Help, ze eten niet Eetstoornissen bij jonge kinderen Danielle van de Merwe Kinder- en jeugdpsychiater
Inhoud Voorstelling dienst Niet-organische voedingsstoornissen bij jonge kinderen Inleiding Classificatie Behandeling
2
Onze dienst UKJA – afdeling jonge kind en gezin Voedingsteam
Onze dienst: wie zijn wij Teamleden: Danielle van de Merwe: kinder- en jeugdpsychiater Pats Boeykens: logopediste Lut de Winne: maatschappelijk assistent, gezinstherapeut Samenwerking met huisartsen / kinderartsen / gastro-enterologen / diëtisten / Kind en gezin / CKG … Aanmelding: Verwijzing via kinderarts, huisarts Eerdere hulpverlening onvoldoende / geen effect
4
Onze dienst: wat doen wij Soorten problemen: Te weinig eten Te veel eten Etensstrijd Selectief eten Sondevoeding: afbouw Wat niet: Eetproblemen door motorische/neurologische stoornissen Eetproblemen bij ernstig mentaal gehandicapte kinderen 5
Onze dienst: wat doen wij Behandeling: Eerst uitzoeken Is er een probleem Vanwaar komt het probleem
Mogelijke onderliggende oorzaken: Trauma Lichamelijke aandoeningen: hartproblemen, chemotherapie Over- en onder gevoeligheid Ontwikkeling: autisme, ontwikkelingsvertraging
6
Niet organische voedingsstoornissen bij jonge kinderen Inleiding
Inleiding: algemene definitie
Niet organische eet- en voedingsstoornissen: Wanneer een kind een langere periode onvoldoende of te weinig gevarieerd voedsel opneemt, zodat normale groei en ontwikkeling in het gedrang komt
Inleiding: enkele cijfers Eetproblemen: 25% van de gemiddeld ontwikkelende kinderen 26 tot 90% bij kinderen met fysieke handicap 10-49% bij kinderen met medisch probleem of prematuriteit Ernstige voedingsproblemen: Geassocieerd met slechte gewichtstoename: 1-5% 50% hiervan is niet geassocieerd aan een medische aandoening
Inleiding: eetgedrag veronderstelt Aanwezigheid van voedingsreflexen (rooting reflex, zuigreflex, bijtreflex en wurgreflex). Integratie van voedingsreflexen; functionele interactie van lipspieren, kaken, gehemelte, neus- keelholte en slokdarm. Coördinatie van zuigen, slikken en ademhaling (crf. prematuren). Rijping van maag- darmkanaal. Aanpassing van voedingsgedrag aan voedingswijze, interactie met verzorger(s), aanwezige stimuli.
Inleiding: ontwikkeling eetgedrag: kritische periodes Leeftijd
Voeding
Eetgedrag
0-4 mn
Vloeibaar
Zuigen op tepel of speen
4-6 mn
Dun gemixt
Beginnend afhappen van lepel, tong duwt naar buiten bij slikken
6-9 mn
Zachte gemixte vaste voeding
Beginnend drinken uit beker, actief happen bovenlip, beginnend kauwen
9-12 mn
Geprakte voeding
Zelfstandig drinken beker, gecontroleerd afbijten, zelf voeding naar mond brengen
12-18 mn
Alle consistenties
Minder verlies van voeding tijdens kauwen drinken met een rietje
18–24 mn
Vaste voeding
Kauwen met rotatie tussen kiezen, eet zelfstandig met vork of lepel
Inleiding: ontwikkeling van eetgedrag: leerprocessen Ontwikkeling van smaak Neofobie Voedsel als beloning: 1-malig nuttig, op langere termijn beloning wordt aantrekkelijker, doelvoedsel niet
Ontwikkeling van ritme Leren kennen van relatie tussen voedselkenmerken en verzadiging Baby´s en kinderen onder 5 jaar zijn in staat voedselprikkels te associëren met de fysiologische gevolgen (bv. hoeveelheid van bepaald voedsel en verzadiging) = geconditioneerde verzadiging. Indien volwassene teveel nadruk legt op externe prikkels, geen conditionering
We eten allemaal … Iedereen eet anders ...
Rapley methode
13
Niet organische voedingsstoornissen bij jonge kinderen Classificatie
14
Classificatie Verschillende systemen: DSM-5 Pica Ruminatie Niet gespecificeerde voedings of eetstoornis en de vermijdend/restrictieve voedingsstoornis
DC 0-3 R Classificatie in verschillende vormen 5 assen Voor voedingsstoornissen: mogelijks onvoldoende evidence based?
15
Classificatie: DC 0-3 Voedingsstoornis bij regulatieproblemen Voedingsstoornis binnen relatie verzorger/kind Infantiele anorexia Sensoriële voedselaversie Voedingsstoornis geassocieerd met somatische aandoening Posttraumatische voedingsstoornis Andere: geassocieerd aan autisme, mentale retardatie, affectieve stoornis. pica, ruminatie
Niet organische voedingsstoornissen bij jonge kinderen Behandeling
17
… Wat als je kind dit niet vanzelf doet? Elk kind weigert op zijn manier ...
18
… Wat als je kind dit niet vanzelf doet? eten is evident, maar niet voor iedereen wat loopt er fout wat kunnen we doen: eten moet weer leuk worden voor ouders en kind
hoe werken we: met ouders en kind aan tafel thuis of in het ziekenhuis
19
Behandeling: samen aan tafel Ontschuldigen, niet interpreteren noch van gedrag van ouders, noch van gedrag van het kind, maar verklaren …… Vertrekpunt is evenwicht in de ouder-kind relatie hervinden Concrete handvatten zoals technische vaardigheden, plaatsing binnen de specifieke ontwikkeling maken ouders sterker, geven vertrouwen in het kunnen en verbeteren de relatie zichtbaar
20
Behandeling: voedingsstoornis bij regulatie problemen Ouders op weg helpen om hun kind te co-reguleren: Algemeen Tijdens voedingsmomenten
Observatie gegevens Tijdens voeding Algemeen: verschoningsmoment, kine
Aan de slag rond: Houding Positionering
21
Behandeling: Voedingsstoornis binnen relatie verzorger/kind Focus op relatie Perceptie en beleving van ouders hiervan Cognities van ouders
Aan de slag: Relatie: Thuiscontext: outreaching, dagbehandeling, dagcentrum, thuisbegeleiding, … Floortime
Voeding: Focus op terug aangenaam aan tafel zitten samen
In extreme situaties: uit huis plaatsing
22
Behandeling: Infantiele anorexia Focus op interactie tijdens de maaltijden Goede opvolging gewicht en lengte Advies rond voeding: Meerdere kleine maaltijden gestructureerd Leeftijd adequate manier van eten Diëtiste consulteren: eventueel bijvoeding, supplementen, sondevoeding
23
Behandeling: Sensoriële voedselaversie Sensoriële overgevoeligheden heel goed in kaart brengen: ouders detectives Waar is het kind overgevoelig voor? Wanneer? Op welk moment? In aanwezigheid van wie?
Voldoende inname zonder stress: Voorkeursvoedsel eventueel + bijvoeding: diëtiste Juiste context
24
Behandeling: Sensoriële voedselaversie Met ouders en kind: Uitbreiding: oefenen rond “nieuwe” voedingsmiddelen Vertrekken vanuit motivatie van het kind Psycho-educatie ouders zeer belangrijk Realistische doelstellingen Individueel inoefenen: vaak in bijzijn van ouders Transfer naar huis
25
Behandeling: Voedingsstoornis geassocieerd aan een somatische aandoening Veelvuldig overleg in bijzijn van ouders met kinderarts, kindergastro-enteroloog Zo veel mogelijk duidelijkheid over somatische aandoening en huidige invloed Voedingstoestand optimaliseren voor individueel kind Angsten en zorgen van ouders Zeer vaak sonde voeding Afbouw = lang traject
26
Behandeling: Voedingsstoornis geassocieerd aan een somatische aandoening Zeer vaak sonde voeding Afbouw = lang traject Eerste stap is sondevoeding optimaliseren: Groeicurve Zo weinig mogelijk braken Liefst tijdens/net na eetmomenten
Focus op positieve voedingservaringen van ouders met kind Hongerprovocatie: kan aangewezen zijn, hiervoor moet voldoende veiligheid zijn
Behandeling: post traumatische voedingsstoornis Focus op trauma van kind én ouders Begeleiding van kind én ouders rond angst, ervaringen opdoen Bijkomende traumatisatie zo veel mogelijk voorkomen Vaak in combinatie met somatische voedingsstoornis, ...
28
