ONCOLOGISCHE REVALIDATIE In de klinische hematologische setting
Ineke Verhallen - Oncologieverpleegkundige Hematologie UMC Utrecht
INHOUD PRESENTATIE Inleiding Richtlijn Oncologische Revalidatie Problemen in de praktijk Mogelijkheden Verpleegkundige vs Fysiotherapeut Take Home Message
INLEIDING Bewegen is in elke fase van een oncologische ziektebeeld
mogelijk Bewegen is gunstig voor de patiënt, heeft positieve invloed op
fysiek, psychisch, sociaal, maatschappelijk functioneren Hematologische patiënt: 8% hematologie Relatief lange klinische periodes Intensieve behandeling
INVLOED VAN BEWEGEN
Voeding
Gedrag
Bewegen
Mentaal
Gezonde energiebalan s
Fysiek
Gewich t
Orgaan systeme n -
Gezon dheid
Hart Vaten Longen Lever Darmen Afweersystee m
RICHTLIJN ONCOLOGISCHE REVALIDATIE Tijdens en na curatieve behandeling en tijdens palliatieve fase Fysieke, Psychische en Sociale revalidatie 60% tot 96% van de patiënten heeft vermoeidheidsklachten Niet gericht op de klinische fase Trainen vs inspanning
PROBLEMEN IN DE PRAKTIJK Beleid Omgeving Sociale factoren Individuele factoren Motivatie van de patiënt
MOTIVATIE – SENSE OF CONTROL Perceptie van controle (sense of control)
“De gedachten of verwachtingen over de mate waarin acties die je onderneemt kunnen leiden tot het gewenste resultaat.” Een verlies of tekort aan ‘sense of control’ = verminderde
motivatie om te gaan bewegen Hoger opgeleid = meer bewegen
MOTIVATIE IS VERANDERBAAR Intrinsieke motivatie
patiënt vindt bewegen zélf belangrijk en heeft een doel Extrinsieke motivatie
je overtuigt de patiënt dat bewegen goed voor hem is
INDIVIDUELE FACTOREN Goede voornemens maar... “moeten” bewegen AMOTIVATIE
Het interesseert mij niet.
“willen” bewegen
GECONTROLEERDE MOTIVATIE (externe)
GECONTROLEERDE MOTIVATIE (geïntrojecteerd)
AUTONOME MOTIVATIE (geïdentificeerd)
AUTONOME MOTIVATIE (geïntegreerd)
AUTONOME MOTIVATIE (intrinsiek)
Ik moet van ...
Anders voel ik me schuldig.
Zo bereik ik mijn doelen.
Het drukt uit wie ik ben.
Ik doe het graag op zich!
-
+
Hoe meer intrinsieke motivatie (“willen” bewegen), hoe groter de kans dat het gedrag op lange termijn wordt volgehouden!
Kwaliteitscontinuüm van motivatie (Deci & Ryan, 2000)
INDIVIDUELE FACTOREN Persoon gaat bewegen vanuit een persoonlijke overtuiging of omdat de activiteit gewoon leuk en uitdagend is.
Persoon gaat bewegen omwille van een beloning of schuldgevoel Persoon ziet totaal geen nut om te bewegen
Reporter: “Why are you doing all that running for no reason?” Forrest Gump: “I just felt like running”
MOGELIJKHEDEN Adviezen en voorlichting Infrastructuur en materialen Omgeving Voorlichtingsmateriaal
(PID, folder, infotainment) Scholing verpleegkundigen
VOORBEELD BEWEEGPLAN
INDIVIDUELE FACTOREN Hoe komt je tot meer “intrinsieke” motivatie? Ondersteuning van de drie (psychologische) basisbehoeften (ABC) Autonomie: een gevoel van vrijheid en keuze VerBondenheid : positieve sociale relaties hebben Competentie: het gevoel iets goed te kunnen
VERPLEEGKUNDIGE VS FYSIOTHERAPEUT De verpleegkundige speelt een grote rol bij het motiveren van de
patiënt Fysiotherapeut speelt een rol bij beweegproblemen Samenwerking
TAKE HOME MESSAGE Oncologische Revalidatie noodzakelijk tijdens de klinische fase Er bestaat geen standaard beweegadvies voor patiënten Individueel beweegplan Randvoorwaarden
Motivatie Improvisatie
Emailadres:
[email protected]
VRAGEN?
LITERATUUR Bobbert, M., Osse, J., Savelberg, H.H.C.M., Buiter, B. (2012). Bewegen doet leven: Hoe
bewegen onze gezondheid beïnvloedt. Stichting bio- wetenschappen en maatschappij. Backer, d. I., Schep, G., Vreugdenhil, G., Donker, F., Dam, M., & Breda, v. E. (2004). Vermoeidheid na chemotherapie, eerste effecten van een gecombineerd kracht- en duurtrainingsprogramma op de fysieke capaciteit. Medisch Journaal , 33 (4). Battaglini, C., Hackney, A., Garcia, R., Evans, E., Groff, D., & Shea, T. (2009 йил 2-6). The effects of an exercise program in leukemia patients. Integr Cancer Ther. , pp. 130-138. Chang, P., Lai, Y., Shun, S., Lin, L., Chen, M., Yang, Y., et al. (2008). Effects of a walking intervention on fatigue-related experiences of hospitalized acute myelogenous leukemia patients undergoing chemotherapy: a randomized controlled trial. J Pain Symptom Manage , 35, 524-34. Dimeo, F. C., Stieglitz, R.-D., Novelli-Fischer, U., Fetscher, S., & Keul, J. (2008). Effects of Physical Activity on the Fatigue and Psychologic Status of Cancer Patients during Chemotherapy. Cancer , 10 (85). Elter, T., Stipanov, M., Heuser, E., Bergwelt, v. M., Bloch, W., Hallek, M., et al. (2011). Is physical exercise possible in patients with critical cytopenia undergoing intensive chemotherapy for acute leukaemia or aggressive lymphoma. Department of Hematology and Oncology, University of Cologne, Cologne, Germany . Escalante, C. P., & Manzullo, E. F. (2009). Cancer-Related Fatigue: The Approach and Treatment. J Gen Intern Med (24), 412-6. Haren van IE, T. H.-v., Haren, v. I., Timmerman, H., Potting, C., Blijlevens, N., Staal, J., et al. (2011). Physical Exercise for Patients Undergoing Hematopoietic Stem Cell Transplantation: Systematic Review and Meta-Analyses of Randomized Controlled Trials. Scientific Institute for Quality of Healthcare (IQ Healthcare), Radboud University Nijmegen Medical Centre, Nijmegen, the Netherlands.
LITERATUUR IKNL. (2014). Integraal Kankercentrum Nederland. From http://www.iknl.nl Integraal Kankercentrum Nederland. (sd). Opgeroepen op 2014, van
http://www.cijfersoverkanker.nl Jarden, M., Baadsgaard, M., & Hovgaard, D. (2009). A randomized trial on the effect of a multimodal intervention on physical capacity, functional performance and quality of life in adult patients undergoing allogeneic SCT. Bone Marrow Transplant , 43 (9), 725-737. Jarden, M., Nelausen, K., & Hovgaard, D. (2009). The Effect of a Multimodal Intervention on Treatment-Related Symptoms in Patients Undergoing Hematopoietic Stem Cell Transplantation: A Randomized Controlled Trial. J Pain Symptom Manag , 38 (2), 174-190. Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie. (sd). Opgeroepen op 2013, van KNGF-standaard, Beweeginterventie Oncologie: www.fysionet.nl/kngf-standaardbeweeginterventie-oncologie.pdf Merendonk, van, S., Hulsenboom, M. Motivatie, de sleutel tot verandering (2012). Fysiopraxis februari 2012. Mishra, S., Schrerer, R., Snyder, C., Geigle, P., Berlanstein, D., & Topaloglu, O. (2012). Exercise interventions on health-related quality of life for people with cancer during active treatment. University of New Mexico, Albuquerque, NM,USA. Paul, K. (2011). Rehabilitation and exercise considerations in hematologic malignancies. Am J Phys Rehabil , 90 (5 Suppl 1), S88-94. Stuiver, M., Wittink, H., Velthuis, M., Kool, N., & Jongert, W. (2011). Beweeginterventie Oncologie. Houten: Koninklijk Genootschap voor Fysiotherapie. Wiskemann, J., & Huber, G. (2008). Physical exercise as adjuvant therapy for patients undergoing hematopoietic stem cell transplantation. Bone Marrow Transplant , 4 (41), 321329.
