Inhoudsopgave. Voorwoord 3. Samenwerking 4. Ophalen leskisten bij Groenhorst College Ede 4. Bij wie moet u zijn? 4. Werkwijze inschrijving 5

Inhoudsopgave Voorwoord

3

Samenwerking

4

Ophalen leskisten bij Groenhorst College Ede

4

Bij wie moet u zijn?

4

Werkwijze inschrijving

5

Kosten en abonnement

6

Materialen en activiteiten

7

Veldwerkwinkel

7

Leergebieden

8

Begeleidingscommissie Schoolbiologie Ede

9

Activiteitenschema’s per groep

10

Activiteiten groep 1 en 2

16


21


26


35

Aanbod Veldwerk Nederland

44

Adressen in de regio

45

J A A R P R O G RAMMA NME EDE 2011-2012

Uitgave: april 2011 Vormgeving: Nicole de Kievid

Het Groene Wiel Onderdeel van Veldwerk Nederland Hendrikweg 14 b 6703 AW Wageningen T 0317 - 422 041 [email protected] www.groenewiel.nl www.veldwerknederland.nl


Voorwoord Het Groene Wiel ondersteunt het Primair Onderwijs in Ede en Wageningen op het gebied van natuur- en milieueducatie (NME). Dit wordt mogelijk gemaakt dankzij de gemeente Ede en de gemeente Wageningen. Volledig aanbod 2011-2012 In dit jaarprogramma vindt u al onze activiteiten voor het schooljaar 2011-2012 waarmee u uw natuuronderwijs vorm kunt geven. In welke mate we in 2012-2013 nog NME ondersteuning kunnen bieden is uiterst onzeker. Dit in verband met de geplande bezuingingen van de gemeente Ede. Schooljaar 2011-2012 draaien we nog volledig, dus doe er uw voordeel mee!!! Samenwerking De NME-ondersteuning aan de Edese scholen wordt gedragen door beroepskrachten (Het Groene Wiel), vrijwilligers (IVN Ede), alsook door de deelname van het Groenhorst College voor de uitleen van leskisten en van organisaties die schoolexcursies aanbieden (GLTO Ede en ’s-Heerenloo). Imkerij De Werkbij Op verzoek van Imkerij De Werkbij vindt u in dit jaarprogramma ook het educatieve aanbod van Imkerij De Werkbij (voor alle groepen). Opgave hiervoor loopt via de Imkerij. Aanbod Veldwerk Nederland Het Groene Wiel is onderdeel van de landelijke organisatie Veldwerk Nederland. Veldwerk Nederland organiseert onder andere werkweken en trainingen voor het basisonderwijs. Het volledige aanbod vindt u pagina 44. Veel plezier met het NME-aanbod komend schooljaar! Namens Gemeente Ede en Het Groene Wiel, Eveline van Oudbroekhuizen Consulent NME


Samenwerking Het programma NME (natuur- en milieueducatie) komt tot stand in samenwerking tussen de gemeente Ede, het Groene Wiel (onderdeel van Veldwerk Nederland) en het Groenhorst College. Het Groene Wiel is het Praktijkcentrum van Veldwerk Nederland. Het Groene Wiel is verantwoordelijk voor de inhoud van het NME-programma en de uitleenadministratie. Het Groene Wiel zorgt voor: •

het jaarlijkse programmaboekje

•

vernieuwing van het aanbod (nieuwe leskisten en activiteiten)

•

de inroostering via internet

Met vragen over het programma, de inroostering en voor het tussentijds aanvragen van materialen of de annulering daarvan, kunt u terecht bij het Groene Wiel. Het Groenhorst College is het Agrarisch Opleidingscentrum voor VMBO en MBO in Ede. Het Groenhorst College zorgt voor de uitleen en controle van de materialen (leskisten). Ophalen en terugbrengen van materialen vindt dan ook plaats bij het Groenhorst College. De gemeente Ede is opdrachtgever en financiert het programma.

Ophalen leskisten bij Groenhorst College Ede Leskisten dient u op te halen en terug te brengen bij het uitleenpunt NME van Het Groenhorst College, Bovenbuurtweg 27, 6717 XA Ede. Openingstijd: woensdag tussen 13.00 en 15.00 uur. Routebeschrijving naar NME-Uitleenpunt in het Groenhorst College Ede: Het Groenhorst College staat aan de Zandlaan in Ede Zuid. Rij vanaf de Zandlaan de Bovenbuurtweg een klein stukje in, richting kinderboerderij. Neem niet de eerste inrit links (parkeerterrein), maar de tweede ingang. Rijd door tot u niet verder kunt (let op: u kunt hier niet goed keren). De uitleen vindt u in het gebouw links. De ingang is links om de hoek (kleine deur). Binnen loopt u een stukje door de gang, het uitleenpunt zit rechts (volg de bordjes/ pijlen).

Bij wie moet u zijn? Bij het Groene Wiel voor: •

vragen over de inhoud van het programma of de materialen en activiteiten

•

vragen over de inroostering

•

aanvragen en afzeggen van leskisten

•

opgave voor excursies

•

doorgeven van adreswijzigingen e.d.

Bij het Groenhorst College voor: •

ophalen en terugbrengen van leskisten: woensdagmiddag 13.00 - 15.00 uur


Werkwijze inschrijving Inschrijven via internet Inschrijven doet u via internet. Elke school heeft een eigen inlogcode en wachtwoord. Heeft u dit nog niet of niet meer, neem dan contact op met de NME-contactpersoon bij u op school, of met Het Groene Wiel. •

Ga naar: www.veldwerknederland.nl.

•

Klik bovenin de balk: praktijkcentra, kies: Het Groene Wiel.

•

Klik links in de balk: docenten Ede. Klik in de tekst op: planningsprogramma.

Van hieruit kunt u inloggen en inschrijven. Hoe dit werkt leest u in de handleiding ‘reserveren via internet’, te vinden op www.veldwerknederland.nl (Praktijkcentra: het Groene Wiel, docenten Ede). Inschrijfformulieren voor gebruik op school Bijgaand ontvangt u inschrijfformulieren voor gebruik op school. Deze kunt u binnen het schoolteam gebruiken als u alle inschrijving wilt verzamelen en centraal wilt inroosteren op internet. Deze formulieren zijn dus niet om op te sturen naar Het Groene Wiel! Inschrijven kan alleen via internet! Reservering voor de zomervakantie Wij verzoeken u om uw inschrijving via internet voor de zomervakantie af te ronden. Zodoende weten wij hoe onze (en u ook hoe uw NME-) jaarplanning er uit gaat zien. Sommige leskisten zijn erg populair: dus hoe eerder u reserveert, hoe meer kans u heeft dat de door u gewenste periode nog vrij is! Tussentijds wijzigen Gedurende het schooljaar kunt u zelf uw reserveringen wijzigingen, annuleren of bijplaatsen. Voor annulering gelden de volgende regels: •

Leskisten kunt u tot 14 dagen voor uitleendatum wijzigen of annuleren.

•

Materiaalzendingen kunt u tot 4 maanden voor uitlevermaand annuleren.

•

Excursies kunt u tot 1 maand voor uw voorkeursperiode annuleren.

Annuleert u later dan genoemde termijnen, dan worden de klavertjes voor het betreffende item in rekening gebracht. Contactgegevens Het Groene Wiel, Centrum voor natuur- en milieueducatie Hendrikweg 14B, 6703 AW Wageningen T. 0317- 422 041 E. [email protected] W. www.groenewiel.nl en www.veldwerknederland.nl


Kosten en abonnement Om gebruik te kunnen maken van het NME-aanbod dient uw school een abonnement te hebben bij het Groene Wiel. Met dit abonnement kunt u naar eigen inzicht een basisaanbod voor uw school samenstellen. Het abonnement kost € 135. De prijs van de producten en activiteiten is uitgedrukt in klavertjes. Met het abonnement krijgt u 20 klavertjes tot uw beschikking. Kosten materialen en diensten Leskist: twee klavertjes. Excursie: twee klavertjes (in een aantal gevallen wordt een bijdrage gevraagd voor de begeleiding door een exursieorganisatie: zie beschrijving per excursie). Materiaalzending: één klavertje. Schoolkampset / spel: één klavertje. Betaling U ontvangt de rekening na de inroostering, aan het eind van het schooljaar. Extra diensten bij abonnement Scholen met een abonnement kunnen gebruikmaken van de volgende extra diensten: •

gratis downloaden van lesbrieven van onze internetsite

•

gebruikmaken van de documentatie op het Groene Wiel ( lesbrieven, posters, dvd’s, boeken, tijdschriften)

•

lenen van extra veldwerkmateriaal / opgezette dieren/ loepjes, binoculairs ed. bij het Groene Wiel

Achtergrond Met het abonnement betaalt u een bijdrage aan de productontwikkeling, -onderhoud en administratie. De abonnementen dekken ongeveer 10% van de kosten hiervan. De overige 90% wordt bijgedragen door de gemeente Ede. Losse producten/activiteiten Wanneer u geen abonnement heeft of wenst, kunt u een los product of activiteit aanvragen. De kosten hiervoor € 25 per geleverd product/activiteit. Gratis activiteiten In samenwerking met de Gemeente Ede bieden we een aantal activiteiten gratis aan. Deze worden bekostigd uit het klimaatbeleid en het waterbeleid van de gemeente: •

Project met gastles: Energie(k)

•

Leskist Waterkringloop


Materialen en activiteiten In dit programma worden de volgende soorten activiteiten en producten aangeboden: Leskisten Een leskist bevat een lesbeschrijving en materialen rondom een bepaald thema. De leerlingen werken met opdrachten, opdrachtkaarten en werkbladen. De lessen uit de leskisten vinden plaats in school of (deels) in de directe schoolomgeving. De uitleentermijn voor leskisten is twee weken. Het lenen van een leskist kost twee klavers. Ontdekdozen Een ontdekdoos bevat onderzoeksmateriaal en opdrachten waar de leerlingen zelfstandig of in groepjes van twee of drie mee kunnen werken. Aan de hand van opdrachtkaarten en verschillende opdrachtjes maken en zoeken zij zélf naar oplossingen voor vraagstukken. De ontdekdozen zijn speciaal geschikt voor het oefenen van het zelfstandig oplossen van vraagstukken door eigen waarneming. De uitleentermijn is twee weken. Het lenen van een ontdekdozenset (vijf of zes dozen) kost twee klavertjes. Excursies Bij een excursie vindt een deel van de activiteiten plaats buiten de directe schoolomgeving. Het is over het algemeen geen losstaande activiteit, maar een onderdeel van een groter lesprogramma (met voorbereiding / verwerking op school). De excursies worden verzorgd in samenwerking met diverse organisaties in Ede. Deelname aan een excursie (inclusief bijbehorend lesmateriaal) kost twee klavertjes per klas (maximaal 35 leerlingen). In een aantal gevallen wordt een bijdrage gevraagd voor de begeleiding door de excursie-organisatie (zie beschrijving per excursie). Materiaalpakket Een materiaalpakket bestaat uit verbruiksmaterialen, een lesbrief met informatie over het onderwerp en suggesties voor het gebruik in de klas. Het verschil met een leskist is dat u de materialen en de bijbehorende handleiding niet hoeft terug te brengen. Per materiaalzending (per klas) wordt één klaver berekend.

Veldwerkwinkel Wilt u bepaalde materialen graag zelf op school hebben, kijk dan eens op www.veldwerkwinkel.nl. Hier vindt u o.a. schepnetjes, loeppotjes, zoekkaarten en allerhande veldwerk-/onderzoeksmaterialen.


Leergebieden Het Groene Wiel heeft de inhoud van natuuronderwijs uitgewerkt in zes verschillende leergebieden. De eerste vier daarvan zijn ook nadrukkelijk terug te vinden in de kerndoelen. De twee laatste leergebieden zijn relevant vanuit het perspectief van natuur- en milieu-educatie en duurzame ontwikkeling en voor de persoonlijke ontwikkeling van de leerlingen. Besef Leren kennen van planten en dieren, groei en ontwikkeling, vorm en functie en samenhang. Aan de hand van concrete materialen en situaties wordt kennis (begrippen, woorden, verbanden) ontwikkeld. Waarnemen en onderzoeken Leren herkennen en benoemen van eigenschappen. Leren om conclusies te trekken uit eigen waarnemingen. Leren om zelfstandig (onderdelen van) onderzoekjes op te zetten. Zorg en verantwoordelijkheid Leren zorg te dragen voor planten en dieren en daar steeds meer verantwoordelijkheid voor te dragen. Duurzaam handelen Leren hoe (samen met anderen) op een verantwoorde manier om te gaan met de omgeving, afval, energie, water e.d. Waardering Het creëren van situaties waarin leerlingen waardering voor de natuur kunnen ontwikkelen, verwoorden en verbeelden. Hiermee kunnen tevens gevoelens van angst ten opzichte van dieren worden voorkomen. Rechtvaardigheid en keuzevaardigheid Kennismaken met algemene normen en waarden met betrekking tot onze omgang met planten, dieren en milieu. Vanuit een ander (waarden)perspectief leren kijken naar een situatie. Kennismaken met situaties waarin verschillende waarden ten opzichte van elkaar moeten worden afgewogen (bijvoorbeeld in een rollenspel).


Begeleidingscommissie Schoolbiologie Ede De Begeleidingscommissie Schoolbiologie Ede adviseert over het jaarlijkse programma NME. In de Begeleidingscommissie Schoolbiologie hebben zitting, namens het openbaar onderwijs: dhr. H. Koeweiden Ericaschool, Kerklaan 1, 6731 BA Otterlo het R.K. onderwijs: vacature het Reformatorisch onderwijs: dhr. M. Brand Detmarschool SBO- LOM, Verlengde Parkweg 47 b, 6717 GL Ede het bijzonder neutraal onderwijs: dhr. J.P. Poll Jonker Edese Schoolvereniging, Zuidelijke Spoorstraat 8, 6711 NN Ede het P.C. onderwijs: vacature IVN (Vereninging voor natuur- en milieu-educatie), afdeling Ede: mw. R. v.d. Bor Elzenhof 16, 3927 GK Renswoude Het secretariaat van de commissie is ondergebracht bij het Groene Wiel.

Heeft u interesse in één van de vacatures, neem dan contact op met Eveline van Oudbroekhuizen, consulent NME bij Het Groene Wiel, 0317 - 422041


GROEP 1 EN 2 Alles voor een pannenkoek

K

1-2

4 uur

Bange muis, boze hond?

K

1-2

2 - 3 uur

Droppie water

K

1-2

3 - 4 uur

Eekhoornschool

K

1-2

1 - 3 uur

Kaas maken

K

1-2

4 uur

Kabouterpad

K

1-2

2 uur

Lievebeest

K

1-2

2 uur

Toverstenen

K

1-2

2 uur

Zo doet een vogel...

K

1-2

2 uur

Imkerij De Werkbij

E

1-2

1 - 2 uur

Meneer de Pauw

E

1-2

2 uur

Van graan tot brood

M

1-2

2 uur

Wintergroenten

M

1-2

2 uur

Groene Voetstappen

O

1-2

1 - 4 uur

gratis

Warme Truiendag

O

1-2

1 - 4 uur

gratis

K

gratis

± €100

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig

extra begeleiding gewenst

deels buiten de school

kosten (klavertjes)

leskist

E

10

excursie

M

materiaalzending

P

project


O

overig

GROEP 3 EN 4

Bellen blazen

K

3-4

1 uur

De verdwaalde boom

K

3-4

3 uur

Droppie water

K

3

Ik Groei!

K

3-4

4 uur

Kaas maken

K

3-4

4 uur

Koning Bromvlieg

K

3-4

3 uur

Kriebelbeestjes

K

3-4

3 uur

Magneten ontdekhoek

K

3-4

2 uur

Natuur rond de school

K

3-4

2 uur

Op avontuur met je zintuigen

K

3-4

3 - 4 uur

Slak in de klas

K

3-4

3 uur

Imkerij De Werkbij

E

3-4

1 - 4 uur

Meneer de Pauw

E

3

Tropische producten

M

3-4

2-3 uur

Van graan tot brood

M

3-4

2 uur

Wintergroenten

M

3-4

2 uur

Groene Voetstappen

O

3-4

1 - 4 uur

gratis

Warme truiendag

O

3-4

1 - 4 uur

gratis

K

3 - 4 uur

gratis

± €100

2 uur

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



kosten (klavertjes)

leskist

E

11

excursie

M

materiaalzending

P

project


O

overig

GROEP 5 EN 6 Bezige Bijen

K

5-6

2 - 3 uur

Bladeren

K

5-6

1 - 2 uur

Bomen

K

5-6

2 - 3 uur

Buitenwerk rond de school

K

5-6

2 - 3 uur

Dierenbeschermingsspel

K

5-6

1 - 2 uur

Elektriciteit I

K

6

3 uur

Elektriciteit II

K

6

3 uur

Het Weerbericht

K

5-6

3 uur

Hoor jij wat ik hoor?

K

5-6

3 uur

Kaas maken

K

5-6

4 uur

Lichaam: het geraamte

K

6

3 uur

Lichaam: de spijsvertering

K

6

3 uur

Magneten

K

6

2 uur

Ontdekdozen licht & geluid

K

5-6

2 uur

Ontdekdozen materialen

K

5-6

2 uur

Ontdekdozen natuur

K

5-6

2 uur

Ontdekdozen vloeistoffen

K

5-6

2 uur

Ontdekdozen zintuigen

K

5-6

2 uur

Papier maken

K

5-6

2 uur

Schoolkampset Nachtvlinders

K

5-6

2 uur

Schoolkampset Vleermuizen

K

5-6

2 uur

Snavels en gebitten

K

5-6

2 - 3 uur

Vogels herkennen

K

5-6

3 uur

Waterkringloop

K

6

3 uur

K

gratis

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



kosten (klavertjes)

leskist

E

12

excursie

M

materiaalzending

P

project


O

overig

GROEP 5 EN 6 Boswandeling najaar

E

5-6

2 uur

Boswandeling voorjaar

E

5-6

2 uur

Het Beste Bos

E

6

3 - 4 uur

Imkerij De Werkbij

E

5-6

1 - 4 uur

Paddenexcursie

E

5-6

2 uur

Waterbeestjesexcursie

E

5-6

2 uur

Tropische producten

M

5-6

2-3 uur

Van graan tot brood

M

5-6

2 uur

Wintergroenten

M

5-6

2 uur

Lesbrief spinnen

O

5-6

1 uur

gratis

Lesbrief vogels in de nesten

O

5-6

1 uur

gratis

Groene Voetstappen

O

5-6

1 - 4 uur

gratis

Warme Truiendag

O

5-6

1 - 4 uur

gratis

K

± €100

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



kosten (klavertjes)

leskist

E

13

excursie

M

materiaalzending

P

project


O

overig

GROEP 7 EN 8

Bezige Bijen

K

7

2-3 uur

Bomen

K

7-8

2-3 uur

Broeikaseffect

K

7-8

3 uur

Buitenwerk rond de school

K

7-8

3-4 uur

Dieren in soorten en maten

K

7-8

2 uur

Elektriciteit I

K

7-8

2 uur

Elektriciteit II

K

7-8

2 uur

Fossielen

K

7-8

4 uur

Het weer meten

K

7-8

2 uur

Kaas maken

K

7-8

2 uur

Lichaam: het geraamte

K

7-8

2-3 uur

Lichaam: de spijsvertering

K

7-8

2 uur

Magneten

K

7-8

3 uur

Papier maken

K

7-8

2 uur

Puber-tijd

K

7-8

2-3 uur

K

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



kosten (klavertjes)

leskist

E

14

excursie

M

materiaalzending

P

project


O

overig

GROEP 7 EN 8 Sarah’s Wereld

K

7-8

6 uur

Schoolkampset Nachtvlinders

K

7-8

2 uur

Schoolkampset Vleermuizen

K

7-8

2 uur

Slootonderzoek

K

7-8

1-2 uur

Snavels en gebitten

K

7-8

2 uur

Visserijspel

K

7-8

1 uur

Vogels herkennen

K

7-8

2 uur

Waterkringloop

K

7-8

3 uur

De Boer op excursie

E

7-8

3 uur

Het Beste Bos excursie

E

7

2 - 3 uur

Imkerij De Werkbij

E

7-8

1 - 4 uur

± €100

Rioolwaterzuivering excursie

E

7-8

2 uur

gratis

Tropische producten

M

7-8

2-3 uur

Van graan tot brood

M

7-8

2 uur

Wintergroenten

M

7-8

2 uur

Energie(k)!

P

7-8

4 uur

gratis

Groene Voetstappen

O

7-8

1 - 4 uur

gratis

Warme Truiendag

O

7-8

1 - 4 uur

gratis

K

gratis

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



kosten (klavertjes)

leskist

E

15

excursie

M

materiaalzending

P

project


O

overig

GROEP 1 EN 2

Alles voor een pannenkoek leergebied:

besef

tijdsduur:

4 uur

vorm:

leskist

Melk komt uit de fabriek en een pannenkoek komt uit een pak of niet soms??? Deze leskist is gebaseerd op het prentenboek ‘Alles voor een pannenkoek’ van Erik Carle. Het jongetje Hannes wil graag een pannenkoek eten. Dat mag van zijn moeder, maar dan moet hij zelf voor de benodigdheden zorgen. De lessen gaan in op de ingrediënten en hun herkomst. Leerlingen worden hierbij uitgedaagd te proeven, voelen, ruiken, pletten en malen. Aan het eind van de lessenserie bakt u samen met de klas pannenkoeken. Bange muis, boze hond?

leergebied:

waardering

tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

leskist

Is een muis eng? Of een spin? Hoe doet een boze hond of een bange hond? Met deze leskist leren kinderen hun gevoelens tegenover dieren (her)kennen. Ze leren dat dieren ook bang of boos kunnen zijn. En hoe ze zelf beter kunnen omgaan met hun angst, als ze bang zijn voor een dier. De leskist bevat 5 lessen waaruit u er 2 of 3 kunt kiezen. Het thema bang wordt behandeld aan de hand van de muis, spin of hond. Bij het thema boos wordt alleen de hond behandeld. De kist bevat handpoppen van deze dieren. Nog leuker en leerzamer wordt het als u kunt zorgen voor een echt dier in de klas. Droppie water

leergebied:

besef, waarnemen en onderzoeken, zorg en verantwoordelijkheid

tijdsduur:

3-4 uur

vorm:

leskist

Met de leskist Droppie Water komen de kinderen uit groep 1 t/m 3 op een speelse manier in aanraking met allerlei aspecten van water. Droppie Water laat hen kennis maken met verschillende eigenschappen en functies van water. Dit gebeurt d.m.v. liedjes, verhalen, proefjes, geluids- en bewegingsspelletjes en met gesprekken met de handpop ‘Droppie Water. De kist bevat alle benodigde materialen. De leskist Droppie Water wordt u gratis te leen aangeboden door het Waterschap Vallei en Eem. Reserveren van de kist loopt via het roosterprogramma van Het Groene Wiel. Eekhoornschool

leergebied:

besef

tijdsduur:

1-3 uur

vorm:

leskist

16

In de ‘Eekhoornschool’ verplaatsen de kinderen zich in de rol van jonge eekhoorns. Ze leren er alles wat jonge eekhoorns zoal moeten leren. Zoals: een nest bouwen, noten verzamelen, verstopplekken onthouden, eekhoorn-memory, noten-knikkeren, allerlei creatieve opdrachtjes met natuurlijk materiaal en een echt eekhoornlied. De leskist bevat alle materialen die nodig zijn om de opdrachtjes te doen en te verwerken.


GROEP 1 EN 2

Kaas maken leergebied:

besef

tijdsduur:

4 uur

vorm:

leskist

Met deze kist ontdekken leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De set bevat alle onderdelen en instructies, die nodig zijn om in de klas (als demonstratie of samen met de leerlingen) een aantal kleine kaasjes te maken.

Kabouterpad leergebied:

besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

‘Wie helpt de kabouter met plantjes water geven? En wie helpt de vogel met het verzamelen van takjes voor zijn nest? Wat is de mooiste kleur die je hier ziet?’ Deze en nog vele andere leuke opdrachtjes laten de kinderen kennismaken met de natuur vlakbij. Deze leskist bevat 10 kabouters die u op het schoolplein kunt neerzetten. Op de buik van de kabouter staat een opdrachtje dat de kinderen moeten uitvoeren. Over iets dat er is te zien, voelen, ruiken of ontdekken. Er zitten opdrachtkaartjes ( + de daarbij benodigde materialen) in de kist voor lente, zomer en najaar. Lievebeest

leergebied:

besef, zorg en verantwoordelijkheid

tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

Jonge kinderen kunnen eindeloos naar kleine diertjes zoeken. Lieveheersbeestjes zijn favoriet want het zijn de knuffeldiertjes onder de insecten. Samen met de kinderen verzamelt u lieveheersbeestjes in de schoolomgeving, die u gedurende enkele dagen in de klas verzorgt. Deze leskist biedt u tal van mogelijkheden om met dit onderwerp aan de slag te gaan: van liedje tot vouwopdracht, van telwerkje tot puzzel.

Toverstenen leergebied:

waarnemen en onderzoeken

tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

17

Kleuters zijn dol op stenen. Met deze kist wordt aan deze belangstelling tegemoet gekomen. De kist begint met een spannend verhaal over ‘Tessa en de stenen van het tovervisje’. Daarna volgt een opdrachtencircuit. De opdrachtjes richten zich op: het gebruik van de zintuigen, eigenschappen van stenen en het aanleren van begrippen zoals glad/ruw, groot/klein, veel/weinig etc. De opdrachtjes zijn ook prima los van het verhaal uit te voeren.


GROEP 1 EN 2

Zo doet een vogel, zo doet een vis leergebied:

besef, waarnemen en onderzoeken

tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

Met deze leskist leren kinderen bewegingen van allerlei dieren kennen door ze na te doen en te benoemen. Aan de hand van een verhaal over het zieke meisje Liesje bewegen kinderen zich als rupsen, kikkers, slangen en andere dieren. De kist bevat zeven suggesties voor lessen in de klas, gymzaal of buiten.

Imkerij De Werkbij Bezoek aan Imkerij de Werkbij / De imker op school leergebied:

besef en waardering

tijdsduur:

1-1,5 uur

vorm:

excursie of de imker op school

Imkerij De Werkbij biedt excursies en schoolbezoeken aan voor groep 1 t/m 8. Imkerij De Werkbij is gevestigd in Rhenen. Bijen zijn wonderlijke insecten, die in volken bij elkaar leven. Er is van alles te ontdekken rondom de bijen en dit kan prachtig op de imkerij. Met de groepen 1 en 2 gaan we kijken, luisteren, voelen, ruiken en proeven rondom het verhaal van de bijen: een feest van beleving! Bij Imkerij de Werkbij kun je één keer met de klas komen, maar het is ook mogelijk om meerdere keren in het jaar te komen. Leerlingen kunnen dan verschillende activiteiten meemaken die in de verschillende seizoenen met de bijen gebeuren. In verband met het weer en de kou is het in de wintermaanden niet mogelijk om de imkerij te bezoeken. Wel kan de imker – en dit kan het gehele jaar – met alle gereedschappen op school komen. Kosten bij het bezoeken van Imkerij de Werkbij zijn voor het eerste uur 75 euro en de daaropvolgende uren 45 euro. Komt de imker op school, dan kost het eerste uur 90 euro en de uren daarna 45 euro. Het is prima mogelijk om verschillende klassen na elkaar in te roosteren. Meer info vindt u op: www.dewerkbij.nl. Aanmelding: Neem 4 weken voorafgaand aan de gewenste datum contact op met De Werkbij: 0317- 612942

18


GROEP 1 EN 2

Meneer de Pauw leergebied:


tijdsduur:

2 uur

vorm:

excursie op kinderboerderij De Proosdij te Ede

Met deze excursie leren de kinderen de dieren van de kinderboerderij kennen en hun uiterlijk en gedrag verwoorden. Het bezoek wordt voorbereid in de klas met een verhaal en een kringgesprek. Op de kinderboerderij staat een leskist voor u klaar met opdrachten die ter plekke worden uitgevoerd. De handleiding bevat informatie, afbeeldingen en verwerkingsactiviteiten. Bezoektijden voor deze excursie: 9.00-10.30 uur (op afspraak!)

Kinderboerderij De Proosdij vraagt een bijdrage van 15 euro per deelnemende groep (max 35 leerlingen)

Van graan tot brood Dit materiaalpakket bestaat uit aren, zaden en producten (bloem, havermout ed) van verschillende soorten granen. Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties rondom dit onderwerp.

leergebied:

besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

materiaalzending

Wintergroenten leergebied:

besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

materiaalzending

Sla en sperziebonen in de winter: heel gewoon toch? Door kasteelt en import uit warme landen eten we nu het hele jaar door allerlei soorten groenten en fruit. Vroeger was dat heel anders. Toen aten we vooral groenten van het seizoen, of ingemaakte groeten. Dit materiaalpakket bevat een aantal ouderwets Hollandse wintergroenten en een handleiding met lessuggesties. Groene Voetstappen

12-18 sept

leergebied:

duurzaam handelen

tijdsduur:

1-4 uur

vorm:

actieweek

19

Doe mee met de landelijke actie ‘Groene Voetstappen’ van 12 t/m 18 september! Door een week lang lopend, fietsend, per step, skates of skateboard naar school te gaan, verzamelen de leerlingen ‘groene voetstappen’. De groene voetstappen worden landelijk verzameld en aangeboden aan de minister. Door deelname laten school en leerlingen zien dat zij het klimaat belangrijk vinden. Bovendien merken ouders en kinderen hoe leuk het is om op deze manier naar school te gaan. Bijbehorend lesmateriaal geeft mogelijkheden om in de les in te gaan op het hoe en waarom van de actie. Meer over deze actie: www. groenevoetstappen.nl


GROEP 1 EN 2

Warme Truiendag

10 feb

leergebied:

besef, duurzaam handelen

tijdsduur:

1-4 uur

vorm:

actiedag

20

Vrijdag 10 februari 2010 is het weer Warme Truiendag! Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te komen. Meedoen aan de warme truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan met energie.


GROEP 3 EN 4

Bellen blazen

leergebied:


tijdsduur:

1 uur

vorm:

leskist

Zeepbellen lenen zich voor allerlei spontane experimenten. Je gaat je dingen leren afvragen en ook ga je je eigen ontdekkingen leren verwoorden. Mocht dit alles niet lukken, dan is uw klas na afloop van deze les in elk geval weer blinkend schoon!

geschikt voor groepswerk

De verdwaalde boom

leergebied:

besef, waardering

tijdsduur:

4-5 uur

vorm:

leskist

Bomen staan overal, ook op het schoolplein. Ze zijn voor kinderen een heel belangrijk onderdeel van hun omgeving. In drie lessen ontdekken kinderen wat ze van de bomen rond de school vinden en leren ze deze waardering te verwoorden. Ze breiden hun boomwoordenschat uit en leren hoe een boom leeft: wat heeft hij nodig en wat geeft een boom ons? Bij dit alles hoort een bomenlied en in een ‘bomenhoek’ in de klas kunnen de leerlingen aan de slag met creatieve opdrachten. Droppie water (groep 3)

leergebied:

besef, waarnemen en onderzoeken, zorg en verantwoordelijkheid

tijdsduur:

3-4 uur

vorm:

leskist

Met de leskist Droppie Water komen de kinderen uit groep 1 t/m 3 op een speelse manier in aanraking met allerlei aspecten van water. Droppie Water laat hen kennis maken met verschillende eigenschappen en functies van water. Dit gebeurt d.m.v. liedjes, verhalen, proefjes, geluids- en bewegingsspelletjes en met gesprekken met de handpop ‘Droppie Water. De kist bevat alle benodigde materialen. De leskist Droppie Water wordt u gratis te leen aangeboden door het Waterschap Vallei en Eem. Reserveren van de kist loopt via het roosterprogramma van Het Groene Wiel. Ik groei!

leergebied:

besef

tijdsduur:

4 uur

vorm:

leskist

21

Hoe zien mensen er uit in verschillende leeftijdsfasen, wat groeit er aan je, wat kun je, hoe word je later? Met deze lessenserie van vijf lessen gaan de kinderen op zoek naar antwoorden op deze vragen. Er wordt niet alleen ingegaan op de lichamelijke ontwikkeling (meten en wegen), maar ook op de toename van vaardigheden en zelfstandigheid. In de laatste les wordt de zorg bij mensenkinderen vergeleken met die bij nakomelingen van verschillende diergroepen.


GROEP 3 EN 4


besef

tijdsduur:

4 uur

vorm:

leskist

Met deze kist ontdekken leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De set bevat alle onderdelen en instructies die nodig zijn om in de klas (als demonstratie of samen met de leerlingen) een aantal kleine kaasjes te maken. Dit betreft de ‘kleine set’, die goed vervoerbaar is met een personenauto. Wilt u specifiek de grote set met houten pers, karton en kuipjes, neemt u dan contact op met Het Groene Wiel. Koning Bromvlieg

leergebied:

waarnemen en onderzoeken, waardering

tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

Koning Bromvlieg is de koning van het insectenrijk. Maar hij is al erg oud en zoekt een troonopvolger. In een brief vraagt hij de leerlingen hem te helpen bij het zoeken van een geschikte opvolger. De kinderen verzamelen informatie over insecten via filmpjes (op www.groenewiel. nl) en gaan buiten op zoek naar echte insecten. Via internet brengt de klas hun gezamenlijke stem uit voor de beste insectenkoning (en koningin). Naast kennismaking met insecten en hun eigenschappen richt deze leskist zich op waardevorming: ‘wat vind ik van dit insect en waarom?’ Kriebelbeestjes

leergebied:


tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

Met deze leskist gaat u met de klas rond de school kriebelbeestjes zoeken. U heeft daarvoor een groene schoolomgeving of parkje nodig. Centraal staan de pissebed, de slak, de spin, de regenworm en de duizendpoot. De leerlingen verzamelen ze, leren de manier van voortbewegen benoemen en meer details aan het dier te onderscheiden. Ook maken ze zich een voorstelling van hoe het dier leeft.

Magneten ontdekhoek leergebied:


tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

Magneten oefenen een grote aantrekkingskracht uit op kinderen. Met de materialen voor deze ontdekhoek kunnen ze vrij experimenteren en ontdekken. Zo leren ze spelenderwijs de eigenschappen van magneten kennen. Vraagmapjes geven u de mogelijkheid om leerlingen wat meer houvast te geven bij hun ontdekkingen.

geschikt voor ontdekhoek

Natuur rond de school leergebied:


tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

22

In spelvorm ontdekken de leerlingen de natuur rond de school. Ze gaan groepsgewijs aan de slag met onderwerpen als: planten, bomen, vogels, kleine beestjes, water etc. De opdrachtkaarten en alle benodigde materialen zitten in de kist.


GROEP 3 EN 4

Op avontuur met je zintuigen - Het Buitenboek van tante Door leergebied:


tijdsduur:

3-4 uur

vorm:

leskist

Met deze kist leren de kinderen hun zintuigen bewust te gebruiken bij het verkennen van hun omgeving. Dit doen ze naar aanleiding van ansichtkaarten die ze krijgen van ‘Tante Door’. Tante Door is op vakantie en stuurt kaartjes met waarnemingen die zij doet (wat ze ziet, hoort, ruikt, proeft en voelt). Kunnen de kinderen dit ook? Elke dag gaan ze een uurtje met een ander zintuig aan de slag (5x). Al doende maken de kinderen een buitenboekje met hun waarnemingen en gevonden materialen. Ieder kind werkt hierbij op eigen niveau tevens aan zijn/haar taalontwikkeling. Slak in de klas

leergebied:

zorg en verantwoordelijkheid

tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

23

Een speelse kist rondom slakken. De leerlingen gaan een week lang voor hun eigen slakken zorgen. Ze bekijken de slakken nauwkeurig en leren hoe ze er goed voor kunnen zorgen. Wat hebben de slakken nodig en wat vinden ze fijn? Daarnaast leren ze over de levenswijze en bouw van de slakken. Let op! U dient zelf slakken te verzamelen. Bakjes en materiaal ter verzorging zit in de kist.


GROEP 3 EN 4

Imkerij de Werkbij Bezoek aan Imkerij de Werkbij / De imker op school leergebied:

besef en waardering

tijdsduur:

1-4 uur

vorm:

excursie of de imker op school

Imkerij De Werkbij biedt excursies en schoolbezoeken aan voor groep 1 t/m 8. Imkerij De Werkbij is gevestigd in Rhenen. Bijen zijn wonderlijke insecten, die in volken bij elkaar leven. Er is van alles te ontdekken rondom de bijen en dit kan prachtig op de imkerij. Kinderen kunnen hierbij verschillende zintuigen gebruiken. In de groepen 3 en 4 draait het vooral om de producten uit de bijenkast, zoals honing, was en propolis. Hoe zorgen de bijen voor deze producten en wat doen we hier verder mee? Bij Imkerij de Werkbij kun je één keer met de klas komen, maar het is ook mogelijk om meerdere keren in het jaar te komen. Leerlingen kunnen dan verschillende activiteiten meemaken die in de verschillende seizoenen met de bijen gebeuren. In verband met het weer en de kou is het in de wintermaanden niet mogelijk om de imkerij te bezoeken. Wel kan de imker – en dit kan het gehele jaar – met alle gereedschappen op school komen. Kosten bij het bezoeken van Imkerij de Werkbij zijn voor het eerste uur 75 euro en de daaropvolgende uren 45 euro. Komt de imker op school, dan kost het eerste uur 90 euro en de uren daarna 45 euro. Het is prima mogelijk om verschillende klassen na elkaar in te roosteren. Meer info vindt u op: www.dewerkbij.nl. Aanmelding: Neem 4 weken voorafgaand aan de gewenste datum contact op met De Werkbij: 0317- 612942 Meneer de Pauw (groep 3)

leergebied:


tijdsduur:

2 uur

vorm:

excursie op kinderboerderij De Proosdij te Ede

Met deze excursie leren de kinderen de dieren van de kinderboerderij kennen en hun uiterlijk en gedrag verwoorden. Het bezoek wordt voorbereid in de klas met een verhaal en een kringgesprek. Op de kinderboerderij staat een leskist voor u klaar met opdrachten die ter plekke worden uitgevoerd. De handleiding bevat informatie, afbeeldingen en verwerkingsactiviteiten. Bezoektijden voor deze excursie: 9.00-10.30 uur (op afspraak!)

Kinderboerderij De Proosdij vraagt een bijdrage van 15 euro per deelnemende groep (max 35 leerlingen)

24


GROEP 3 EN 4

Tropische producten leergebied:


tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

materiaalzending

Met dit pakket maken leerlingen kennis met een breed scala aan producten uit de tropen (o.a. kokosnoot, specerijen, katoenpluis, thee, koffie, cacao, zijde). Zij ontdekken waar en hoe producten geteeld en verwerkt worden. Voor groep 3-4 wordt tevens aan taalontwikkeling gewerkt.

Van graan tot brood Dit materiaalpakket bestaat uit aren, zaden en producten (bloem, havermout ed) van verschillende soorten granen. Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties rondom dit onderwerp.

leergebied:

besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

materiaalzending


besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

materiaalzending

Sla en sperziebonen in de winter: heel gewoon toch? Door kasteelt en import uit warme landen eten we nu het hele jaar door allerlei soorten groenten en fruit. Vroeger was dat heel anders. Toen aten we vooral groenten van het seizoen, of ingemaakte groeten. Dit materiaalpakket bevat een aantal ouderwets Hollandse wintergroenten en een handleiding met lessuggesties. Groene Voetstappen

12-18 sept

leergebied:

duurzaam handelen

tijdsduur:

1-4 uur

vorm:

actieweek

Doe mee met de landelijke actie ‘Groene Voetstappen’ van 12 t/m 18 september! Door een week lang lopend, fietsend, per step, skates of skateboard naar school te gaan, verzamelen de leerlingen ‘groene voetstappen’. De groene voetstappen worden landelijk verzameld en aangeboden aan de minister. Door deelname laten school en leerlingen zien dat zij het klimaat belangrijk vinden. Bovendien merken ouders en kinderen hoe leuk het is om op deze manier naar school te gaan. Bijbehorend lesmateriaal geeft mogelijkheden om in de les in te gaan op het hoe en waarom van de actie. Meer over deze actie: www. groenevoetstappen.nl Warme Truiendag

10 feb

leergebied:


tijdsduur:

1-4 uur

vorm:

actiedag

25



GROEP 5 EN 6

Bezige Bijen leergebied:

besef

tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

leskist

De leskist Bezige Bijen behandelt het leven van de honingbij, het werk van de imker en de leefomgeving van de bij. Hoe leven bijen samen, wat hebben zij nodig en hoe verzorgt een imker zijn bijen? De leskist bestaat uit 3 lessen. De lessen zijn actief en er wordt in groepjes gewerkt. Het lesmateriaal omvat ook een evaluatie en toets.

Bladeren leergebied:


tijdsduur:

1-2 uur

vorm:

leskist

Aan de hand van een groot aantal gedroogde bladeren uit de kist, leren kinderen bladvormen en verschil in nervatuur van bladeren onderscheiden en herkennen.

Bomen leergebied:


tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

leskist

Aan bomen valt veel te ontdekken. Met deze leskist kunt u zowel binnen als buiten aan de slag. Deze kist bevat een opdrachtcircuit met materialen voor binnen. Aan bod komen onder andere bladeren, vruchten, schors en jaarringen. Benodigd materiaal zit erbij. Daarnaast zijn materialen en opdrachtkaarten opgenomen voor het uitzetten van een bomenpad rondom de school of in een park. Hierin zitten opdrachten zoals de boomhoogte en -dikte meten, boomsoort determineren, schorsafdruk maken, knoppen bekijken en bladeren vergelijken. Tot slot bevat de kist divers demonstratiemateriaal en een aantal spelletjes. Buitenwerk rond de school

leergebied:


tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

leskist

In de nabije omgeving van de school (het schoolplein) is heel wat te ontdekken. Met deze leskist onderzoeken de leerlingen verschillende aspecten van de schoolomgeving. Onderwerpen die aan bod komen zijn: planten, dieren, insecten, bodem en bodemleven, water en het weer. Naast een handleiding en werkbladen voor de leerlingen bevat de kist al het benodigde onderzoeksmateriaal. Dierenbeschermingsspel

leergebied:

besef

tijdsduur:

1-2 uur

vorm:

spel

26

Met dit lesspel van de Dierenbescherming maken de leerlingen op een leuke en spannende manier kennis met dierenwelzijn. Het spel bestaat uit 24 quizvragen die zijn voorzien van videofragmenten op DVD. Een respectvolle omgang met dieren staat hierin centraal.


GROEP 5 EN 6

Elektriciteit I (groep 6) leergebied:


tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

Deze leskist is bedoeld als eerste kennismaking met elektriciteit. Aan de orde komen onder meer de volgende begrippen: stroom, stroomkring, voltage, geleiding, isolatie, veiligheid en statische elektriciteit. Er is voldoende materiaal om in groepjes te experimenteren.


Elektriciteit II (groep 6) leergebied:


tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

Vervolg op leskist Elektriciteit I. Aan de orde komen parallelschakeling en serieschakeling. Met behulp van meegeleverd materiaal leren de kinderen deze twee schakelingen onderscheiden. Ook worden vooren nadelen van beide soorten schakeling ontdekt.


Het Weerbericht leergebied:

besef

tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist geschikt voor groepswerk

Als de weermannen en –vrouwen staken vanwege het voortdurende commentaar op hun weerberichten, blijft er voor de klas weinig anders over dan zelf het weerbericht te gaan maken... Daarvoor moet je natuurlijk wel temperatuur, windkracht en neerslag kunnen meten, de windrichting kunnen bepalen, de bewolking kunnen schatten en weten op welke manier je die gegevens op een weerkaart zet. Leerlingen kunnen dit op verschillende manieren aan de weet komen: door infokaarten te lezen, een werkblad te maken, filmpjes te bekijken of het aan iemand te vragen die het al weet. Voor elk onderdeel is er een test. Heeft een groep alle kennis in huis, dan kunnen ze een echt weerbericht maken voor de rest van de klas. Hoor jij wat ik hoor?

leergebied:

besef

tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

27

Iedereen beleeft geluid anders. Tijdens een feestje is harde muziek misschien leuk, maar wat vindt de buurman ervan, die wil slapen? En een schoolplein vol spelende kinderen is een gezellige plek als je aan het spelen bent, maar voor iemand die wil lezen een storende factor. De leskist geluidsbeleving laat kinderen geluid ervaren. De leerlingen doen een geluidsinspectie in de schoolomgeving. Daarna doen zij een rollenspel over geluid om te achterhalen hoe verschillende mensen geluid beleven. In een keuzeopdracht kunt u de leerlingen vanuit verschillende perspectieven met geluid aan de slag laten gaan: als kunstenaar, muzikant, journalist, schrijver….


GROEP 5 EN 6


besef

tijdsduur:

4 uur

vorm:

leskist

Met deze kist ontdekken leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De set bevat alle onderdelen en instructies die nodig zijn om in de klas (als demonstratie of samen met de leerlingen) een aantal kleine kaasjes te maken.

Lichaam; het geraamte leergebied:

besef

tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

Deze leskist is te gebruiken voor een les over het geraamte. Aan bod komen: waaruit bestaat het geraamte? Welke functie heeft het geraamte? Welke mogelijkheden, maar ook beperkingen biedt het geraamte? De kist bevat een aantal modellen van gewrichten deze dienen ter illustratie.

Lichaam; de spijsvertering leergebied:

besef

tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

Een leskist om uw les over spijsvertering te illustreren. De kist bevat een torso en materiaal voor verschillende demonstratieproefjes die de leerlingen duidelijk maken wat er met voedsel in het lichaam gebeurt. Ook de relatie tussen het soort voedsel en de bouw van het spijsverteringsstelsel komt aan bod.

Magneten (groep 6) leergebied:


tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

28

Door middel van diverse experimenten ontdekken de leerlingen de belangrijkste eigenschappen van magneten. Aan de orde komen o.a. aantrekken, afstoten, kompassen, noord- en zuidpool. De kist bevat voldoende oefenmateriaal om in groepjes te werken.


GROEP 5 EN 6

Ontdekdozen leergebied:


tijdsduur:

2 uur

vorm:

ontdekdozen-set geschikt voor groepswerk

De ontdekdozen zijn sets van 5 à 6 dozen rond een bepaald thema, bedoeld voor het oefenen van het zelfstandig oplossen van vraagstukken door eigen waarneming en het uitvoeren van eenvoudige proefjes. Als differentiatie kunt u de leerlingen ook opdrachten geven waarbij ze zelf ook het onderzoekje moeten bedenken waarmee ze de vraag kunnen oplossen. Elk thema bestaat uit vijf of zes verschillende onderwerpen. Het is mogelijk met de hele klas tegelijk aan een thema te werken, maar deze dozen zijn ook uitstekend geschikt als tussendoor-activiteit, waar groepjes van twee of drie kinderen zelfstandig aan werken. Eén doos kost ongeveer 20-30 minuten. In beide gevallen is een klassikale nabespreking gewenst. Ontdekdozenset Licht en geluid (6 dozen) Proefjes en ontdekkingen op het gebied van licht en geluid. Dozen: licht en schaduw, spiegels, lenzen, kleuren, geluid, muziek in elastiek. Ontdekdozenset Materialen (5 dozen) Ontdekkingen aan verschillende materialen. Dozen: hout, metalen, papier, lucht, lapjes. Ontdekdozenset Natuur (5 dozen) Ontdekkingen over de natuur. Dozen: veren, grond, stenen, bladeren en natuur algemeen. Ontdekdozenset Vloeistoffen (6 dozen) Proefjes met vloeistoffen. Dozen: zeepbellen, drijven/zinken, mengen, stroperigheid, doorlaatbaarheid en oppervlaktespanning. Ontdekdozenset Zintuigen (6 dozen) Proefjes gericht op de zintuigen en de zintuiglijke waarneming. Dozen: horen, ruiken, proeven, voelen, zien en bedrog. Papier maken

leergebied:

duurzaam handelen

tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

29

Maak van oud papier je eigen nieuwe papier: dat is wat de leerlingen gaan doen met deze leskist. Leuk om te doen en het levert inzicht in nuttig hergebruik van oud papier. Naast een papierschepset bevat de leskist enkele lessuggesties rondom papier(verwerking).


GROEP 5 EN 6

Schoolkampset Nachtvlinders leergebied:

besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

schoolkampset

Met deze set kunt u nachtvlinders vangen en bekijken. Nachtvlinders zijn vaak prachtig om te zien met aparte kleuren, vormen en voelsprieten. De set bevat een speciale vanginstallatie voor nachtvlinders (stokken, lampen, verlengsnoer en doek). Vlinderzoekkaarten en boekjes geven informatie over de nachtvlinders.

Schoolkampset Vleermuizen leergebied:

besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

schoolkampset

Met deze set kunt u ’s avonds vleermuizen spotten. De set bevat twee vleermuisdetectors waarmee vleermuisgeluiden opgevangen kunnen worden. In de handleiding vindt u tips voor het spotten van vleermuizen. Informatiekaarten, boekjes en een cd met vleermuisgeluiden geven de leerlingen informatie over vleermuizen in Nederland.

Snavels en gebitten leergebied:

besef

tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

leskist

Elk vogeltje eet zoals het gebekt is: een roofvogel heeft een heel andere snavel dan een zaadeter. Net zoals een vos een ander gebit heeft dan een planteneter. Aan de hand van een opdrachtenboekje en concrete materialen ontdekken de leerlingen mogelijkheden en onmogelijkheden van eetgewoonten van verschillende dieren.

Vogels herkennen leergebied:


tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

Rond de school leven allerlei vogels. Als je er op gaat letten zie je er steeds meer! Met deze leskist leren de leerlingen aan de hand van afbeeldingen, vogelgeluiden en opdrachten de bekendste Nederlandse vogels kennen. De kist bevat ook enkele verrekijkers en vogelboeken.

Waterkringloop (groep 6) leergebied:

waarnemen en onderzoeken, duurzaam handelen

tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

30

Water is de basis van het leven op aarde. Het is overal. Maar raakt water dan nooit op? En waar gaat regenwater precies heen? Raakt de grond nooit vol? In drie lessen, waarvan één met proefjes, ontdekken de leerlingen de waterkringloop. Ze leren over verdamping, neerslag, grondwater, rioolwater en drinkwater. Ter verwerking wordt het waterkringloopspel gespeeld. Deze leskist wordt gratis aangeboden in het kader van het gemeentelijk Waterbeleid.


GROEP 5 EN 6

Boswandeling najaar en voorjaar leergebied:

besef, waardering

tijdsduur:

2 uur

vorm:

excursie onder leiding van een IVN gids

De IVN-schoolgidsen organiseren tweemaal per jaar een educatieve boswandeling voor groep 5 en 6. Hierbij wordt speciaal ingegaan op de seizoenskenmerken in het bos. In de herfst en in het voorjaar wordt in hetzelfde gebied gewandeld. Het is zinvol om aan beide excursies mee te doen, maar u kunt ook één van beide kiezen.De klas wordt in kleine groepen verdeeld en per groep gaat een IVN-schoolgids mee. Het IVN streeft ernaar de groepjes zo klein mogelijk te houden, wilt u daarom zelf ook een groepje onder uw hoede nemen? Ter voorbereiding krijgt u een lesbrief toegestuurd. Wanneer u voor de boswandeling(en) inschrijft neemt het IVN contact met u op voor het plannen van een datum. Het Beste Bos (groep 6)

leergebied:

besef, waardering

tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

excursie en lesbrief op school

31

Tijdens Het Beste Bos doen leerlingen van groep 6 en 7 in groepjes een aantal kleine onderzoekjes in het bos. Dit gebeurt aan de hand van opdrachtkaarten. De leerlingen onderzoeken zo wat een ‘goed’ bos is. En voor wie is het een goed bos: voor dieren, planten of mensen? Het bosonderzoek wordt begeleid door twee of drie IVN-school-gidsen. Als leerkracht bent u verantwoordelijk voor de klas en de orde. Vooraf krijgt u een lesbrief toegezonden met een inleidende les en een verwerkingsles voor op school. Wanneer u voor ‘Het Beste Bos’ inschrijft neemt het IVN contact met u op voor het plannen van een datum. In de herfst en het voorjaar wordt hetzelfde programma gedraaid. Kies één van beide.


GROEP 5 EN 6


besef en waardering

tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

Imkerij De Werkbij biedt excursies en schoolbezoeken aan voor groep 1 t/m 8. Imkerij De Werkbij is gevestigd in Rhenen. Bijen zijn wonderlijke insecten, die in volken bij elkaar leven. Er is van alles te ontdekken rondom de bijen en dit kan prachtig op de imkerij. Kinderen kunnen hierbij verschillende zintuigen gebruiken. In de groepen 5 en 6 draait het vooral om groei en ontwikkeling bij de bijen: welke gedaanteverwisseling maken de bijen door en wat zijn de verschillende taken in het bijenvolk? Bij Imkerij de Werkbij kun je één keer met de klas komen, maar het is ook mogelijk om meerdere keren in het jaar te komen. Leerlingen kunnen dan verschillende activiteiten meemaken die in de verschillende seizoenen met de bijen gebeuren. In verband met het weer en de kou is het in de wintermaanden niet mogelijk om de imkerij te bezoeken. Wel kan de imker – en dit kan het gehele jaar – met alle gereedschappen op school komen. Kosten bij het bezoeken van Imkerij de Werkbij zijn voor het eerste uur 75 euro en de daaropvolgende uren 45 euro. Komt de imker op school, dan kost het eerste uur 90 euro en de uren daarna 45 euro. Het is prima mogelijk om verschillende klassen na elkaar in te roosteren. Meer info vindt u op: www.dewerkbij.nl. Aanmelding: Neem 4 weken voorafgaand aan de gewenste datum contact op met De Werkbij: 0317- 612942 Paddenexcursie

leergebied:

besef, waardering

tijdsduur:

2 uur

vorm:

excursie

32

Tijdens de paddentrek (in maart) bezoekt u onder leiding van IVNschoolgidsen een paddenpoel. De kinderen krijgen zo de unieke gelegenheid padden en/of kikkers van dichtbij te bekijken en meer te leren over het leven van deze interessante dieren. De excursie vindt plaats aan de Horalaan in Ede of in het bos bij Lunteren. U dient zelf voor vervoer te zorgen. Wanneer u voor een Paddenexcursie inschrijft, neemt het IVN contact met u op voor het plannen van een datum. LET OP: Het aantal uit te voeren excursies is beperkt. Meld u tijdig aan. Bij een over- inschrijving probeert het IVN u in elk geval één voorjaarsexcursie aan te bieden (voorjaarsboswandeling, paddenexcursie of waterdiertjesexcursie).


GROEP 5 EN 6

Waterbeestjesexcursie leergebied:

besef, waardering

tijdsduur:

2 uur

vorm:

excursie

In de maand juni kunt u met de klas, onder leiding van IVN schoolgidsen, waterdiertjes vangen in een sloot. De kinderen bekijken de beestjes en zoeken met zoekkaarten de namen op. Natuurlijk zetten ze de diertjes daarna weer terug in hun sloot! Tijdens de excursie wordt de klas in groepjes verdeeld en elke groep krijgt een IVN-schoolgids voor de begeleiding. Er wordt gezocht naar een sloot in de buurt van de school, maar houdt u er rekening mee dat u wellicht voor vervoer moet zorgen. Wanneer u voor een Waterdiertjesexcursie inschrijft, neemt het IVN contact met u op voor het plannen van een datum. LET OP: Het aantal uit te voeren excursies is beperkt. Meld u tijdig aan. Bij een over- inschrijving probeert het IVN u in elk geval één voorjaarsexcursie aan te bieden (voorjaarsboswandeling, paddenexcursie of waterdiertjesexcursie).

Tropische producten leergebied:


tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

materiaalzending

Met dit pakket maken leerlingen kennis met een breed scala aan producten uit de tropen (o.a. kokosnoot, specerijen, katoenpluis, thee, koffie, cacao, zijde). Zij ontdekken waar en hoe producten geteeld en verwerkt worden.

Van graan tot brood Dit materiaalpakket bestaat uit aren, zaden en producten (bloem, havermout ed) van verschillende soorten granen. Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties rondom dit onderwerp

leergebied:

besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

materiaalzending


besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

materiaalzending

33

Sla en sperziebonen in de winter: heel gewoon toch? Door kasteelt en import uit warme landen eten we nu het hele jaar door allerlei soorten groenten en fruit. Vroeger was dat heel anders. Toen aten we vooral groenten van het seizoen, of ingemaakte groeten. Dit materiaalpakket bevat een aantal ouderwets Hollandse wintergroenten en een handleiding met lessuggesties.


GROEP 5 EN 6

Lesbrief spinnen leergebied:

waardering

tijdsduur:

1 uur

vorm:

lesbrief

Deze lesbrief geeft opdrachtjes om de levenswijze van spinnen te leren kennen en de angst voor spinnen te verminderen.

gratis

Lesbrief vogels en nesten leergebied:

waardering

tijdsduur:

1 uur

vorm:

lesbrief

Deze lesbrief bevat lessen over de manieren waarop vogels hun jongen uitbroeden en grootbrengen.

gratis

Groene Voetstappen

12-18 sept

leergebied:

duurzaam handelen

tijdsduur:

1-4 uur

vorm:

actieweek

Doe mee met de landelijke actie ‘Groene Voetstappen’ van 12 t/m 18 september! Door een week lang lopend, fietsend, per step, skates of skateboard naar school te gaan, verzamelen de leerlingen ‘groene voetstappen’. De groene voetstappen worden landelijk verzameld en aangeboden aan de minister. Door deelname laten school en leerlingen zien dat zij het klimaat belangrijk vinden. Bovendien merken ouders en kinderen hoe leuk het is om op deze manier naar school te gaan. Bijbehorend lesmateriaal geeft mogelijk-heden om in de les in te gaan op het hoe en waarom van de actie. Meer over deze actie: www.groenevoetstappen.nl Warme Truiendag

10 feb

leergebied:


tijdsduur:

1-4 uur

vorm:

actieweek

34



GROEP 7 EN 8

Bezige Bijen (groep 7) leergebied:

besef, waardering

tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

leskist

De leskist Bezige Bijen behandelt het leven van de honingbij, het werk van de imker en de leefomgeving van de bij. Hoe leven bijen samen, wat hebben zij nodig en hoe verzorgt een imker zijn bijen? De leskist bestaat uit 3 lessen. De lessen zijn actief en er wordt in groepjes gewerkt. Het lesmateriaal omvat ook een evaluatie en toets.

Bomen leergebied:


tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

leskist

Aan bomen valt veel te ontdekken. Met deze leskist kunt u zowel binnen als buiten aan de slag. Deze kist bevat een opdrachtcircuit met materialen voor binnen. Aan bod komen onder andere bladeren, vruchten, schors en jaarringen. Daarnaast zijn materialen en opdrachtkaarten opgenomen voor het uitzetten van een bomenpad rondom de school of in een park. Hierin zitten opdrachten zoals de boomhoogte en -dikte meten, boomsoort determineren, schorsafdruk maken, knoppen bekijken en bladeren vergelijken. Broeikaseffect

leergebied:


tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

Een zeer actuele kist over klimaatverandering! Het broeikaseffect komt regelmatig voorbij in nieuws en actualiteit. Maar wat is het nou eigenlijk? Via 11 leuke en uitdagende proefjes ontdekken de leerlingen wat het broeikaseffect is en hoe het werkt. Over kooldioxide en planten, de rol van de zon, smelten van landijs, de natuur die in de war raakt. Ook leren ze over de oorzaken en gevolgen, het verband met klimaatverandering en duurzame energie. Aan de hand van een vragenlijst kunnen de leerlingen hun ecologische voetafdruk voor en na het werken met de leskist berekenen. Buitenwerk rond de school

leergebied:


tijdsduur:

3-4 uur

vorm:

leskist

35

In de nabije omgeving van de school (het schoolplein) is heel wat te ontdekken. Met deze leskist onderzoeken de leerlingen verschillende aspecten van de schoolomgeving. Onderwerpen die aan bod komen zijn: planten, dieren, insecten, bodem en bodemleven, water en het weer. Naast een handleiding en werkbladen voor de leerlingen bevat de kist al het benodigde onderzoeksmateriaal.


GROEP 7 EN 8

Dieren in soorten en maten leergebied:

besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

Deze leskist, in de vorm van een neushoorn, is een initiatief van het Wereld Natuurfonds. De kist bevat materialen waarmee de enorme verscheidenheid aan dieren (en planten) op aarde in beeld komt. Van snuitkever tot walvis, van algje tot woudreus. Aan de hand van opdrachtkaarten en spellen leren de kinderen allerlei dieren en planten kennen. Het belang van de verscheidenheid (bio-diversiteit) wordt uitgelegd en wat wij als mensen kunnen doen om de diversiteit in de natuur te behouden. Elektriciteit I

leergebied:


tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

Deze leskist is bedoeld als eerste kennismaking met elektriciteit. Aan de orde komen onder meer de volgende begrippen: stroom, stroomkring, voltage, geleiding, isolatie, veiligheid en statische elektriciteit. Er is voldoende materiaal om in groepjes te experimenteren.


Elektriciteit II leergebied:


tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

Vervolg op leskist Elektriciteit I. Aan de orde komen parallelschakeling en serieschakeling. Met behulp van meegeleverd materiaal leren de kinderen deze twee schakelingen onderscheiden. Ook worden vooren nadelen van beide soorten schakeling ontdekt.


Fossielen leergebied:

besef

tijdsduur:

4 uur

vorm:

leskist

Fossielen vertellen een verhaal over de geschiedenis van de aarde. Dat maakt ze spannend, vooral als je weet waar je op moet letten. Deze kist bevat fossielen uit verschillende tijdperken en geeft de leerlingen een indruk van de levensvormen die vroeger op aarde voorkwamen. Aan de hand van concrete opdrachten ontdekken de leerlingen wat fossielen precies zijn, welke soorten er zijn en wat ze ons kunnen vertellen. Het weer meten

leergebied:


tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

36

Het weer beïnvloedt de natuur en vooral in de herfst en lente zijn de veranderende weersinvloeden opvallend. Deze leskist bevat allerlei instrumenten om in groepsvorm verschillende factoren van het weer te meten en te interpreteren. Hiermee wordt buiten gewerkt. Ook zijn werktekeningen om zelf weersinstrumenten te maken (en daardoor de werking ervan beter te kunnen begrijpen) bijgevoegd.


GROEP 7 EN 8


besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

Met deze kist ontdekken leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De set bevat alle onderdelen en instructies die nodig zijn om in de klas (als demonstratie of samen met de leerlingen) een aantal kleine kaasjes te maken.

Lichaam: het geraamte leergebied:

besef

tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

leskist

Deze leskist is te gebruiken voor een les over het geraamte. Aan bod komen: waaruit bestaat het geraamte? Welke functie heeft het geraamte? Welke mogelijkheden, maar ook beperkingen biedt het geraamte? De kist bevat een aantal modellen van gewrichten en dienen ter illustratie.

Lichaam: de spijsvertering leergebied:

besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

Een leskist om uw les over spijsvertering te illustreren. De kist bevat een torso en materiaal voor verschillende demonstratieproefjes die de leerlingen duidelijk maken wat er met voedsel in het lichaam gebeurt. Ook de relatie tussen het soort voedsel en de bouw van het spijsverteringsstelsel komt aan bod.

Magneten leergebied:


tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

Door middel van diverse experimenten ontdekken de leerlingen de belangrijkste eigenschappen van magneten. Aan de orde komen o.a. aantrekken, afstoten, kompassen, noord- en zuidpool. De kist bevat voldoende oefenmateriaal om in groepjes te werken.


Papier maken leergebied:

duurzaam handelen

tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

Maak van oud papier je eigen nieuwe papier: dat is wat de leerlingen gaan doen met deze leskist. Leuk om te doen en het levert inzicht in nuttig hergebruik van oud papier. Naast een papierschepset bevat de leskist enkele lessuggesties rondom papier(verwerking).


37


GROEP 7 EN 8

Puber-tijd leergebied:

rechtvaardigheid en keuzevrijheid

tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

leskist

De leskist puber-tijd is gericht op de ‘beginnende puber’ in groep 7/8. De kist is opgebouwd uit 5 modules rondom puberteit, waarbij u zelf kunt bepalen welke u ervan wilt doen. De modules behandelen achtereenvolgens de puberteit, verliefd, grenzen, vrijen en voorbehoedsmiddelen. Elke module bestaat uit een stukje van het NOT-programma ‘Het Liefdespaleis’, een gesprek over het onderwerp en één of meer verwerkingsopdrachten. De lessen zijn er op gericht om de kennis van leerlingen te vergroten op een manier die hen aanspreekt en het de stimuleert leerlingen om een mening, normen en waarden op dit gebied te ontwikkelen. Sarah’s wereld

leergebied:


tijdsduur:

5 uur

vorm:

leskist uitleentermijn: 3 weken

meer info op: www.sarahswereld.nl

Sarah’s wereld is een dag-project rondom het thema duurzaamheid. De leerlingen krijgen stap voor stap inzicht in de milieuproblematiek en, héél belangrijk, ze ontdekken oplossingen daarvoor! Het project draait rond het meisje Sarah. Via Sarah komen de leerlingen in aanraking met verschillende milieuproblemen. Zoals bedreigde diersoorten en de milieubelasting van grondstoffen die nodig zijn voor het maken van simpele dingen zoals bijvoorbeeld een blikje cola. Wanneer Sarah jarig is gaan de kinderen een feestje organiseren. Dit gaan ze zo milieuvriendelijk mogelijk doen. Hierdoor komen milieubewuste oplossingen onder handbereik. Slot van het project is het gezamenlijk opstellen van duurzaamheidregels: zoals lenen, ruilen, tweedehands, zuinig zijn. Meer info: www.sarahswereld.nl Schoolkampset Nachtvlinders

leergebied:

besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

schoolkampset

Met deze set kunt u nachtvlinders vangen en bekijken. Nachtvlinders zijn vaak prachtig om te zien met aparte kleuren, vormen en voelsprieten. De set bevat een speciale vanginstallatie voor nachtvlinders (stokken, lampen, verlengsnoer en doek). Vlinderzoekkaarten en boekjes geven informatie over de nachtvlinders.

Schoolkampset Vleermuizen leergebied:

besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

schoolkampset

38

Met deze set kunt u ’s avonds vleermuizen spotten. De set bevat twee vleermuisdetectors waarmee vleermuisgeluiden opgevangen kunnen worden. In de handleiding vindt u tips voor het spotten van vleermuizen. Informatiekaarten, boekjes en een cd met vleermuisgeluiden geven de leerlingen informatie over vleermuizen in Nederland.


GROEP 7 EN 8

Slootonderzoek leergebied:


tijdsduur:

1-2 uur

vorm:

leskist

Met deze leskist kunt u met uw groep een sloot onderzoeken. Naast het vangen van diertjes, onderzoeken de leerlingen de kwaliteit van water door middel van metingen van o.a. de stroomsnelheid, de helderheid van het water en plantenleven. Ook de waterdiertjes geven inzicht in de kwaliteit van het onderzochte water. De kist bevat werkbladen en alle benodigde instrumenten, waaronder schepnetjes, emmers en bakken.

Snavels en gebitten leergebied:

besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

Elk vogeltje eet zoals het gebekt is: een roofvogel heeft een heel andere snavel dan een zaadeter. Net zoals een vos een ander gebit heeft dan een planteneter. Aan de hand van een opdrachtenboekje en concrete materialen ontdekken de leerlingen mogelijkheden en onmogelijkheden van eetgewoonten van verschillende dieren.

Visserijspel - duurzaam samenwerken leergebied:

duurzaam handelen

tijdsduur:

1 uur

vorm:

spel

Met dit spel ontdekken de leerlingen dat je niet onbeperkt vissen kunt vangen in de Noordzee. Als iedereen maximaal vist, is de zee snel leeg. Je moet samenwerken om jaarlijks een goede vangst te kunnen blijven houden. Het spel illustreert het belang van duurzaam omgaan met natuurlijke hulpbronnen. In dit geval: vis. Een aantal begrijpend lezen teksten geeft toelichting en verdieping bij het spel. Gebruik het spel binnen een les of project over duurzaamheid. Vogels herkennen

leergebied:


tijdsduur:

2 uur

vorm:

leskist

Ook rond de school leven allerlei vogels. Als je er op gaat letten zie je er steeds meer! Met deze leskist leren de leerlingen aan de hand van afbeeldingen, vogelgeluiden en opdrachten de bekendste Nederlandse vogels kennen. De kist bevat ook enkele verrekijkers en vogelboeken.

Waterkringloop leergebied:


tijdsduur:

3 uur

vorm:

leskist

39

Water is de basis van het leven op aarde. Het is overal. Maar raakt water dan nooit op? En waar gaat regenwater precies heen? Raakt de grond nooit vol? In drie lessen, waarvan één met proefjes, ontdekken de leerlingen de waterkringloop. Ze leren over verdamping, neerslag, grondwater, rioolwater en drinkwater. Ter verwerking wordt het waterkringloopspel gespeeld. Deze leskist wordt gratis aangeboden in het kader van het gemeentelijk Waterbeleid.


GROEP 7 EN 8

De Boer op excursie leergebied:

besef

tijdsduur:

3 uur

vorm:

excursie

GLTO afdeling Ede nodigt u en uw groep uit voor een bezoek aan een agrarisch bedrijf in de omgeving. De leerlingen krijgen tekst en uitleg van de boer of boerin en krijgen de gelegenheid het bedrijf te bekijken en vragen te stellen. Een leerzame ervaring! Opgave verloopt via het Groene Wiel. De groepen worden in overleg met GLTO ingedeeld. Het aantal mogelijke plaatsingen is afhankelijk van het aantal beschikbare bedrijven. U ontvangt een lesbrief met een voorbereidende les.

LTO Ede vraagt een scholenbijdrage van 25 euro per excursie. Deze bijdrage is voor het bezochte bedrijf en dient met de boer afgerekend te worden.

Het Beste Bos excursie (groep 7) leergebied:

besef, waardering

tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

excursie en lesbrief op school

40

Tijdens Het Beste Bos doen leerlingen van groep 6 en 7 in groepjes een aantal kleine onderzoekjes in het bos. Dit gebeurt aan de hand van opdrachtkaarten. De leerlingen onderzoeken zo wat een ‘goed’ bos is. En voor wie is het een goed bos: voor dieren, planten of mensen? Het bosonderzoek wordt begeleid door twee of drie IVN-school-gidsen. Als leerkracht bent u verantwoordelijk voor de klas en de orde. Vooraf krijgt u een lesbrief toegezonden met een inleidende les en een verwerkingsles voor op school. Wanneer u voor ‘Het Beste Bos’ inschrijft neemt het IVN contact met u op voor het plannen van een datum. In herfst en voorjaar wordt hetzelfde programma gedraaid. Kies één van beide. LET OP: Zonder inleiding op school kan de bosles niet worden uitgevoerd!


GROEP 7 EN 8


besef

tijdsduur:

1-4 uur

vorm:

excursie

Op bezoek bij Imkerij de Werkbij/de imker op bezoek Imkerij De Werkbij biedt excursies en schoolbezoeken aan voor groep 1 t/m 8. Imkerij De Werkbij is gevestigd in Rhenen. Bijen zijn wonderlijke insecten, die in volken bij elkaar leven. Er is van alles te ontdekken rondom de bijen en dit kan prachtig op de imkerij. Kinderen kunnen hierbij verschillende zintuigen gebruiken. In de groepen 7 en 8 draait het vooral om de bestuiving, waarin de bijen een essentiële rol spelen voor de rest van de natuur en voor onze voedselvoorziening. We leren over voortplanting in het plantenrijk en bij de bijen. Bij Imkerij de Werkbij kun je één keer met de klas komen, maar het is ook mogelijk om meerdere keren in het jaar te komen. Leerlingen kunnen dan verschillende activiteiten meemaken die in de verschillende seizoenen met de bijen gebeuren. In verband met het weer en de kou is het in de wintermaanden niet mogelijk om de imkerij te bezoeken. Wel kan de imker – en dit kan het gehele jaar – met alle gereedschappen op school komen. Kosten bij het bezoeken van Imkerij de Werkbij zijn voor het eerste uur 75 euro en de daaropvolgende uren 45 euro. Komt de imker op school, dan kost het eerste uur 90 euro en de uren daarna 45 euro. Het is prima mogelijk om verschillende klassen na elkaar in te roosteren. Meer info vindt u op: www.dewerkbij.nl. Aanmelding: Neem 4 weken voorafgaand aan de gewenste datum contact op met De Werkbij: 0317- 612942

41


GROEP 7 EN 8

Rioolwaterzuiveringexcursie leergebied:

besef, waardering

tijdsduur:

2 uur

vorm:

excursie

Het Waterschap Vallei en Eem nodigt leerlingen van groep 7 en 8 van harte uit om een kijkje te komen nemen op een rioolwaterzuivering. Deze gratis rondleidingen worden gegeven in Veenendaal en Ede. De kinderen krijgen antwoord op vragen als: waar gaat het water heen als we het door de wc spoelen? Hoe wordt afvalwater weer schoon? En hoe schoon is dat nou precies? In verband met de veiligheid worden er geen excursies verzorgd voor groep 1 t/m 6. Daarnaast kunnen maximaal 30 leerlingen tegelijkertijd worden ontvangen. Bij grotere groepen wordt u verzocht deze te splitsen. De rondleiding duurt ongeveer 1,5 uur. Deelname is kosteloos. U dient zelf voor het vervoer te zorgen en voor een aantal extra begeleiders die zorgdragen voor de veiligheid van de leerlingen (minimaal 1 begeleider per 10 leerlingen). Wilt u een rondleiding op de rioolwaterzuivering? Dan boekt u deze direct via het Waterschap: u kunt uw rondleiding zelf plannen via http://www.wve.nl/reserveren. U komt dan op een reserveerpagina waar u direct de beschikbare data kunt bekijken en uw excursie kunt plannen. Na bevestiging van deze reservering ontvangt u een acceptatiemail met alle gegevens. Tropische producten

leergebied:


tijdsduur:

2-3 uur

vorm:

materiaalzending

Met dit pakket maken leerlingen kennis met een breed scala aan producten uit de tropen (o.a. kokosnoot, specerijen, katoenpluis, thee, koffie, cacao, zijde). Zij ontdekken waar en hoe producten geteeld en verwerkt worden.

Van graan tot brood Dit materiaalpakket bestaat uit aren, zaden en producten (bloem, havermout ed) van verschillende soorten granen. Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties rondom dit onderwerp

leergebied:

besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

materiaalzending


besef

tijdsduur:

2 uur

vorm:

materiaalzending

42

Sla en sperziebonen in de winter: heel gewoon toch? Door kasteelt en import uit warme landen eten we nu het hele jaar door allerlei soorten groenten en fruit. Vroeger was dat heel anders. Toen aten we vooral groenten van het seizoen, of ingemaakte groeten. Dit materiaalpakket bevat een aantal ouderwets Hollandse wintergroenten en een handleiding met lessuggesties.


GROEP 7 EN 8

Energie(k)! leergebied:


tijdsduur:

4 uur

vorm:

Lesproject met gastles. Voorbereidingsen verwerkingsles door de leerkracht

Energie besparen? Hoezo? En hoe? Met dit lesproject ontdekken de leerlingen waarom we zuinig moeten omgaan met energie en wat alternatieve energiebronnen zijn. Het project bestaat uit drie gestructureerde lessen waarin antwoord wordt gevonden op de volgende vragen: Waarom zouden we energie besparen? Hoe kunnen we dit doen? En wat is duurzame energie? Gratis gastles De praktijkles wordt aangeboden als gastles op uw school, begeleid door het Groene Wiel. Deelname is gratis. De gemeente Ede financiert dit project in het kader van haar klimaat. Maximale deelname: 20 klassen.

Groene Voetstappen

12-18 sept

leergebied:

duurzaam handelen

tijdsduur:

1-4 uur

vorm:

actieweek

Doe mee met de landelijke actie ‘Groene Voetstappen’ van 12 t/m 18 september! Door een week lang lopend, fietsend, per step, skates of skateboard naar school te gaan, verzamelen de leerlingen ‘groene voetstappen’. De groene voetstappen worden landelijk verzameld en aangeboden aan de minister. Door deelname laten school en leerlingen zien dat zij het klimaat belangrijk vinden. Bovendien merken ouders en kinderen hoe leuk het is om op deze manier naar school te gaan. Bijbehorend lesmateriaal geeft mogelijkheden om in de les in te gaan op het hoe en waarom van de actie. Meer over deze actie: www. groenevoetstappen.nl Warme Truiendag

10 feb

leergebied:


tijdsduur:

1-4 uur

vorm:

actiedag

43



Aanbod Veldwerk Nederland

Het Groene Wiel is onderdeel van Veldwerk Nederland. Hieronder vindt u het aanbod van Veldwerk Nederland voor basisscholen.

Trainingen Training effectief natuuronderwijs en op buitenavontuur met je klas! Onderzoek wijst uit dat het van groot belang is dat kinderen de natuur en hun omgeving leren kennen. Daardoor leren ze niet alleen makkelijker, het verhoogt de concentratie, vergroot het enthousiasme, stimuleert samenwerking, vermindert obesitas en is een uitlaatklep voor kinderen met veel energie. In de training effectief natuuronderwijs leert u hoe uw natuuronderwijs aantrekkelijker en effectiever gegeven kan worden. In de training op buitenavontuur met je klas! leert u welke fasen een buitenles heeft en hoe u deze lessen voorbereidt en uitvoert. Kijk voor meer informatie op www.veldwerknederland.nl of bel 055 368 4010. Training Aarde en Wormen voor Waarden en Normen Filosoferen met kinderen naar aanleiding van natuurbeleving. Door met kinderen te filosoferen over hun eigen ervaringen met natuur ontdekken ze wat zij belangrijk vinden aan natuur en hoe zij zelf kunnen bijdragen aan het behoud van hun waarden. Met de training Aarde en Wormen voor Waarden en Normen leert u hoe u door middel van natuurbelevingsactiviteiten en socratische gesprekstechnieken leerlingen kunt helpen zich bewust te worden van hun eigen natuurwaardering en handelingsperspectief. Kijk voor meer informatie op www.veldwerknederland.nl of bel 055 368 4010.

Werkweken De werkweek van je leven! Met de natuurwerkweek van Veldwerk Nederland krijgen uw leerlingen de week van hun leven. Met veel plezier ontdekken ze de natuur, zagen ze bomen (onderdeel van natuurbeheer!) en ontmoeten bijzondere planten en dieren. Naast plezier en lol maken is de natuurwerkweek een ervaring die uw leerlingen nooit meer vergeten. In overleg met u verzorgt Veldwerk Nederland de inhoud van de week, u kunt alle aandacht besteden aan uw leerlingen. Gunt u uw leerlingen ook de werkweek van hun leven, neem dan contact op met Veldwerk Nederland 055 368 401 of kijk op www.VeldwerkNederland.nl

44


Tijdschrift Natuur aan de Basis Wilt u met de klas meer doen met natuur en techniek? Het tijdschrift Natuur aan de Basis biedt uitkomst. Met een abonnement krijgt u vier maal per jaar nieuwe afwisselende lessen en activiteiten en hebt u gratis toegang tot ruim 750 eerder verschenen activiteiten. De lessen en activiteiten uit Natuur aan de Basis bestaan uit activerende werkvormen die kinderen stimuleren om door zelfontdekking te leren. In het magazine staat uitvoerig beschreven wat de opzet is van een les of activiteit. Per bouw zijn er minimaal drie activiteiten opgenomen. De leerlingen kunnen direct met het onderwerp aan de slag dmv de ruim opgezette werkbladen. Voor een abonnement betaalt u € 55,- per jaar. Wilt u een proefabonnement of een gratis proefnummer ontvangen kijkt u dan op www.natuuraandebasis.nl.

Adressen in de regio Les- en excursiemogelijkheden Stichting Jac. Gazenbeek Voor behoud van natuur en cultuur van de Veluwe Telefoon: 0318-484235 Doelgroep: vanaf groep 5 www.gazenbeekstichting.nl email: [email protected] De Jac. Gazenbeek Stichting beschikt over verhalenvertellers die de kinderen meenemen naar het verleden van de Veluwe. Daarnaast kan de stichting dia-lezingen verzorgen. Afvalverwerking Regio Nijmegen Nieuwe Pieckelaan 1 6551 DX Weurt Telefoon: (024) 37 81 766 Doelgroep: bovenbouw www.arnbv.nl De ARN, afvalverwerking Regio Nijmegen, kan op school gratis een les verzorgen over hoe afval in hun installatie verwerkt wordt. U ontvangt vooraf een lespakket ter voorbereiding. Vervolgens kan de groep de ARN bezoeken voor een rondleiding.

Veldwerkcentra Eén of meerdere dagen intensief bezig zijn in en met de natuur: dat kan bij een veldwerkcentrum. Veldwerkcentra zijn speciaal gericht op het organiseren van veldwerkactiviteiten met groepen. Veldwerkmaterialen zijn aanwezig en bij de meeste centra kunnen groepen ook eten en overnachten. HAPS Stichting Prehistorisch Kamp Apeldoorn Telefoon: (055) 366 84 27 Periode: 1 april - 1 november Doelgroep:groep 5 t/m 8 www.hapsproject.nl Project Haps speelt zich af in en rond een prehistorische boerderij. Hier wordt zo getrouw mogelijk het leven in de IJzertijd (zo’n 500 jaar v. Chr.) nageleefd. Dat betekent onder andere: graan malen, eigen brood bakken, water halen en dieren hoeden. 45


Het Woldhuis in Apeldoorn Stichting Veldwerk Nederland Bezoekadres: Het Woldhuis 11, 7325 WN Apeldoorn Telefoon: (055) 3684010 Periode: op afspraak Doelgroep: groep 6, 7 en 8 www.veldwerknederland.nl Beleven, ontdekken, plezier en leren in één: dat zijn de werkweken van Veldwerk Nederland. Dit blijkt wel uit een opmerking van één van de deelnemende kinderen: ‘Bij Veldwerk Nederland zijn ze slim, wij hebben een leuk kamp en we leren er ook nog wat van!’. De werkweken vinden plaats in en rond de Villa ’Het Woldhuis’ in Apeldoorn. U kunt zelf een keuze maken uit thema’s en tijdsduur (van 2 dagen tot een hele week). De begeleiding wordt verzorgd door onze medewerkers, door u of samen met u. U verblijft met uw groep in het Woldhuis op basis van volledige verzorging.

Bezoekerscentra Bezoekerscentrum Hoge Veluwe Nationaal Park Hoge Veluwe, Apeldoornseweg 250, 7351 TA Hoenderloo Telefoon: 0900 - 4643835 www.hogeveluwe.nl Bezoekerscentrum Hoge Veluwe biedt diverse excursiemogelijkheden. U kunt variëren van een kort bezoek tot een halve of zelfs hele dag. U kunt een bezoek brengen aan het Bezoekerscentrum & Museonder en de Landschappentuin. Hiervoor zijn opdrachtboekjes beschikbaar. Ook kunt u zich met uw groep aanmelden voor een excursie onder leiding van een gids.

Bezoekerscentrum het Aardhuis Aardhuis 1, 7346 AA Hoog Soeren Telefoon: (055) 519 13 37 www.aardhuis.nl Het bezoekerscentrum het Aardhuis is gelegen in een wildpark. Binnen is een jaarlijks wisselende tentoonstelling te zien. Buiten kan men everzwijnen en soms ook damherten of edelherten zien. Het is mogelijk om zowel een rondleiding binnen als een excursie buiten aan te vragen. Bezoekerscentrum Veluwezoom Heuvenseweg 5a, 6991 JE Rheden Telefoon: 026 - 497 9100 www.veluwezoom.nl Het bezoekerscentrum Veluwezoom organiseert voor elke bouw een aantal activiteiten waarbij natuurbeleving voorop staat. Voorbeelden zijn: een kabouterpad voor de kleuters, een natuurbelevingstocht, het kikkerpad en de waterrugzak. De docent dient zelf te zorgen voor voldoende begeleiding.

46


Inhoudsopgave. Voorwoord 3. Samenwerking 4. Ophalen leskisten bij Groenhorst College Ede 4. Bij wie moet u zijn? 4. Werkwijze inschrijving 5

Recommend Documents