter G.M.C. van Alphen Roland J.E. Theeuwen Alphonsus L.M. Groen Wim Kersbergen Elco van Noort
voorzitter vicevoorzitter lid lid lid lid lid
jaarverslag 2014
49
Financieel
50
jaarverslag 2014
Verkorte jaarrekening 2014
jaarverslag 2014
51
Balans per 31 december 2014 Balans inclusief bestemming van het resultaat
ACTIVA
31-12-2014 31-12-2013
(x e 1.000)
VASTE ACTIVA
Materiële vaste activa
Sociaal vastgoed in exploitatie
Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie
Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie
Vastgoedbeleggingen
Commercieel vastgoed in exploitatie
Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden
Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie
Financiële vaste activa
Latentie vennootschapsbelasting
VLOTTENDE ACTIVA
Voorraad (onverkocht)
Vastgoed bestemd voor de verkoop
Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor de verkoop
Onderhanden projecten (verkocht)
Vorderingen Gemeenten en rijk
Overige vorderingen
Overlopende activa
Liquide middelen
Totaal activa
52
8.337 4.053 44.883
341
983
341
983
0 1.832
2.260 4.414 6.674
0 0
191
8.530
1.832
Huurdebiteuren
32.493
67.394
16.564 337.664
58.864 0
38.241
336.616
282.859
2.289 16.173
318.154
186
18
12
1.263
3.292
107
169
1.579
3.659
149
2.534
407.911 396.397
jaarverslag 2014
PASSIVA
31-12-2014 31-12-2013
(x e 1.000)
Eigen vermogen
Overige reserves
49.288
44.512
Voorzieningen 0 0
Langlopende schulden
Leningen overheid
Leningen kredietinstellingen
Terugkoopverplichting woningen verkocht onder voorwaarden
Waarborgsommen
150
416
335.894
322.285
8.594
8.389
200
175
344.838
331.265
Kortlopende schulden
Schulden aan leveranciers
1.841
4.115
Belastingen en premies sociale verzekering
2.447
7.178
Schulden aan kredietinstellingen
1.082
0
Schulden aan gemeenten
Overige schulden en overlopende passiva
Onderhanden projecten (verkocht)
8
21
8.407
9.266
0
40
13.785
Totaal passiva
20.620
407.911 396.397
jaarverslag 2014
53
Winst- en verliesrekening 2014
2014 2013
(x e 1.000)
BEDRIJFSOPBRENGSTEN
Huren
44.105
Opbrengst servicecontracten
1.480
Overheidsbijdragen
2
Netto verkoopresultaat vastgoedportefeuille
Projectopbrengsten
Overige bedrijfsopbrengsten
Som der bedrijfsopbrengsten
39.560 1.475 15
3.702
3.882
6.463
9.742
849
1.180
56.601
55.854
Afschrijvingen op materiële vaste activa en vastgoedportefeuille
11.261
10.413
Overige waardeveranderingen van materiële vaste activa en vastgoedportefeuille
-2.282
2.083
Lasten onderhanden projecten
5.990
8.223
Lonen en salarissen
3.963
3.264
Sociale lasten
463
482
BEDRIJFSLASTEN
Pensioenlasten
559 8.210
609
Lasten onderhoud
6.625
Overige bedrijfslasten
11.034
7.104
Som der bedrijfslasten
39.198
38.803
17.403
17.051
Bedrijfsresultaat
FINANCIËLE BATEN EN LASTEN
Rentebaten en soortgelijke opbrengsten
Rentelasten en soortgelijke kosten
37
109
-12.070
-11.874
-12.033
-11.765
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belasting
5.370 5.286
Vennootschapsbelasting
-594
-125
JAARRESULTAAT NA BELASTINGEN
54
4.776
jaarverslag 2014
5.161
Kasstroomoverzicht 2014
2014 2013
(x e 1.000)
BEDRIJFSRESULTAAT
17.403 17.099
Aanpassingen voor:
- Afschrijvingen
11.267
10.422
- Overige waardeveranderingen
-2.282
2.083
- Veranderingen in het werkkapitaal:
Mutatie voorraden
2.260
-84
Mutatie onderhanden projecten
3.644
9.742
Mutatie vorderingen
2.080
-2.614
Mutatie kortlopende schulden
-8.001
5.421
Kasstroom uit bedrijfsoperaties
26.371
42.069
Ontvangen rente
Ontvangen respectievelijk betaalde winstbelasting
Kasstroom uit operationele activiteiten
37
109
0
178
26.408
42.356
Investeringen in materiële vaste activa
Investeringen in onderhanden projecten
Desinvesteringen in materiële vaste activa
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
-31.210
-51.446
-869
-10.385
747
933
-31.332
-60.898
Ontvangsten uit langlopende schulden
Aflossingen langlopende schulden
Ontvangsten uit koopgarantregeling
Investeringen koopgarantregeling
Mutatie waarborgsommen
Mutatie schulden kredietinstellingen
Betaalde rente
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
40.294
59.948
-26.951
-32.058
170
753
-183
-787
25
-2
1.082
0
-11.898
-11.323
2.539 16.531
Mutatie geldmiddelen
-2.385
-2.011
Stand liquide middelen per 1 januari
Stand liquide middelen per 31 december
Mutatie geldmiddelen
jaarverslag 2014
2.534
4.545
149
2.534
-2.385
-2.011
55
Toelichting op de verkorte jaarrekening De verkorte jaarrekening is gebaseerd op de gecontroleerde
sector specifieke presentatie- en waarderingsvoorschriften beschreven.
jaarrekening over het boekjaar 2014 waarbij op 16 april
De jaarrekening is opgesteld volgens de bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en RJ 645.
2015 een controleverklaring is verstrekt. In deze verkorte jaarrekening worden de financiële gegevens aanzienlijk
De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij de desbetreffende grondslag voor de specifieke balanspost anders wordt vermeld, worden de activa en passiva gewaardeerd volgens het historische kostprijsmodel.
minder gedetailleerd gepresenteerd dan in de volledige jaarrekening. Voor het verkrijgen van een volledig beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen en
Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.
het resultaat, dient de verkorte jaarrekening in samenhang met de gecontroleerde jaarrekening 2014 te worden gelezen. Daarin zijn alle toelichtingen die volgens de van toepassing
Financiële instrumenten
zijnde grondslagen voor financiële verslaggeving zijn vereist,
Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden, als financiële derivaten verstaan.
opgenomen. De gecontroleerde jaarrekening ligt ter inzage ten kantore van de stichting.
In de toelichting op de onderscheiden posten van de balans wordt de reële waarde van het betreffende instrument toegelicht als die afwijkt van de boekwaarde. Indien het financiële instrument niet in de balans is opgenomen wordt de informatie over de reële waarde gegeven in de toelichting op de ‘Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen’.
Activiteiten
De activiteiten van Stichting Arcade Mensen en Wonen, statutair gevestigd in de Gemeente Westland, bestaan voornamelijk uit het zorgen voor goede en betaalbare woonruimte, werken aan de leefbaarheid van buurten en wijken en investeren in de kwaliteit van onze dienstverlening. Als betrokken woningcorporatie leveren wij een bijdrage aan goed wonen en leven in ons hele werkgebied. Wij zijn actief in de woonkernen Ter Heijde, Monster, ‘s-Gravenzande, Heenweg, Poeldijk, De Lier en Naaldwijk van de gemeente Westland en in de gemeente Den Haag.
Voor de grondslagen van primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de behandeling per balanspost. Arcade heeft langlopende leningen afgesloten voor de financiering van de investeringen in onroerende zaken. Het vermogens- en liquiditeitsbeheer is in grote mate gericht op het minimaliseren van de financieringslasten naast gelijktijdige beheersing van de bijbehorende renterisico’s. De leningportefeuille bestaat geheel uit vast rentende leningen.
Groepsverhoudingen
De stichting heeft geen belangen in andere entiteiten.
In 2004 heeft de stichting een Cap afgesloten (met een looptijd van 2 augustus 2004 tot en met 4 augustus 2014) waarvoor een premie is betaald waarmee het risico van rentestijging tot boven de 5,5% op de onderliggende lening met een hoofdsom van € 2 miljoen is afgedekt. De destijds betaalde premie is rechtstreeks ten laste van het resultaat gebracht. De Cap is in 2014 contractueel afgelopen.
Algemene grondslagen van waardering en resultaatbepaling
De jaarverslaggeving voor toegelaten instellingen volkshuisvesting dient te voldoen aan de eisen zoals deze zijn geformuleerd in het Besluit Beheer Sociale Huursector. In dit besluit is BW2 Titel 9 voorgeschreven behoudens uitzonderingen van specifieke aard. De Raad van de Jaarverslaggeving heeft in Richtlijn 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting, hierna “ RJ 645”, voor de
56
Arcade maakt geen gebruik van andere financiële derivaten om de renterisico’s af te dekken.
jaarverslag 2014
Schattingen
Bij toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt de directie zich verschillende oordelen en maakt schattingen die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen in hoofdstuk ‘Belangrijke inschattingen ten aanzien van waardering en resultaatbepaling’ of bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningpost.
Presentatiewijzigingen
De presentatiewijzigigingen in jaarrekening 2014 zijn de volgende: • de vrij beschikbare reserves in het eigen vermogen van de stichting ad € 49.288.000 zijn niet langer onderverdeeld in afzonderlijke vrije reserves maar als één post in de balans opgenomen • de balanspost ‘Onderhanden projecten (verkocht)’ is in de jaarrekening 2014 als apart balanshoofd opgenomen in de balans en maakt geen onderdeel uit van de vorderingen. Beide presentatiewijzigingen hebben geen gevolgen voor de samenstelling van het resultaat en het eigen vermogen van de stichting. De vergelijkende cijfers zijn dienovereenkomstig aangepast.
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Materiële vaste activa en vastgoedbeleggingen
Sociaal vastgoed in exploitatie Sociaal vastgoed omvat woningen in exploitatie met een huurprijs onder de huurtoeslaggrens, het maatschappelijk vastgoed en het overige sociale vastgoed. De huurtoeslaggrens is een algemeen huurprijsniveau dat jaarlijks per 1 juli door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt vastgesteld. Ultimo 2014 bedraagt deze grens € 699,48 (2013: € 681,02). Maatschappelijk vastgoed is bedrijfsonroerendgoed dat is verhuurd aan maatschappelijke organisaties, waaronder zorg-, welzijns-, onderwijs- en culturele instellingen en dienstverleners en tevens is vermeld op de bijlage zoals deze is opgenomen in de Beschikking van de Europese Commissie van 15 december 2009 aangaande de staatssteun voor toegelaten instellingen. Stichting Arcade kwalificeert het sociaal vastgoed als bedrijfsmiddel, aangezien de stichting een beleid heeft dat gericht is op het realiseren van de volkshuisvestelijke taken. Het volkshuisvestelijk beleid staat hierbij centraal.
jaarverslag 2014
De woningen met de daarbij behorende installaties, garages en bedrijfspanden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen als gevolg van lagere bedrijfswaarde. De verkrijgingsprijs wordt geactiveerd volgens de componentenbenadering. Rente wordt niet geactiveerd. De afschrijvingen zijn gebaseerd op de geschatte economische levensduur en berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs, rekening houdend met een eventuele residuwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. Op grond wordt niet afgeschreven omdat dit component niet aan slijtage onderhevig is. De bedrijfswaarde betreft de contante waarde van de kasstromen uit inkomsten en bestedingen over de geschatte resterende levensduur van het bezit. De bedrijfswaarde en de daarbij toegepaste uitgangspunten zijn op complexniveau bepaald. Voor de waardering van het bezit is aansluiting gezocht bij het strategisch voorraadbeleid waarbij de complexen zijn ingedeeld in zeventien rayons op basis van geografische ligging. Als de bedrijfswaarde op complexniveau duurzaam lager is dan de boekwaarde en de afwaardering opgevangen binnen (het positieve verschil tussen bedrijfswaarde en boekwaarde van) het rayon, wordt een afwaardering verwerkt op het complex naar lagere bedrijfswaarde van het desbetreffende complex. Projectmatig onderhoud Projectmatig onderhoud, waaronder verbeterinvesteringen, wordt volgens de componentenbenadering geactiveerd als daarvoor voldoende ruimte is in de bedrijfswaarde. Het deel dat niet geactiveerd kan worden, wordt rechtstreeks ten laste van het resultaat gebracht. Niet projectmatig onderhoud wordt ook rechtstreeks ten laste van het resultaat gebracht. Materiële vaste activa in ontwikkeling Materiële vaste activa in ontwikkeling zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met indien van toepassing een voorziening voor het onrendabele deel van de investeringen. Deze voorziening wordt in de balans opgenomen voor nieuwbouwprojecten waarvan de feitelijke verplichtingen dan wel de in rechte afdwingbare verplichtingen zijn aangegaan. Verkoop onder voorwaarden Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden die zijn gekwalificeerd als een financieringstransactie worden gewaardeerd op basis van actuele waarde. De actuele waarde wordt vastgesteld aan de hand van courante prijzen op een actieve markt voor gelijksoortige onroerende zaken op dezelfde locatie en in dezelfde staat.
57
Winsten of verliezen ontstaan door een wijziging in de actuele waarde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening over de periode waarin de wijziging zich voordoet, onder de categorie “Overige waardeveranderingen materiële vaste activa en vastgoedportefeuille”. Daarnaast wordt ten laste van de resultaatbestemming een herwaarderingsreserve gevormd. De herwaarderingsreserve betreft het ongerealiseerde positieve verschil tussen de actuele waarde en de historische kostprijs.
Onderhanden projecten (verkocht)
De onderhanden projecten in opdracht van derden worden gewaardeerd tegen de gerealiseerde projectkosten vermeerderd met de toegerekende winst en verminderd met verwerkte verliezen en gedeclareerde termijnen. De projectkosten omvatten de direct op het project betrekking hebbende kosten, de kosten die toerekenbaar zijn aan projectactiviteiten in het algemeen en toewijsbaar zijn aan het project en andere kosten die contractueel aan de opdrachtgever kunnen worden toegerekend.
Commercieel vastgoed in exploitatie Het commercieel vastgoed omvat woningen in exploitatie met een huurprijs boven de huurtoeslaggrens, het bedrijfsmatig vastgoed (niet zijnde maatschappelijk vastgoed) en het overige commercieel vastgoed.
Projectopbrengsten en projectkosten uit hoofde van de onderhanden projecten worden als opbrengsten en kosten verwerkt in de winst-en- verliesrekening naar rato van de verrichte prestaties op balansdatum. De mate waarin de prestaties zijn verricht is bepaald op basis van de verkoopvoortgang en de tot de balansdatum gemaakte projectkosten in verhouding tot de geschatte totale projectkosten van het project.
Commercieel vastgoed in exploitatie wordt gewaardeerd op verkrijgingsprijs/vervaardigingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. Of sprake is van een bijzondere waardevermindering wordt jaarlijks getoetst op basis van boekwaarde versus bedrijfswaarde.
Onderhanden projecten waarvan de boekwaarde een debetstand vertoont, worden gepresenteerd onder de vlottende activa. Onderhanden projecten waarvan de boekwaarde een creditstand vertoont, worden gepresenteerd onder de kortlopende schulden.
Een bijzonder waardeverminderingsverlies is het bedrag waarmee de boekwaarde de bedrijfswaarde duurzaam overschrijdt en wordt direct in de winst- en-verliesrekening verwerkt onder de post overige waardeverminderingen van materiële vaste activa. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs, rekening houdend met een eventuele residuwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. Op grond wordt niet afgeschreven.
In het boekjaar gerealiseerde opbrengsten worden in de winsten-verliesrekening verwerkt in de post projectopbrengsten. Projectkosten worden verwerkt in de projectkosten. Vorderingen en overlopende activa
De vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen.
Financiële vaste activa
Latentie vennootschapsbelasting Onder de financiële vaste activa zijn actieve belastinglatenties opgenomen, indien en voor zover het waarschijnlijk is dat realisatie van de belastingclaim te zijner tijd zal kunnen plaatsvinden. Deze actieve latenties zijn gewaardeerd tegen contante waarde en hebben overwegend een langlopend karakter.
Voorzieningen
Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Deze voorziening is opgenomen voor het onrendabele deel van nieuwbouwprojecten in ontwikkeling. Deze voorziening wordt in de balans opgenomen voor nieuwbouwprojecten waarvan de feitelijke verplichtingen, dan wel de in rechte afdwingbare verplichtingen zijn aangegaan. De voorziening wordt in eerste instantie in mindering gebracht op het actief. Voor het deel van de voorziening dat de geactiveerde bestedingen overtreft wordt een voorziening opgenomen op de creditzijde van de balans. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de nominale waarde.
Voorraden
Dit betreft de onverkochte voorraad vastgoed bestemd voor verkoop alsmede het onverkochte vastgoed in ontwikkeling bestemd voor de verkoop. De voorraad wordt gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde. De netto-opbrengstwaarde is gebaseerd op een verwachte verkoopprijs, onder aftrek van nog te maken kosten voor voltooiing en verkoop.
58
jaarverslag 2014
Voorziening pensioenen De stichting heeft een pensioenregeling bij de pensioenuitvoerder SPW (bedrijfstakpensioenfonds). De regeling wordt gefinancierd door afdrachten aan het bedrijfstakpensioenfonds. Deelname aan het bedrijfstakpensioenfonds is verplicht gesteld in de collectieve arbeidsovereenkomst waaronder Arcade valt. De opbouw van de pensioenaanspraken wordt telkens in het betreffende kalenderjaar afgefinancierd door middel van (ten minste) kostendekkende premiebetalingen op basis van de huidige inzichten van rendementen. De pensioenregeling is een middelloonregeling met - voor zowel actieve als inactieve deelnemers (slapers en gepensioneerden) - voorwaardelijke toeslagverlening. De toeslagverlening is afhankelijk van het beleggingsrendement. De hoogte van de premie wordt jaarlijks vastgesteld door het bestuur van het bedrijfstakpensioenfonds op basis van de dekkingsgraad en verwachte rendementen. De pensioenverplichtingen worden gewaardeerd volgens de ‘verplichting aan de pensioenuitvoerderbenadering’. ‘In deze benadering wordt de aan de pensioenuitvoerder te betalen premie als last in de winst-en-verliesrekening verantwoord. Aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst wordt beoordeeld of en zo ja welke verplichtingen naast de betaling van de jaarlijkse aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie op balansdatum bestaan. Deze additionele verplichtingen, waaronder eventuele verplichtingen uit herstelplannen van de pensioenuitvoerder, leiden tot lasten voor de stichting en worden in de balans opgenomen in een voorziening. De waardering van de verplichting is de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om deze per balansdatum af te wikkelen. Indien het effect van de tijdswaarde van geld materieel is, wordt de verplichting gewaardeerd tegen de contante waarde. Discontering vindt plaats op basis van rentetarieven van hoogwaardige ondernemingsobligaties. Toevoegingen aan en vrijval van de verplichtingen komen ten laste respectievelijk ten gunste van de winst-en-verliesrekening. Een pensioenvordering wordt in de balans opgenomen wanneer de stichting beschikkingsmacht heeft over de pensioenvordering, wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen die de pensioenvordering in zich bergt, zullen toekomen aan de stichting, en wanneer de pensioenvordering betrouwbaar kan worden vastgesteld.
jaarverslag 2014
Grondslagen voor de bepaling van het resultaat Bedrijfsopbrengsten
Algemeen Onder opbrengsten wordt verstaan de opbrengst van de in het verslagjaar geleverde goederen (verkoop vastgoedbeleggingen) en verleende diensten onder aftrek van de over de omzet geheven belastingen. Opbrengsten voortvloeiend uit de verkoop van vastgoed en andere goederen worden verantwoord op het moment dat alle belangrijke rechten op economische voordelen alsmede alle belangrijke risico’s zijn overgegaan op de koper. De kostprijs van deze goederen wordt aan dezelfde periode toegerekend. Opbrengsten van diensten worden opgenomen naar rato van de mate waarin de diensten zijn verricht, gebaseerd op de tot balansdatum in het kader van de dienstverlening gemaakte kosten in verhouding tot de geschatte kosten van de totaal te verrichten dienstverlening. De kostprijs van deze diensten wordt aan dezelfde periode toegerekend. Voor de verwerking van opbrengsten die voortvloeien uit ontwikkeling van koopwoningen wordt verwezen naar de grondslagen van onderhanden projecten (verkocht). Bedrijfslasten
Projectkosten Voor de verwerking van projectkosten wordt verwezen naar de grondslagen van onderhanden projecten (verkocht) Pensioenlasten Voor de verwerking van pensioenlasten wordt verwezen naar de grondslagen van voorziening pensioenen. Lasten onderhoud Hieronder worden de kosten van planmatig onderhoud, reparatieverzoeken, mutatie- en serviceonderhoud verantwoord. Overige bedrijfslasten Hieronder worden de overige kosten verantwoord die zijn gemaakt in het kader van de gewone bedrijfsuitvoering waaronder personeelskosten (niet zijnde salarissen, sociale lasten en kosten uitzendkrachten) huisvestingskosten, bestuurskosten, belastingen, verzekeringen en leveringen goederen en diensten.
59
De aannames gedaan bij de financiële impact van bovengenoemde feitelijke verplichtingen kunnen afwijken bij daadwerkelijke realisatie van de projecten. Planvorming kan ondermeer wijzigingen in de tijd ondergaan door bewegingen in het prijsniveau van leveranciers, wettelijke procedures en aanpassingen in de voorgenomen bouwproductie.
Financiële baten en lasten
Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Hieronder zijn de renteopbrengsten op bankrekeningen, deposito’s en overige vorderingen verantwoord. Rentelasten Hieronder worden de rentelasten verantwoord die betrekking hebben op betaalde rente over leningen en de kosten van borgstelling door het WSW.
Verwerking fiscaliteit
Met betrekking tot de vennootschapsbelasting heeft de stichting een fiscale strategie gekozen en fiscale planning opgesteld die deels nog niet bekrachtigd is door de fiscus. Hierdoor is het mogelijk dat gekozen standpunten door de fiscus niet worden overgenomen en daarmee de gepresenteerde fiscale positie over 2013 en 2014 zoals opgenomen in deze jaarrekening zullen afwijken.
Vennootschapsbelasting
Voor de fiscale positie van de stichting zijn de bepalingen van VSO1 en VSO2 van toepassing. De vennootschapsbelasting wordt berekend tegen het geldende tarief over het resultaat van het boekjaar, waarbij rekening wordt gehouden met permanente verschillen tussen de winstberekening volgens de jaarrekening en de fiscale winstberekening, en waarbij actieve belastinglatenties slechts worden gewaardeerd voor zover de realisatie daarvan waarschijnlijk is.
De belangrijkste standpunten betreffen:
• h et onderscheid tussen onderhoudskosten en investeringen • de verwerking van projectontwikkelingsresultaten • het treffen van een onderhoudsvoorziening • de afwaardering van het vastgoed gebaseerd op een afname van de WOZ waarde.
Belangrijke inschattingen ten aanzien van waardering en resultaatbepaling Materiële vaste activa, bedrijfswaarde
De uitgangspunten en parameters die zijn gebruikt voor de bepaling van de bedrijfswaarde hebben een belangrijke invloed op de waardering van de vastgoedportefeuille en het resultaat over het boekjaar. De kasstromen waarop de bedrijfswaarden zijn gebaseerd hebben in het algemeen een redelijk voorspelbaar trendmatig karakter. De uitgangspunten, parameters en aspecten die een grote onzekerheid kennen ten tijde van het opmaken van deze jaarrekening zijn uiteengezet in de toelichting bij de jaarrekeningpost Sociaal vastgoed in exploitatie. Materiële vaste activa, timing en verwerking van onrendabele investeringen nieuwbouw en herstructurering
In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als “intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de formalisering van de definitief ontwerp fase en afgeleid het aanvragen van de bouwvergunning heeft plaatsgevonden.
60
De stichting volgt in haar fiscale strategie en fiscale planning de binnen de sector gangbare standpunten die naar de mening van belastingadviseurs pleitbaar zijn.
Grondslagen voor de opstelling van het kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Winstbelastingen en ontvangen interest worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde interest wordt opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten.
jaarverslag 2014
Tel: +31 (0)13 594 02 02 Fax: +31 (0)13 594 02 94
[email protected] www.bdo.nl
BDO Audit & Assurance B.V. Postbus 757, 5000 AT Tilburg Prof. Cobbenhagenlaan 95, 5037 DB Tilburg Nederland
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: raad van commissarissen en directeur-bestuurder van Stichting Arcade Mensen en Wonen Bijgesloten verkorte jaarrekening, bestaande uit de balans per 31 december 2014, de winst-enverliesrekening en kasstroomoverzicht over 2014 met bijbehorende toelichtingen, zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening 2014 van Stichting Arcade Mensen en Wonen te Westland. Wij hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 16 april 2015. Desbetreffende jaarrekening en deze samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverklaring van 16 april 2015. De verkorte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van artikel 26, eerste lid, van het Besluit beheer sociale-huursector, richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving en de Beleidsregels toepassing Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT). Het kennisnemen van de verkorte jaarrekening kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Arcade Mensen en Wonen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de verkorte jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in de in de gecontroleerde jaarrekening opgenomen algemene grondslagen van waardering en resultaatbepaling. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die voldoet aan de WNT-eisen van financiële rechtmatigheid, zoals opgenomen in het controleprotocol WNT in de beleidsregels toepassing WNT die niet in deze verkorte jaarrekening 2014 is opgenomen. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de verkorte jaarrekening op basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, “Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten”. Oordeel Naar ons oordeel is de verkorte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening 2014 van Stichting Arcade Mensen en Wonen en in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in de in de gecontroleerde jaarrekening opgenomen algemene grondslagen van waardering en resultaatbepaling. Tilburg, 16 april 2015 BDO Audit & Assurance B.V. origineel getekend door L.A. Bijl RA
Statutair gevestigd te Eindhoven en ingeschreven in het handelsregister onder nummer 17171186. BDO Audit & Assurance B.V. is lid van BDO International Ltd, een rechtspersoon naar Engels recht met beperkte aansprakelijkheid, en maakt deel uit van het wereldwijde netwerk van juridisch zelfstandige organisaties die onder de naam “BDO” optreden.
jaarverslag 2014
61
Bijlagen
62
jaarverslag 2014
Kengetallen 2014 2013 2012 2011
Gegevens woningbezit
Woongelegenheden 1. Voor-oorlogse woningen
792
794
784
781
2. Na-oorlogse woningen
6.107
5.828
5.648
5.598
Totaal
6.899
6.622
6.432
6.379
Niet woongelegenheden
3. Bedrijfsruimten
58
70
60
67
4. Winkelruimten
33
34
35
35
5. Parkeerplaatsen
137
32
32
12
6. Garages en bergruimten
108
87
88
88
10
10
10
10
7. Recreatie & dienstencentra 8. Woonwagenstandplaatsen Totaal
Totaal verhuureenheden in exploitatie
6
6
6
352
239
231
7.251
6.861
6.663
6 218 6.597
9. Woningen in aanbouw
Totaal verhuureenheden in exploitatie + in ontwikkeling
9
351
343
75
7.260
7.212
7.006
6.672
Aantal woningen naar huurprijsklasse
1. Rekenhuur lager dan € 556,82
3.720 3.751 4.148 4.391
2. Overig
3.179
2.871
2.284
1.988
6.899
6.622
6.432
6.379
Woningen in beheer
91 96 159
94
Kwaliteit 1. Aantal gevallen mutatieonderhoud per woning
0,1
2. Uitgaven niet-planmatig onderhoud per woning in €
359 397 431 361
3. Uitgaven planmatig onderhoud per woning in €
831
4. Uitgaven projectmatig onderhoud per woning in € 5. Totaal uitgaven per woning in €
0,1
0,1
0,1
603 1.167 1.052
0 0 0 612 1.190 1.000 1.598 2.025
Prijs- en kwaliteitverhouding
1. Gemiddeld aantal punten WWS
135
134
134
134
504
493
468
452
2. Gemiddelde nettohuurprijs in € (per maand)
van woningen met huurprijs tot € 699,48
jaarverslag 2014
63
Kengetallen 2014 2013 2012 2011
Het verhuren van woningen
Mutatiegraad Acceptatiegraad
9,2%
8,6%
7,1%
6,7%
12,1%
10,7%
13,7%
16,6%
Huurachterstand in % jaarhuur
0,5%
0,5%
0,4%
0,5%
Huurderving in % jaarhuur
0,8%
1,2%
1,2%
1,2%
Financiële continuïteit
Solvabiliteit o.b.v. historische kosten
Rentabiliteit Eigen Vermogen
9,7%
11,6%
-6,7%
7,5%
Rentabiliteit Vreemd Vermogen
3,6%
3,8%
3,9%
4,1%
Rentabiliteit Totaal Vermogen
4,3%
4,5%
2,6%
5,0%
Liquiditeit (current ratio)
Cash-flow per woning
WSW Ratio’s
12,1% 11,2% 11,0% 12,4%
0,26
0,62
0,96
0,61
2.411
2.371
1.307
1.635
Gerealiseerd gemiddelde ICR
2,06
1,80
NB
NB
Gerealiseerd gemiddelde DSCR
1,27
1,21
NB
NB
70%
NB
NB
Gerealiseerde Loan to Value
62%
Gerealiseerde Solvabiliteit o.b.v. bedrijfswaarde
38% 31% NB NB
Gerealiseerde Dekkingsgraad
30%
28%
NB
NB
NB; Deze ratio’s zijn met ingang van 2013 toegepast door het WSW
Balans en winst- en verliesrekening
49.288
44.512
39.351
41.984
(x € 1.000)
Eigen vermogen
Voorzieningen
0
0
0
0
Schulden lange termijn
344.838
331.265
304.489
280.577
Materiële vaste activa en vastgoedbeleggingen in exploitatie
377.018
315.352
296.082
291.443
Huren
44.105
39.560
Vergoedingen
1.480
Jaarresultaat
4.776 2
Overheidsbijdragen
Eigen vermogen einde boekjaar per verhuureenheid in €
Eigen vermogen einde boekjaar uitgedrukt in % van de huren
en overheidsbijdragen
64
37.552
35.968
1.475
1.467
1.383
5.161
-2.633
3.143
15
31
1.349
6.797 6.488 5.906 6.364 112%
jaarverslag 2014
113%
105%
113%
Arcade mensen en wonen Stokdijkkade 26 2671 GX Naaldwijk Postbus 138 2670 AC Naaldwijk 0174 – 28 23 00
[email protected] www.arcadewonen.nl
jaarverslag 2014
