Oncologische revalidatie en ‘Herstel en balans’
Afdeling sportgeneeskunde Locatie Veldhoven
De oncologische revalidatieprogramma’s van Máxima Medisch Centrum zijn erop gericht om mensen die zijn behandeld voor kanker de mogelijkheid te bieden om onder intensieve begeleiding te werken aan lichamelijke en psychische herstel. In deze folder vindt u meer informatie over deze drie revalidatieprogramma’s: 1. ‘Herstel en Balans’ 2. Uitgebreide groepsgebonden oncologische revalidatie 3. Individuele oncologische revalidatie en over: • de opbouw van deze revalidatieprogramma’s • de globale inhoud • de locatie van de trainingen (praktijken fysiotherapie) • de module psychologie • voeding, begeleiding door een diëtist • het effect van de revalidatieprogramma’s • hoe u zich kunt aanmelden, de kosten • waar u terecht kunt voor meer informatie De drie oncologische revalidatieprogramma’s De diagnose kanker en de daarop volgende behandelingen eisen in de meeste gevallen een zware tol. Als de behandelingen zijn afgerond blijkt vaak dat de gevolgen van de ziekte een volledig herstel en terugkeer naar het dagelijks leven in de weg staan. Deze gevolgen kunnen zich uiten in lichamelijke klachten zoals vermoeidheid en conditieverlies, maar ook in emotionele problemen zoals moeite met de verwerking van wat er allemaal gebeurd is, of eenzaamheid. Om u te helpen om uw dagelijks leven weer helemaal op te pakken biedt Máxima Medisch Centrum drie oncologische revalidatieprogramma’s aan: ‘Herstel en Balans’, een uitgebreid groepsgebonden oncologische revalidatieprogramma en een individueel oncologische revalidatieprogramma.
1
In het algemeen geldt dat u in aanmerking komt voor het uitgebreidere programma wanneer er ernstige conditionele problemen zijn veroorzaakt door chemotherapie en/of bestraling. Uw specialist en/of de verpleegkundige kunnen u vertellen welk programma voor u het meest geschikt is. Na het gesprek met de sportarts wordt in overleg met u de definitieve aanpak bepaald. De opbouw van de revalidatieprogramma’s Elk revalidatieprogramma bestaat in principe uit twee, met elkaar samenhangende onderdelen (modules): een bewegingsmodule en een module psychologie. In het eerste gesprek (intake) wordt bepaald wat voor u nodig is en een begeleidingsprogramma op maat vastgesteld. Bewegingsmodule Deze module omvat een goed uitgebalanceerd en goed begeleid trainingsprogramma, waarbij u uw lichamelijke conditie weer op peil brengt. Uw revalidatie wordt aangestuurd door de sportarts van Máxima Medisch Centrum (locatie Veldhoven). U voert het programma uit onder begeleiding van fysiotherapeuten van een van de drie fysiotherapiepraktijken die dit onderdeel voor ons verzorgen (zie bij locatie van de trainingen). Reken erop dat een trainingssessie bij de fysiotherapie circa 1,5 tot 2 uur duurt. • Tijdens de behandelingen De conditie van de meeste patiënten zal als gevolg van de intensieve behandelingen achteruit gaan. Om uw conditie op peil te houden is het al tijdens de behandelingen goed om te proberen lichamelijk actief te zijn. Een half uurtje wandelen of fietsen per dag is al effectief. Als uw toestand het toelaat, bevordert u dus uw herstel door dagelijks iets aan uw conditie te doen, terwijl rust, met name op langere termijn, een goed herstel in de weg staat. Tijdens, maar ook na de behandelingen is een optimale voedingstoestand erg belangrijk. U voelt zich prettiger, u bent 2
minder vatbaar voor infecties en uit onderzoek is gebleken dat de ernst en de duur van bijwerkingen gunstig beïnvloed worden bij een optimale voedingstoestand. De meeste behandelingen hebben onvermijdelijk een negatief effect op uw voedingstoestand. Sommige medicijnen geven een gewichtstoename, door andere valt u juist af. Voedingsproblemen (overmatig afvallen of juist aankomen) zijn een reden voor individuele begeleiding door de diëtist. U kunt met uw arts overleggen of een verwijzing voor u nodig is. • Na de behandelingen Na de behandelingen moet u vaak veel doen om uw oude conditie weer terug te krijgen. De bewegingsmodule binnen de oncologische revalidatie sluit hierop aan. Met training is verbeteren van uw conditie goed te verwezenlijken, maar het is belangrijk dat deze training geleidelijk opgebouwd wordt en afgestemd is op uw mogelijkheden. Het uiteindelijk doel van de trainingen in de bewegingsmodule is dat u weer uw normale conditie terugkrijgt en zonder beperkingen actief kunt zijn. De globale inhoud van de drie revalidatieprogramma’s 1. Herstel en Balans Tijdens de eerste fase van Herstel en Balans, een periode van 8 weken, wordt met name gewerkt aan de spierkracht en spieropbouw. De begeleiding is in die fase zeer intensief, omdat u de oefeningen goed moet aanleren en omdat u meer beperkingen heeft. Uiteindelijk kunt u deze oefeningen zonder begeleiding doen. De trainingen in deze fase duren ongeveer 1,5 tot 2 uur en worden tweemaal per week gegeven. Daarnaast zult u, om een goed effect te bereiken, ook zelf nog circa 3 x per week een uur moeten trainen (bijvoorbeeld wandelen of fietsen). Daarna volgt de tweede fase, een training die meer op het duurvermogen (uithoudingsvermogen/ conditieverbetering) gericht is en die u op den duur gemakkelijker op eigen gelegenheid kunt voortzetten. De trainingen in de tweede fase 3
duren ook twee uur en worden eenmaal per week gegeven, gedurende 4 weken. Uw eigen activiteiten (wandelen, fietsen of anderszins) moet u dan verder uitbreiden. 2. Uitgebreide groepsgebonden oncologische revalidatie Voorafgaand aan de trainingen wordt er een groepsvoorlichtingsbijeenkomst georganiseerd voor de mensen die het uitgebreide programma gaan volgen. Tijdens deze bijeenkomst informeren de sportarts en de fysiotherapeut u over de opbouw van de trainingen en wordt ook het aspect voeding belicht. Bij training is het belangrijk dat uw voeding voldoende voedingsstoffen bevat om goed te kunnen trainen en om spieropbouw mogelijk te maken. Tijdens de eerste fase van het uitgebreide programma, een periode van 12 weken, wordt gewerkt aan de spierkracht en spieropbouw. De begeleiding is in die fase zeer intensief, omdat u de oefeningen goed moet aanleren en omdat u meer beperkingen heeft. Uiteindelijk kunt u deze oefeningen zonder begeleiding doen. De trainingen in deze fase duren ongeveer 1,5 tot 2 uur en worden tweemaal per week gegeven. Daarnaast zult u, om een goed effect te bereiken, ook zelf nog circa 3 x per week een uur moeten trainen (bijvoorbeeld wandelen of fietsen). Daarna volgt de tweede fase, een training die meer op het duurvermogen (uithoudingsvermogen / conditieverbetering) gericht is en die u op den duur gemakkelijker op eigen gelegenheid kunt voortzetten. De trainingen in de tweede fase duren ook 2 uur en worden eenmaal per week gegeven, gedurende 6 weken. Uw eigen activiteiten (wandelen, fietsen of anderszins) moet u dan verder uitbreiden. 3. Individuele oncologische revalidatie Hierbij wordt het trainingsprogramma geheel aangepast op de persoon met zijn of haar bijkomende ziekten en/of beperkingen.
4
Dit wordt altijd door de sportarts in overleg met de fysiotherapiepraktijk bepaald. De locatie van de trainingen (praktijken fysiotherapie) De trainingen worden zowel in Veldhoven, in Eindhoven als in Westerhoven gegeven. De groep bestaat uit 4 tot 8 personen. De trainingen in Veldhoven Fysiotherapeuten van Wijkgezondheidscentrum “Heikant”, Dommelshei 19, Veldhoven • Contactpersonen: Martin van Dam en Eric Buijtels, fysiotherapeuten • Telefoonnummer: (040) 253 96 65 De trainingen in Eindhoven Fysiotherapeuten van fysio/manuele therapie, “Kastelenplein”, Kastelenplein 171, Eindhoven • Contactpersoon: Lars van Knippenberg, fysiotherapeut • Telefoonnummer: (040) 251 98 90 De trainingen in Westerhoven Fysiotherapeuten van fysiotherapie van Hoof, Provincialeweg 18, Westerhoven • Contactpersonen: Irene Hofkens en Astrid Broersen • Telefoonnummer: (040) 2043756 De module psychologie In de module psychologie krijgt u methoden aangereikt om beter met de nieuwe situatie om te gaan. Deze module wordt begeleid door een psycholoog en een co-therapeut en bestaat uit 6 bijeenkomsten. De periode tijdens de behandelingen Deze tijd is voor u ongetwijfeld een bewogen fase in uw leven. De diagnose kanker brengt veel emoties met zich mee. In de behandelperiode kan er onzekerheid bestaan over het effect van de behandeling. En als dit alles afgerond is, breekt voor u de herstelfase of revalidatiefase aan. 5
U zou misschien het liefst alles achter u laten en willen vergeten, maar het is bekend dat het juist beter is om bij alles wat er gebeurd is nog eens stil te staan. Zo kunt u overwegen of het zinvol is uw leven in een aantal opzichten wat anders in te richten en zo ja, hoe u in de toekomst een aantal onderdelen van uw leven een andere plek of ander belang kunt geven. De herstelperiode In de module psychologie van de oncologische revalidatie en Herstel & Balans wordt in groepsverband aandacht besteed aan de verwerking van de moeilijke achterliggende periode en de manier waarop dit uw leven en dat van uw naasten heeft veranderd. Thema’s die aan bod komen zijn o.a: de lichamelijke klachten, de verwerking, de steun van de omgeving, vermoeidheid, het uiten van emoties en de manier waarop men met tegenslagen omgaat. In de bijeenkomsten worden methoden aangereikt die kunnen bijdragen aan het beter leren omgaan met de ziekte en de nieuwe situatie. Ook is er aandacht voor de verschillende manieren waarop men ingrijpende gebeurtenissen verwerkt en voor het belang om dit met elkaar te bespreken. Er is ruim gelegenheid tot het uitwisselen van ervaringen en het stilstaan bij zingevingvragen. De bijeenkomsten De bijeenkomsten vinden plaats in Máxima Medisch Centrum, locatie Eindhoven en Veldhoven. De module bestaat uit 6 bijeenkomsten van 2,5 uur. De groep bestaat uit 8 tot 12 personen en wordt door een psycholoog en een verpleegkundig specialist oncologie begeleid. Voeding, begeleiding door een diëtist Indien u prijs stelt op individuele begeleiding door een diëtist, kunt u dit bespreken met de sportarts. Hij kan u zo nodig verwijzen naar een diëtist met specifieke kennis op dit terrein.
6
Het effect van de revalidatieprogramma’s Uit evaluaties blijkt dat het volgen van een revalidatieprogramma leidt tot een belangrijke verbetering van de levenskwaliteit en vermindering van vermoeidheidsklachten. Het samenzijn met mensen die weten hoe ze zich voelen en elkaar vaak goed begrijpen, omdat de ander het zelf vaak ook zo ervaart, heeft een positief effect. Veel deelnemers gaan ook na het programma nog door met sporten en blijven soms ook contact met elkaar houden. We proberen dit verder te stimuleren en uit te bouwen. Hiervoor werken we onder andere intensief samen met inloophuis ‘de Eik’. Dit is een inloophuis in Eindhoven voor mensen met kanker en hun naasten uit de regio. De komende jaren zullen door middel van wetenschappelijk onderzoek de effecten van het programma nader onderzocht worden. Gaat u deelnemen aan oncologische revalidatie dan is het mogelijk dat uw medewerking hiervoor gevraagd wordt. Het gaat hierbij o.a. om het invullen van vragenlijsten. Aanmelden voor de modules Om de beide modules (bewegen en psychologie) goed op elkaar af te stemmen en om onnodig wachten te voorkomen, moet u zich ruim van tevoren opgeven voor oncologische revalidatie of “Herstel & Balans”. Dat kan al tijdens de behandelingen, maar u kunt pas echt starten als de behandelingen achter de rug zijn. U kunt ook eerst overleggen met uw arts en/of verpleegkundige. Mocht u na overleg met hen besluiten te gaan deelnemen, dan meldt de verpleegkundige u aan. U wordt vervolgens uitgenodigd voor een intakegesprek bij de sportarts. Dan hoort u ook wanneer en waar u het programma kunt volgen. De kosten, vergoeding Het Herstel & Balans programma wordt door de meeste zorgverzekeraars vergoed (revalidatieprogramma “Herstel & Balans”). Informeer voor alle zekerheid bij uw zorgverzekeraar of dit ook voor u geldt. 7
Over de kosten en vergoeding van het uitgebreide groepsgebonden oncologische revalidatie programma en het individuele oncologische revalidatie programma kan de casemanager sportgeneeskunde u meer informatie geven. Haar telefoonnummer is (040) 888 98 35. Meer informatie • Activiteiten van Inloophuis de Eik: www.inloophuis-de-eik.nl telefoonnummer (040) 293 91 42 • Voor vragen over de psycho-educatieve module: mevrouw S. van Kempen, gezondheidszorgpsycholoog, telefoonnummer (040) 888 55 39 Voor vragen over het gehele programma en de bewegingsmodule: Jolande Kraneveld, casemanager sportgeneeskunde, telefoonnummer (040) 888 98 35
8
Máxima Medisch Centrum www.mmc.nl Locatie Eindhoven: Ds. Th. Fliednerstraat 1 Postbus 90 052 5600 PD Eindhoven
Locatie Veldhoven: de Run 4600 Postbus 7777 5500 MB Veldhoven
De informatie in deze folder is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze folder is dan ook slechts een aanvulling op de specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of behandelaar. © MMC.000.221_02_11
