Fysieke revalidatie van oncologische patiënten
DR. ERIC VAN BREDA MEDISCH SPORTFYSIOLOOG
UNIVERSITEIT MAASTRICHT
Revalidatie na kanker
De richtlijn oncologische revalidatie • Is vooral gericht op klachten door de ziekte en de behandeling • Ook zonder klachten tijdens de behandeling kan beweging tegenwicht zijn tegen sommige lange termijn bijwerkingen • Voorbeeld bij Androgeen Deprivatie Therapie (ADT) bij prostaatkanker en bestraling
ADT bij prostaatkanker Prostaatcellen en prostaatkankercellen
hebben testosteron nodig voor de groei ADT onderdrukt de testosteron productie Daardoor wordt de groei van de tumor geremd Daarmee wordt tijd gewonnen De keerzijde zijn bijwerkingen
Bijwerkingen ADT Spierzwakte, spiermassaverlies
Snellere vermoeidheid Osteoporose Verminderde glucose tolerantie
Negatieve invloed op risicoprofiel hart- en
vaatziekten Toename vetmassa En mogelijke andere (o.a. opvliegers, impotentie) Regelmatige inspanning kan veel van deze bijwerkingen in gunstige zin beïnvloeden
Ook bij bestraling is beweging nuttig Bestraling geeft vaak vermoeidheid,
gewichtsverlies en slechtere algehele conditie Ook dan is het zoveel mogelijk behouden van fysieke vermogens nuttig Belangrijk is de mentale referentiekaders te “resetten” en het iets minder te accepteren Goed doseren is van essentieel belang
Neerwaartse spiraal onderbreken Inspanning gaat moeilijker, inspanning wordt
vermeden, conditie gaat nog meer achteruit, enz. Daarom vooral blijven doen wat gaat, ook al kost het moeite
When the going gets tough, the tough keeps going
Beweging kan mentale afleiding geven Daarom is ook tijdens behandeling bewegen
belangrijk! Term “revalidatie” wel goed? Naast revalidatie ook voorkomen van teruggang
Het programma Herstel & Balans Herstel & Balans vooral gericht op uitbehandelde
patiënten Er zijn patiënten die geweigerd zijn omdat de ziekte niet te genezen was, ook al was er nog sprake van een redelijke conditie en goede motivatie Veel behandelingen geven vermoeidheid Inspanning kan dat helpen verminderen en kan de kwaliteit van leven verhogen Dus: ongeneeslijk zieken niet op voorhand uitsluiten!
Helaas: onbekend maakt onbemind De bekendheid/voorlichting over oncologische
revalidatie kan veel beter Patiënten worden soms op geen enkel moment gewezen op het belang van bewegen de mogelijkheden die er bestaan
Dus Voorlichting verdient extra aandacht Zeker ook een taak voor behandelaars Bijv in folders van KWF prominentere plaats geven In KWF folder “Prostaatkanker” staat “Herstel & Balans” onder de rubriek “Wilt u meer informatie?” Zou naar voren kunnen Leefstijl en beweging zou vast onderdeel van te
bespreken onderwerpen moeten zijn bij consult (staat in richtlijn ook genoemd!) Ook beweging tijdens behandeling stimuleren Extra aandacht nodig om dit te realiseren
Afstemmen op de patiënt Veel patiënten zijn gebaat bij adviezen over beweging
of deelname aan een programma Echter, niet iedereen wil aan een programma meedoen Bijv. individuele sporters weten zelf de beweging in te vullen (fitness, wandelen, fietsen, enz)
Zodra patiënt kan instromen Bij voorkeur al vroeg in de behandelfase
Programma aansluiten op de belastbaarheid van de
patiënt Bij voorkeur inspanningsonderzoek om belastbaarheid goed in kaart te brengen
En ook om effecten te kunnen volgen
Inspanningsdiagnostiek kan hier nuttig zijn Testresultaten zijn te vertalen in dagelijkse dingen
Aangrijpingspunt oncologische revalidatie Moeheid, conditieverval, invaliditeit
Rust = Roest?
Rust versus trainen Dallas bed rest studie 1966-1996 circulation mc Guire ea 2001 104 1350-1366
1966: 5 proefpersonen 3 weken bedrust … fors conditieverlies 1996: 30 jaar veroudering conditie conform 3 weken bedrust 30 jaar eerder 1996: trainingsprogramma conditie verbetering tot 30 jaar terug voor bedrust M.a.w met training verjongingskuur van 30 jaar !!!
Trainen dus noodzaak Maar training moet op maat Daarom goed aangestuurd met testen
Erken absolute beperking -longen -hart -bewegingsapparaat
Train het trainbare -Inspanningsdiagnostiek! -Sportarts/fysiotherapeut -Goede afstemming oncoloog
Balans Belasting-Belastbaarheid
Spierkracht (n=49)
verbetert snel en blijft behouden na 1 jaar
0,80
1-RM / bodyweight
0,70 0,60
vert row / kg
0,50
lunge / kg
0,40
pull over / kg
0,30
abd crunch / kg
0,20
bench press / kg
0,10 0,00 0
8
16
24
32
40
48
Time period (weeks)
56
64
72
Conclusies Training is effectief als behandeling bij allerlei
klachten, soms volstaat simpel advies. Voorlichting is essentieel. Van dodelijke naar chronische ziekte Van beperking …. naar restcapaciteit Van rust ….. naar bewegen Van bewegen .... naar echt trainen = de weg om te komen tot …
Richtlijn Oncologische Revalidatie 2007 rapport GR “nacontrole in de oncologie”
vraagt om onderbouwing revalidatieprogramma’s IKNL subsidie ZonMw ontwikkelen richtlijn “oncologische revalidatie” . Aanbeveling CVZ: richt je vooral op fysieke revalidatie. Mrt 2011 eerste concept IKNL “richtlijn oncologische revalidatie” Maar ook Psychologische en Sociale doelen en interventies zijn meegenomen.
