Ja, u bent een Topbelegger. van beleggers voor beleggers. Méér verdienen met hedge funds, turbo s, venture capital en andere slimme constructies

i e x m a g a z i n e • j a a r g a n g 2 • n u m m e r 7

magazine

WA N N E E R STA AT D E A E X O P 7 0 0 ? Z I E PAG I N A 2 2

jaargang 2 • nummer 7 december 2005 m 4,95

• d e c e m b e r 2 0 0 5

Chateau Piramide De onmogelijke rendementen van Bordeaux Advisory

Volgooien, graag A E X

Ja,

van beleg gers vo o r b e l e g ge r s

Zo verdient u aan de komende oliecrisis

3 9 3 , 9 9

Land in zicht

– 3 1 o k t o b e r

Kwartaal van de waarheid voor Ahold en SBM Offshore

2 0 0 5

De Franse liefde van Peter-Paul de Vries

u bent een Topbelegger Méér verdienen met hedge funds, turbo’s, venture capital en andere slimme constructies www.iex.nl

I N H O U D F E A T U R E S 14 Aandeel van de maand

Drie fondsen om de komende tijd scherp in de gaten te houden: Ahold, Wal-Mart en sbm Offshore.

18 Bedrijfsbezoek

iex treft Imtech-ceo René van der Bruggen aan in zijn Traffic Information Center en vraagt hem meteen maar even naar zijn plannen met het bedrijf.

32 De duizelingwekkend dalende dollar

Bij het afscheid van Alan Greenspan: de lange glijvlucht van wereldvaluta nummer één.

56 Chateaux Piramide

Veel winst maken op wijn. Volgens Bordeaux Advisory kan het makkelijk. iex onderzoekt of deze beleggingsconstructie wel zo geniaal is.

C O L U M N S 12 De gouden tip – Frank van Dongen

Frank van Dongen krijgt post van een goeroe. Dat lijken toch echt wel superrendementen...

22 Op naaar de 700 – Corné van Zeijl

De komende tijd is winstgroei cruciaal. Als die een beetje doorzet ligt de 700 niet eens zo ver in het verschiet. Reken zelf uit waar de aex op uitkomt volgens uw scenario!

24 Net even anders – Gökhan Erem

Dus u dacht dat u nu alles van de Relatieve Sterkte Indicator afwist? Nog niet helemaal…

26 De laatste olie - Willem Middelkoop

Dat de olie ooit opraakt weten we, maar we worden sneller dan we denken met de gevolgen geconfronteerd, stelt Willem Middelkoop. Hoe profiteren beleggers daarvan?

DOSSIER

Beleggen voor gevorderden 36 Beleggersblufgids

Beleggen in aandelen maakt tegenwoordig niet zo veel indruk meer. iex presenteert dé gereedschapskist voor een ervaren portefeuille.

42 Broeden op Google

Wilt u echt verdienen aan de komende grote doorbraak? Dan moet u er vroeg bij zijn. Maar is venture capital wel iets voor u?

44 Interview – Harry Kat

Hij praat niet graag met media, maar voor iex maakt dit kopstuk uit de hedge fund-wereld graag een uitzondering. Lees het goed, want niemand kleedt de hedge fund-industrie zo ontluisterend uit als Harry kat.

48 Hedge fund bouwpakket

Durft u nog? Mooi, want met deze technieken kunt u complexe hedge fund-strategieën ook thuis in elkaar knutselen. Tenminste, als u weet wat u doet.

54 Vastgoed - Edwin Melchior

Een lage huurprijs is gunstig voor een investering in vastgoed. Melchior legt uit waarom.

66 Twee zonder één kap – Jos Koets

Getrouwd met een eigen huis en een zware hypotheek? Denk toch heel goed na, voor je scheiden gaat...

70 Bioleggingsfonds – Marcel Wijma

In biotech kunt u ook beleggen via fondsen. Misschien is dat zelfs wel handiger. Marcel Wijma presenteert zijn favoriet.

73 Holle vaten – Warrum Buffet

Waarin iex’ huisliterator zich van zijn zwakke kant laat zien in een rechtstreekse confrontatie met een vasthoudende accountmanager.

H E B B E N

&

H O U D E N

62 Mijn geld zit in… Binnenkort is Peter-Paul de Vries het stralend middelpunt op de Nederlandse Dag van het Aandeel. Maar hij loopt vooral warm voor pareltjes uit Frankrijk.

P L U S:

5 editorial / 6 snapshots / 72 Volgend nummer / 74 Insider

3

ED I TO R I A L Wie is uw idool? Tweede jaargang

Nummer 7 – december 2005 Hoofdredactie: Pieter Kort ([email protected]) Eindredactie: Laura Iseger, Arend Jan Kamp Art direction en vormgeving: Studio Jaap van der Zwan, Amsterdam mmv Alain Cohen, Mischa Smit Kleine Redactie en medewerkers: Gökhan Erem, Peter van Kleef, Jos Koets, Edwin Melchior, Jaap Muns, Willem Middelkoop, Michiel Pekelharing, Cees Smit alias Frank van Dongen, Marcel Wijma, Corné van Zeijl ([email protected]) Beeld: Ruud Binnekamp, Robert Elsing, Ton Hendriks, Herman van Heusden, Hollandse Hoogte, Getty Images, Nico den Dulk Koersen: Marketxs; nieuws: Dow Jones; fundamentele data: ShareCompany Directie: Eric Visser, Hans-Poul Veldhuyzen van Zanten Uitgever: Peter van Sommeren Abonnementsprijzen: in Nederland en Belgïe € 49,50 voor 10 nummers (voor andere landen geldt een verzendtoeslag van € 30) losse nummers: € 4,95 nazending: € 5,95 Abonnementen en bezorging: Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij 4 weken voor de vervaldag schriftelijk wordt opgezegd. Nieuwe aanmelding schriftelijk of per e-mail: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest tel: (0251) 31 39 39, fax: (0251) 31 04 05 email: [email protected] Adreswijziging: Leden van iex.nl kunnen zelf hun gegevens wijzigen via www.iex.nl/leden. Overige abonnees via Abonnementenland. Advertenties: iex-sales: Jan Willem Goed, Martijn Arnold, Niek den Tex, Dirk Kamsteeg iex Investor Relations: Frans Gunnink email: [email protected] traffic: Ferdinand Gipon Operations en techniek: Reinier Willems, Sebastian Drost, Aad Timmermans TriLab: René van der Meyden Drukkerij: Senefelder Misset Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van iex InfoExchanges bv zijn van toepassing de voorwaarden welke zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. iex magazine bevat informatie en wenken, die met de meeste zorgvuldigheid zijn samengesteld. iex InfoExchanges bv en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen, die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van in deze uitgave opgenomen informatie en wenken. De gegevens zoals wij die van u hebben ontvangen, kunnen worden gebruikt voor het toezenden van informatie en/of aanbiedingen door iex InfoExchanges BV en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u dit niet wenst, gelieve een briefje te sturen naar: iex InfoExchanges BV, t.a.v. de klantenservice, Postbus 75662, 1070 AR Amsterdam.

iex magazine wordt uitgegeven door iex InfoExchanges bv en verschijnt tien keer per jaar. © iex 2005

George Soros of Warren Buffett? Een mooie, eenvoudige vraag die een hele goede indruk geeft van wat voor soort belegger u bent – of zou willen zijn. Er even vanuitgaand dat u van het bestaan van beide heren weet en ongeveer weet voor welke beleggingsaanpak ze staan (zo niet, dan verwijs ik u graag naar het binnenkort te openen Beginners-centrum op iex.nl). De meerderheid van de beleggers kiest standaard voor Buffett. Zijn aanpak, die er vooral uit bestaat om ondergewaardeerde kwaliteitsaandelen te kopen en lekker te laten liggen, is helder, makkelijk te begrijpen en vooral bijzonder winstgevend. Op de lange termijn maakte hij zo’n 30% rendement per jaar. Niet slecht om je mee te vereenzelvigen. Probleem is wel dat Buffetts strategie simpel uit te leggen is, maar o zo moeilijk om uit te voeren. Niet alleen moet je er een uitstekende stockpicker voor zijn, maar je moet ook nog eens voldoende zitvlees en geduld hebben om langdurig zware tijden te doorstaan. Tijdens de internetbubbel was Buffett nergens, maar uit de crash kwam hij als een van de weinigen glorieus en ongeschonden tevoorschijn. Toch kies ik liever voor Soros. Op de lange duur maakte hij iets minder rendement dan Buffett – hij heeft ook diverse record-zeperds op zijn naam staan – maar zijn stijl is explosiever en zijn instrumentarium interessanter. In de jaren zeventig en tachtig was Soros een éénpersoonspromotieteam voor het fenomeen hedge funds. Ook hij maakte in die jaren langdurig gemiddeld minstens 30% per jaar. Soros is een big picture-belegger. Hij werkt altijd vanuit een visie op de wereld. Als in dit deel van de wereld A gebeurt en in een ander deel B, dan moet C het logische gevolg zijn. En vervolgens zet hij zwaar in op scenario C, of dat nu met aandelen, futures, renteswaps of andere instrumenten is. Soms krijgt hij spectaculair gelijk, zoals met zijn legendarische actie waarmee hij het pond sterling uit de ems-bandbreedte wist te duwen en een miljard dollar op één dag verdiende. Soms krijgt hij ook spectaculair ongelijk, maar zijn visie is zelfs als hij fout is nog altijd de moeite waard. Soros, die inmiddels nog wel wát belegt, maar aanmerkelijk minder op de voorgrond treedt, legt zichzelf geen grenzen op. Hij stapt even gemakkelijk in goudmijnen als hij Aziatische valuta short of technolgie-aandelen koopt. Buffett nadoen is al moeilijk; Soros is eigenlijk totaal onnavolgbaar. Maar toch: het instrumentarium van gewone beleggers zoals u en ik is de laatste jaren flink uitgebreid. Wij kunnen even makkelijk – zelfs met geleend geld – long en short gaan in Azië, valuta, indices, olie en goud als een paar stukjes Getronics kopen. En waarom ook niet? Als u de risico’s maar begrijpt. In dit iex magazine proberen we u een aantal technieken en strategieën voor te schotelen die verder gaan dan het kopen van aandelen en opties. Beleggen voor gevorderden, dus. Sinds Warren Buffett er ook valutavisies op nahoudt ook voor de aanhang van de Belegger met de Bril verplicht leesvoer. Pieter Kort Hoofdredacteur iex

5

HOTS.S N A PS HOTS.SNAPSH OTS.SNAPSHOTS.SNAPSHOTS.S N A P

Loon naar werken

S

interklaas is in aantocht en heel Nederland onder de zeven jaar gaat zich de komende weken afvragen wat de goedheiligman voor ze in petto heeft. Voor de topmannen van de grote Nederlandse bedrijven geldt dat ook, alleen kijkt deze groep niet hoopvol uit naar Sinterklaas maar naar de bonussen en salarisverhoging die aan het eind van het jaar uitgedeeld zullen worden door de raad van

Small Cap Saloon

bestuur. sbm Offshore, Buhrmann en Hagemeyer zijn met koersstijgingen van ruim 30% sinds eind 2004 de braafste kinderen uit de aex-klas. Maar indien het verleden als uitgangspunt wordt genomen, hoeven de topmannen van Vedior (-5,2%), Getronics (-1,9%) en tnt (-1,6%) niet bang te zijn dat ze in de zak van zwarte piet naar Spanje worden afgevoerd.

Schoentje zetten Vorig jaar waren asml, Aegon en vnu de snelste dalers in de aex. Eric Meurice kon dat nauwelijks aangerekend worden, aangezien hij pas in de herfst van dat jaar aan het hoofd van asml kwam te staan. Don Shepard en Rob van den Bergh stonden echter heel 2004 aan de top van respectievelijk Aegon en vnu, maar vonden desondanks salarisverhogingen van ruim 30% in hun schoen. Wat daarnaast opvalt bij de vijf slechtst presterende aex-fondsen in 2004 is dat het salaris van vier van de vijf topmannen voor ruim een kwart gevormd wordt door een variabele component. Dat wijst erop dat de interne doelstellingen in ieder geval deels gehaald zijn. Maar met koersdalingen die variëren van 5,6 tot 17,7% zijn beleggers daar weinig mee opgeschoten. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de topmannen hun salarisverhoging inmiddels wel verdiend lijken te hebben. asml, Aegon, vnu, Philips en Ahold hebben zich gerevancheerd voor het zwakke 2004 met koersstijgingen van 9,5 tot 24,4% sinds de start van dit jaar. Alleen Anders Moberg van Ahold zag zijn totale beloning in 2004 teruglopen. Desondanks was hij met inkomsten van bijna vijf miljoen euro nog een van de grootverdieners in de aex. Het meest frappante is echter dat er nauwelijks een verschil is tussen zogenaamde out- en underperformers. De gemiddelde totale beloning voor de topmannen van de vijf snelst gestegen aex-fondsen was in 2004 met 3,32 miljoen euro slechts 82.000 euro meer dan het gemiddelde bij de vijf dalers. In tegenstelling tot stoute kinderen kunnen de topmannen van underperformers dus met een gerust hart uitkijken naar hun versie van Sinterklaas. stijgers 2004 Bedrijf Hagemeyer Fortis DSM Numico ING

Koersperformance 2004 28,8% 27,6% 22,0% 21,1% 20,4%

Topman

Rudi de Becker Jean-Paul Votron Peter Elverding Jan Bennink Michel Tilmant

Totale beloning 2004 1.429.078 316.000 1.292.904 10.455.140 3.000.000

*) = geen vergelijk met 2003 mogelijk

dalers 2004 Bedrijf ASML Aegon VNU

Philips Ahold

Koersperformance 2004 -17,7% -14,5% -13,3% -10,5% -5,6%

*) = geen vergelijk met 2003 mogelijk

6

Topman Eric Meurice Don Shepard Rob van den Bergh Gerard Kleisterlee Anders Moberg

Totale beloning 2004 943.950 3.235.260 2.253.905 3.269.021 4.842.439

Verandering t.o.v. 2003

*) +39% +33% +33% -37%

Tomtommertijd

A

an de klapdeurtjes van de Saloon hangt een slordig uitgescheurd krantenknipseltje. Dat heeft barman George Tóth daar opgehangen. “Small caps presteren beter”, staat er te lezen. De AscX heeft het namelijk sinds haar intrede in Damrak Gulch een stuk beter gedaan dan haar grote broers. Maar verwacht geen feeststeming in de Small Cap Saloon. De barman zelf hangt lusteloos over de toonbank. In een donker hoekje zitten vier robuuste kerels aan een wankele tafel en de fat lady is nergens te bekennen. Que pasa? De ontwerpen van een revolutionair aandrijvingssysteem voor postkoetsen, een briljant ontwerp van een geniale Bulgaarse tenderfood, zijn ontvreemd. Roumen Antonov zit sip voor zich uit te kijken, met een stoppelbaard van vier dagen en een handvol vage vrienden. Het bier staat koudgeslagen in hun glazen. “Het is die Japanner geweest”, mompelt de Bulgaar voor zich uit. “Toch niet die Japanner waar je de afgelopen jaren zo mee dweepte?”, vraagt één van zijn kornuiten. “Die ja.” Straks rijdt heel de wereld met zijn ideeën rond zonder dat hij er een cent voor ziet.

Small Cap Saloon Portefeuille

Aandeel Antonov Ceteco DVRG Kendrion Magnus Pharming Prolion RTC Rood Testhouse Sopheon Tie Totaal

Aankoopkoers 21-09 1,89 0,06 0,88 1,88 0,54 3,41 0,05 0,08 0,54 0,33 0,34 10,00

Huidige koers (26-10) 1,52 0,06 0,98 1,80 0,56 3,35 0,05 0,06 0,55 0,33 0,33 9,59

Verschil -19,58% 0,00% +11,36% -4,26% +3,70% -1,76% 0,00% -25,00% +1,85% 0,00% -2,94 -4,1%

Eindelijk rust voor de Stille Tien

Verandering t.o.v. 2003 *) *) +9% +154% +47%

Iedereen lijdt met de Bulgaar mee, maar echt helpen kunnen ze niet. In het vorige nummer heeft u gelezen hoe ze met de pet rond zijn gegaan en tien euro ophaalden. Die zijn geïnvesteerd in Damrak Gulch en na een maand nog maar 9,59 euro waard. Over de waard gesproken, zijn speeltjes (dvrg en rtc) zijn er per saldo ook niet echt op vooruitgegaan. Dan staat de Hongaarse barman op en sjokt over de plankenvloer

naar de Bulgaar. Hij strijkt een lucifer langs de muur aan en steekt de laatste sigaar uit eigen doos die hem nog rest op. “Weet je wat? Sara Kreek is er toch met een ander vandoor. Dat scheelt me weer een paar cent. Als jouw speeltje straks helemaal niks meer waard is, koop ik het wel, OK?” De enige die wel lang blij rond stapte is Tom. Tom deed het goed. Jammer dat hij een beetje te duur is voor de Small Cap Saloon Portefeuille dat het met een budget van 10 euro moet doen. Inmiddels hangt Tom al een uur met zijn hoofd in de trog met water voor de deur. 30% eraf in één dag. Barman Tóth kijkt gespannen toe: “Zodra Tom minder dan 10 euro kost, gooien we onze portefeuille leeg en rapen we Tom op.”

Bedrijf Alanheri Bever Holding Blydenstein-Willink Brill Dico DNC Emba Gouda Vuurvast Holland Colours Nyloplast Stille Index

Rendement 10,09 -0,79 1,25 9,51 -0,43 13,64 16,19 -3,03 -8,24 9,19 4,74

I

n tegenstelling tot de aex hebben de Stille Tien in de voorgaande weken totaal geen terrein in hoeven leveren. En daar was niet eens spectaculair nieuws voor nodig. Sterker nog, de grootste stijgers haalden de publiciteit zelfs helemaal niet. Ondanks dat Emba sinds 10 juni geen enkel bericht naar buiten heeft gebracht, zag het concern de koers met 12,70 euro omhoog klimmen naar 75,00 euro. Indertijd kondigde de onderneming aan dat het bedrijfsresultaat in 2005 waarschijnlijk gelijk zal zijn aan dat van vorig jaar en de scherpe koersreactie lijkt vooral een gevolg van de wel heel erg dunne aandelenhandel. De meeste weken is de omzet namelijk

nul stuks (in dubbeltelling!) en als er dan eindelijk wat gebeurt, gaat het erg snel. Voorlopig valt er weinig vuurwerk te verwachten. De biedprijs ligt momenteel op 68 euro en de laatprijs op 85 euro. De handel in Alanheri was iets minder dun. Op de meeste dagen wisselden al gauw meer dan een dozijn aandelen van eigenaar en ook dit beursfonds zag de koers gestaag oplopen zonder dat er belangrijk nieuws was. Dat de Stille Tien uiteindelijk maar met 1,4% steeg ten opzichte van vorige maand was voornamelijk een gevolg van Holland Colours, dat een paar procent moest prijsgeven. Zonder dat er enig nieuws bekend werd, uiteraard.

7

HOTS.S N A PS HOTS.SNAPSH OTS.SNAPSHOTS.SNAPSHOTS.S N A P

Stemlokaal Mijn favoriete biotech is... (539 stemmen)

��

��

��

��

��

��

��

D

at de iex-lezers verstand van zaken hebben, bleek wel uit de olieprijspoll die we aan de vooravond van orkaan Rita lanceerden. Waar gaat de prijs vanaf het toenmalige niveau van 68 dollar heen? ‘Omhoog’ dachten we allemaal. ‘Omlaag’, stemde de meute (44% van de kiezers) en gelijk hadden ze. Rita of geen Rita, de oliefutures volgden de meerderheid van stemmen.

��

E

VNU, wat nu? (130 stemmen)

en leuke biotechpoll in de categorie nice to know. Want moet u nu in Pharming of Crucell zitten? Dat kon wel eens een close race worden en ja hoor... De vraag is of dat ligt aan de spervurende persberichtenmachine van Crucell of de bedenkingen die Marcel Wijma in het vorige nummer van dit magazine bij de ontwikkelingen rond Pharming plaatste.

Wat doet een vaatje olie ná Orkaan Rita (493 stemmen)

��

��

��

��

��

��

��

��

Z

��

ijn onze iex-leden beïnvloed door het kritische Overnamekit-stuk van Corné van Zeijl? Wie zal het zeggen. Een blik in het Stemlokaal maakt wel duidelijk dat vnu op haar tellen moet passen en dat de dagen van ceo Rob van den Bergh geteld zijn. Liefst de helft denkt dat alle plagen over vnu worden uitgestort. Dat kan nog leuk worden. Overigens lijkt in de praktijk in ieder geval optie 1 (vnu ziet af van overname) bijna een feit. Over optie 3 (aftreden Van den Bergh) wordt al hardop gespeculeerd, dus alleen kkr moet nog even toeslaan.

De favorieten van Jaap Muns Kent u Jaap Muns al? Deze turbospecialist (het beleggingsintrument, niet de aandrijvingstechniek) is een van de nieuwste aanwinsten in het iex-columnistencorps. Als technisch analist hoeft hij niet lang na te denken over zijn favoriete standaardwerk.

ls u altijd al op elk moment heeft willen weten wat de beste sector is om in te beleggen of heeft willen weten waarom een stijging van goud resulteert in een stijgende Japanse beurs, dan kan ik het boek Intermarket Technical Analysis, Trading strategies for the global stock, bond, commodity and currency markets van John J. Murphy aanraden. Met zijn Intermarket-benadering geeft hij antwoord op alle vragen die je als belegger maar kan stellen.”

jaren negentig. Tot die tijd gebruikten technisch analisten grafieken van markten, aandelen en sectoren als losstaande eenheden. Murphy laat met zijn technieken zien hoe je door het vergelijken van twee verschillende grafieken (bijvoorbeeld de S&P-500 en goud) meer inzicht krijgt in de onderliggende beweging van de aandelen, obligaties en rentes. Aan de hand van diverse voorbeelden laat Murphy zien hoe de best presterende sectoren, markten, aandelen, landen en zelfs beleggingsfondsen geselecteerd kunnen worden. Hij maakt de onderlinge relaties tussen aandelen, obligaties, grondstoffen, rentes, markten en sectoren inzichtelijker dan wie dan ook.”

“Murphy introduceerde het begrip Intermarket Technische Analyse begin

“Zelfs voor mensen zonder heel veel verstand van technische analyse is dit een

“A

8

prettig leesbaar boek met veel leerzame, nuttige en direct toepasbare tips en technieken. Ik gebruik Intermarket Technical Analysis zelf ook, om een raamwerk van de financiële markten op te stellen en mijn asset allocatie te bepalen. Deze aanpak van technische analyse is volgens mij dé methode voor institutionele beleggers en vermogensbeheerders om outperformance te behalen met hun beleggingsstrategieën. Er zijn momenten dat het percentage aandelen bijvoorbeeld fors teruggebracht moet worden (zoals in 2001-2003) en gekozen moet worden voor een andere categorie (in de periode 2001-2003 waren dat obligaties). Op dit moment nadert weer een fase dat het raadzaam is de aandelenweging terug te brengen en te verschuiven naar commodities.”

Klare taal / Menu van de dag: Kip Zalm! H5N1. Gerede kans dat u daar een paar weken geleden nog nooit van gehoord had. Inmiddels ligt het op ieders lippen: vogelpest. Herinneringen aan de vogelpest die Nederland en België in 2002 en 2003 hard trof, doemen op. Hoe gaat het eigenlijk met het enige beursgenoteerde bedrijf dat pluimvee in de portefeuille heeft? We belden met persvoorlichter Frank van Ooijen van Nutreco.

Wordt Nutreco geplukt? “We hebben sinds de verkoop van onze Benelux-activiteiten alleen nog maar een Spaans kipverwerkend bedrijf. En ja, in Spanje hebben we halverwege oktober een teruggang van de vraag gezien op weekbasis van tussen de 7 en 10%. We weten niet hoe één en ander zich verder ontwikkelt, dus er is nog niets zinnigs te zeggen over de vraag of het ook een prijsdrukkend effect gaat hebben. Maar het is de talk of the town. Het is dagelijks in het nieuws, ministers vergaderen erover en de Europese Commisie geeft persconferenties. Daar wordt vaak emotioneel op gereageerd, dus het is niet uit te sluiten dat de markt nog een flinke tik krijgt. In Spanje en Nederland lijken de eerste reacties overigens redelijk nuchter. We hopen er het beste van.” Even achterom kijkend, hoe hard kwam de klap aan in 2002 en 2003? “Toen is Nutreco flink geraakt. De gren-

zen gingen dicht. Nederlandse en Belgische bedrijven sloten hun deuren, slachterijen legden het werk neer. We konden geen levende kip meer betrekken voor onze verwerkende industrie en transport was nagenoeg onmogelijk. Ná die vogelpest hebben we het herstructureringsprogramma doorgevoerd en twee slachterijen gesloten. We moesten wel. Daardoor valt de exposure voor Nutreco nu erg mee, natuurlijk.” Overweegt u na deze nieuwe epidemie de pluimvee-activiteiten helemaal af te stoten? “De vorige vogelgriep was dé reden voor onze koerswijziging van de afgelopen twee jaar, waarbij we streven naar een beter reguleerbare groei door minder afhankelijk te zijn van vlees en vis en meer van diervoeding en visvoer. Daardoor neemt de volatiliteit in de resultaten van Nutreco af. We hebben nog een belang van 75% in Marine Harvest, een grote zalmkweke-

rij die mogelijk volgend jaar naar de beurs gaat. Op korte termijn is het hopen dat de consument in plaats van een kipfilet een moot zalm op tafel zet. Je moet toch vlees of vis eten. Het is nog te pril om te zien of dat echt gebeurt.” Het aandeel Nutreco zakte in oktober van 36 euro weg naar 31, bij hoge volumes. Griepangst? “Ondertussen staat het aandeel weer boven de 33 euro. Zakenbanken hebben ook hun koersdoelen recent verhoogd, de meeste naar zo tussen de 38 en 41 euro. Dat heeft natuurlijk niets met de vogelgriep te maken, maar met de beursgang van de Noorse concurrent Cermaq. Die bieden een goed beeld op de waarde van onze zalmactiviteiten en dat is niet onbelangrijk in het licht van een mogelijke beursgang. De vraag naar zalm is dit jaar goed overigens en de prijs is ook heel behoorlijk.”

Advertentie

Direct wereldwijd handelen tegen de laagste prijs: Today’s Brokers Aandelen $ 6, opties EUR/$ 3,50, futures EUR 3 per lot. Via het systeem handelt u op één rekening Euronext, Nasdaq, OTCBB en Eurex tegelijk. Uw transacties worden uitgevoerd via het supersnelle handelsplatform van Interactive Brokers

01580 Today's brokers adv.indd 1

LLC (internationaal gekozen tot beste online broker). U opent d.m.v. één A-viertje op zeer eenvoudig wijze de rekening. Bij Today´s heeft u een ervaren Nederlands, persoonlijk, aanspreekpunt en kunt u ook telefonisch een positie innemen.

Direct wereldwijd handelen tegen de laagste prijs: Today’s Brokers gekozen tot de goedkoopste broker van Nederland door de consumentenbond. Kijk op www.todaysbrokers.nl of bel; 020 5 300 150

9

25-10-2005 15:52:43

HOTS.S N A PS HOTS.SNAPSH OTS.

De lezer weet het beter

lager en mochten we een mail ontvangen waarin werd aangeraden om de optie te verkopen: “Vorige week vrijdag heb ik als tipje van de sluier een gratis tip gegeven, om te laten zien hoe eenvoudig en leuk beleggen is met kant-enklare-tips van de vriendensite: GustaafCarlsteen.com. Helaas gaat het ook wel eens fout en jammer dat deze dan net bij het foutpercentage van circa 12% zit.” Beleggers die nu op een goedmakertje hopen, kunnen nog lang wachten: “Een gratis tip verstrekken doe ik voorlopig niet meer, want dat geeft me te veel spanning: één misser en ik ben de pineut. Alternatief is om dan tien gratis tips te verstrekken. Heb ik niet zoveel zin in. Maar dat begrijp je vast wel.”

Manaris

De omzet van Manaris is in een jaar gestegen van 2 miljoen naar ruim 20 miljoen dollar. De verwachting is dat ze in het fiscale jaar 2006 voor het eerst winst gaan maken. C-Chip begon alleen, maar door overnames van drie bedrijven, die zich in totaal verschillende segmenten van de beveiliging begeven, werd het noodzakelijk om deze bedrijven onder een noemer te plaatsen en wel Manaris! De site www.c-chip.com bestaat volgens jullie niet meer, kijk maar naar hun website! Ondanks dat het nog steeds een speculatief aandeel is, lijkt het mij wel eerlijk dat jullie met een herzien artikel over Manaris komen.

EDITOR I AL

Zorgeloos beleggen met Ultrahedge Met een vampier de beurs op

Ik heb deze maand gelezen in iex magazine over Gustaaf Carlsteen, een beursvoorspeller met een website (www.gustaafcarlsteen. com). Is er iemand die zijn adviezen volgt en hoeveel betaal je daarvoor?

Het geavanceerde Ultrahedge handelssysteem stelt ons in staat om op 173 verschillende aandelen-, obligatie en valutamarkten wereldwijd risicovrije arbitragemogelijkheden te vinden. Deze methode heeft zijn waarde ruimschoots bewezen met een jaarrendement van gemiddeld 34 procent *) sinds 2002. In deze periode werd slechts in twee maanden een negatief rendement geboekt!

275 250 225 200 175 150 125 100 75

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Ultrahedge is al sinds 2001 in Nederland actief als onafhankelijk vermogensbeheerder. We hebben ons team professionele handelaren deze zomer ink uitgebreid zodat we nu op alle arbitragekansen in kunnen spelen. Daarom zijn we eindelijk weer in staat om nieuwe klanten aan te nemen. Wilt u ook een risicovrij rendement van 34 procent per jaar? Kijk dan op www.ultrahedge.nl of vul het onderstaande formulier in. *) In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

‘YVES11’ in de iex Koffiekamer

Knip onderstaand formulier uit en stuur het ingevuld op naar Ultrahedge, Postbus 75662, 1070 AR in Amsterdam of kijk op www.ultrahedge.nl Neem zo spoedig mogelijk contact met mij op over de rendementskansen van Ultrahedge!

Johan Elfering Naschrift redactie: In het artikel over Manaris is niet geschreven dat C-Chip of de gelijknamige website niet meer bestaat, maar dat het bedrijf is opgegaan in Manaris. Uit de jaarcijfers die het bedrijf op 14 oktober publiceerde, blijkt dat de omzet bijna is verzevenvoudigd naar ruim 7 miljoen dollar. Het verlies groeide van 4,6 naar 6,2 miljoen dollar en het bedrijf heeft nieuwe aandelen moeten uitgeven om de kaspositie enigszins op peil te houden. De topman is in september opgestapt, de koers is in de afgelopen maand met ruim 15% gedaald naar 0,31 dollar en de cashflow is negatief, zodat er eigenlijk geen positieve punten overblijven die aanleiding kunnen vormen voor een herzien artikel over Manaris.

10

De kracht van Ultrahedge is dat er tegelijkertijd zowel een long- als een shortpositie in één beursfonds, obligatie of muntsoort wordt opgebouwd, zodat tegengestelde koersbewegingen tegen elkaar wegvallen en de investering dus per saldo risicovrij is. De enige beperking op het rendement is het aantal arbitragemogelijkheden dat door het Ultrahedge handelssysteem gesignaleerd wordt.

Naam: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– m/v

Ik heb even gekeken en het lijkt wel wat dracula-achtig. Als je zo goed in voorspellen bent, ga je toch niet je inkomsten baseren op abonnementsgelden. Welnee, dan houd je de winsten uit je eigen transacties voor jezelf. En stel dat je er een godsvermogen mee verdient, dan hoef je ook geen abonnementsgelden in rekening te brengen, maar dan deel je je levensvreugde en je wijsheid gratis met anderen. ‘Winckie’ in de iex Koffiekamer Naschrift redactie: Eind september heeft Carlsteen inderdaad een poging gedaan om onder meer IEX te laten profiteren van een gratis beurstip. In een e-mail werd aangeraden om de putoptie op de AEX met looptijd tot november en uitoefenprijs op 405 voor 7,85 euro te kopen. Een week later noteerde deze optie bijna 25%

Adres: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Postcode: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Woonplaats: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Tel: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Geboortedatum: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– E-mail: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– IQ: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

0505 IEX 00-00 zwendeladv.indd 45

28-09-2005 10:24:57

Ultrahedge

Zorgeloos beleggen met Ultrahedge en met arbitragekansen risicovrij 34% per jaar boeken. Naschrift redactie: Gefeliciteerd, lezers. Of u heeft er overheen gelezen, of u heeft de nepadvertentie correct op zijn waarde – nul – geschat. Als zo’n advertentie ook nog eens in een speciaal dossier over beleggingssprookjes en financiële valkuilen staat, horen de alarmbellen af te gaan. Bij veel lezers was dat gelukkig ook zo; het aantal enthousiaste aanmeldingen was op de vingers van een hand te tellen.

GO E RO E @ I EX .N L door Frank van Dongen

��

De gouden tip

��

��

4�� 4�� 4�� 4��4�� 4��

In het vorige nummer vroeg ik u mij melding te maken van goeroes die superrendementen beloven. Eén gouden tipgever nam de handschoen op. Cees Smit is onder zijn alias Frank van Dongen de vliegende keeper van iex. Officieel optiespecialist, maar in de praktijk bemoeit hij zich met alles en iedereen, waar hij onmiddelijk een beleggingsadvies aan knoopt. Specialiteit: éénregelige fundamentele en technische analyse. Stockpaardje: flitspalen en parkeerbonnen.

H

et kan zijn dat dit magazine en dus ook mijn columns hierin niet zo vaak en intensief gelezen worden als mijn artikelen op de iex-website. Ik deed in het vorige nummer namelijk een oproep aan beleggers in en aanbieders van gouden tips om zich te melden met goudgerande rendementen (na kosten en abonnement) van 30%, 40% of meer. Het kan natuurlijk zijn dat er maar weinig van die kanjers rondlopen in Nederland, want ik heb nog maar één serieuze reactie gehad. Dit was een aanbieder van een adviesproduct (ik noem zijn naam nog niet) die zegt 30% per jaar te maken. Als bewijs leverde hij een lijstje niet samenhangende affaires mee, althans de samenhang was niet door mijn simpele geest te doorgronden. Ook vertelde hij netjes dat je aan hem bijna eenderde (30%) van de winst moet afstaan en sowieso 15.000 euro per jaar betaalt, die wordt verrekend met de winstpremie.

Een gratis call

Hagemeyer: Op 03-08 verkocht 20.000 voor 2,19, die waren gekocht voor 2,09. Winst 2000 euro. Op o5-09 verkocht 20.000 voor 2,37, die waren gekocht voor 2,25. Winst 2400 euro. Magnus: Op 05-09 gekocht 60.000 voor 0,51, op 27-09 verkocht voor 0,57. Winst 3600 euro. Binck: Op 16-09 gekocht 7000 voor 5,66, op 29-09 3000 voor 5,79, en op 02-10 verkocht 10.000 voor 6,18. Winst 4800 euro Op 03-10 gekocht 5000 v00r 7,20, op 05-10 gekocht 5000 voor 7,31 en op 10-10 verkocht 10.000 voor 7,85. Winst 6000 euro Pharming: Op 27-09 gekocht 20.000 voor 3,64 en op 29-09 verkocht voor 3,74. Winst 2000 euro. Van der Moolen: Op 29-09 gekocht 10.000 voor 4,54 en op 05-10 verkocht voor 5,04. Winst 5000 euro Er schijnen geen verlieslatende affaires te zijn. Dit zou briljant zijn, want in mijn bijna twintig jaar ervaring in dit vak is dit de eerste keer dat ik zoiets meemaak. Zeker als dit een structureel karakter heeft. Toch

ben ik niet onder de indruk van de rendementen en dat heeft alles te maken met de risico’s. Het zijn namelijk speculatieve affaires in speculatieve fondsen. Een winst van 2000 euro op een investering van meer dan 40.000 euro is slechts 5% en 5% op een trade waar je theoretisch bijna 100% op kan verliezen, bij een acuut failliet van bijvoorbeeld Hagemeyer. Daar zou ik niet 15.000 euro voor betalen. Ook heb je op deze manier meerdere posities open op hetzelfde moment en dus is je winst op je handelskapitaal procentueel veel lager. Hoewel ik hou van actief beheer ben ik geen voorstander van heel korte transacties. Uit onderzoeken blijkt dat op lange termijn deze actieve manier van handelen niet winstgevend genoeg is ten opzichte van de kosten. Ook worden veel handelaren verblind door de willekeur van de markt en verwarren winstgevende periodes met eigen genialiteit. Het boek Fooled by Randomness van Nassim Nicholas Taleb gaat daarover. Er staan voorbeelden in van handelaren die in de bullmarkt van 1982 tot 2000 geld verdienden en in een paar dagen meer verloren dan ze in de periode daarvoor verdienden. Nu is deze aanbieder waarschijnlijk niet veel anders dan zijn collega-goeroes; ze hebben allemaal moeite met het vertalen van winstgevendheid naar de juiste percentages. En daarbij geldt: hoe minder je betaalt voor de transacties en voor de ideeën – het abonnement en der-

Badeend-belegger

Als laatste moet me nog even van het hart dat de badeend-belegger wel heel positief uit een artikel in het vorige iex magazine leek te komen. Het cynisme werd door velen niet begrepen. Ik begrijp dat u liever niet over uw verliezen wilt praten, toch roep ik u op om mij te schrijven over de charlatans van deze wereld, in de hoop dat ik anderen tijdig kan waarschuwen. Mail mij op [email protected]

��

��

��

Sinus 3.0 opent een wereld van mogelijkheden Voor iedere koersbeweging bestaat een passende optiestrategie. Sinus zoekt en vindt deze strategieën. Sinus 3.0 is de software voor het werken met optiestrategieën, het beheren van uw portefeuille en veel meer...... zoals gratis real time koersen*.

Het enige dat beperkt is aan Sinus 3.0 is de prijs. * via Binck Bank

€ 235,-

omdat het resultaat telt

Meer info: www.sinus.nl

sinu

s

12

Een gratis calloptie voor de aanbieder dus, te meer omdat deze niet over vergunningen beschikt en ook niet is aangesloten bij het Dutch Securities Institute (dsi) of een beleggerscompensatieregeling. Eigenlijk zou een adviseur u als belegger moeten betalen voor zo’n kans op een positieve pay-out. Ook voor beheerders zijn klanten geld waard, al was het alleen maar voor de waardeberekening van het vermogensbedrijf op zich.

Ik noem een paar recente trades die deze goeroe meestuurt:

gelijke – hoe minder resultaat je hoeft te maken om toch winstgevend te zijn. Transparantie is ook vaak ver te zoeken bij deze tipgevers. Want kloppen de trades wel? Een beroemd voorbeeld is de marktbrief waarbij een adviseur één groep beleggers adviseert om puts te kopen en een andere om calls te kopen. De adviseur krijgt altijd 30% van de winst en verdient dus of aan de één, of aan de ander. Ik ben per saldo meer onder de indruk van bijvoorbeeld het Quant-systeem dat inclusief kosten begin oktober plus 50% stond en dat voor iedereen wel toegankelijk is zonder abonnement. Maar zelfs dit systeem kan, hoewel het gemiddeld vanaf 1996 op plus 65% per jaar staat, door randomness gefooled worden en wordt dan ook als uiterst speculatief beschouwd.

software

13

AANDEEL VAN DE MAAND De cijfers

Omzet: 52 miljard euro Beurswaarde: 9,6 miljard euro Verwachte k/w: 12,3 Verwachte wpa: 0,50 euro Analisten: 13 x kopen, 8 x houden, 3 x verkopen

de Verenigde Staten aan en hij weigerde indertijd om aan de doelstellingen te tornen. En uiteindelijk kwamen de matige cijfers het aandeel op een koersverlies van ruim 9% te staan.

Ahold

Bliksemafleider gezocht

A

door Michiel Pekelharing

hold maakt straks weer de kwartaalcijfers bekend. Het zal de onderneming er misschien veel aan gelegen zijn om de aandacht daarvan af te leiden met een overname of een nieuw initiatief. Het concern heeft zich namelijk ten doel gesteld om bij haar supermarkten een omzetgroei van

Oorlog in beeld koersverloop Ahold en Laurus ��

��

14

��

��

��

5% te boeken en een operationele marge te bereiken van 5%. De vorige cijferpublicatie begin september wijst erop dat de onderneming de lat waarschijnlijk net iets te hoog heeft gelegd. Indertijd werd bekend dat de netto-omzet in het tweede kwartaal met bijna 1% was gedaald naar 10,4 miljard euro. Als wisselkoerseffecten buiten beschouwing blijven was dat weliswaar een plus van 0,5% geweest, maar dat is nog altijd een �� enorm eind verwij�� derd van de groei die Ahold voor volgend jaar nastreeft en ook de marge van 2,4% komt nog niet in de buurt van de eigen wensen voor 2006. Als belangrijke oorzaak wees topman Anders Moberg te�� genvallende groei in

Het zou een flinke klap zijn als Moberg binnenkort wel aan de verwachtingen zou gaan sleutelen, maar de onderneming heeft zo nodig mogelijkheden om de aandacht van de financiële wereld hiervan af te leiden. De aankoop van een branchegenoot zou in dat opzicht een handige zet zijn. Het Amerikaanse Alberson is in dat opzicht één van de meest voor de hand liggende kandidaten. Deze onderneming heeft ruim 2500 winkels in 37 verschillende staten en maakte op dezelfde dag als Ahold tegenvallende resultaten bekend. De huidige beurswaarde van 8,5 miljard dollar zou nog een obstakel kunnen vormen, aangezien Moberg al heeft aangegeven dat een echt grote aankoop voorlopig niet aan de orde is.

Koerswijziging

Daarnaast kan het bedrijf de cijferpresentatie aangrijpen om het spotlicht te zetten op een strategische koerswijziging. Verschillende kranten wisten al te melden dat Ahold een proef is begonnen met een nieuwe formule, waarin het accent ligt op huismerkproducten. Het bedrijf zou hiermee kunnen anticiperen op een groei van het discountsegment in de Nederlandse supermarktbranche. Momenteel vormen dergelijke winkels iets meer dan 15% van het totaal, tegenover bijvoorbeeld ruim 30 en bijna 40% in respectievelijk België en Duitsland. De positie van Ahold als nummer één in Nederland is onbedreigd en door de prijzenoorlog die het concern ontketend heeft, is het marktaandeel de afgelopen jaren fractioneel gegroeid naar 28%. Laurus is

het voornaamste slachtoffer geworden van deze slag, want voormalig nummer twee Laurus zakte sinds 2002 van 21 naar 16%. Het is overigens pijnlijk om te zien wat deze top-twee beleggers de afgelopen jaren heeft opgeleverd (zie grafiek). In de tweede helft van de jaren negentig kenden beide beursfondsen een bijzonder goede tijd. Sinds de millenniumwisseling is deze winst volledig weggegeven en Laurus staat zelfs meer dan 95% lager dan in 1994.

Maar beleggen is een sport waarbij vooruit kijken veel belangrijker is dan terugkijken. En in dat opzicht wordt 29 november interessant, want dan maakt Ahold de definitieve cijfers over het derde kwartaal bekend. De kans is groot dat tijdens de pers- en analistenconferentie de vinger dan opnieuw op de zere plek van de overambitieuze doelen voor 2006 wordt gelegd. Tenzij Ahold natuurlijk voor die tijd een mooie bliksemafleider gevonden heeft.

Wal-Mart

Zwarte vrijdag

O


p 25 november is het in de Verenigde Staten alweer zwarte vrijdag. Dit heeft niets te maken met bomaanslagen of zonsverduisteringen, maar alles met de start van het inkoopseizoen in de aanloop naar de kerstdagen. Op de vrijdag na de nationale feestdag Thanksgiving staan de Amerikanen soms al om vijf uur ’s morgens in de rij voor de winkels om maar niets te missen van alle aanbiedingen die voor vroege vogels zijn weggelegd. In de winkelstraten ziet het daarom zwart van de mensen en bovendien was dit in het verleden vaak de dag dat veel ketens uit de rode cijfers kwamen en het resultaat weer in het zwart konden schrijven. Een spannende dag dus voor veel winkelbedrijven, waarbij er voor-

al bij Wal-Mart veel aan gelegen zal zijn om de schade van vorig jaar weg te werken. Met een verwachte jaaromzet van meer dan 300 miljard dollar is Wal-Mart de grootste winkelketen van deze planeet, met in eigen land ruim 1200 winkels onder de eigen naam, meer dan 2500 vestigingen met een andere naam en een slordige 1600 locaties buiten de Verenigde Staten.

L u xe a r t i ke l e n

Het pijnpunt lag een jaar geleden op de Amerikaanse thuismarkt, waar het concern zich gepositioneerd had als een prijsvechter. Op zwarte vrijdag 2004 gingen de Amerikanen juist op jacht naar luxeartikelen en lieten daarbij Wal-Mart links liggen. Met als gevolg dat de koers in één dag met 2,25 dollar daalde en er 10 miljard dollar aan beurswaarde in rook opging.

Wedden tegen Wal-mart? Jaaromzet Wal-mart in miljarden dollars ��

��

En dat was nog maar het begin, want het aandeel noteert nu bijna een kwart lager dan een jaar geleden. Wal-Mart lijkt de pijnlijke les ter harte te hebben genomen. De onderneming zet steeds meer in op wat duurdere artikelen en financiële topman Tom Schoewe kon onlangs al trots bekendmaken dat er tegenwoordig onder meer hypermoderne digitale

De cijfers

Omzet: 300 miljard euro Beurswaarde: 187,9 miljard dollar Verwachte k/w: 15,0 Verwachte wpa: 3,00 dollar (boekjaar 2006/2007) Analisten: 11x kopen, 8x houden, 0x verkopen

camera’s van bijna duizend dollar in de schappen liggen. Daarnaast wordt er alles aan gedaan om de kledingafdeling een minder stoffig karakter te geven en er gaan geruchten dat het bedrijf probeert om merkconcern Tommy Hilfiger over te nemen. Er wordt zelfs uitgebreid geadverteerd in modemagazine Vogue en Wal-Mart gaat zo op een heel andere manier het feestdagenseizoen in dan een jaar geleden. Half oktober werd bekend dat de inkomsten van bestaande vestigingen ondanks de orkaan Katrina in september met 3,8% zijn gestegen. Deze groei gaat niet ten koste van de winst, want de huidige nettowinstmarge van 3,6% is hoger dan het gemiddelde over de voorgaande tien jaar. Tegelijkertijd ligt de waardering op het laagste niveau in tien jaar. Momenteel hoeven beleggers slechts vijftien maal de verwachte winst voor volgend boekjaar voor de onderneming neer te tellen. De laatste keer dat dit niveau bereikt werd, won Ajax de Champions League en werkte Nick Leeson nog bij Barings.

N i e u we s t rat e g i e

Volgens onderzoeksbureau Value Line kan de concernomzet door autonome groei en internationale expansie de komende drie tot vijf jaar met ruim 45% groeien. Als de waardering niet verder inzakt en de winstgevendheid op peil blijft, moet de beurskoers wel meestijgen. Dit klinkt waterdichter dan het is. De precieze gevolgen van de nieuwe strategie moeten nog duidelijk worden en de kwartaalcijfers die op dinsdag 14 november bekendgemaakt worden, zullen nog geen duidelijkheid scheppen. De zogenoemde zwarte vrijdag op 25 november lijkt daarvoor een betere gelegenheid. En als het verleden een ding heeft uitgewezen is het wel dat het onverstandig is om tegen de groei van Wal-Mart te wedden.

15

AANDEEL VAN DE MAAND De cijfers

SBM Offshore

Omzet: 1,0 miljard euro Beurswaarde: 2,15 miljard euro Verwachte k/w: 18,4 Verwachte wpa: 3,40 euro Analisten: 11x kopen, 2x houden, 3x verkopen

Eindelijk vergelijk

O


p 2 november was het precies een half jaar geleden dat ihc Caland zichzelf omdoopte in sbm Offshore. De naam is echter niet het enige wat is veranderd, want na het afstoten van de scheepsbouwactiviteiten kan de onderneming veel makkelijker vergeleken worden met Europese branchegenoten zoals het Franse Technip. De onderneming boekt een groot deel van de omzet met de verkoop en verhuur van zogenoemde fpso’s (Floating Production Storage and Offloading). Dat klinkt heel ingewikkeld, maar eigenlijk is het een apart soort mammoettanker die niet de hele wereld over vaart maar als een soort drijvende opslagloods bij een oliebooreiland blijft liggen. Ondanks een stijgende olieprijs vertoonde de vraag naar dergelijke schepen de afgelopen periode nauwelijks een teken van leven. De grote energieconcerns legden de nadruk in voorgaande jaren op landprojecten, maar het is hard gegaan sinds sbm Offshore in oktober 2004 enkele grote orders kon aankondigen. Nu lijkt het concern op weg naar een topjaar, maar aangezien er

geen derdekwartaalcijfers bekendgemaakt worden is het voorlopig nog gissen hoe goed het precies gaat worden. Resultaten die de Franse branchegenoot Technip op 17 november publiceert, kunnen hiervoor bruikbare aanwijzingen opleveren.

Energiemaatschappijen

De activiteiten van beide bedrijven kunnen niet volledig over elkaar gelegd worden. Met een jaaromzet van circa 5 miljard euro is de Franse onderneming ongeveer vijf keer zo groot en bovendien is Technip ook voor de helft van de omzet afhankelijk van landprojecten. Maar beide bedrijven zijn voor ruim driekwart van de omzet afhankelijk van grote energiemaatschappijen en deze spelers reserveren een groeiend deel van hun budget voor het aanboren van relatief moeilijk bereikbare velden, zoals olievoorraden die op grote diepte in de oceaan liggen. Dit laatste speelt met name het Nederlandse concern in de hand. Bovendien ligt de marge op dergelijke offshore-activiteiten traditioneel boven de percentages die op landprojecten gehaald worden en de winstgevendheid van sbm

Trossen los koersverloop sbm Offshore en Technip ��

��

��

��

��

��

��

��

16

��

��

��

��

��

Offshore is dan ook ruim dubbel zo groot als die van Technip. De afgelopen jaren was van dit voordeel niet veel terug te zien op de beurs (zie grafiek). Sinds begin 2004 is het Franse aandeel ruim dubbel zo snel gestegen als sbm Offshore. Een mogelijke verklaring is dat beleggers wilden wachten op duidelijke signalen dat de vraag naar fpso’s groeide. Een tweede factor is dat de resultaten van beide bedrijven moeilijk te vergelijken waren doordat de cijfers van het voormalige ihc Caland vertekend werden door een matig renderende scheepsbouwdivisie. Deze activiteiten zijn inmiddels afgestoten en er is weinig twijfel meer over de goede gang van zaken op de fpso-markt. En nu oogt de koerswinstverhouding (k/w) van 18,4 voor sbm Offshore in het lopend boekjaar opeens vrij karig ten opzichte van de ruim 27 die beleggers voor Technip neertellen.

Té goed

Toch is enige terughoudendheid op zijn plaats bij sbm Offshore. Het is namelijk een van de weinige ondernemingen waar het simpelweg té goed kan gaan. De bouw van een fpso kost honderden miljoenen euro’s en deze kosten kunnen vaak niet direct verhaald worden op de opdrachtgever. Topman Didier Keller heeft al laten weten dat zijn bedrijf mogelijk in 2006 een beroep moet doen op de kapitaalmarkt om de bouw van nieuwe fpso’s te financieren. Maar voor die tijd komen eerst de resultaten van Technip. Aan het eind van de eerste jaarhelft bedroeg de orderportefeuille 8,2 miljard euro en een snelle groei van dat bedrag is een goede aanwijzing dat sbm Offshore eveneens aan een zeer goed jaar bezig is.

B E D R I J FS B EZOEK

René van der Bruggen Voorzitter Raad van Bestuur Imtech nv

Imtech is actief op het gebied van technische installaties en distributieve groothandel. De activiteiten worden verbonden door de gemeenschappelijke kenmerken dienstverlening, hoogwaardige logistieke kennis en geavanceerde informatietechnologie. Opvallend? Imtech zoekt de oplossing voor het fileprobleem niet bij de automobilist, maar in de techniek. Zo heeft Imtech in opdracht van Rijkswaterstaat diverse verkeerscentrales gerealiseerd, zoals de verkeerscentrale Oudenrijn (zie foto) waarin ook het Traffic Information Centre (tic) is gevestigd. Nog meer opvallends? De groei van Imtech zit, geheel volgens plan, in Europa. Met een nadruk op Spanje, het Verenigd Koninkrijk en OostEuropa. Recent heeft Imtech in een aantal van deze landen ook grote orders bekendgemaakt. Nettowinst 2004: 37 miljoen euro Winst per aandeel 2004: 1,42 euro Omzet 2004: 2,067 miljard euro Marktkapitalisatie: 674 miljoen euro Aandeelhouders: ing Groep (10%), Fortis (6,16%), Smoorenburg (5,84%), Aviva (5,24%), Delta Deelnemingen (5,2%) door Peter van Kleef / fotografie Ruud Binnekamp

18

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

“De maatschappelijke kosten van files rijzen de pan uit. Technologie helpt die te beheersen. Zo zorgen hightechverkeerscentrales voor een optimale doorstroming. Imtech is een specialist in deze technologie. Maar ook op het spoor, in tunnels, bruggen en sluizen zijn wij één van de grootste technische dienstverleners in Nederland en België.”

19

B E D R I J FS I N TERVI EW René van der Bruggen

Lekker op weg met Imtech Vooral door overnames groeit technisch dienstverlener Imtech in Europa volgens plan. In Nederland lijkt het dieptepunt voorbij en heeft Imtech een goede positie voor verdere groei. Imtech groeit lekker door als we de persberichten mogen geloven. Ligt u op schema? “We hebben, conform onze strategische doelstellingen, in het eerste halfjaar van 2005 duidelijk de richting ingeslagen naar verdere groei en het bereiken van een sterke positie in Europa. Dit ondanks het feit dat de omstandigheden in een aantal marktsegmenten nog altijd niet gunstig zijn. De nettowinst in de eerste helft van 2005 is 20,5 miljoen. Dat is 10% meer dan dezelfde periode vorig jaar. Ook nam het bedrijfsresultaat (ebita) met 18% toe. De orderportefeuille staat met ruim 2,6 miljard euro op een voor Imtech historisch hoog niveau. Dat geeft me wel vertrouwen voor de toekomst.” Goede orderportefeuille en een goed bedrijfsresultaat. Dat betekent ook een leuke omzet? “Ja, die groeide met ruim 7% tot 835 miljoen euro in het eerste halfjaar.Dat kwam onder andere door de overname van onze Spaanse branchegenoot Mavisa. Dat is één van de grotere industriële technische dienstverleners in Spanje. En we hebben het Engelse Goodmarriott & Hursthouse, een sterke technische dienstverlener in de regio Midlands, overgenomen. In die landen is Imtech nu heel goed op weg om een vooraanstaande speler te worden. Onlangs hebben we ook nog onze positie in België verder versterkt met de overname van infraspecialist Synerco en een aantal overgenomen onderhoudscontracten.”

20

En hoe staat Imtech er in eigen land voor? “In Nederland namen zowel de omzet als het bedrijfsresultaat iets af, maar het dieptepunt lijkt hier nu wel gepasseerd. We zetten in op groeimarkten als care & cure, security, food & feed en onderwijs, en met succes. Ik heb ook hoge verwachtingen van de samenwerking met Arcadis en Dura Vermeer voor management en beheer op de Nederlandse railinframarkt. Hier is sprake van veel achterstallig onderhoud en er is grote behoefte aan nieuwe veiligheidssystemen om meer treinen over bestaand spoor te kunnen laten rijden.” “De groei van Imtech zit nu volgens plan in Europa. Met de nadruk op Spanje, het Verenigd Koninkrijk en – vanuit ons marktleiderschap in Duitsland – OostEuropa. In een aantal van deze landen hebben we onlangs ook grote orders bekendgemaakt, waaronder bijvoorbeeld een opdracht van 40 miljoen euro voor de technologie van luxe tot zeer luxe appartementen in Londen, diverse opdrachten ter waarde van 30 miljoen euro voor energieoplossingen in Duitsland en orders in de internationale olie- en gasmarkt ter waarde van 26 miljoen euro.” “Met zo’n portfolio heb ik alle vertrouwen voor de toekomst. We zijn goed gepositioneerd om verder te groeien. Onze doelstelling is om in 2008 een jaaromzet van ten minste 3 miljard euro bij een hogere marge te boeken.”

“De orderportefeuille staat nu met een omvang van ruim 2,6 miljard euro op een voor Imtech historisch hoog niveau”

CO LUM N door Corné van Zeijl

Op naar de 700

Stijgt de AEX ooit nog door tot de 700 of ligt een Japans deflatiescenario meer voor de hand? De toekomst van de AEX op de langere termijn hangt af van de winstgroei.

Corné van Zeijl is senior portfolio manager bij SNS Asset Management waar hij verantwoordelijk is voor de Nederlandse aandelenportefeuilles. Van Zeijl beheert het SNS Nederland Aandelen Fonds.

H

et is alweer vijf jaar geleden dat we de 700 in de aex hebben gezien. Dat waren nog eens tijden. We rekenden toen al in euro’s, althans op de beurs. Das war einmal. Maar wat nu? Zien we die 700 ooit nog terug of gaan we een Japan-scenario in. En kijken we nog decennialang terug op het – ooit bereikte – hoogtepunt?

Om te kunnen bepalen of we de 700 ooit nog terugzien, moeten we onderzoeken waar die enorme koersdaling aan te wijten is. Allereerst is de aex flink achtergebleven bij de Wereld Aandelen Index. Dit komt vooral omdat er in Nederland een aantal schandalen en andere beursdrama’s plaatsvonden. Het woord Koninklijk werd in de internationale beleggingswereld bijna als waarschuwing gezien. U kunt de voorbeelden ongetwijfeld zo opnoemen: Ahold, Numico, Hagemeijer en Koninklijke Olie.

22

Een tweede reden voor de koersdaling is dat de indexmakers het aex lidmaatschap vrijgegeven hadden aan internet-achtige fondsen zoals upc, Versatel en kpnQwest. Bedenk dat upc een grotere beurswaarde had dan bijvoorbeeld Unilever, maar dan zonder winst te maken. Een grote veroorzaker van de daling is dat de koersen van deze upcachtigen volledig zijn verdampt. Pas toen deze bedrijven failliet waren, werden ze uit de index verwij-

derd. Het zal u dan ook niet verbazen dat de waardering van de aex schromelijk overdreven was. De koerswinstverhouding bedroeg een forse 24. Nu is dat slechts 11 (zie de grafiek links).

Winstgroei

Dan komen we bij de vraag of we die 700 ooit nog terugzien? Op zich is het antwoord daarop simpel. Ja, dat zal best wel een keer. Belangrijker is het antwoord op de vraag hoe de aex in de buurt van de 700 komt? Ik denk via het pad van de winstgroei. Op de lange termijn volgen de aandelenkoersen de winstgroei van de onderliggende bedrijven. Dat is logisch. Hoe meer winst een bedrijf maakt, hoe meer het bedrijf waard is. Op de beurs wordt dat op korte termijn wel eens uit het oog verloren, maar op de lange termijn gaat dat zeker op. Professor Siegel van de universiteit van Pennsylvania heeft deze relatie eens onderzocht en het blijkt al sinds 1870 op te gaan. OK winstgroei = koersgroei. Maar waar komt die winstgroei dan vandaan? Simpel, de winstgroei komt onder andere door de economische groei. Hoe meer de economie groeit, hoe meer de omzetten van bedrijven groeien en hoe meer winst ze maken. Over

de langere termijn bedraagt de economische groei 2 a 3%.

Andere winstfactoren

Een tweede winstmotor is inflatie. Als de omzet met 2% stijgt en de kosten ook, dan houdt de ondernemer 2% meer winst over. Natuurlijk is dat niet altijd gelijk verdeeld over alle sectoren. Als bijvoorbeeld de inflatie stijgt door een hogere olieprijs, dan profiteert Royal Dutch Shell daarvan. En bijvoorbeeld tnt heeft daar juist last van. Voor de beurs als geheel gaat de regel zeker op. Voor de langere termijn ga ik uit van 2 à 3% inflatie. Naast deze twee winstfactoren is

er ook nog sprake van stijgende arbeidsproductiviteit. We maken met zijn allen steeds meer in steeds minder tijd. Dat is een kostenvoordeel voor de ondernemers. En als wij het werk niet doen, dan kan het nog altijd worden uitbesteed aan Polen of Chinezen. Die zijn veel goedkoper. Dat betekent minder kosten in vergelijking tot de omzet en dus een stijging van de winst. Dat alles leidt ertoe dat de winst met een procent of 8 zou moeten groeien. Let op, dit is de verwachting voor de lange termijn. Het ene jaar zal dat plus 15% zijn, het andere jaar weer een daling.

Tien jaar

Helaas is er ook sprake van slippage. Het topmanagement neemt een flinke salarishap uit de winst. Het topmanagement doet bovendien af en toe stomme overnames, waardoor de winst er in deze gevallen met bakken weer uit gaat. Per saldo kost dit op indexniveau zeker een procent of 2 per jaar. En zo houden we 5 à 6% per jaar over (zie de grafiek rechts). Als de koersen en de winsten elkaar weer

de aex-generator

Op hoeveel procent winstgroei rekent u? Zoek de bijbehorende stand van de AEX

WINSTGROEI BEGIN WAARDE AANTAL JAREN

400

3%

4%

5%

6%

7%

8%

5

464

487

511

535

561

588

10

538

592

652

716

787

864

15

623

720

832

959 1104 1269

20

722

876 1061 1283 1548 1864

mooi in lijn gaan volgen, dan betekent dat we over een jaar of tien weer bij de 700 zijn. Maar let wel, bovenop dit koersrendement krijgt u ook nog dividend. En dat is op dit moment uitzonderlijk hoog, bijna 4%. Dat brengt het totale rendement op 9%, per jaar. Kan er dan helemaal niets misgaan? Ja natuurlijk wel. De beren moeten ook te eten hebben. Dus er zou zomaar een deflatiescenario à la Japan kunnen ontstaan. Ik geloof daar echter niet zo in. De winstgroei ziet er immers al heel anders uit dan we na de bubbel in

Japan zagen. De Nederlandse winsten zijn nu al hoger dan tijdens de topjaren in 2000, terwijl die in Japan vijf jaar na de bubbel, slechts de helft bedroegen. Maar goed zeg nooit, nooit. Het stomste wat je als belegger kunt doen, is niet nadenken over risico’s. Maar als de winsten netjes doorgroeien, dan hebben we over een jaar of tien zeker de 700 weer te pakken. klik hier... Meer over Corné van Zeijl en zijn huidige posities is te vinden op: magazine.iex.nl/vanzeijl.

23

TE C H N I S C H E door Gökhan Erem

ANALYSE

Net even anders

Voor de derde keer op rij aandacht voor de Relatieve Sterkte Index. Naast de oorspronkelijke handelsregels van bedenker Wilder, zijn er nog drie factoren van belang voor de interpretatie van deze indicator. Gökhan Erem is senior technisch analist bij Rabo Securities. Erem belegt niet in items waar hij over schijft.

24

I

n de jaren zeventig bestond technische analyse met als doel een poging te wagen aan te geven waar koersen met enige waarschijnlijkheid naar toe zouden bewegen. De analisten hadden een objectieve analyse bedacht, waarbij een berekening op koersen werd losgelaten om verborgen informatie naar boven te halen, los van enige vorm van emotie van de analist zelf. Als vervolg hierop heeft Wellis Wilder in de pre-historie van the computer age een indicator ontwikkeld die zeer vernieuwend was in die tijd. De bestaande indicatoren hadden volgens Wilder tekortkomingen en hij vond het tijd voor vernieuwing. Dus Wilder bedacht de Relative Strength Index, in het Nederlands de Relatieve Sterkte Index (rsi). In de afgelopen twee nummers van iex magazine heeft collega columnist Geert Jan Nikken al twee toepassingen van de rsi behandeld. Aangezien er meer is te vertellen in deze editie weer aandacht voor deze indicator. De rsi is te gebruiken voor het bepalen van een koersdoel en het aangeven van een mogelijk moment voor een trendom-

keer, maar ook bij het aangeven van correcties en hervattingen van bewegingen binnen de trends of zelfs voor het aangeven van de te volgen richting binnen trading ranges.

Wonderformule

Wij gebruiken de rsi nu niet meer op de manier die Wilder voor ogen had. Hij dacht met de rsi een wonderformule te hebben uitgevonden voor de vraag of de koers nou hoog of laag staat? De Relatieve Sterkte

doorbraak door de overboughtgrens. • Verkoop open bij een neerwaartse doorbraak door de overboughtgrens. • Koop close bij een neerwaartse doorbraak door de oversoldgrens. Naast deze Wilder-regels zijn in de loop van de tijd een aantal andere factoren een belangrijke rol gaan spelen bij de interpretatie van

Als er drie van de vier factoren te ontdekken zijn, is het tijd om te gaan handelen Index geeft namelijk aan wanneer een aandeel overgekocht (overbought) of oververkocht (oversold) is. Overbought wil zeggen dat de beleggers van een fonds of een andere onderliggende waarde meer hebben gekocht dan ze eigenlijk – lees onder normale omstandigheden – in hun bezit willen hebben. Voor oversold geldt het natuurlijk vice versa. De oorspronkelijke handelsregels zagen er als volgt uit ( zie de bovenste figuur): • Koop open bij een opwaartse doorbraak door de oversoldgrens. • Verkoop close bij een opwaartse

de rsi. De volgende drie punten vormen een aanvulling op het overbought- en oversold-signaal. 1. De trend van de rsi. Trendlijnen worden bij de rsi op dezelfde manier toegepast als in de koersgrafiek. Steun- en weerstandslijnen mogen worden getrokken en geven bij een breuk daarvan meestal betrouwbare signalen voor een trendbreuk in de koersgrafiek. Vaak is het zo dat een trendbreuk in de rsi een voorspellend karakter heeft voor de trend in de koersgrafiek. 2. De formaties in de rsi-grafiek. Koerspatronen zoals dubbele top-

�� pen en bodems en andere formaties die toegepast worden op de koersgrafiek kunnen ook worden toegepast op de rsi. Ook patronen als kop-en-schouderformaties, vlaggen, wimpels kunnen zich voordoen in de rsi-grafiek. De patronen hebben dezelfde uitwerking op de te volgen koers in de rsi als in de koersgrafiek.

��

��

��

��

��

��

��

3. De convergentie en divergentie tussen de rsi en de koersgrafiek. De rsi ondersteunt het koersverloop zolang de rsi in dezelfde richting beweegt als de koers. Op het moment dat de rsi afwijkt van de koers en er dus divergentie optreedt, vindt een koersbeweging geen bevestiging meer van de rsi. Mogelijk wordt deze non-confirmatie gevolgd door een koersreactie of misschien zelfs wel door een trendomkeer op korte termijn.

The new way: drie uit vier

De manier waarop de rsi tegenwoordig geïnterpreteerd wordt, is dus vierledig. De hiervoor genoemde factoren plus de oversolden overbought-signalen worden tegenwoordig samen bekeken en vormen in combinatie het definitieve signaal. De regel is dat als er drie van de vier bestudeerde factoren te ontdekken zijn, er voldoende reden is om een handelspositie te initiëren. Het lijstje dat nagelopen moet worden om tot een oordeel te komen, ziet er dus als volgt uit.

Is er sprake van … ... divergenties? ... oversold- of overbougt-indicaties? ... koerspatronen? ... trendbreuken? Wanneer het antwoord op drie van deze punten ja is, is het tijd om te handelen. Deze toepassingen van de rsi maken het instrument bij uitstek een trading tool voor de korte termijn.

De onderste grafiek toont het koersverloop van de aex met daaronder de rsi. Voor de duidelijkheid heb ik alleen de trends en de handelsmomenten aangegeven. Mijn advies aan u is om zelf de grafiek te bekijken en uw conclusie te trekken. Gebruik daarbij het lijstje van vier mogelijke signalen, en probeer deze signalen te begrijpen. Ik denk dat u net als ik de rsi als vast item in uw set van indicatoren gaat opnemen.

25

OL I E Wat is er in hemelsnaam aan de hand met de olie? Volgens Chevron hebben we de helft van de olie al opgemaakt. De andere helft is de komende dertig jaar aan de beurt. Volvo en Ford waarschuwen dat de olieproductie binnen tien jaar zal pieken en daarna zal gaan dalen. En volgens Shell is het tijdperk van de gemakkelijke olie definitief voorbij. Grote zorgen en bedreigingen dus. Maar voor beleggers een veld van mogelijkheden.

olie door Willem Middelkoop

Het laatste beetje

26

27

OL I E Volgens olieanalisten betekent een top in de productie van Saudi-Arabië ook een top in de wereldwijde olieproductie

T

oen Edwin Drake in 1859 in Pennsylvania voor het eerst met succes naar olie boorde, besefte hij nog niet het belang van zijn ontdekking. Economische groei zonder goedkope energie is onmogelijk. Van alle producten heeft 80% olie als basis en de voeding van meer dan zes miljard wereldburgers is alleen te realiseren door intensieve landbouw, mogelijk gemaakt door kunstmest, gemaakt uit fossiele brandstoffen.

N i e u we e n e rg iecrisis

De afgelopen honderdvijftig jaar liep de ontwikkeling van de welvaart vrijwel gelijk op met de ontwikkeling van de olie-industrie. En omdat olie tegen een kostprijs van drie dollar per vat uit de grond komt en de productie jaarlijks gemakkelijk kon worden vergroot hebben we ons nooit echt zorgen gemaakt over de toekomst. Nou ja één keer dan. Begin jaren zeventig draaiden Arabieren de oliekraan dicht als straf voor

de Westerse steun aan Israël. Het afgelopen jaar werden we echter geconfronteerd met een nieuwe energiecrisis. In 33 van de 48 olieproducerende landen daalt de olieproductie.

Saudi-Arabië

Voor het eerst blijkt de vraag naar olie groter dan het aanbod. Volgens de energiespecialisten van het Amerikaanse ministerie van Energie, de eia zal er in 2006 een dagelijks tekort zijn van 100.000 vaten. Op een totale productie van 84 miljoen vaten niets echt schokkend, maar dit tekort heeft grote gevolgen. Alleen een fors hogere prijs kan de markt namelijk weer in balans brengen. De prijs moet steeds verder omhoog om voldoende vraag te laten uitvallen.

Zonder recessies en oorlogen stijgt de vraag elk jaar. Vooral vanuit de opkomende economieën als India en China. De groeiende productie van de opec (Organisation of Petroleum Exporting Countries) en landen zoals Rusland moeten dat op kunnen vangen. Vooral de olie“Let’s look at it simply. The most important difference between North Korea and Iraq is that economically, we productie van SaudiArabië is essentieel. De just had no choice in Iraq. The country swims on a sea of oil.” groeiende vraag naar olie, van 85 nu naar 120 Paul Wolfowitz, voormalig onderminister van defensie van de Verenigde Staten miljoen vaten per dag in 2020, moet voor de “I did not think so at first. But the US is incredibly dehelft door de Saudiërs pendent on oil. They wanted to secure oil in case compeworden verzorgd. tition on the world market becomes too hard.” Zij hebben altijd beHans Blix, voormalig leider van de VN-wapeninspecties in Irak loofd dat de productie eenvoudig zou kunnen “... roept de regering op te erkennen, dat de productieworden verdubbeld tot piek onvermijdbaar is … en dat dit dus het einde van het twintig miljoen vaten. Maar de gepensioneertijdperk van goedkope en overvloedig beschikbare olie de president-directeur aangeeft, met steeds grotere consequenties voor transport, landbouw, werkgelegenheid, het financiële systeem, Sadad al-Husseini van het Saudische staatsvrede en veiligheid.” oliebedrijf Aramco John Hemming, Brits parlementslid noemde dat in de New York Times “onrealistisch”.

28

Deze zorgelijke geluiden komen toevallig kort nadat bankier en olieanalist Matthew Simmons, zijn boek Twilight in the Desert publiceerde. Simmons kwam als één van de eersten tot de conclusie dat Saudi-Arabië de productie veel minder hoog kan opvoeren dan iedereen denkt. En dat heeft volgens hem zeer grote gevolgen. Volgens Simmons en andere onafhankelijke wetenschappers en olieanalisten verenigd in aspo (Association for the Study of Peak Oil) betekent een top in de productie van Saudi-Arabië namelijk ook een top in de wereldwijde olieproductie.

Peak oil

Een olieveld is geen vat met olie in de grond. Gedurende het ‘productieleven’ van een olieveld moet de olie van steeds verder weg komen door verschillende rotslagen. Hierdoor neemt de oliedruk steeds iets af. Door water-, gas- en stoominjectie lukt het om de productie op peil te houden. Uiteindelijk begint de druk toch in te zakken en daarmee ook de productie: het veld heeft gepiekt. Een jaar of tien later begint de productie zelfs heel erg sterk te dalen. Dit geldt ook voor de gehele oliewinning in de wereld. Ooit zal de olieproductie wereldwijd pieken waarna er per jaar minder aanbod van olie op de markt komt. Dit verschijnsel noemen we Peak oil: de piek in de wereldproductie van olie. Olie zal vanaf dan steeds schaarser en duurder worden. Het is voor niemand de vraag óf dit gebeurt. Het gaat erom wanneer de piek wordt bereikt. De stichting Peakoil Nederland voorspelt dat de piek in de periode tussen 2010 en 2015 valt. En ze staan daarin niet alleen. Ook energieonderzoekclub ecn kwam met een opvallend rapport. Hierin staat dat een top rond 2010 goed mogelijk is en dat je maar beter naar de zogenaamde pessimisten kan luisteren dan naar de sussende officiële instanties. Een Franse studie komt uit op “a possible peak in world production

OLI E Elke verstoring van de productie door storm en ander ongemak laat de olieprijs onmiddellijk stijgen 2013”. En een studie van het Amerikaanse ministerie van Energie houdt rekening met een top in productie rond 2015. Ze waarschuwen bovendien dat de wereld twintig jaar voor het bereiken van de piek koortsachtig aan alternatieven moet werken. Alleen dan kan grote economische schade door torenhoge olieprijzen worden voorkomen. Als de wereld pas de handen ineenslaat op het moment dat we ruw worden geconfronteerd met Peak oil dan is de economische schade niet te overzien.

O o r lo g o m e n ergie

Zodra de olieproductie heeft gepiekt moeten we rekening houden met torenhoge prijzen en een gigantische en blijvende economische crisis. Deze crisis gaat leiden tot oorlogen om energie. Er wordt ook steeds minder nieuwe olie ontdekt. De ontdekkingen van nieuwe olievelden nemen al sinds 1964 af. Vanaf 1984 consumeren we meer olie dan dat we vinden. De olie-industrie gaf in 2003 ongeveer 8 miljard dollar uit om voor 4 miljard dollar aan olie te vinden. Voor het eerst sinds 1920 werd er niet één nieuw olieveld van meer dan vijfhonderd miljoen vaten gevonden. Een vondst van honderd

miljoen vaten, genoeg voor ruim één dag olieconsumptie, haalt tegenwoordig de voorpagina. Het is een goed voorbeeld van de snelheid waarmee we huidige reserves aan het opmaken zijn. Onze eigen Shell ziet elk kwartaal de productie dalen en weet jaarlijks maar 25% van haar productie te vervangen door nieuw gevonden olie.

Teerzandvelden

En toch geeft deze unieke situatie beleggers enorme kansen. Veel olieaandelen zijn in korte tijd al verdubbeld. Waar normaal gesproken het leven vol onzekerheden is, is de huidige situatie aardig voorspelbaar. De olie die na Katrina uit de strategische reserves wordt gehaald leidt nu tijdelijk tot lagere prijzen en een correctie van olieaandelen. Maar die reserves moeten wel weer worden gevuld en dat zorgt weer voor hogere prijzen. Bovendien is op de website van de eia in de Verenigde Staten elke maand een voorspelling te zien over de verwachte ontwikkeling van vraag en aanbod. Elke verstoring van de productie door storm en ander ongemak laat de prijs onmiddellijk stijgen.

Vooral beleggers in de teerzandvelden van Canada beleven gouden tijden. Chevron: “Energie is een van de bepalende onderwerpen van In het zand zou deze eeuw. Eén ding is duidelijk: het tijdperk van goedkope meer dan 170 miljard vaten olie olie is voorbij.” verborgen zitten. Airfrance klm topman Van Wijk: “Er is niemand meer die geHet is echter veel looft dat de olieprijs, die nu rond de 60 dollar per vat ligt, naar duurder om deze olie te winnen. 25 tot 30 dollar zal zakken.” Maar nu 50 dollar ExxonMobil: “Er zijn geen makkelijke antwoorden. Oliegede bodem onder bieden buiten de OPEC-landen zullen over vijf jaar hun piek de olieprijs lijkt te bereiken.” worden, is de productieprijs van 10 Chevron: “De olieproductie daalt in 33 van de 48 grootste à 15 dollar per vat olieproducerende landen, terwijl de vraag alleen maar toeopeens ook interesneemt.” sant. Gebruik de huidige correctie daarom voor het

onderzoeken van de mogelijkheden. Voor geïnteresseerden heb ik een gratis researchrapport van 140 pagina’s klaar liggen. Wilt u weten welke aandelen interessant zijn, stuurt u mij dan een e-mail. Dan stuur ik het researchrapport met allerlei kleine en grote Canadese aandelen naar u toe. Veel simpeler en verstandiger is het echter om het stock picken over te laten aan de professionele fondsbeheerder. Zoek bij Fundix of Fundcoach naar een gespecialiseerd energy fonds en u bent verzekerd van een goed energieaandeel in uw porfolio. klik hier... Meer over olies is te vinden op magazine.iex.nl/olie.

29

C E N TE R F O LD

Daal, dollar, daal Dollar uitgedrukt in euro’s. Koersen vóór 1 januari 2000 zijn teruggerekend van Duitse marken.

�

Januari 1973 – Akkoord van Parijs: Amerikanen uit Vietnam

��

November 1989 – Val Berlijnse Muur

Juni 1987 – Reagan benoemt Alan Greenspan tot voorzitter van de Federal Reserve

Januari 2002 – Introductie fysieke euro

��

Maart 2003 – Tweede Golfoorlog

��

�� Augustus 1990 – Irak valt Koeweit binnen

�

��

Waarom deed de Amerikaanse economie het de laatste decennia per saldo beter dan de Europese? Een van de factoren zou wel eens het prettige

��

Januari 1991 – Start Eerste Golfoorlog

voordeel van de gestaag dalende dollar kunnen zijn. Sinds de Amerikanen in 1971 de gouden standaard loslieten is de dollar altijd wereldvaluta nummer

��

één geweest, maar heeft de koers ook in een vrijwel permanente glijvlucht verkeerd, met uitzondering van een spike halverwege de jaren tachtig. En nu? Hebben we rond het aftreden van Alan Greenspan eindelijk de bodem

��

bereikt? Wie het weet mag het zeggen op [email protected]. �

��

32

��

��

��

��

��

��

September 2001 – Aanslag op World Trade Center

Oktober 1987 – Wall Street Crash

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

De grafiek der grafieken kunt u als pdf of jpg downloaden op magazine.iex.nl/centerfold

��

33

magazine

DOSSIER

Beleggen voor gevorderden 36 42 44 48 54

Beleggersblufgids – Gereedschap voor de ervaren belegger Broeden op Google – Is venture capital iets voor u? Kat in het wild – Interview met hedge fund-autoriteit Harry Kat Hedge fund bouwpakket – Zo maakt u uw eigen hedge fund-strategie Aanlokkelijke huurprijs – De invloed van de huurpijs op vastgoed

DO S SI E R Op een verjaardag kan tegenwoordig weinig indruk meer gemaakt worden met de aankoop van een pakket Tom Tommetjes. Echt opscheppen kan pas met een ratio-spread op de aex, een mooie reversed exchangable of zelfs een positie in een bedrijf dat nog niet eens een beursnotering heeft. Daarom introduceert iex beleggen voor gevorderden. Succes gegarandeerd bij het opscheppen en afbluffen op het volgende partijtje of op de volgende borrel. door Michiel Pekelharing / illustraties Nico den Dulk

Beleggers blufgids H

et is al een stuk beter als u in plaats van met een plukje aandelen Tom Tom kunt opscheppen met een pakketje opties. Vaak is de aanschaf van een calloptie de eerste stap van een aandelenbelegger die zich wat actiever op de beursvloer wil begeven en heel veel indruk kan er met een paar simpele opties niet worden gemaakt. Een stuk interessanter is het al als u terloops weet te melden dat u vorige week een éénstaat-tot-twee ratio-callspread op de index heeft opgezet om optimaal te profiteren van een beperkte stijging van de aex. Deze constructie klinkt ingewikkeld, maar is in de praktijk vrij eenvoudig op te zetten. Bij

36

een indexstand van bijvoorbeeld net iets onder de 400 punten kan de calloptie met uitoefenprijs van 400 worden gekocht en tegelijkertijd tweemaal een calloptie met uitoefenprijs 410 worden geschreven. De investering in deze constructie zal beperkt zijn, aangezien de aanschafprijs van de gekochte optie grotendeels wegvalt tegen de inkomsten uit de twee geschreven opties. Zolang de index onder de 410 blijft, lopen de geschreven opties waardeloos af en is elk punt boven de 400-grens pure winst. Hier staat tegenover dat een snelle stijging weer een financiële strop op kan leveren. Maar dan heeft u er weer wel een sterk verhaal bij voor aan de borreltafel.

Back to the future

Voor de echte handelaar zijn opties op de aex een gepasseerd station. De ware speculant neemt posities in met futures. Behalve op de index zijn er ook futures op aandelen en valuta, maar in Nederland is de aex Index Future (fti) veruit de meest bekende. De fti heeft 200 maal de aex als onderliggende waarde en er zijn futureseries met looptijden van een, twee, drie, zes, negen en twaalf maanden. Omdat deze producten geen vaste uitoefenprijs kennen en op het moment van expiratie tegen de dan geldende koers verhandeld worden, volgt de fti het koersverloop van de aex in grote lijnen. De enige correcties zijn voor de rente over de

resterende looptijd en de dividenden die in deze periode uitgekeerd worden. Maar het meest kenmerkende aan de fti zijn toch wel de enorme bedragen die ermee zijn gemoeid. De aan- of verkoop van een future heeft betrekking op 200 maal de index, wat bij een indexstand van 400 neerkomt op maar liefst 80.000 euro. Dat is even slikken. Gelukkig hoeft de koper niet dit hele bedrag te storten en hoeft er alleen maar een zogenaamde initial margin aangehouden te worden van 10% van de onderliggende waarde. In het voorbeeld zal dus 8.000 euro worden geblokkeerd op de effectenrekening van de handelaar. De enorme hefboom betekent ook dat elke koersstijging of -daling van de

aex met één punt zich meteen vertaalt in een winst of verlies van 200 euro. In een volatiele beurs kan het dus heel erg hard gaan met futures en een verkeerde gok kan een handelaar snel op een verlies van duizenden euro’s komen te staan. Hiermee is de future wel weer één van de ultieme wapens in de gereedschapskist van gevorderde beleggers.

Short gaan in palladium

Behalve de grillen van de beurs vormt ook de olieprijs een populair gespreksonderwerp voor beleggers. De meeste handel in grondstoffen zoals olie, zilver en goud, vindt plaats op de nymex (New York Mercantile Exchange). Het is zeer prijzig om op deze

beurs posities in te nemen, maar gelukkig zijn er verschillende turboseries aanwezig op deze grondstoffen. De uitgevende instantie financiert het grootste deel van de aankoop van de onderliggende waarde. De belegger moet vervolgens het laatste beetje bijpassen, maar strijkt vervolgens wel de volledige koerswinst op. Of het verlies. Dit leidt ertoe dat de waarde van een turbo procentueel gezien vaak vele malen sneller stijgt of daalt dan de koers van de onderliggende waarde. De hefboomwerking geeft aan hoeveel sneller dat gaat, waarbij een hefboom van vier bijvoorbeeld betekent dat de koers van de turbo vier maal sneller beweegt dan de onderliggende waarde. abn Amro, die de

37

DOSSI ER turbo’s uitgeeft, hanteert een stop-loss die altijd iets boven het zogen0emde financieringsniveau ligt (het gedeelte van de inleg dat door de bank wordt gefinancierd), zodat beleggers nooit meer dan hun inleg kunnen kwijtraken. De turbo’s worden gewoon op Euronext verhandeld, wat de kans biedt om al met een paar euro een shortpositie in bijvoorbeeld palladium in te nemen. Dit edelmetaal wordt normaal verhandeld in eenheden van 100 troy ounce (één troy ounce is 31,1 gram). Bij de huidige koers van 213 dollar zou een transactie dus minimaal 20.000 dollar kosten. abn Amro heeft echter turboseries uitgegeven met een tiende van een ounce als onderliggende waarde, zodat er al voor enkele euro’s gespeculeerd kan worden op prijsfluctuaties van het edelmetaal. En wat is nu mooier dan een beetje pochen met uw shortpositie op de palladiummarkt? Het is in ieder geval geen schande om een selectie turbo’s in portefeuille te hebben. In de prospectus van de producten wordt al aangekondigd dat “turbo’s met name geschikt zijn voor ervaren beleggers”.

Warrant: dead or alive

Plotseling een Engelse term laten vallen in een discussie over de beurs is ook een goede manier om gesprekspartners bij de les te houden. Alleen daarom is het al de moeite waard om een pakket warrants in portefeuille te hebben. Een warrant lijkt nog het meest op een calloptie. Het derivaat geeft recht om tot een vooraf vastgesteld tijdstip tegen een vooraf vastgestelde koers een aandeel of een index te kopen. De Commerzbank heeft bijvoorbeeld een warrantserie uitgegeven waarin vier warrants recht geven om tot 15 juni 2006 een aandeel kpn te kopen tegen een koers van 7,50 euro. Dit is alleen wat voor beleggers die nog veel van het telecomconcern verwachten. De warrant noteert namelijk 0,17 euro en omdat er vier warrants nodig zijn om één aandeel te kopen, wordt er in feite 8,18 euro (7,50 euro plus vier maal 0,17) betaald. Op Euronext kost een aandeel nu 7,56 euro zodat de koper van de warrants een dief lijkt van zijn eigen portemonnee. Of portefeuille. Dat verandert als de koers van kpn tussen nu en 15 juni 2006 stijgt tot bijvoorbeeld

En wat is nu mooier dan een beetje pochen met uw shortpositie op de palladiummarkt? 8,50 euro. De eigenaar van de aandelen heeft dan een winst van ruim 12% te pakken. En blijft daarmee ruim achter bij de warranthouder die dan op een winst staat van ruim 47%. Het verschil van één euro tussen de uitoefenprijs van 7,50 euro en de mogelijke koers van 8,50 euro moet over vier warrants verdeeld worden, zodat de koers op 25 eurocent uitkomt. En dan is de huidige koers van 0,17 euro een koopje. Als kpn echter terugvalt tot onder 7,50 euro staat de warranthouder weer met lege handen. Maar hij heeft ondertussen wel een mooi klinkend onderdeel van de beleggingsportefeuille.

Omgekeerde obligaties

Het is geen toeval dat obligaties een saai karakter hebben in beleggersland. Want vergeleken met bijvoorbeeld aandelen is

een rendement van circa 4% per jaar en de zekerheid dat de inleg aan het eind van de looptijd weer wordt uitgekeerd toch ronduit stoffig. Gelukkig zijn er ook obligaties waarbij dat laatste helemaal niet zo zeker is. Bij converteerbare obligaties kan de houder bijvoorbeeld kiezen of hij zijn uitkering in contanten of in een vooraf vastgesteld aantal aandelen wil ontvangen. Als de koers van het aandeel stijgt, kan de einduitkering dus een stuk hoger zijn dan de oorspronkelijke investering. Het hele idee van beleggen voor gevorderden is om net weer iets verder te gaan en reverse convertibles zijn dan de logische stap. Zoals de naam al doet vermoeden is een reverse convertible, ook wel reverse exchangeable genoemd, in zeker opzicht het omgekeerde van een converteerbare

38

DOSSI ER obligatie. Maar eerst de overeenkomsten; de obligatiehouder ontvangt elk jaar een vaste couponrente en aan het eind van de looptijd wordt de hoofdsom uitgekeerd in geld of in het aantal aandelen dat bij uitgifte van de lening is vastgesteld. Een in het oog springend verschil is dat converteerbare obligaties bijna altijd door bedrijven zelf worden uitgegeven, terwijl reverse convertibles op de markt worden gebracht door banken of andere financiële instellingen. De onvermijdelijke adder onder het al even onvermijdelijke gras is dat de beslissing om de hoofdsom in contanten of in aandelen uit te keren bij de uitgevende instelling ligt in plaats van de obligatiehouder. Dit lijkt een detail, maar het kan wel betekenen dat de obligatiehouder aan het eind van de rit een pakket aandelen in de maag gesplitst krijgt dat veel minder waard is dan de oorspronkelijke inleg. De Commerzbank heeft eerder dit jaar een reverse exchangeable uitgegeven met ing als onderliggende waarde. De uitgevende partij heeft het recht om aan het eind van de looptijd de nominale waarde van 2000 euro in contanten uit te betalen of in de vorm van 89,57 aandelen ing. Voor de houders van deze obligatie is het dus zaak om het koersniveau van dit beursfonds goed in het oog te houden. In het extreme geval dat de koers bijvoorbeeld daalt van de huidige 23,81 naar bijvoorbeeld 10 euro, zal de Commerzbank ongetwijfeld in aandelen aflossen. De obligatiehouder ontvangt dan slechts een aandelenpakket ter waarde van 895,70 euro (89,57 aandelen à 10 euro). De kans dat ing zo hard onderuit gaat is natuurlijk niet erg groot en wie erop vertrouwt dat de koers boven het kritieke punt van 22,33 euro blijft, strijkt tot het eind van de looptijd in mei 2007 wel mooi een jaarlijkse couponrente van 8,75% op. En minstens zo belangrijk is dat in deze tijd de blits gemaakt kan worden met een beleggingsportefeuille waarin mooi wel een 8,75% reverse exchangeable bond op ing Groep zit.

Certificaat van vermogen

Aan het eind van elke opleiding, cursus of soms al van een simpele presentatie krijgen de deelnemers een certificaat uitgereikt. Maar tegenwoordig is het niet eens nodig om een paar dagen in een mooi hotel op

de hei te gaan zitten om een certificaat aan de collectie toe te voegen, want abn Amro geeft ook beleggingscertificaten uit. Deze derivaten volgen de koersontwikkeling van de onderliggende waarde één-op-één en hebben over het algemeen geen afloopdatum. Dit maakt ze ongeschikt om Nederlandse aandelen te volgen – het is immers veel makkelijker om de stukken gewoon aan Euronext te kopen – maar ideaal om de wat meer exotische markten of grondstoffen in portefeuille te krijgen. Wat te denken van het Brazilië- of Turkije-certificaat. Maar het certificaat op de Kospi 200 spreekt nog het meest tot de verbeelding. Deze Zuid-Koreaanse index omvat 93% van de marktkapitalisatie van alle beursgenoteerde bedrijven in het land, waaronder bekende namen zoals Samsung, Hyundai, lg Electronics en natuurlijk lg.Philips lcd. De index bestaat al sinds 1990 en had indertijd een beginstand van 100. Inmiddels staat de Kospi 200 op 150 en de stijging

positie in heeft dankzij een certificaat in een van de meest snelstijgende indices in het Verre Oosten.

Buiten de beurs om

Het mooiste is natuurlijk als u kan pronken met een belang in een onderneming die niet eens een beursnotering heeft. Er zijn voldoende partijen die een portefeuille hebben opgebouwd van bedrijven die nog niet rijp zijn voor de beurs of die daar juist net van afgehaald zijn omdat beleggers er onvoldoende de waarde van zouden inzien. Met een mooie term heet dat private equity en de laatste jaren heeft dat een enorme vlucht genomen. Dat is vooral te danken aan de lage rente, zodat de grote spelers binnen de branche makkelijk aan geld kunnen komen voor de aankoop van (een belang) in kansrijke bedrijven. De grote spelers op de markt voor private equity zijn grote financiële instellingen en hedge funds, maar er is ook ruimte voor

Alleen daarom is het al de moeite waard om een pakket warrants in portefeuille te hebben van vijftig punten doet vermoeden dat er in vijftien jaar tijd nauwelijks iets is gebeurd. In de praktijk kwam echter alleen vorig jaar een koersbeweging van minder dan 10% in de boeken en stijgingen of dalingen van meer dan 30% per jaar waren in deze periode geen uitzondering. De financiële problemen waar verschillende ondernemingen in Zuid-Korea mee kampten zijn de laatste jaren grotendeels opgelost en veel bedrijven profiteren nu van de snelle groei van economieën in ZuidoostAzië. Hierdoor is de index sinds eind 2004 al met bijna 50% gestegen, alhoewel een deel van deze winst verloren gaat in de vertaling naar de sterke euro. Maar voor tijdens de borrel is het natuurlijk vooral van belang dat Kospi 200 goed in het gehoor ligt en dat u daar een mooie

particuliere beleggers. Tot voor kort was het gebruikelijk dat de grote banken een aparte private equity-tak hadden, maar veel partijen hebben deze divisie afgestoten of ondergebracht bij een gespecialiseerd concern. In Nederland kan de particulier onder meer terecht bij Gilde en mpc Capital. Om de inkomsten hoeft u het niet te laten, want volgens de European Private & Venture Capital Association hebben Europese investeerders in private equity over de afgelopen 25 jaar een gemiddeld rendement geboekt van 9,1%. De instapdrempel kan weer wel een probleem vormen. Wie bijvoorbeeld via Gilde in private equity wil participeren, moet minimaal 1 miljoen euro meebrengen. Het is tenslotte niet voor niets beleggen voor gevorderden…

39

DO S SI E R

W

at is er mooier dan bij de kruidenier om de hoek de hele rij bij de kassa over te slaan om meteen te kunnen afrekenen? Dat is namelijk precies wat de grote financiële instellingen vaak gedaan krijgen bij de toewijzing van aandelen bij beursintroducties. Er is een manier om werkelijk iedereen voor te blijven: geld schieten aan een onderneming met een kansrijk product of technologie die net van start is gegaan. Met een mooie term heet dit venture capital. Dit roept een romantisch beeld op van een paar enthousiastelingen die in een achteraf schuurtje aan het sleutelen zijn en die net even wat geld tekort komen om door te groeien tot een volwassen bedrijf. Maar het is ook het verhaal achter de financiers die tientallen projecten tegelijk uitbroeden, wat soms successen oplevert zoals bij Google. Een investering in Google van enkele miljoenen werd na de beursgang tientallen miljarden waard. En er zijn legio bedrijven die niet eens aan een beursgang toekomen. Skype, een grote speler op de markt voor telefonie via het internet (wat met een mooie afkorting ook wel als VoIP wordt aangeduid), werd eerder dit jaar voor 2,6 miljard dollar in contanten en aandelen aan eBay verkocht. Als bepaalde doelstellingen gehaald worden, kan daar over enkele jaren nog eens 1,5 miljard dollar bijkomen. En dat is geen slecht rendement

Veel geld verdienen met investeren in kansrijke, startende ondernemingen is – ondanks de succesverhalen – niet zo makkelijk als het lijkt. De wondere wereld van venture capital. door Michiel Pekelharing

voor venture capitalists zoals Draper Fisher Jurvetson die in 2004 nog 18,8 miljoen dollar hadden geïnvesteerd.

Zazzle

Het volgende sprookje lijkt zich alweer af te tekenen in de vorm van Zazzle. Bij deze site kan iedereen zijn eigen t-shirt, postzegel of poster ontwerpen. Het bedrijf, waarvan de naam overigens niet toevallig net zo lekker in het gehoor ligt als ‘Google’, heeft onlangs 16 miljoen dollar opgehaald bij dezelfde partijen die Google op gang hebben geholpen. Verder blijft het moeilijk om uit te tekenen wat er precies gebeurt in de wondere wereld van venture capital. De Universiteit van Californië participeerde bijvoorbeeld al 22 jaar in de projecten van Sequoia Capital toen deze partij op 27 augustus de samenwerking plotseling verbrak. De universiteit was als openbare instelling namelijk verplicht om de rendementen van de verschillende beleggingen te publiceren en in deze openheid had Sequoia weinig trek. Europese investeerders in venture capital zijn iets minder gesloten dan hun Amerikaanse evenknieën, en er zijn meer verschillen. In vergelijking met de miljarden die er dagelijks op de aandelenmarkten rondgaan is de omvang van venture capital bijna verwaarloosbaar. De totale omvang van deze investeringen in Europa kwam in het eerste kwartaal op 880,3 miljoen euro, volgens

onderzoek van brancheorganisatie VentureOne en Ernst & Young. Dat was een toename van 19%, maar er werden minder dan tweehonderd transacties gedaan wat een daling is van 27%. Bijna de helft van de investeringen kwam terecht in de technologiesector.

Nederventure

In Nederland heeft bijvoorbeeld Mapper in de aanloop naar een eventuele beursgang al geld opgehaald bij verschillende partijen. De samenstelling van deze investeerders illustreert dat het niet eenvoudig is voor een particuliere belegger om in een heel vroeg stadium in kansrijke bedrijven te stappen. Naast instellingen zoals de Technische Universiteit van Delft en buitenlandse partijen zoals Residex Venture Capital Network, kt Venture Group en het Belgische Almanij zitten er slechts drie private investors in Mapper. Meedoen via een groter fonds kan een oplossing zijn. Maar wie een kans wil maken om te participeren in de beleggingen van bekende spelers zoals Sequoia Capital of Kleiner Perkins Caufield & Byers (beide onder meer bekend van Google) heeft behalve een paar goedgevulde koffers met geld ook heel goede contacten in Silicon Valley nodig. Een Nederlandse partij zoals nethave, onderdeel van Greenfield Capital, kan een alternatief zijn voor vermogende particulieren.

Broeden op Google 42

Voor Nederlandse beleggers is het overigens geen ramp dat het zo moeilijk is om een voet tussen de deur te krijgen op het vlak van venture capital. Tegenover elke Cisco staan soms wel tien bedrijven die het niet lukt om de stap naar de beurs te maken. De winst op individuele transacties kan dus in de duizenden procenten lopen, maar dat is bepaald niet typerend voor het gebruikelijke rendement voor deze beleggingscategorie. Uit cijfers van de European Private Equity & Venture Capital Association (evca) blijkt dat op de lange termijn een zogenaamde internal rate of return van gemiddeld 6% wordt gehaald. Maar de laatste jaren zijn karig, want vorig jaar kwam dat percentage op 1,3 uit en in 2003 was dat zelfs een min van 8,1. Daar komt bij dat het steeds langer duurt voordat de investering ten gelde gemaakt kan worden. Momenteel wordt een bedrijf na gemiddeld 5,3 jaar naar de beurs gebracht of op een andere wijze verkocht. Dat is bijna twee keer zo lang als in 2002. Instellingen als de evca worden hierdoor niet weerhouden om nieuwe proefballonetjes op te laten om de markt voor venture capital groter en toegankelijker te maken. De organisatie beargumenteerde onlangs dat een panEuropese aandelenbeurs voor startende ondernemingen een prima manier kan zijn om de economische groei te stimuleren en de kansen voor starters te vergroten. Maar voorlopig zal het voor weinig beleggers weggelegd zijn om al in een heel vroeg stadium te investeren in de nieuwe Google of Microsoft. Of u moet het geluk hebben dat de buurjongens in de garage of op de zolderkamer aan een wel heel baanbrekende technologie aan het werken zijn en net even die duizend euro tekort komen om het briljante van hun vinding aan te tonen.

43

DO S SI E R Beleggen in hedge funds is populair. Naast vermogende beleggers kunnen door de opkomst van funds of hedge funds nu ook de minder vermogende particulieren hedgen. Een gesprek met specialist Harry Kat.

Kat in het wild H

edge funds hebben zich de laatste jaren met grof geweld een toegang gebaand tot de beleggingsportefeuille van steeds meer particuliere beleggers. De meer vermogende beleggers kunnen dat al langer rechtstreeks, maar ook de kleinere visjes voor wie de instapdrempel (vaak 50.000 euro tot meer dan 1 miljoen euro minimuminleg) te hoog is, hebben door de opkomst van funds of hedge funds sinds enkele jaren toegang tot de wondere wereld van de hedgers, waar het risico laag is en het rendement hoog. Risico en rendement zijn volgens alle boekjes voor beginnende beleggers onlosmakelijk met elkaar verbonden, maar die boekjes en cursussen zijn in het pre-hedge fund tijdperk geschreven. Anno 2005 kunnen beleggers via dit beleggingsvehikel in alle markten rendement maken. Weg met de beleggingsfondsen, waarbij het lot onlosmakelijk verbonden is met de opwaartse én neerwaartse bewegingen van de aandelenbeurzen. Tot zover het sprookje uit hedge fund-land, dat u in min of meer gelijke bewoordingen uit de mond van elke hedge fund-verkoper zult horen. Het probleem is dat er in beleggingsland maar bitter weinig kennis is over

44

hoe hedge funds nu écht werken. Financieel journalisten en beleggers die aankloppen bij kenners stuiten op één klein probleempje: de mensen met kennis van zaken zitten ín de business en hun verhaal is zo gekleurd als dat van de Durex pr-afdeling over de veiligheid van condooms. Tenzij u per ongeluk een kenner tegen het lijf loopt die in de materie gedoken is en de hedge fund-industrie desondanks van buitenaf beoordeelt. Harry M. Kat is zo iemand. Kat is Professor of Risk Management en directeur van het Alternative Investment Research Centre, aan de Sir John Cass Business School in Londen en een autoriteit op het gebied van hedge funds. Speciaal voor iex magazine doet hij zijn verhaal uit de doeken – aanvragen voor televisie-interviews op cnn en Bloomberg wijst hij stelselmatig van de hand. “Daar krijg je alleen maar stomme vragen. Moet je als belegger hedge funds kopen? Weet ik veel. Dat is net zoiets als: moet je een auto kopen? Dat hangt ervan af, wil je een Rolls Royce of een Ford Fiesta en heb je een bijstandsuitkering of 100 miljoen euro op de bank. De hedge fund-industrie is ingewikkelder dan een ja- of nee-stelling.” Tijd is kort en voor stomme vragen heeft Kat geen tijd. Wie vragen heeft over hedge funds moet begrij-

“Particuliere beleggers verloren de helft van hun geld in de internetbubbel en van wat ze over hadden staken ze de ene helft in Legio Lease en de andere helft in hedge funds” pen wat hedge funds zijn en doorgronden dat het aanbod bijzonder divers is.

Forse flaters

“Er is een wereld van verschil tussen stabiele groeistrategieën als fixed income arbitrage, merger arbitrage en distressed securities enerzijds en global macro, managed futures en equity long/short anderzijds.” De tweede groep heeft duidelijk de voorkeur van Kat. Die zijn namelijk min of meer ongecorreleerd aan de aandelen- en obligatiemarkt en bieden een grotere kans op grote meevallers terwijl de kans op forse flaters klein is. In de eerste groep – de arbitragestrategieën – is de kans op zeperds veel groter, bovendien nemen de kansen daar af, naarmate het aantal spelers is toegenomen. De spreads

worden daardoor kleiner. Omdat hedge funds vaak een aanzienlijke minimuminvestering verlangen is voor particuliere beleggers en kleine instituten beleggen in een fund of hedge funds, waarbij het paraplufonds een selectie maakt van allerlei strategieën, de enige manier om in hedge funds te beleggen. Een inferieure optie, meent Kat. “De beheerders daarvan ontberen vaak de echte kennis. Zij slaan van alles wat in en leunen tevreden achterover met een goed gediversificeerde portefeuille. Tien soorten in een mandje en klaar is Kees.” Maar echte goede rendementen hebben de funds of hedge funds van Kees nog niet laten zien in de afgelopen drie jaar. Toch doet het verhaal van de hoge

rendementen van hedge funds nog steeds de ronde en dat trekt nog altijd drommen beleggers aan. Kat: “De rente is de laatste tien tot vijftien jaar fors gedaald. Begin jaren negentig was de rente hoog, nu staat hij op 2%. Wat hedge funds doen is rendement halen via een extra risicopremie van 4% bovenop de rente. Dan kom je nu uit op een reeël te verwachten rendement van slechts 6%. En zelfs dat halen ze nauwelijks. Er is 1 triljoen dollar op zoek naar opportunities in een relatief kleine markt. Jaren geleden boekten de hedge funds 12% bij een rente van 8% en was iedereen dolblij. Nu halen ze 6% bij een rente van 2% en is iedereen ontevreden, terwijl het verschil met de rente nog altijd 4% is. Dan begrijp je gewoon

niet hoe het werkt.” Hedge funds presenteren zich nog altijd als een klein wonder in een doosje, zolang ze beweren 12 of 15% rendement per jaar te kunnen maken bij een lage volatiliteit. Wie dat doosje echter nader beschouwt, treft geen wonder aan maar een black box waarin een paar draadjes aan elkaar zijn geknutseld. Daardoor lijkt het rendement hoger dan het in werkelijkheid is, en de volatiliteit lijkt daardoor lager dan het in het echt is. “Die getallen zijn namelijk vertekend”, zegt Kat, terwijl hij met een tevreden glimlach onderuit zakt, “Hedge funds doen gewoon wat iedereen in het vermogenswereldje doet: ze zoeken naar de meest lucratieve risicopremie en dat is

45

DO S SI E R “BEN JE INEENS WEER BLIJ MET JE SPAARREKENING...” (HARRY KAT) HFRX Index

het liquiditeitsrisico. Kortom, ze spelen market makertje.” Het hedge fund koopt verschrikkelijk illiquide rommel van een pensioenfonds dat er tegen elke prijs vanaf wil. Het hedge fund betaalt 97 voor iets wat eigenlijk 100 waard is en gaat er vervolgens op zitten. Die tijd hebben ze omdat ze vaak met een lock up-periode van drie tot zes maanden werken. In de tussentijd zoekt het hedge fund naar een grotere gek die er 103 voor wil betalen. Zo krijgen ze 6% voor het nemen van een liquiditeitsrisico. Het pure spel van een market maker.

Wonder in een doosje

Hegde funds móéten elke maand resultaten publiceren en dat is geen gemakkelijke bevalling. “Een bijna onmogelijke opgave”, stelt Kat. “Hoe plak je een prijs op illiquide obligaties of derivaten die misschien één keer per week verhandeld worden? Dus gaan de rekenmeesters uit van conservatieve schattingen, waarbij gekeken wordt naar de laatste prijs en via een model wordt er een prijs aan vastgeplakt. Het probleem dat ontstaat, is dat de waarde van de portefeuille dus wordt overschat of juist onderschat. Is er rendement, dan wordt slechts een deel daarvan in het maandverslag meegenomen, de rest wordt naar de volgende maand getransporteerd. Bij negatief rendement idem dito. Daardoor ontstaat auto-correlatie tussen de maanden. Was oktober goed, dan is er een grotere kans dat november ook goed wordt, omdat een deel van oktober meegenomen wordt naar november.” Is daar iets mis mee? Ja, want de rendementen worden daardoor afgevlakt. Een simpel rekenvoorbeeldje: het rendement van een hedge fund in oktober was in werkelijkheid 10%, maar de beheerder gaat uit van 8% en er wordt achteraf 2% doorgeschoven naar de volgende maand. Op die momenten zijn de uitslagen minder groot en wordt de volatiliteit kunstmatig laag gehouden.

Daardoor lijkt het risicoprofiel van hedge funds kleiner dan zij in werkelijkheid is. En daarmee is de helft van het wonder in het doosje al veel minder groot dan zij lijkt. Bij convertible arbitrage ligt de werkelijke volatiliteit volgens onderzoeken van Kat 30% hoger dan wordt opgegeven.

Kat is de naam

Harry M. Kat is expert op het gebied van derivaten en hedge funds. Op het moment is hij professor risk management en directeur van het Alternative Investment Research Centre aan de Sir John Cass Business School van de City University in London. Voor hij terugkeerde in de academische wereld was Kat hoofd Equity Derivatives Europe van de Bank of America in London, hoofd Derivatives Structuring and Marketing bij First Chicago in Tokyo en hoofd Derivatives Research bij MeesPierson in Amsterdam. Voor die tijd studeerde hij economie en econometrie aan het Tinbergen Instituut van de Universiteit van Amsterdam. Hij is lid van de redactieraad van Journal of Derivatives, Jounal of Alternative Investment en Journal of Wealth Management. Hij was (mede-)auteur van diverse artikelen in bekende internationale financiële tijdschriften zoals het Journal of Financial and Quantitative Analysis en Journal of Portfolio Management. Zijn meest recente boek Structured Equity Derivatives is gepubliceerd in juli 2001.

Ook de andere helft van het wonder in het doosje is discutabel. Kat: “Bij het gemiddeld rendement van de hedge fund- industrie wordt vaak alleen gekeken naar fondsen die nu nog bestaan. Alle hedge funds die gefaald hebben en uit de lucht zijn vanwege slechte rendementen, vallen dus buiten de rekenmodules. Daardoor valt het gemiddeld rendement minimaal 3% per jaar hoger uit dan de werkelijke score. Bovendien komt een fonds gemiddeld pas in de database als het meer dan 32 maanden bestaat. Maar het neemt dan wel de historie van de beginperiode mee. Zijn de eerste 32 maanden echter slecht, dan haalt het fonds de database niet eens. Ook dat scheelt weer circa 2% per jaar.” In totaal wordt het rendement van de industrie daarmee met 4 tot 5% overschat. Van het hoog-rendement-bijlage-volatiliteit-mirakel blijft na de uiteenzetting van Kat weinig meer over. “Hedge funds presenteren zich als een Rolls Royce voor de prijs van een Ford Fiesta, maar ze zijn gewoon een goede Mercedes 320 tegen een marktconforme prijs. Het is een asset class met een relatief lage correlatie met de aandelenmarkt (maar wel een correlatie, in tegenstelling tot wat te pas en te onpas beweerd wordt) en een redelijke risico-rendementverhouding. Zomaar een bosje hedge funds plukken en in een fund of hedge funds stoppen is echt niet interessant.” Daar komt nog bij dat bepaalde strategieën niet meer werken. Vooral de real valuestrategieën zijn kwetsbaar. De spread traders krijgen het steeds zwaarder en dat is niet verwonderlijk. Kat doceert: “Arbitrage

“Hedge funds presenteren zich als een Rolls Royce voor de prijs van een Ford Fiesta, maar ze zijn gewoon een goede Mercedes 320 tegen een marktconforme prijs”

Sept. ‘05

YTD

Std Dev ( jaar)

Sharpe ( jaar)**

Global Hedge Fund

1,11%

1,42%

3,59%

1,11

Absolute Return

1,22%

0,08%

2,83%

1,03

Equal Weighted Strategies Market Directional

Convertible Arbitrage

Distressed Securities Equity Hedge

Equity Market Neutral

Event Driven Macro

Merger Arbitrage

Relative Value Arbitrage

0,71% 1,12%

0,39% 2,09%

1,31%

-6,12%

1,22%

2,46%

0,37%

0,95%

-0,70%

-1,34%

3,55%

2,85%

0,13%

-0,08% 0,21%

2,15% 4,27%

-0,51%

2,88% 6,63% 4,93% 4,21% 4,90%

0,97 1,47

-0,66 1,86 0,97

2,56%

-1,29

6,11%

0,63

4,38% 2,61% 2,38%

1,84 1

0,63

Overzicht rendementen hedge fund strategieën over de eerste drie kwartalen. Bron: HRFX ** Sharpe index = een maatstaf van het rendement gewogen naar risico. Een getal boven 1 wordt als goed beschouwd.

speler A handelt in 63-57 spreads en pakt zo keurig 6%. Als zijn hedge fund 2 miljard dollar groot is, wil hij een hard close invoeren (geen nieuwe kapitaalinstroom meer) omdat hij vreest dat hij anders zijn eigen markt verziekt. Zijn collega B is het er niet mee eens, stapt op en begint één deur verder zijn eigen toko. A werkt met een spread van 63-57. Om deals te kunnen sluiten, neemt B genoegen met spreads van 62-58 en pakt 4% liquiditeitspremie. A ziet zijn handel verdampen en slaat terug door genoegen te nemen met 61-59 spreads. Die ontwikkeling zie je volop gebeuren en is goed voor de markt die alleen maar efficiënter wordt, maar slecht voor hedge funds. Rendement en kansen drogen op.”

Een lief, klein tijdbommetje

Andere strategieën als global macro hebben daar overigens geen last van. Die zijn voornamelijk actief op de rente en valutamarkt en die zijn oneindig groot. “Je krabt als hedge fund-manager achter je oor en gaat short of long yen voor 1 miljard euro en de markt geeft geen krimp. Maar hedge funds hedgen het risico op minder terreinen dan voorheen. Normaal wordt het risico op rente én credits én aandelen gehedged. Nu zie je dat ze het kredietrisico even niet hedgen omdat dat alleen maar geld kost. Wat betekent dat? Dat de hedge funds feller reageren op credit spreads en de volatiliteit toeneemt.” Omdat die markt zich zo ontwikkelt – en het risico veranderd is (lees: groter geworden is) zijn rendementen uit het verleden zeker in deze business geen be-

trouwbare graadmeter. “Ze lopen nu meer kredietrisico en kredietrisico is nu juist wat je als belegger niet wilt lopen. Spreads schieten namelijk wel omhoog maar nooit omlaag. Het enige wat je in huis haalt is een lief, klein tijdbommetje. En daarvoor betaal je 1% kosten plus 20% performance fee bij een fund of hedge fund en nog wat meer bij een gewoon hedge fund. Dan houd je grofweg 60% over van de risicopremie van 4%. Dan noem ik je geen spekkoper.” Het probleem is om tussen het aanbod van zesduizend tot zevenduizend hedge funds de goede te vinden – zowel voor de particulier als de beheerder van fund of hedge funds. Want goede hedge funds zijn er wel degelijk. Go Capital bijvoorbeeld. “Frans van Schaik doet gewoon wat hij moet doen: informatie verzamelen, informatie interpreteren, dag en nacht huiswerk maken. Maar dat is een uitzondering. Ze dragen allemaal dezelfde krijtstrepen en lakschoenen en hebben allemaal hetzelfde praatje. Voor een goede portefeuille moet je tien tot vijftien goeie fondsen vinden. Daar slagen de beheerders van fund of hedge funds vaak al niet in. Is er een groot debacle, dan zitten ze er allemaal in.” Het roemruchte Spaanse Vega is daarvan een voorbeeld. Terug te vinden in elke fund of hedge funds, maar de magie is er af en de modellen die de trades genereren, lijken niet meer te werken. “Bij de grote zakenbanken krijgen de traders die overal een zooitje van maken uiteindelijk de fund of hedge funds onder beheer. Die mensen zijn niet direct klonen van Einstein. Het zijn

ook vaak knapen die net van school komen, een strak pak aangemeten krijgen en een setje visitekaartjes en die dan om de tafel moeten gaan zitten met mannen die twintig, dertig jaar ervaring hebben. Daar ga je! Die fondsen schermen met het feit dat ze twintig analisten rond hebben lopen. Nou en? Het enige wat dat betekent is dat ze hoge kosten hebben. Twintig jaar geleden, toen ik van school kwam, wist ik van niks en de opleidingen zijn echt niet verbeterd. De transparantie in de markt is niet verbeterd. Die knullen komen met een lange lijst met domme vragen bij gehaaide professionals. Wat kun je daarvan verwachten?”

Dikke bubbel

“Niemand zit in hedge funds omdat ze dat altijd al wilden. Het is puur bij gebrek aan beter. Nu smult iedereen van ‘absoluut rendement’, maar straks draait de markt en keert dat zich tegen de hedge funds. Beloven ze dan ook nog 10% absoluut rendement als de aandelenmarkten 20% maken? De equity long/short fondsen gaan dan met de maand meer op gewone beleggingsfondsen lijken om ook 20% te maken. En dat geldt ook voor andere strategieën. Dat zag je ook in 1998, 1999. Toen maakten alle strategieën hetzelfde rendement als de aandelenindices.” Zo ver zijn we nu nog niet, nu is de situatie nog ideaal voor hedge funds. Of zoals Kat het verwoordt: “Vanaf nu kan het alleen maar slechter. De bom ligt al onder tafel.” Hebzucht maakt stom en dat is nooit anders geweest. “Particuliere beleggers tuimelen van de ene bubbel in de andere. Ze hebben net de helft van hun spaarcenten verloren in de internetbubbel en van wat ze nog over hadden, staken ze de helft in Legio Lease en de andere helft in hedge funds. Het komt niet in ze op om gewóón te beleggen. Nu is alles nog OK. Aandelen zijn prut, de rente is laag, beleggers zijn aangeslagen. Alle partijen rammelen aan de poorten: ‘hedge fundje kopen?’. Dat komt allemaal samen tot één dikke bubbel op een wankel fundament. Als de rente stijgt en aandelen weer gaan stijgen, of als hedge fund rendementen blijven tegenvallen, dan loopt iedereen hard weg. Wie maalt er dan nog om absoluut rendement?”

47

DO S SI E R

Hedge fund bouwpakket b

a

c

d

f

Merger-arbitrage is een relatief eenvoudig te begrijpen hedge fundstrategie. Het enige wat u nodig hebt, is een fusie of overname tussen twee beursgenoteerde partijen. De afgelopen maanden hebben duidelijk gemaakt dat hedge funds dan steeds sneller ter plekke zijn. Mooie voorbeelden zijn de rel rond het bod van Deutsche Börse op lse dat getorpedeerd werd door het Londense hedge fund tci. Het hedge fund, dat grootaandeelhouder is, vond dat Deutsche Börse het beschikbare geld beter kon gebruiken voor een dividend in plaats van een te dure overname met te weinig synergievoordelen. Iets dichter bij huis vinden we het hedge fund Centaurus dat zich hard maakte voor een hogere overnameprijs van Versatel. Centaurus probeerde bieder Tele2 meer te laten betalen door andere aandeelhouders ervan te overtuigen niet op het bod in te gaan. Wat vindt hier plaats? Hedge funds hebben regelmatig posities in bedrijven die in de markt als overnameprooien worden gezien (of stappen bij de eerste concrete geruchten in). De verklaring is simpel: een overname vindt in de regel plaats tegen een premie op de beurskoers. Zodra dat duidelijk is, loopt de beurskoers van de overnameprooi doorgaans snel op tot de hoogte van het bod. Dat is snel verdiend. De kopende partij wordt op de beursvloer juist gestraft voor de premie die zij betaalt en ziet de koers daarom dalen. Reden voor de hedge funds om niet alleen een longpositie op te bouwen in de prooi, maar ook een shortpositie in de jager. Twee vliegen in één klap. Wie de beschikking heeft over Bloomberg ziet waar de kansen liggen. Een paar voorbeelden (dd. 25-10-2005):

Kent u die film Trading Places, waarin Eddy Murphy en Dan Aykroyd samen de wereldmarkt voor bevroren sinaasappelsap uit het lood trekken? Dat is – een tikje geromantiseerd, dat wel – de wereld van de managed futurehandel. Managed futures hebben lang een wat bezoedelde naam gehad toen allerlei obscure partijen brave Nederlandse particulieren de bijzonder riskante goederentermijnmarkt inlokten, met meestal tranentrekkende gevolgen. Maar sinds de goederenmarkt onder invloed van het Chinese mirakel weer flink aantrekt raken ook de managed futures weer en vogue. Futures zijn er op vele instrumenten; niet alleen op goederen, maar ook op de rente, valuta en beursindices. Door hun forse leverage en een éénop-één prijsrelatie met de onderliggende waarde zijn ze vooral voer voor speculanten die op intraday-basis een specifieke markt willen bespelen. Daghandelaren handelen vaak slechts in futures op één bepaald instrument, bijvoorbeeld de dax of de Eurostoxx 50-index. Wie het aandurft kan zich met futures ook als een kleine George Soros in de markt storten en bepaalde macro-scenario’s nabootsen. Neem de volgende strategie uit de koker van iex-coryfee Frank van Dongen: “De olieprijzen zijn gestegen en daardoor stijgt de rente op de kapitaalmarkt. Obligatieprijzen dalen bij stijgende rente. Dat verlies in de obligatieportefuille kan worden opgevangen door een positie in oliefutures.” Bij dat soort constructies is het wel cruciaal om precies te begrijpen hoe de onderliggende markten werken en hoe de correlatie tussen de verschillende instrumenten is. Door hun leverage hebben futures korte lontjes; wees geen rund die met futures stunt.

OVERNAMEPROOI

ims Health Siebel Reebok

BIEDER

vnu Oracle Adidas

BOD

KOERS

30,11 10,66 59,00

24,23 10,29 57,42

VERSCHIL IN $

5,88 0,37 1,58

VERSCHIL IN %

24,30% 3,60% 2,80%

De overnames van Siebel en Reebok zitten al langer in het vat, dus zijn de spreads ingelopen. Die bij vnu is juist heel groot, maar dat wordt veroorzaakt door de enorme kritiek op de overname die daardoor op losse schroeven kan komen te staan.

e

De long/short-strategie is zo’n beetje de oervorm van het hedge fund-beleggen. Door één aandeel te kopen en een ander tegelijkertijd te verkopen, loop je minder marktrisico. Bij een algehele crash verlies je op de ene, maar win je weer op de andere positie. Je speelt dus voornamelijk in op het verschil in performance tussen de twee. Tot voor kort was dit voor individuele beleggers geen eenvoudige strategie om zelf uit te voeren. Short gaan in aandelen is duur en kan eigenlijk alleen bij grote volumes. In opties kan het wel, door calls of puts te kopen en te schrijven, maar ook daar zijn de transactiekosten hoog en de koersen van opties hebben ook de vervelende neiging om niet keurig in de pas te lopen met die van de onderliggende aandelen. Sinds kort zijn er echter steeds meer nieuwe instrumenten in opkomst waarmee pair trades veel eenvoudiger zijn op te zetten. abn Amro lanceerde vorig jaar de turbo’s, waarmee je net zo makkelijk long als short kunt gaan en de uit Engeland overgewaaide cfd’s zijn niets anders dan long- en shortinstrumenten in een scala aan aandelen, indices en andere effecten, voorzien van een flinke hefboom (zie leverage). David Fineberg is senior cfd Trader bij het Londense cfdcmc Markets en ziet dagelijks de populairste pair trades over zijn scherm rollen. “De farmacie wordt veel gespeeld op het moment. De laatste maand deed GlaxoSmithkline het bijna 5% beter dan de sectorindex, dus het was heel profijtelijk om long Glaxo en short in de ftse farmacie-index te gaan.” Ook in de bankensector zie je het steeds meer en ook daar wordt vaak één aandeel gespeeld tegenover de sectorindex. Als je denkt dat een fonds op het punt van uitbreken staat of een overnameprooi is, koop je het en verkoop je de index. Of wat ik ook zie gebeuren nu is dat Royal Bank of Scotland wordt gekocht en Lloyds verkocht. Kennelijk zien mensen daar iets.”

Managed futures

d

Pair trades

Merger-arbitrage

c

48

door redactie IEX

a

b

Ze liggen wel eens onder vuur, zie het interview met Harry Kat hiervoor, maar hedge funds blijven beleggingstechnisch de hogeschool van de haute finance. Meedoen kan meestal echter pas vanaf 50.000 euro tot meer dan een miljoen. Met de hulp van wat moderne belegginsginstrumenten kunt u ook zelf, zij het provisorisch, een eind komen. Of u de juiste strategie hebt weet u alleen, maar we helpen u graag aan de basistechnieken om uw eigen hedge fund te bouwen.

49

DO S SI E R a

a

Valutabets

d

Wie aan valutabets denkt, denkt aan George Soros, de man die bekend is geworden doordat hij in 1992 de Bank of England richting de rand van de afgrond dreef. Soros, beheerder van het Quantum Fund, zou ooit op één dag 1 miljard dollar hebben verdiend met een shortpositie in de Britse pond. Soros is een valutaspeculant bij uitstek die ook geregeld met de Russische roebel heeft gespeeld. Toch zijn situaties als met de pond in 1992 hoge uitzonderingen. De valutamarkt is zó groot dat hedge funds gemakkelijk een long- of shortpositie van een paar miljard kunnen innemen zonder dat het de markt aan het wankelen brengt. Dit in tegendeel tot de markt voor convertible arbitrage, die wel nadrukkelijk lijdt onder een overschot aan spelers. In de zomer profiteerden hedge funds wel duidelijk van de gedeeltelijke ontkoppeling van de Chinese vervolg op pagina 53

c

c

50

Wie het aandurft kan zich met futures ook als een kleine George Soros in de markt storten en bepaalde macro-scenario’s nabootsen

b

De meeste obligaties geven een couponrendement van slechts enkele procenten per jaar. Maar met een beetje fantasie en creativiteit kan dat flink opgeschroefd worden. Ruim een jaar geleden waarschuwde fondsbeheerder Pimco, de grootste belegger in obligaties ter wereld, opkomende economieën ervoor dat ze hun leningen beter moesten beschermen tegen manipulatie door hedge funds. De schuldpapieren van Mexico werden daarbij als voorbeeld genoemd. Doordat een grote speler binnen korte tijd zijn positie daarin liquideerde, steeg de risico-opslag voor het land in een klap met zeventien basispunten. De boosdoeners zijn overigens niet altijd hedge funds. In augustus 2004 verkocht de Europese handelsdesk van Citigroup binnen een minuut voor bijna 13 miljard euro aan Duitse staatsobligaties. Dit leidde tot grote koersdalingen, waar de bank binnen een uur zelf gebruik van maakte door een groot deel van de leningen weer terug te kopen. De transactie leverde Citigroup een winst op van ruim 15 miljoen euro. De Britse toezichthouder fsa was echter weinig gecharmeerd van deze handelswijze en legde Citigroup een boete op van meer dan 20 miljoen euro. De hedge fund doe-het-zelver laat zich door zoiets natuurlijk niet afschrikken en gaat op zoek naar een handige manier om deze truc te kopiëren. Een probleem daarbij is dat natuurlijk niet iedereen een obligatieportefeuille heeft van een slordige tien miljard, wat toch wel het minimum is om de markt een kant op te sturen. Dat is ook niet direct noodzakelijk voor het innemen van posities op de rentemarkt, want gelukkig zijn er volop opties op onder meer de Duitse Bund verhandelbaar. En wie zijn rentevisie echt kracht bij wil zetten, kan bijvoorbeeld de aanschaf van een calloptie met als onderliggende waarde een Duitse 10-jaarsobligatie combineren met een putoptie op de Amerikaanse T-Bond. Hiermee wordt ingespeeld op een renteverhoging in de Verenigde Staten en een stabiele of dalende rente in Europa. En het mooiste is dat deze tactiek in tegenstelling tot die van Citigroup niet strafbaar is.

b

d

Rentetrades

DOSSI ER a

Leverage

a

c

d

b

munt yuan. Het effect was echter tijdelijk omdat de munt de komende vijf jaar niet helemaal los wordt gelaten. De valutamarkt is circa 1,9 biljoen dollar groot – het is het grenzeloze speelveld van valutacowboys die met name euro, yen, en dollar tegen elkaar uitspelen. Maar, de beste beleggers weten het, uit de theorieboeken of uit pijnlijke ondervinding, dat niets zo moeilijk te voorspellen is als de richting van valuta. Zo zat ’s werelds bekendste belegger Warren Buffett dit jaar lang scheef in de dollar. Zijn bet tegen de dollar beliep naar verluidt 22 miljard dollar. Aan de andere kant hield Buffett longposities aan in euro, Zwitserse franc, Australische dollar en Britse pond. Volgende keer beter, Warren. Met turbo’s, in long- en shortsmaken verkrijgbaar, is spelen met valuta nog nooit zo makkelijk geweest als nu. En dat ook nog eens met een hefboom. Die kunt u ook heel hard op uw kokosnoot krijgen, natuurlijk.

b

d

vervolg van pagina 50

Een goed gevulde oorlogskas is bijna even belangrijk voor een hedge fund als een degelijke strategie. In het ideale scenario wordt veruit het grootste deel van het vermogen geleend tegen een paar procent rente per jaar, waarna de investeerders het laatste beetje bijleggen om vervolgens alle winst op te strijken. Long-Term Capital Management (ltcp) is hier een uitstekend voorbeeld van. Het fonds had een eigen vermogen van nog geen 5 miljard dollar, maar door de enorme hefboomwerking had het een impact van een slordige 100 miljard dollar op de financiële markten. Een prachtig concept, totdat de combinatie van de Azië-crisis, een roebelcrisis en een crisis in Argentinië er in 1998 binnen enkele weken toe leidden dat alle posities van ltcm verliesgevend werden. Maar de doorgewinterde hedge fund doe-het-zelver herinnert zich waarschijnlijk dat er dan altijd nog teruggevallen kan worden op de Amerikaanse overheid. Dus hoe meer hefboom, of leverage zoals dit in de sector genoemd wordt, hoe beter. Een kort telefoongesprek met de financieel adviseur wijst uit dat bij een bank aankloppen voor een lening voor de start van het eigen hedge fund even kansloos is als proberen een tweede hypotheek af te sluiten op een huurhuis. Het alternatief ligt gelukkig voor de hand; beleg via derivaten waar zelf al een hoge hefboom op zit. Een optie of een future ligt het meest voor de hand, maar vaak is een turbo een beter alternatief. Op moment van schrijven zijn er turbo’s verhandelbaar op indices als de aex en de dax die een hefboom van ruim twintig hebben. Dat is dezelfde hefboom waarmee ltcm werkte en bij turbo’s op de Bund Future en de euro/yen hebben komt dat getal zelfs boven de dertig, wat de mogelijkheid biedt om nog veel agressiever posities in te nemen dan grote hedge funds. Enig nadeel is weer dat er veel te weinig turbo’s uitgegeven worden om met een stevige pot speculatie bijvoorbeeld de wisselkoers van de Amerikaanse dollar eens flink onderuit te halen.

c

Met turbo’s, in long- en shortsmaken verkrijgbaar, is spelen met valuta nog nooit zo makkelijk geweest als nu

51

VASTG O E D door Edwin Melchior

Aanlokkelijke huurprijs Als investeerder in een vastgoed-cv moet u de huurprijzen van de huurcontracten goed bekijken. Hoe tegenstrijdig het ook lijkt, u wilt een zo laag mogelijke huurprijs per vierkante meter.

Edwin Melchior is initiatiefnemer en oprichter van FundView, een organisatie die zich specialiseert in het analyseren en beoordelen van vastgoedfondsen en scheepsfondsen. Voor iex verzorgt hij de rubriek cvmeter, waarin alle nieuw aangeboden vastgoed-cv’s worden besproken.

54

V

an makelaars in vastgoedland horen we het vaak. Belangrijk bij vastgoed zijn drie dingen; locatie, locatie en nog eens locatie. De locatie van een vastgoedobject is zo belangrijk voor – zoals ik het noem – de ‘verhuurbaarheid’ van een object. Hoe beter de verhuurbaarheid, des te sneller is een pand bij leegstand weer te verhuren. De verhuurbaarheid wordt naast de locatie onder andere ook bepaald door de uitstraling van het object, het aantal parkeerplaatsen uitgedrukt in de parkeernorm van bijvoorbeeld één parkeerplaats op vijftig vierkante meter en met name door de huurprijs die per vierkante meter wordt gevraagd. Dit laatste punt lijkt zeer vanzelfsprekend, mijn ervaring is echter dat bij het investeren in vastgoed-cv’s hier onvoldoende op wordt gelet. Zeker in de huidige vastgoedmarkt willen we de kans op leegstand minimaliseren. Het is daarom verstandig om bij de keuze van een investering in een vastgoed-cv te letten op de volgende verhuurpunten. 1. Kwaliteit van de huurder(s). De kwaliteit van de huurder is belangrijk. Het is niet altijd even makkelijk om een eenduidige mening te vormen over de huurder. Het voordeel van een vastgoedcv is dat u in ieder geval in

staat bent om een eigen mening te vormen over de betreffende huurder. In welke branche is de huurder actief? Zijn er garanties van een moeder aanwezig? Wat is de kredietwaardigheid van de huurder? 2. Looptijd van huurcontract(en). Betrouwbare huurders met lange huurcontracten hebben in de huidige vastgoedmarkt uiteraard de voorkeur. Het is daarom ook terecht dat de looptijd van de huurcontracten één van de eerste punten is waar investeerders naar kijken. 3. Contracthuur per vierkante meter. Naast de kwaliteit van de huurder en de looptijd van het huurcontract is het zeer belangrijk om naar de huurprijs per vierkante meter te kijken. Dit kan een zeer succesbepalende factor zijn bij een vastgoedinvestering. De kwaliteit van de huurder en de looptijd van het huurcontract zijn namelijk alleen belangrijk en van toepassing zolang er een huurder is. Als een pand, gepland door expiratie van het contract of ongepland door faillissement van de huurder, leeg komt te staan, zijn de kwaliteit van de huurder en de looptijd van een huurcontract op eens niet meer relevant. Waar het dan om gaat is de verhuurbaarheid van het pand. Naast de reeds genoemde punten als locatie en parkeernorm is dan de huurprijs per vierkante meter zeer bepalend. Indien het pand voor een rela-

tief hoge huurprijs was verhuurd is de kans zeer klein dat het wederom voor dezelfde prijs word verhuurd. Verhuur op hetzelfde huurniveau is echter wel vereist om het prognoserendement van de cv te kunnen realiseren. In de praktijk is dit niet reeel en zien we in sommige gevallen van wederverhuur een lagere huurprijs met als gevolg een verslechterd rendement.

Kapitalisatiefactor

Een extra reden voor waakzaamheid bij hoge huurprijzen is het prijsopstuwend effect bij de aankoop van een pand. De prijs van vastgoed wordt uitgedrukt in een kapitalisatiefactor, het aantal keer dat de jaarhuur wordt betaald. Hierbij wordt vaak teveel alleen naar de hoogte van de kapitalisatiefactor gekeken. Indien de huurprijs (te) hoog is, kan de kapitalisatiefactor misleidend zijn. Naast een beperkte verhuurbaarheid is er dan ook nog eens teveel betaald voor het pand. Bij de beoordeling van een vastgoed-cv is het dus van groot belang om te bekijken hoe de aanwezige contracthuur zich verhoudt met de betreffende markthuur. Hoe lager de contracthuur onder de markthuur ligt, hoe beter. klik hier... Lees ook Edwin Melchiors recensies van vastgoed-cv’s op magazine.iex.nl/cvmeter

DO S SI E R

Chateaux Piramide

Is het een geniale beleggingsconstructie of een piramidespel dat binnenkort instort? Wijn kopen tegen woekerprijzen en er toch 29% winst op maken kan heel goed, zegt Bordeaux Advisory. Onmogelijk, zeggen kenners van de wijnmarkt. Toch gek dat de constructie nog het beste lijkt te werken zónder beleggers. door Peter van Kleef en Michiel Pekelharing

56

A

ls iemand u een rendement voorhoudt van een slordige 800% in één maand, verklaart u hem voor gek en neemt u zich waarschijnlijk met nog meer vastberadenheid voor uw geld op een internetspaarrekening te zetten. Jammer, want een fles Malescot St. Exupery Margaux 1998 had u in januari 2004 kunnen kopen voor 29,61 euro en nog geen maand later kunnen verkopen voor 261,25 euro. Tel uit uw winst. Gelukkig weet Bordeaux Advisory ook wel dat een slimme belegger niet in sprookjes gelooft en dus schermt deze aanbieder niet opzichtig met dit voorval. Nou goed, het staat in hun fraai uitgevoerde brochure die u krijgt als u uw gegevens achterlaat op de website www.investeer.nu én door de telefonische screening komt, maar op die website – die u onder andere kunt vinden via banners op websites als rtlz.nl – wordt gesproken over een rendement van 12% of meer. Per jaar, ook dat nog eens. Het Amsterdamse Bordeaux Advisory van John B. Taylor begint, drie jaar na lancering, zo langzamerhand een naam te worden onder Nederlandse beleggers. Want wie wil er geen 29,6% rendement? Dát rendement heeft Bordeaux Advisory sinds aanvang volgens eigen zeggen gerealiseerd. Maar het blazoen van de wijnhandelaren is niet onbezoedeld. Tegenover positieve verhalen in Cash staan kritische commentaren in de wijnvakbladen. Hoogste tijd om eens aan te kloppen bij Bordeaux Advisory zelf. Binnenkomen – als journalist dan – valt niet mee, want na enkele mindere ervaringen zijn Taylor & Co bijzonder voorzichtig geworden. Binnen blijven is al net zo moeilijk. Ons gesprek met John Taylor lijkt een kort leven beschoren. Na de eerste de beste kritische vraag staat Taylor op om een eind aan het interview te maken. Slechts met moeite volbrengen we anderhalf uur dansen op een slap koord, zij het op Taylors voorwaarden.

30% rendement. Hoe doet Bordeaux Advisory het? Nou, simpel. Taylor: “Wij handelen met geld van onze klanten. We kopen en verkopen wijn voor ze. Dat is alles. Dat onze wijnen duur zijn is onzin. Natuurlijk roepen onze concurrenten dat. Je kunt onze prijzen nergens mee vergelijken. Er ís geen wijnprijs. Een kist wijn is waard wat de klant ervoor wil geven. Ja, bij de slijter is dezelfde wijn goedkoper. Die wijnen zijn uit de kelder en uit het circuit en alleen nog geschikt voor consumptie. Onze wijnen worden geconditioneerd bewaard en niet van hot naar her gesleept.” Dat klinkt overtuigend, maar dat is precies waar Bordeaux Advisory (ba) goed in is, zegt wijnjournalist Peter van der Hoest: “Hun brochures zien er gelikt uit, en de telefonische marketeers bluffen potentiële klanten af met vaktermen. De klanten zijn dan ook geen wijnkenners, maar beleggers die worden verblind door de hogere rendementen waarmee Bordeaux Advisory schermt.” Taylor erkent dat ba vooral op zoek is naar beleggers. Op investeernu.nl wordt met geen woord gerept over wijn, slechts over rendement. Grappig genoeg blijkt uit enkele reacties van iex-lezers dat degenen die tijdens het eerste gesprek laten blijken verstand van wijn te hebben, nooit een brochure krijgen opgestuurd. ba houdt zich het recht voor de toezending ervan zonder opgave van redenen te weigeren. Ondertussen hebben we het voorrecht over de schouder van een geïnteresseerde belegger, Dirk de Vries*, mee te kijken. Eentje zonder kennis van wijn, overigens, maar “dat geeft helemaal niks” meldt de hem toegewezen consultant monter. Bordeaux Advisory regelt het allemaal voor deze belegger.

Kist niks

Feit is dat iex diverse reacties kreeg van zeer tevreden beleggers die de afgelopen twee jaar 10 tot 30% rendementen kregen uitbetaald. Ook op de website van Bordeaux Advisory staan meer dan een dozijn

John Taylor’s retoriek • “Het is toch logisch dat de concurrentie onze prijzen duur noemt?”

• “Pieter Storms komt binnen, zwaait met

één A4-tje en roept dat hij zijn huiswerk gedaan heeft.” • “Sorry, de wijn staat achter de douane, er kunnen geen foto’s van genomen worden.” • “Wijnjournalisten hebben geen verstand van rendement, financiële journalisten denken in fondsen, wij zijn geen fonds.” • “De afm droomt! Toezicht houden op een wereldomvattende vrije markt?” • “Is er een wet tegen winst maken?”

• “Ik publiceer geen cijfers, denk je dat ik in de Quote-500 naast Melchers wil staan?”

• “Wat is een piramidespel? Is iets een pira-

midespel omdat iemand het een piramidespel noemt?” • “Op investeer.nu wordt met geen woord over wijn gerept, nee. Vanwege vooroordelen en aannames. Mensen zitten er vol mee.”

aanbevelingen van tevreden beleggers die in enkele maanden tijd 20 tot 30% rendement hebben behaald. Dus het werkt echt? Van der Hoest heeft zo z’n twijfels over hoe die rendementen behaald worden. “Veel geld verdienen met wijn is flauwekul. De premier tranche van een grote grand cru kan wat opleveren als je het redelijk weet in te kopen – vóór de oogst. De levering is dan na een jaar of twee en als je het dan verkoopt via een veiling bij Christie’s kun je misschien 15% maken. Wacht je twintig jaar, dan kan het oplopen tot 30 of 40%, maar dat is niet wat Bordeaux Advisory doet. Zij kopen een ‘kist niks’ af chateau voor 7 euro per fles en verkopen die voor 2500 euro per kistje van twaalf flessen. En daar moet je dan nog eens 20% rendement op maken? Dat lijkt op een bigger fool scheme.” Taylor wuift die kritiek weg. “Nou en? Is dat tegen de wet? Wat maakt het uit wat wij eraan verdienen, als we voor onze klanten een

“Hedge funds doen gewoon wat iedereen in het “Als u meneer Taylor spreekt, zeg hem dan dat hij graag onze vermogenswereldje doet: ze zoeken naar de meest hele voorraad voor die prijs mag verkopen” lucratieve risicopremie en dat is het liquiditeitscrisis”

57

DO S SI E R Hoera, we hebben de free lunch ontdekt en hij wordt geserveerd met kwaliteitswijn rendement van 20% halen? Je moet er geen moreel vraagstuk van maken. Het enige waar wij ons aan moeten houden zijn regels en wetgeving.” En die zijn er niet, heeft Taylor even daarvoor duidelijk gemaakt. De wereldwijde wijnmarkt is een vrije markt. “Wil de afm toezicht gaan houden? Ze dromen! De afm is bovendien niet officieel, het is maar een stichting (…). Hoe kunnen zij beoordelen of wij OK zijn of niet? Hoe kunnen zij controleren of de wijnboeren mengen of niet? Of wat er gebeurt tijdens het labellen, het kurken en bij transport en opslag? Wat gaan ze daarna aanpakken? De antiekmarkt, de paardenhandel?” Navraag leert dat de afm inderdaad kijkt of Bordeaux Advisory in de toekomst onder haar toezicht kan vallen, onder meer naar aanleiding van “meer dan een tiental” klachten van particuliere beleggers.

Wonderrendement

Taylor is op z’n best als hij boos is, en dat is hij al gauw als het gesprek kritischer wordt. “Iedereen heeft zo snel een mening over Bordeaux Advisory. ‘Wij denken… onze mening… wij vermoeden…’. Wij zijn een wijnbeurs, we kopen en verkopen wijn, net zoals een koffiebeurs of als de Albert Heijn. We gebruiken geld van investeerders om voor hun rendement te maken. Zo simpel is het. En daarbij profiteren we van de inefficiënties van de markt.” Taylor beent heen en weer, zichtbaar geïrriteerd. “Financieel journalisten willen ons in hun visie proppen, maar we passen daar niet in. Daarom houden ze niet van ons. En de wijnexperts snappen ons niet, omdat wij het niet over een goede smaak of afdronk hebben, maar over rendement. Wij zijn bovendien geen wijnfonds. Die zie je allemaal verdwijnen omdat die beleggen in de wijnmarkt met alles erop en eraan. Wij beleggen pas in wijn als het gebotteld is en we doen dat met een heel team van vinologen en sommeliers die de Bordeaux-markt kennen. We kennen het hele wereldje en onze rol wordt

58

ons door hun gegund. We zijn al drie jaar bezig en keren al twee jaar rendement uit. We zijn geen flight by night.” Terug naar dat wonderrendement van 29% per jaar. Taylor duwt ons een A4 onder de neus met de prijzen (dagopname) van Chateau Montrose 1997 2ème grand cru. Die variëren van 32 euro per fles bij een Britse handelaar tot 476 euro in Frankrijk. “Het is zó inefficiënt. Waarom zou het, met zulke verschillen, moeilijk zijn om 20 of 30% per jaar te maken voor onze klanten? Jullie willen gaten in ons businessplan schieten, maar dat lukt je niet.” Maar wat als de prijs van een wijn daalt, opperen we. Taylor staat op, spreidt zijn armen. “Wat als, wat als… wat als de prijs stíjgt? Als je me niet vertrouwt, ga je toch gewoon naar een ander? Tot ziens.” Bordeaux Advisory bepaalt uiteindelijk de aan- en verkoopprijzen voor haar klanten en pakt daarbij provisie, 10% van de winst van de klant. Maar hoe bepaalt Taylor de waarde van een kist op het moment dat de klant wil verkopen, aangezien er geen marktprijs is? “We kijken dan weer naar het totaal aan prijzen in de markt en vragen advies aan onze sommeliers en bepalen de nieuwe waarde. Er

zijn toch geen regels tegen winst maken, of wel?” In veel gevallen wordt de wijn die Bordeaux Advisory in opdracht van klant X verkoopt, doorverkocht aan klant Y. “Ja, we verkopen wijn door. Dat is het sterke punt ten opzichte van een wijnfonds dat wijn op de markt moet brengen als de klant verkoopt.” Daarbij profiteert Bordeaux Advisory van het gebrek aan transparantie in de markt en haar eigen rol, want klant Y weet niet wat klant X heeft gekregen. Uit privacy-overweging, haast Taylor te zeggen. Terwijl de wijn op papier van klant X naar klant Y gaat, blijft zij onbeweeglijk liggen in de centrale opslagplaats in Londen of Bordeaux. Transport is slecht voor de kwaliteit. Het doorverkopen is natuurlijk ook mogelijk zonder dat er daadwerkelijk wijn opgeslagen ligt, vandaar dat we voorzichtig polsen of we foto’s van de opslag kunnen maken voor bij het verhaal. Dat kan niet, meldt Taylor na ampel beraad, omdat de wijn behind customs ligt.

Authentieke wijnkelders

Ondertussen krijgt Dirk de Vries van zijn blijde consultant te horen dat hij twee kistjes kan kopen voor 2895 euro met een geprognosticeerd rendement van 23% in twaalf maanden tijd. Alle contacten en beloften gaan per telefoon. Dat werkt

DO S SI E R

Wijn die 8 euro bij het chateau kost en 20 euro bij de slijter verkopen voor het tienvoudige en dan ook nog 23% rendement beloven, is een knap kunstje sneller, zegt Taylor. En er staat niks zwart op wit. Om welke wijn het gaat, blijft nog onduidelijk, we laten ons verrassen. De brochure die De Vries al wat eerder gekregen heeft, ziet er overigens gelikt uit. Naast een paginagrote kleurenfoto van John B. Taylor himself treffen we krantenknipsels aan, met name lovende verhalen uit Cash. Die gaan overigens wel vergezeld van een

opvallende redactionele disclaimer: “De redactie gaat uit van betrouwbaarheid van informatie aangeleverd door de aanbieder.” Verder zien we prachtig volatiele grafieken met de waarde-ontwikkeling van HautBrion (1986), Gruaud-Larose (1986) en Palmer (1986). De brochure rekent prachtige stijgingen voor vanaf de dieptepunten tot de pieken, maar rept met geen woord over

Vraag niet hoe het kan…

Hoe kun je beleggers een wijn ruim boven de winkelprijs aanbieden, ze 10 tot 30% rendement in het vooruitzicht stellen én ze een inleggarantie bieden? Een benadering van het bijzondere businessmodel van Bordeaux Advisory. We gaan uit van een doos wijn die af chateau 500 euro kost en voor 1000 aan de klant wordt verkocht. Iedere belegger maakt in dit voorbeeld 20% rendement, althans als de kist voor meer wordt verkocht. Zo niet, krijgt hij zijn inleg terug. Wat is de winst voor Bordeaux Advisory in drie scenario’s bij diverse bedragen waarvoor BA de wijn aan het eind extern weet door te verkopen. De conclusie is opvallend: hoe minder beleggers er deelnemen, hoe meer Taylor overhoudt! De scenario’s (zie tabel hiernaast) A: Eén belegger, daarna verkoop aan derden B: Drie beleggers, daarna verkoop aan derden C: Géén beleggers, directe in- en verkoop door ba

59

net zo scherpe dalingen. Kennelijk is het met een vakman als Taylor aan het roer mogelijk de wijn alleen tijdens de opgaande trend in bezit te hebben. “Het komt voor dat de wijnprijs niet stijgt, bijvoorbeeld door een slechte recensie over die specifieke wijn. Als de klant de partij dan niet langer aan wil houden, kopen wij hem terug voor de oorspronkelijke prijs. Dan zitten wij op die voorraad, onze adem is lang genoeg om te wachten op een herstel van de prijs.” Bent u nu nog niet enthousiast, dan wordt u het wel van de prachtige authentieke wijnkelders die op bijna elke pagina zijn afgebeeld. De wijn ligt overigens niet in wijnkelders van idyllische chateaux maar in geconditioneerde opslagruimten van transportbedrijf Schenker, maar hé, dat zijn maar details. Ondertussen ligt de markt voor Bordeauxwijnen er moeizaam bij, zijn wijnhandelaren op z’n zachtst gezegd sceptisch over ba en is de afm niet blij met Bordeaux Advisory. John Taylor ziet het als zijn lot in elk geval aan het stuur van de onderneming te blijven totdat zij geaccepteerd is. En dat kan alleen met een lang en goed track record. Daarvoor heeft hij tevreden klanten nodig. Die zijn tevens de enige marketingmachine die hij nodig heeft, stelt de wijnhandelaar. Net als bij een piramidespel, opperen we met gevaar voor lijf en leden. “Ach, wat is een piramidespel? Als iets legaal is en iemand noemt het in een

what’s in it for taylor? LAATSTE VERKOOP

0* 500 1000 1500 2000

SCENARIO A

-500** 0** 500** 820 1320

SCENARIO B

-867** -367** 133** 573 845

SCENARIO C

-500 0 500 1000 1500

* = BA vindt geen koper, belegger krijgt garantie ** = Laatste belegger krijgt garantiebedrag

krant een piramidespel, maakt dat het dan een piramidespel? Wanneer worden we wakker? Het is geen morele kwestie, het gaat niet om jullie mening, ik heb me alleen te houden aan de wetgeving.” Taylor heeft nog altijd alle touwtjes in handen. Tegenover alle kritiek staan zijn trouwe kijkers. “Je vertrouwt me of niet”, vat hij kort samen. Daar wringt nu net de schoen. Maar daarom zijn wij maar domme, zelfingenomen journalisten en hebben wij het afgelopen jaar geen 29,6% rendement op een kistje Bordeaux gemaakt – in tegenstelling tot een slordige duizend naïeve beleggers. En dat terwijl Bordeaux Advisory ook nog eens een terugkoopgarantie geeft. Stijgt de wijn niet in prijs, dan garandeert zij de wijn terug te kopen voor de aankoopprijs via haar Clarett Contingency Fund Foundation (ccff). U kunt dus nooit een bok schieten.

Woekermarge af chateau

En Bordeaux Advisory zelf? Zij draait dus altijd voor de koersdalingen op, tenzij de kisten uiteindelijk buiten het gewone circuit en zonder garantie verkocht wordt. De 10%-commissie op het rendement van de klanten is daarvoor absoluut voldoende. Woekeropslagen tussen chateau en eerste klant en bij het doorverkopen van klant A naar klant B en van B naart C? De woekermarge af chateau, tot 100% volgens de kleine lettertjes, is mogelijk en zelfs zeer waarschijnlijk, maar tussen klant A en B heeft een marge de nare bijwerking dat daarmee de prijs wel wordt opgedreven, maar ook de garantiesom op de laatste verkoop. Het enige wat dan redding brengt, is de bigger fool buiten het gewone klantencircuit die uiteindelijk de hoofdprijs betaalt zónder garantievoorwaarden. Een waarschijnlijker scenario is dat Bordeaux Advisory uiteindelijk op een alsmaar aanzwellende hoop te dure en onverkoopbare wijn komt te zitten. Maar wat kan u dat schelen? U hebt zicht op 30% rendement in het vooruitzicht en een vangnet onder u, met dank aan het ccff (ook geregistreerd op naam van Taylor) onder u. Hoera, we hebben de free lunch ontdekt en hij wordt geserveerd met kwaliteitswijn. En ik heb nog een verrassing voor u. Als u de kleine lettertjes gelezen had, wist u dat die garantie geen fluit waard is. Paragraaf 9.1 van de algemene voorwaarden: ‘Koper vrijwaart

Verkoper van elke vordering tot terugkoop van deze Zaken van de Koper’. Taylor heeft de nooduitgang wagenwijd openstaan. Dirk de Vries is minder blij. Hij heeft een factuur binnen en moet binnen veertien dagen 2895 euro betalen. Blijft hij in gebreke, dan wordt 5% van het bedrag van zijn rekening gevorderd. Euh, een factuur. Heeft De Vries iets gemist? Even bellen met ba. “Ja meneer, wij doen niet in offertes, maar in facturen”, klinkt het vrolijk “maar onze consultant belt u er morgen over terug.” Geen advies, geen onderbouwing van het geprognosticeerde rendement, alleen een factuur in de bus. Het kan allemaal op een ongereguleerde markt, zolang Bordeaux Advisory de afm er van kan overtuigen dat haar wijn geen beleggingsproduct is en niet onder toezicht hoort te vallen. Op de factuur van De Vries staan ook de door ba geselecteerde wijnen. Château Castegens Côtes de Castillon kost 950 euro per kist. Per fles komt dat op 79,17 euro. Kort speurwerk brengt ons op de website van het chateau zelf en daar treffen we dezelfde wijn uit hetzelfde jaar aan. De prijs? Precies 7,87 euro per fles. Ergens is de fles dus tien keer over de kop gegaan. We leggen dat voor aan Jean Louis en Géraud de Fontenay, van Chateau Castegens zelf. Zijn antwoord laat weinig aan de verbeelding over: “Wij zijn absoluut niet bekend met Bordeaux Advisory, noch met de heer Taylor. De prijs van 950 euro voor een kist Chateau Castegens is zeer onwaarschijnlijk en toont dat deze offerte niet serieus genomen kan worden, aangezien de gangbare prijs 94,44 euro per kist is. Als u meneer Taylor spreekt, zeg hem dan dat hij graag onze hele voorraad voor die prijs mag verkopen.” De andere wijn op de factuur is Château Lynch-Moussas 1999 en wordt door Bordeaux Advisory voor 1945 euro per kist verkocht – 162,08 euro per fles. Op diverse internationale wijnplatforms wordt deze wijn aangeboden variërend van 20 tot 30 euro per fles. Het door Bordeaux Advisory zelf als maatstaf aangedragen internetplatform 1855.com hanteert een prijs van 19,90 euro per fles. Deze wijn is ruim acht keer zoveel waard geworden voordat ze wordt aangeboden. Taylor presteert wijn die aan het begin van de keten 8 euro

Hoe maak je hier ooit 29% rendement van?

Twee wijnen die door Bordeaux Advisory in haar brochure als voorbeelden van échte rendementsmakers worden genoemd, leveren bij lange na niet genoeg op om tot het geclaimde jaarrendement van 29,6% te komen. De Haut Brion stijgt in zes jaar tijd 14,86% en de Gruaud Larose 17,64%.

haut brion 1986 DATUM

PRIJS BIJ BENADERING

01-97 07-97 01-98 07-98 01-99 08-99 01-00 08-00 01-01 08-01 01-02 08-02 01-03

1850 1600 1600 1250 1750 1525 1725 1800 1750 1825 2250 2250 2125

VERSCHIL

IN DOLLARS

-14% 0% -22% 40% -13% 13% 4% -3% 6% 23% 0% -6%

Gruaud Larose (1986) DATUM

PRIJS BIJ BENADERING

01-97 07-97 01-98 07-98 01-99 08-99 01-00 08-00 01-01 08-01 01-02 08-02 01-03

850 800 900 850 900 1125 1150 1375 1000 900 1125 1250 1000

VERSCHIL

IN DOLLARS

-6% 12% -6% 6% 25% 2% 20% -27% -10% 25% 11% -20%

en aan het einde 20 euro kost, tussendoor voor het tienvoudige te verkopen. En dan belooft hij ook nog eens 23% rendement. Dat is een knap kunstje. Een kunstje dat een naam heeft. Chateau Piramide. Wegwezen voordat u onder de brokstukken bedolven wordt.

60

* Dirk de Vries is een gefingeerde naam.

H E B B E N

&

HOU DEN

Peter-Paul de Vries, Vereniging van Effectenbezitters

M i j n g e l d z i t i n… Zo fel als hij een topman het vuur aan de schenen kan leggen, zo vrolijk wordt hij van een prachtaandeel met een goed verhaal. Beroepsactivist Peter-Paul de Vries, binnenkort stralend middelpunt op de Dag van het Aandeel, vertelt over zijn onvoorwaardelijke liefde voor Franse pareltjes.

Als ik het zo hoor zou ik bijna denken: die gaat nog wel eens de politiek in… “Ik ben redelijk onafhankelijk ingesteld en in Den Haag krijg je al snel te maken met politiek spel en fractiediscipline. De beste positie die je kunt hebben in het politieke spel is oppositieleider; dan kun je compromisloos vinden wat je vindt. Ik houd daar meer van dan van omzichtig je positie bepalen. Ik hou meer van de scherpte van de argumenten van Jan Marijnissen dan van de teksten van Wouter Bos. Ik geloof ook meer dat hij het meent. Ik moet trouwens zeggen dat als gevolg van Fortuyn de tegenstellingen wel scherper en duidelijker zijn geworden. Ik merk het ook in mijn werk. Als veb nemen we ook veel opener en helderder stelling dan vroeger.”

door Pieter Kort / fotografie Herman van Heusden

P

eter-Paul de Vries is een druk man. iex magazine past nog precies in een klein gaatje in zijn agenda, mits we ons posteren in een Rotterdams grand café waar de voorzitter van de Vereniging van Effectenbezitters tijdens zijn dagprogramma langs komt. Als De Vries binnenbeent, heeft hij er net een gesprek met de rebellerende vnu-aandeelhouders opzitten en heeft hij in een internet-café even snel een column getikt over de traagheid waarmee de afm boetes uitdeelt. Eenmaal achter een cappuccino neemt hij alle tijd en boet hij niet aan gedrevenheid in. Dat is ook zijn geheim, zegt hij. “Ik vind oprecht dat beleggers slecht worden behandeld. Ik geloof volledig in wat ik doe. Ik hoef niet te doen alsof.” Hij is opper-effectenbezitter van Nederland, maar forse

62

posities in alle Amsterdamse fondsen kan hij er vanzelfsprekend niet op nahouden. De Vries moedigt zijn medewerkers wel aan om zelf te beleggen. “Zelfs bij de afm mogen ze beleggen. Ik hoop ook dat de voorzitter van de Vereniging Eigen Huis zelf een huis heeft. En daarbij weet je pas echt hoe een claimemissie werkt als je er aan een hebt meegedaan. Maar we hebben wel regels. We hebben een grijze en een zwarte lijst, waar we niet in kunnen handelen.” De passie waarmee De Vries het voor gedupeerde belegers opneemt, hangt niet per se samen met zijn eigen belang, zegt hij. “Ik kan mij altijd verplaatsen in de emotie van de belegger. Dat zit in me. Ik zie heel goed voor me hoe iemand op termijn wordt

gedupeerd.” En het activisme is hem aangeboren, zo lijkt het. “Op de universiteit was ik al anti-rookactivist. Ik schreef brieven naar het college van bestuur. Ik heb toen ook wel eens aan radicale actie gedacht. Het universiteitsgebouw onder een laagje water zetten tegen brandgevaar ofzo. Ik voel me snel betrokken. Ik weet vrijwel zeker dat ik in de toekomst nog actie zal voeren voor een ander doel. Ik houd me al heel lang bezig met de problemen in Afrika. Wij blokkeren de ontwikkeling van dat continent door ons beleid van importbeperkingen en landbouwsubsisdies. Je kunt beter helpen om de economie daar structureel op te bouwen dan eens in de drie jaar naar pijnlijke beelden op televisie te moeten kijken. De eu moet Afrika een kans geven, maar die krijgt het niet door een politiek die puur door nationalistische belangen wordt gedreven.”

“Ik weet vrijwel zeker dat ik in de toekomst nog actie zal voeren voor een ander doel”

Is het fenomeen van de boze belegger die zijn gelijk haalt ook niet wat doorgeschoten? Beleggers hebben zelf ook een verantwoordelijkheid, toch? “Er zit natuurlijk ook een stukje eigen verantwoordelijkheid in. In de Dexia-zaak, waar ik zelf bij betrokken was, is geschikt voor een miljard. De pure schadeclaim zou hoger zijn geweest, maar je kon de beleggers zelf ook wel iets verwijten. Als ik namens de veb ergens tegen ageer, ben ik altijd ongenuanceerder dan in gedachten. Maar aan die nuance heb je op zo’n mo-

63

H E B B E N

&

HOU DEN

“Als je het slecht doet als topman en je moet weg, waarom zou je dan meer moeten verdienen dan iedereen die ik hier vandaag in Rotterdam ben tegengekomen?”

ment niets. En daarbij: er zijn genoeg zaken waar ik me echt flink over kan opwinden. Nu zijn dat vooral de zakkenvullers in de top van het bedrijfsleven. Natuurlijk moet je worden beloond voor je prestaties. Maar het systeem zorgt er nog steeds voor dat mensen bovengemiddeld worden beloond voor gemiddelde prestaties. Gerard Kleisterlee heeft straks recht op 90% van zijn maximale bonus. Wat hij daarvoor kan laten zien is maar een mager winstje. Aandeelhouders moeten meer te zeggen krijgen over de belonning. Stel, je doet het slecht en je moet weg. Waarom zou je dan meer moeten verdienen dan iedereen die ik hier vandaag in Rotterdam ben tegengekomen? Ik zou geen reden weten.” “Een andere ergernis is het gedrag bij overnames. Aandeelhouders krijgen gewoon het mes op de keel. Dat gebeurt op allerlei manieren; bij vnu blijkt er aan beide kanten van de deal een enorme boeteclausule te zitten als de overname niet doorgaat. Dat kun je als bestuurder niet maken. Je bent maar bestuurder! Ze gedragen zich of de onderneming van hen is. Maar goed, nu gaat het alweer over de veb; we zouden het over mijn beleggingen hebben, toch?”

64

Ja, daar ben ik wel benieuwd naar. Ben je effectenbezitter van huis uit of ben je het door je werk geworden? “Ik ben dit geworden omdat ik belegger ben. Ik heb sympathie voor de underdog en ik ben heel cijfermatig ingesteld. Toen ik klein was hield ik in schriftjes al de voetbal- en schaatsuitslagen bij. En toen bleek er een hele pagina vol cijfers in de krant te staan: de beurskoersen. Dat was helemaal geweldig. Die liefde is altijd gebleven. Ik heb inmiddels 60% van mijn leven belegd. Toen ik zestien was bezocht ik mijn eerste aandeelhoudersvergadering al. Ik was echt heel fanatiek. Ik voldeed aan geen van de functievereisten toen ik solliciteerde bij de veb. Maar ik wist ontzettend veel van de beurs.” “Er zijn weinig mensen zo veel met beleggen bezig als ik. Mijn dag begint om zeven uur en eindigt om twee uur ’s nachts als ik alles heb afgegraasd. Het gekke is, hoelang ik dit ook doe en hoeveel ik leer, je blijft beginnersfouten maken. Over de internethausse was ik vrij sceptisch, maar op zeker moment heb ik toch ook een mandje gekocht met at&t, Verizon en Worldcom. Uiteindelijk kwam ik natuurlijk net als iedereen van een koude kermis thuis.” Ik heb begrepen dat je vooral gecharmeerd bent van Franse aandelen. “Ja, dat is een fantastische hobby. Ik ben een francofiel. Mijn moeder komt er ook vandaan. In 1996 begon ik ermee. In de banksector had je bedrijven als bnp, Société Générale en Paribas. Als je een willekeurig Frans dorpje in reed zag je drie kantoren. Van elke bank één. Het was een kwestie van tijd voor daar consolidatie zou plaatsvinden. De Fransen zijn nationaliastisch. Die ergeren zich er vreselijk aan dat er in de mondiale top-20 geen Franse bank zit. Vervolgens zijn ze inderdaad verdubbeld. En daarna weer gehalveerd, want toen hadden we de Azië-crisis. Maar uiteindelijk zijn ze verdrie- of viervoudigd.” “Ik voel me wel een beetje Kuifje in Frank-

rijk. De markt is drie à vier keer groter, dus er zijn meer mogelijkheden voor leuke bedrijven. Als ik in Frankrijk ben sla ik altijd bladen in. Er zijn een stuk of vijf echt heel goede beursbladen. De Journal des Finances lees ik altijd van onder naar boven; ik begin bij de kleine bedrijven. Er zijn in Frankrijk hele mooie bedrijven te vinden, waar je verliefder op wordt dan op grote aex-fondsen. Pas ontdekte ik weer een prachtig bedrijf. Het heet mg International en het maakt eigenlijk maar één product: de aquasensor. Dat is een apparaatje dat je in je zwembad kunt installeren en dat een alarm laat afgaan als er iemand in het water valt. Je moet weten dat zwembaden in Zuid-Frankrijk een van de grootste oorzaken van kindersterfte zijn. De ouders letten even niet op en het kind kan niet zwemmen. Een hek rond het zwembad is op veel plaatsen al verplicht en dat alarm ook steeds vaker. mg zette in 2003 4 euroton om, een jaar later 7 miljoen, dit jaar 18 miljoen en volgend jaar waarschijnlijk 26 miljoen. Zo snel gaat het. Over dat soort bedrijven lees ik eens wat en als ik het interessant vind, koop ik wat stukjes. Dan ben ik wat betrokkener en volg ik het beter. Als het goed gaat koop ik later bij. Ik hou van een helder verhaal.” Zijn die niet in Nederland te vinden? “Nee. In Nederland zijn weinig kwalitatief goede smallcaps. Een goede one productcompany is hier nauwelijks. Tom Tom is een aanwinst wat dat betreft. Zo’n story hadden we hier eigenlijk nog niet. In de biotech misschien, maar daar kan ik weinig mee. Ik kan simpelweg de kans op succes niet inschatten bij die producten. Ik vind het vooral interessant als het ruikt naar entrepreneurship. Types als Jan Aalberts en Abel Slippens, daar kan ik veel respect voor opbrengen. Belangrijk is dat ik kan snappen wat ze doen en hoe ze dat doen. Die aquasensor snap ik. Ik kan moeilijk overal verstand van hebben.”

van beleg gers voor beleg gers

Vermogenspitch Wie is goed voor úw geld? Oud geld of nieuw rijk? Voorzichtig of dynamisch? Allrrounders of specialisten? Welke vermogensbeheerder past het best bij u?

1 2 3

Ga naar www.vermogenspitch.nl Geef aan wat uw wensen zijn Vermogenspitch zoekt welke beheerders het best bij uw profiel passen

Ontdek het gratis en zonder verplichtingen op

WWW.VERMOGENSPITCH.NL

CO LUM N door Jos Koets

Twee zonder één kap Bij een scheiding kunnen overhaaste beslissingen veel geld kosten. Wat is de meest verstandige keuze met betrekking tot het gezamenlijk gekochte huis en de hypotheek? Jos Koets is erkend hypotheekadviseur (seh) en de hypotheekspecialist van iex. Hij heeft een eigen assurantiekantoor, Groenoord in Vlaardingen. Iedere maand recenseert Koets op iex.nl de nieuwste hypotheekproducten.

A

ls twee mensen een huis kopen, hebben zij de intentie om daar samen gelukkig in te worden. Het kan echter gebeuren dat de beide eigenaren na enkele jaren besluiten om hun eigen weg te gaan. De financiële gevolgen zijn vaak groot en regelmatig beginnen ze hun nieuwe leven met een behoorlijke schuld. Hieronder geeft ik een aantal mogelijkheden wat de eigenaren kunnen doen met het gezamenlijk gekochte huis en de hypotheek. Deze mogelijkheden zijn overigens wel afhankelijk van de inkomens en de waarde van de woning. 1. De hypotheek is hoger dan de waarde van de woning Als de waarde van de woning lager is dan de hypotheek, is het niet raadzaam om de woning te verkopen. De hypotheek kan namelijk niet volledig worden afgelost en er ontstaat een restant schuld. In dit

de verkoopwinst moet in mindering worden gebracht op de nieuwe hypotheek Verkoop woning Aflossing hypotheek (box 1) Verkoopwinst (vervreemdingssaldo) Koopprijs nieuwe woning Kosten koper Eventuele nieuwe hypotheek Reserve eigen woning Maximale lening eigen woning

66

Samen 400.000 300.000 100.000

p.p. 200.000 150.000 50.000 190.000 20.000 210.000 50.000 160.000

geval is het verstandig om de hypotheek op één naam te zetten. Het inkomen van de persoon op wiens naam het huis komt te staan moet dan wel voldoende zijn om de hypotheek te kunnen betalen. De geldgever zal de situatie wel opnieuw bekijken en toetsen. De kans is groot dat de werkgeversverklaring, salarisstrook, identiteitsbewijs en echtscheidingspapieren (opnieuw) overlegd moeten worden. Er zijn zelfs geldgevers die opnieuw een taxatierapport vragen. Dit laatste is vaak aan de orde als de huizenprijzen dalen. 2. De hypotheek is lager dan de waarde van de woning Als de waarde van de woning hoger is dan de hypotheek, hebben de eigenaren twee mogelijkheden: - de woning wordt verkocht en de verkoopwinst wordt gedeeld; - één persoon blijft in de woning wonen en koopt de ander uit. Bij verkoop van de woning hoeft over de verkoopwinst geen belasting te worden betaald. Als er binnen vijf jaar een andere woning wordt gekocht, is de

bijleenregeling van toepassing. De verkoopwinst (vervreemdingssaldo) moet in mindering worden gebracht op de nieuwe hypotheek. Gebeurt dit niet, dan is de hypotheekrente over dit bedrag niet fiscaal aftrekbaar. Er is echter een uitzondering als er een goedkopere woning wordt gekocht, dan blijft het bedrag van de oude hypotheek namelijk van toepassing. In de tabel staat een voorbeeld waarbij de verdeling 50% is.

Eigenwoningreserve

De overwaarde (vervreemdingssaldo) van 50.000 euro wordt nu als eigenwoningreserve gezien. Deze moet worden afgeboekt van de benodigde middelen voor de nieuwe woning en dit resulteert in een bedrag van 160.000 euro (benodigde hypotheek is 210.000 – 50.000). Van de overheid mag de oude hypotheek van 200.000 euro worden opgevoerd in box 1 als deze lager is dan de maximale denkbeeldige nieuwe hypotheek. Het verschil tussen de oude en eventuele nieuwe hypotheek is 10.000 euro (200.000 – 210.000). Dit bedrag wordt in mindering gebracht op de eigenwoningreserve van

Als de nieuwe partners besluiten samen een woning te kopen is de bijleenregeling dus twee keer van toepassing 50.000 euro, waardoor de reserve uiteindelijk 40.000 euro bedraagt. Let op, de eigenwoningreserve neemt na vijf jaar af tot nihil.

Fiscaal aftrekbaar

Het is ook mogelijk dat een van de partners een goedkopere woning koopt waarbij de koopsom inclusief kosten koper (bijvoorbeeld 170.000 euro) lager is dan de oude hypotheek. Nu is alleen de hypotheekrente over het hypotheekbedrag (170.000 euro) fiscaal aftrekbaar. De eigenwoningreserve is nu 50.000 euro. Als besloten wordt de ander uit te kopen, moet er geld op tafel komen. Dit kan (als het inkomen voldoende is) door een nieuwe of een tweede hypotheek af te sluiten. De hypotheekrente over dit hogere bedrag is volledig fiscaal aftrekbaar en

valt dus in box 1. Bij de tweede hypotheek komen de gemaakte kosten die worden meegefinancieerd in de hypotheek volledig in box 1 terecht. Dit laatste is bij het afsluiten van een nieuwe hypotheek niet het geval. Dan moeten de kosten namelijk pro rato worden doorberekend: welk bedrag valt in box 1 en welk bedrag in box 3?

Bijleenregeling

De situatie kan flink ingewikkeld worden. Vaak is er ook nog een nieuwe partner in het spel waarbij ook de bijleenregeling van toepassing is. Als de nieuwe partners besluiten samen een woning te kopen is de bijleenregeling dus twee keer van toepassing. Als ieder 50% van de woning koopt, wordt over dit gedeelte de eigenwoningreserve verrekend. Als de nieuwe partner geen eigenwoningreserve heeft,

moet dit toch door de ander verrekend worden. Het is dus niet mogelijk onder de bijleenregeling uit te komen door opnieuw samen te gaan wonen. Overhaaste beslissingen kunnen veel geld kosten en er moeten dus goede afspraken worden gemaakt als partners uit elkaar gaan. Nadeel is dat de ex-partners vaak niet meer door dezelfde deur kunnen en elkaar het leven zeer lastig willen maken. Dit bevordert een goede beslissing niet zodat de ex-partners vaak achteraf spijt en nog jarenlang financiële problemen hebben. klik hier... Maandelijks bespreekt Jos Koets nieuwe hypotheekproducten in de Toets van Koets. Bekijk de rapportcijfers op magazine.iex.nl/toetsvankoets.

67

organiseert van beleggers voor beleggers

Speel gratis mee in de ABN AMRO Duurzame Competitie

Gezocht: de beste Duurzame Belegger van Nederland Wat

• Beleg met 100.000 euro • Kies uit duurzame aandelen, beleggingsfondsen en certificaten • Bewijs dat u de beste Duurzame Belegger van Nederland bent

Wanneer

• De competitie start op dinsdag 22 november en loopt tot en met vrijdag 23 december nabeurs. • Inschrijven kan vanaf woensdag 16 november op

www.duurzame-competitie.nl

Uitnod

iging

Geach te bele

gger,

Amste

rdam, 1

1 nove mber 2 005 Graag nodig ik u uit ouderw vo e doel. H ts kapitalism or een bijzon et gaa der ini e comb to tia binnen i kort ga m een grote neert met ee tief. Een init iatief d n actie landel an org i aniser en ron jke beleggin voor het goe at Nu nie d het t gscom de t mete hema p en abstra Duurza etitie die w ct als h deze brief n ij am be et aa inmidd leggen els aar klinkt, het w st u neerleg . g d o besche e i rming g wat multin rdt echt leuk n, graag, wa , een e . nt zo a voor w E t r zijn in i o n this als er de wer veel te knemers. Er che bedrijfs die het nodi eld vo ge zij weinig mee b n er echter m ering en soci doen aan m ezig zi ili al insten jn. s net z e programm euOm be oveel d legger a’s s eens ie daar cijfers wa nog ac grote g hter de aand t verder te la ten kij elenm ratis b ken da eursco arkt, o doel is na rga mp ge virtuee koppeld. Ied etitie, waara niseren wij b lleen de hard e a l in e Europa geld kunt be reen kan me n ook een ac nenkort een edoen leggen tie voo en Am aan di r het g in aan e zaken t o d zoals C rika), ‘groen e’ bele elen van du spel, waarin ede O2-em urzam ggings j e issiece met e fondse rtificat Per de n en an bedrijven (in en. elnem dere b er z De dee ijzond lneme al IEX een e ere uro ov r kan z of haa ermak elf uit r euro e e n h en e ABN A aan ee mro, d en gaat. We aantal goe de doe n goed doel. at hoo w e r k en fdspon le sor van hierbij ond n kiezen wa Inschri er and a dit spe jven ka ere sam r zijn l is. n www.d en me uurzam vanaf woens t d e-com petitie ag 16 novem b .n Hooga er via d l. chtend e webs , ite Pieter Ko Hoofd rt redact eur

B E L EG G I N GSFON DSEN door Marcel Wijma

advertentie

Bioleggingsfonds

Gespreid beleggen in biotechnologie is een goede manier om van ontwikkelen in deze sector te profiteren. Het is wel van belang om te kiezen voor een fonds dat alleen in biotech belegt.

Marcel Wijma is de farmacie- en biotechspecialist van iex. Hij begon z’n carrière als financieel analist bij iris en werkte later voor Petercam Nederland en Bank Oyens & Van Eeghen. Momenteel is Wijma onafhankelijk adviseur in de biotechnologie bij Van Leeuwenhoeck Rersearch.

70

V

eel beleggers vinden het lastig om in biotechnologie te beleggen. Dat heeft vooral te maken met onwetendheid. Het is moeilijk om je een voorstelling te maken van iets als de per.c6-technologie of de rnai-technologie van Galapagos. Het is dan toch makkelijker om te beleggen in een fonds als Ahold. Dan weet je tenminste wat je koopt. Alhoewel het verleden wel heeft laten zien dat dit ook niet altijd het geval is, maar je kan het product in ieder geval aanraken. Die onwetendheid heeft ook te maken met het risicoprofiel dat verbonden is aan het beleggen in biotechbedrijven. Het duurt vaak jaren voordat een biotechnologieonderneming uit de rode cijfers komt omdat het ontwikkelen van nieuwe medicijnen een tijdrovende en geldverslindende zaak is. Vaak niet alleen een zaak van leven en dood voor de patiënt, maar ook voor de onderneming zelf. Koersbewegingen van biotechnologiebedrijven kunnen dan ook heftig zijn. Berichten over positieve testresultaten van medicijnen kunnen de koers in korte tijd

verdubbelen, maar negatief nieuws kan de waarde van een bedrijf ook binnen een paar uur halveren. Een sterke maag en stalen zenuwen zijn dus een pre. Om toch van de interessante ontwikkelingen van deze snelgroeiende sector te profiteren is het voor veel beleggers een goed idee om eens te kijken naar een beleggingsfonds dat gespreid belegt in de biotechnologie. Hier in Nederland zijn een aantal aan Euronext genoteerde beleg-

als een defensieve belegging wordt gezien, is de biotechsector meer een offensieve belegging. Als je in een beleggingsfonds wilt stappen in deze sector, kies dan ook een fonds dat daadwerkelijk belegt in biotechnologie.

BioPharma Fund

Het eerste genoteerde biotechnologie beleggingsfonds in Nederland was het BioPharma Fund. Het is nog steeds het grootste van oor-

Het BioPharma Fund belegt niet in bedrijven die niet gericht zijn op de ontwikkeling van producten gingsfondsen, die voor een groot deel rond 2000 zijn opgericht. Het jaar waarin de berichtgeving over het volledig in kaart brengen van het menselijke dna tot een ware koersexplosie leidde van veel biotechfondsen. Ook het jaar waarin Crucell en Isotis naar Euronext kwamen. In de jaren die daarop volgden zijn de meeste biotechbeleggingsfondsen weer weggezakt.

Biotech en farmacie

Vaak beleggen deze beleggingsfondsen zowel in biotech- als in farmaciefondsen om het risico wat te spreiden. Wat de performance van het fonds meestal niet ten goede komt. Want vaak is het stuivertje wisselen tussen biotech en farma. Terwijl de farmasector meer

sprong Nederlandse biotechfonds en heeft zich goed staande weten te houden in de afgelopen jaren. Het merendeel van de beleggingen wordt gedaan in Amerikaanse biotechbedrijven. Dit is op zich niet zo vreemd omdat de Amerikaanse biotechsector in vergelijking met de Europese een stuk volwassener is. In de Verenigde Staten zijn er meer bedrijven die producten in de latere fasen van ontwikkelingen hebben dan in Europa. De performance van het BioPharma Fund over de eerste negen maanden van dit jaar kwam uit op 6,5%. Op zich is dit niet heel goed. Het heeft te maken met tegenvallers bij ondernemingen als Biogen idec (stopzetting middel Tysabri tegen ms) en osi Pharmaceuticals

Uitstervend soort

(te dure overname van Eyetech). Het BioPharma Fund wordt geleid door een drietal fundmanagers die alledrie jarenlang ervaring hebben op Wall Street en ook andere biotechfunds hebben geleid. Zo heeft fundmanager Reijer Lenstra ondermeer het biotechfund van ubs gemanaged en hij heeft bij de Amerikaanse zakenbank een biotechfonds onder zijn hoede gehad.

Fase II

Het BioPharma Fund belegt specifiek in biotechbedrijven die producten in Fase II of verder hebben. Er wordt niet belegd in bedrijven die niet gericht zijn op de ontwikkeling van producten of die alleen producten in vroegere fasen van ontwikkeling hebben. Dit verkleint ook voor beleggers in het fonds de kans op miskleunen, alhoewel dat gevaar in deze tak van sport natuurlijk altijd aanwezig is. Sinds eind 2003 is het fonds gevestigd in Luxemburg en voldoet het aan de Europese regels voor aandelen beleggingsfondsen (ucitsi). Het BioPharma Fund is nog steeds genoteerd aan Euronext. Volgens mij biedt het fonds een goed alternatief voor het beleggen in individuele biotechbedrijven. Daar komt bij dat het binnen de op Euronext verhandelde biotechbeleggingsfondsen een van de fondsen is met de meeste beleggingskennis over de biotechsector. Meer informatie over het fonds is te vinden op de website www.biopharmafund.nl klik hier... Maandelijkse analyses van Marcel Wijma staan op magazine.iex. nl/medicalnieuwsbrief

De actieve belegger is een uitstervend soort. Dat heeft een aantal oorzaken. Eén ervan? De gevolgen van de maatregelen van de Autoriteit Financiële Markten. Die heeft banken gedwongen hun zorgplicht serieus op te pakken. Zij nemen met hun clienten hun risicoprofiel door, gesprekken die vooral gaan over het indekken tegen risico’s dan over hoe goed de koers van een beursfonds gaat. Daar is tegenwoordig alles bij voor te stellen. Een individueel bedrijf dat een zeperd maakt of een onderneming die blootstaat aan een fraudeonderzoek, kan een flinke koersdaling tegemoet zien. Niet alleen voor het gemoed, maar zeker ook voor de mogelijkheden zitten meer en meer beleggers tegenwoordig in beleggingsfondsen. Anno 2005 belegt 75 procent van alle beleggers in beleggingsfondsen, 28 procent belegt uitsluitend daarin. Onder beleggingsfondsen zijn aandelen- en mixfondsen nog het meest populair. Ook is er een toename in obligatie- en vastgoedfondsen. En de horizon van beleggers in fondsen wordt langer. Bijna de helft van de beleggers denkt op een termijn van tien jaar of meer. Dat wil niet zeggen dat fondsen saai zijn. Integendeel. Wat te denken van fondsen die zich richten op de snel opstomende economieën van Brazilië, Rusland India en China? Of een fonds dat uitsluitend belegt in bedrijven waarvan de directie bewezen heeft succesvol te zijn? Fraaie beleggingsmogelijkheden geboden door binnenen buitenlandse aanbieders. En via www.snsfundcoach.nl laagdrempelig bereikbaar.

Jeroen Vetter, directeur SNS Fundcoach Beleggers kunnen via SNS Fundcoach online beleggen in fondsen van de meest gerenommeerde fondsaanbieders ter wereld.

71

magazine In het volgende nummer:

Kopen in 2006 • De beursvisie van álle iex-columnisten • De beste stockpicks voor 2006 • Verdienen aan de belangrijkste beurstrends

Adverteerdersindex

ABN Amro Markets, 51 Alex, 17 Antea, 59 Bank Oyens & Van Eeghen, 52 BinckBank, 4 CMC, 34 Ecoforest, 29

72

Goodwood Investments, 11 IEX duurzaam beleggen, 68-69 IEX lezersaanbieding, 75 IEX vermogenspitch, 65 ParTrust, 2 Sinus, 13 SNS Fundcoach, 71 Strong Buy Selection, 21

Synvest, 55 Today’s Beheer, 9 TradingPort, 30 Trilab, 40 VEB, 38 Wereldhave, 76 WH Selfinvest, 13

CO LUM N door Warrum Buffet

Holle vaten

Een Jongen van Jan de Wit is Buffet allang niet meer. Om van de opdringerige verkoper af te komen laat hij zich weer van alles aansmeren.

Warrum Buffet is een literator volgens de definitie van Van Dale: ‘beoefenaar van de schone letteren’. Hij schrijft over zijn waarneming van alledaagse gebeurtenissen, voor zover die gerelateerd zijn aan beursgenoteerde bedrijven. Dédain, overgevoeligheid en een groot beeldend vermogen vormen Warrum Buffets handelsmerk. Lijfspreuk: “You only write once”.

“I

k begrijp de helft écht wel”, schreeuwde de vrouwe terwijl ze haar handen in haar zij zette en op haar strepen ging staan. Alleen de deegroller ontbrak nog in het huiselijk tafereel. Dat was nou precies wat ik haar duidelijk wilde maken toen ik zei dat ze de helft niet snapte, maar het leek me beter er het zwijgen toe te doen. Als de vrouwe op haar strepen gaat staan, weet ik genoeg. Vrouwen – en de vrouwe is daarop geen uitzondering – hebben zo hun eigen logica. Zo beweren ze (als het hun uitkomt) bij hoog en bij laag dat twee keer de helft, één maakt, terwijl wij mannen weten dat twee keer de helft een kwart oplevert. Maar dat moet je wel willen zien. Het zijn ook de vrouwen die met

twee propvolle tassen kleren, frutsels en andere overbodige boodschappen thuiskomen, het zweet van hun voorhoofd afvegen en triomfantelijk uitroepen: “Je wilt niet weten hoeveel geld ik heb bespaard met al die aanbiedingen.” Daar hebben ze overigens wel een punt, ik wil het inderdaad niet weten.

Peperdure brokken

Beleggen is niets voor vrouwen, beleggen is in de kern te simpel voor hun genen. Zij geloven nog dat ze 10% verlies goed kunnen maken met 10% winst. Da’s logisch, als u kijkt wat de hbo’s en universiteiten van deze tijd afleveren. Holle vaten, niets meer en minder. Geen wonder dat de paar slimme jongens die er nog zijn de markt overrompelen met dermate gecompliceerde producten dat noch de jonge verkopers, noch de aspirant-klanten er iets tegenin kunnen brengen. Hapklare, peperdure brokken die u niet nodig hebt, maar toch koopt omdat het de look and feel van een aanbieding heeft. Hieruit blijkt – ik geef het met schroom toe – dat wij mannen geen Jongens van Jan de Wit meer zijn, maar oude wijven. De verkoper ratelt door dat het een lieve lust is. Holle vaten, derivaten, optieconstructies, valuta-hedge, straddles, strangles, butterflies, alpha, beta. Hallo, bent u er nog? Delta, leverage, vega. “Ja, doe mij maar zo’n vegaburger, ja”, roept u in pure wanhoop en dat is precies

wat u krijgt van het krijtstreeppak op lakschoenen. Een beleggingsproduct dat vlees noch vis is.

Genant tafereel

U spartelt als een dikke vis aan zijn hengel en smeekt om genade, om het einde van dit pijnlijke gesprek. U bent bereid alles te slikken, zolang die gelikte junior-accountmanager u maar met rust laat. Dat hij u er nog 3,6% rendement (vóór aftrek van de kosten) bij belooft, is mooi meegenomen. Vriendelijk wijst u hem de deur en slaat die achter hem dicht, veegt het zweet van uw voorhoofd en trekt uw hemd recht. Schichtig kijkt u om u heen of uw vrouw – die dit gesprek nooit begonnen zou zijn – het genante tafereel heeft gadegeslagen. Dan kleppert de brievenbus nog één keer en tien vingers van de junior-accountmanager steken er door heen. Zachtjes gaat u door de knieën en legt uw oor tegen de brievenbus. “Psst, wat ik u nog vergeten was te vertellen, meneer, is dat rendementen uit het verleden…” Nu is het genoeg. U grijpt de binnenklep van de brievenbus en slaat hem hard dicht en duwt hem met alle kracht aan totdat tien vingertopjes afbrokkelen en naar binnen vallen. U schuift ze met de punt van uw schoen achteloos onder de deurmat. Vaag, heel vaag, dringt er een wild gekerm tot u door, maar – held als u plotseling bent geworden – dat laat u voor wat het is.

73

I N S I D E R

Deur dicht, het tocht Waarin Theodoor Gilissen postume prijzen krijgt en ing en sns Bank open huis houden

zitten – staan slechts op plaats tien, dus aan uitdaging geen gebrek.

D

e analistencarroussel draait nog, maar nu de bonuspotjes zowaar weer een beetje gevuld raken en de carroussel bij iedere omwenteling een paar paarden blijkt te missen, is het aantal jobhoppers wel gestaag aan het afnemen. Het verhaal van de maand was natuurlijk de prijzenregen die het trio analisten van Theodoor Gilissen over zich kreeg uitgestort. Nico van Geest, Herman Huizinga en Patrick Rutten behoren volgens het onderzoekbureau Starmine tot de eenzame top van het Nederlandse analistencorps. Probleempje was alleen dat dat

74

nu net de analisten waren die Gilissen na de fusie met Stroeve van het etiket ‘overbodig’ had voorzien en aan de gracht had gezet. De postume eer is het trio volledig gegund – het is in ieder geval een leuke binnenkomer om hun sollicitatiebrieven mee te openen – maar in de directievertrekken van Gilissen zal er toch even een ijzingwekkende stilte zijn gevallen toen de nieuwe topman Cees Haasnoot (ex-Stroeve) de feestelijke tijding kreeg. Maar goed, als je nummer één bent heb je niets meer om naar te streven, zullen we maar zeggen. De analisten van Stroeve – die er nog wel

Dan was er nog de onverkwikkelijke zaak rond Jurgen Spelbos. Niet dat de ing-directeur marketing en communicatie zelf zo onverkwikkelijk was, maar nadat hij een rechtzaak tegen zijn eigen bedrijf won, omdat hij onjuist was beschuldigd van het aannemen van snoepreisjes en cocaïnegebruik, moest hij alsnog het veld ruimen. Moet je je eigen baas maar niet sue-en. Kennelijk heeft hij vergeten de deur achter zich dicht te doen, want er waaien de laatste tijd nogal wat mensen naar buiten bij ing. Zo plukte bnp Paribas twee investment bankers weg bij ing Wholesale Banking. De grote pensioenbaas bij ing, Jan Nijssen vertrekt met onbekende bestemming en de chief economist van ing, Fred von Dewalle gaat met vervroegd pensioen. Wordt hij opgevolgd? Tja, dat is een beetje vaag. Officieel neemt global head of research Mark Cliffe zijn functie over, maar die blijft tegelijkertijd ook... global head of research. Ach, wie heeft er eigenlijk ook een hele werkweek nodig om de wereld te analyseren, tenslotte? En geen paniek, de brain drain aan de top down-kant wordt gelukkig opgevangen in het

bottom down-segment. Andre Moons komt van csfb om de small- en midcapresearch voor de Benelux te gaan leiden. Daarnaast komen er nog twee aandelenanalisten bij, onder andere van abn Amro. Wie bereid is om de Zuidas te verruilen voor het Pettelaarpark – ervaren A2-rijders weten dat we het nu over Den Bosch hebben – heeft de vacatures nog voor het opscheppen. sns heeft namelijk ook de deur openstaan, maar dan met een welkom-mat ervoor. Hans Molenaar, afkomstig van Swiss Life, is er net directeur asset management geworden. In de hoofddirectie van sns Bank vliegt Henk Kroeze van nib Capital binnen en ook de communicatie krijgt vers bloed in de vorm van Tom Gordijn, die een paar tropenjaren aan het hoofd van de Unilever-persdienst afwisselt om ’t allemaal te gaan regelen voor sns Reaal. Zelfs de Amsterdamse dealingroom van sns Securities krijgt versterking in de persoon van olie- en industrie-analist Danny van Doesburgh, die overstapt van Van Lanschot. We horen, tussen twee haakjes, niet zoveel meer over Van Lanschot, dat toch nog steeds het gulzig opgeslokte c&e Bankiers aan het integreren is. Insider gaat zijn licht eens voor u opsteken.

Ja, u bent een Topbelegger. van beleggers voor beleggers. Méér verdienen met hedge funds, turbo s, venture capital en andere slimme constructies

Recommend Documents