Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie
Eveline Bleiker Minisymposium “Oncologische Creatieve therapie in ontwikkeling” 26 mei 2015
Achtergrond • Even voorstellen • Creatieve therapie bestaat al 35 jaar in het AVL, – uit vrijwilligers voortgekomen – nu geprofessionaliseerd (MBO/HBO ‘Master of arts therapy’)
• Wat doet de afdeling creatieve therapie?
Afdeling Creatieve Therapie - AVL • 5000 patiënten contacten per jaar – Activiteiten begeleiding • Doel: ondersteuning van herstel • Voorbeelden: open atelier, workshops, begeleiding aan bed, en concerten • Voor alle patiënten in alle fases en afdelingen • Voor alle naasten – Individuele creatieve therapie
Creatieve therapie Wat is het? Creatieve therapie is een vorm van psychotherapie Doel? Het welzijn (kwaliteit van leven) van de patiënt te vergroten. Voor wie? Patiënten die moeite hebben met het verwerken van kanker of de gevolgen van de behandeling van kanker. Wanneer? Vooral in de revalidatie fase
Revalidatie –fase (1/4) • Interventies gericht op “het herwinnen van de optimale mate van autonomie en controle, en het integreren van ziekte ervaringen en verlies ervaringen in het dagelijks leven.” • Hiervoor is het belangrijk om de verliezen emotioneel te verwerken gerichte psychosociale hulpverlening • In het AVL diverse disciplines zowel voorafgaand, tijdens en na afloop van de kankerbehandeling ondersteunende psychosociale zorg aan
Revalidatie –fase (2/4) Ondersteunde psychosociale zorg in AVL: • medisch maatschappelijk werk (n=5) • psychiatrisch verpleegkundige (n=1) • psychiaters (n=2) • psychologen (n=2) • creatief therapeuten (n=2) Wat onderscheidt nu de creatief therapeut van de andere hulpverleners van de ondersteunende zorg?
Revalidatie –fase (3/4) Creatieve therapie is vooral geschikt voor patiënten: • die zeggen geen contact te ervaren met hun gevoel, rationaliseren, verbaal heel sterk zijn • die overstromen van emoties • die juist geen woorden hebben voor hun gevoel en problemen.
Revalidatie –fase (1/4) Creatieve therapie is niet geschikt voor patiënten: • met ernstige psychiatrische problemen • met ernstige fysieke beperkingen • met biologische veranderingen ten gevolge van tumoren en/of medische behandelingen (delier, depressie door medicijnen, karakterverandering door hersentumoren) • met weerstand voor beeldend vormgeven
Effectiviteit van “Art Therapy” (vaktherapie beeldend) Review (Wood et al., Psycho-Oncol, 2011) • 14 papers over 12 studies • Interventies gericht op emotioneel, fysiek, sociaal en globaal functioneren, en existentiële vragen • Mixed studies (kwalitatief vs kwantitatief, kleine N) Conclusie • Wisselende resultaten (wel vs. geen effect op distress) • RCT lijkt positief effect van creatieve therapie op KvL • Positief effect op coping met emoties
Studie Evaluatie van de creatieve therapie bij het AVL
Doel van de studie Het onderzoeken van de waardering van patiënten en de effectiviteit van creatieve therapie op het welbevinden van patiënten
Onderzoeksvragen 1.Welke eigenschappen van de therapeut vinden patiënten vooral belangrijk? 2.Wat zijn de belangrijkste doelen van de creatieve therapie? 3.In hoeverre worden de gestelde therapiedoelen bereikt? 4.Met wat voor cijfer (0-10) wordt Creatieve Therapie door de patiënten beoordeeld? 5.In hoeverre is er een verandering te zien in ‘last’ zoals gemeten met de lastmeter voor vs na Creatieve Therapie? 6.Wat zijn suggesties ter verbetering?
Methode: procedure • Periode januari 2013 – maart 2015 • Studiepopulatie: mensen die worden doorverwezen naar creatieve therapie • 2 x vragenlijst
Methode: vragenlijst Voormeting (T0): - Gestelde doel(en) - Lastmeter - Welke eigenschappen van therapeut zijn belangrijk Nameting (T1): - Waardering van (het contact met) de therapeut - Waardering van de opzet van de therapie - Resultaten van de behandeling - Belangrijkste doel, en is het doel behaald - Rapportcijfer creatieve therapie - Lastmeter - Tips
Resultaten (voormeting)
Onderzochte groep • N=40 uitgenodigd – T0 van n=32 • 8 non-participanten – 2 revalidatie plan gestopt/ aangepast – 3 geen contact/ niet gekomen – 3 medisch opname
– T1 van n=25 • 7 zijn nog in therapie
T0, n=32 Geslacht
man n= 1 vrouw n= 31
(3%) (97%)
Leeftijd
M= 51 jaar, sd=12 [range: 29-72]
Opleiding
laag (basisschool, lbo) 0 midden (middelbare, mbo) 14 hoog (HBO, Univ) 18
(0%) (44%) (56%)
T0, n=32 Doorverwezen naar CT door: -
Algemene revalidatie Op eigen initiatief Maatschappelijk werk Hoofd-hals revalidatie
Module: - Inzicht gevend - Ego-ondersteunend
N
%
14 11 5 2
(44%) (34%) (16%) (6%)
29 3
(91%) (9%)
T0: Belangrijkste doelen van de therapie 69% 66% 59% 59% 47% 38% 38% 34% 28% 25% 16% 13% 6%
Inzicht in omgaan met emoties Meer innerlijke rust Onzekerheid van de toekomst beter hanteren Leren omgaan met stress en emoties die het herstel na kanker met zich meebrengt Omgaan met de ziekte kanker en de gevolgen ervan Zelf inzicht Grenzen stellen Emoties leren uiten Meer zelfwaardering Actief greep houden op mijn ziekte en herstelproces Leren opkomen voor mij zelf Eigen keuzes maken Anders, namelijk [creatief ontwikkelen, verwerken borstamputatie]
Lastmeter, T0 (n=32) “Kunt u op de thermometer het nummer omcirkelen dat het best samenvat hoeveel last u de afgelopen week (inclusief vandaag) hebt gehad op lichamelijk, emotioneel, sociaal en praktisch gebied?” M= 7,4 SD= 1,4 [Range = 4 -10]
Welke eigenschappen vindt u belangrijk aangaande de therapeut? T0, n=32 (niet belangrijk, beetje belangrijk, belangrijk, heel belangrijk)
(heel) belangrijk N %
Deskundigheid Inzicht gevend Betrouwbaar Structuur biedend
32 31 31 25
100% 97% 97% 78%
Resultaten (nameting)
T0 & T1, n=25 N 1 24
% (4%) (96%)
Geslacht
man vrouw
Leeftijd
M= 52 jaar, sd=12
Opleiding
laag (basisschool, lbo) midden (middelbare, mbo) hoog (HBO, Univ)
0 13 12
(0%) (52%) (48%)
Module
Inzicht gevend Ego-ondersteunend
22 3
(88%) (12%)
Aantal sessies mediaan =10
[range: 29 - 72]
[range: 3 - 16]
Aantal sessies Wat vond u van het aantal sessies?: 4% onvoldoende 4% neutraal 91% goed
Lastmeter T0: M= 7,2 SD=1,6
T1: M= 3,9 SD= 2,1
Student t-test, t =4,7, p<0,000
T0 verwachting & T1 ervaring? (Doelen therapie)
T0 69% 66% 59% 59%
T1 74% 83% 70% 74%
47% 38% 38% 34% 28% 25% 16%
78% 91% 57% 73% 74% 70% 61%
Inzicht in omgaan met emoties Meer innerlijke rust Onzekerheid van de toekomst beter hanteren Leren omgaan met stress en emoties die het herstel na kanker met zich meebrengt Omgaan met de ziekte kanker en de gevolgen ervan Zelf inzicht Grenzen stellen Emoties leren uiten Meer zelfwaardering Actief greep houden op mijn ziekte en herstelproces Leren opkomen voor mij zelf & eigen keuzes maken
Waardering: doel bereikt + cijfer • ‘Personalized medicine’: eigen doel bereikt? 100% zegt ja! •
Gemiddelde cijfer voor creatieve therapie M = 9,4 (SD= 0,9); [Range 8 -10] aantal 14 12 10 8 aantal
6 4 2 0 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Conclusie
Onderzoeksvragen 1. Welke eigenschappen van de therapeut vinden patiënten vooral belangrijk? 2. Wat zijn de belangrijkste doelen van de creatieve therapie? 3. In hoeverre worden de gestelde therapiedoelen bereikt? 4. Met wat voor cijfer (0-10) wordt Creatieve Therapie door de patiënten beoordeeld? 5. In hoeverre is er een verandering in ‘last’ zoals gemeten met de lastmeter voor vs na Creatieve Therapie? 6. Wat zijn suggesties ter verbetering?
Onderzoeksvragen & antwoorden 1. Welke eigenschappen van de therapeut vinden patiënten vooral belangrijk? Deskundigheid, inzicht gevend, betrouwbaar, structuur biedend. 2. Wat zijn de belangrijkste doelen van de creatieve therapie? (inzicht in) omgaan met emoties, met onzekere toekomst en het verkrijgen van innerlijke rust 3. In hoeverre worden de gestelde therapiedoelen bereikt? 100% bereikt haar doel + meer dan dat 4. Met wat voor cijfer (0-10) wordt Creatieve Therapie door de patiënten beoordeeld? 9,4 5. In hoeverre is er een verandering in ‘last’ zoals gemeten met de lastmeter voor vs na Creatieve Therapie? Daalt >4 punten (stat.signf en klinisch relevant) 6. Wat zijn suggesties ter verbetering? Meer bekendheid aan geven
Sterke en zwakke kanten • Punten van aandacht – Kleine groep – Het effect van andere interventies (revalidatie)? – Controle groep ontbreekt • Sterk – Voor- en nameting – Unieke gegevens voor Nederland
Tot slot • In 2016 : “Expertise centrum Ondersteunende Zorg” – Innovatief, onderscheidend, evidence based • Creatieve Therapie verdient hierin een prominente plaats!
Opmerkingen van deelnemers “Heel waardevol; moet integraal onderdeel zijn van aanbod van nazorg.”
“Het is een mooie ervaring geweest. Vond het erg fijn om al mijn emoties nog een keer terug te laten komen en het te verwerken. Heb het hier heel fijn gehad. Bedankt. “
Dank voor de aandacht !
